Tijdvak 5

Havo 4
De les van vandaag §5.2
Wat moet je kennen/kunnen?
1. Welke motieven hadden Europeanen voor
ontdekkingsreizen en kolonisatie?

Waarom moet je dit kennen/kunnen?

2. Periode van grote ontdekkingsreizen, toen en nu
3. Belang van een nieuwsgierige en ontdekkende houding

Hoe ga je dit in deze les leren?

4. Binnenkomst en welkom (5 min.)
5. Klassikale uitleg (20 min.)
6. Voorbereiding duo-presentaties (5 min.)
7. Zelfstandig werken (15 min.)
8. Afsluiting (5 min.)
Kenmerkend aspect: Het begin van Europese overzeese expansie

Context
• De bekende wereld bestond uit Europa, Azië en Afrika.

• In de Middeleeuwen werden mensen in Europese steden rijker en steeg de

vraag naar Aziatische en Arabische luxeproducten (bv. specerijen, zijde en
edelstenen).

• Deze luxeproducten werden telkens gekocht en doorverkocht, waardoor ze

eenmaal in Europa aangekomen, erg duur waren.

• Een directe route naar Azië (via zee), zou goedkoper zijn.
Toscanelli (1457)
Kenmerkend aspect: Het begin van Europese overzeese expansie

1. Welke motieven hadden Europeanen voor ontdekkingsreizen en

kolonisatie?
Motieven voor ontdekkingsreizen en kolonisatie:

1. Economisch: toename vraag naar Aziatische en Arabische

luxeproducten (bv. specerijen, zijde en edelmetalen)
Kenmerkend aspect: Het begin van Europese overzeese expansie

1. Welke motieven hadden Europeanen voor ontdekkingsreizen en

kolonisatie?
Motieven voor ontdekkingsreizen en kolonisatie:

2. Politiek: bezit van een groot rijk betekent meer status en macht
Kenmerkend aspect: Het begin van Europese overzeese expansie

1. Welke motieven hadden Europeanen voor ontdekkingsreizen en

kolonisatie?
Motieven voor ontdekkingsreizen en kolonisatie:

3. Religieus: verspreiding van het christendom

Kenmerkend aspect: Het begin van Europese overzeese expansie

1. Welke motieven hadden Europeanen voor ontdekkingsreizen en

kolonisatie?
Motieven voor ontdekkingsreizen en kolonisatie:

4. Sociaal: zoektocht naar avontuur

Duo-presentaties kenmerkend aspect
In periode 3 en 4 duo-presentaties over een kenmerkend aspect (TV5 t/m TV8).

Stap 1: maak tweetallen en schrijf je naam op de lijst.

Stap 2: je krijgt een kenmerkend aspect van de docent.

Stap 3: docent maakt binnenkort een planning van de presentaties.

De eerste presentaties vinden 1 à 2 weken na TW2 al plaats!

Zelfstandig werken
1. Bestudeer de informatie onder de volgende kopjes:
- ‘Wereldbeeld rond 1450’ (p. 87)
- ‘Portugezen gaan voor’ (p. 88)

2. Maak opdracht 1 en 2ab op p. 90

3. Kijk de opdrachten na

4. Klaar?
- Bestudeer je aantekeningen van vorige les(sen)
- Bekijk filmpjes online over het onderwerp
De les van vandaag §5.2
Wat moet je kennen/kunnen?
2. Hoe verliep het proces van Europese overzeese
expansie?

Waarom moet je dit kennen/kunnen?

3. Periode van grote ontdekkingsreizen, toen en nu
4. Belang van een nieuwsgierige en ontdekkende houding

Hoe ga je dit in deze les leren?

5. Binnenkomst en welkom (5 min.)
6. Klassikale uitleg (20 min.)
7. Zelfstandig werken (20 min.)
8. Afsluiting (5 min.)
Kenmerkend aspect: Het begin van Europese overzeese expansie

2. Hoe verliep het proces van Europese overzeese expansie?

Overzicht van belangrijke gebeurtenissen
Jaartal Gebeurtenis Relevantie
1453 Ottomanen veroveren Handel met Azië via land is praktisch
Constantinopel onmogelijk, dus zoeken naar zeeroute
1488 Bartolomeus Dias vaart als eerste Eerste stap voor het vinden van een
om de zuidpunt van Afrika zeeroute naar Azië
1492 Columbus ontdekt Amerika Zeeroute naar Azië via westen vinden
‘mislukt’, maar wel nieuw continent
ontdekt
1498 Vasco da Gama bereikt de Zeeroute naar India gevonden
westkust van India
Kenmerkend aspect: Het begin van Europese overzeese expansie

2. Hoe verliep het proces van Europese overzeese expansie?

Overzicht van belangrijke gebeurtenissen
Jaartal Gebeurtenis Relevantie
1453 Ottomanen veroveren Handel met Azië via land is praktisch
Constantinopel onmogelijk, dus zoeken naar zeeroute
1488 Bartolomeus Dias vaart als eerste Eerste stap voor het vinden van een
om de zuidpunt van Afrika zeeroute naar Azië
1492 Columbus ontdekt Amerika Zeeroute naar Azië via westen vinden
‘mislukt’, maar wel nieuw continent
ontdekt
1497 Vasco da Gama bereikt de Zeeroute naar India gevonden
westkust van India
Kenmerkend aspect: Het begin van Europese overzeese expansie

2. Hoe verliep het proces van Europese overzeese expansie?

Portugal
• Portugezen begonnen met ontdekkingsreizen (doel: zeeroute naar Azië).
• Op de route daarheen bouwden de Portugezen factorijen (sterk verdedigde
handelsposten).

Spanje
• Columbus dacht via het westen een zeeroute naar Azië te vinden, maar ontdekte in
plaats daarvan Amerika.

Spanje en Portugal ontdekten samen (Zuid-)Amerika. Om een conflict te voorkomen

werd de wereld opgedeeld (Verdrag van Tordesillas, 1494).
Verdrag van Tordesillas (1494)

Spanje Portugal
Zelfstandig werken
1. Bestudeer de informatie onder de volgende kopjes:
- ‘Portugezen gaan voor’ (p. 88)
- ‘Spanje volgt Portugal’ (p. 88)

2. Maak opdracht 3 en 4a op p. 90

3. Kijk de opdrachten na

4. Klaar?
- Bestudeer je aantekeningen van vorige les(sen)
- Bekijk filmpjes online over het onderwerp
De les van vandaag §5.2
Wat moet je kennen/kunnen?
3. Wat waren de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de
inheemse bevolking van Amerika en voor de wereldhandel?

Waarom moet je dit kennen/kunnen?

4. Besef dat Europa niet het enige ontwikkelde continent is
(eurocentrisme)
5. Kritiek op Columbus begrijpen

Hoe ga je dit in deze les leren?

6. Binnenkomst en welkom (5 min.)
7. Klassikale uitleg (20 min.)
8. Zelfstandig werken (20 min.)
9. Afsluiting (5 min.)
Kenmerkend aspect: Het begin van Europese overzeese expansie

3. Wat waren de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse

bevolking van Amerika en voor de wereldhandel?
Overzicht van belangrijke gebeurtenissen

Jaartal Gebeurtenis Relevantie

1519 Hernán Cortés verovert het Europese verovering van Mexico
Azteekse rijk
1532 Francisco Pizarro verovert het Europese verovering van Zuid-Amerika
Incarijk
1542 Invoering van de Nieuwe Wetten Door deze wetten en het
(indianen gelden nu als bevolkingstekort, worden slaven uit
volwaardige mensen) Afrika gehaald (trans-Atlantische
slavenhandel)
Kenmerkend aspect: Het begin van Europese overzeese expansie

3. Wat waren de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse

bevolking van Amerika en voor de wereldhandel?
In Amerika bestonden al hoogontwikkelde culturen (Azteken en Inca’s).
Kenmerkend aspect: Het begin van Europese overzeese expansie

3. Wat waren de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse

bevolking van Amerika en voor de wereldhandel?
In Amerika bestonden al hoogontwikkelde culturen (Azteken en Inca’s).

Gevolgen voor de inheemse bevolking: 1. In veroverde gebieden moesten

indianen verplicht werken op het land en in de
mijnen.

2. Indianen stierven massaal door

oorlogen, ziektes en het zware werk.
Kenmerkend aspect: Het begin van Europese overzeese expansie

3. Wat waren de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse

bevolking van Amerika en voor de wereldhandel?
Gevolgen voor de wereldhandel: 1. Ontstaan driehoekshandel tussen Europa,
Afrika en Amerika.

2. Ontstaan trans-Atlantische slavenhandel

tussen Afrika en Amerika (door tekort aan inheemse
Amerikanen).

2. Afname van handel in het Middellandse

Zeegebied (= nadeel voor steden in Noord-Italië).
Zelfstandig werken
1. Bestudeer de informatie onder de volgende kopjes:
- ‘Ondergang van de Azteken’ (p. 88)
- ‘Spanje koloniseert Amerika’ (p. 88-89)
- ‘Gevolgen’ (p. 89)

2. Maak opdracht 5, 6 en 8 op p. 90

3. Kijk de opdrachten na

4. Klaar?
- Bestudeer je aantekeningen van vorige les(sen)
- Bekijk filmpjes online over het onderwerp