AYAK VE BACAK

KORUYUCULAR

Abdullah AHRAZ - 20219242006

Çalışma ortamında düşme, delinme, kayma gibi nedenlerle
meydana gelebilecek ayak veya bacak yaralanmalarından
uygun özellikte ayakkabı giyerek korunmak mümkündür.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2014 yılına ait iş kazası ve
meslek hastalıkları istatistiklerine göre ayak ve bacak
bölgesinin maruz kaldığı darbeler sebebiyle yaralananların
oranı %26’dır.
Ayak koruyucu donanım kullanılması gereken durumlardan
bazıları aşağıda sıralanmıştır.
 Ağır nesnelerin ayağa düşme tehlikesi olduğunda,

 Normal ayakkabıları delebilecek özellikte olan çivi,

metal parçası gibi keskin nesneler çalışma ortamında
bulunduğunda,
 Erimiş metallerle yapılan çalışmalarda,

 Sıcak, ıslak veya kaygan zeminlerin bulunduğu

ortamlarda,
 Elektrik kaynaklı tehlikeler bulunduğunda,
AYAK KORUYUCU ÇEŞİTLERİ
Çalışma hayatında kullanılmakta olup kişisel koruyucu
donanım kapsamına giren çeşitli ayak koruyucular ve ilgili
standartları aşağıda listelenmiştir. Bu standartlar her bir
ayak koruyucu tipine göre farklıdır. Ayrıca sağlanması
gereken teknik ve performans koşullarını içerir.
1. Emniyet Ayakkabıları (TS EN ISO 20345)

2. Koruyucu Ayakkabıları(TS EN ISO 20346)

3. İş Ayakkabıları (TS EN ISO 20347)

EMNİYET AYAKKABILARI (SAFETY
FOOTWEAR)
Çalışanları kaza anında ortaya çıkabilecek yaralanmalardan
koruyucu özelliklere sahip ayak giyecekleridir. TS EN ISO
20345’e göre giyen kişiyi, kaza anında ortaya çıkan
yaralanmalardan koruyucu özellikleri olan, burun
koruyucusu takılmış, en az 200 Joule (yaklaşık 20 kg lık
bir cismin 1 metreden düşmesine eşit)’lük enerji
seviyesinde deneye tabi tutulduğunda, darbeye karşı, en az
15 kN (yaklaşık 1,5 ton)’luk sıkıştırma kuvveti ile
sıkıştırmaya karşı koruma sağlayacak şekilde tasarlanmış
ayak giyecekleri olarak tanımlanmışlardır.
EMNİYET AYAKKABILARI (SAFETY
FOOTWEAR)
EMNİYET AYAKKABILARI (SAFETY
FOOTWEAR)
Yapıldıkları malzemeye bağlı olarak Sınıf I ve Sınıf II
şeklinde ikiye ayrılır. Sınıf I tamamı kauçuk veya tamamı
polimer esaslı olanlar hariç, deri veya diğer malzemelerden
yapılmış; Sınıf II tamamı kauçuk veya tamamı polimer
esaslı (örneğin, tamamen kalıplanmış) ayak giyeceği olarak
sınıflandırılmıştır. Ayrıca düşen obje ve ezilmelere karşı
dayanımı olan burun koruyucularına sahiptir. Elektriksel
özellikler bakımından anti statik, iletken ve yalıtkan ayak
giyeceği olarak sınıflandırılır.
EMNİYET AYAKKABILARI (SAFETY
FOOTWEAR)
Emniyet ayak giyeceklerinin sağlaması gereken
performans özellikleri ilgili standartta zorunlu ve ilave
özellikler olarak ikiye ayrılmıştır. Bu özellikler ayak
giyeceğinin kısımlarına göre sıralanmıştır.
Aşağıda emniyet ayak giyeceğinin kısımları belirtilmiştir.
EMNİYET AYAKKABILARI (SAFETY
FOOTWEAR)
EMNİYET AYAKKABILARI (SAFETY
FOOTWEAR)
 Saya, ayak giyeceğinin üst kısmını,
 Astar, sayanın iç yüzeyini kaplayan malzemeyi,

 Taban astarı, genellikle ayakkabının kalıplanması esnasında

sayanın bağlandığı ayakkabının temelini veya esasını
oluşturmak amacıyla kullanılan ve çıkarılamayan bileşeni,
 Gamba, ayakkabının yan yüzlerinden her birini,

 Mostra, taban astarının tamamını veya bir kısmını kaplamak

amacıyla kullanılan çıkarılabilir veya çıkarılamaz ayak
giyeceği bileşeni,
 Ökçe, ayakkabı altının topuğa rastlayan yüksek bölümünü,

 Dil, ayakkabı bağlarının altında kalan saya parçasını,

 Diş, taban dış yüzeyinin çıkıntılı kısmını ifade eder.

İLAVE ÖZELLİKLER VE SEMBOLLERİ
P: Nüfuziyet direnci (Penetration resistance)
C: Elektriksel özellikler (İletken ayakkabılarda) (conductive footwear)
A: Elektriksel özellikler (Antistatik ayakkabılarda) (antistatic footwear)
HI: Tabanın sıcağa karşı yalıtımı (heat insulation)
CI: Tabanın soğuğa karşı yalıtımı (cold insulation)
E: Ayak topuğunun basma bölgesinin enerji soğurması (Energy absorption
of seat region)
WR: Su direnci (Water resistance)
M: Tarak koruyucu (Metatarsal protection)
AN: Bilek koruyucu (Ankle protection)
CR: Kesilme direnci (Cut resistance)
WRU: Su nüfuziyeti ve soğurması (Water penetration and absorption)
HRO: Sıcak temas direnci (Resistance to hot contact)
FO: Fuel oil direnci (Resistance to fuel oil)
İLAVE ÖZELLİKLER VE SEMBOLLERİ
Nüfuziyet direnci: Ayak koruyucu tabanının en az 1100 Newton’ luk (Yaklaşık 110 kg’lik)
kuvvete karşı dayanıklı olduğunu gösterir.
C: Ayak koruyucunun elektriksel olarak iletken özelliklere sahip olduğunu gösterir. (Elektrik
direnci 0 kΩ ila 100 kΩ arasındadır.)
A: Ayak koruyucunun elektriksel olarak anti statik özelliklere sahip olduğunu gösterir.
(Elektrik direnci 100 kΩ un üzerinde 1000 MΩ a eşit veya daha azdır.)
HI: Ayak koruyucunun sıcak ortamlardaki yalıtımı ölçülür.
CI: Ayak koruyucunun soğuk ortamlardaki yalıtımı ölçülür.
E: Topuk kısmına uygulanan enerji ayak koruyucu tarafından belli oranda emilerek
kullanıcının ayak sağlığı korunur.(en az 20 Joule)
WR: Ayak koruyucunun içine su geçirmediğini gösterir.
M: Ayak tarağını dışardan gelebilecek darbelere karşı koruduğunu gösterir.
AN: Ayak bileğini dışardan gelebilecek darbelere karşı koruduğunu gösterir.
CR: Sayanın kesilmeye karşı dirençli olduğunu gösterir.
WRU: En fazla %30 su geçirgenliği olduğunu gösterir.
HRO: Yaklaşık 300 ˚C sıcaklığa kadar olan sıcaklıklarda belli bir süre için dayanımı
olduğunu gösterir.
FO: Fuel oil’e temas ettiğinde hacminin %12’den fazla artmadığını gösterir
KORUYUCU AYAKKABILAR
(PROTECTİVE FOOTWEAR)
KORUYUCU AYAKKABILAR
(PROTECTİVE FOOTWEAR)
TS EN ISO 20346’ya göre Koruyucu Ayakkabıları giyen
kişiyi, kaza anında ortaya çıkan yaralanmalardan koruyucu
özellikleri olan, burun koruyucusu takılmış, en az 100 J’luk
enerji seviyesinde deneye tabi tutulduğunda, darbeye karşı,
en az 10 kN (1 ton) ’luk sıkıştırma kuvveti ile sıkıştırmaya
karşı koruma sağlayacak şekilde tasarlanmış ayak
giyecekleridir.
KORUYUCU AYAKKABILAR
(PROTECTİVE FOOTWEAR)
Emniyet ayak giyecekleriyle karşılaştırıldığında ortak
özelliklerinin yanında daha düşük koruma seviyesine sahip
yönleri de bulunmaktadır. Emniyet Ayakkabıları gibi
yapıldıkları malzemeye bağlı olarak Sınıf I ve Sınıf II
şeklinde ikiye ayrılır. Ayrıca düşen obje ve ezilmelere karşı
dayanımı olan burun koruyucularına sahiptir. Emniyet ayak
giyeceklerinden farklı olarak daha düşük bir enerji
seviyesinde koruma sağlar.100 Joule (yaklaşık 10 kg’lik
cismin bir metreden düşmesine eşit) Elektriksel özellikler
bakımından anti statik, iletken ve yalıtkan ayak giyeceği
olarak sınıflandırılır.
KORUYUCU AYAKKABILAR
(PROTECTİVE FOOTWEAR)
Koruyucu Ayakkabılar TS EN ISO 20346 standardında
belirtilen performans koşullarını sağlamalı ve
işaretlemesinde standart numarası gösterilmelidir. Emniyet
Ayakkabıları gibi koruyucu ayak giyeceklerinin sağlaması
gereken performans özellikleri ilgili standartta zorunlu ve
ilave özellikler olarak ikiye ayrılmıştır. Bu özellikler
emniyet ayak giyeceklerinin sahip olması gereken
özelliklerle aynı olup aşağıda listelenmiştir.
İLAVE ÖZELLİKLER VE SEMBOLLERİ
P: Nüfuziyet direnci (Penetration resistance)
C: Elektriksel özellikler (İletken ayakkabılarda) (conductive footwear)
A: Elektriksel özellikler (Antistatik ayakkabılarda) (antistatic footwear)
HI: Tabanın sıcağa karşı yalıtımı (heat insulation)
CI: Tabanın soğuğa karşı yalıtımı (cold insulation)
E: Ayak topuğunun basma bölgesinin enerji soğurması (Energy absorption
of seat region)
WR: Su direnci (Water resistance)
M: Tarak koruyucu (Metatarsal protection)
AN: Bilek koruyucu (Ankle protection)
CR: Kesilme direnci (Cut resistance)
WRU: Su nüfuziyeti ve soğurması (Water penetration and absorption)
HRO: Sıcak temas direnci (Resistance to hot contact)
FO: Fuel oil direnci (Resistance to fuel oil)
İLAVE ÖZELLİKLER VE SEMBOLLERİ
Nüfuziyet direnci: Ayak koruyucu tabanının en az 1100 Newton’ luk (Yaklaşık 110 kg’lik)
kuvvete karşı dayanıklı olduğunu gösterir.
C: Ayak koruyucunun elektriksel olarak iletken özelliklere sahip olduğunu gösterir. (Elektrik
direnci 0 kΩ ila 100 kΩ arasındadır.)
A: Ayak koruyucunun elektriksel olarak anti statik özelliklere sahip olduğunu gösterir.
(Elektrik direnci 100 kΩ un üzerinde 1000 MΩ a eşit veya daha azdır.)
HI: Ayak koruyucunun sıcak ortamlardaki yalıtımı ölçülür.
CI: Ayak koruyucunun soğuk ortamlardaki yalıtımı ölçülür.
E: Topuk kısmına uygulanan enerji ayak koruyucu tarafından belli oranda emilerek
kullanıcının ayak sağlığı korunur.(en az 20 Joule)
WR: Ayak koruyucunun içine su geçirmediğini gösterir.
M: Ayak tarağını dışardan gelebilecek darbelere karşı koruduğunu gösterir.
AN: Ayak bileğini dışardan gelebilecek darbelere karşı koruduğunu gösterir.
CR: Sayanın kesilmeye karşı dirençli olduğunu gösterir.
WRU: En fazla %30 su geçirgenliği olduğunu gösterir.
HRO: Yaklaşık 300 ˚C sıcaklığa kadar olan sıcaklıklarda belli bir süre için dayanımı
olduğunu gösterir.
FO: Fuel oil’e temas ettiğinde hacminin %12’den fazla artmadığını gösterir
İŞ AYAKKABILARI (OCCUPATİONAL
FOOTWEAR)
İŞ AYAKKABILARI (OCCUPATİONAL
FOOTWEAR)
TS EN ISO 20347’ye göre İş Ayakkabıları giyen kişiyi,
mekanik risklerden herhangi biri hariç olmak üzere (darbe
veya sıkışma) kaza sırasında meydana gelebilecek olan
yaralanmalardan koruyucu özellikleri olan ayak
giyeceğidir. Emniyet ve koruyucu ayak giyecekleriyle
karşılaştırıldığında burun koruyucusu olmadığından darbe
ve sıkışma gibi durumlara karşı koruma sağlamaz.
AYAK KORUYUCU SEÇERKEN DİKKAT
EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Çalışma Şartları
Çalışanların güvenliğini sağlamak ve olası yaralanmaların
önüne geçmek için ayak koruyucu seçerken yapılan işle
beraber çalışma ortamında bulunan tehlike ve riskler analiz
edilmelidir. Bu sayede uygun ayak koruyucu seçilebilir.
Örneğin ortamda çivi, metal parçası gibi delici veya
yaralayıcı maddeler varsa kullanılan ayakkabı delinmeye
karşı dirençli olmalıdır. Ortamda elektrik kaynaklı tehlike
bulunduğunda yapılan iş göz önüne alınarak kullanılan
ayak koruyucu tipi iletken, anti statik veya yalıtkan olarak
seçilebilir. Ayak koruyucuların hangi tehlike ve risklere
karşı koruma sağladığı işaretlemelerinden anlaşılabilir.
AYAK KORUYUCU SEÇERKEN DİKKAT
EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Ergonomi
Ayak koruyucunun ergonomisi koruma tipi kadar önemlidir. Kullanıcı
ayakkabıyı giydiğinde aşağıda ki şartların sağlanıp sağlanmadığında
dikkat etmelidir.
1. Ayak giyeceğinin iç yüzeyinde tahriş veya yaralanmaya neden
olacak şekilde pürüzlü, keskin veya sert yüzeyler var mı (elle
kontrol)?
2. Ayak giyeceğinin giyilmesini tehlikeli hâle getirdiğini
düşündüğünüz özellikler bulunmakta mı?
3. Bağlama yeterince ayarlanabilir mi (gerekli ise)?

4. Aşağıdaki hareketler sorun yaşanmadan yapılabiliyor mu?

a. Yürüme

b. Basamak çıkma

c. Diz çökme/çömelme
AYAK KORUYUCU SEÇERKEN DİKKAT
EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
1-Elektriksel Özellikler
Ayakkabıları kullanmadan önce olası kazaları önlemek için
elektrik tesisatının topraklamasının ideal sınırlar içinde
olması, makine, cihaz ve teçhizat bakımlarının periyodik
olarak yetkili kişiler tarafından yapılması gerektiği
unutulmamalıdır. Ancak bu koşullar altında ayak
koruyucular etkili bir koruma sağlayabilir. Aksi takdirde
diğer kkdlerde de olduğu gibi tek başlarına ideal bir
koruma seviyesine ulaşamaz. Ayak koruyucular elektriksel
özellikleri bakımından iletken, antistatik ve yalıtkan olmak
üzere üçe ayrılır.
AYAK KORUYUCU SEÇERKEN DİKKAT
EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
2-İletken Ayakkabı
Elektrostatik yüklerin en kısa sürede en aza indirilmesi
gereken yerlerde (patlayıcılarla çalışıldığında) kullanılan ve
direnci 0 kΩ ile 100 kΩ aralığında olan ayak giyecekleridir.
İletken zemin, iletken paspas ya da iletken yolluk üzerinde
çalışanlar ark/kıvılcım oluşturmayan iletken ayakkabı
giymelidirler. Zaman içerisinde kullanımdan, toz, çamur,
yağmur gibi dış şartlardan dolayı iletkenlik seviyesi büyük
farklılıklar gösterebilir. Olası kazaları ve yaralanmaları
önlemek için ayakkabının bakım şartlarına uyulmalıdır.
İletken ayakkabıların kullanılması durumunda, zemin
direnci ayakkabı tarafından sağlanan korumayı geçersiz
hale getirmeyecek şekilde olmalıdır.
AYAK KORUYUCU SEÇERKEN DİKKAT
EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
3-İletken Ayakkabı
Yani iletken ayakkabı kullanılacaksa zeminin de
iletken özellikte olması gerekir. Çalışanlar ayakkabılarının
tabanını temiz tutmalıdır. Çünkü ayakkabı tabanında
toplanan çamur, kir ve tozlar ayakkabı tabanının zeminle
temasını keserek elektrik iletimini zorlaştırır. Ayrıca yine
elektrik iletimini zorlaştırdığı için iletken ayakkabıyı
kullanan kişi ayak pudrası kullanmamalı, ipek, yün ya da
naylon çorap giymemeli, pamuklu çorap tercih edilmelidir.
Güvenli kullanım için ayakkabıların elektrik direnci
periyodik olarak ölçülmelidir.
AYAK KORUYUCU SEÇERKEN DİKKAT
EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
4-Anti-statik Ayakkabı
Muhtemel patlayıcı ortamlarda çalışma esnasında herhangi bir
elektrikli aparat veya elektrik yüklü parçada meydana gelen yük
birikmesinden kaynaklanan çarpılma riskinin tamamen ortadan
kaldırılamaması durumunda kullanılan ve direnci 100 kΩ’un
üzerinde ve 1000 MΩ’a eşit veya daha az olan ayak giyecekleridir.
Antistatik ayak giyeceklerinin sadece ayak ile zemin arasında direnç
sağlaması nedeniyle elektrik çarpmasına karşı yeterli korumayı
sağlayamaz. Çalışılan ortamın zeminin de kullanılan ayakkabı gibi
antistatik özellikte olması gerekmektedir. Kullanıcılar, ayak
giyeceklerinin bazı durumlarda (aşırı ıslak ortamlarda, topraklama
sisteminin yeterli olmadığı yerlerde çalışma gibi) yeterli koruma
sağlayamayacağının ve giyen kişiyi korumak için her zaman ilave
önlemlerin alınması gerektiğinin farkında olmalıdır.
AYAK KORUYUCU SEÇERKEN DİKKAT
EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
5-Yalıtkan Ayakkabı
Alçak gerilim tesislerinde (1000 Volt’un altı) yük altında
çalışanların elektrik kaynaklı kazalardan korunması için
kullanılan ayakkabılardır. Ayaklar vasıtasıyla vücut boyunca
tehlikeli akımın geçmesini önleyerek, elektrik çarpmasına karşı
korumaktadır. TS EN 50321 standardında belirtilen performans
koşullarını sağlamalıdır. Aşağıdaki tanımlanmış olan anma
gerilimli elektriksel tesislerde veya bu tesislerin yakınında
kullanılmalarına göre elektriksel sınıflara ayrılmalıdır.
Elektriksel sınıf 00, anma gerilimi 500 V alternatif akım ve 750
V doğru akım olan tesisler
Elektriksel sınıf 0, anma gerilimi 1000 V alternatif akım ve
1500 V doğru akım olan tesisler içindir.
AYAK KORUYUCU SEÇERKEN DİKKAT
EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
6-Yalıtkan Ayakkabı
İlk kullanımdan önce ve ardışık kullanmalar arasında uygun bir kutuda
veya konteynırda depolanmalıdır. Kesinlikle sıkıştırılmamalı,
katlanmamalı veya herhangi bir ısı kaynağına yakın saklanmamalıdır.
Uzun süre güneş ışığına, suni ışığa veya diğer ozon kaynaklarına maruz
bırakılmamalıdır. Depolama sıcaklığı (20 ± 15) oC aralığında
tutulmalıdır. Her bir kullanımdan önce dikkatli bir şekilde gözle muayene
yapılmalıdır. Mekanik veya kimyasal hasarlar veya hafif çatlama
belirlendiğinde kesinlikle kullanılmamalıdır. Ayakkabının üst kısmı kuru
olmalıdır. Kısmi olarak yalıtkan özelliklerini azaltabilen kesilme,
delinme, mekanik veya kimyasal hasar riskinin olduğu durumlarda
kullanılmamalıdır. Ayak giyecekleri, üst kısmının tepesi (yaklaşık 10 cm)
ıslak veya nemli olacak şekilde ıslak şartlarda kullanılırsa bu durumda
yalıtkan özellikleri kısmen veya tamamen yok olacaktır. Dolayısıyla bu
tip çalışma ortamlarında kullanılması tehlikelidir.
İŞARETLEME
Emniyet, koruyucu ve iş ayakkabıların her bir parçasına, sahip olduğu
özellikleri (Numara, İmalatçının tanıtıcı işareti, İmalatçının tasarım tipi,
İmalat yılı ve üç aylık imalat periyodu, İlgili standarda atıf, sağlanan
korumaya uygun kategori gösteren bilgiler açık ve kalıcı olarak
kabartma veya damgalamayla işaretlenmelidir. Aşağıda belirtilen
bilgiler açık ve kalıcı olarak (kabartma, damgalama) işaretlenmelidir.
a) Numara,

b) İmalatçının tanıtıcı işareti,

c) İmalatçının tasarım tipi,

d) İmalat yılı ve üç aylık imalat periyodu,

e) İlgili standardın adı TS EN ISO 20345, TS EN ISO 20346, TS EN

ISO 20347
f) Sağlanan korumaya uygun sembol/semboller ve/veya kategorisi

g) CE işareti,
İŞARETLEME
Emniyet Ayak Giyeceği Etiketi
İŞARETLEME
Ayrıca elektriksel olarak yalıtkan özellikli ayakkabıların
işaretlemesi EN 20345, EN 20346 ve EN 20347’de gerekli
görülen işaretlemelere ek olarak aşağıda belirtilen
maddelerle işaretlenmelidir.
 Sembol (çift üçgen),

 Sınıf,

 Seri veya parti numarası,

 İmalat ayı ve yılı,

İlave olarak, ayak giyeceklerinin her bir birimi kullanma

tarihini, muayene tarihini veya her bir periyodik muayene
tarihini yazmak için bir şeride veya aralığa sahip olmalıdır.
 EMNİYET AYAKKABILARININ
İŞARETLEME KATEGORİLERİ
Kategori Sınıf İlave özellikler
SB I veya II
S1 I Kapatılmış ayak topuğunun ökçeye basma bölgesi
Antistatik özellikler
Ayak topuğunun ökçeye basma bölgesinin enerji soğurumu
Fuel oil’e karşı direnç
S2 I S1 + Su nüfuziyeti ve su soğurumu
S3 I S2 + Nüfuziyet direnci + Dişli dış taban
S4 II S3 + Kapatılmış ayak topuğunun ökçeye basma bölgesi
Antistatik özellikler
Ayak topuğunun ökçeye basma bölgesinin enerji soğurumu
Fuel oil’e karşı direnç

S5 II S4 + Nüfuziyet direnci + Dişli dış taban

 KORUYUCU AYAKKABILARININ
İŞARETLEME KATEGORİLERİ
Kategori Sınıf İlave özellikler
SB I veya II
P1 I Topuğun yere basma bölgesinin kapalı olması
Antistatik özellikler
Topuğun yere basma bölgesinin enerji soğurumuFuel oil’e karşı direnç
P2 I P1 + Su nüfuziyeti ve su soğurumu
P3 I P2 + Nüfuziyet direnci + Dişli dış taban
P4 II P3 + Topuğun yere basma bölgesinin kapalı olması Antistatik
özellikler
Topuğun yere basma bölgesinin enerji soğurumu
Fuel oil’e karşı direnç

P5 II P4 + Nüfuziyet direnci + Dişli dış taban

 İŞ AYAKKABILARININ İŞARETLEME
KATEGORİLERİ
Kategori Sınıf İlave özellikler
OB I veya II
O1 I Topuğun yere basma bölgesinin kapalı olması Antistatik özellikler
Ayak topuğunun ökçeye basma bölgesinin enerji soğurumu
O2 I O1 + Su nüfuziyeti ve su soğurumu
O3 I O2 + Nüfuziyet direnci + Dişli dış taban
O4 II O3 + Topuğun yere basma bölgesinin kapalı olması Antistatik
özellikler
Ayak topuğunun ökçeye basma bölgesinin enerji soğurumu Fuel
oil’e karşı direnç
O5 II O4 + Nüfuziyet direnci + Dişli dış taban
AYAKKABININ BAKIMI
Ayak giyeceklerinin kullanım ömrünü uzatmak için kuru
ve havalandırmalı bir yerde doğrudan sıcaklığa maruz
kalmayacak halde saklanmalıdır. Üstündeki toz ve kir
nemli bir bez veya fırça ile periyodik olarak
temizlenmelidir. Ayrıca uygun bir boya ile düzenli olarak
boyanmalıdır.
DİZ KORUYUCULAR
DİZ KORUYUCULAR
Diz çökme konumunda yapılan çalışmalarda dizin
korunması son derece önemlidir. Zeminin sert olması veya
zemin üzerinde bulunan taş taneleri gibi cisimlerin batması
diz rahatsızlıklarına veya yaralanmalara sebep olabilir. Diz
koruyucular, diz üzerindeki basıncı dağıtıp azaltarak eklem
rahatsızlıklarının oluşmasını önleme, sert cisimlerin dize
batmasını engelleme ve zeminde bulunabilecek tehlikeli
kimyasal maddeler ile teması keserek deride oluşabilecek
alerji ve tahrişi engelleme amacıyla kullanılır. Diz çökme
konumunda yapılan çalışmalarda, diz koruyucu kullanılsa
dahi belirli aralıklarla çalışma pozisyonunun değiştirilmesi
ve ayağa kalkılarak hareket edilmesi kan dolaşımının
düzenlenmesi için son derece önemlidir.
DİZ KORUYUCULAR
Diz koruyucularla ilgili standart EN 14404: Diz Çökme
Konumunda Çalışma İçin Diz Koruyucular standardıdır.
EN 14404 standardına göre diz koruyucular 4 tipe ayrılır.
Yaygın olarak kıyafetle birleşik halde bulunmayan, diz
üzerine takılıp çıkarılabilen tip 1 ve pantolonların diz
kısmındaki cebe yerleştirilen veya pantolonla birleşik halde
bulunan tip 2 diz koruyucular kullanılmaktadır.
DİZ KORUYUCULAR
Performans seviyelerine göre diz koruyucular 3 gruba
ayrılır. Bunlar:
Seviye 0: Sadece düz zeminlerde kullanılan ve delinme
direnci bulunmayanlar
Seviye 1: Düz ve düz olmayan zeminlerde kullanılabilen
ve delinmeye karşı en az 100 N koruma sağlayanlar
Seviye 2: Düz ve düz olmayan zeminlerde kullanılabilen
ve delinmeye karşı en az 250 N koruma sağlayanlar
DİZ KORUYUCULAR
Dizlikler İçin Mekanik Risklere Karşı Koruma Piktogramı

Seviye 1 ve 2 ‘de yer alan diz koruyucuların üzerinde

mekanik risklere karşı koruduğunu gösteren piktogramın
yerleştirilmesi ve altına seviye sınıfının (1 veya 2)
yazılması gerekir.
ŞARTNAMELER
EMNİYET AYAKKABISI TEKNİK
ŞARTNAMESİ
TEKNİK ÖZELLİKLER
1. Ayakkabı, TS EN ISO 20345 (A Tipi) standardına uygun, CE belgeli
olacaktır.
2. Ayakkabı, S3 özelliğinde metal içermeyen burun ve taban korumalı
olacaktır.
3. Ayakkabının saya kısmında kullanılan malzeme yarma deri olmayacaktır.
Ayakkabı yapımında kullanılan malzemeler yanık, çürük, çatlamış ve
yaralı olmayacak, yüzünde defo ve kırışıklık bulunmayacaktır.
4. Ayakkabı tabanı direkt enjeksiyon metodu ile imal edilmiş olacaktır.
Taban yapıştırma veya dikişli olmayacaktır.
5. Ayakkabının içine sabit bir şekilde, ilgili standardı, koruma sınıfını, CE
işaretini, üretim yılını, ayakkabı numarası bilgilerini içeren sağlam bir
etiket dikilmiş olacaktır.
6. Ayakkabı numaraları ihtiyaca göre idari şartnamede belirtilecektir.

7. Ayakkabı SRC işaretlemesine sahip olacaktır.

SICAK İKLİMLERE UYGUN EMNİYET
AYAKKABISI TEKNİK ŞARTNAMESİ
TEKNİK ÖZELLİKLER:
1. Ayakkabı, TS EN ISO 20345 (A tipi) standardına uygun, CE belgeli
olacaktır.
2. Ayakkabı, S1P özelliğinde metal içermeyen burun ve taban korumalı
olacaktır.
3. Ayakkabının saya kısmında kullanılan malzeme yarma deri olmayacaktır.
Ayakkabı yapımında kullanılan malzemeler yanık, çürük, çatlamış ve yaralı
olmayacak, yüzünde defo ve kırışıklık bulunmayacaktır.
4. Ayakkabı tabanı direkt enjeksiyon metodu ile imal edilmiş olacaktır. Taban
yapıştırma veya dikişli olmayacaktır.
5. Ayakkabının içine sabit bir şekilde, ilgili standardı, koruma sınıfını, CE
işaretini, üretim yılını, ayakkabı numarası bilgilerini içeren sağlam bir etiket
dikilmiş olacaktır.
6. Ayakkabı numaraları ihtiyaca göre idari şartnamede belirtilecektir.

7. Ayakkabı SRC işaretlemesine sahip olacaktır.

8. Ayakkabı nefes alabilir özellikte olacaktır.

SOĞUK İKLİMLERE UYGUN EMNİYET
BOTU TEKNİK ŞARTNAMESİ
TEKNİK ÖZELLİKLER
1. Soğuk iklim botu TS EN ISO 20345 (C tipi) standardına uygun CE belgeli
olacaktır.
2. Bot S3 özelliğinde, metal içermeyen malzemeden burun ve ara tabanlı
olacaktır.
3. Bot SRC, CI, WR işaretlemesine sahip olacaktır.

4. Ayakkabının saya kısmında kullanılan malzeme yarma deri olmayacaktır.

Ayakkabı yapımında kullanılan malzemeler yanık, çürük, çatlamış ve yaralı
olmayacak, yüzünde defo ve kırışıklık bulunmayacaktır.
5. Botun astarı kürk astar olacak ve soğuk hava koşullarına karşı koruma
sağlayacak özellikte olacaktır.
6. Bot bağcıklı olacak ve yan tarafında kolay giyilmesi maksadıyla fermuar
bulunacaktır.
7. Bot tabanı direkt enjeksiyon metodu ile imal edilmiş olacaktır. Taban
yapıştırma veya dikişli olmayacaktır.
8. Bot SRC işaretlemesine sahip olacaktır.
ELEKTRİK YALITIMLI EMNİYET
AYAKKABISI TEKNİK ŞARTNAMESİ
TEKNİK ÖZELLİKLER
1. Ayakkabı TS EN ISO 20345 (A tipi) ve TS EN 50321-1 standardına uygun,
CE belgeli olacaktır.
2. Ayakkabı S3 özelliğinde metal içermeyen burun ve taban korumalı olacaktır.

3. Ayakkabının saya kısmında kullanılan malzeme yarma deri olmayacaktır.

Ayakkabı yapımında kullanılan malzemeler yanık, çürük, çatlamış ve yaralı
olmayacak, yüzünde defo ve kırışıklık bulunmayacaktır.
4. Ayakkabı tabanı direkt enjeksiyon metodu ile imal edilmiş olacaktır. Taban
yapıştırma veya dikişli olmayacaktır.
5. Ayakkabı tabanı çift yoğunluklu poliüretan malzemeden yapılmış olacaktır.

6. Ayakkabının bilek kısmı yastıkla desteklenmiş olacaktır.

7. Ayakkabı TS EN 50321-1 gerilim delinme testine göre en az 18 kV’a

dayanıklı olacak ve bu husus belgelendirilecektir.
8. Ayakkabı numaraları ihtiyaca göre idari şartnamede belirtilecektir.

9. Ayakkabı SRC işaretlemesine sahip olacaktır.

KAYNAKÇI AYAKKABISI TEKNİK
ŞARTNAMESİ
TEKNİK ÖZELLİKLER
1. Ayakkabı TS EN ISO 20345 (A tipi) standardına uygun CE belgeli olacaktır.

2. Ayakkabı S3 özelliğinde metal içermeyen burun ve taban korumalı olacaktır.

3. Ayakkabı SRC işaretlemesine sahip olacaktır.

4. Ayakkabı tabanı yüksek ısıya dayanıklı HRO işaretlemesine sahip olacak ve

300°C’ye dayanıklı olduğu belgelendirilecektir.
5. Ayakkabının saya kısmında kullanılan malzeme yarma deri olmayacaktır.
Ayakkabı yapımında kullanılan malzemeler yanık, çürük, çatlamış ve yaralı
olmayacak, yüzünde defo ve kırışıklık bulunmayacaktır.
6. Ayakkabı tabanı direkt enjeksiyon metodu ile imal edilmiş olacaktır. Taban
yapıştırma veya dikişli olmayacaktır.
7. Ayakkabı sayası yüksek nefes alabilirlik özellikli deriden imal edilmiş
olacaktır.
8. Ayakkabı bağcık içermeyecek veya bağcıklı ise bağcık üstünü kapatacak
ilave koruyucu kapak olacaktır.
9. Ayakkabı numaraları ihtiyaca göre idari şartnamede belirtilecektir.
EMNİYET BOTU TEKNİK ŞARTNAMESİ
TEKNİK ÖZELLİKLER
1. Botlar, TS EN ISO 20345 (B tipi) standardına uygun, CE belgeli
olacaktır.
2. Botlar, S3 özelliğinde metal içermeyen burun ve taban korumalı
olacaktır.
3. Botun saya kısmında kullanılan malzeme yarma deri olmayacaktır. Bot
yapımında kullanılan malzemeler yanık, çürük, çatlamış ve yaralı
olmayacak, yüzünde defo ve kırışıklık bulunmayacaktır.
4. Bot tabanı direkt enjeksiyon metodu ile imal edilmiş olacaktır. Taban
yapıştırma veya dikişli olmayacaktır.
5. Botun içine sabit bir şekilde, ilgili standardı, koruma sınıfını, CE
işaretini, üretim yılını, bot numarası bilgilerini içeren sağlam bir etiket
dikilmiş olacaktır.
6. Bot numaraları ihtiyaca göre idari şartnamede belirtilecektir.

7. Bot SRC işaretlemesine sahip olacaktır.

DİZ ALTI ÇİZME (O4) TEKNİK
ŞARTNAMESİ
TEKNİK ÖZELLİKLER
1. Çizme TS EN ISO 20347 (D tipi) standardına uygun CE
belgeli olacaktır.
2. Çizme O4 özelliğinde olacaktır.

3. Çizme SRC işaretlemesine sahip olacaktır.

4. Çizme PU, TPU veya PU+TPU taban olacaktır.

5. Çizmelerin içindeki astar ve tabanlık anti bakteriyel özellikli

tekstil malzemeden imal edilmiş olacaktır.
6. Çizmeler TS EN 50321-1 gerilim delinme testine göre en az
10 kV elektrik akımına dayanabilecek özellikli bir yapıda
olacaktır ve bu husus belgelendirilecektir.
7. Çizme numaraları ihtiyaca göre idari şartnamede
belirtilecektir.
DİZ ALTI ÇİZME (S5) TEKNİK
ŞARTNAMESİ
TEKNİK ÖZELLİKLER
1. Çizme TS EN ISO 20345 (D tipi) standardına uygun CE
belgeli olacaktır.
2. Çizme S5 özelliğinde burun ve taban korumalı olacaktır.

3. Çizme SRC işaretlemesine sahip olacaktır.

4. Çizme PU, TPU veya PU+TPU taban olacaktır.

5. Çizmelerin içindeki astar ve tabanlık anti bakteriyel özellikli

tekstil malzemesinden imal edilmiş olacaktır.
6. Çizmeler TS EN 50321-1 gerilim delinme testine göre en az
10 kV elektrik akımına dayanabilecek özellikli bir yapıda
olacaktır ve bu husus belgelendirilecektir.
7. Çizme numaraları ihtiyaca göre idari şartnamede
belirtilecektir.
YÜKSEK GERİLİM İZOLE ÇİZME TEKNİK
ŞARTNAMESİ
TEKNİK ÖZELLİKLERİ
1. Çizme TS EN ISO 20345 (D tipi) standardına uygun CE belgeli
olacaktır.
2. Çizme S5 özelliğinde metal içermeyen burun ve taban korumalı
olacaktır.
3. Çizme SRC işaretlemesine sahip olacaktır.

4. Çizmeler yalıtkan malzemeden (kauçuk, sentetik kauçuk, lastik

vb.) üretilmiş olacaktır.
5. Çizmelerin üzerinde delik, çatlak, kalıp izi, buruşuk kabarcık,
ezilme, dikiş ve iletken malzeme olmamalıdır.
6. Çizmeler TS EN 50321-1 gerilim delinme testine göre en az 36 kV
elektrik akımına dayanabilecek özellikli bir yapıda olacaktır ve bu
husus belgelendirilecektir.
7. Çizme numaraları ihtiyaca göre idari şartnamede belirtilecektir.
ÇIKMIŞ SORULAR
1- Cüruf temizleme, kesme ve kaynaktan sonra yapılan
taşlanma işleminde meydana gelebilecek çeşitli metal ve
cüruf sıçramalarına karşı kullanılacak kişisel koruyucular
aşağıdakilerden hangisi olamaz?
a) Eldiven ve maske
b) Baret
c) Emniyet kemeri
d) Çelik uçlu ayakkabı
1- Cüruf temizleme, kesme ve kaynaktan sonra yapılan
taşlanma işleminde meydana gelebilecek çeşitli metal ve
cüruf sıçramalarına karşı kullanılacak kişisel koruyucular
aşağıdakilerden hangisi olamaz?
a) Eldiven ve maske
b) Baret
c) Emniyet kemeri
d) Çelik uçlu ayakkabı
2- Kişisel koruyucu donanım yönetmeliği kapsamına
girmeyen kişisel koruyucu
donanımlar hangi kategoride yer alır?
a) 0
b) 1
c) 2
d) 3
2- Kişisel koruyucu donanım yönetmeliği kapsamına
girmeyen kişisel koruyucu
donanımlar hangi kategoride yer alır?
a) 0
b) 1
c) 2
d) 3
3- I-Baret
II-Paratoner
III- Solunum maskesi
IV-Gaz dedektörü
V- İş eldiveni
Yukarıdakilerden hangileri kişisel koruyucu
donanımdır?
a) I-II-III-V
b) I-III-V
c) I-III-IV-V
d) I-II-IV
3- I-Baret
II-Paratoner
III- Solunum maskesi
IV-Gaz dedektörü
V- İş eldiveni
Yukarıdakilerden hangileri kişisel koruyucu
donanımdır?
a) I-II-III-V
b) I-III-V
c) I-III-IV-V
d) I-II-IV
4- Aşağıdakilerden hangisi İş Sağlığı ve Güvenliği
kapsamında sayılan KKD olarak kullanılabilir?
a) Sedye
b) Tabanca
c) Çizme
d) Gaz ölçüm cihazı
4- Aşağıdakilerden hangisi İş Sağlığı ve Güvenliği
kapsamında sayılan KKD olarak kullanılabilir?
a) Sedye
b) Tabanca
c) Çizme
d) Gaz ölçüm cihazı
5- Aşağıdaki şıklardan hangisi delinmez tabanlı
emniyet ayakkabılarının gerekli olabileceği en
uygun işlerdendir?
a) Bina yıkım işleri
b) Ergitme ocaklarında yapılan işler
c) Demiryolu manevra işleri
d) Metal çekme fabrikalarında yapılan işler
5- Aşağıdaki şıklardan hangisi delinmez tabanlı
emniyet ayakkabılarının gerekli olabileceği en
uygun işlerdendir?
a) Bina yıkım işleri
b) Ergitme ocaklarında yapılan işler
c) Demiryolu manevra işleri
d) Metal çekme fabrikalarında yapılan işler
6- 11/02/2004 tarih ve 25370 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren KKD'lerin
Kullanılması Hak. Yönetmeliğe göre
aşağıdakilerden hangisi KKD' dir?
a) Spor ekipmanı
b) Portatif gaz ölçüm cihazı
c) Çelik burunlu ayakkabı
d) Bekçi üniforması
6- 11/02/2004 tarih ve 25370 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren KKD'lerin
Kullanılması Hak. Yönetmeliğe göre
aşağıdakilerden hangisi KKD' dir?
a) Spor ekipmanı
b) Portatif gaz ölçüm cihazı
c) Çelik burunlu ayakkabı
d) Bekçi üniforması
7- Ayakkabı seçiminde aşağıdakilerden hangisinin
yapılması hatalıdır?
a) Ayakkabının ön tarafında parmakların rahatça hareket
edebileceği yer olacak şekilde
seçilmeli
b) Ayakkabı ayağa tam oturacak fakat sıkmayacak şekilde
seçilmeli
c) Sabah vakitlerinde deneyerek seçilmeli
d) Her iki ayağa ayakkabı giyilip denenerek seçilmeli
7- Ayakkabı seçiminde aşağıdakilerden hangisinin
yapılması hatalıdır?
a) Ayakkabının ön tarafında parmakların rahatça hareket
edebileceği yer olacak şekilde
seçilmeli
b) Ayakkabı ayağa tam oturacak fakat sıkmayacak şekilde
seçilmeli
c) Sabah vakitlerinde deneyerek seçilmeli
d) Her iki ayağa ayakkabı giyilip denenerek seçilmeli