`

Thứ 2 ngày 18 tháng 11 năm 2013

Ñaïi soá
TiÕt 27 MỘT SỐ BÀI TOÁN
VEÀ ĐẠI LƯỢNG TỈ LỆ NGHỊCH
 Kieåm tra baøi cuõ
1/ Theá naøo laø 2 ñaïi löôïng tæ leä nghòch?
2/ Neâu tính chaát cuûa hai ñaïi löôïng tæ leä thuaän, hai
ñaïi löôïng tæ leä nghòch. So saùnh ( vieát döôùi daïng
coâng thöùc).

Tæ leä thuaän Tæ leä nghòch

y1 y2 y3 y1 x1  y 2 x 2  y 3 x3  ...............  a
   ..........  k
x1 x2 x3

y1 x1 y m xm y1 x2 y m xn
 ;   ;  ;
y2 x2 y n xn y2 x1 y n xm
 TiÕt 27
§4. MOÄT SOÁ BAØI TOAÙN VEÀ ÑAÏI LÖÔÏNG TÆ LEÄ
NGHÒCH
1. Baøi toaùn 1:
Moät oâ toâ ñi töø A ñeán B heát 6 giôø. Hoûi oâ toâ ñoù ñi töø
A ñeán B heát bao nhieâu giôø neáu noù ñi vôùi vaän toác môùi
baèng 1,2 vaän toác cuõ?
Toùm taét
vaän toác cuõ: v1 thôøi gian t1 = 6h
vaän toác cuõ: gian
v  1, 2 v thôøi t = ?
2 1 2
môùi: môùi:
 TiÕt 27
§4. MOÄT SOÁ BAØI TOAÙN VEÀ ÑAÏI LÖÔÏNG TÆ
Gi¶i LEÄ NGHÒCH

Goïi vaän toác cuõ vaø vaän toác môùi cuûa oâ toâ v1 va v 2
laàn löôït
Thôøi gianlaø
töông öùng cuûa oâtoâ laàn t1 va t 2 ø
löôït
Vì laøcïng 1 qu·ng ®­êng vËn tèc vµ thêi gian
trªn ø lµ 2 ®¹i l­îng tØ
lÖ nghÞch. Ta cã: v2 t1
=
v1 t2
v2
maø v 2 = 1,2v1  = 1,2
t1 v1
t1
neân = 1,2  t2 =
t2 1,2
vôù t1 = 6
iVaäy 6
t2 = = 5
1,2
Traû lôøi: Neáu ñi vôùi vaän toác môùi thì oâ toâ ñoù ñi töø A ñeán
B heát 5 giôø
 TiÕt 27
§4. MOÄT SOÁ BAØI TOAÙN VEÀ ÑAÏI LÖÔÏNG TÆ
2/ Baøi toaùn 2: LEÄ NGHÒCH
Boán ñoäi maùy caøy coù 36 maùy (coù cuøng naêng suaát)
laøm vieäc treân boán caùnh ñoàng coù dieän tích baèng nhau.
Ñoäi thöù nhaát hoaøn thaønh coâng vieäc trong 4 ngaøy, ñoäi
thöù hai trong 6 ngaøy, ñoäi thöù ba trong 10 ngaøy vaø ñoäi
thöù tö trong 12 ngaøy. Hoûi moãi ñoäi coù maáy maùy?
Toùm tắt
4 ñoäi: 36 maùy ( c¸c m¸y cïng n¨ng Soá maùy moãi
suÊt)
Ñoäi 1: Hoaøn thaønh trong 4 ñoäi
x1
ngaøy.
Ñoäi 2: Hoaøn thaønh trong 6 x2
ngaøy.
Ñoäi 3: Hoaøn thaønh trong 10 x3
ngaøy.
Ñoäi 4: Hoaøn thaønh trong 12 ngaøy. x
4
Moãi ñoäi thöïc hieän treân dieän tích nhö
nhau
Hoûi moãi ñoäi coù bao nhieâu
TiÕt 27
§4. MOÄT SOÁ BAØI TOAÙN VEÀ ÑAÏI LÖÔÏNG TÆ
Gi¶i:Goïi x1, x2, x3, x4 laànLEÄlöôïtNGHÒCH
laø soá maùy cuûa moãi ñoäi.
x1 + x 2 + x 3 + x 4 = 36
Vì thôøi gian vaø soá maùy laø hai ñaïi löôïng tæ leä
nghòch 4xneân:
= 6x = 10 x = 12 x
1 2 3 4
x1 x2 x3 x4
hay = = =
1 1 1 1
4 6 10 12
Theo tính chaát daõy tæ soá baèng nhau, ta
x1coù: x 2 x3 x4 x1 + x 2 + x 3 + x 4 36
= = = = = = 60
1 1 1 1 1 1 1 1 36
+ + +
4 6 10 12 4 6 10 12 60
Vaä x1 = 15 , x2 = 10 , x3 = 6 , x4 = 5
y
Traû lôøi: Soá maùy cuûa boán ñoäi laàn löôït laø 15,
TiÕt 27
§4. MOÄT SOÁ BAØI TOAÙN VEÀ ÑAÏI LÖÔÏNG TÆ
LEÄ NGHÒCH
Caùch phaùt bieåu vaø lôøi giaûi khaùc töø
baøi toaùn 2:
Vôù x1 , x 2 , x 3 , x 4 laàn löôït laø soá maùy caøy cuûa
i boán ñoäi 1 1 1 1
Khi x1 , x 2 , x 3 , x 4 tæ leä ; ; ;
ñoù vôùi 4 6 10 12
x1 x2 x3 x4
Neân = = =
1 1 1 1
4 6 10 12
Theo tính chaát cuûa daõy tæ soá baèng nhau, ta
x
coù: x x x x + x + x + x 36
1
= 2
= =3
= 4 1 2
=
3 4
= 60
1 1 1 1 1 1 1 1 36
+ + +
4 6 10 12 4 6 10 12 60
TiÕt 27
§4. MOÄT SOÁ BAØI TOAÙN VEÀ ÑAÏI LÖÔÏNG TÆ
LEÄ NGHÒCH
? Cho ba ñaïi löôïng x, y, z. Haõy cho bieát moái lieân heä
giöõa hai ñaïi löôïng x vaø z bieát raèng:
a) x vaø y tæ leä nghòch, y vaø z cuõng tæ leä
nghòch
b) x vaø y tæ leä nghòch, y vaø z tæ leä thuaän
Giaûi:
a b
a/ Ta coù x = va y = (a; b lµ h»ng sè kh¸c 0)
y ø z
a b z a a
 x= =a:  a.  . z ( : lµ h»ng sè kh¸c 0)
b z b b b
z
Vaäy x vaø z tæ leä thuaän theo heä soá
a
tæ leä laø b
TiÕt 27
§4. MOÄT SOÁ BAØI TOAÙN VEÀ ÑAÏI LÖÔÏNG TÆ
LEÄ NGHÒCH
? Cho ba ñaïi löôïng x, y, z. haõy cho bieát moái lieân heä
giöõa hai ñaïi löôïng x vaø z bieát raèng:
a/ x vaø y tæ leä nghòch, y vaø z cuõng tæ leä
nghòch
b/ x vaø y tæ leä nghòch, y vaø z tæ leä
thuaän Giaûi:
b/ Ta x vaø y tæ leä nghòch, y vaø z tæ leä thuaän
coù: a
nªn:
x = (1) ; y = b.z (2) (a; b lµ h»ng sè kh¸c 0)
y
Suy ra thay y theo z tõ (2) vµo (1)
a a a
x = hay x.z = ( : lµ h»ng sè kh¸c 0)
b.z b b
a
Vaäy x vaø z tæ leä nghòch vôùi nhau theo heä soá
tæ leä laø b
TiÕt 27
§4. MOÄT SOÁ BAØI TOAÙN VEÀ ÑAÏI LÖÔÏNG TÆ
Baøi taäp 17 (SGK/ LEÄ NGHÒCH
61):Cho bieát hai ñaïi löôïng x vaø y tæ leä nghòch vôí nhau.
Ñieàn soá thích hôïp vaøo oâ troáng trong baûng sau:

x 1 2 -4 6 -8 10
2
y 16 8 -4 2 -2 1,6
3
 TiÕt 27
§4. MOÄT SOÁ BAØI TOAÙN VEÀ ÑAÏI LÖÔÏNG TÆ
Baøi taäp 18 (SGK)/ 61: LEÄ NGHÒCH

Cho bieát 3 ngöôøi laøm coû moät caùnh ñoàng heát 6 giôø.
Hoûi 12 ngöôøi (vôùi naêng suaát nhö theá) laøm coû caùnh
ñoàng ñoù heát bao nhieâu thôøi gian?
Giaûi
: Goïi soá giôø ñeå 12 ngöôøi laøm heát caùnh
ñoàng
Treân laø x moät caùnh ñoàng vaø vôùi naêng suaát nhö
cuøng
nhau thì soá ngöôøi laøm coû vaø soá giôø laøm laø hai ñaïi
löôïng tæ leä nghòch x 3
Ta coù =
6 12
3.6
 x = = 1,5
12
Vaäy 12 ngöôøi laøm coû caùnh ñoàng ñoù heát
TiÕt 27
§4. MOÄT SOÁ BAØI TOAÙN VEÀ ÑAÏI LÖÔÏNG TÆ
LEÄ NGHÒCH
HÖÔÙNG DAÃN VEÀ
NHAØ:

- Naém ñöôïc caùc daïng toaùn tæ leä nghòch

- Bieát vaän duïng ñöôïc caùc daïng toaùn tæ leä
nghòch vaøo trong giaûi caùc baøi toaùn cuï theå
- So saùnh veà baøi toaùn tæ leä nghòch vôùi baøi
toaùn tæ leä thuaän
- Laøm baøi taäp 16, 19, 20 (SGK)/ 60, 61.
 Xin ch
thµnh © n
c¶m ¬
c¸c thÇ n
gi¸o vµ y c«
c¸c em
h