NARODNA BANKA NA REPUBLIKA

MAKEDONIJA
Direkcija za CBO i devizni rezervi

Prezentacija na tema:

DEVIZNIOT PAZAR
VO REPUBLIKA MAKEDONIJA

Emilija Hristova
 Devizen pazar

 Poim

 Preduslovi za postoewe

 Motivi za vlez na devizen pazar

• realni
• {pekulativni
 Istorijat na devizniot pazar vo RM

 Postoi od osamostojuvaweto na RM

 Prevzemen devizen sistem od porane{nata dr`ava

 Maj 1993 god. donesen Zakonot za devizno rabotewe na

RM

 Rakovoden fluktuira~ki devizen kurs, no de facto fiksen

devizen kurs
 Fazi vo razvojot na pazarot

 Maj 1993 god. do oktomvri 2002 godina

 Od oktomvri 2002 godina pa do denes

 Karakteristiki

 Osnovna funkcija na devizniot pazar e efikasna alokacija

na deviznite sredstva
 Pazarot na stranski plate`ni sredstva-devizniot pazar
pretstavuva organizirano kupuvawe i prodavawe devizi za
denari.
 Predmet na kupoproda`ba se devizite propi{ani od strana
na NBRM
 Trguvaweto so devizi se realizira na dve nivoa:
• pazar me|u pravni lica
• menuva~ki pazar
 Prometot koj se realizira na devizniot pazar postojano raste
t.e bele`i nagoren trend
Obem na devizen pazar
 Vidovi transakcii

 Promptni – spot
(~ie realizirawe e vo rok 48 ~asa)

 Terminski – forward
(~ie realizirawe e vo rok podolg od 48 ~asa)
 Dva segmenta na deviznot pazar vo
RM

 Pazar na pravni lica - 75% od vkupniot promet na pazarot

(tuka spa|a i me|ubankarskiot pazar)

 Menuva~ki pazar – 25% od vkupniot promet na pazarot

Pazar pome|u pravni lica i menuva~ki
pazar
Predmet na kupoproda`ba na devizniot
pazar
 Evro - EUR
 SAD dolar - USD
 Japonski jen - JPY
 Britanska funta - GBP
 [vajcarski frank - CHF
 Avstraliski dolar - AUD
 Kanadski dolar - CAD
 Danska kruna - DKK
 Norve{ka kruna - NOK
 [vedska kruna - SEK
 U~esnici na devizniot pazar

 Pazar na pravni lica

• pravni lica
• banki
• NBRM

 Menuva~ki pazar
• menuva~nici
• doma{ni/stranski fizi~ki lica
 Pazar me|u pravni lica

 Transferot na sredstvata e `iralen

 Organiziran e preku ovlastenite banki

 Del od ovoj pazar e me|ubankarskiot pazar

 Obem na transakcii na pazarot na
pravni lica

 Transakcii me|u banki i pravni lica - 81% od vkupniot

iznos

 Transakcii na me|ubankarski pazar - 19% od vkupniot

iznos
 Obem na transakcii na pazarot na
pravni lica i me|ubankarskiot pazar
 Vidovi transakcii na pazarot me|u pravni
lica

 Promptni

 Terminski
 Predmet na kupoproda`ba na pazarot
me|u pravni lica

 Devizi – dominiraat

 Efektivni stranski sredstva

 Instrumenti vo me|unarodniot platen promet (bankarski

~ekovi, akreditivi, menici itn.)
 Menuva~ki pazar

 Organiziran kaj menuva~nici

 Kupovno-proda`niot kurs se formira slobodno

 Transferot na sredstva e gotovinski

Predmet na kupoproda`ba na menuva~kiot
pazar

 Efektivni stranski sredstva od/na fizi~ki lica

 Vidovi transakcii na menuva~kiot
pazar
 Promptna transakcija so istovremeno fizi~ko predavawe
na efektivnite stranski pari i protivvrednost vo denari
 Me|ubankarski pazar

 Glavni u~esnici se poddr`uva~ite na pazarot (market

makers), no na nego u~estvuvaat i ostanatite 13 ovlasteni
banki

 Za zadovoluvawe na potrebata od likvidnosta, bankite

me|usebno trguvaat so:
• devizni depoziti
• kupuvawe/prodavawe devizi
 Banki poddr`uva~i na pazarot - Market
makers

 Vovedeni od 18 avgust 2005 god.

 Komercijalna banka a.d. Skopje
 Stopanska banka a.d. Skopje
 Tutunska banka a.d. Skopje
 Invest banka a.d. Skopje
[ema na intervencija na centralnata
banka
Ovlastena banka
Ovlastena banka

kupuvawe/prodavawe
kupuvawe/prodavawe
na devizi
na devizi

Banka
Banka Ovlastena banka
Ovlastena baka poddr`uva~
poddr`uva~

Banka Banka
Ovlastena banka Ovlastena banka
poddr`uva~ poddr`uva~

kupuvawe/prodavawe
kupuvawe/prodavawe
na devizi
na devizi

Ovlastena banka Ovlastena banak

 Nedostatoci na me|ubankarskiot pazar vo
RM

 U~estvo na mal broj banki

 Postojano prisustvo na NBRM
 Slaba konkurentnost me|u bankite
 Mal broj na realizirani transakcii me|u bankite
 Izvr{eni reformi na devizniot pazar

 Zgolemuvawe na minimalniot iznos na transakcija od

15.000 evra na 30.000 evra

 Voveduvawe na elektronska platforma na trguvawe

 Voveduvawe na banki poddr`uva~i

 Mesto i uloga na NBRM na devizniot
pazar
 Intervenira na svoja inicijativa preku banki poddr`uva~i

 Intervenira zaradi ostvaruvawe na celite na

makroenomskata politika

 Aktivno i kontinuirano gi sledi dvi`ewata na devizniot

pazar

 Ja zadr`uva regulatornata uloga na devizniot pazar