Professional Documents
Culture Documents
جيَناوى خؤيى (خؤ) -:جيَناويَكى هاوبةشة لةنيَوان هةر شةش كةسى تاكءكؤدا
(خؤم،خؤمان ،خؤت،خؤتان ،خؤى،خؤيان) ئةم جيَناوةش واتاى
خؤيةتىءخاوةنيةتى دةطةيةنيَت و -لة ِرستةشدا ئةركيَك لة ئةركةكانى ناو دةبينيَت.
-1بؤ جةختكردنةوةى ناو يان جيَناو وةكو (ئةو خـــــؤى نامةى نووسى).
دةتوانين بل َيَين( :ئةونامةى نووسى).
-2كاتيَـك ( بكةـر) و (بةركار) ى ِرسـتة يةـك كةـس بـن وةكـو (خؤـم خؤمـم ثيَطةياند).بؤدل َنيابوون
-
بةركار بكةر بةكارهاتووة.
*جيَناوى خؤيي لة كرمانجى ذووروو بة دوو شيَوة دةردةكةويَت:
-1ئةطةـر جيَناوى خؤيـى ( بكةـر) يان (نيهاد) يان (جيَطرى بكةـر) بوو ئةوا ثيَشطرى (بـ) ى
دةخريَتة ثيَش .وةكو :
ئةز بـخؤ هاتــم (بكةر).
ئةو بــخؤ نةزانــة (نيهاد).
ئةو بـخؤ هاتة كوشتنآ (جيَطرى بكةر).
-2ئةطةـر جيَناوى خؤيـى (بةركار) بوو ئةوا (بـ) ى ثيَشطـر وةرناطريَـت وةكـو ( مـن خـــؤ
شوشت).
بةركار (تة خؤ هاظيَت).
بةركار
دارذاو.
* ئةطةر (خؤ) لةطةأل وشةيةكى تر بةكارهات ئةوا دةبيَتة ليَكدراو يان ِ
دارذاو
وةك( :خؤيةتى ،خؤيى ،لةخؤوة ،بةخؤ) ِ
خؤراطر ،خؤكوذ ) ليَكدراو
( خؤويست ،خؤثةسةندِ ،
لةطةلـجيَناوى (خؤ) بةكار هات و
َ * ئةطةـر جيَناوى سـةربةخؤ لـة ِرسـتةدا
(بكةر)ى ِرستةكةش بوو وةك ( :من خؤم نانم خوارد).
دةتوانريدوو جيَناوة سةربةخؤكة البدريَن.
َ سيجيَناو هةية,
َ لةم ِرستةيةدا
وةك :نانم خوارد.
* ئةطةـر يةـك جيَناوى لكاوى كؤمةلَةـى يةكةـم ,لةطة َلـجيَناوى (خؤ) هات ,ئةوا
نةثةر وةردةطريَت .نموونة:
ِ ثةر و تيَ
كارى تيَ ِ
+خـــؤمــان خانوةكةمان فرؤشت ( .تيَ ِ
ثةر)
نةثةر)
ِ ( تيَ ثيهاتنةوة.
+خـــؤيــان بة َ
يةكةـم لةطة َلـجيَناوى (خؤ)هات ,ئةوا بةآلـم ئةطةـر دوو جيَناوى لكاوى كؤمةلَةـى
( زةويةكةى خــؤمــانــمـان فرؤشت) . تةنيا كارى تيَثةر وةردةرطريَت .وةك :
بياليةنة بؤ نموونة
:جيَناوى( خؤ ) لة ِرووى ِرةطةزو ذمارةو دؤخةوة َ
مى-
ائـــمادـة كـريـية ) َ ( . ارىخؤ
نــازدـ َ
نةثةر)
ِ ثةربيَت يان تيَ
(كارى تةواو هةبيت تيَ ِ خؤم هاتم. -1بكةر:
ثةر هةبيَت)
( كارى تيَ ِ -2بةركار :من خؤم شوشت.
تـؤ لة خؤت ـةوة هيـض كاريَك مةكة ( .ئامرازى ثةيوةندى -4تةواوكةرى بةياريدة:
هةبيَت).
ري)
(راَ - خؤيان طيران. -7جيَطرى بكةر:
الثةرة 33
ِ ِراهيَـنانى يةكةم
.ئةوة خؤتيت
.خؤى جوانة
وةال َم /لة كرمانجى ذووروودا ئةطةر جيَناوى خؤيي ئةركى ( بكةر ،نيهاـد ،جيَطرى بكةر) بيَت ئةوا ثيَشطرى
(.ب) دةضيَتة ثيَش -جيَناوة خؤيييةكةوة
بةركار بكةر
لةطةلجيَناوى خؤيي لة رستةدا
َ وةال َم /ئةطةرهاتوو جيَناويَكى سةربةخؤ
سىجيَناو لة
َ بةكارهاتن و (بكةر) ى ِرستةكة بوون ،ئةوا لةم حال َةتةدا
ِ .رستةكةدا كؤدةبنةوة
.نم /ئةو خؤى ثةرتووكةكةى ضاثكرد
.دةتوانين دوو جيَناوة سةربةخؤكة البةرين
وةال َم /ئةطةر جيَناوى خؤيي يةكيك لة جيَناوةلكاوةكانى كؤمةل َةى يةكةمى وةرطرتبوو ( م-مان ،ت-
تاـن ،ي-يان)
نةثةر بةكارى بهيَنين
ِ ثةرو كارى تيَ
لةطةلكارى تيَ ِ
َ .دةتوانين
كرى
خؤم ثةرتووكةكانم ِ .نموونة :خؤم هاتم .
خؤمان خؤمان
خؤم
خ َؤى
خؤيان
خؤت