HEMIJSKI ETIOLOŠKI FAKTORI

A – EGZOGENE INTOKSIKACIJE

hemijski agensi deluju spolja

B – ENDOGENE (AUTOINTOKSIKACIJE)

toksične supstance deluju i stvaraju se u organizmu

bakterije resorbovanje iz GIT-a

nagomilavanje poremećena
supstanci detoksikacija
 TOKSIČNOST

atomska težina
a) fizičko – hemijske doza
karakteristike rastvorljivost
način unosa

b) osetljivost imunološke snage

organizma reaktivnost idiosinkrazija
telesna masa
 akcidentalno
PUTEVI UNOŠENJA profesionalno
namerno

ugalj
prašina
1.- RESPIRATORNI TRAKT: A - čestice azbest
polen
katran

B – gasovi (toksični)
 A - Čestice

Mehanizam odbrane

- vaskularizacija
sluzokože sprovodnog sist.
- sekrecija sluzi u alveolama
- trepljasti epitel čestice < R10
- bronhospazam
- kašalj i kijanje fagocitoza u
intesticijumu

limfna drenaža deponovanje

vezivno tkivo

pneumokonioza
 B – Gasovi

Apsorpcija po fizičko – hemijskim

zakonima razmene gasova

- alveolo-kapilarna razlika
- rastvorljivost
- p respiratorne alveolo-kapilarne membrane
- protok
- dužina ekspozicije

zaobilazi se detoksikacija u jetri

(najbrži put distribucije do mozga)
2.- DIGESTIVNI PUT
u ustima
Apsorpcija želucu (etanol)
tankom crevu

Zavisi od: - rastvorljivosti i disperzivnosti

- dužine zadržavanja (pasaže)
- brzine cirkulacije u submukoznom epitelu

a) Hidrosolubilni otrov

apsorpcija

v.porte jetra detoksikacija

malo prelazi u sistemsku cirkulaciju

žuč
 b) Liposolubilni otrov

resorpcija

limfna cirkulacija zaobilazi se jetra

sistemska cirkulacija

ODBRANA: obimna sekrecija sluzi

ubrzana pasaža
povraćanje i proliv
pljuva~ka
HCl
 3.- KOŽA I SLUZOKOŽA

resorpcija rastvorljivost otrova:

- liposolubilni lako
- hidrosolubilni teže

ODBRANA: - rožasti sloj kože

propušta samo male količine vodenih rastvora

- stratum granulosum i lucidum

skoro nepropustljivi

- corium i subcutis propusni

Tanka i vlažna koža propustnija aksile

ingivalni i
kubitalni deo
SLUZOKOŽA: brža resorpcija

zavis od: - vrste otrova

- rastvorljivosti i koncentracije
- dužine ekspozicije
- mesta delovanja
- stanja sluzokože
4.- PARENTERALNI PUT ubod insekta
ujed zmije
arteficijalno davanje leka
brzi prodor
u kapilarnu mrežu

Prirodne barijere: ne propuštaju čestice > 0.3 – 4.5m

a) hemato – encefalna
b) hemo – okularna
c) placenta
 METABOLIZAM TOKSIČNE SUPSTANCE

Apsorpcija

Vezivanje za koloide
ili belančevine plazme

Dospeva do ćelije

a) Lokalno štetno dejstvo

na mestu ulaska

Nekroza hiperemija i transudat

- Baze - manje iritantne supstance
- Kiseline
b) Na ćelije i tkiva promena membrane
nadražaj recepotora
prodor
razaranje ćelijskih organela i jedra

c) Metaboličke funkcije
1. Toksin zauzima mesto fiziološkog metabolita
Npr. Dikumarol + receptori hepatocita

blokada iskorišćavanja vitamina K

2. Antimetaboličko delovanje

metabolit i otrov imaju sličnu strukturu

kompetitivno vezivanje za iste receptore

d) Na mestu eliminacije otrova

oštećenje ćelije

inflamacija deskvamacija

poremećaj aktivnosti organa

 OPŠTI SIMPTOMI INTOKSIKACIJE

Na ulasku otrova lokalni adaptacioni sindrom

Opšti adaptacioni koagulacija fibrinogena

sindrom u limfnim putevima

Hipotalamus i inkapsulacija otrova

vegetativni centri
lokalna zapaljenska reakcija
- Uznemirenost
- Malaksalost
- Glavobolja
- Muka
- Gubitak apetita
- Vrtoglavica
- Lupanje srca
- Specifični simptomi (zavise od srca)
 DETOKSIKACIONI MEHANIZMI

a) Sprečavanje prodora otrova

b) Inaktivacija već prodrlih otrova
c) Eliminacija iz organizma

Detokikaciona uloga GIT:

nadražaj

povraćanje sekrecija ubrzana proliv

peristaltika
Jetra: - fagociti otrov iz fagocituje

- biohemijski mehanizmi specifična detoksikacija

oksidacija konjugacija transmetilacija i

i redukcija hidriranje acetilacija

a) Hidrosolubilne izlučuju se bubregom

polarne molekule

b) Liposolubilne detoksikacija u jetri

nepolarne molekule
Cilj detoksikacije:

Pretvaranje liposolubilne izlučivanje

u hidrosolubilnu molekulu

u endoplazmatskom
retikulumu

cutohrom reduktaza
+
flavin enzim I faza
+
esteraza

transferaza  II faza
 Oksidacija: razara se

alkohol morfin kinin nikotin

Redukcija: otrov + amino kiseline

benzeova kiselina + glikol

hipurna kiselina

Konjugacija:

glukuronska kiselina sumporna kiselina

+ +
bilirubin putrifikati
 ELIMINACIJA OTROVA

a) Preko bubrega: otrovi rastvorljivi u vodi

količina koja prelazi bubrežni

prag za tu supstancu

glomeluralna tubularna
filtracija ekskrecija

b) GIT: povraćanje
proliv - arsen preko želuca creva
- Hg preko debelog creva
c) Pluća: etar, hloroform, Co

d) Koža: - preko površine

- znojnih žlezda
- noktiju i kose (As, Pb)
 BIOLOŠKI ETIOLOŠKI FAKTORI

prodiranje
INFECTIO naseljavanje mikroorganizama u tkivu nekog
umnožavanje višeg organizma

Infektivni agensi:

- bakterije
- virusi
- rikecije
- gljive
- protozoe
 Širenje agensa

1. Dodir:
a) obolela zdrava -neke infektivne bolesti
osoba osoba: - gljivične bolesti

b) obolela zdrava -besnilo

` životinja osoba: -antraks
(zoonoze) -ehinokok

c) zara`eni zdrava -herpes

predmeti osoba: -parazitoze
-gljivice
2. Fluige-ovim kapima:

kapljične infekcije

mikroorganizmi (u udahnutom vazduhu)

raspiratorna infekcija

3. Hrana i voda

alimentarne infekcije

crevne infekcije
4. Insekti i životinje

a) vektorsko prenošenje

agens se ne razmnožava u vektoru

b) biološko prenošenje

agens prodire u organizam prenosioca

razmnožava se u njemu ili prelazi fazu u razvoju

5. Transplacentarni prenos:

- kongenitalni lues
- virusne infekcije
 BAKTERIJSKA INFEKCIJA

1. Invazivnost sposobnost mikroorganizma

da prodre u tkiva makroorganizma
i da se u njemu širi

2. Patogenost sposobnost izazivanja

bolesti mikroorganizama

3. Toksičnost egzo i endotoksini koji

preko mikroorganizama
dospevaju u makroorganizam
 VIRUSNA INFEKCIJA

virus receptori na ćeliji

fagocitoza

replikacija virusa

oštećenje simbioza sa ćelijom

ćelije (onkogeni virusi)
 ISHOD INFEKCIJE

1. Inkubacija (latentni period)

vreme od ulaska infektivnog agensa

do pojave prvih simptoma oboljenja
2. Prodromalni sindrom

vreme od pojave prvih nespecifičnih znakova

oboljenja do klinički izraženih specifičnih
simptoma (glavobolja, muka, povra}anje, t…)
3. Manifestni stadijum

karakteristi~ni simptomi za odredjenu bolest

4. Regresija završni period bolesti
5. Kliconoštvo organizam ne može da odstrani infektivni agens