Soru: Motorla çalıştırılan bir vincin 3 kademeli redüktörünün diş sayıları (motor dişlisinden

itibaren) 22, 59; 21, 72; 14 ve 71 olarak verilmiştir. Her bir kademedeki verim %3 oranında
azalmaktadır. Tambur çapı 325 mm ve tel halatta bir serbest makara kullanıldığına göre:
a) Tamburun dakikada 45 devir yapabilmesi için motor devrini hesaplayınız.
b) Yükün kaldırılma hızını hesaplayınız.
c) Kaldırılan yük 55 kN ise seçilecek motorun gücünü hesaplayınız. (Tambur verimi 0,95)

Çözüm:
a) Her dişlide çevrim oranı

Seçilecek motor devri;

b) Yüke bağlı halat sisteminde hareketli makara kullanıldığından yükün kaldırma hızı;

c) Tamburdaki moment;
SORU: Açık havada çalışan bir çift kirişli köprülü vinç için aşağıdaki büyüklükler verilmiştir.
Kaldırılan yük : Q=150 kN
Araba ağırlığı : Ga=16 kN
Palanga sitemi ağırlığı : Gp=3500 N
Araba için ana kiriş ağırlığı : qa=1800 N/m
Araba için bas kiriş ağırlığı : qb=900 N/m
Kaldırma hızı : V1 = 7 m/dak
Araba hızı : V2 = 30 m/dak
Köprü hızı : V3 = 48 m/dak
Kaldırma yüksekliği : h = 10 m
Köprü açıklığı : L = 25 m
Vinç işletme sistemi sınıfı : 3
Baş kiriş aks mesafesi : L′ = 4,5 m
Arabanın minimum yaklaşma mesafesi : e = 1,25 m
Tekerlek malzemesi : DC60
Kaldırma sisteminin toplam verimi:
Verilen değerlere göre;
a) Araba yürütme sistemi için tekerlek ve ray seçimini yapınız.
b) Köprü yürütme sistemi için tekerlek ve ray seçimini yapınız.
c) Kaldırma sistemi için motor gücünü hesaplayınız.
d) Araba yürütme mekanizması için motor gücünü hesaplayınız.
e) Köprü yürütme mekanizması için motor gücünü hesaplayınız.
Çözüm:
a) Araba yürütme sistemi için tekerlek ve ray secimi;
Bu hesaplar için arabaya etkiyen tüm yükler hesaplanır.
Palanga sistemi ağırlığı;

Her bir araba tekerleğine gelen yük;

Buna değere karşılık gelen dar tekerlek ölçüleri KS22 ray tipi için Tablo 5.12.1’den; F1=125 mm, b = 45 mm, S = 24 mm ve r1 = 4
mm seçilir.

Tablo 5.16’ dan D1 = 250 mm olarak seçilen tekerlek çapı için yük büyüklüğü; okunur. Tablo 5.13’den seçilen tekerlek
malzemesi DC60 için σK = 60 daN/mm2, Pem = 0,56 daN/mm2 alınır. Seçilen tekerlek ve rayın uygunluğu kontrol edilmelidir.
Tekerlek ile rayın temas yüzey alanı;

Tablodan seçilen tekerlek çapı 250 mm

Arabaya bağlı olan tekerleklerin devir sayısı;
Karakteristik tekerlek yükü uygunluğunun kontrolü;

b) Köprü yürütme sistemi için tekerlek ve ray seçimini yapınız.

Toplam köprü ağırlığı (Gk) = 2*Ana kiriş (G1) + 2* Baş kiriş ağırlığı (G2)
Arabanın ortada olduğu durumda tekerleklere eşit miktarda yük gelir. Arabanın tam sağda veya solda olması durumunda
en büyük yük arabanın yakın olduğu tekerlere gelir. Bu kritik duruma göre tekerleklere gelen kuvvet.

Bir tekerleğe gelen en büyük yük;

Köprünün tek tekerine gelen en büyük kuvvet 105037,5 N = 10503,75 daN kuvvet için Tablo 5.16’dan 500 mm çapında A45
tekeri seçilir. Bu teker;

Ray seçimi Tablo 5.12.1’den yapılır ve seçilen ray KS32 için b = 55 ve r1 = 5 mm okunur.

Tekerlek malzemesi DÇ60 için Tablo 5.13’ten σK = 60 daN/mm2, Pem = 0,56 daN/mm2 okunur.
Rayla tekerlek arasındaki yüzey teması;

Tablodan seçilen tekerlek çapı 500 mm uygundur.

Köprüye bağlı olan tekerleklerin devir sayısı;

Karakteristik tekerlek yükü uygunluğunun kontrolü;

c) Kaldırma sistemi için motor gücünü hesaplayınız.
Ön hesaplama

Hesaplanan motor gücü seçilecek motor gücünün %40’i olmalıdır. Buna göre seçilecek motor gücü en az 51,5 kW
olmalıdır. Bu güce karşılık gelen motor Tablo 5.21’den CAMK 250 MZ 8 R1 olarak seçilir. Bu motorun;
Nominal gücü 50 kW ve nominal devir sayısı 720 dev/dak dır.

Tam yük altında sabit hız momenti

Doğrusal hareketin ivmelenme momenti;

: İvmelenme zamanı 4 sn seçilsin,

 Dönen kütlelerin ivmelenme momenti

Gerekli motor gücü;

Bu momentti karşılamak için gerekli motor gücü;

Seçilen motor gücü %40’lık kabule göre uygun değildir. Çünkü ön hesaplamada hesaplanan motor için N 0 = 20 kW dır. Fakat
seçilen motorun yaklaşık %50 sine tekabül eden güç kullanımı mevcuttur. Bu durumda motor kabul edilebilir.

d) Araba yürütme mekanizması için motor gücünü hesaplayınız.

Tekerlek yürütme direnci momenti;

Araba yürütme mekanizmasına ait toplam yürütme direnci;

Kullanılacak köprü yürütme motoru 1000 (d/d)’lık senkron devir sayılı değişik akımlı bir motor seçilirse, tekerleğin devir
sayısına göre çevrim oranı ve gerekli moment hesaplanır. Sorunun a şıkkında olarak hesaplandı,

Doğrusal hareketin ivmelenme momenti;

İvmelenme zamanı 5 saniye olsun,

Donen kütlelerin ivmelenme momenti;

Rüzgar direnci momenti;

Tablo 5.1'de A = 150*0,25/10 = 3,75 m2 ; Tablo 5.2’den q = 25 daN/m2 = 250 N/m2 (dinamik basınç); Tablo 5.3’den, kiriş
uzunluğu/kiriş yüksekliği 10 kabul edilirse, c = 1,4 (aerodinamik katsayı) olur.
 Motorun ilk hareket gücü;

Bu momentti karşılamak için gerekli motor gücü;

Tablo 5.21’den CAMK 132 SU 4 R1 tip motor uygundur. Bu motor için, N = 5,4 kW ve n = 1300 (d/d) dir.

e) Köprü yürütme mekanizması motoru hesabı;

Yürütme direnci momenti;

Tablo 5.18’den köprü yürütme tekerleği çapı Dt = 500 mm için d3 = d = 90 mm alınırsa, Köprü için;

Köprü yürütme motoru 1000 (d/d)’lık senkron devir sayılı değişik akımlı bir motor seçilirse, çevrim oranı;
Tekerlek devir sayısı daha önce olarak hesaplandı.
 Doğrusal hareketin ivmelenme momenti;
: İvmelenme zamanı 6 sn seçilsin,

Donen kütlelerin ivmelenme momenti;

Rüzgar direnci momenti;

Tablo 5.1'de A = 150*0,25/10 = 3,75 m2 ; Tablo 5.2’den q = 25 daN/m2 = 250 N/m2 (dinamik basınç); Tablo 5.3’den, kiriş
uzunluğu/kiriş yüksekliği 10 kabul edilirse, c = 1,4 (aerodinamik katsayı) olur.

Motorun ilk hareket gücü;

Hesaplanan motor gücü seçilecek motor gücünün %40’idır. Buna göre seçilecek motor gücü en az 28 kW olmalıdır. Bu
güce karşılık gelen motor Tablo 5.21’den CAMK 200 L 6 R1 olarak seçilir. Bu motorun;
Nominal gücü 27 kW ve nominal devir sayısı 920 dev/dak dır.
Soru: Yük kapasitesi Q = 40000 N olan bir köprülü vincin arabasının ağırlık
merkezi Şekilde görüldüğü gibi arka tekerleklerden 500 mm ve on
tekerleklerden 800 mm mesafededir. Arabanın yükü Ga = 6500 N, köprünün
yükü Gp = 15000 N tekerlek çapları 400 mm, muylu (aks) çapları 50 mm,
emniyet faktörü k = 1,3, yataktaki sürtünme katsayısı 0,1 ve yuvarlanma
sürtünmesi moment kolu f = 2 mm‘dir. Tekerlek yarıçapı R = 125 mm, muylu
çapı d = 50 mm dir. Kanca bloğunun ağırlığı ihmal edilerek, köprünün
yürümesine engel olmaya çalışan direnci hesaplayınız.
Çözüm:
Yükün etki noktasının on ve arka tekerleklere farklı mesafede olması
nedeniyle her tekerlek grubuna etki eden toplam yük hesaplanır.

Moment denklemi;
Tekerlek yarıçapı R = 200 mm, sürtünme katsayısı μ = 0,1, muylu çapı d = 50 mm, moment kolu f = 2 mm ve emniyet faktörü
k = 1,3 verilerine göre yürüme direnci ön ve arka tekerleklerde oluşan toplam yürüme direncine eşittir.