Thema markten

• 6 hoofdstukken AR => ‘vandaag’

• Per hoofdstuk 5 rubrieken

§ Materialen en economische sectoren
§ Energiegebruik
§ Transport en communicatie
§ Bedrijfsorganisatie
§ Overheidsbeleid
1.1 De Eerste Industriële
Revolutie
ca. 1700 – ca. 1860
 Waarom Engeland?
Langetermijnevoluties
zorgen voor gunstige en leiden tot industrialisatie
omstandigheden

• Bevolkingstoename door de • Toeneming aan de vraagzijde

agrarische revolutie
• Potentiële arbeidskrachten
• Nieuwe financiële technieken nemen toe

• Kolonies • kapitaal

• De rijkdom van de eigen bodem

• grondstoffen
• De verlichting
• Economisch liberalisme
• Creatieve ideeën
• Technische vernieuwing
 Bevolkingstoename door de
Agrarische Revolutie

• Agrarische ‘revolutie’

• Vruchtwisselsysteem
• Bemesting
• Beginnende mechanisatie in de landbouw
• Aardappelteelt
• Enclosurewetten

Jethro Tull
1701: zaaimachine
Bevolkingstoename door de
Agrarische Revolutie
Bevolkingstoename door de
Agrarische Revolutie
 § Materialen en sectoren
• Welke sector eerst? Waarom?
• Patenteren?
• Welk soort arbeid doodsteek? Waarom?
• Welke sector volgde snel?
• Leg het verband tussen de toenemende vraag in beide
sectoren?
Textielindustrie

1764
Spinning
Jenny van
James
Hargreaves
Textielindustrie
Patenten en spionage?
• Industriële ‘spionage’ door Lieven Bauwens
spookbedrijf in koloniale goederen.
• Tussen de kisten suiker en balen koffie
worden onderdelen van de Engelse spinning
mule (maar ook ingenieurs) naar Gent
gesmokkeld.
• Pittig detail: een vrouw van een Engelse
arbeider laat uitlekken dat Bauwens Engelse
knowhow smokkelt en hij wordt in Engeland
bij verstek tot de dood veroordeeld.
 Een voorbeeld uit Gent
“het Manchester van België”
Gent, het Manchester van België, bezat in 1829 amper achthonderd
‘looms’, vandaag zijn het er vijfduizend. Die looms zijn stoommachines
die per week vier stukken katoen weven van telkens vijfenzeventig el
lang. Om de losse draden van twee looms aan elkaar te knopen volstaat
een kind van vijf jaar, zodat een kind samen met twee machines zorgt
voor een productie van acht stukken katoen op acht dagen tijd. Wanneer
u bijvoorbeeld de werkplaatsen van de heren Hemptinne en Voortman
bezoekt, en ze voor u willen doen wat ze voor mij deden - en daar twijfel
ik niet aan - dan zal de aanblik u met verstomming slaan. Voor uw ogen
zal op een uur tijd een baal ruwe katoen worden gereinigd, gesponnen,
geweven, bedrukt, gedroogd, gesteven, geplooid en, indien u in het
gezelschap bent van een vrouw, dan zal binnen nog een uur die vrouw de
werkplaats kunnen verlaten, gekleed in de stof die voor uw ogen bewerkt
werd (...)

Alexandre Dumas (Frans auteur - 1802- 1870) na zijn bezoek aan een Gentse
 Ijzerindustrie

• De productie van ijzer

• toepassingsgebied
• Onderdelen van machines
• Huisraad en
gebruiksvoorwerpen
• Bouwwerken (bv. bruggen)
§ Energiegebruik

Bois du cazier, Marcinelle

• Dubbel probleem
• Thomas Newcomen
• Abraham Darby
• James Watt (ca.1780)
 § Transport en communicatie
• Verhard wegennet (steenwegen)
• Macadam

• Canal Fevern
• Stoomtreinen en spoorwegen

Stephenson : the Rocket

De spoorlijn Brussel-Mechelen
 De spoorlijn Brussel-Mechelen
Op 1 mei 1834 werd er een wet uitgevaardigd voor de oprichting van
een nationaal spoorwegnet. In eerste’ instantie werd bepaald dat er
ongeveer 400 km zou worden aangelegd. Net een jaar later werd al de
eerste verbinding ingehuldigd. De spoorlijn verbond Brussel met
Mechelen en was meteen de allereerste op het Europese vasteland.
Het traject liep over 22 km en de trein reed links, naar Engels model.
Die allereerste rit was gedenkwaardig : de Pijl, een stoomlocomotief met
7 wagons met zitbanken erachter vervoerde de ‘gestelde lichamen’ van
Brussel naar Mechelen en terug. In zijn kielzog tufte een tweede trein,
getrokken door de locomotief ‘Stephenson’ en 7 berlines en diligences.
Een laatste locomotief, de Olifant, sloot de stoet af met 16 open wagons
met houten zitbanken. De reis duurde respectievelijk 45, 50 en 55
minuten. De trein haalde een snelheid van maximaal 37 km per uur. Er
was één halte onderweg, in Vilvoorde. Tussen de talrijk opgekomen
journalisten verschuilde de ingenieur Stephenson zich. Ook koning
Leopold was aanwezig bij de inhuldiging, maar reisde niet mee wegens
veiligheidsredenen.
Het Belgische spoornetwerk

steenkool
§ 4/5 Bedrijfsorganisatie en overheidsbeleid
 Bedrijfsorganisatie
• Gilden en ambachten
• Uitbestedingssysteem

• Fabrieksarbeid
• Arbeidsverdeling
• Kapitaalintensief
• Naamloze vennootschappen
• investeringsbanken
 Overheidsbeleid
• Gilden en ambachten
• Staatsmercantilisme
-> 16/17/18 eeuw
-> positieve handelsbalans

• Recht op vrije onderneming

• Vrije markt
• Productspecialisatie
 Overheidsbeleid
• Laisser faire, laisser passer
• Zelfregulerende markten
Overheidsbeleid
The Invisible Hand