Welkom bij

Aardrijkskunde
2HV

Steden

4.1
De leerlijn
Hoofdstuk 4 Steden

Verplichte opdrachten:
§4.1: opdr. 1 t/m 5 en 8
§4.2: opdr. 1 t/m 5, 7 en 8
§4.3: opdr. 1 t/m 6 en 8
§4.4: opdr. 1 t/m 4
§4.5: opdr. 1 t/m 4 en 7

• Leerdoelen (is handig met leren)

• Wat er getoetst wordt
• Hoeveel het mee telt
 Wat gaan we deze
les doen?

• Uitleg H4.1 Vorm en functie van de stad

• Maken vragen 1 t/m 5 en 8

• Leerdoelen of samenvatting

• Afsluiting les 
Leerdoelen 4.1 Vorm en functie van de stad
– Je weet wat de verschillen zijn tussen een stad en een dorp.
– Je weet welke functies in de middeleeuwse stad aanwezig waren.
– Je kunt de vorm van de middeleeuwse stad herkennen op een luchtfoto,
satellietbeeld of plattegrond.
– Je weet hoe de vorm en de functies van de stad veranderden door de
industriële revolutie.
– Je kunt de locatie van stations en van oude fabrieksterreinen verklaren.
– Je hebt inzicht in de verschillende typen wijken die er in een stad zijn.
Vorm en functie van de stad

• Wanneer noem je een plaats een stad? Waar kijk je naar?

• Kenmerken van een stad zijn in de loop van de geschiedenis veranderd

• Kenmerken van een stad verschillen van land tot land

Nederzetting:

Plaats waar mensen wonen

en die bestaat uit gebouwen
en infrastructuur

Dorp:

Als er in de nederzetting ook

een kerk, moskee, winkel of
bakker zijn
Infrastructuur

alle verbindingen die door de

mens zijn aangelegd

(zoals wegens, havens,

pijpleidingen en internet)
Wanneer wordt een dorp een
stad?

- Meer inwoners (hogere

bevolkingsdichtheid)
- Meer bebouwing en
hoogbouw
- Meer infrastructuur
- Meer werkgelegenheid en
meer in industrie en
dienstensector
- Meer voorzieningen zoals
ziekenhuizen en hoger
onderwijs
Stad in de middeleeuwen

- Weinig inwoners (niet

meer dan 5000)
- Lagen aan handelsroutes
- Veel inwoners hadden een
ambachtelijk bedrijfje
- Ambachten met aanzien in
het centrum van de stad

- Een plaats met

stadsrechten mocht een
verdedigingsmuur bouwen
De industriële revolutie

- Rond 1760 ontstond in

Engeland de industrie

- De uitvinding van de
stoommachine maakte het
mogelijk om handarbeid te
laten uitvoeren door
machines

- Hierdoor veranderde de
samenleving in korte tijd
sterk
De stad tijdens de industriële
revolutie

- In de steden werden
fabrieken gebouwd

- Mensen trokken naar de

stad om te werken in de
fabrieken

- Mensen woonden in
slechte woningen

- Rond 1900 kwamen er

regels om de woonsituatie
te verbeteren
 Urbanisatie (verstedelijking)

= toename van het percentage mensen

dat in de steden woont
- Spoorlijnen en stations

- Door de uitvinding van de

stoommachine kwamen er
ook stoomtreinen

- Stoomtreinen voerden
steenkool aan voor de
stoommachines en
grondstoffen

- De meeste steden kregen

spoorlijnen en één of
meerder stations
Model van de ontwikkeling van een stad
Leerdoelen 4.1 Vorm en functie van de stad
– Je weet wat de verschillen zijn tussen een stad en een dorp.
– Je weet welke functies in de middeleeuwse stad aanwezig waren.
– Je kunt de vorm van de middeleeuwse stad herkennen op een luchtfoto,
satellietbeeld of plattegrond.
– Je weet hoe de vorm en de functies van de stad veranderden door de
industriële revolutie.
– Je kunt de locatie van stations en van oude fabrieksterreinen verklaren.
– Je hebt inzicht in de verschillende typen wijken die er in een stad zijn.
Nu aan de slag met de vragen van 4.1 verplicht
opdr. 1 t/m 5 en 8

Maak eerst de atlasvragen

Af? Leerdoelen of samenvatting

Zorg ervoor dat je dit volgende les af hebt

Leerdoelen 4.1 Vorm en functie van de stad
– Je weet wat de verschillen zijn tussen een stad en een dorp.
– Je weet welke functies in de middeleeuwse stad aanwezig waren.
– Je kunt de vorm van de middeleeuwse stad herkennen op een luchtfoto,
satellietbeeld of plattegrond.
– Je weet hoe de vorm en de functies van de stad veranderden door de
industriële revolutie.
– Je kunt de locatie van stations en van oude fabrieksterreinen verklaren.
– Je hebt inzicht in de verschillende typen wijken die er in een stad zijn.
 Afsluiting
van de les
Evaluatie:
- Leerdoelen
- Heb je goed gewerkt voor
jezelf?

Schrijf in je plenda:
- 4.1 1 t/m 5 en 8 af
- Datum toets

Nog vragen?
 Welkom bij
Aardrijkskunde
2HV

4.2
 Wat gaan we deze
les doen?

• Uitleg H4.2 Weg uit de stad?

• Maken 4.2 1 t/m 5, 7 en 8

• Leerdoelen of samenvatting

• Afsluiting les 
Leerdoelen 4.2 Weg uit de stad?

– Je begrijpt waarom vanaf 1960 in Nederland suburbanisatie plaatsvond.

– Je weet welke groepen mensen uit de stad vertrokken.
– Je weet welke gevolgen suburbanisatie had voor de stad.
– Je begrijpt hoe gentrification werkt.
– Je weet drie manieren waarop de Nederlandse regering suburbanisatie
beïnvloedde en wat dat voor de functie en vorm van de stad betekende.
Vanaf de jaren 60: Meer mensen
trokken weg uit de stad

Bijvoorbeeld: Mensen uit Amsterdam trokken naar Almere

 Dat heet: suburbanisatie
Migratie van mensen uit de stad naar het
omliggende platteland
 Vanaf 1960 suburbanisatie
- Het inkomen steeg
- Meer mensen kochten een auto
 Redenen suburbanisatie
- Gezinnen vonden de stad vol, vies en woningen
te klein
- Ze wilden meer ruimte en groen om zich hen
- Ze verhuisden naar dorpen buiten de stad
 Gevolg suburbanisatie: files
- Mensen bleven wel in de stad werken
- Gevolg: Files op de weg
 Gevolg suburbanisatie: verpaupering

Verpaupering in de stad:
in verval raken van een deel van de stad
• Vooral mensen met hogere inkomens gingen weg
• Gebrek onderhoud, criminaliteit, drugsoverlast in
sommige wijken
 Voorzieningen in de stad
• Studenten, kunstenaars, en jong werkende
mensen bleven wel graag in de stad vanwege de
voorzieningen

• Voorzieningen: bijv. universiteiten, musea,

kroegen, theaters
 Gentrification
Bewoners knappen hun woningen op waardoor hun wijk
aantrekkelijker wordt en de woningprijzen stijgen

Gevolg: de stad trekt weer mensen aan

Krimp en groei van Amsterdam tussen 1960 en 2010
 3 maatregelen van de regering om de
suburbanisatie in goede banen te leiden

1. Het aanwijzen van groeikernen (om het

platteland niet helemaal vol te laten bouwen)
2. Mensen naar de stad lokken door de stad
aantrekkelijker te maken (compacte stad)
3. Vanaf 1995 worden nieuwbouwwijken aan de
rand van de stad gebouwd (Vinex-wijken)

Vinexwijk IJburg
 De regering wees groeikernen aan

Groeikern: Plaats buiten de

grote stad waar veel huizen
gebouwd werden voor de
mensen die uit de stad
wegtrokken

Zie groeikern Almere

Leerdoelen 4.2 Weg uit de stad?

– Je begrijpt waarom vanaf 1960 in Nederland suburbanisatie plaatsvond.

– Je weet welke groepen mensen uit de stad vertrokken.
– Je weet welke gevolgen suburbanisatie had voor de stad.
– Je begrijpt hoe gentrification werkt.
– Je weet drie manieren waarop de Nederlandse regering suburbanisatie
beïnvloedde en wat dat voor de functie en vorm van de stad betekende.
Nu aan de slag met de vragen van 4.2 verplicht
opdr. 1 t/m 5, 7 en 8

Maak eerst de atlasvragen

Af? Leerdoelen of samenvatting

Zorg ervoor dat je dit volgende les af hebt

Leerdoelen 4.2 Weg uit de stad?

– Je begrijpt waarom vanaf 1960 in Nederland suburbanisatie plaatsvond.

– Je weet welke groepen mensen uit de stad vertrokken.
– Je weet welke gevolgen suburbanisatie had voor de stad.
– Je begrijpt hoe gentrification werkt.
– Je weet drie manieren waarop de Nederlandse regering suburbanisatie
beïnvloedde en wat dat voor de functie en vorm van de stad betekende.
 Afsluiting
van de les
Evaluatie:
- Leerdoelen
- Heb je goed gewerkt voor
jezelf?

Schrijf in je plenda:
- H4.1 en 4.2

Nog vragen?
 Welkom bij
Aardrijkskunde
2HV

4.3
 Wat gaan we deze
les doen?

• Uitleg H4.3 Rivieren

• Maken 4.3 1 t/m 6 en 8

• Leerdoelen of samenvatting

• Afsluiting les 
Leerdoelen 4.3 De Arabische stad
– Je kent de onderdelen van de Arabische stad.
– Je kunt op een plattegrond of luchtfoto van een Arabische stad de medina
en de ville nouvelle aanwijzen.
– Je weet de verschillen tussen de Nederlandse stad en de Arabische stad.
– Je begrijpt de relatie tussen inkomensverschillen in een gebied en de
aanwezigheid van gated communities.
 De Arabische stad
Veel Arabische steden hebben een medina

De medina in Tunis, hoofdstad van Tunesië

 Kenmerken van een medina
- Straatjes als een doolhof
- Duizenden jaren oud
- Kashba (burcht) om de stad te beschermen
- Een of meer moskeeën
- Een centrale souk (markt)
- Wijken waar mensen wonen en werken
In de medina is ruimtelijke segregatie
Aparte wijken voor:
- Christenen, Joden (de mellah) en immigranten.
- Ook rijk en arm leeft gescheiden
- De ambachten vind je ook ‘per soort’ bij elkaar
 De ville nouvelle: de nieuwe stad
Sommige Arabische landen zijn koloniën geweest
- Bijv. Marokko, Algerije en Tunesië door Frankrijk
- De Fransen bouwden nieuwe stadscentra (ville
nouvelle)
 De huidige Arabische stad
Er is in veel Arabische steden veel veranderd.

Er ontstonden sloppenwijken (door urbanisatie)

Bidonville
Marrakech
 Nieuwe wijken in Marrakech
De overheid bouwt nieuwe wijken voor de bewoners
van de sloppenwijken

Nadeel: woningen duurder dan krottenwijken en voor

allerarmsten niet te betalen
 Ook villawijken in Marrakech
Gated communities: afgeschermde en bewaakte
woonwijk in de stad

Rijke mensen willen zich afzonderen van de arme

bevolking, onder andere uit angst voor criminaliteit
Model van de Arabische stad
Leerdoelen 4.3 De Arabische stad
– Je kent de onderdelen van de Arabische stad.
– Je kunt op een plattegrond of luchtfoto van een Arabische stad de medina
en de ville nouvelle aanwijzen.
– Je weet de verschillen tussen de Nederlandse stad en de Arabische stad.
– Je begrijpt de relatie tussen inkomensverschillen in een gebied en de
aanwezigheid van gated communities.
Nu aan de slag met de vragen van 4.3 verplicht
opdr. 1 t/m 6 en 8

Maak eerst de atlasvragen

Af? Leerdoelen of samenvatting

Zorg ervoor dat je dit volgende les af hebt

Leerdoelen 4.3 De Arabische stad
– Je kent de onderdelen van de Arabische stad.
– Je kunt op een plattegrond of luchtfoto van een Arabische stad de medina
en de ville nouvelle aanwijzen.
– Je weet de verschillen tussen de Nederlandse stad en de Arabische stad.
– Je begrijpt de relatie tussen inkomensverschillen in een gebied en de
aanwezigheid van gated communities.
 Afsluiting
van de les
Evaluatie:
- Leerdoelen
- Heb je goed gewerkt voor
jezelf?

Schrijf in je plenda:
- Alle online vragen van H4.1
tm 4.3

Nog vragen?
 Welkom bij
Aardrijkskunde
2HV

4.4
 Wat gaan we deze
les doen?

• Uitleg H4.4 Wisselen van schaalniveau

• Maken 4.4 1 t/m 4

• Leerdoelen of samenvatting

• Afsluiting les 
Leerdoelen 4.4 Gegevens verzamelen en classificeren

– Je kunt op een gestructureerde manier gegevens verzamelen.

– Je kunt de verzamelde gegevens classificeren en jouw classificatie
onderbouwen.
– Je kunt je gegevens in een thematische kaart presenteren.
– Je kunt de resultaten interpreteren en conclusies trekken.
Gegevens verzamelen en classificeren

• Je hebt gegevens nodig om kaarten te maken

• Bijvoorbeeld, gegevens van het CBS

• Je kan gegevens ook zelf verzamelen door:

- Een enquête te houden
- Mensen interviewen
- Zelf gaan tellen
 2 soorten gegevens
1. Kwantitatieve gegevens
Gegevens waarmee je kunt rekenen

Thematische kaart met

kwantitatieve gegevens
 2 soorten gegevens
2. Kwalitatieve gegevens
Gegevens waarmee je niet kunt
rekenen, maar kan uitdrukken
in woorden

Thematische kaart met

kwalitatieve gegevens
 Gegevens classificeren
Classificeren = gegevens in groepen indelen

Bijvoorbeeld:
Aantal inwoners per km2
- Minder dan 250
- 250-500
- 500-1.000
- 1.000-2.500
- 2.500-6.000
 Karteren = gegevens in een kaart weergeven

3 regels bij karteren:

1. Gebruik steeds donkerdere kleuren bij kwantitatieve
gegevens
2. Gebruik verschillende kleuren bij kwalitatieve gegevens
3. Als je kleuren gebruikt, maak je hooguit acht klassen
 Interpreteren: de resultaten uit je onderzoek
toelichten en verklaren
- Conclusies trekken
- Verklaren (door elders informatie te vinden of
kaarten te vergelijken)

Coronapandemie wereldwijd
Leerdoelen 4.4 Gegevens verzamelen en classificeren

– Je kunt op een gestructureerde manier gegevens verzamelen.

– Je kunt de verzamelde gegevens classificeren en jouw classificatie
onderbouwen.
– Je kunt je gegevens in een thematische kaart presenteren.
– Je kunt de resultaten interpreteren en conclusies trekken.
Nu aan de slag met de vragen van 4.4 verplicht
opdr. 1 t/m 4

Maak eerst de atlasvragen

Af? Leerdoelen of samenvatting

Zorg ervoor dat je dit volgende les af hebt

Leerdoelen 4.4 Gegevens verzamelen en classificeren

– Je kunt op een gestructureerde manier gegevens verzamelen.

– Je kunt de verzamelde gegevens classificeren en jouw classificatie
onderbouwen.
– Je kunt je gegevens in een thematische kaart presenteren.
– Je kunt de resultaten interpreteren en conclusies trekken.
 Afsluiting
van de les
Evaluatie:
- Leerdoelen
- Heb je goed gewerkt voor
jezelf?

Schrijf in je plenda:
- Alle online vragen van H4.1
tm 4.4

Nog vragen?
 Welkom bij
Aardrijkskunde
2HV

4.5
 Wat gaan we deze
les doen?

• Uitleg H4.5 De Rijn van bron tot zee

• Maken 1 t/m 4 en 7

• Leerdoelen of samenvatting

• Afsluiting les 
Leerdoelen 4.5 Shenzhen en de Parelrivierdelta

– Je weet waarom de stad Shenzhen zo snel is gegroeid en kent de

rol van de overheid daarbij.
– Je begrijpt de relatie tussen economische groei en migratie in de
Parelrivierdelta.
– Je weet hoe Shenzhen met de snelle groei van de stad omgaat.
Shenzen, grote stad in Zuid-Oost China
 Shenzhen: inwoneraantal nam toe

• In 1979 nog 10.000 inwoners

• Nu meer dan 10.000.000 inwoners
Economische groei China

- China sloot zich lange tijd

af van de buitenwereld

- In 1979: grenzen open

- Speciale economische
zones, SEZ’s:

Gebieden in China met

soepele wetten en lage
belastingen voor Chinese en
buitenlandse bedrijven
Vestiging buitenlandse bedrijven vanwege:
- Lage belastingen en goedkope werknemers
- Ligging aan Parelrivierdelta waardoor er grote
havengebieden konden worden aangelegd
Chinezen van het platteland verhuisden naar
de Speciale Economische Zone’s
Platteland: minder werk door mechanisatie

Stad: meer werk door vestiging van grote industriële

bedrijven in SEZ’s
In China mag je niet verhuizen zonder een verblijfsvergunning
(opleiding is belangrijk)

Maar ook arme mensen van het platteland zonder opleiding

vertrekken naar de stad
Chinezen zonder verblijfsvergunning in Shenzhen:

- wonen onder slechte omstandigheden

- lage opleiding dus minimuminkomen
- kinderen mogen niet naar een officiële school
- geen recht op gezondheidszorg en uitkering
Chinezen met verblijfsvergunning in Shenzhen:

- wonen in luxe appartementen, vaak gated communities

- goede banen, hoog salaris
- meer rechten (school, gezondheidszorg, uitkering)
Shenzhen is één van de welvarendste steden in China:

Gevolg: meer migranten

Gevolg: - de stad barst uit zijn voegen

- meer hoogbouw
Leerdoelen 4.5 Shenzhen en de Parelrivierdelta

– Je weet waarom de stad Shenzhen zo snel is gegroeid en kent de

rol van de overheid daarbij.
– Je begrijpt de relatie tussen economische groei en migratie in de
Parelrivierdelta.
– Je weet hoe Shenzhen met de snelle groei van de stad omgaat.
Nu aan de slag met de vragen van 4.5 verplicht
opdr. 1 t/m 4 en 7

Maak eerst de atlasvragen

Af? Leerdoelen of samenvatting

Zorg ervoor dat je dit volgende les af hebt

Leerdoelen 4.5 Shenzhen en de Parelrivierdelta

– Je weet waarom de stad Shenzhen zo snel is gegroeid en kent de

rol van de overheid daarbij.
– Je begrijpt de relatie tussen economische groei en migratie in de
Parelrivierdelta.
– Je weet hoe Shenzhen met de snelle groei van de stad omgaat.
 Afsluiting
van de les
Evaluatie:
- Leerdoelen
- Heb je goed gewerkt voor
jezelf?

Schrijf in je plenda:
- Alle online vragen van H4.1
tm 4.5

Nog vragen?
 Welkom bij
Aardrijkskunde
2HV

Laatste les
voor de toets
 Wat gaan we deze
les doen?

Keuze uit:

1. Afmaken online werk

Verplichte opdrachten:
§4.1: opdr. 1 t/m 5 en 8
§4.2: opdr. 1 t/m 5, 7 en 8
§4.3: opdr. 1 t/m 6 en 8
§4.4: opdr. 1 t/m 4
§4.5: opdr. 1 t/m 4 en 7

2. Leerdoelen uitwerken of samenvatting

maken

3. Oefentoets (wordbestand in bijlagen som)

Afsluiting van de les 

Plan goed dat je op tijd begint met leren voor

de toets!
Afsluiting van
de les

Evaluatie:
Heb je goed gewerkt voor jezelf? Wat
ging er goed, wat kon er beter?

Schrijf in je plenda:

- Op tijd beginnen met leren voor de

toets!

- Neem een leesboek mee voor na

de toets

Nog vragen?
Plan een daltonuur aardrijkskunde
 Toets
Alle spullen van tafel.

Mobiels en horloges in de tas

totdat iedereen klaar is

Graag stilte totdat iedereen

klaar is

Toets af?
Lees een boek