İŞ KAZASI İSG

İş Sağlığı ve Güvenliği Tanımı:

İş yerinde ve işin yürütülmesi ile ilgili olarak oluşan tehlikelerden,

sağlığa zarar verecek koşullardan korunmak ve daha iyi bir iş
ortamı yaratmak için yapılan SİSTEMLİ ve BİLİMSEL
çalışmalara denir.

1
İŞ KAZASI İSG

İş Kazası Tanımı: 1

İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme

sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ‘’ruhen’’ ya da ‘’ bedenen’’
özre uğratan olaydır. (6331 Sayılı İSG Kanunu)

2
İŞ KAZASI İSG

İş Kazası Tanımı: 2
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
13. Maddesine Göre;
İş Kazası; Aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve
sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan
olaydır:
Çalışanın;
a- İşyerinde bulunduğu sırada,
b- İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,
c- İşveren tarafından görev ile başka bir yere gönderildiğinde asıl işini
yapmaksızın geçen zamanda,
d- Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan
zamanlarda,
e- İşveren tarafından sağlanan taşıtla işyerine toplu olarak götürülüp
getirilmesi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı bedence veya ruhça
arızaya uğratan olaydır.

3
İŞ KAZASI İSG

Meslek Hastalığı Tanımı:

6331 Sayılı İSG Kanunu göre meslek hastalığı:
Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası

Kanununun 14. maddesine göre, meslek hastalığı:
Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir
sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya
sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.

4
İŞ KAZASI İSG

Gelişmiş ülkelerde; İş kazaları ve meslek hastalıklarının

toplam maliyeti, o ülkelerin Gayri Safi Milli Hasılalarının % 2.5’ i
ile % 6' sı arasında değişmektedir.

5
İŞ KAZASI İSG

İş Kazası İstatistikleri: 1

Ulusal mevzuatlardaki farklılıklar nedeniyle, ülkeden ülkeye, hatta bir

ajanstan diğerine endüstriyel kazalar hakkındaki istatistiklerin
hazırlanmasında kullanılan metotlar çok geniş çapta değişiklik
gösterebilmektedir.
Endüstriyel kazalarla ilgili istatistik bilgilerini derleyen kaynaklar
aşağıda gösterilmiştir:
1-Ulusal istatistik kurumları
2-Tazminat kuruluşları
3-Ulusal sigorta veya sosyal sigorta kuruluşları
4-İş Teftiş Kurulları
5-Kaza önleme ajansları

6
İŞ KAZASI İSG

İş Kazası İstatistikleri: 3

Söz konusu konferansta alınan ilke kararına göre, toplanan veriler,

istihdamdaki statülerine bakılmaksızın ülke çapında ekonominin tüm
dallarındaki ve sektörlerindeki işçi, işveren ve kendi adına çalışanlar
olmak üzere çalışanların tamamını kapsayacaktır.

İş günü kaybına neden olan mesleki yaralanma olayları

aşağıdaki hususlar için dikkate alınacaktır:
1-Toplam olay sayısı
2-Ölümlü olaylar sayısı
3-Ölümlü olmayan olaylar sayısı
4-Geçici iş göremezlik olayları sayısı

7
İŞ KAZASI İSG

İş Kazası İstatistikleri: 4

16. Uluslararası Çalışma İstatistikçileri Konferansında, aşağıdaki iş

kazası oranlarının hesaplanması karara bağlanmıştır:
Bu ölçüm değerleri;
• Kaza sıklık oranı,
• Kaza ağırlık oranı
• Kaza olabilirlik oranıdır.

8
İŞ KAZASI İSG

İş Kazası İstatistikleri: 5

1- Kaza Sıklık Şiddeti / Oranı =

(Accident Frequency Rate):

Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki

yaralanmaların toplam sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer
alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilen
değerin 1.000.000 katsayılı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Kaza sıklık
oranı, aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

Kaza Sıklık Şiddeti / Oranı=

Toplam Kaza Sayısı x 1.000.000
Toplam Çalışma Süresi (Adam Saat)

9
İŞ KAZASI İSG

İş Kazası İstatistikleri: 6

Bununla ilgili bir örnek aşağıda gösterildiği gibidir:

850 işçinin çalıştığı bir işletmede, bir yıl içerisinde toplam 100 adet
iş kazasının meydana geldiği ve kaybedilen iş günü toplamının
(yıllık izin + işe gelmeme + hastalık + iş kazası) 40.000 olduğu
varsayılsın. (Bir yıl içerisinde 300 iş gününün bulunduğu ve bir iş
gününde 7,5 saat çalışıldığı kabul edilmektedir.)
Bu durumda, kaza sıklık oranı;
KSO = 100 x 1.000.000
(850x300x7.5)-(40.000x7.5)
KSO = 62.01
Bu değer, söz konusu işletmede, 300 iş gününde beher milyon insan-
saat çalışma süresi başına, 62 adet kaza meydana geldiğini gösterir.

10
İŞ KAZASI İSG

İş Kazası İstatistikleri: 7

2- Kaza Ağırlık Şiddeti / Oranı (Accident Severity Rate) :

Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki

yaralanmalardan dolayı toplam kayıp gün sayısının, aynı yıl içerisinde
referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına
bölünmesiyle elde edilen değerin 1000 katsayısı ile çarpılmasıyla
hesaplanır. Kaza ağırlık oranı, aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

Kaza Ağırlık Şiddeti / Oranı:

Kazalardan Dolayı Toplam Kayıp Gün Sayısı x 1000
Toplam Çalışma Süresi (Adam Saat)

11
İŞ KAZASI İSG

İş Kazası İstatistikleri: 8

Yukarıda, kaza sıklık oranının hesaplanmasında verilen örnek, bu defa,

kaza ağırlık oranı için aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır. (Yalnızca
kazalardan dolayı kaybedilen gün sayısının ise 3000 olduğu varsayılsın):
KAO = 3000 x 1000
(850x300x7.5)-(40.000x7.5) = 1.86
Bu değer, söz konusu işletmede, 300 iş gününde beher 1000 insan-saat
çalışma süresi başına, 1.86 gün kazalardan dolayı kaybedildiğini gösterir.
Bu oranın hesaplanması sırasında, eğer ölümlü iş kazası veya sürekli iş
göremezlik durumu mevcutsa, kazalardan dolayı toplam kayıp gün
sayısına, her ölümlü veya sürekli iş göremezlik olayı için, ayrı ayrı 7500
gün eklenmesi gerekmektedir. Geçici iş göremezlik olaylarında ise, tıbbi
işlemlerin 1 günden daha az sürmesi durumları dikkate alınmamaktadır.

12
İŞ KAZASI İSG

İş Kazası İstatistikleri: 8

3-Kaza Olabilirlik Şiddeti / Oranı (Accident Insidence Rate) :

Takvim yılı içerisindeki ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki

yaralanmaların toplam sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta
yer alan işçilerin toplam sayısına bölünmesiyle elde edilen değerin
100.000 katsayısı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Bu oran, istatistik
verilerinin elde edilmesi ve değerlendirilmesi açısından daha basit
ve sade bir oranı temsil etmektedir. Oran tipleri, çeşitli ülkelerde,
istihdam edilen her 100.000 işçi, her 100.000 çalışan veya her
100.000 sigortalı işçi olarak dikkate alınmaktadır. Uluslararası
Çalışma Örgütü (ILO) istatistiklerinde, Türkiye için, her 100.000
sigortalı işçi sayısına göre değerlendirme yapılmaktadır.

13
İŞ KAZASI İSG

İş Kazası İstatistikleri: 9

Buna göre, yukarıda, kaza sıklık oranının hesaplanmasında verilen

örnek, kaza olabilirlik oranı için aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:

Kaza Olabilirlik Oranı =

Toplam İş Kazası Sayısı x 100.000
Toplam İşçi Sayısı

KOO = 100 x 100.000

850
KOO =11.764

Bu değer, söz konusu işletmede, bir yılda, beher 100.000 işçi

başına 11.764 adet iş kazası meydana gelebileceğini
göstermektedir.

14
İŞ KAZASI İSG

İŞ Kazasında Kimler Etkilenir?

• Çalışanlar
• Yöneticiler
• Çevrede Yaşayanlar
• Müşteriler
• Hissedarlar
• Toplum
• Hizmet/üretim
• Mal, Mülk vb.
• İtibar ve Saygınlık

15
İŞ KAZASI İSG

Kaza Geliyorum Diye Bangır Bangır Bağırır, Nasıl mı?

• Çünkü her ağır yaralanma veya ölümlü 1 adet kazadan önce, 29
adet hafif yaralanmalı, 330 adet yaralanmasız kaza meydana
gelir.
• Fakat bu sesi bu konuda duyarlı olanlar duyabilir.
• Duyarlı olmayanlar, bilmeyenler kulaklarını tıkamış kişiler gibidir,
kaza geliyor sesini duyamazlar.

16
İŞ KAZASI İSG

Ağır yaralanma - ölüm 1

Hafif yaralanma 29

Yaralanmasız
300

TOPLAM 330

TEHLİKELİ DURUMLAR VE DAVRANIŞLAR

17
İŞ KAZASI İSG

İSG İle İlgili Yanlış Yaklaşımlar:

(kaza öncesi)
• Biz her zaman böyle çalışırız !
• Bana bir şey olmaz !
• Yıllardır bu işi yapıyorum !
• Bugüne kadar bir şey olmadı !
• Kendime korkak dedirtmem !
• Bizim adamlar şerbetlidir !
• Kaderimde varsa…!

18
İŞ KAZASI İSG

Kaza Nedenleri İle İlgili Yanlış

Görüşler:
(kaza sonrası)
• Şanssızlık oldu
• Kaçınılmazdı
• Güvenli görünüyordu
• Böyle olacağı aklıma gelmedi,
bilmiyordum
• Acelem vardı
• Kimse dikkatli ol demedi
• Dikkatim dağıldı

19
İŞ KAZASI İSG

İSG İle İlgili Mevzuat:

1- Anayasa
2- 4857 Sayılı İş Kanunu
3- 6331 Sayılı İSG Kanunu
4- 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
5- 6098 Borçlar Kanunu
6- Türk Ceza Kanunu
7- 2872 Sayılı Çevre Kanunu
8-İSG Tüzüğü
9- Yönetmelikler

20
İŞ KAZASI İSG

Devlet, İşveren ve İşçinin Birbirinden Farklı Ancak Birbirini

Tamamlayan Görevleri;

• Devlet; mevzuat yapma, teşkilatlanma, eğitim, denetim ve

yaptırım,

• İşveren; önlem alma,

• Çalışan; alınan önlemlere uymakla,

yükümlüdür.

21
İŞ KAZASI İSG

İşverenin Yükümlülükleri: 1
a) Organizasyon
b) İdari Görevler
c) Eğitim – Bilgilendirme
d) Önlem Alma
e) Denetim

22
İŞ KAZASI İSG

İşverenin Yükümlülükleri: 2
6331 Sayılı İSG Kanununun

İşveren ile Çalışanların Görev, Yetki ve Yükümlülükleri

İşverenin genel yükümlülüğü
MADDE 4 – (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini
sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;
a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü
tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve
gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen
şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için
çalışmalar yapar.
b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup
uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.

23
İŞ KAZASI İSG

İşverenin Yükümlülükleri: 3
ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe
uygunluğunu göz önüne alır.
d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel
tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması,
işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
 (3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri,
işverenin sorumluluklarını etkilemez.
(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara
yansıtamaz.

24
İŞ KAZASI İSG

6331 Sayılı İSG Kanunu

Çalışanların yükümlülükleri
MADDE 19 – (1) Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları
eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin
ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların
sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür.
(2) Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar
doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır:
a) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma
ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak,
bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak
çıkarmamak ve değiştirmemek.
b) Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve
korumak.

25
İŞ KAZASI İSG

Çalışanların yükümlülükleri: 2
c) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve
güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve
koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya
çalışan temsilcisine derhal haber vermek.
ç) Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve
mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan
temsilcisi ile iş birliği yapmak.
d) Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için
işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.

26
İŞ KAZASI İSG

Kazası Teorisi:

Kazalar incelendiğinde beş temel nedenin arka arkaya dizilmesi

sonucu meydana geldiği anlaşılır.
Bu beş temel faktöre Kaza Zinciri denir.

Kaza Zinciri:

1. İnsanın tabiat şartları karşısında zayıflığı

2. Kişisel kusurlar
3. Tehlikeli hareket – Tehlikeli durum
4. Kaza
5. Yaralanma (Zarar ve Hasar)

27
İŞ KAZASI İSG

İş kazalarının oluşum sebepleri:

% 88’i Tehlikeli Hareketlerden, (TH)
% 10’u Tehlikeli Durumlardan, (TD)
% 2’si kaçınılmaz veya sebebi bilinmeyen durumlardan kaynaklanır.

28
İŞ KAZASI İSG

I- İnsanın Tabiat Şartları Karşısında Zayıflığı:

Doğal afetlere, binalara, makinalara, hareketli araçlara karşı zayıftır

ve korunma yöntemleri yetersiz kalabilmektedir.

29
İŞ KAZASI İSG

Tehlikeli davranışların nedenleri:

1- Eğitim yetersizliği;
(Bilgi, ustalık, alışkanlık)
2- Şahsi kusurlar;
(Psikolojik, biyolojik ve sosyolojik -Dikkatsizlik, laubalilik,
umursamazlık gibi)
3- Fiziki yetersizlik;
(Bünyenin yapılan işe uygun olmaması)
4-Uygunsuz mekanik şartlar ve fiziki çevre;
(Ergonomi)

30
İŞ KAZASI İSG

II- Kişisel Kusurlar: 1

İnsanın Psikolojik, Sosyolojik ve Biyolojik yönleri vardır.
İnsanlar;
Dikkatsiz, Dalgın, Asabi, Önemsemez, İhmalkar, Heyecanlı, Sakar,
Pervasız, Moral Bozukluğu, İşe Uyumsuzluğu, Yorgunluk,
Uykusuzluk, Sorunlarını İş Yerlerine Taşırlar.

Yüksek veya düşük tansiyon, şeker, sara, yüksek korkusu, karanlık

korkusu
Bu faktörler kişilerin gereksiz hareketler ve tehlikeli davranışlar
yapmalarına sebep olur.

31
İŞ KAZASI İSG

II- Kişisel Kusurlar: 2

• Fiziki rahatsızlıklar
• Gerekli İSG eğitimlerin verilmemesi
• Yeterli teknik eğitiminin olmaması
• İş bölümünün olmaması
• Yetki ve sorumlulukların belli olmaması
• Güvenlik ile ilgili yönetim hataları
• Üçüncü şahısların etkisi

32
İŞ KAZASI İSG

III- Tehlikeli Durum ve Tehlikeli Davranış: 1

Tehlikeli Davranışlar / Hareket:

• Emniyetsiz çalışma
• Gereksiz hızlı çalışma
• Emniyetsiz yükleme, taşıma, istifleme
• Şaşırma, kızgınlık, üzüntü, panik, şakalaşma, laubalilik

33
İŞ KAZASI İSG

III- Tehlikeli Durum ve Tehlikeli Davranış: 2

Tehlikeli Durumlar:
• Yetersiz ve uygun olmayan önlemler
• Koruyucusuz çalışma alanları
• Yetersiz kişisel koruyucu
• Kişisel Koruyucu olmaması
• Kusurlu alet teçhizat kullanma
• Emniyetsiz yapılmış alet ve makine
• Yetersiz bakımsız, bina, makine, alet
• Yetersiz yada fazla aydınlatma
• Yetersiz havalandırma
• Emniyetsiz yöntem, şartlar ve vaziyet alma
• Temizlik olmaması ve düzensizlık

34
İŞ KAZASI İSG
KAZA
DOĞRUDAN NEDENLER DOLAYLI NEDENLER

TEHLİKELİ DAVRANIŞ İŞÇİNİN FİZİKSEL DURUMU

Tehlikeli metotlarla çalışma
Uygun olmayan iş ekipmanı Fiziksel yetersizlik
kullanma Görme bozukluğu
Tehlikeli hareket İşitme kaybı
Bedensel özürler
TEHLİKELİ DURUM

İŞÇİNİN DUYGUSAL DURUMU

Koruyucu donanım
YETERSİZ YÖNETİM

olmaması
Koruyucu donanımın Güvenliğin dikkate Güvenlik bilinci yok
uygun olmaması alınmaması Koordinasyonsuzluk
Ekipman, makina vb.nin Yetersiz talimat Dikkatsizlik, sinirlilik
bozuk olması Yaptırım olmaması Dalgınlık, yorgunluk
Aydınlatma, havalandırma 16

vb.nin yetersiz olması

İŞ KAZASI İSG

III- Tehlikeli Durum ve Tehlikeli Davranış- 3

Tehlikeli Durumların Önlenmesi İçin:

1. Sağlık ve güvenlik tedbirlerinin alınması
2. Alınan tedbirlerin sürekli kontrol edilmesi

Tehlikeli Davranışların Önlenmesi İçin:

1. İSG bilinci oluşturulması ve eğitim verilmesi
2. Nitelikli personel çalıştırılması
3. Davranışların ve alışkanlıkların sürekli kontrol edilmesi
4. İkaz, teşvik, ödül ve ceza uygulamaları

36
İŞ KAZASI İSG

TEHLİKELİ DURUM VE HAREKETLER

37
İŞ KAZASI İSG

TEHLİKELİ DURUM VE HAREKETLER

38
İŞ KAZASI İSG

III- Tehlikeli Durum ve Tehlikeli Davranış: 4

Biz Çalışanlar Ne Yapmalıyız:
• Ortamı güvensiz olarak suçlamayalım
• Güvenlik için sorumluluk alalım
• Sadece kendimiz için değil
• Başkaları için de yapalım
• İş güvenliğini üstlenelim
• İşyerimizi çalışacak güvenli bir yer yapalım.

39
İŞ KAZASI İSG

Kazalardan korunmak için:

1-Eğitim ve bilinçlendirmek
2-Mühendislik ve revizyon,
3-Ergonomi kurallarından yararlanma,
4-Teşvik tedbirleri uygulama,
5-Disiplin tedbirlerini uygulama.

ÇALIŞMALARININ YAPILMASI GEREKLİDİR.

40
İŞ KAZASI İSG

BARET TAKMAYAN KİŞİNİN BAŞI

41
İŞ KAZASI İSG

KORUYUCUSUZ SPİRALE KAPTIRILMIŞ EL

AKSİYON İş Sağlığı Çevre Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti. 42
İŞ KAZASI İSG

ÜZERİNE KALIP DÜŞMÜŞ EL

AKSİYON İş Sağlığı Çevre Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti. 43

İŞ KAZASI İSG

ÇELİK BURUNLU AYAKKABI GİYMEMİŞ AYAK

AKSİYON İş Sağlığı Çevre Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti. 44

İŞ KAZASI İSG

YÜKSEKTEN DÜŞERKEN YABANCI CİSME

ÇARPAN BACAK
AKSİYON İş Sağlığı Çevre Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti. 45
İŞ KAZASI İSG

DEMİR MAKİNASINA ELİNİ KAPTIRAN

İŞÇİNİN ELİ
AKSİYON İş Sağlığı Çevre Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti. 46
İŞ KAZASI İSG

ÜZERİNE RADYATÖR DÜŞEN

İŞÇİNİN ELİ
AKSİYON İş Sağlığı Çevre Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti. 47
İŞ KAZASI İSG

BARETSİZ ÇALIŞMA
 ÖRNEK
İŞ KAZASI OLAY: 19.01.2007 İSG

KENDİNİ FEDA EDEN BARET

İŞ KAZASI İSG

KURTARILAN BİR HAYAT

İŞ KAZASI İSG

SAĞLIĞINA VE TEMİZLİĞİNE ÖNEM

VERMEYEN YARASI MİKROP KAPMIŞ
İŞÇİNİN
AKSİYON BACAĞI
İş Sağlığı Çevre Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti.
51
İŞ KAZASI İSG

SICAK BUHARLA YANAN KİŞİ

AKSİYON İş Sağlığı Çevre Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti. 52
İŞ KAZASI İSG

ELEKTRİK AKIMINA KAPILMIŞ BACAK

AKSİYON İş Sağlığı Çevre Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti. 53

İŞ KAZASI İSG

İLGİ ve DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

KAZASIZ ÇALIŞMALAR DİLEĞİYLE

AKSİYON İş Sağlığı Çevre Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti. 54