Arıcılık Tarihi

Arıcılık Tarihi

Bugün kutup bölgeleri dışında dünyanın tüm kara parçalarında

yaşayan bal arısı, 17. yüzyıla kadar sadece Eski Dünya’da
yaşamaktaydı.

İnsanla arının tanışması Mezolotik çağda (Yontma Taş) başlamış,

insan, kaya çatlakları ve ağaç kovuklarında bulunan bal arısı
yuvalarından bal avcılığını (bal toplamayı) öğrenmiştir.

2
 Arıcılık Tarihi

Günümüzde bal avcılığı aynı yöntemlerle halen Himalayalar’da

sürdürülmektedir.

Nepal’ de bal avcıları

3
 Arıcılık Tarihi

İspanya’nın doğusunda bal avcılığını gösteren kaya resmi (MÖ 7000)

4
 Arıcılık Tarihi

Zimbabve’de kaya sığınağı içindeki bir bal arısı yuvasına ulaşmaya

çalışan bal avcısını tasvir eden kaya resmidir.

5
 Arıcılık Tarihi

Çatallı merdiven ile yuvaya tırmanan bal avcısını gösteren kaya

resmidir. (Drakensberg dağları, Natal, Güney Afrika)

6
 Arıcılık Tarihi

İlk kovan büyük olasılıkla taş devrinde, içerisinde bir arı kolonisinin
bulunduğu ağacın kesilmesiyle elde edilmiştir. Daha sonraları ise
sırasıyla; mantar, ağaç kabukları ve içi oyulmuş ağaç kütükleri
kullanılmıştır.

Ormanın olmadığı ve ağaç bulmanın zor olduğu Orta Doğu’da su

testileri arı kolonilerine yuva olmuştur. Bu kültürün izlerine bugün
bile İsrail ve Lübnan’da rastlanmaktadır. Eski Mısır’da kil ve
topraktan yapılmış borular kovan olarak kullanılmıştır.

7
 Arıcılık Tarihi

MÖ 5000’ li yıllardan bugüne tarımla uğraşan toplumlarda çeşitli

amaçlar için kullanılan sepetler, aynı zamanda arı kovanı olarak da
kullanılmıştır. Bu tür sepetlerin günümüzde bazı değişimlere
uğrayarak kullanıldığı görülmektedir.

ADÜ Çine Arıcılık Müzesi

8
 Arıcılık Tarihi

Hanedan (Abu Ghorab)’ın

güneş tapınağında arıcılık
etkinliklerini gösteren bir
rölyef (MÖ 2400).

Arı kültürünün ilk merkezi olan Mezopotamya ve Antik Mısır’da MÖ

5000’li yıllarda kütük ve testi kovanlarla arıcılık yapılmıştır.

Eski Mısır’da arıları kovandan uzaklaştırmak için duman

kullanılmıştır.

MÖ 3000-2000 yılları arasında dikişli sepet yerine örme sepet

kullanılmış ve bunun örneklerine Mısır’da rastlanmıştır.
9
 Arıcılık Tarihi
Hitit Uygarlığı’nda Arıcılık
Asya Kıtası’ndaki arıcılık hakkında en eski belge Orta Anadolu
(Boğazköy)’da bulunmuştur. MÖ 1300 yılına ait belgede Hititlerin
arıcılık yaptığı ve arıcılığa ilişkin çeşitli yasal düzenlemelerin
olduğu görülmektedir.

Kovan çalanlara para ve arı sokturma cezaları verilmekteydi.

MAYBİR Arıcılık Müzesi

10
 Arıcılık Tarihi

Bal arısı kolonilerini barındırmak için sepet kovan yapma teknikleri

geliştirilmiştir. Sepet kovanlar çağlar boyunca çok az değişikliğe
uğramıştır.

Günümüzde Anadolu’da halen sepet kovanla arıcılık yapılmaktadır.

İç Anadolu- Güneydoğu Anadolu

Trakya Doğu Anadolu

11
 Arıcılık Tarihi

Arıcı giysisini gösteren ilk resim

(Cosmographia, 1545)

Orta Çağda, kovanları sıcak suya daldırmak veya kükürt yakarak

arıları öldürmek suretiyle bal ve balmumu elde ediliyordu.

Bu dönemde kolonilerin oğul vermelerini teşvik etmek için

kovanlar küçük tutuluyordu.

Orta Çağda arıcılar bakım sırasında kendilerini korumaya yönelik

giysi kullanıyorlardı.
12
 Arıcılık Tarihi

Arıcı erken yaz mevsiminde oğulları yakalayarak kovanlara

koymuş, sonbahar mevsiminde hasat amacıyla kovanların çoğunu
söndürmüş, peteklerini kesmiş ve balı peteklerden ayırmıştır.

Geriye kalan kovanlarını gerektiğinde yiyecek sağlayarak

kışlatmaya çalışmıştır.

ADÜ Çine Arıcılık Müzesi

13
 Arıcılık Tarihi

16. Yüzyıldan itibaren arıcılık hızlı bir şekilde gelişmeye başlamış ve

tarımda önemli yer tutmuştur.

1600-1850 Yılları arasında 3 önemli gelişme olmuştur.

Bunlardan birincisi, bal arılarının biyolojisi ve yaşam döngüsünü

açıklayan bilimsel buluşlardır.

İkincisi, bal arılarının kontrolünü sağlayan arıcılık yöntemlerindeki

gelişmelerdir.

Üçüncüsü ise bal arısının Eski Dünya’dan Yeni Dünya’ya

götürülmesidir.

14
 Arıcılık Tarihi

1600-1850 Yılları arasındaki dönemde bal almak için kolonileri

öldürmek yerine birleştirme yoluna gidilmiştir.

Birleştirme, arılar kendi kovanlarından üstlerine konan boş kovana

sürülmek yoluyla yapılmıştır.

MAYBİR Arıcılık Müzesi

15
 Arıcılık Tarihi
Kovanların sadece alt kısımlarında yapılan petekler özel bir bıçakla
kesilerek hasat edilmiş ve geriye kalan petekler kuluçka alanı olarak
bırakılmıştır.

Tahtadan yapılmış kovanlar ise 17. yüzyılda kullanılmaya

başlanmıştır.

Marmaris Bal Evi

16
 1550-1850 Yılları Arasında Önemli Buluş ve Gelişmeler

 1568’de arıların yumurta ya da

larvadan ana arı
yetiştirebileceği,

 1586’da ana arının

yumurtladığını ve kolonideki
tüm bireylerin anası olduğu,

 1609’da ana arının dişi ve

koloninin anası, iri yapılı
bireylerin erkek olduğu,
ADÜ Çine Arıcılık Müzesi

17
 1550-1850 Yılları Arasında Önemli Buluş ve Gelişmeler

 1637’de işçi arıların dişi birey olduğu belirlenmiştir.

 1687’de tek petekli gözlem kovanında arıların kovan içi

davranışları izlenmiş,

 1717’de nektarın (bal özü) çiçekler tarafından salgılandığı

bulunmuş,

 1744’de arılar tarafından bal mumunun salgılanma

mekanizması belirlenmiş,

 1771’ de ana arı kovan dışında erkek arılar ile uçuş sırasında
çiftleştiği saptanmıştır.

18
 1550-1850 Yılları Arasında Önemli Buluş ve Gelişmeler

Yaprak kovan, kitap gibi

açılan ve birbirine menteşe
ile tutturulmuş birkaç
çerçeveden oluşmaktaydı.

1792’de arı kolonisine ilişkin günümüz bilgilerinin temelleri

atılmıştır. Özel bir kovan (yaprak kovan) geliştirilerek ana arının
kovandaki etkisi, ana arı yetiştirme ve döllenme, sıcaklık
regülasyonu ve koloni savunması gibi olaylar saptanmıştır.

19
 1550-1850 Yılları Arasında Önemli Buluş ve Gelişmeler

 1792’de soğuk havalarda arıların salkım oluşturarak kovan içi

sıcaklığını korudukları, oğul veren arıların midelerinin bal dolu
olduğu ve arıların iletişim için dans ettikleri gözlemlenmiştir.

 1814’de ana arıda çiftleşme işareti belirlenmiştir.

 1845’de partenogenezis; erkek arıların döllenmemiş

yumurtadan meydana geldikleri saptanmıştır.

20
 1851 Yılı ve Sonrası

Orjinal Langstroth kovanı

1851’ de Lorenzo Lorraine Langstroth, (A.B.D.) çerçeveli kovan

tipini geliştirmiş, Langstroth kovanı olarak adlandırılan bu kovan
tipi 1860 yıllarda A.B.D.’ de, daha sonrada dünyada en yaygın kovan
tipi olarak kullanılmıştır.
.
21
 1857’de bal mumundan petek (temel petek) yapmak için bir
kalıp üretilmiştir.

 1865’de bal süzme makinesi ve ana arı ızgarası bulunmuştur.

 1869’da Dadant-Blatt kovan tipi geliştirilmiştir.

ADÜ Çine Arıcılık Müzesi

22
 1876’da silindirik petek makinesi,

 1877’ de arıcı körüğü,

 1882’de aşılama ile ana arı yetiştirme tekniği,

 1891’de arı kaçıran ile bal hasat yöntemi bulunmuştur.

ADÜ Çine Arıcılık Müzesi

23
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü