1.

Ünite

TÜRKLERDE
DEVLET TEŞKİLATI
 Bölüm 1

İlk Türk Devletlerinde

Yönetim Anlayışı
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI
Türklerde Devlet 4 Unsurdan Oluşur
Konargöçer hayatın Türklere armağanı olan bağımsızlık anlayışına, eski
a.Bağımsızlık
Türklerde oksızlık denilirdi. Hiçbir kavme boyun eğmemek Türklerde millî
(Oksızlık) bir karaktere dönüşmüştür.

Millet,devleti yaşatan ve kağanı başarılı kılan ana unsurdur. Kağan da

b.Halk (Millet) milletinin haklarını korumak zorundadır.

Ülke bağımsız bir devletin yetkilerini özgürce kullanabileceği coğrafi

c.Ülke Ulus mekandır.Türkler ülke sınırlarına yaka derdi.

Tarihte birçok ülkeye hakim olan Türker'de teşkilatlanma önemliydi.

Bozkır yaşamının etkisi Türklerin kolay teşkilatlanmasını sağlamıştır. Tarih
boyunca Türklerin güçlü devletler kurmaları güçlü orduyla mümkün
d.Teşkilatlanma
olmuştur. Türkler Hazarla hariç ücretli ordu bulundurmadı.

-İlk Türk Düzenli ordu sistemi

Metehan zamanında yapıldı.(MÖ 209)
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI

a.Kağan
İslamiyet öncesi Türkler Devlete İL (el) demişlerdir.

Devlet, hükümdar tarafından töreye uygun bir şekilde yönetilmiştir.

Hükümdarın Unvanları Hükümdarın Sembolleri Hükümdarın Görevleri

Hakan Otağ(Çadır) Boylar arası birliği sağlama

Kağan Kotuz(Sorguç) Töreyi adil uygulamak

Han Yay Orduyu komuta etmek

İlteber Taht Halkını doyurup, giydirmek

Tanhu Nevbet
Halkı doyurmak, giydirmek
İlteriş Sancak SOSYAL DEVLET ANLAYIŞIDIR.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI

a.Kağan

KATUN(Hatun)

*Hükümdarın eşine HATUN denilirdi.

*Kurultay üyesidir.
*Devlet yönetiminde hükümdara vekalet eder.
*Elçi kabul eder.
*Kağanla birlikte savaşlara katılır.
*Hakanın emirleri ´Hatun ve Hakan buyurur ki…´diye başlardı
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI

KUT ANLAYIŞI

*Devleti yönetme yetkisinin tanrı tarafından hanedana verildiğine

inanılırdı, bu yetkiye de “Kut” denirdi.

*Kut ”un Babadan oğula geçtiğine inanılırdı. Bu nedenle hanedana

mensup her erkek çocuğun devleti yönetme hakkı olduğu gibi, kanı da
kutsal sayılmıştır. Yani kut anlayışına göre ülke (devlet) hanedanın
ortak malıdır.

NOT: Bu anlayışa aynı zamanda Veraset (saltanat) sistemi deniyordu.

Osmanlının Kurucusu
OSMAN GAZİ
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI

İKİLİ TEŞKİLAT (Çifte Krallık)

*Bu yönetim tarzında hükümdar yönetimi kolaylaştırmak için ülkeyi

Sol (Doğu) ve Sağ (Batı)
olmak üzere ikiye ayırırdı (Federal devlet anlayışı).

*Hükümdarlar genelde Doğu (merkez) bölümünden devleti yönetirken

Batı bölümünde de hanedana mensup Yabgular bulunurdu.

İkili Teşkilat

Emret
BATI DOĞU
ağam
(yabgu) (kağan)
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI

b.Meclis
Türk meclislerine
-TOY-KURULTAY veya KENGEŞ denilmiştir.

-Kurultayın başkanı Kağandır.

-Kağan olmadığı zaman kurultaya

Ayguci (Başbakan-Vezir) başkanlık eder.

-Her boyun kendi kurultayı vardır.

(Boy halkı Boy beylerini seçer)

-Savaş ve barış kararları alınır.

-Hükümdar seçiminde görüş bildirilir.

-Gerektiğinde Törede değişiklik yapılır.

-Büyük davalara bakılır.

İLK TÜRK DEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI

c.Hükümet
- Kurultayda alınan kararları uygulamak için Ayguci denilen(Başbakan-Vezir)kişinin
başkanlığında AYUKİ denen hükümet toplanırdı.

Hükümet Üyeleri
YABGU: Batı bölümünü yöneten hükümdarın kardeşi
BİTİKÇİ: Kâtip, yazışmalardan sorumlu
BUYRUK: Bakan
TARKAN: Ordu komutanı
TAMGACI: Damgacı

TUDUN: Vergi-denetim işinden sorumlu

TİGİN: Hükümdar çocukları
ATAMAN: Tiginlerin öğretmeni
ŞAD: Diğer hanedan mensupları
AĞILIĞ: Hazine görevlisi
Hükümdarın Sembolleri

Boylar arası birliği sağlama

İLK TÜRK DEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI

Boylar Birliği

OGUŞ URUG BOY BODUN İL

(aile) (sülale) (aşiret (millet)
ORDU (Sü)

İlk Türklerde askerliği meslek edinmiş bir sınıf yoktu.

Türklerde ordu =halk=ordu demekti.

Onlu teşkilat sistemini dünyada ilk kuran METE HAN

ORDU (Sü)

*Türkler bir yeri yerleşim yeri seçmeden önce keşif seferleri, yıpratma
seferleri yapıp daha sonra oraya yerleşirlerdi.
Keşif(yelme)……….yıpratma……….yerleşme……….VATAN

Savaş silahları; Süngü, Kargı, Mızrak, Kalkan, Kılıç, Yay ve Oktur. Askeri
birliklere boy beyleri komuta etmekteydi. Savaş zamanı Hakanın komutasında
birleşirlerdi.

Savaşlarda :Bozkır (Turan – Sahte Ricat – Hilal – Kurt Oyunu) taktiği

uygulanmıştır.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI

Renklerin Dili
Türkler, Anadolu’ya geldikleri zaman eski geleneklerini devam ettirerek;
Türkiye’nin kuzeyindeki denize Karadeniz,
batısındaki denize Akdeniz,
güneyindeki denize ise Kızıldeniz adını vermiştir.

Ak, kara, kızıl ve gök renklerinin dışında kullanılan beşinci bir renk daha vardır ki
bu da SARI renktir. Sarı renk yönleri göstermez, diğer dört rengin merkezini
ifade ederdi.
İLK TÜRK DEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI
İlk Türklerde yönlerle renklerin dili şu şekilde ifade edilmiştir.
 Bölüm 2

İlk Türk-İslam
Devletlerinde Devlet
Teşkilatı
 TÜRK -İSLAMDEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI

*İlk Türk İslam Devletleri genel olarak Orta Asya Türk kültürü ve devlet anlayışını
devam ettirdiler. Belli konularda ise İslam medeniyetinin tesiri altına girdiler.

İlk Türk Devletleri Türk-İslam Devletleri

(İslamiyet Öncesi) (İslamiyet Sonrası)

-KUT anlayışı yanında hükümdarlığın

-KUT anlayışı vardır
HALİFE tarafından onaylanması usulü vardır.

-Cihan Hakimiyeti ideali vardır Cihan Hakimiyetine CİHAT anlayışı da

eklendi.

-TÖRELER hukuğun temel kaynağıdır. Törenin yanına ŞERİ HUKUK da eklendi.

Hükümdarlar HAN-HAKAN-KAĞAN gibi Bunların yanında SULTAN-ŞAH gibi unvanlar

ünvanlar kullandı. da kullanıldı.

OTAĞ-TUĞ ÖRGİN gibi hükümdarlık Ek olarak HUTBE OKUTMAK-HİLAT-ÇETR-

sembolleri kullanıldı. MENŞUR-TIRAZ semboller kullanıldı.
TÜRK -İSLAMDEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI
TÜRK -İSLAMDEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI

Hükümet
Hükümdarın emirleri doğrultusunda ülkeyi idare eden hükümet İlk Türk-İslam
devletlerinde genel olarak DİVAN olarak adlandırıldı.

Divan ismi bugünkü BAKANLIKLARDIR.

Divanların bir araya gelmesiyle DİVANI SALTANAT oluşurdu. Divanı Saltanat

bugünkü BAKANLAR KURULUDUR.
 Divanı Saltanatta Bulunan Divanlar

DİVAN-I
DİVAN-I İSTİFA DİVAN-I ARZ DİVANI-I İŞRAF DİVAN-I İNŞA
MEZALİM

Maliyeden Ordudan Maliye-İdarenin Yazı işlerinden Haksızlığa

sorumlu sorumlu denetimi sorumlu uğrayanların
şikayetleri
dinlenir

Başkanı Başkanı Başkanı Başkanı

MÜSTEVFİ ARZ MÜŞRİF TUĞRA Başkanı
Sltandır
TÜRK -İSLAMDEVLETLERİNDE YÖNETİM ANLAYIŞI

Saray

Ordu ve hükümet ile birlikte devletin en önemli kurumlarından biridir.

Sultanın yaşadığı bir ev olmakla birlikte aynı zamanda devletin en üst düzey
yönetim kurumudur.

Devlet adamı yetiştirmek için çeşitli eğitim kurumlarını içinde barındırır.

Saray Görevlileri:
 HAS HACİB
Sarayın baş
EMİRİ MECLİS sorumlusu EMİRİ CANDAR
Ziyafet sorumlusu Saray Muhafızı

EMİRİ SİLAHTAR EMİRİ ALEM

SARAY
Silahlardan Bayrak-Sancak
sorumlu GÖREVLİLERİ sorumlusu

EMİRİ AHUR ÇAŞNİGİR

Atlardan ŞARABDAR Yiyecek
sorumlu İçecek sorumlusu
sorumlusu
 Ordu

Hassa Gulaman-ı Eyalet Türkmenler Sipahiler Yardımcı

Askerleri Saray Askerleri Kuvvetler

Sultana Farklı Melik ve Sultanın İkta sahibi Selçuklulara

bağlı özel milletlerden eyalet daveti olanların bağlı devlet
birliklerdir. seçilip özel valilerine sonucu ikta gelirleri ve
Hizmetlerinin olarak bağlı Türkmenler karşılığı beyliklerin
karşılığında yetiştirilen birliklerdir. den savaş beslemek savaş
kendilerine ücretli zamanında zorunda zamanında
İKTA denilen askerlerdir. orduya oldukları gönderdikle
belirli bir katılan atlı ri ücretli
arazi tahsis askerlerdir. askerlerdir. askerler.
edilirdi.
 Bölüm 3

Osmanlı Devlet Teşkilatı

Yönetim Anlayışı

Osman –Orhan Bey Dönemlerinde Ülke hanedanın ortak malıdır.

I.Murat Döneminde Ülke Padişah ve oğullarının ortak malıdır anlayışını getirdi.

Fatih Döneminde Kanunname-i Ali Osman ile kardeş katlini yasallaştırdı.

Yavuz Sultan Selim Döneminde Mısır seferi ile halifelik Osmanlıya geçti (Teokratik).

Ekber-Erşed ve Kafes usulü uygulamasını getirerek

I.Ahmet Döneminde
Sancağa çıkma usulü kaldırıldı.
1.Merkez Teşkilatı

Padişah
-Devletin en başında Padişah bulunur.

-Devlet işleriyle ilgili bir karar vermeden önce genellikle Divana danışırdı.

-Önce Bey ve Gazi, Orhan Beyden itibaren Sultan daha sonra han,hakan,hünkar,ama daha çok
Padişah unvanları kullanıldı.

-Padişah ordunun başkomutanıdır.

Padişahla İlgili Kavramlar

-Şehzadenin padişah olurken Eyüp Sultan Türbesinde kılıç kuşanma törenine
Kılıç Alayı verilen ad. Hükümdarlık alametlerindendir.

Cülüs Töreni Tahta çıkma merasimidir.

Valide Sultan Padişahın annesi

Haseki Sultan -Padişahın hanımı ve Erkek çocuğu olan cariyedir.

1.Merkez Teşkilatı

Saray Teşkilatı

Osmanlı Devletinin merkezi İstanbul'da bulunan TOPKAPI SARAYIDIR. Topkapı

sarayı 3 bölüme ayrılır.

BİRUN ENDERUN HAREM

*Dış Saray.
*Divanın bulunduğu yerdir.
*Yeniçeri Ağası burada bulunur.
*Babausade kapısı ile Enderun'a
bağlanırdı.
*Kapıkulu Askerleri burada
bulunur.
İç Saray *Padişahın Ailesi bulunur,
Devlet Adamı yetişir. *Saray kadınları burada
eğitim görür.
*Harem Ağası tarafından
yönetilir.
1.DEVLET Teşkilatı
1.Merkez YÖNETİMİ

d.Divanı-ı Hümayun

-Divan bir karar organı değil danışma organıdır.

-İlk Divan Orhan Bey döneminde oluşturuldu.

-Divan sarayda kubbe altında

toplanırdı.
-Alınan kararlara Hüküm denir ve bu kararlar MÜHİMME Defterlerine kaydedilirdi.

-Divana Padişah başkanlık eder. Fatihten itibaren Sadrazam başkanlık etmeye

başladı. Amaç kararların objektif karar almalarını sağlamaktı.

-Divan II. Mahmut döneminde kapatılıp yerine Nazırlıklar kuruldu.

1.Merkez Teşkilatı

Divanı-ı Hümayun Üyeleri

Sadrazam
*Bugünkü Başbakan konumundadır.
*Padişahın mutlak vekilidir, padişahın mührünü taşır,
*Padişahtan sonra tüm devlet işlerinden sorumludur.
*Sadrazam padişah adına sefere katıldığında Serdar'ı Ekrem unvanını kullanırdı.
*Sadrazamlık makamına Paşa Kapısı (Bab-ı Ali) denir.
*Sadrazam olabilmek için Müslüman olmak ve Türkçe bilmek şarttır.

Vezirler
*Sadrazamın yardımcılarıdır.
*Uzun süre devlete hizmet etmiş sancak beyi veya beylerbeyliğinde bulunmuş
tecrübeli devlet adamları arasından seçilirlerdi.
1.Merkez Teşkilatı

Divanı-ı Hümayun Üyeleri

Defterdar
*Bugünkü Maliye Bakanıdır.
*Bütçenin hazırlanması,gelir,gider,mali işlerden sorumludur.
*Fatih döneminde Anadolu ve Rumeli olarak 2´ye ayrıldılar.

Kazasker

*Adalet ve Eğitim işlerine bakar, Kadı ve Müderrislerin atamalarını yapar.

*Büyük askeri davalara bakardı. Fatih döneminde Anadolu ve Rumeli olmak üzere
ikiye ayrılırdı.
*İlk kez I.Murat döneminde oluşturuldu.
*Kazasker olabilmek için Türk ve Müslüman kökenli olup Medrese çıkışlı olmak
gerek.
1.Merkez Teşkilatı

Divanı-ı Hümayun Üyeleri

Nişancı
*Ferman ve beraatlara padişahın Tuğrasını çeker,
*Divandaki önemli yazıları yazar,
*Dış devletlere gönderilecek mektupları hazırlar.
*Fethedilen arazilerin kayıtlarını tutar ve TAHRİR Defterlerine kaydederdi.

Kaptan-ı Derya
*16.yy vezir unvanıyla divanın üyesi olmuştur.
*Donanmanın ve Tersanelerin (Tersane-i Amire)en büyük komutanıdır.
*İlk Kaptanı Derya: Barbaros Hayrettin Paşadır.
*Barbaros'sun öğrencileri:
Turgut Reis-Salih Reis-Piri Reis-Murat Reis-Seydi Ali Reis-Uluç Ali(Kılıç Ali)
1.Merkez Teşkilatı

Divanı-ı Hümayun Üyeleri

Şeyhülislam
*Divanın daimi üyesi değildi. Görüşü alınmak üzere divan toplantılarına katılırdı.
*Divanda alınan kararların İslam dinine uygunluğunu denetler.
*Verdiği kararlara FETVA denir.
*Kanuni zamanında Sadrazamla eş konuma geldi.

ReisülKüttab
*Bugünkü Dışişleri bakanıdır.
*Başlangıçta Nişancıya bağlıydı.
*17.yy´dan itibaren önemi arttı ve diplomasi işlerinden tek başına sorumlu olmaya
başladı.
2.Taşra Teşkilatı

-Başkent İstanbullun dışındaki bütün Osmanlı toprakları TAŞRA olarak isimlendirilir.

-Sınırların genişlemesiyle birlikte ülke yönetimini kolaylaştırmak ve merkezi otoriteyi

kuvvetlendirmek için çeşitli idari birimler kuruldu.

Eyalet

Sancak

Kaza

Köy
2.Taşra Teşkilatı

1.Eyaletler

Osmanlının en büyük yerleşim ve idari birimleridir BEYLERBEYİ (Vali) tarafından yönetilir.

Osmanlıda Eyaletler 3 kısımda incelenir.

A:SALYANELİ (YILLIKLI) EYALETLER:

*TIMAR sistemi uygulanmaz.
*Elde edilen gelirler doğrudan hazineye aktarılır.

B:SALYANESİZ (YILLIKSIZ)EYALETLER:
*TIMAR sistemi uygulanır.
*Topraklar Has,Zeamet,Tımarlara ayrılır.

C:ÖZEL YÖNETİMLİ EYALETLER:

*İç işlerinde bağımsız.
*Dış işlerinde Osmanlıya bağlılar.
*Yöneticileri Padişah tarafından atanır.
2.Taşra Teşkilatı

2.Sancaklar
Eyaletlerden küçük yerleşim birimleridir yönetim olarak eyaletlere bağlıdırlar başta
SANCAKBEYİ bulunurdu.

3.Kazalar

Sancaklardan küçük yerleşim yerleridir yönetim olarak sancaklara bağlıdırlar başta KADI
bulunur.

4.Köyler

Sancaklara bağlı küçük yerleşim yerleridir KÖY KEYHUDALARI ve TIMARBEYLERİ

tarafından yönetilir.
 3.Ordu Teşkilatı

KAPIKULU ORDUSU EYALET ORDUSU YARDIMCI KUVVETLER

PİYADE SÜVARİ
(Yaya) (Atlı)
-Bağlı Beylikler ve
-Tımarlı Sipahiler
Devletlerin Askerleri
-Akıncılar
-Acemioğlanlar -Sipahi -Deliler
-Yeniçeriler -Silahtar -Beşliler
-Topçular -Sağ Ulufeciler -Gönüllüler
-Top Arabacılar -Sol Ulufeciler -Azaplar
-Cebeciler -Sağ Garipler -Sakalar
-Humbaracılar -Sol Garipler -Yaya Müsellemeler
-Lağımcılar
3.Ordu Teşkilatı

a.Kapılulu Ordusu
-Hepsi 3 ayda bir ULUFE denen maaş alırlardı.
-Her padişah değişikliğinde CULÜS Bahşişi alırlardı.
-Hükümdarın ilk seferinde de SEFER Bahşişi alırlardı.
-Piyade, süvari olarak 2´ye ayrılırlar.

Piyadeler (Yaya Birlikler)

Acemiler

-Yeniçeri Ocağına asker yetiştirmek için kuruldu.

-Başlangıçta Pencik sistemine göre toplanırdı fakat daha sonraları Devşirme sistemine
göre toplandılar.
-Askerliğe elverişli Hristiyan çocukları toplanır, önce bir Türk ailenin yanında Türk –İslam
geleneklerine göre yetiştirilir daha sonrada Acemioğlanlar kısmına getirilirdi.Buradanda
Yeniçeri Ocağı ve Enderun'a seçilirlerdi.
3.Ordu Teşkilatı

a.Kapılulu Ordusu
Piyadeler (Yaya Birlikler

Yeniçeriler
-Kapıkulu askerlerinin esas bölümünü oluştururdu.
-Başlarında Yeniçeri Ağası olurdu.
-Barış zamanında İstanbul'da kışlada otururlar, askerlik dışında hiçbir işle uğraşmazlardı.
-Evlenmeleri,sanat,ticaretle uğraşmaları yasaktı.

Topçular
-Topların dökülmesi ve savaşlarda kullanılması ile ilgili teknik birimdir.

Top Arabacıları
-Büyük topların (Şahi) dökülmesiyle beraber bunların cepheye taşınması sonucu
oluşturulan sınıftır.
3.Ordu Teşkilatı

a.Kapılulu Ordusu
Piyadeler (Yaya Birlikler

Cebeciler
-Özellikle yeniçerilerin silah, araç ve gereçlerini sağlamak, onarmak için kurulan sınıftır.

Humbaracı Ocağı
-Havan toplarını, el bombalarını yapan ve kullanan sınıf.

Lağımcı Ocağı
-Kalelerin altından tüneller kazarak kale surlarını patlayıcı kullanıp yıkmak amacıyla
oluşturulan sınıftır.

Bostancı Ocağı
-Padişaha ait bağ, bahçe işlerine bakıp aynı zamanda sarayın güvenliğini de sağlayan
sınıf.
3.Ordu Teşkilatı

a.Kapılulu Ordusu
Süvariler (Atlı Birlikler)
-Derece ve maaş yönünden yeniçerilerden üstündürler.
-Yeniçeriler arasından seçilirler.

Sipahi
-Ordu seferdeyken Padişahın Çadırını korurlar.
Silahtar

Sağ
Ulufeciler
Sol -Ordu seferdeyken Saltanat Çadırını korurlar.
Ulufeciler

Sağ
Garipler
Sol -Ordu seferdeyken Ordunun ağırlıklarını ve hazineyi korurlar.
Garipler
3.Ordu Teşkilatı

b.Eyalet Ordusu

Tımarlı Sipahiler
-Osmanlı ordusunun en kalabalık ordusudur.
-Dirlik topraklarını işletmekle görevli tımarlı beylerin beslemek zorunda oldukları
askerlerdir.
-Devletten maaş alamazlar.
-Tüm giderlerini dirlik sahipleri karşılar.

Akıncılar
-Sınır boylarında düşman topraklarına her an akın yapmak için hazır bulunurlardı.
-Tamamen Türklerden oluşur.
-Akıncılık babadan oğula geçerdi.
3.Ordu Teşkilatı

b.Eyalet Ordusu

Deliler

-Düşmana korkusuzca saldırdıkları için bu ismi almışlardır.

-Sınırları koruyan hafif birliklerdir.

Sakalar
-Ordunun su ihtiyacını karşılarlar.

Beşliler
-Sınırdaki kalelere ani bir saldırı olduğunda çevredeki yerli halktan toplanırdı.

Gönüllüler

-Sınırdaki şehir ve kasabaları korumakla görevliler.

 Bölüm 4

Tanzimat Dönemi Devlet

Teşkilatı
A. 17 ve 18 yy. Osmanlıda Meydana gelen Değişmeler

-Avrupalı devletler Rönesans ve Reform ile bilim,teknik,ve sanatta zirve yaparken Osmanlı
devleti bu gelişmelere ayak uyduramadı.

-17.yüzyılda dirlikler hakketmeyenlere verilince Tımar sistemi bozulmuştur. Buna bağlı olarak
Eyalet ordusu ve toprak sistemi de bozulmuştur.

-Devlet gücünü kaybettiğinde Ayan adı verilen kişiler eyaletlerde güçlenmeye başladılar.

-Osmanlı devleti Lale Devri ile birlikte ilk kez Avrupa'yı örnek almaya başlamıştır..

-Avrupalılar ile olan ilişkilerini sıcak tutmak isteyen Osmanlı Devleti Lale devrinde
geçici,III.Selim döneminde ise Avrupa'nın bazı başkentlerine Daime elçilikler açtı.
B.19.yüzyıl Islahatları

II.Mahmut Dönemi Islahatları 1808-1839

Sened-i İttifak 1808

-Alemdar Mustafa Paşanın yardımıyla merkezi otoriteyi dinlemeyen AYANLARI

(Ayan ,Osmanlının zenginlerinden, valilerden oluşurdu)İstanbul’da toplayarak Sened-i İttifak'ı
imzaladı 1808.
Böylece Ayanlar:
-Padişah otoritesini tanımayı,
-Islahatları desteklemeyi,
-Vergi vermeyi,
-Asker toplamayı kabul ettiler. Padişahta ayanların yerlerini değiştirmeyecekti.
NOT: Senedi-i İttifak Osmanlının Valilerine bile söz geçiremeyecek durumda olduğunun
kanıtıdır. Padişah ilk defa kendisi dışında bir güç olan Ayanların varlığını tanımıştır
B.19.yüzyıl Islahatları

II.Mahmut Dönemi Islahatları 1808-1839

-Sekban-ı Cedit Ocağı kuruldu. Yeniçeriler tarafından ortadan kaldırıldı

-Eşkinci Ocağı kuruldu. Yeniçeriler tarafından ortadan kaldırıldı.
-1826 yılında İstanbul halkınında yardımlarıyla Yeniçeri Ocağı ortadan kaldırıldı. Bu olaya
VAKA-İ HAYRİYE yani Hayırlı Olay denir.
-Yeniçeri Ocağının kaldırılmasıyla padişah otoritesi yeniden kuruldu.II.Mahmutun yapacakları
ıslahatların önü açılmış oldu.
-Yeniçeri Ocağının yerine ASAKİR-İ MANSUR-İ MUHAMMEDİYE adında yeni bir ordu
kuruldu. Ocak anlayışı terk edildi yerine Askerlik bir vatan görevi haline getirildi.
B.19.yüzyıl Islahatları

II.Mahmut Dönemi Islahatları 1808-1839

- Tımar (Dirlik sistemi kaldırılarak )devlet memurları maaşa bağlandı.
- İlk kez: Takvim-i Vekai adında ilk Resmi Gazete çıkarıldı.
- İlk kez: Köy ve Mahalle Muhtarlıkları kuruldu.
- İlk kez: Avrupa’ya Öğrenci gönderildi.
- İlk kez: Ortaokul seviyesinde (Rüştiye)adında yeni okullar açıldı.
- İlk kez: İlk Öğretim zorunlu hale getirildi.
- İlk kez:Tıbbiyey-i Hayriye adıyla yeni bir okul açıldı.
- İlk kez: Avrupa usulünde Posta Teşkilatı kuruldu.
-Müsdare Sistemi kısmen kaldırıldı.(Görevden uzaklaştırılan yada ölen memurun mallarına
devletin el koyması)kaldırıldı böylece Özel Mülkiyet Gelişti.
-Resmini yaptırarak Devlet dairelerine asan ilk padişah memurlara FES ve Pantolon giyme
zorunluluğu getirildi.
-Askeri amaçlı ilk Nüfus Sayımı (Asker ihtiyacını karşılama).
-POLİS ve POSTA teşkilatları oluşturuldu.
B.19.yüzyıl Islahatları

Abdülmecid Dönemi Islahatları 1839-1861 ÖNEMİ

-Osmanlıda ilk kez padişah dahil
herkesin hukukun üstünlüğünü
TANZİMAT FERMANI 1839
kabul ettiği bir belgedir.
Padişah: Abdülmecit -Hukuk devletine geçişin ilk
Hazırlayan: Sadrazam Mustafa Reşit Paşa adımıdır.

NEDENLERİ
-Kendi isteğimizle hazırladık.
-Milliyetçilik akımının etkisini yok etmek. HERKES:M=GM
-İmparatorluğun dağılmasını önlemek.
-Avrupa'nın iç işlerimize karışmasını engelleme.
-Mısır Meselesinde Avrupa'nın desteğini alma.
MADDELERİ
-Rüşvet ve İltimas kaldırılacak.
-Herkesin Can, Mal ,Namusu korunacak.
-Herkesin gelirine göre Vergi alınacak.
-Herkes mahkeme edilerek yargılanacak.
-Herkes Askerlik görevini yapacak.
-Müsadere kaldırılacak.
-Kanun üstünlüğü herkesin üstündedir.
C.Taşra Teşkilatı

1841 Taşra Teşkilatı

Birimler EYALET SANCAK KAZA KÖY

Yöneticiler Müşir Kaymakam Kaza Müdürü Muhtar

C.Taşra Teşkilatı

1864 Taşra Teşkilatı

Birimler VİLAYET SANCAK KAZA NAHİYE KÖY

Yöneticiler Vali Mutasarrıf Kaymakam Müdür Muhtar

1871 Taşra Teşkilatı

Birimler VİLAYET LİVA KAZA NAHİYE KÖY

Yöneticiler Vali Mutasarrıf Kaymakam Müdür Muhtar

 Bölüm 4

Meşrutiyet Dönemi
Devlet Teşkilatı
Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Devlet Teşkilatı
I.MEŞRUTİYETİN İLANI (1876)

İlanda Etkili Olan Grup: Jön Türkler(Genç Osmanlılar)

Savundukları Düşünce : Osmanlıcılık
Meşrutiyet nedir: Krallık ya da padişahlıkla yönetilen ülkelerde kralın yanında bir meclisin
(parlamento) bulunmasıdır.
Tazminat fermanından sonra Batı düşüncesinden etkilenen
ZİYA PAŞA
ALİ SUAVİ
MİTAT PAŞA,
AGAH EFENDİ
NAMIK KEMAL,
gibi aydınların, önderliğinde kurulan cemiyete JÖN TÜRKLER (Yeni Osmanlılar)adı verilmiştir.
Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Devlet Teşkilatı
I.MEŞRUTİYETİN İLANI (1876)

Jön Türkler
-Bu cemiyet Eşitlik,Bağımsızlık,Adalet,Vatan sevgisi, Meşrutiyet gibi fikirleri Osmanlı ülkesine
yaymaya çalışmışlardır.
-Anayasalı ve Parlamentolu bir hükümdarlık (Meşrutiyet)isteyen Jön Türkler halkı yönetime
katarak devletin ömrünü uzatarak bir Osmanlı ulusu kurmak istiyorlardı.
-Namık Kemanlın ‘’Vatan Yahut Silistre ‘’piyesinden sonra ayaklanıp saraya yürüyen halk
tarafından Sultan ABDULAZİZİ tahtan indirerek yerine V.MURAT tahta getirdiler bu
padişahın akli dengesi bozulunca yerine II. Abdülhamit Osmanlı tahtına geçti.
-Jön Türklerin ve Avrupalı devletlerin baskısıyla yeni padişah II.Abdulhamit KANUNİ
ESASİYİ ilan etti. Böylece Osmanlı devletinde Meşrutiyet yönetimine geçilmiş oldu.
 Kanuni Esasiye Göre
Hükümdar MECLİS Anayasa

Ayan Meclisi Mebusan Meclisi

-Padişah tarafından seçilirler. -Halk tarafından 4 yılda bir seçilirler.

-Ömür boyu görevlerinde kalırlar. -50 Bin Erkek seçmen 1 Milletvekili
tarafından temsil edilir.
 Kanuni Esasinin Özellikleri

Güzel Çirkin

-Temel neden devletin dağılmasına engel olma.
-Tersane Konferansında Avrupalı Devletlerin aleyhimize
karar almasına engel olma.
-Osmanlı Devletinin ilk Anayasasıdır.
-Belçika ve Prusya Anayasaları örnek alınarak oluşturuldu.
-Meclis aracılığıyla Halk ilk kez yönetime katıldı.
-Meclisi Açma Kapama yetkisi Padişaha aittir.
-Siyasi Partiler yoktur.
-Hükümet Meclise değil Padişaha karşı sorumlu.
-Kanunlar Padişah onayladıktan sonra yürürlüğe
girer.

Kanuni Esasinin Sonu

Seçilen milletvekilleri 20 Mart 1877'de toplanarak çalışmalarına başlamıştır. Bu arada Rusların

bazı tavizler istemesi üzerine Meclis Rusya'ya karşı savaş ilanına karar vermiştir. Bu savaşta
Osmanlı Devletinin büyük kayıplar vermesi üzerine Abdülhamit Kanun-i Esasinin 113.maddesine
dayanarak 14 Şubat 1878'de meclisi kapatmıştır. Böylece "Birinci Meşrutiyet" sona ermiştir.
 İstibdat Dönemi 1878-1909

-II.Abdulhamit ´in meclisi kapattığı 1878 yılından II.Meşrutiyet´in ilanı olan 1908 yılına kadarlık
döneme denir.
-Kanuni Esasi uygulanamadı, tüm demokratik haklar geri alındı.
-Geniş bir Hafiye örgütü kuruldu.(Teşkilatı Mahsusa)
-Aydınlar yurt dışına kaçtılar. Mücadelelerini yurt dışında devam ettiler.
-Abdülhamit'in baskılarına son vermek ve Meşrutiyeti tekrar ilan etmek için
İttihat ve Terakki Cemiyeti kuruldu.
-Abdülhamit bu dönemde Pan İslam politikasını uyguladı.
II.Meşrutiyetin İlanı 1908-1918

İlanında Etkili Olan Grup: İttihat ve Terakki

Savunulan Düşünce: Türkçülük
14 Şubat 1878'de Sultan Abdülhamit’in Meclisi kapatmasıyla şahsi idare dönemi
başlamış ve 1908 yılına kadar 30 yıl sürmüştür. Ülke yönetimini Yıldız Sarayında yürüten
padişah kendisinden başka kimseye güvenmediği için etkili ve geniş bir haber alma teşkilatı
(Teşkilatı Mahsusa)kurmuş otoritesini iyice artırmıştır. Bu dönem içinde Sultan Abdülhamit'e
karşı olanlar, meşrutiyeti yeniden ilan etmek amacıyla bir takım cemiyetler kurmuşlardır. Bu
cemiyetler içinde en önemlisi 1889 da kurulan İTTİHAT VE TERAKKİ cemiyetiydi.
Selanik'te İttihat ve Terakki yanlısı subayların ayaklanması sonucu II. Abdülhamit
için mecburen II. Meşrutiyeti tekrar ilan etmiştir.(1908) ve Kanuni Esasiyi yeniden yürürlüğe
koydu.
II.Abdulhamit Dönemi Islahatları 1876-1908

Kanuni Esasinin Özellikleri

Güzel Çirkin

-Temel neden devletin dağılmasını önleme. -Çirkin maddesi yok yani Meşrutiyet'e
-Kanuni Esasinin işlevi artırıldı. göre daha Demokratik.
-Halk yönetime katılmaya devam etti.
-Meclisi Açma kapatma yetkisi padişahın elinden alındı.
-Siyasi Partiler vardır.(İttihat Terakki)
-Hükümet Padişaha değil Meclise karşı sorumludur.
-Tüm kanunlar Meclisin onayından sonra yürürlüğe girer.
-Ayanlar Meclisi Kapatıldı.
II.Abdulhamit Dönemi Islahatları 1876-1908

31 Mart İsyanı 13 Nisan 1909

-Meşrutiyet yönetimine karşı olan bir kısım halkın, bazı devlet adamlarının çalışmaları.
-Abdülhamit'in eskiye dönme çabaları sonucu İstanbul’da bir ayaklanma çıktı. Ayaklanmayı
bastırmak için Selanik'te bulunan Hareket ordusu İstanbul’a geldi. Kurmay başkanlığını
Mustafa Kemalin yaptığı Mahmut Şevket Paşa komutasındaki Hareket ordusu bu ayaklanmayı
bastırdı.

-31 Mart isyanı, Osmanlı tarihinde mevcut Rejimi değiştirmeye yönelik ilk
ayaklanmadır.
 Bölüm 5

Cumhuriyet Dönemi
Devlet Teşkilatı
Cumhuriyet Dönemi Devlet Teşkilatı

I. Dünya savaşı sonrası Osmanlı Devleti 1918 de İmzalanan Mondros Ateşkes

anlaşması ile fiilen tarihi karışmıştır. Ancak Osmanlı Devletinin resmen yıkıldığı
tarih 1 Kasım 1922 de saltanatın kaldırılması iledir. 19 Mayıs 1919 da Atatürk ün
Samsun a çıkmasıyla Türkiye Devletinin temelleri atıldı. Amasya Genelgesi, Erzurum
ve Sivas kongreleri ile bu gidişat hızlandı.
Cumhuriyet döneminde başlıca gelişmeler şunlardır.
-23 Nisan 1920 de TBMM açılarak Ulusal Egemenliğe ilk adım atıldı.
-1921 de Teşkilatı Esasiye (1921 anayasası ) kabul edildi. (Türkiye devletinin ilk
anayasası olup, sırasıyla 1921–1924–1961 ve 1982 anayasaları yürürlüğe girmiştir).
 Anayasalar

1921 Anayasası 1924 Anayasası

*Meclis Hükümeti sistemi var *Kabine Sistemi var

*Laik değildir
*Güçler birliği ilkesi esastır
*Seçmen yaşı 18
*Vekiller 2 yılda bir seçilir
*Seçilme seçilme ERKEKLERE ait
*Cumhurbaşkanlığı makamı yok
*Başlangıçta Laik değildir
*Güçler birliği ilkesi esastır
*Seçmen yaşı 18, Seçilme yaşı 30
*Vekiller 4 yılda bir seçilir
*Seçme seçilme ERKEKLERE ait
*Cumhurbaşkanı 4 yılda bir seçilir

1924 Anayasası Değişiklikler

*1928 devletin dini İslam'dır ibaresi çıkartılarak Anayasa Laikleşti
*1928 milletvekili yeminlerinde dini hükümler çıkartıldı
*1932 seçmen yaşı 22 çıkartıldı
*1934 Kadın hakları Anayasaya alındı
*1937 Altı ilke Anayasaya alındı
*En çok yürüklükte kalan Anayasadır