Küme örnekleme yöntemi:

Bu yöntemde araştırma yapılacak bölgede oturan

bireyler geniş bir sahaya dağılmıştır. Örneğin çok
sayıda köyü olan bir sağlık ocağı bölgesinde
araştırma yapılacaksa basit rastgele örnekleme ya
da tabakalı rastgele örnekleme ile yapılan seçimle
örnekleme çıkan bireylere ya da ailelere ulaşmak
zordur ve pratik değildir. Bu yöntemde örnekleme
kümelerden birkaçı tesadüfi olarak seçilir. Burada
örnekleme birimi tek kişi değil bir grup bir kümedir.
Bu yöntemde temel kural kümedeki birim sayısının
az olması küme sayısının çok olmasıdır.
Örnek:Bir sağlık ocağı bölgesinde 9 köyde 15-44
yaşları arasında 400 kadın bulunmaktadır Bu
kadınların yaptıkları doğum sayısı incelenmek istensin.
Bunun için örnekleme 2 köy alınmıştır Kümelerdeki
kadın sayısı 28 ve 42 dir.
Kümelerdeki kadın sayısı eşit olaydı aritmetik ortalama
ve standart sapma ağırlıksız olarak hesaplanacaktı. Bu
örnekte ağırlıklı hesaplanacaktır
İşlemler
1-Her kümenin ayrı ayrı aritmetik ortalaması bulunur
Kadın sayısı 1.Küme 2-Küme Toplam
28 42 70
Doğum sayısı ortalaması 6,78 5,98
2-Her kümenin ağırlığı hesaplanır ,Bu işlem aşağıda ki gibi yapılır

Kümelerdeki birey sayısı eşit olsaydı : her kümede 70/2=35 birey olacaktı
Birinci kümenin ağıklığı: a1= 28/35=0.8
İkinci kümenin ağırlığı: a2 =42/ 35=1,2 bulunur
3-Her küme ağırlığı, küme ortalaması ile çarpılıp toplandıktan sonra,küme
sayısına bölünürse tüm örneklem ortalaması bulunmuş olur.

Doğum sayısı ortalaması: x

= 1/2[ (6,78*0,8) +( 5,98*1.2 ) ]=6,30
İkinci çözüm yolu Birinci köyde 28 kadın var
 İkinci Köyde 42 kadın var
Toplam 70 kadın
 Birinci köyün payı: 28 /70 = 0,40
İkinci köyün payı: 42/70 = 0,60

Küme Ortalaması = ( 0,40x 6,78 + 0,6x 5,98 )

 = 2,712 + 3,588 = 6,3 olur
SİSTEMATİK ÖRNEKLEME YÖNTEMİ

Bu yönteme aşağıdaki durumlarda baş vurulur

1-Çok sayıda birim içeren kayıt sistemlerinin
incelenmesinde,
Örneğin; hasta dosyaları, kayıt defterleri fişler , yada
arşivler yapılacak çalışmalar
2-Birim sayısı çok fazla olduğu için listelenmesi güç yada
olanaksız olan durumlarda
Örneğin büyük bir kentte ev seçimi, sokak seçimi, iş yeri
seçimi gibi.

.
Seçim İşlemleri
1- Evren büyüklüğü (N) örneklem büyüklüğüne (n)
bölünerek kaç birimde bir birimin
örnekleme alınacağı hesaplanır örneğin 15.000
hasta dosyası bulunan bir arşivden
500 dosya örnekleme seçilecekse 15.000/ 500 =30
bunun anlamı her 30 dosyada 1
dosya örnekleme alınacaktır demektir. Başlangıç
sayısı 1 ile 30 arasından bir sayı
seçilerek işleme başlanır. Örneğin seçilen sayı 6 ise
6,36,66,96... Dosya numaraları
olacaktır. Dosyaların sonuna gelindiğinde örnekleme
çıkması gereken birey sayısı
tamamlanmamış ise kalındığı yerden yeniden başa
dönülerek seçim işlemi sürdürülür
 2-2800 dosyanın bulunduğu bir
arşivden sistematik örnekleme
yöntemi ile 140 dosya seçilecektir.
İlk dosya No 18 olursa 9. Dosyanın
numarası kaç olur?
Bu yöntemde dikkat edilmesi gereken hususlar:

1-Başlangıç sayısı dağılımı büyük oranda etkiler. Örneğin dosyalar küçük

yaştan büyük yaşa doğru sıralanmışsa ve araştırıcı yaş ortalamasını
öğrenmek istiyorsa
3,33,63,93... Sırasından elde edilen ortalama ile 28,58,88,118... sırasından
elde edilecek ortalama farklı sonular verebilir.

2-Bir çok kurumda dosyalar incelenecek ise bu kurumlardaki dosyaların

diziliş sıraları farklı ise önce araştırıcı bu dosyaları belirli bir düzene
soktuktan sonra seçim işlemine geçilmelidir.
ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜ (ÖRNEKLEMDEKİ BİREY SAYISININ
HESAPLANMASI)

Örneklemede temel ilke evreni temsil etme

yeteneğini sahip bir örneklem seçmektir.
Örneklemde ki birim sayısı arttıkça evreni temsil
etme yeteneği artar. Ancak birim sayısının
artması maliyet zaman ve personel ortalamasını
da gerektirir. Bu nedenle yapılması gereken en
uygun yöntemi ve sayıyı saptayabilmektir.
Örneklem büyüklüğünü saptamak için formüller
geliştirilmiştir.
Boy ortalaması, ağırlık ortalaması, gelir
ortalaması gibi bu tür olaylar incelenirken
örnekleme kaç birey alınacağını belirleyebilmek
için evren standart sapması bilinmesi gerekir.
BİR OLAYIN ORTALAMASI İNCELENECEK İSE ÖRNEKLEME ALINACAK
BİREY SAYISINI SAPTAMAK İÇİN FORMÜLLER:
1- Evrendeki birey sayısı bilinmiyorsa;
2 2

n t 
2
d
2- Birey sayısı biliniyorsa;

2 2
Nt 
n 2 2 2
d  N  1   t
N : Evrendeki birey sayısı
n : Örnekleme alınacak birey sayısı
t : Saptanan yanılma düzeyinde t tablosundan bulunan teorik değer
d : ortalamaya göre yapılmak istenen ± sapma
: Evren Standart sapması

OLAYIN GÖRÜLÜŞ SIKLIĞI İNCELENEK İSE ÖRNEKLEME ALINACAK
BİREY SAYISI AŞAĞIDAKİ FORMÜLLERLE HESAPLANIR:
1- Evrendeki birey sayısı bilinmiyorsa
2

n t
pq
2
d
2- Evrendeki birey sayısı biliniyorsa

2
N t pq
n 2 2
d  N  1   t pq
p : İncelenen olayın görülüş sıklığı (Olasılığı)
q :İncelenen olayın görülmeyiş sıklığı (Olasılığı)
Örnek : Bir çocuk evreninde boy ortalamasını incelemek istiyoruz .Evren
standart sapmasının 6 cm olduğu bilinmektedir. Bulacağımız ortalamanın
±1 birim sapma yapmasını (d=1) istersek α=0,05 yanılma düzeyinde
örnekleme kaç çocuk almalıyız (seçmeliyiz). 138 çocuk seçersek
bulacağımız ortalama %95 olasılıkla ± 1 sapma yapacaktır.
2 2

n
1,96   6  
138
2
1
Örnek 2:Bir bölgedeki kadınların sigara içme durumlarını incelemek
istiyoruz. Daha önce yapılan çalışmalara göre bu bölgede kadınlarda sigara
içme oranı %20, %95 güven düzeyi yada α=0,05 yanılma düzeyi ile d=0,03
sapma ile örnekleme kaç kadın seçmemiz gerekir.
P=0,20, q=0,80

2
(1,96 )  0 , 20 0 ,80 
n 2
 246
( 0 , 03 )