BİYOİSTATİSTİK

 Evrenin tamamı çok büyük olduğu için onun özelliklerini taşıyan evrenden bir örnek alınır ve
varsayım belirlenir.
 = Ortalama değer
 Örneklemden aldığımız değerle gerçeği elde edemeyiz.
 %5’lik hata payını kabul ederek; %95’lik oranla doğruyu tahmin etmeye çalışıyoruz.
 ϻ = Gerçek değer.
 Aralık ve standart sapma birlikte verildiğinde gerçek değere yaklaşılır.
 Sadece ortalama değeri vererek düzgün bir veri elde edemeyiz. (Düzgün dağılmıyorsa)
 Gayri safi milli hasıla anlatıldı! (Standart sapma verilmiyor)

-∞ +∞
alt üst

MERKEZİ EĞİLİM ÖLÇÜLERİ

 Dağılımı geniş ve çok verili istatistiklerde aritmetik ortalama dışı merkezi eğilim ölçüleri kullanılır.
(ortanca, …)
 Medyan (ortanca): grup küçükten büyüğe sıralanır ve orta değer bulunur. Hiçbir şekilde evren
değerini bulamayız.
 Tepe değeri: en çok tekrarlayan değer, değerler.
 Geometrik ortalama: bakterinin bölünmesi gibi katlanarak artan değerlerde kullanılır.
 Harmonik ortalama: az miktarlarda artan, çoğalan değerlerde kullanılır. (Örnek: nüfus)
! Bu derste aritmetik ortalama ve ortanca kullanacağız.

YAYGINLIK ÖLÇÜLERİ
 Standart Sapma (SS): Değerlerin genel ortalamadan ne kadar uzaklaştığını gösteren ölçü.
 Seçmeden ve ölçmeden kaynaklanan hatalardan kurtuluş yoktur.

+ SS = ortalama + , - standart sapma

+ Sh = ortalama + , - standart hata
(cihazları karşılaştırma)

 Değişim katsayısı: İki ortalamanın karşılaştırılması. (daha küçük olan daha tutarlı.)

SS
= x 100

 Varyans (değişim): Her bir kişiyi A.O’dan çıkararak karesini alır ve bu değerleri toplar.
(karesini almamızın sebebi negatif değerlerden kurtulmak)

∑( − 𝑋ᵢ)²
𝑉=
n−1
 NOT: (n-1) = bir kişinin ortalamayla aynı olduğu varsayıldı.

 𝑆𝑆 = √V
𝑆𝑆
 𝑆ℎ = (azaltmak için kişi sayısı arttırılmalıdır)
√n

 Standart hatanın ne kadar olduğunu, gerçekten ne kadar uzaklaştığını bilgisayar hesaplar.

ÇEYREKLER ARASI DAĞILIM GENİŞLİĞİ

 Ortancanın ne kadar yayıldığını öğrenmek için kullanılır. (3. Çeyrek – 1. Çeyrek)
 Güven aralığı: Sayı doğrusu üzerindeki ortalamanın %95 oranında ne kadar sağda, ne kadar solda
olduğunu gösterir.
± 2 SS
 Standart sapma ne kadar az olursa güven aralığı o kadar iyi olur.

Örneklemler Nasıl Seçilir?

 Olasılıklı
 Olasılıksız

 Olasılıklı örnekleme herkese eşit seçilme şansı verir.

 Basit rastgele: Evren küçük, elimizde listesi var ve ilgilendiğimiz özelliğe etki eden hiçbir faktör yok
ise kullanılır.
 Sistematik örnekleme: Evren büyük, elimizde liste var ve ilgilendiğimiz özelliğe etki eden hiçbir
faktör yok ise kullanılır. (Sistematik olarak atlayarak gider)

! Bir şekilde sıraya dizilirse hata yaptırır.

 Tabakalı örnekleme: İlgilendiğimiz özelliğe etki eden bir faktör var ise (cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi,
medeni hal, …) bu yöntem kullanılır. Önce evren, etkene göre tabakalanır, sonra her tabakadan
ağırlıklı örneklem seçilir.
 Milletvekili seçimi örneği verildi.
 Kuruyemiş örneği verildi.
 Fen lisesi örneği verildi.
 Sağlık hizmetlerinde memnuniyet örneği verildi.

 Küme örnekleme: Evren coğrafi olarak dağınıksa kullanılır. Her bir köy, mahalle ya da sokak bir
birim olarak kabul edilir. Uygun yöntemlerle birim seçilir; seçilen birimdeki uygun tüm kişilerle
görüşülür. Daha güvenilir ve tutarlıdır.
! Tabaka içi homojen, tabakalar arası heterojendir.

! Kümede heterojen bir yapı vardır.

 Olasılıksız örnekleme: Rastgele kişiler seçilir.

 Haritalama yöntemi
 Kartopu yöntemi: Hedef kişiyi diğer hedef kişilere yöneltir. Yeni kişiler eskilere yönlendirdiğinde
hedef kitleye ulaşılır.