IS-LM Modeli

Yrd. Doç. Dr. Akın Usupbeyli

 Temel varsayımlar
• Hicks ve Hansen tarafından geliştirilmiş neoklasik-neokeynesyen bir
modeldir.
• Bir harcama-gelir modeli olan IS-LM modeli mal-para-tahvil
piyasalarındaki eşanlı dengeyi temsil eder.
• Fiyatlar genel düzeyi sabittir.
• Kapalı ekonomi analizidir.
• Faiz modelde yatırımları belirleyen temel değişken olduğundan,
Basit Keynesyen modelden farklı olarak para piyasası analize dahil
edilmiştir.
• Modelde kamu harcamaları ve nominal para arzı veri iken milli
gelirin belirlediği tasarruf ile faizin belirlediği yatırım arasındaki
özdeşlik incelenmektedir.
 IS Analizi
• IS eğrisi, farklı faiz düzeylerinde mal
piyasasında dengeyi sağlayan milli gelir
düzeylerinin geometrik yeridir.
• Mal piyasasında denge, tasarruf yatırım
özdeşliği ve/veya toplam harcama ve milli
gelirin birbirine eşit olduğu noktada sağlanır.
 IS’nin Türetilişi
• Faiz oranlarında bir düşüş, firmaların
borçlanma maliyetlerini düşürecek, firmanın
yatırım harcamalarını dolayısıyla toplam
harcamaları arttıracak, çarpan etkisi ile de milli
gelir düzeyi artacaktır.
• Faiz ile milli gelir arasında yatırım harcaması
üzerinden oluşan bu ters yönlü ilişki nedeniyle
IS eğrisi negatif eğime sahiptir.
 IS’nin eğimi
• IS eğrisini eğimi iki faktöre bağlıdır.
a)yatırımların faize duyarlılığı
b)keynesyen çarpan
• Yatırımların faize duyarlılığı arttıkça, faizdeki bir düşüşün
yatırım harcamasını arttırma kapasitesi artacağından IS
eğrisinin eğimi azalacak, eğri yatıklaşacaktır.
• Keynesyen çarpan büyüdükçe faizdeki düşüşe bağlı
olarak yatırım harcamalarındaki artışın milli gelir
arttırma kapasitesi artacağından IS eğrisinin eğimi
azalacak, eğri yatıklaşacaktır.
 IS’nin konumundaki değişim
a) Genişleyici maliye politikası: Kamu harcamalarındaki artış, faiz
oranı sabitken, milli geliri arttıracağından IS sağa doğru paralel
olarak kayar.
b) Servet: Servetteki bir artış faiz oranı sabitken, otonom tüketimi
arttıracağından IS sağa doğru paralel olarak kayar.
c) Piyasa beklentileri: Hane halkı ve firmaların piyasa beklentileri
olumluysa, faiz oranı sabitken, otonom tüketimi ve otonom
yatırım artacağından IS sağa doğru paralel olarak kayar.
d) Yatırımların kârlılığı: Firmaların yaptığı yatırımların kârlılığı
artarsa, faiz oranı sabitken, otonom yatırım artacağından IS
sağa doğru paralel olarak kayar.
 LM Analizi
• Farklı milli gelir düzeylerinde para piyasasında
dengeyi sağlayan faiz oranlarının geometrik
yeridir.
• Para piyasasında denge para arzı ve para
talebinin birbirine eşit olduğu noktada ortaya
çıkan faiz oranında sağlanır. Para piyasası
dengedeyken tahvil piyasası da dengede
olacaktır.
 LM’nin türetilişi
• Milli gelirde bir artış olduğu durumda para
piyasasında işlem güdüsüyle para talebi
artacak, nominal para arzı sabitken para
talebindeki bu artış faiz oranlarını arttıracaktır.
• Faiz oranları ve milli gelir arasında para talebi
üzerinden oluşan bu aynı yönlü ilişki nedeniyle
LM eğrisinin eğimi pozitiftir.
 LM’nin eğimi
• LM eğrisinin eğimi iki faktöre bağlıdır:
a) para talebinin faize duyarlılığı
b) para talebinin gelire duyarlılığı
• Para talebinin faize duyarlılığı azaldıkça, milli gelirde
yaşanacak artış sonucu faiz oranında yaşanacak artışın para
talebi üzerindeki azaltıcı etkisi zayıflayacak, dolayısıyla LM
eğrisinin eğimi artacak, eğri dikleşecektir.
• Para talebinin gelire duyarlılığı arttıkça, milli gelirde yaşanacak
artış sonucu para talebindeki artışın şiddeti büyüyecek, para
arzı sabitken faiz oranındaki artışo kadar çok artacak,
dolayısıyla LM eğrisinin eğimi artacak, eğri dikleşecektir.
 LM’nin konumundaki değişim
a) Nominal para arzı: Nominal para arzı artarsa fiyatlar genel düzeyi
sabitken reel para arzı artacağından faiz düşer LM sağa kayar.
b) Fiyatlar genel düzeyi: Nominal para arzı sabitken fiyatlar genel
düzeyi düşerse reel para arzı artacağından faiz düşer LM sağa
kayar.
c) Alternatif ödeme araçları: Alternatif ödeme araçları
yaygınlaştıkça para talebi düşer LM sağa kayar.
d) Tahvilin likiditesi: Tahvilin likiditesi artarsa para talebi düşer
faizler azalır LM sağa kayar.
e) Tahvilin geri ödenmeme riski: Tahvilin geri ödenmeme riski
artarsa para talebi artar faiz oranları yükselir LM sola kayar.