Kennen en kunnen formulier geschiedenis SE

Paragraaf 1.

- Je kunt uitleggen welke oorzaken de bloei van de handel had vanaf de 11 e eeuw. (1)

Antwoord: in de 11e eeuw kwamen er voedseloverschotten, doordat de landbouwproductiviteit

heel erg steeg. Boeren die gingen 50% meer grond gebruiken dan dat ze hiervoor deden, ze
schakelde over van een tweeslagstelsel naar een drieslagstelsel en er kwamen nieuwe
technieken. Door de voedseloverschotten kon de bevolking stijgen en hoefden ze niet allemaal
meer op het land te werken, maar konden ze zich gaan specialiseren. Het verzorgingsgebied
rondom de stad die werd overigens ook steeds beter. Dit betekende dat de mensen van de
landbouw voedsel en producten geven voor de ambacht en de mensen van de stad weer kleding
enzovoort kregen. Door de hoge landbouwproductiviteit, de specialisatie en de goede relatie
tussen het verzorgingsgebied en de stad, kon de handel weer helemaal opbloeien in de 11 e
eeuw.

- Je kunt uitleggen hoe stadsrechten ontstaan. (2)

Antwoord: Doordat de steden weer zo op gingen bloeien vanwege de handel en ambacht die er
plaatsvond in steden, wilde de mensen in de stad hun economische stabiliteit behouden en dat
deden ze door stadsrechten te kopen. De stad die werd namelijk altijd bestuurd door een hoge
adel, maar als mensen hem meer belastinggeld gaven, gaf de hoge adel hun stadsrechten in de
vorm van bijvoorbeeld: een eigen bestuur, eigen verdediging maken en de belangrijkste: hun
eigen jaarmarkten.

- Je kunt uitleggen wat aspirant-poorters zijn. (3)

Antwoord: In de stad waar het zo goed ging met de economie, was het leven slecht. Het leven was
slecht door de vervuilingen en ziektes die er allemaal waren, waardoor het sterftecijfer hoger was
dan het geboortecijfer. Ze hadden dus steeds nieuwe toevoer nodig van mensen en die kregen ze
ook door de handel en ambacht, maar ook omdat mensen zich tot poorter wilde laten benoemen.
Een poorter is eigenlijk een burger van een stad en dat zorgt ervoor dat als je ergens in een andere
stad wordt opgepakt bijvoorbeeld dat je dan beschermt zult worden door de stad waar je tot poorter
bent genoemd. Een poorter kun je al worden als je kapitaalkrachtig of kundig bent en een aspirant-
poorter is eigenlijk iemand die dit allemaal wil zijn, maar dat nog niet is.

- Je kunt uitleggen hoe Atrecht het beginpunt werd van de stedelijke dynamiek in de
Nederlanden. (4)

Antwoord: Atrecht die werd heb beginpunt van de stedelijke dynamiek in de Nederlanden,
doordat ze hele hoge landbouwproductiviteit hadden en heel veel schapen hadden. Door de
hoge landbouwproductiviteit konden er heel veel mensen wonen en al die mensen die kregen
werk door de lakennijverheid(die ontstond door de vele schapen).

- Je kunt uitleggen waarom Atrecht succesvol was in zijn functie als handelscentrum. (5)

Antwoord: in die tijd waren er heel erg veel handelsnetwerken, want de handel die was weer
volop aan de gang. Die handelaars die gingen naar allemaal verschillende jaarmarkten toe,
waarop ze al hun spullen gingen verhandelen. Atrecht die lag toevallig een beetje in het midden
 van al die handelsnetwerken, waardoor handelaren vaak via Atrecht naar andere jaarmarkten
gingen en Atrecht dus een succesvol was in zijn functie als handelscentrum

- Je kunt uitleggen waarom Atrecht ingehaald wordt door steden zoals Brugge en Gent. (6)

Antwoord: Atrecht werd ingehaald door steden zoals Brugge en Gent, doordat het gewoon een
veel betere ligging had. De handelsnetwerken die gingen namelijk veranderen en door die
veranderingen lagen Brugge en Gent veel beter dan Atrecht. Ook kwam er de opkomst van de
Hanze. De Hanze handelde ook liever met Brugge en Gent in plaats van Atrecht. Als laatste komt
het ook, Doordat Brugge en Gent aan de zee lagen en er ook steeds meer gehandeld ging worden
via zee.

- Je kunt uitleggen wat patriciër zijn. (7)

Antwoord: In de rijke handelssteden zoals bijvoorbeeld Brugge, wilde de kooplieden(handelaren)

ook steeds meer macht hebben. Deze macht die kregen ze door bijvoorbeeld koopliedengilden
op te richten in de stad. Door deze koopliedengilden werden ze belangrijker in de stad en kregen
ze dus ook meer macht. Alleen kregen ze het ook door bijvoorbeeld edellieden om te kopen. De
kooplieden hadden namelijk al veel geld en als ze ook nog eens in een gilden gingen dan konden
ze makkelijk de edellieden overkopen en hadden ze in een keer het bestuur in handen van de
stad. De patriciërs gingen zich door deze macht ook steeds chiquere kleding dragen en zich als
adellijke gedragen. Het zijn dus eigenlijk gewoon rijke kooplieden met een luxe levensstijl.

- Je kunt uitleggen waarom er spanningen tussen de patriciërs en het gemeen ontstonden.

(8)

Antwoord: nu de patriciërs het bestuur in handen hadden kregen zij ook al het belastinggeld.
Met de belastinggeld kochten ze overigens alleen maar weer dure kleding enzovoort. De
ambachtslieden die waren het er dus helemaal niet mee eens dat de patriciërs aan de macht
waren en de dagloners(de mensen die in de fabrieken moeten werken). Die waren ook niet blij,
want er werd helemaal geen rekening gehouden met de werkomstandigheden waarin ze
moesten leven, waardoor ze snel ziek werden.

- Uitleggen wat de Guldensporenslag is. (9)

Antwoord: de Guldensporenslag is de strijd tussen aan de ene kant de ambachtslieden, boeren

en de graaf en aan de andere kant de koning van Frankrijk en de patriciërs.

- Je kunt uitleggen wat er bijzonder is aan de afloop van de Guldensporenslag. (10)

Antwoord: hij wordt tegen alle verwachtingen in gewonnen door de ambachtslieden, boeren en
de graaf.

Paragraaf 2.
- Je kunt uitleggen dat Brugge het centrum was van een handelsnetwerk. (1)

Antwoord: Brugge die lag door de nieuwe handelsnetwerken ongeveer in het midden van de routes.
Doordat Brugge dus perfect in het centrum lag, gingen er ook allemaal landen kantoren
bouwen(England, Duitsland, Italië, Schotland enzovoort) en doordat ze dat deden, werd het dus
eigenlijk een soort van centrale plaats waar mensen uit verschillende landen met elkaar konden
handelen, of verder konden gaan handelen vanuit Brugge. Ook hadden ze een goede ligging aan de
zee, waardoor de handel over zee ook makkelijk te doen was voor Brugge.

- Je kunt beschrijven hoe dit handelsnetwerk voor innovatie en schaalvergroting zorgde. (2)

Antwoord: doordat Brugge het handelscentrum werd, bloeide het uit tot een enorm rijke stad en
konden er dus heel veer innovaties plaatsvinden, maar moesten er ook schaalvergrotingen
plaatsvinden. De kantoren waar de verschillende landen in verbleven die moesten natuurlijk
allemaal gebouwd worden en doordat het zo’n rijke stad werd kwam er ook steeds meer
bevolking, waardoor er ook allemaal huizen bijgebouwd moesten worden. Ook konden er
innovaties plaats vinden in de vorm van: nieuwe schepen voor de handel overzee,
stapelmarkten, meer specialisatie.

- Je kunt uitleggen wat de wisselbrief en koopmansbeurs zijn. (3)

Antwoord: doordat de steden zoveel rijker werden ontwikkelde de bevolking zich ook. Zo
combineerde de handelaren de wisselbrief en de bank tot het ontwikkelen van een
koopmanbeurs. Een wisselbrief is eigenlijk een brief die een handelaar stuurt naar iemand,
waarin de handelaar dan zegt dat die iemand geld moet geven aan mensen, waaraan hij dat
verschuldigd is, waarna de handelaar als hij degene waaraan hij de brief heeft gegeven weer
tegenkomt hij het geld aan hem geeft. (het was dus eigenlijk een soort van middel om van lange
afstanden elkaar af te betalen.). de koopmansbeurs dat was eigenlijk gewoon een grote zaal,
waarin kooplieden dingen konden verhandelen met elkaar.

- Je kunt uitleggen welke rol Antwerpen had in het handelsnetwerk. (4)

Antwoord: Antwerpen dat vervoerde vooral handel met het achterland, dus met landen zoals
bijvoorbeeld Italië en Duitsland, waarna die kooplieden weer doorrezen naar Atrecht. Niet alleen dat,
maar ze hebben ook een goede ligging aan de monding van de Schelde, waardoor ze goede handel
konden drijven over zee.

- Je kunt uitleggen welke rol Brugge had in het handelsnetwerk. (5)

Antwoord: Brugge die lag door de nieuwe handelsnetwerken ongeveer in het midden van de
routes. Doordat Brugge dus perfect in het centrum lag, gingen er ook allemaal landen kantoren
bouwen(England, Duitsland, Italië, Schotland enzovoort) en doordat ze dat deden, werd het dus
eigenlijk een soort van centrale plaats waar mensen uit verschillende landen met elkaar konden
handelen, of verder konden gaan handelen vanuit Brugge. Ook hadden ze een goede ligging aan
de zee, waardoor de handel over zee ook makkelijk te doen was voor Brugge. *zelfde als bolletje
1.

- Je kunt uitleggen welke rol Amsterdam had in het handelsnetwerk. (6)

Antwoord: Amsterdam dat zorgde er vooral voor de graanhandel. Schepen die kwamen daar aan met
graan, dat werd vervolgens opgeslagen in stapelmarkten en uiteindelijk zelf opgegeten of vervoerd
naar andere landen.

- Je kunt uitleggen welke rollen de stedelijke burgerij overnam van de adel en geestelijkheid.
(7)

Antwoord: doordat het zo goed ging in de steden, wilde de bevolking ook meer zelf gaan doen.
Zo ontstonden er allemaal gilden die voor elkaar gingen zorgen en de geestelijken dat niet meer
 hoefden te doen, maar het eigen bestuur(overgenomen van de adel) dat ging ook al zorgen voor
bijvoorbeeld de zieken in plaats van de geestelijken. Ook gingen ze onderwijs geven en dan in de
volkstaal in plaats van dat de geestelijke dat deden in het latijn.

- Je kunt uitleggen wat het idee van bonum commune betekent. (8)

Antwoord: bonum commune betekent dat je alles doet voor het volk. Dit betekent dat als het
geld dat aan de stadsbestuurders wordt gegeven in de vorm van belasting uit gegeven moet
worden aan de stad zelf. Ze moeten dus bijvoorbeeld de verdediging verbeteren en de huizen
verbouwen.

- Je kunt uitleggen hoe de geestelijkheid probeerde aansluiting te vinden bij de individuele

geloofsbeleving van de modern devotie. (9)

Antwoord: de geestelijkheid die deed dat door of in begijnhoven te gaan leven, of in de

bedelorde te gaan leven. De begijnhoven zijn alleenstaande vrouwen die geen nonnen zijn, maar
wel hun leven wijden aan hun geloof en de bedelorde zijn mensen die al hun spullen weggeven
en leven van het bedelen.

- Je kunt uitleggen hoe de positie van steden onder druk kwam te staan in de late
middeleeuwen. (10)

Antwoord: de positie kwam onderdruk te staan, doordat het land steeds verder ingenomen werd
door de Bourgondische hertogen. Die hertogen die wilde eigenlijk voor elk van de steden
dezelfde regels hebben en dat ging tegen het particularisme van de steden in, waardoor ze onder
druk kwamen te staan.

- Je kunt het begrip particularisme uitleggen. (11)

Antwoord: particularisme is dat elk gewest of elk van de steden hun eigen rechten en bestuur
enzovoort hebben. Het is eigenlijk precies het tegenovergestelde van centralisatie.

- Je kunt uitleggen hoe Antwerpen de centrale positie van Brugge overnam. (12)

Dit komt, doordat de handel via zee steeds belangrijker werd en dat kon beter via Antwerpen dan
met Brugge. Hierdoor verplaatste de alle landen hun kantoren naar Antwerpen en doordat de
Spaanse en Portugese koloniën allemaal naar Antwerpen gingen nam het de centrale positie over.

- Je kunt uitleggen hoe de Habsburgse vorsten de centralisatiepolitiek voortzetten en

uitbreiden. (13)

Antwoord: ze deden dit, door het voort te zetten in de vorm van godsdiensten. Er was namelijk
eerst een hele tijd geweest van de moderne devotie(je mag denken en geloven wat je wilt), maar
de Bourgondische hertogen die wilde dat niet meer. Ze maakten het hele gebied katholiek en wie
dat niet wilde zijn werd vermoord.

- Je kunt uitleggen wat de beeldenstorm is. (14)

Antwoord: toen de protestanten onderdruk werden gezet, vroegen ze of de kettervervolgingen iets

minder konden worden. toen dit mocht en ze dus minder had op zoek gingen naar die protestanten
en ze ook iets minder hard strafte, konden de protestanten makkelijker bij elkaar komen en plannen
maken. Doordat ze dit konden zijn ze op een dag met zijn alle allemaal katholieke kerken
binnengevallen en hebben ze die volledig vernield.

- Je kunt uitleggen hoe de opstand van Willem van Oranje ontstaat. (15)
Antwoord na de beeldenstorm was Phillips II zo boos, dat hij een enorm Spaans leger opriep om alle
ketters op te pakken en te vermoorden. Dit ging er zo heftig aan toe dat de burgers het er helemaal
niet mee eens waren en ook waren ze het er niet mee eens dat ze veel hogere belastingen moesten
gaan betalen. Het was namelijk wel zo dat het leger voorzien van eten enzovoorts geld kosten en dat
moest dan maar komen van de burgers. Hier waren ze het niet mee eens en kwamen ze in opstand
onder leiding van Willem van Oranje.

- Je kunt uitleggen waarom Antwerpen zijn centrale positie verliest. (16)

Antwoord: Antwerpen kwam net zoals allemaal andere steden ook in opstand. Het enige nadeel was,
dat de Spanjaarden met zo veel man binnen kwamen vallen in Antwerpen, dat ze zich verloren
moesten gaan geven. Nu hadden de Spanjaarden dus een groot handelscentrum in handen en dat
beviel de Antwerpenaren niet. Ze besloten daarom om de rivier de schelde af te sluiten zodat er geen
enkele boot meer kon komen, de handel stopte en Antwerpen dus verviel.

- Je kunt uitleggen hoe de Republiek zich ontwikkelde tot een handelsgrootmacht met een
wereldwijd handelsnetwerk.

Antwoord: er wordt dat besloten om de Republiek der zeven Nederlanden op te richten. Deze zeven
gewesten die hadden allemaal hun eigen handhaving, eigen welvaart en eigen innovaties, maar ze
maakten ook allemaal beslissingen samen bij de Staten-Generaal. Hierdoor werd er besproken hoe
de verdediging moest zijn en over oorlogen, wat er met de Generaliteitslanden gedaan moest
worden en er werd gepraat over de buitenlandse politiek. Door dit speciale bestuur, werd de
Republiek steeds machtiger. Dit had overigens ook te maken met het oprichten van de VOC die heel
veel handelde over zee.