Μέρος 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ
Ν. GREGORY MANKIW
ΚΑΙ MARK P. TAYLOR

Κεφάλαιο 1
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ;

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

Η Οικονομία και τα
Οικονομικά Συστήματα
Στην οικονομία βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τη λήψη πολλών
αποφάσεων, πολλές από τις οποίες αφορούν σε μια ανταλλαγή
κατά την οποία ορισμένες φορές ως μέσο ανταλλαγής
χρησιμοποιείται το χρήμα.
• Τα νοικοκυριά αγοράζουν τελικά αγαθά και υπηρεσίες
για τελική κατανάλωση και επίσης παρέχουν τις εισροές
στην παραγωγή – γη εργασία και κεφάλαιο.
• Οι οργανισμοί οι οποίοι αγοράζουν αυτούς τους
συντελεστές και τους χρησιμοποιούν για να παράγουν
αγαθά και υπηρεσίες αναφέρονται συνολικά ως
επιχειρήσεις.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

Η Οικονομία και τα
Οικονομικά Συστήματα
Η οικονομία είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων
παραγωγής και ανταλλαγής που λαμβάνουν χώρα
καθημερινά.
Η οικονομική δραστηριότητα είναι ο όγκος των
αγορών και των πωλήσεων που λαμβάνουν χώρα
στην οικονομία κατά τη διάρκεια μιας χρονικής
περιόδου.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

Το Οικονομικό Πρόβλημα
Τα τρία μεγάλα ερωτήματα είναι:
◦ Ποια αγαθά και υπηρεσίες θα πρέπει να
παραχθούν;
◦ Πώς θα πρέπει να παραχθούν (βλέπε
παραγωγικούς πόρους);
◦ Ποιος θα πρέπει να αποκτήσει τα αγαθά και τις
υπηρεσίες που έχουν παραχθεί;

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

 Σπανιότητα και Επιλογή
Κοινωνία και Σπάνιοι Πόροι:
◦ Η διαχείριση των πόρων της κοινωνία είναι σημαντική επειδή οι πόροι
είναι σπάνιοι.
◦ Σπανιότητα σημαίνει ότι η κοινωνία διαθέτει περιορισμένους
παραγωγικούς πόρους και επομένως δεν μπορεί να παράγει όλα τα
αγαθά και τις υπηρεσίες που επιθυμούν να έχουν οι άνθρωποι.
◦ Οικονομική (ά) είναι η μελέτη του τρόπου με τον οποίο η κοινωνία
διαχειρίζεται τους σπάνιους παραγωγικούς πόρους της.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

 Πώς οι Άνθρωποι
Αποφασίζουν
o ‘Η οικονομία’ αναφέρεται στο σύνολο των
δραστηριοτήτων παραγωγής και ανταλλαγής που
λαμβάνουν χώρα καθημερινά – όλες οι αγορές και οι
πωλήσεις.
o Η οικονομία υπάρχει σε διαφορετικά επίπεδα
• Τοπικό
• Εθνικό π.χ. το ΗΒ
• Διεθνές π.χ. EΕ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

Οι Άνθρωποι
Αντιμετωπίζουν
Αντισταθμιστικές Σχέσεις
Για να αποκτήσουμε ένα αντικείμενο, συνήθως πρέπει
να παραιτούμαστε από κάποιο άλλο αντικείμενο.
◦ Τροφή έναντι ρούχων
◦ Ελεύθερος χρόνος έναντι εργασίας
◦ Αποτελεσματικότητα έναντι δικαιοσύνης

Η λήψη αποφάσεων απαιτεί την

αντιστάθμιση ενός στόχου έναντι
κάποιου άλλου.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR
Οι Άνθρωποι
Αντιμετωπίζουν
Αντισταθμιστικές Σχέσεις
Αποτελεσματικότητα έναντι Δικαιοσύνης
◦ Αποτελεσματικότητα σημαίνει ότι η κοινωνία λαμβάνει το
μέγιστο που μπορεί από τους σπάνιους παραγωγικούς πόρους
της.
◦ Δικαιοσύνη σημαίνει ότι τα οφέλη από τους παραγωγικούς
αυτούς πόρους διανέμονται δίκαια μεταξύ των μελών της
κοινωνίας.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

 Κόστος Ευκαιρίας
Η λήψη αποφάσεων απαιτεί τη σύγκριση του κόστους και του
οφέλους εναλλακτικών ενεργειών.
◦ Αν θα πάει κανείς στο πανεπιστήμιο ή αν θα εργαστεί
◦ Αν θα μελετήσει ή αν θα βγει να διασκεδάσει
◦ Αν θα πάει στο μάθημα ή αν θα κοιμηθεί αργά

Το κόστος ευκαιρίας κάποιου πράγματος είναι οτιδήποτε

θυσιάζεται για την απόκτηση κάποιου άλλου πράγματος.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

 Σκεπτόμενοι Οριακά
Οι οριακές μεταβολές είναι μικρές, σταδιακές προσαρμογές
σε κάποιο σχέδιο δράσης.

Οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις

συγκρίνοντας τα κόστη και τα οφέλη
στο όριο.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

Οι Άνθρωποι
Ανταποκρίνονται σε Κίνητρα
Οι οριακές μεταβολές στα κόστη ή τα οφέλη
παρακινούν τους ανθρώπους να ανταποκριθούν.
Η απόφαση της επιλογής μιας εναλλακτικής ενέργειας
έναντι κάποιας άλλης πραγματοποιείται όταν τα οριακά
οφέλη της εναλλακτικής ενέργειας υπερβαίνουν τα
οριακά κόστη της.
Οι δημόσιες πολιτικές μπορούν να δημιουργήσουν
κίνητρα ή αντικίνητρα που αλλάζουν τη συμπεριφορά.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

HOW PEOPLE INTERACT
Το Εμπόριο Μπορεί να
Βελτιώσει τη Θέση Όλων
Οι άνθρωποι κερδίζουν από την ικανότητά τους να
συναλλάσσονται μεταξύ τους.
Ο ανταγωνισμός οδηγεί σε κέρδη από τις εμπορικές
συναλλαγές.
Το εμπόριο επιτρέπει στους ανθρώπους να
εξειδικεύονται σε αυτό το οποίο κάνουν καλύτερα.
◦ Ορισμένες φορές αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι
άνθρωποι να χάνουν τη θέση εργασίας τους καθώς
η παραγωγή μεταφέρεται στο εξωτερικό.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

Οι Αγορές Μπορεί να Είναι ένας
Καλός Τρόπος για την Οργάνωση
της Οικονομικής Δραστηριότητας
Μια οικονομία της αγοράς είναι μια οικονομία που
κατανέμει τους παραγωγικούς πόρους μέσω των
αποκεντρωμένων αποφάσεων πολλών επιχειρήσεων
και νοικοκυριών, καθώς αλληλεπιδρούν στις αγορές
για αγαθά και υπηρεσίες.
◦ Τα νοικοκυριά αποφασίζουν τι να αγοράσουν και για ποιόν να
εργαστούν.
◦ Οι επιχειρήσεις αποφασίζουν ποιόν να προσλάβουν και τι να
παράγουν.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

 Καλός Τρόπος για την
Οργάνωση της Οικονομικής
Δραστηριότητας
Σε μια αμιγή οικονομία της αγοράς δεν υπάρχει καμία κρατική
παρέμβαση.
Σε μια κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία εκείνοι που είναι
επικεφαλής καθοδηγούν την οικονομική δραστηριότητα.
◦ Έχουν αποτύχει επειδή δεν επέτρεψαν στην αγορά να λειτουργήσει.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

 Καλός Τρόπος για την
Οργάνωση της Οικονομικής
Δραστηριότητας
Ο Adam Smith παρατήρησε ότι τα νοικοκυριά και οι
επιχειρήσεις που αλληλεπιδρούν στις αγορές ενεργούν σαν
να καθοδηγούνται από ένα ‘αόρατο χέρι’.
◦ Επειδή τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις εξετάζουν τις τιμές όταν
αποφασίζουν τι να αγοράσουν και να πουλήσουν, λαμβάνουν
ασυνείδητα υπόψη τους τα κοινωνικά κόστη των ενεργειών τους.
◦ Ως αποτέλεσμα, οι τιμές οδηγούν τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων
να προσεγγίζουν αποτελέσματα που τείνουν να μεγιστοποιούν την
ευημερία της κοινωνίας συνολικά.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

 Το Κράτος Μπορεί , Μερικές
Φορές, να Βελτιώσει τα
Αποτελέσματα της Αγοράς
Αποτυχία της αγοράς συμβαίνει όταν η αγορά αποτυγχάνει
να κατανείμει τους παραγωγικούς πόρους αποτελεσματικά.
Όταν αποτυγχάνει η αγορά το κράτος μπορεί να παρέμβει
για να προωθήσει την αποτελεσματικότητα και τη δικαιοσύνη.
Αποτυχία της αγοράς μπορεί να προκληθεί από
◦ μια εξωτερικότητα, που είναι η επίδραση των ενεργειών ενός ατόμου ή
μιας επιχείρησης στην ευημερία ενός τρίτου μέρους.
◦ δύναμη αγοράς, που είναι η δυνατότητα ενός μεμονωμένου ατόμου ή
μιας μεμονωμένης επιχείρησης να επηρεάσει αδικαιολόγητα τις τιμές
της αγοράς.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

Μακροοικονομική και
Μικροοικονομική

Μικροοικονομική είναι ο κλάδος που μελετά τον τρόπο

που παίρνουν αποφάσεις τα νοικοκυριά και οι
επιχειρήσεις και τον τρόπο που αλληλεπιδρούν στις
αγορές.
Μακροοικονομική είναι ο κλάδος που μελετά τα
φαινόμενα της οικονομίας συνολικά,
συμπεριλαμβανομένων του πληθωρισμού, της
ανεργίας και της οικονομικής μεγέθυνσης.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

 Το Βιοτικό Επίπεδο μιας Οικονομίας
Εξαρτάται από τη Δυνατότητά της να
Παράγει Αγαθά και Υπηρεσίες
Οικονομική μεγέθυνση – η αύξηση της ποσότητας των
αγαθών και υπηρεσιών σε μια οικονομία κατά τη διάρκεια
μιας χρονικής περιόδου.
Κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν – η αγοραία αξία
του συνόλου των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που
παράγονται σε μια χώρα σε μια συγκεκριμένη χρονική
περίοδο διαιρούμενη με τον πληθυσμό της χώρας για να
δώσει το κατά κεφαλήν μέγεθος.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

 Το Βιοτικό Επίπεδο μιας Οικονομίας
Εξαρτάται από τη Δυνατότητά της να
Παράγει Αγαθά και Υπηρεσίες
Βιοτικό επίπεδο – ένα μέτρο ευημερίας που βασίζεται στην
ποσότητα των αγαθών και υπηρεσιών που μπορούν να
αγοραστούν με το εισόδημα ενός ατόμου.
◦ Συνήθως υπολογίζεται με το αποπληθωρισμένο (πραγματικό) κατά
κεφαλήν εισόδημα.
◦ Οι περισσότερες διαφορές στο βιοτικό επίπεδο αποδίδονται σε
διαφορές στην παραγωγικότητα των χωρών.

Παραγωγικότητα είναι η ποσότητα των αγαθών και

υπηρεσιών που παράγονται ανά ώρα απασχόλησης ενός
εργαζομένου.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

Οι Τιμές Αυξάνονται Όταν το
Κράτος Τυπώνει Πολύ Χρήμα
Πληθωρισμός είναι μια άνοδος του γενικού επιπέδου
των τιμών στην οικονομία.
◦ Μια αιτία του πληθωρισμού είναι η αύξηση στην ποσότητα
χρήματος.
◦ Όταν το κράτους δημιουργεί μεγάλες ποσότητες χρήματος, η
αξία του χρήματος μειώνεται.
◦ Ο υψηλός πληθωρισμός επιβάλλει διάφορα κόστη στην
κοινωνία.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

Η Κοινωνία Αντιμετωπίζει μια Βραχυχρόνια
Αντίστροφη Σχέση Μεταξύ Πληθωρισμού και
Ανεργίας
Η Καμπύλη Phillips απεικονίζει την αντισταθμιστική
σχέση μεταξύ πληθωρισμού και ανεργίας:
Πληθωρισμός  Ανεργία
Αυτή είναι μια βραχυχρόνια αντισταθμιστική σχέση!
Οικονομικός κύκλος είναι οι διακυμάνσεις στην
οικονομική δραστηριότητα, όπως στην απασχόληση και την
παραγωγή.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

Περίληψη
① Όταν οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις,
αντιμετωπίζουν αντισταθμιστικές σχέσεις μεταξύ
εναλλακτικών στόχων.
② Το κόστος οποιασδήποτε ενέργειας μετράται σε
όρους διαφυγουσών ευκαιριών.
③ Οι άνθρωποι συχνά παίρνουν αποφάσεις
συγκρίνοντας τα οριακά κόστη και τα οριακά οφέλη.
④ Οι άνθρωποι αλλάζουν τη συμπεριφορά τους
αντιδρώντας στα κίνητρα που αντιμετωπίζουν.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

Περίληψη
⑤ Το εμπόριο μπορεί να είναι αμοιβαία επωφελές.
⑥ Οι αγορές είναι συνήθως ένας καλός τρόπος για τον
συντονισμό των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ
των ανθρώπων.
⑦ Το κράτος μπορεί δυνητικά να βελτιώσει τα
αποτελέσματα της αγοράς αν υπάρχει κάποια
αποτυχία της αγοράς ή αν το αποτέλεσμα της
αγοράς δεν είναι δίκαιο.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR

Περίληψη
⑧ Η παραγωγικότητα είναι η θεμελιώδης πηγή του
βιοτικού επιπέδου.
⑨ Η αύξηση του χρήματος είναι η θεμελιώδης
πηγή/αιτία του πληθωρισμού.
⑩ Η κοινωνία αντιμετωπίζει μια βραχυχρόνια
αντισταθμιστική σχέση μεταξύ πληθωρισμού και
ανεργίας.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, 4Η ΕΚΔΟΣΗ, MANKIW AND TAYLOR