“İNSANLAR YERLER ve ÇEVRELER”

Dünyanın Neresindeyim

Kazanım
SB.6.3.1. Konum ile ilgili kavramları kullanarak kıtaların, okyanusların ve
ülkemizin coğrafi konumunu tanımlar.
 Coğrafi Koordinat Sistemi

Bu çizgiler, dünya üzerindeki bir yerin coğrafi konumunu belirlemede yardımcı olur.

Tıpkı evlerimizin adresi olduğu gibi dünya üzerinde her

yerin bir adresi vardır.

Haritadaki yukarıdan aşağı inen çizgi ile sağdan sola

uzanan çizginin numarası o yerin adresidir.
Dünya üzerindeki bu hayali çizgiler niçin vardır?
 Paraleller

Haritalarda doğu batı doğrultusunda enlemesine

uzanan çizgilerdir.

Başlangıç olarak her iki kutup noktasına eşit

00 mesafede uzaklıkta olan ‘‘Ekvator’’ kabul
edilmiştir.

Paraleller Ekvator’a paralel olarak çizilmişlerdir.

 Paraleller ve Özellikleri

90 tane kuzeyde vardır.

Ekvator’un kuzeyindekilere
kuzey paralelleri denir. Toplam
00 180
Ekvator’un güneyindekilere paralel
güney paralelleri denir. vardır.

90 tane de güneyde vardır.

 Paraleller ve Özellikleri
900
Bir yerde paralellerin dereceleri yukarı
750 doğru artıyorsa bu yer kuzey yarım
Kuzey Yarım Küre
600 kürede yer almaktadır.
450
300
150
Ekvator 00
150
300
450 Paralellerin dereceleri aşağı doğru
600 artıyorsa bu yer güney yarım kürede yer
Güney Yarım Küre almaktadır.
750
900
 Paraleller ve Özellikleri

Paralellerin dereceleri Ekvator’dan

kutuplara doğru gittikçe büyümektedir.

0
0 Başlangıç paraleli 00 olan Ekvator’dur.

900 paralelleri kutup noktalarındadır.

 Paraleller ve Özellikleri

Dünyanın şeklinden dolayı Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin

uzunluğu kısalmaktadır.

Kutup dairelerinde nokta halini alır

ve 0 (sıfır) kilometredir.

En uzun paralel 40.076 km ile

başlangıç paraleli olan Ekvator’dur.
 Paraleller ve Özellikleri

Haritada işaretli olan yerden aynı anda, aynı hızda, aynı yükseklikte ve sürekli ok
yönünde hareket eden iki uçaktan hangisi daha önce başladığı yere gelir?

1 numaralı uçak 38.800 km yol

alacaktır.

2 numaralı uçak 28.400 km yola

2 alacaktır.

Bu yüzden 2 numaralı uçak

daha önce başlangıca varır.
1
Paraleller ve Özellikleri

İki ardışık paralel arası mesafe 111

kilometredir.

İki yer arasındaki kuş uçuşu mesafeyi

kaç paralel geçtiğine göre bulabiliriz.

Örneğin iki yer arasında 5 paralel

varsa;

5 paralel ile 111 çarparak 555 sonucunu

buluruz.
Paraleller ve Özellikleri

150 kuzey paraleli ile 300 kuzey paraleli

arasında kaç kilometre mesafe vardır?
Arada kaç paralel geçtiğini bulmalıyız.
1 30-15= 15
İki yer arasında 15 paralel vardır.

15 paralel arası mesafeyi bulmalıyız.

2 15X111= 1665
İki yer arasında 1665 km mesafe vardır.
 Meridyenler

Haritalarda kuzey güney doğrultusunda

boylamasına uzanan çizgilerdir.

00 Başlangıç meridyeni İngiltere’den geçen

Greenwich çizgisi kabul edilmektedir.

Meridyenler bir kutuptan başlayıp diğer kutba

giden çizgilerdir.
 Meridyenler ve Özellikleri

Greenwich’in doğusundakilere
nwich
doğu meridyenleri denir.
Gree

180 tane doğu meridyeni

vardır. Toplam
360
Greenwich’in batısındakilere meridyen
batı meridyenleri denir. vardır.

180 tane batı meridyeni vardır.

 Meridyenler ve Özellikleri
Kuzey Kutbu
Bir yerde meridyenlerin dereceleri sağa
doğru artıyorsa bu yer doğu meridyen-
lerinde yer almaktadır.

Batı Meridyenleri Doğu Meridyenleri

750 600450 300150 00 150 300450600 750
Ekvator

Meridyenlerin dereceleri sola doğru

artıyorsa bu yer batı meridyenlerinde yer
almaktadır.

Güney Kutbu
Meridyenler ve Özellikleri

Meridyenler yarım daire yaylardır. Bir

kutuptan başlayarak Ekvator’u dik
keserek diğer kutuplarda birleşirler.

Meridyenlerin boyları birbirine eşittir.

 Meridyenler ve Özellikleri
900
0 km 800
22 km Meridyenler arası mesafe
600 Ekvator’da 111 km’dir.
55 km
400
85 k m
200 Ekvator’dan kutuplara doğru
104 km gidildikçe mesafe azalır.
Ekvator
111km 111km 111km

Meridyenler kutuplarda birleşerek

iki meridyen arası 0 km olur.
Meridyenler ve Özellikleri

Dünya batıdan doğuya doğru

dönmektedir.

Bu yüzden doğudaki saat batıya

göre daha ileridedir.

Ardışık iki meridyen arasında 4

dakikalık zaman farkı vardır.
 Coğrafi Koordinat Sistemi

Dünya üzerindeki bir yerin coğrafi koordinatı, o yerin bulunduğu paralel ve meridyene
göre konumudur.

Paralel derecesi yukarı Kuzey yarım

doğru artıyorsa kürededir.

Hangi yarım kürede

1 olduğunu buluruz.

Paralel derecesi aşağı Güney yarım

doğru artıyorsa kürededir.
Coğrafi Koordinat Sistemi

Batı Doğu
meridyenlerindedir. meridyenlerindedir.

Meridyen derecesi Meridyen derecesi

sola doğru artıyorsa sağa doğru artıyorsa

Greenwich’e göre
2 konumunu belirleriz.
Coğrafi Koordinat Sistemi

400 Meridyeni

300 Paraleli

Bulunduğu paralel ve
3 meridyenin numarası belirlenir.
 Coğrafi Koordinat Sistemi

Tüm bu verilenlere göre:

1 Kuzey yarım kürede

Coğrafi Konumu

300 kuzey paraleli ile 400 doğu

2 Doğu meridyenlerinde
meridyenlerindedir.

300 paraleli ile 400

3 meridyenin kesiştiği yerdir.
 Coğrafi Koordinat Sistemi

200 güney
paraleli ile
200 kuzey paraleli 600 doğu
ile 300 batı merid- meridyenle-
yenlerindedir. rindedir.

Ekvator ile
10 güney paraleli
0
100 doğu
ile 200 batı merid- meridyenle-
yenlerindedir. rindedir.

Verilen
Verilen
coğrafi
yerin
koordinatın
coğrafi koordinatını
yerini haritada
söyleyiniz
gösteriniz.
 Coğrafi Koordinat Sistemi
4000 Kuzey
41
38 kuzey Paraleli
paraleli ile 42
290 doğu
Doğu meridyenindedir.
Meridyenindedir.

410 kuzey Erzurum’un

38 İstanbul’un
Denizli’nin
paraleli coğrafi
coğrafi
coğrafi
40
ile 33 0 koordinatını
doğukoordinatını
koordinatını söyleyiniz.
söyleyiniz.
meridyenindesöyleyiniz.
hangi şehir vardır?
 Türkiye’nin Coğrafi Koordinatları

420 kuzey paraleli

Ülkemiz

260 doğu meridyeni 450 doğu meridyeni

arasındadır.

360 kuzey paraleli

 Coğrafi Konum
Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın veya bölgenin bulunduğu yere
‘‘coğrafi konum’’ denir.

Matematik (Mutlak) Konum Özel (Göreceli) Konum

Dünya üzerindeki bir yerin
Bir yerin Ekvator’a ve
kıtalara, okyanuslara, geçitlere,
Greenwich’e göre yerinin
su yollarına ve kentlere olan
belirlenmesine mutlak konum
uzaklığı o yerin göreceli
denir.
konumunu verir.
Türkiye’nin Matematik (Mutlak) Konumu

Matematik konum, Ekvator ve Greenwich’e göre konumudur.

Buna göre Türkiye

Türkiye’nin Matematik Konumu Ekvator’un kuzeyindedir.

260-450 doğu meridyenleri ile
360-420 kuzey paralelleri Greenwich’in doğusundadır.
arasındadır.
Matematik Konumumuzun Sonuçları
Ekvator’un kuzeyindedir ve kuzey yarım
1
kürede yer almaktadır.
En kuzeyi ile en güneyi arasında 6 paralel
2
vardır.
En kuzeyi ile en güneyi arasında 666 km
3
mesafe vardır.
En doğusu ile en batısı arasında 19
4
meridyen bulunmaktadır.
En doğusu ile en batısı arasında 76
5
dakika zaman farkı bulunmaktadır.
Sıcaklık güneyden kuzeye doğru gittikçe
7
azalır.
Dağların güney yamaçları kuzey yamaç-
8
larına göre daha sıcak olur.
Kuzeyden esen rüzgarlar soğuk güney-
9
den esen rüzgarlar sıcak eser.
 Türkiye’nin Özel (Göreceli) Konumu
Özel konum dünya üzerindeki herhangi bir yerin kıtalara, okyanuslara, denizlere,
komşularına, diğer ülkelere, ulaşım ve ticaret yollarına, geçitlere, boğazlara, yeryüzü
şekillerine, maden, sanayi ve ticaret bölgelerine göre konumudur.

Buna göre Türkiye;

Üç kıtanın birleştiği noktadır.

Üç tarafı denizlerle çevrilidir.

Karadeniz’ Akdeniz’e bağlayan boğazlara

sahiptir.
Doğal gaz, petrol çıkaran ülkeler ile ihtiyacı
olan ülkeler arasında köprü durumundadır.
 Türkiye’nin Özel (Göreceli) Konumu
Türkiye Fiziki Haritası Türkiye Madencilik Haritası

Ortalama yükseltisi fazladır. Batıdan Yer altı ve yer üstü kaynakları

doğuya doğru yükseltisi artar. bakımından zengindir.
Türkiye İklim Haritası Türkiye Turizm Haritası

Tarihi ve doğal güzellikleri ile turizmin

Farklı iklimler görülebilmektedir.
geliştiği bir yerdir.
 Kıtalar
Kıtalar arasındaki
Yeryüzündeki derinkara
büyük çukurlukları dolduran
parçalarına tuzluYedi
kıta denir. su kütlelerine de okyanus
kıta bulunmaktadır.
denir. Üç tane okyanus bulunmaktadır.

Kuzey Asya
Avrupa
Amerika
Atlas
Okyanusu Büyük
Okyanus
Afrika
Büyük Güney
Okyanus Hint
Amerika Okyanusu
Avustralya

Atlas
Büyük
Gösterilen
Okyanusu
Okyanus
Gösterilen
Hint yerlerin
hangi
yerlerin
Okyanusu hangi
kıtalar
hangi
hangi kıta
arasında
okyanus
kıtalar olduğunu
yersöyleyiniz.
olduğunu
arasında yer almaktadır?
söyleyiniz.
almaktadır?
Antarktika
 Şimdi Sıra Sizde

En büyük paralel dairesi Ekvator’dur.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Paralellerin arasında 4 dakikalık zaman farkı vardır.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Paralel ve meridyenler dünya üzerinde konum belirlemek için

kullanılan hayali çizgilerdir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Türkiye’nin üç kıtanın yaklaştığı yerde olması matematik konumu ile

ilgilidir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Türkiye 26°-45° Kuzey paralelleri ile 36°-42° doğu meridyenleri

arasındadır.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Türkiye’nin en güneyi ile en kuzeyi arasında 666 km mesafe vardır.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Hangisi Çöz Bakalım

Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin özel konumu ile ilgili değildir?

A Doğusu ile batısı arasında 76 B

dakikalık zaman farkı olması Farklı iklimler görülmesi

C Karadeniz’i Akdeniz’e bağlayan D Yer altı ve yer üstü kaynakları

boğazlara sahip olması bakımından zengin olması
YENİ SORU
 Hangisi Çöz Bakalım

Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin kuzey yarım kürede olduğunun bir kanıtıdır?

A Aynı anda çeşitli iklimlerin B Kuzeyden esen rüzgarların

görülmesi
soğuk esmesi

C Dört mevsimin belirgin olarak D Gece ile gündüz arasındaki

yaşanması zaman farkının az olması
YENİ SORU
 Hangisi Çöz Bakalım

I. Orta enlemlerde ve ılıman kuşakta yer almaktadır.

II. Petrol ve doğal gaz kaynakları açısından zengin ülkelere komşudur.
III. Güney kıyılarının sıcaklık ortalaması kuzey kıyılarına göre daha yüksektir.
Yukarıda verilen bilgilerden hangileri ülkemizin özel konumu ile açıklanabilir?

A Yalnız I B
II ve III

C D
I ve II Yalnız II
YENİ SORU
 Hangisi Çöz Bakalım

Okyanuslar kıtaların arasındaki büyük çukurları dolduran su kütleleridir.

Atlas Okyanusu hangisi ile ilişkili değildir?

A Kuzey Amerika B
Afrika

C D
Asya Avrupa
YENİ SORU
DPY 2020 Çıkmış Sorular

Yüz ölçümü en küçük olan kıta aşağıdakilerden hangisidir?

A) Okyanusya
B) Güney Amerika
C) Antarktika
D) Avrupa
DPY 2020 Çıkmış Sorular

Mutlak konum; bir yerin paralel ve meridyenler ile ifade edilen, yani ekvatora ve
başlangıç meridyenine göre belirlenen konumudur.

Buna göre Türkiye’nin aşağıdaki özelliklerinden hangisi mutlak konum ile

ilgilidir?

A) Kuzey Yarımküre’de yer alması

B) Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlaması
C) Batısından doğusuna doğru dağların yükseltisinin artması
D) Üç tarafının denizlerle çevrili olması
DPY 2020 Çıkmış Sorular
Aşağıdaki haritada bazı kıtalar numaralandırılarak gösterilmiştir.

Haritada I, II ve III olarak numaralanmış kıtaların isimleri aşağıdakilerin hangisinde

doğru olarak verilmiştir?
I II III
A) Asya Avrupa Afrika
B) Avrupa Asya Afrika
C) Avrupa Afrika Asya
D) Asya Afrika Avrupa
DPY 2019 Sıra Sizde

Ülkemiz 36°- 42° kuzey paralelleri ile 26°- 45° doğu meridyenleri arasında yer alır.

Yalnızca bu bilgiye dayanarak ülkemiz ile ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi

yapılamaz?

A) Üç tarafı denizlerle çevrilidir.

B) Ekvator, ülkemizin güneyinde yer alır.
C) Greenwich meridyeni batı yönümüzde bulunur.
D) Türkiye’nin güneyi ile kuzeyi arasında 6 paralel vardır.
DPY 2018 Sıra Sizde

Türkiye’nin boğazlara sahip olması aşağıdaki konulardan hangisinde önemini

artırmıştır?

A) Tarım
B) Madencilik
C) Ulaşım
D) Sanayi
DPY 2017 Sıra Sizde

Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin bulunduğu bölgede önemini artırmaz?

A) Asya ve Avrupa arasında köprü olması

B) Zengin yer altı ve yer üstü kaynaklarının olması
C) Yükseltinin batıdan doğuya doğru gidildikçe artması
D) Akdeniz ve Karadeniz’i bağlayan boğazlara sahip olması
DPY 2012 Sıra Sizde

Aşağıda verilenlerden hangisi Avrupa kıtasının konumuna ait bir özelliktir?

A) Güneyinde Akdeniz yer alır.

B) Güney yarım kürede yer alır.
C) Amerika kıtası ile sınır oluşturur.
D) Doğusunda Afrika kıtası bulunur.
SBS 2009 Sıra Sizde

Bora: Yaz tatilini geçireceğim şehir, 29°

doğu meridyeni ile 40° kuzey paralelinin
kesiştiği yere en yakın konumdadır.

Bu şehir aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ordu
B) İstanbul
C) Ankara
D) Bursa
SBS 2008 Çıkmış Sorular

A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
 KİM BİLECEK

Bir yerin paralel ve meridyenlerle yerinin gösterilmesi hangi

konumudur?

Matematik (Mutlak) Konum

 KİM BİLECEK

Kutuplara eşit uzaklıkta ve dünyayı tam ortadan ikiye

böldüğü varsayılan hayal çizgiye ne denir?

Ekvator
 KİM BİLECEK

Paraleller arası uzaklık ne kadardır?

111 km
 KİM BİLECEK

Toplam kaç tane paralel vardır?

180
 KİM BİLECEK

Başlangıç meridyeninin adı nedir?

Greenwich
 KİM BİLECEK

Meridyenler arası mesafe, Ekvator’dan kutuplara doğru

gittikçe nasıl bir değişime uğrar?

Daralır
 KİM BİLECEK

Herhangi bir yerin kıtalara, denizlere, dağ sıralarına,

boğazlara, komşu ülkelere, ulaşım yollarına, yer altı ve yer
üstü kaynaklarına göre olan konumu ve yükseklik değerleri
hangi konumudur?

Özel (Göreceli) Konum

 KİM BİLECEK

Ülkemizin doğusu ile batısı arasında 19 meridyen olması

hangi konum ile ilgilidir?

Matematik (Mutlak)
 KİM BİLECEK

Türkiye’nin en doğusundan geçen meridyen hangisidir?

45° doğu meridyeni

 KİM BİLECEK

Türkiye’nin kuzeyi ile güneyi arasında kaç paralel vardır?

6
 KİM BİLECEK

Ekvator’un güneyinde kalan bölümlere verilen isim nedir?

Güney yarım küre

 KİM BİLECEK

Kuzey kutup noktası ile güney kutup noktası arasında

uzanan yarım daire şeklindeki çizgilere ne denir?

Meridyen
 KİM BİLECEK

Meridyenler arası mesafe Ekvator’da ne kadardır?

111 km
 KİM BİLECEK

Ülkemizde batıdan doğuya doğru gidildikçe yükseltinin

artması hangi konum ile ilgilidir?

Özel (Göreceli) Konum

 KİM BİLECEK

Türkiye’nin en kuzeyinden geçen paralel hangisidir?

42 ° kuzey paraleli
 KİM BİLECEK

En büyük paralel dairesi hangisidir?

Ekvator
 KİM BİLECEK

Asya, Afrika, Avustralya ve Antarktika arasında hangi

okyanus vardır?

Hint Okyanusu
 Gelecek Derse Hazırlanalım

•Boğaz, yarımada, dağ, göl, ova, plato, akarsu, koy, körfez, burun kavramlarının
tanımlarını defterinize yazınız.