İstatistik

8. HAFTA
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUTLU PİŞKİN TUNÇ
 TAHMİN
Örneklemenin amacı örnek birimlerine ilişkin ortalama,
varyans gibi istatistikler aracılığıyla yığının parametreleri
hakkında bilgi edinilmesidir.
Tahmin iki grupta toplanır;
◦ Nokta Tahmini,
◦ Aralık Tahmini
 NOKTA TAHMİNİ
• Parametrelerin tek bir değer olarak tahmin edilmelerine nokta tahmin
denir.
• Yığın ortalaması µ için; örnek ortalaması yığın varyansı σ2 için örnek
varyansı S2 birer nokta tahminidir.
ARALIK TAHMİNİ (GÜVEN
ARALIĞI)
• Bir parametrenin aralık tahmini parametreyi tahmin etmek
için kullanılan değerleri içeren bir aralıktır.
• Aralık tahmininde parametre iki değer arasında
belirlenmeye çalışılır.
Yığın Ortalaması için Güven Aralığı
• µ için güven aralığı reel sayılar ekseninde bir aralığın belirlenmesi
olarak tanımlanır.
• µ’ nün -∞ ile +∞ arasında değer aldığı bilinir. Bununla birlikte örnek
ortalamasını kullanarak oluşturulacak bir aralığın µ’ yü kapsama
olasılığının belirlenmesi daha önemlidir.
• µ için aralık oluşturulurken nın dağılımının parametrelerinin
bilinmesi gerekir. Aralık oluşturmada iki durum söz konusudur
1. Yığın varyansı bilinir.
2. Yığın varyansı bilinmez.
1) Yığın Varyansı Biliniyorsa Güven
Aralığı
Varyansı bilinen bir yığından n birimlik rassal örnekler seçilsin bu
durumda ∼ N (µ, ) olduğu bilinmektedir.
Biliyoruz ki Z = standart normal dağılıma sahiptir.
olduğundan Z = ∼ N (0, 1)
σ2 varyanslı bir kitle için yı kullanarak 1-α güven düzeyinde bir güven
aralığı belirleyelim.
 α : anlam düzeyi
1- α: güven düzeyi (güven katsayısı)
Standart normal dağılım simetrik olduğundan tablolarda zα/2 değerini
bulmak yeterlidir.
1-α/2 alandır. Burada z tablosuna
tersten bakıp tabloda B değerini
bulup hangi z değerine karşılık
geliyor onu buluyoruz.
Örnek 1:
İki yaş çocuklarının ağırlıklarına ilişkin dağılımı normal varyansı 0.64’tür. Yığın
ortalamasını tahmin etmek için iki yaş çocuk yığınından 4 tanesi rassal olarak
seçiliyor. Ağırlıkları şöyledir; Xi : 10, 12.5, 11.6, 10.9, α =%5 olmak üzere µ için
güven aralığını oluşturunuz.
 Çözüm:
α = 0.05 ve
1-0.05/2=0.9750
Burada z
tablosuna tersten
bakıp tabloda B
değerinde
0.9750’yi bulup
karşılık geldiği z
değeri olan 1.96
‘yı buluyoruz (bkz.
slayt 8).

Her soru için

yorum yazalım
mutlaka!
Örnek 2:
Belli bir ilacın etki süresinin 9 standart sapma ile normal dağılıma
sahip olduğu biliniyor. İlaç 16 hasta üzerinde deneniyor. Örnek
ortalaması 20 saat olarak hesaplanıyor. Bu ilacın ortalama etki süresi
için %99’luk güven aralığını oluşturunuz.
 Çözüm:

B değeri 0.9951’i
0.995’e yuvarladık
o yüzden 2.58’i
aldık. Ama
0.9949’u da
0.995’e yuvarlayıp
z değerini 2.57’de
alabilirdik. İkisi de
olur.
 2) Yığın Varyansı Bilinmiyorsa Güven
Aralığı
• µ için güven aralığının oluşturulmasında çoğu zaman yığın varyansı bilinmez.
Böyle durumlarda örnek varyansı S2 kullanılır.
• S2 yığın varyansının tahminidir.
•İlgili değişken bakımından dağılımı normal, varyansı bilinmeyen bir yığından
rassal örnekler seçilir ve örnek ortalaması hesaplanırsa bu istatistiğin;
Beklenen değeri; E()= µ, Varyansı; 2
= yani ∼ N (µ, 2)
Yığın varyansı bilinmediğinde güven aralığı oluşturulurken küçük örnekler için z
dağılımı kullanılmaz. Böyle durumlarda t dağılımından yararlanılır (Bir sonraki slaytta ve
11. haftanın dokümanlarında t dağlımı var).

Örnek varyansı

istatistiğinin
dağılımının
varyansı
(Kaynak: Akdeniz, 2011)
Örnek 3:
n= 13, α = 0.05 olsun bu verilere göre t dağılımındaki alanı bulmak
için;
= = = 2.1788

t dağılımı tablosunun ilk sütununda s.d.=12’yi bulunuz ve ilk satırında

i bulduğunuzda çakışan değer 2.1788’ dir.
Örnek 4:
Varyansı bilinmeyen bir yığından 15 birimlik bir örnek seçilmiştir. Bu
örneğin örnek ortalaması 60, örnek standart sapması 12 olarak
hesaplanmıştır. %90 güvenle yığın ortalaması için güven aralığını
bulunuz.
 Çözüm:
1-α=0.90, α =0.1, 1- α/2=1-0.05=0.95, n=15, =60, S=12
= =1.7613 (t tablosundan bulunur)
2
= olduğundan = = = = 3.098

P(60 - 1.7613 x 3.098 < µ < 60 + 1.7613 x 3.098) = 0.90

P(54.5 < µ < 65.46)=0.90
Yorum: 54.5 ile 65.46 aralığının bilinmeyen yığın ortalaması µ’yü kapsama olasılığı %90’dır.
Ödev:
 Çözüm:
İpucu: S=
Örnek standart
sapması o yüzden
n-1, kitle standart
sapmasında N’ye
bölünüyordu.

Yorum: 6.12 ile 9.88 aralığının bilinmeyen yığın ortalaması µ’yü kapsama
olasılığı %99’dur. (Bu aralığı bulduysanız doğru çözüm)
Kaynakça
Fikri Akdeniz, Olasılık ve İstatistik, Nobel Kitabevi, Adana, 2011.