PANULAAN SA

PANAHON NG KASTILA
MITZIE ANN G. JAVIER
PANULAAN SA PANAON NG MGA KASTILA

• Sinasabi ni Angeles, Matienzo at Panganiban (1992) na bago pa dumating sa Pilipinas

ang mga kastila, ang ating mga ninuno ay marunong nang bumasa’t sumulat, ngunit nang
pumasok ang abecedario ng mga Kastila ay halos biglang nagging mangmang ang mga
katutubong Pilipino
• LADINO- nakabatid ng dalawang wika
• Si BAGONGBANTA (1946)- nakisama
sa daloy na ito kung kayat kaniyang
sinulat ang:

Salamat na walang hanga

Gracias se den sempiternas
na nagpasilong ng tala
at que hizon saler la Estrella
que desterno las tinieblas
sa lahat nang ayan natin
de toda nuestra tierra.
• Isinulat ni Francisco Balagtas noong
1860
• Taludtod mula sa “La India Elegante y
el Negrito Amante”
A ver, kung siya’y suminta ngayon ako’y de
levita”
Pagkat ang aking “echura”
Kastila’t di na Ita.
 Ibong kamunti sa pugad
• Naipalagay ang tunay na Sa inang inaalgad
tula na pinangunahan ni Ay dili makalipad

Phelipe de Jesus Hanggang sa di magkapakpak

“loob ninyong nasilakbo
Parang ningas alipato
Sa alpaap ang tungo
Ay bago hamak na abo
ANG KURIDO AT AWIT

• Ang kurido at awit ay mga patulang salaysay na paawit kung sabihin. Taglay nito ang
mga paksang may pagkamaginoo at pakikipagsapalaran ng mga tauhang tulad ng hari,
prinsipe, duke, reyna, prinsesa (Rivera 1982)
• Talindao- berso na inaawit ng isang namumuno sa isang seremonya
• Pabinian- paawit na sagot ng isang pangkat at dinarasal ng namumuno
• Talindao:
“Aba anak ng Diyos Am sa langit bunying • Pabinian:
prinsesa” “Kasana-santahang Maria Sa amin po’y maawa ka”
• Pabinian: • Talindao
“Kasana-santahang Maria Sa amin po’y maawa ka” “Lumilitaw ka rin naman
• Talindao Busilak sa kalinisan
“Mula nang ikaw aay sumilang At dili ka na narungisan
Sa kay Santa Anang Iyan Sa salang mana-Manahan
Ay lubos mong nalupigan Tangi ka ngang napaisa
Ang langit ng kasalanan” Sa tanang Anak ni Eva”
ANG KURIDO AT AWIT

• Ayon kay de Tavera ang salitang “Kurido” ay galing sa kastilang “occurido” na

nangangahulugang kasalukuyang pangyayari na sa Mehikano naman ay “Corrido”
• Ang kurido ay mga tulang pasalaysay. Na may sukat na walong bilang ng pantig sa bawat
taludtod
• May himig na mapanglaw sa paksang Europa
“BUHAY NA PINAGDAANAN NG DALAWANG MAGKAPATID
NA SI JUAN AT SI MARIA SA BINAGONG ESPANA”

Doon sa Reynong España Di umano'v sa istorya Ang panganay ay lalaki

nang panahong unang-una,
ang haring kinikilala
si Carlos Kintong masigla.
Na siya ang nagpatany
sa katapangan at lakas,
na siyang nagpaliwanag
ng engkantong mararahas.
nang mga dalubhasa ang bunso nama’y babae, Si Juan kahit malit
may isa raw mag-asawa timtima’t kawili=wili sal ay kaibig-ibig
na may anak na dalawa. kariktay di masabi walang kibo't walang imik
Kordero' y siyang kaparis.
Itong mag-asawang ito ngalan ng lalaki anak ay
mura at hindi ginoo, si juan ang pamagat
ang lalaki'y si Fernando pipitopang taong edad
karikita v dili hamak.
del Carpio ang apelvido.

Nguni at sa reynong Ang babae ay si Juana Ang babaing si Maria

ito nagbuhat itong suceso, apelvido'y dela Rosa batang wawalong buwan pa
at ang nagsabi nga nito’y at may anak na dalawa salang malingat sa mata
ang pantas at tanang dokto. na sa Divos na talaga. ang mag-nandukhang una.
PAGKAKAIBA NG KURIDO SA AWIT

1. Ang kaibihan nila sa bilang ng pantig o Halimbawa ng Kurido

sukat. 1. Ibong Adarna

2. Mariang Kalabasa
a. May walong bilang ng pantig at binibigkas
3. Ang haring patay
sa kumpas ng martsa “allegro”
4. Mariang Alimango
b. Ang awit may labindalawang bilang ng
Halimbawa ng Awit
pantig at mabagal na inaawat sa saliw ng
5. Florante at Laura ni Francisco Balagtas
gitara o bandurya
6. Doce pares ng kaharian ng Francia ni Jose dela Cruz
c. Mabilis na bigkas ng kurido at may 7. Siete Infantes de lara
kabagalan sa awit 8. Prinsipe Igmedio at Prinsesa Clariana
ANG IBONG ADARNA (KURIDO)

• Ang ibong adarna” ay tulad ng ibang “kuridong”

nagsimula sa panalangin sa Birheng maria na siyang
nag papatunay na ang layunin ng akdang ito ang pag
papalaganap ng relihiyong katoliko apostoliko romano
O briheng kaibig-ibig Labis yaring pangangamba Datapwat ang inggit
ina naming nasa langit, na lumayag na mag isa sawang miaamo ay malupit
liwanagin yaring isip baka kung makapalaot na pag sinumpong na mangganid
nang sa layo’y di malihis ang mamangka’y di makaya panginoo’y nililingis
Kaya inang matangkal Diyos nga’y taoy sinusubok
ako’y isang hamak lamang
ako’y iyong patnubayan ang salariy sinusunog
taong lupa ang katawan
nang mawasto sa pagbanghay at ang ganid ay magkupkop
mahina ang kaisipan
nitong kakathaing buhay sila’y pinagkakaguluhan
at maulap ang pananaw
Kaya inang matangkakal prinsipe sa madling bayan
Malimit na makagawa
ako’y iyong patnubayan
ng hakbang na pasaliwa
nang mawasto sa pabanghay
ang tumpak kong ninasa
nitong kakathaing buhay
kung mayari mahidwa
ANG AWIT

• Ang awit ay kilala sa pagtataglay nito ng labindalawang bilang

ng pantig sa isang taludtod. Ito ay higit na masigla kaysa sa
kurido dahil sa malalambing at maririkit na pangungusap at
nangangailangan ng malalim na kaisipan.
ANG FLORANTE AT LAURA

• Ang Florante at Laura ay akdang nagpabantog, kay Francisco Balagtas. Ang kariktan ng
pananalita, ang katayugan ng mga kaisipang nakasabog na parang hiyas na palamuti sa
buong hinaba-haba ng tula, ang matapar datapwat binalatkayong pagkakalarawan ng mga
pangyavari sa bayan at kapanahunan ng makata
• Bihirang suliranin sa buhay ang di may katugong aral sa Florante at Laura. Ang tumpak na
pag-aaruga sa anak, ang wastong pagmamagulang, ang pag-iingat sa may lasong ngiti ng
kaaway, ang panganib na idinudulot sa bayan ng pagkakaroon ng isang masakim na puno,
ang kapangyarihan ng pag-ibig, ang pagkilala sa di matingkalang karunungan ng Diyos, ang
tapat na pakikipagkaibigan, ang tunay na pag-ibig sa kapwa
 BUOD NG FLORANTE AT LAURA

• Ang tagpuan ay sa loob ng isang madilim at mapang-law na gubat sa may dakong labas ng bayang Albanya. Isang baguntao
ang nakagapos sa isang puno ng higera. Ang kakisigan niya' y maihahambing kay Adonis. Inusig siya ng masamang kapalaran
at lipos ng paghihinagpis na nagunita niya ang kanyang mapagmahal na ama na pinatay nang pataksil ni Adolfo. Si Laura ay
ang kanyang kasintahang inakala niyang nagtaksil sa kanya at nagunita rin niya ang kalagayan ng mahal niyang bayang
Albanya, na pinaghaharian ng kasamaan. Ang Kahariang Albanya'y inagaw ni Adolfo at ipinapatay pa nito ang I faring Linceo.
• Sa naturang gubat ay nagkataong naglalakad si Aladin, prinsipe ng Persya. Narinig niya ang paghihimutok. ni Florante.
Hinanap niya ang pinagmulan ng tinig. Natagpuan niva si Florante na sisilain na ng dalawang mababangis na leon. Pinatay
ni Aladin ang mga leon at sinaklolohan ang walang malay-taong binata. Pinagyaman niya ang kahabag-habag hanggang
pagbalikan ng ulirat. Nagitla si Florante nang makilalang isang moro ang may kalong sa kanya. Sinabi ni Aladin na
ipanatag niya ang kanyang kalooban sapagkat sa ganoong pagkakataon ay hindi na pinag-ausapan ang sekta. Ang dapat
bigyang-halaga y ang damdaming makatao. Hindi dapat pamayanihin sa puso ang alitan at pagiging magkalaban ng mga
kaharian.
BUOD NG FLORANTE AT LAURA

• Isinalaysay ni Florante kay Aladin kung paanong siya na bugtong na supling nina Duke Briseo at Prinsesa
Floresca ay iniligtas ng kanyang pinsang si Menalipo nang muntik na siyang madagit ng buwitre; ang
pagsambilat ng isang arkon sa kupidong dyamante sa kanyang dibdib; ang pagpapadala sa kanya ng ama sa
Atenas, ang pagtatangka sa buhay niya ni Adolfo (si Adolfo' y isang kababayan niyang dinatnan niya sa
Atenas na may lihim na inggit sa kanya); ang pagliligtas sa kanya ni Menandrong pamangkin ng kanyang
gurong si Antenor nang pagtatagain siya ni Adolfo nang magpalabas sila ng dula; ang malungkot na
balitang tinanggap niya sa Albanya na kasama ang kaibigang matalik na si Menandro; ang pagkapatay niya
sa heneral ng mga Morong si Osmalik. Isinalaysay rin niya ang mga tagumpay niyang tinamo sa labimpito
pang kahariang di-binyagan matapos niyang iligtas ang Albanya sa hukbo ni Aladin na umagaw rito nang
kasalukuyan siyang nakikibaka sa ibang bayan at ang pagkagapi niya kay Miramolin ng Hukbong
 BUOD NG FLORANTE AT LAURA

• Turko, na lumusob sa Albanya. Tinapos niya ang kanyang pagsasalaysay sa pandarayang ginawa ni
Adolfo sa kanya; pag-agaw nito sa trono ng Albanya at pag-agaw sa kasintahan nivang si Laura
• Nagpakilala ang kaharap niya na si Aladin,ang prinsipe ng Persya, mahigpit na kaaway ng bayan
at relihyon ni Florante, Tisa raw ang kanilang kapalaran. Kapwa sila sawi sa pag-ibig. Ang
kanyang kasintahang si Flerida' y inagaw ng kanyang amang sultan na si Sultan Ali-Adab.
Pinagbalakan siyang ipapatay ng sariling ama upang masarili nito ang kanyang kasintahan. Kung
hindi marahil sa pakiusap ni Flerida na huwag na siyang ipapatay ay wala na siya sa gubat na
yaon. Pinagbigyan ng sultan ang pagsusumamo ni Flerida sa pangako nitong pakakasal sa sultan.
Kaya sa halip na ipapatay si Aladin, ay ipinatapon na lamang siya sa gubat at pinagbantaang
huwag nang babalik sa Persya kung ayaw nitong mamatay.
 BUOD NG FLORANTE AT LAURA

• Katatapos pa lamang magsalaysay ni Aladin nang makarinig sila ng mga tinig na nag-uusap.
Sina Laura at Flerida pala. Nagkita-kita silang apat at ang mapanglaw na gubat ay naging
paraiso sa kanila. Isinalaysay ni Flerida na siya' y tumakas sa Persya upang hanapin sa gubat si
Aladin. Pumayag siyang pakasal kay Sultan Ali-Adab upang mailigtas sa kamatayan si Aladin
ngunit tumakas siya bago sumapit ang kasal. Natagpuan niya sa gubat sina Laura at Adolfo.
Pinipilit ni Adolfo na pagsamantalahan si Laura. Pinana ni Flerida si Adolfo at nailigtas niya si
Laura sa kamay ng buhong.
• Maligayang-maligaya ang apat at samantalang sila'y nag-uusap ay dumating si Menandro. Ibinalita
nito na nabawi niya ang kaharian sa mga tauhan ni Adolfo. Si Menandro pala ang nakatanggap ng
liham na ipinadala ni Laura kay Florante. Masaya ang wakas. Nagpabinyag sina Aladin at Flerida.
Sabay na ikinasal ang dalawang pareha. Naghari sa Albanya
BAHAGI NG AWIT NA "FLORANTE AT LAURA"
• Pag-ibig anaki'y aking nakilala
di dapat palakhin ang bata sa saya
at sa katuraa' y kapag namihasa
kung lumaki'y walang hihinting ginhawa.
• Sapagkat ang mundo' y bayan ng hinagpis mamamaya't
sukat tibayan ang dibdib
lumaki sa tuwa' y walang pagtitiis
anong ilalaban sa dahas ng sakit.
• Ang taong magawi sa ligaya't aliw
mahina ang puso't sadyang maramdamin
inaakala pa lamang ang hilahil
na daratni' y di na matutuhang bathin.
• Para ng halamang lumaki sa tubig
daho'y nalalanta munting di madilig
ikinaluluoy ang sandaling init
gayundin ang pusong sa tuwa'y maniig.
• Ang laki sa layaw karaniwang hubad
sa bait at muni't sa hatol ay salat
masaklap na bunga ng maling paglingap
habag ng magulang sa irog na anak.
• Sa taguring bunso't likong pagmamahal
ang isinasama ng bata'y nunukal
ang iba' y marahil sa kapabayaan
ng dapat magturong tamad na magulang.
 • Isa pa rin sa kinikilala at lumalaganap sa panahon ng
mga Katila ay ang pasyon. Ang pasyon ay patulang
pasalaysay ukol sa buhay, paghihirap at pagpapakasakit
ANG PASYON ng Panginoong hesukristo. Kinapapalooban din ito ng
ilang kasaysayang hango sa Banal na kasulatan na
buong katimtimang inaawit sa panahon ng kuwaresma.
ANG “PASYON” NI MARIANO PILAPIL

• Nangasaan baga kayo • Namimindong ka man Ina

pili kong mga katoto tingni ang anak mong isa
na aking kasalu-salo, ikaw rin ang kinikita,
walang dumamay sa invo di man ako makakaya
ngayon sa panahong ito? nitong mabigat kong dala.
• Kung sila'y nagpabaya na • Ang mata mo lang Mahal
budhing nabuyo't nabakla sa akin ay kung isilay s
lumumang sampalataya, a ganitong kahirapan,
ikaw naman kaya Ina upang din siyang igaan
sa akin ay maawa ka? nitong mabigat kong pasan.
• Magdalita ka Ina ko na • Oh Poong ko't aking Ina
silayan ng mata mo iyo kayang mababata
na guminhawang totoo, di masilayan ng mata,
yaring madlang dalita ko Anak mong isa-isa
kung maharap na sa iyo. sa ganitong pagdurusa.
 Ang karagatan ay isang pagtatanghal na patula at
maipapalagay ring isang ritwal dahil ito' y maaaring
isagawa sa paglalamay sa patay o kaya'y bilang
isang uri ng Pagdiriwang sa ikaapat na araw,
ikasiyam na araw o sa ikaapatnapung araw o kaya sa
ANG pagkaraan ng isang taon.
KARAGATAN
Ang karagatan ayon kay Jose Villa Panganiban
(1992) ay isang larong may paligsahan sa tula. Ang
pangalan ng laro ay KARAGATAN na galing daw sa
alamat ng singsing na pag-aari ng isang dalaga na
nahulog sa gitna ng dagat. Ang binatang
makakakuha ng singing ay siyang pagkakalooban ng
gintong "granada" o ng pag-ibig ng dalagang
nawalan.
ANG DUPLO

• Kung kailan nawala ang "karagatan" upang mapalitan ng "duplo" ay mahirap nang matunton
ngayon, ngunit pinaniniwalaang ang duplo ay isang pagpapalawak ng paligsahan sa
pagbigkas ng tula. Sa Kastila ang salitang, "duplo" ay nangangahulugang DOBLE o IBAYO.
• awit at kurido, salawikain, kasabihan at iba pang babasahing pangkasalukuyan.
• ng laro ay pinangungunahan ng isang hari na tinatawag ng "punong halamanan." Ang mga
kasali ay mga bilyako (lalaki) at bilyaka (babae). Nagsisimula ang laro sa pagdarasal ng
isang "Ama Namin" at isang " Aba Ginoong Maria" at isang "Rekyemeternam"'na patungkol
sa namatay.
ISINAAYOS NI EMILIO MAR ANTONIO

• MGA TAUHANG KALAHOK:

• Hari- namamatnugot sa larong Duplo
• Bilyako- Lalaking nakikipag duplo o duplero
• Bilyaka- Babaeng nakikipag duplo o duplera