ΕΛΛΗΝΕΣ

1850-1930
ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ
ΕΛΛΑΔΑ Η ζωγραφική στην Ελλάδα την περίοδο του
ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΥ
δεν είναι καθαρα Ρομαντικη.

ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ:
1. προσωπογραφίες,
2. τοπιογραφίες
- Υδατογραφίες & τοπογραφίες

3. ηθογραφίες

Νικόλαος Γύζης - Το κρυφό σχολειό, 1885/86.

ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Με την τοπιογραφία και την ηθογραφία οι έλληνες προσπαθούν να

συντονιστούν με τα ευρωπαϊκά ρεύματα της Ευρώπης.

Πιο σημαντικοί:
Νικηφόρος Λύτρας - Νικόλαος Γύζης
Σχολή Μονάχου
ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Eλληνική τοπιογραφία:
1. Αυτοί οι πίνακες είναι επηρεασμένοι από την
Περιηγητική ζωγραφική του 18ου αιώνα στην
Ευρώπη, όπου ζωγράφοι απεικόνιζαν πίνακες με
αρχαίοελληνικά στοιχεία στην κατεκτημένη από τους
Τούρκους τότε Ελλάδα.
2. Απεικονίζονται με ειδυλλιακό τρόπο τα ερείπια της
αρχαίας Ελλάδας.
3. Συνδέουν το παρόν με το παρελθόν, όπως στα
ειδυλλιακά τοπία της Γαλλικής ζωγραφικής του 17ου
αιώνα.
ΠΕΡΙΗΓΗΤΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Eλληνική ηθογραφία:
1. Καταγράφει ασήμαντα και σημαντικά στιγμιότυπα,
τόσο της αστικής ζωής όσο και της αγροτικής ζωής.
2. Στους πίνακες αυτούς φαίνεται η στροφή της
ελληνικής κοινωνίας προς την αστικοποίηση.
3. Εύθυμη ή μελαγχολική ατμόσφαιρα.
4. Εξειδανικεύει τη ιδιωτική ζωή , χωρίς να εκφράζει
κοινωνικούς προβληματισμούς.
5. Ο χώρος που διαδραματίζονται τα γεγονότα είναι
λιγότερο ελληνικός και περισσότερο ευρωπαικός,
αφού η ελληνική κοινωνία επιζητούσε την συγγένειά
της με την Ευρώπη
Νικηφόρος Λύτρας
Το φίλημα - 1878
Γύζης Νικόλαος
Η αποστήθιση, 1883
Νικόλαος Γύζης - Το κρυφό σχολειό, ελαιογραφία, 1885/86.
ΓΕΏΡΓΙΟΣ ΙΑΚΩΒΊΔΗΣ – Η ΠΑΙΔΙΚΉ ΣΥΝΑΥΛΊΑ - 1900
 ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Στην Αθήνα οι ανάγκες για νέα δημόσια και ιδωτικά κτίρια συνεχώς
μεγαλώνουν. Ευρωπαίοι και Έλληνες αρχιτέκτονες ύστερα από τις
πρώτες νεοκλασικές δημιουργίες, γρήγορα θα περάσουν σε μια
αρχιτεκτονική πιο ευρωπαϊκή με στοιχεία:

Γοτθικής, Βυζαντινής και

Αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής

Δηλαδή μια αμφιταλάντευση ανάμεσα στο κλασικό και το

ρομαντικό.
Το Οφθαλμιατρείο Αθηνών  - 1847
 Σταμάτης Κλεάνθης – Μέγαρο Ιλίσια – 1840-1848
Μέγαρο Δουκίσης Πλακεντίας – Σημερινό Βυζαντινό Μουσείο
Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1900-1930
ΑΡΧΕΣ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ
 Πρωτοπόροι θεωρούνται οι:
 Κ. Παρθένης, Κ. Μαλέας και Νικόλαος Λύτρας.

 Οι καλλιτέχνες αυτοί με μια έκθεση το 1917,

διαφοροποιήθηκαν από το «ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ» (που στηρίζονταν στην ακαδημαϊκή
τέχνη) και δημιούργησαν μια «Ομάδα Τέχνης» με στόχο
την εικαστική ανανέωση.
Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1900-1930
ΑΡΧΕΣ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ
 Σταδιακά οι ζωγράφοι αυτοί λοιπόν, αφήνουν τις ηθογραφίες και τα
πρότυπα της ακαδημαϊκής τέχνης και δημιουργούν τοπία με
διάθεση να τα απεικονίσουν κάτω από το «άπλετο
ελληνικό φως».
 Η πινελιά γίνεται πιο ελεύθερη
 Το σχέδιο είναι λιγότερο σφιχτό
 Γίνεται επίπεδη παράθεση των χρωμάτων.
 Το χρώμα είναι περισσότερο ρευστό.
 Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1900-
1930 ΑΡΧΈΣ 20ΟΥ ΑΙΏΝΑ
ΚΟΙΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ:
 Διάθεση για υποκειμενική έκφραση.
 Ο πειραματισμός σε σχέση με την απόδοση του τρισδιάστατου
χώρου και του χρώματος μέσα από το ελληνικό φως.
 Η τόλμη.
 Αρχικά υπήρξαν αντιδράσεις από το ελληνικό φιλότεχνο κοινό, αλλά
σιγά σιγά έγινε δεκτή η αλλαγή και η ανανέωση, με μια τέχνη
περισσότερο «ελληνική» παρά «ευρωπαϊκή».
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΥΤΡΑΣ (1883-1927)
ΤΟ ΨΑΘΙΝΟ ΚΑΠΕΛΟ
 Πρωτοστάτης στην
«ΟΜΑΔΑ ΤΕΧΝΗΣ»
 Επηρεάστηκε από τον
εξπρεσιονισμό,
δουλεύοντας με ένταση το
χρώμα, χωρίς όμως να
παραμορφώνει τις
μορφές.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΥΤΡΑΣ (1883-1927)
ΤΟ ΨΑΘΙΝΟ ΚΑΠΕΛΟ
Στο έργο αυτό κυριαρχούν:
 Η καθαρότητα,

 η πυκνότητα του υλικού και

 η ένταση του χρώματος.

 Τα χρώματα στο φόντο απλώνονται με

επίπεδα και είναι καθαρά.
 Τα χρώματα που κυριαρχούν είναι το
κίτρινο και το συμπληρωματικό του, το μοβ.
 Το έργο αυτό συνδέεται άμεσα με την
φωτεινότητα του ελληνικού καλοκαιρινού
ήλιου.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΥΤΡΑΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΟΥΖΙΑΝΗΣ (1885-1959)
ΚΑΘΙΣΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ (ΥΔΑΤΟΓΡΑΦΙΑ)
 Ο Μπουζιάνης καθιέρωσε τον
Εξπρεσιονισμό στην Ελλάδα.
 Αρχικά το έργο του ξεσήκωσε
αντιδράσεις από το συντηρητικό
αθηναϊκό κοινό.

Θεματολογία:
 Απαισιοδοξία και πόνος που
εκφράζονται μέσα από την
παραμόρφωση των μορφών και την
ασχήμια.
ΓΙΏΡΓΟΣ ΜΠΟΥΖΙΑΝΗΣ (1885-1959)
ΚΑΘΙΣΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ (ΥΔΑΤΟΓΡΑΦΊΑ)
 Με τη βοήθεια της
υδατογραφίας τα
περιγράμματα και τα
χαρακτηριστικά της μορφής
διαλύονται.
 Ο Θεατής συμπληρώνει την
φιγούρα με τη φαντασία του
παρακολουθώντας τις ελεύθερες
πινελιές, με τις γραμμές της
πένας που χρησιμοποιεί ο
Μπουζιάνης.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΟΥΖΙΑΝΗΣ
 Κ. ΜΑΛΕΑΣ
ΤΟΠΙΟ ΛΑΥΡΙΟΥ
 Κ. ΠΑΡΘΕΝΗΣ
ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΕΚΚΛΗΣΣΑΚΙ ΤΗΣ
ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ
 Κ. ΠΑΡΘΕΝΗΣ
ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
ΔΙΑΚΟΥ (1931)
 Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΓΕΝΙΑ 1930
Κατά την 3η δεκαετία του 20ου αι. οι Έλληνες αναζητούν πρότυπα για την ενίσχυση του εθνικού
πνεύματος. Κύρια χαρακτηριστικά είναι ο συνδυασμός της Ελληνικής Παράδοσης (κλασική,
βυζαντινή, λαϊκή) με τις Ευρωπαϊκές τάσεις.

Κάθε καλλιτέχνης έδωσε

ατομικές λύσεις με τις
παραπάνω επιρροές
άλλοτε να είναι εμφανείς
και άλλοτε όχι. Για
παράδειγμα ο Γιαννούλης
Χαλεπάς την περίοδο
αυτή ανακτά την ψυχική
του υγεία με το έργο του
να είναι αποδεκτό σε
ολόκληρη την Ευρώπη.
 Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΓΕΝΙΑ 1930
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Ιδιαίτερα στην Αρχιτεκτονική γίνεται συσχέτιση ανάμεσα στην διατήρηση των:
 Ιστορικών, παραδοσιακών και βυζαντινών στοιχείων
 με στοιχεία της μοντέρνας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής.
Όλα αυτά μέσα από την οικονομική λιτότητα που διέπει την εποχή αυτή, την λειτουργικότητα
αλλά και την ανάδειξη της ελληνικής γης όπως το έντονο φως και την εναρμόνιση με το
περιβάλλον.
 Το 1917 συστάθηκε η σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
 Τα πρώτα 30 χρόνια του 20ου αι. είναι έντονη η νεοκλασική αρχιτεκτονική σε δημόσια κτίρια
με κάποια βυζαντινά στοιχεία. Σιγά σιγά θα εμφανιστούν και τα πρώτα σημάδια του
Μοντέρνου από Έλληνες αρχιτέκτονες που είχαν σπουδάσει στην Ευρώπη.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΙΚΩΝΗΣ - ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ
ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (1935)
 Ο Πικιώνης από την μία χρησιμοποιεί στοιχεία της
Ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής και από την άλλη
διατηρεί τους δεσμούς με στοιχεία της ελληνικής
γης, ιστορίας και παράδοσης.
 Το 1935 κατασκευάζει το Πειραματικό σχολείο της
Θεσσαλονίκης. Χρησιμοποιεί στοιχεία της
Μοναστηριακής οργάνωσης και του
Μακεδονίτικου σπιτιού, με τα ξύλινα στοιχεία και
τις κεραμοσκεπές.
 Το κτίριο έχει όμως και σημαντικές επιρροές από την
λιτότητα του μοντέρνου που κυριαρχεί στην
Ευρώπη.
Δ.ΠΙΚΩΝΗΣ - ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (1935)
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΙΚΩΝΗΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΡΑΛΗΣ –
ΕΠΙΤΥΜΒΙΑ ΣΥΝΘΕΣΗ
(1916)
 Ο Μόραλης δημιούργησε μια
σειρά από έργα με θέμα τον
«Επιτύμβιο».
 Οι γυναικείες μορφές συνδέονται
συνθετικά και νοηματικά μεταξύ
τους.
 Με τα πλαστικά στοιχεία και τα
γήινα χρώματα που χρησιμοποιεί,
κάνει το θέμα του θανάτου να
χάσει την θλιβερή του υπόσταση
και να δημιουργεί στον θεατή μια
αίσθηση μεγαλοπρέπειας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΡΑΛΗΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΡΑΛΗΣ
ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΡΜΗΣ ΕΝ ΑΝΑΜΟΝΗ
1939
 Συνδυάζει την αγιογραφία και τη
ζωγραφική του Κόντογλου με
μια ζωγραφική «ενθοκεντρικη»:
Μορφές και σύμβολα
διαφορετικών εποχών της
ελληνικής ιστορίας
συμπλέκονται σε παράδοξα
περιβάλλοντα με πρωταγωνιστή
το «ανδρείκελο» που συμβολίζει
τον ήρωα της ελληνικότητας.
ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΡΜΗΣ ΕΝ ΑΝΑΜΟΝΗ
1939
 Το έργο του είναι γεμάτο
συμβολισμούς και αινίγματα,
ανάμεσα:
 Στον Σουρεαλισμό και την
Μεταφυσική ζωγραφική
 Το ονειρικό και το πραγματικό
 Το παράδοξο και το ρεαλιστικό
 Έτσι ο θεατής προσπαθεί να
αποκρυπτογραφήσει τα κρυφά
νοήματα του πίνακα.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ - ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ
ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ
1. Και στα δύο έργα κυριαρχούν οι φιγούρες ανδρείκελα.
Ωστόσο στο έργο του Εγγονόπουλου επικρατεί η φιγούρα
ανδρείκελο που συμβολίζει τον ήρωα - φορέα της
ελληνικότητας και όχι τον άνθρωπο μηχανή όπως στο έργο
του Ντε Κίρικο.
2. Και οι δύο πίνακες είναι ζωγραφισμένοι με αρκετά
κλασική αναπαραστατική ζωγραφική.
3. Και οι δύο πίνακες παρουσιάζουν το παράδοξο και το
φανταστικό.
4. Τέλος και οι δύο πίνακες δημιουργούν μια ατμόσφαιρα
γεμάτη με υπαινιγμούς και μυστικά οπου ο ίδιος ο
θεατής καλείται να ανακαλύψει.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ
ΔΙΑΦΟΡΕΣ - ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ
1. Το έργο του Εγγονόπουλου δεν ανήκει
ξεκάθαρα στην ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
αλλά βρίσκεται ανάμεσα στον Σουρεαλισμό
και την Μεταφυσική Ζωγραφική.

2. Στο έργο του Ντε Κίρικο παρατηρούμε την

χρήση της αντίστροφης προοπτικής (στο
μπροστινό χρωματιστό κουτί), κάτι που δεν
βλέπουμε έντονα στο έργο του
Εγγονόπουλου.