You are on page 1of 9

‫جيَناوى خؤيى‬

‫جيَناوى خؤيى (خؤ)‪ -:‬جيَناويَكى هاوبةشة لةنيَوان هةر شةش كةسى تاكءكؤدا‬
‫(خؤم‪،‬خؤمان‪ ،‬خؤت‪،‬خؤتان‪ ،‬خؤى‪،‬خؤيان) ئةم جيَناوةش واتاى‬
‫خؤيةتىءخاوةنيةتى دةطةيةنيَت و ‪ -‬لة ِرستةشدا ئةركيَك لة ئةركةكانى ناو دةبينيَت‪.‬‬

‫* جيَناوى خؤيى ئةم شيَوانةى هةية‪-:‬‬


‫‪ -1‬خـؤ ‪ -2‬خوة ‪ -3‬خود ‪ -4‬خؤـم‪ -5 ،‬خؤمان‪ -6 ،‬خؤـت‪ -7 ،‬خؤتان‪ -8 ،‬خؤـى‪-9 ،‬‬
‫خؤيان‬

‫• جيَناوى خؤيى لةدووكاتدا (دووباردا) بةكارديَت‪.‬‬

‫‪ -1‬بؤ جةختكردنةوةى ناو يان جيَناو وةكو (ئةو خـــــؤى نامةى نووسى)‪.‬‬
‫دةتوانين بل َيَين‪( :‬ئةونامةى نووسى)‪.‬‬

‫‪ -2‬كاتيَـك ( بكةـر) و (بةركار) ى ِرسـتة يةـك كةـس بـن وةكـو (خؤـم خؤمـم ثيَطةياند)‪.‬بؤدل َنيابوون‬
‫‪-‬‬
‫بةركار‬ ‫بكةر‬ ‫بةكارهاتووة‪.‬‬
‫*جيَناوى خؤيي لة كرمانجى ذووروو بة دوو شيَوة دةردةكةويَت‪:‬‬
‫‪ -1‬ئةطةـر جيَناوى خؤيـى ( بكةـر) يان (نيهاد) يان (جيَطرى بكةـر) بوو ئةوا ثيَشطرى (بـ) ى‬
‫دةخريَتة ثيَش‪ .‬وةكو ‪:‬‬
‫ئةز بـخؤ هاتــم (بكةر)‪.‬‬
‫ئةو بــخؤ نةزانــة (نيهاد)‪.‬‬
‫ئةو بـخؤ هاتة كوشتنآ (جيَطرى بكةر)‪.‬‬

‫‪ -2‬ئةطةـر جيَناوى خؤيـى (بةركار) بوو ئةوا (بـ) ى ثيَشطـر وةرناطريَـت وةكـو ( مـن خـــؤ‬
‫شوشت)‪.‬‬
‫بةركار‬ ‫(تة خؤ هاظيَت)‪.‬‬
‫بةركار‬

‫دارذاو‪.‬‬
‫* ئةطةر (خؤ) لةطةأل وشةيةكى تر بةكارهات ئةوا دةبيَتة ليَكدراو يان ِ‬
‫دارذاو‬
‫وةك‪( :‬خؤيةتى‪ ،‬خؤيى‪ ،‬لةخؤوة‪ ،‬بةخؤ) ِ‬
‫خؤراطر‪ ،‬خؤكوذ ) ليَكدراو‬
‫( خؤويست‪ ،‬خؤثةسةند‪ِ ،‬‬
‫لةطةلـجيَناوى (خؤ) بةكار هات و‬
‫َ‬ ‫* ئةطةـر جيَناوى سـةربةخؤ لـة ِرسـتةدا‬
‫(بكةر)ى ِرستةكةش بوو وةك ‪ ( :‬من خؤم نانم خوارد‪).‬‬
‫دةتوانريدوو جيَناوة سةربةخؤكة البدريَن‪.‬‬
‫َ‬ ‫سيجيَناو هةية‪,‬‬
‫َ‬ ‫لةم ِرستةيةدا‬
‫وةك‪ :‬نانم خوارد‪.‬‬

‫* ئةطةـر يةـك جيَناوى لكاوى كؤمةلَةـى يةكةـم ‪ ,‬لةطة َلـجيَناوى (خؤ) هات ‪ ,‬ئةوا‬
‫نةثةر وةردةطريَت‪ .‬نموونة‪:‬‬
‫ِ‬ ‫ثةر و تيَ‬
‫كارى تيَ ِ‬
‫‪ +‬خـــؤمــان خانوةكةمان فرؤشت‪ ( .‬تيَ ِ‬
‫ثةر)‬

‫نةثةر)‬
‫ِ‬ ‫( تيَ‬ ‫ثيهاتنةوة‪.‬‬
‫‪ +‬خـــؤيــان بة َ‬
‫يةكةـم لةطة َلـجيَناوى (خؤ)هات ‪ ,‬ئةوا‬ ‫بةآلـم ئةطةـر دوو جيَناوى لكاوى كؤمةلَةـى‬
‫( زةويةكةى خــؤمــانــمـان فرؤشت‪) .‬‬ ‫تةنيا كارى تيَثةر وةردةرطريَت‪ .‬وةك ‪:‬‬
‫بياليةنة بؤ نموونة‬
‫‪ :‬جيَناوى( خؤ ) لة ِرووى ِرةطةزو ذمارةو دؤخةوة َ‬

‫مى‪-‬‬
‫ائـــمادـة كـريـية ‪) َ ( .‬‬ ‫ارىخؤ‬
‫نــازدـ َ‬

‫كور َىخؤ نةهيناية ‪ ( .‬نيَر)‬


‫_ ئازادى ِ‬

‫ت خؤ ( *‬ ‫بــــىهيض زـيادـةيةك يَبــــ )‬


‫ةتةنـياو ة َبـ‬
‫ـةكرى بــــ‬
‫‪.‬د َ‬
‫وةك ‪ :‬خؤبةخؤ دانيشتبووين‪( .‬خؤبةخؤ) طريًى هاوةل َكارى ضؤنييةتى ‪ ،‬تةواوكةرى كار‬
‫•جيَناوى خؤيى ئةم ئةركانة دةبينيَت‪-:‬‬

‫نةثةر)‬
‫ِ‬ ‫ثةربيَت يان تيَ‬
‫(كارى تةواو هةبيت تيَ ِ‬ ‫خؤم هاتم‪.‬‬ ‫‪ -1‬بكةر‪:‬‬

‫ثةر هةبيَت)‬
‫( كارى تيَ ِ‬ ‫‪ -2‬بةركار‪ :‬من خؤم شوشت‪.‬‬

‫كارى ناتةواو (ة –بوو‪-‬دةبيَت)‬ ‫خؤى نةزانـــــة‪.‬‬ ‫‪ -3‬نيهاد‪:‬‬

‫تـؤ لة خؤت ـةوة هيـض كاريَك مةكة‪ ( .‬ئامرازى ثةيوةندى‬ ‫‪ -4‬تةواوكةرى بةياريدة‪:‬‬
‫هةبيَت)‪.‬‬

‫ئةم ثةرتوكة هى خؤمـــــة‪.‬‬ ‫‪ -5‬تةواوكةرى كارى ناتةواو‪:‬‬

‫كورةكةى خؤم ناردة قوتابخانة‪.‬‬


‫من ِ‬ ‫‪ -6‬ديارخةرى ناو‪:‬‬

‫ري)‬
‫(را‪َ -‬‬ ‫خؤيان طيران‪.‬‬ ‫‪ -7‬جيَطرى بكةر‪:‬‬
‫الثةرة ‪33‬‬
‫ِ‬ ‫ِراهيَـنانى يةكةم‬

‫‪.‬خؤم طول َةكانم ئاودا‬

‫‪ .‬ئةوة خؤتيت‬

‫‪ .‬خؤى جوانة‬

‫‪.‬ثةرتووكةكانى خؤم دةثاريَزم‬

‫الثةرة ‪33 .‬‬


‫خؤى طيرا‬ ‫ِراهيَنانى دووةم ِ‬

‫‪ .‬ةبــــ منداـل َةكانـى خؤـمانـمان خو َيـند ‪-‬‬


‫ن‬
‫ي سـةنديـ ‪-‬‬
‫ارةكاـنـتان َلـــ‬
‫‪ .‬د َويـ َنيخؤـتان ثـــ‬
‫لــــةية ‪-‬‬
‫لــــة نــين خواـيان َير‬
‫‪. .‬خؤيان َير‬
‫ن‬
‫‪ .‬يَئـــمة خؤـمان كـارةـكان جيَبة َجـيدـةكةيـ ‪-‬‬
‫الثةرة ‪33‬‬
‫ِراهيَنانى سيَيةم ِ‬

‫وةال َم‪ /‬لة كرمانجى ذووروودا ئةطةر جيَناوى خؤيي ئةركى ( بكةر ‪ ،‬نيهاـد ‪ ،‬جيَطرى بكةر) بيَت ئةوا ثيَشطرى‬
‫‪ (.‬ب) دةضيَتة ثيَش‪ -‬جيَناوة خؤيييةكةوة‬

‫خؤ هاتـم‪1-‬‬ ‫ئــةز بــــ‬ ‫كةر‪:‬‬


‫‪ .‬بــــ‬
‫خؤ نــةزاـنة‪2-‬‬ ‫ئــةو بــــ‬ ‫‪ .‬نـيـهـاد ‪:‬‬
‫خؤ هاتة طـرـت َـني‬
‫‪3-‬‬ ‫ئــةو بــــ‬ ‫كةر‪:‬‬
‫‪ .‬جيَطرـى بــــ‬

‫‪ :‬جيَناوى خؤيي لة دوو باردا بةكارديَت‬


‫ان(جيَناو ) ‪ :‬سـارا خؤـىجلةكانـى شوـوـشت‪1-‬‬ ‫‪ .‬ؤبــــ جةخـتكردـنةوـى( نــاو ) يـــ‬
‫بــــنين‪2-‬‬
‫بــــ دـةتواـنـينجيَناوىخؤيـي ةبــــ كـار هي َ‬
‫ةك كـةس ن‬ ‫ةركار)ى ِرـستةكة يـــ‬ ‫كةر) و ( بــــ‬
‫بــــ‬ ‫‪ .‬كـاتـيَك(‬

‫‪ .‬خؤم خؤمم ثيَطةياند‬

‫بةركار‬ ‫بكةر‬
‫لةطةلجيَناوى خؤيي لة رستةدا‬
‫َ‬ ‫وةال َم‪ /‬ئةطةرهاتوو جيَناويَكى سةربةخؤ‬
‫سىجيَناو لة‬
‫َ‬ ‫بةكارهاتن و (بكةر) ى ِرستةكة بوون ‪ ،‬ئةوا لةم حال َةتةدا‬
‫‪ِ .‬رستةكةدا كؤدةبنةوة‬
‫‪.‬نم‪ /‬ئةو خؤى ثةرتووكةكةى ضاثكرد‬
‫‪ .‬دةتوانين دوو جيَناوة سةربةخؤكة البةرين‬

‫‪.‬وةك ‪ :‬ثةرتووكةكةى ضاثكرد‬


‫جيَناوى لكاو ‪ /‬بكةر‬

‫وةال َم ‪ /‬ئةطةر جيَناوى خؤيي يةكيك لة جيَناوةلكاوةكانى كؤمةل َةى يةكةمى وةرطرتبوو ( م‪-‬مان ‪ ،‬ت‪-‬‬
‫تاـن ‪ ،‬ي‪-‬يان)‬
‫نةثةر بةكارى بهيَنين‬
‫ِ‬ ‫ثةرو كارى تيَ‬
‫لةطةلكارى تيَ ِ‬
‫َ‬ ‫‪.‬دةتوانين‬
‫كرى‬
‫خؤم ثةرتووكةكانم ِ‬ ‫‪ .‬نموونة ‪ :‬خؤم هاتم ‪.‬‬
‫خؤمان‬ ‫خؤمان‬
‫خؤم‬

‫خ َؤى‬
‫خؤيان‬
‫خؤت‬

‫ـكةسى د ـوـةمـى ‪-‬‬


‫خؤت جيَناوىخؤيـي ؤبــــ‬
‫‪:‬‬
‫ةياريدة‬
‫اك‪،‬تـــوـاوـكةرى بــــ‬
‫تـــ ة‬
‫ى‬
‫ـكةسى يــةكةمـ ‪-‬‬ ‫خؤـم‪ :‬جيَناوىخؤيـي ؤبــــ‬
‫كةر‬
‫اك ‪،‬بــــ‬ ‫تـــ‬
‫ـى‬
‫اك ‪ ،‬جيَطر ‪-‬‬ ‫ـكةسى سىَـيةمـى تـــ‬ ‫بــــؤ‪ :‬جيَناوىخؤيـي ؤبــــ‬
‫خ‬

You might also like