HÒA TAN CHIẾT XUẤT

Bộ môn Bào chế

TS Trần Anh Vũ
Email: trananhvubc@yahoo.com

http://www.inbound.vn/PowerPoint-Dep-Dich-Vu-Thiet-Ke
 QUÁ TRÌNH HÒA TAN

Đường hòa tan trong nước

→ Hòa tan hoàn toàn
Trà ngâm trong nước nóng
→ Hòa tan không hoàn toàn
Quá trình lấy các chất có tác dụng từ trà nhờ
nước nóng được gọi là quá trình hòa tan
chiết xuất
ĐẠI CƯƠNG VỀ HTCX

1 Đại cương

2 Nguyên liệu và dung môi

3 Cơ sở lý luận hiện tượng

trong HTCX

4 Các yếu tố ảnh hưởng

 TÌM HIỂU THỊ TRƯỜNG

Xu hướng thuốc từ hợp chất thiên nhiên trên

thế giới hiện nay?
Tại sao có xu hướng đó?
 Câu hỏi

1. Từ cây thuốc muốn trở thành thuốc Anh (Chị)

nghĩ một nhà nghiên cứu cần phải trải qua các
bước nào?
 Câu hỏi

2. Anh (Chị) từng gặp những dạng thuốc nào có

nguồn gốc từ dược liệu?
TỔNG KẾT

CÂY THUỐC

Các bộ phận Cao thuốc từ Hợp chất, chất

của dược liệu dược liệu tinh khiết

THUỐC
 Câu hỏi

3. Hòa tan chiết xuất là gì?

4. Đặc điểm của HTCX?
5. Mục tiêu của HTCX?
 1. ĐẠI CƯƠNG

1.1.ĐỊNH NGHĨA:
HTCX
DM DL BA
Õ
Dòch chieát

Hoaït chaát Caùc chaát Taïp chaát

Hoã trôï

Nhoùm hoaït Cao toaøn Hoaït chaát

chaát phaàn tinh khieát
9
 CÂU HỎI

6. Tại sao quá trình HTCX là giai đoạn quan

trọng trong điều chế các chế phẩm từ dược
liệu?

Hiểu thế nào về chế phẩm toàn phần và dạng

tinh khiết từ dược liệu trong điều trị và trong
kiểm nghiệm?
2. NGUYÊN LIỆU VÀ DUNG MÔI
2.1. Nguyên liệu:
Nguyên liệu có nguồn gốc từ:
- Dược liệu thảo mộc tươi hay khô.
- Dược liệu nguồn gốc động vật.

DS cần chú ý cách xác định chính xác

dược liệu vì dễ nhầm lẫn
 Câu hỏi

7. Các phương pháp diệt men trong quá

trình làm khô dược liệu?
 2.1 Nguyên Liệu

Dược liệu cần làm khô để:

- Hoạt chất không bị phân hủy.
- Nếu chứa men làm giảm hàm lượng hoạt chất.
 2.1 Nguyên Liệu

Cách xử lý dược liệu trước khi làm khô:

- Xông hơi cồn Ethylic hoặc nhúng nhanh
trong cồn sôi.
- Dùng luồng hơi nước 100 độ C trong 3 – 5
phút rồi làm lạnh.
- Nhúng dược liệu trong nước sôi.
 Tiêu Chuẩn Dược Liệu

Dược liệu khô cần đạt tiêu chuẩn

quy định về:
- Độ ẩm
- Giới hạn tạp chất.
- Hàm lượng hoạt chất
Câu 8
Nếu độ ẩm của DL cao sẽ ảnh hưởng gì
đến quá trình hòa tan chiết xuất
 3. CƠ SỞ LÝ LUẬN

3.1.SỰ THẤM DUNG MÔI VÀO DƯỢC LIỆU

3.2.SỰ HÒA TAN CÁC CHẤT TRONG TẾ BÀO DƯỢC LIỆU.

3.3.SỰ KHUYẾCH TÁN

3.3.1.Sự khuyếch tán nội.

3.3.2.Sự khuyếch tán ngoại.

16
 Câu hỏi

9. Sự thẩm thấu là gì?

10. Nêu các biện pháp để thúc đẩy quá trình
thấm dung môi vào dược liệu?
 3. Cơ Sở Lý Luận Các Hiện Tượng
Xảy Ra Trong Qúa Trình HTCX

Là một quá trình phức tạp.

Xảy ra hiện tượng lý hóa (hòa tan và khuyếch tán)
Xảy ra hiện tượng thẩm tích, thẩm thấu.
3.1 SỰ THẤM DUNG MÔI VÀO DƯỢC LIỆU

18
 3.1 SỰ THẤM DUNG MÔI VÀO DƯỢC LIỆU

Thời gian dung môi thấm vào tế bào phụ thuộc vào:
+Đường kính và chiều dài các mao quản.
+Áp lực không khí trong ống mao quản.
+Bản chất dung môi.
+Tốc độ khuyếch tán của khí vào chất lỏng.
-Dùng các biện pháp.
+Làm chân không mao quản và tế bào dược liệu (AS thấp)
+Nâng áp lực chất lỏng (dưới áp suất cao)
+Thay không khí trong tế bào, mao quản bằng khí dễ tan.
19
-Sự thấm ướt các chất trong tế bào dược liệu.
-Tốc độ hòa tan các chất trong tế bào dược liệu theo Fick.

dG DF (Cs – Ct)
=
dt x

Khuấy trộn trong lòng tế bào dùng chấn động siêu âm.
-Đối với chất tan nằm trên bề mặt dùng qúa trình thủy động

20
 Câu hỏi

11. Sự khuyếch tán nội là gì?

12. Sự khuyếch tán ngoại là gì?
 3.3 SỰ KHUYẾCH TÁN

3.3.1. SỰ KHUYẾCH TÁN NỘI

Đặc điểm của sự thẩm tích?
-Là qúa trình vận chuyển chất tan từ trong tế bào nguyên vẹn
vào dung môi qua màng tế bào.
-Màng tế bào dược liệu nguyên vẹn là màng thẩm tích.
-Màng thẩm tích:
+Cho chất tan ở dạng phân tử nhỏ (hoạt chất) đi qua.
+Chất tan phân tử lớn (tạp) không đi qua.

22
 3.CƠ SỞ LÝ LUẬN CÁC HIỆN TƯỢNG XẢY RA
TRONG QÚA TRÌNH HTCX

13. Tại sao nói quá trình hòa tan chiết xuất
có tính chọn lọc?
- Lượng chất khuyếch tán được biểu thị bằng
phương trình.

W: Lượng chất khuyếch tán

V0: Hệ số tốc độ vận chuyển
W=V0AC
A: Diện tích màng
C: Gradient nồng độ
 3.3.2.SỰ KHUYẾCH TÁN NGOẠI (sự khuyếch tán tự do)

-Là qúa trình vận chuyển chất tan trên bề mặt tiểu phân
dược liệu(chủ yếu tế bào bị chia cắt, dập nát) vào dung môi.
-Phụ thuộc vào các yếu tố.
+Hệ số khuyếch tán của chất tan.
+Diện tích bề mặt khuyếch tán.
+Bề dày lớp khuyếch tán.
-So với khuyếch tán nội hệ số khuyếch tán ngoại lớn hơn°
-Qúa trình tạo nhiều tạp cho dịch chiết.

24
 4. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG

4.1.YẾU TỐ CẤU TRÚC, MỨC ĐỘ PHÂN CHIA DƯỢC LIỆU.

- Cấu trúc dược liệu.
- Mức độ phân chia dược liệu.
4.2. YẾU TỐ DUNG MÔI.
- Bản chất dung môi.
- Tỷ lệ dung môi và dược liệu.
- Ph của dung môi.
- Ảnh hưởng chất diện hoạt trong dung môi.
4.3.YẾU TỐ KỸ THUẬT.
- Ảnh hưởng của nhiệt độ.
- Thời gian.
- Sự khuấy trộn.

25