Tim Peppelenbosch Geschiedenis hoofdstuk 5 blz 97

Renaissance à wedergeboorte
 16e eeuw
 Kenmerken
 Hernieuwde belangstelling voor de klassieke oudheid
 Nieuw mens- en wereldbeeld
 - hoe zien mensen zichzelf als mens: mens staat centraal en minder centraal god
 - het leven hier en nu wordt belangrijker. Minder nadruk op hiernamaals
 -Belang voor hoe het menselijk lichaam in elkaar zit
 Hoe zit de wereld in elkaar
 Ontdekking nieuwe werelddeel
 Nieuwe plek aarde in het heelal
 Veel voorkomende fout de aarde staat niet in het midden van het heelal daar
kwamen ze nu achter
 Hernieuwde wetenschappelijke belangstelling
 Zoeken naar rationele verklaringen (met je verstand zoeken naar een logische
verklaring)
 Het doen van onderzoek
 Verklaringen die in de bijbel staan worden niet zomaar meer overgenomen
 Vernieuwingen in de kunst o
 Elementen uit de klassieke oudheid worden overgenomen
 Bouwkunst: zuilen, timpaan (timpaan = de driehoek boven de zuilen daarin is meestal
iets afgebeeld)
 Schilderkunst: naturalisme
 Mensen worden realistisch en anatomisch nauwkeurig afgebeeld
 Niet alleen meer religieuze voorstellingen
 Klassieke kunst uit de oudheid het uitdrukken van emoties
 Voorbeelden: Leonardo da Vinci, Michelangelo
 Humanisme: denkstroming
 Belangstelling voor cultuur en geschriften uit de klassieke oudheid
 De mens staat centraal individuele ontplooiing staat centraal
 Leven hier en nu
 Kritische en onderzoekende instelling (je denkt er zelf over na, klopt het wel?)à de
nieuwe wetenschap. Belangstelling voorbeeld: vesalius
 Kritisch tegen over de Bijbel: Erasmus
 Erasmus ontdekt vertaalfouten in het Vulgaat (officiële bijbel van de katholieke kerk
in het latijn)
 Katholieke kerk accepteerde dat niet (want dan kon het niet idee ontstaan dat de
leer van de kerk niet klopt)
 Oorzaken Renaissance
 Ontstaat in de 15e eeuw in Italië
 De opkomst van een rijke stedelijke koopmansklasse à ze spendeerde geld in kunst
en cultuur
 Wilde een goed leven hier en nu
 Het bekend worden van Griekse ouden geschriften uit de romeinse tijd 54
  Door handelsrouten met oosten door kruistochten er bevonden zich veel van die
geschriften in het oosten door de handelsroutes kwamen veel van die geschriften in
het westen
 1453: Constantinopel wordt veroverd door de Turken (laatste stad die nog in handen
was van het oost Romeinse rijk)
 Byzantijnse geleerden die vluchten met de geschriften naar Italië
 16e eeuw: Renaissance verspreidt zich vanuit Italië over de rest van West-Europa

Opdracht 1 blz 98
A) Je ziet overal zuilen
De mensen proberen elkaar iets bij te brengen door met elkaar te praten
Allemaal beelden van Griekse goden
Plato en Aristoteles zijn afgebeeld dit zijn filosofen
Bouwkunst van de Oudheid (de boogconstructies)
B) De beelden van de goden zijn niet Jezus en ook niet Maria, maar dat zijn goden die
de Grieken vereerde zoals Zeus en Hera.

Opdracht 2
A) In de Renaissance weet je niet wat er elke dag gaat gebeuren dus moet je in het
moment leven en de dag plukken
In de middeleeuwen geloofde iedereen in een god en daar moest je al je zonden aan
biechten zodat als je sterft dat je in de hemel terecht komt
B) Europeanen waren in contact gekomen met Arabische wetenschappers
In Noord-Italië nam de interesse in deze kennis toe
Door handel was er een welvarende en zelfbewuste burgerij opgekomen, die genoot
van het leven en veel geld hadden.
Veel Rijke burgers met klassieke idealen vluchten naar Italië als Constantinopel van
de Turken is ze namen kennis en Griekse geschriften uit de oudheid

Opdracht 3
A) De Vulgaat is bijbel die de kerk gebruikte. Die was gebaseerd op de klassieke
Griekse en Hebreeuwse teksten. Er waren fouten in gekomen doordat deze
teksten talloze keren waren overgeschreven
B) Hij gebruikte de oudst overgeleverde tekst hij deed aan kritisch onderzoek.
 C) Doordat de teksten fout waren, weten de mensen niet of ze de leer van de kerk
nog wel kunnen vertrouwen zo ook de politieke dingen die de kerk gedaan heeft.
D) De kerk wilde niet dat mensen het idee kregen dat de leer van de kerk niet klopt.

Opdracht 4

A) Het fysieke mensbeeld is het beeld van hoe de mens het lichaam is opgebouwd en in
elkaar zit
En het geestelijke mensenbeeld is het beeld van waar de mensen in geloven het
geestelijke mensbeeld gaat over dat de mensen meer gaan denken over zichzelf.

B) Links in bron 5 zie je hoe de schouder van een persoon is opgebouwd hij bestudeerde
dus de opbouw van het menselijk lichaam. Hij kan zijn kennis over het menselijk
lichaam gebruiken in zijn schilderkunst bij het afbeelden van mensen

C) Da Vinci onderzocht het menselijk lichaam meer omdat hij ook schilder was van het
menselijk lichaam en Holbein schilderde Erasmus die de bijbel had vertaald

Opdracht 5

A) In bron 2 zie je een gebouw dat heel vierkant is er zitten geen bogen of iets in, maar
op de schildering zie je heel veel torens en bogen.

B) Hij maakte het mooier dan dat het was. De intocht die in bron 1 weergegeven is vond
plaats in Parijs maar het landschap dat je in bron 1 ziet is meer een Italiaans
landschap.

5.2 ontdekkingsreizen à Europees perspectief

Voorbeeld 1492: Columbus ontdekt Amerika

- Handel in de late middeleeuwen:

- Centrum: Middellandse zeegebied
Italiaanse handelaren handelden met Arabieren in specerijen en luxeproducten (die
specerijen waren afkomstig uit Azië die specerijen waren over land aangevoerd) (die
specerijen waren heel geliefd om 2 redenen ten eerste voor het koken en ten tweede door
voedsel met specerijen te maken bleven het voedsel langer goed)
- Europese handelaren willen specerijen zelf gaan halen in Azië
- Landroute naar Azië was afgesloten door de Arabieren
- Europeanen gaan zoeken naar een zeeroute omdat ze niet over land kunnen
- Portugal: begint 15e eeuw met verkenning van Afrikaanse kunst
- Zoeken naar zeeroute naar Azië (mensen wisten niet hoe ver Azië uitstrekten)
- Verkennen van Afrikaans kust
- Stichting van factorijen à handelgedreven met inheemse bevolking
 - 1488: Bartalomeus Diaz vindt Kaapdegoedehoop (bereikt het zuidelijkste puntje van
Afrika
- 1498: Vasco dagama bereikt Indië à zeeroute zeer geheim
- Ontdekkingsreizen mogelijk door: kompas à uit China en het Astrolabiumà
uitzetten van koers dit was van de Arabieren
- Spanje, volgt na Portugal
- Columbus pleit voor westelijke route naar Indië (Columbus wilde niet aantonen dat
de aarde een bol was !!!)
- 1492: Columbus landt in Amerika à Bahama’s
- Columbus dacht dat hij in Indië was (dit heeft hij volgehouden tot zijn dood) (hij
noemde de oorspronkelijke bevolking indianen)
- Nieuwe continent werd vernoemd naar Americo Vespuchi
- 1520: Maghelchaes zeilt rond de wereld vindt westelijke route naar Indië à maar die
blijkt veel te lang te zijn
- Spanje gericht op het veroveren van grondgebied in Amerika
- Politiek van Portugal was niet gericht op land veroveren maar meer op handel
- Veroveren van de rijke Asteken (Mexico) en Inca’s (Peru)
- Oorzaken succes van de Spanjaarden: -ze hadden paarden, -ze hadden vuurwapens, -
ze hadden harnassen
- Indianen dachten dat de Spanjaarden goden waren
- Onderworpen stammen door Asteken en Inca’s hielpen de Spanjaarden
- Spaanse conquistadores (Spanjaarden die veroveringen deden) werden beloond met
land à Encomienda
- Conquistadores lieten Indianen voor zich werken op het land
- Conquistadores moesten Indianen bekeren tot het christendom
- Praktijk: gruwelijke uitbuiting (gruwelijke vervolgingen)
- Indianen stierven massaal aan Europese ziekten
- Gevolg: Bartalomeus de las Casas (Spaanse monnik) pleit voor importeren van
Afrikaans werkkrachtenà slaven
- Gevolg: het ontstaan van Trans-Atlantische slavenhandel

Bestuur en maatschappij in Spaans Amerika

- Bestuur in handel van onder koningen à hadden weinig macht
- Maatschappij was hiërarchisch (kasten systeem)
- Boven aan de blanken
- Daarna mensen met gemengd bloed
- Daar onder Indianen
- Onder aan slaven
- Dreigend conflict tussen Spanje en Portugal
- 1494: verdrag van Tordesillas om te vorkomen dat Spanje en Portugal in oorlog
komen
- Wereld opgedeeld: westelijke deel Spanje, oostelijke deel naar Portugal à Brazilië
werd Portugees Kolonie
- Gevolgen van ontdekkingsreizen:
- Catastrofaal voor Indianen (stierven aan Europese ziektes)
 - Bekering tot het christendom: katholicisme vaak onder dwang
- Ontstaan van Driehoeks handel (van Europa naar Afrika dan naar Amerika en dan
weer terug) Europa voert wapens ijzeren voorwerpen naar Afrika in ruil voor slaven.
Slaven gingen oceaan over naar Amerika. Daar moesten ze werken op plantages.
- Edelmetalen naar Europa à zilvervloot
- Gevolg: Inflatie
- Nadelig voor: adel à pacht van de boeren stond vast
- Gewone bevolking in de steden
- Voordelig voor de boeren à meer opbrengst door hogere prijzen
- Centrum van handel in Europa verplaatst zich van middellandse zee naar Atlantische
kust in noordwesten
- Verbreding van het wereldbeeld
- Kennis over de wereld buiten Europa werd groter
- Kennis over volkeren dieren planten buiten Europa à Introductie van nieuwe
producten: aardappels, tomaten, mais, koffie, tabak, katoen

Opdracht 2
A) De kaarten van Ptolemëus en die van Muhammad al-Idrisi werden gecombineerd
door Toscanelli, hierdoor werden de meeste mensen bekend met de werken van
Ptolemëus en van al-Idrisi.
C)Hij wilde de wereld zo goed mogelijk in kaart brengen en daarom gebruikte hij de
bronnen die volgens hem het beste waren. Hij had belangstelling voor geschriften en
kaarten uit de oudheid maar hij deed ook onderzoek

Opdracht 3
A) 1) slavernij
2) landen ontdekken en veroveren
3) mensen bekeren tot hun geloof
4) handel
5) ?
B) Landen ontdekken en veroveren, slavernij en mensen bekeren tot hun geloof
C) Slavernij

Opdracht 4
Bron 9 is een betrouwbare bron omdat Columbus die zelf heeft geschreven en hij was erbij
en heeft alles aangestuurd
In bron 10 zie je dat de Spanjaarden geschenken krijgen in de vorm van goud en sieraden
In bron 13 gaat het vooral over de zwarte legende, door deze legende hadden mensen uit
Europa een heel slecht beeld van wat er in Amerika gebeurde

Opdracht 5
A) In bron 10 zie je dat de Spanjaarden aan land gaan hier begint het eigenlijk allemaal.
Als eerste zie je dat de Azteken en Inca’s goud geven aan de Spanjaarden, dit doen
 omdat ze denken dat de Spanjaarden goden zijn. Als tweede braken er grootte
oorlogen uit tussen de Spanjaarden en de Azteken. En als laatste brachten de
Spanjaarden heel veel ziektes met zich mee. De Indianen waren niet immuun tegen
de ziektes uit Europa, hierdoor stierven heel veel Indianen
B) Ik den dat hij het er wel mee eens was omdat je op de achtergrond heel veel zwarte
mensen ziet die hard aan het werken zijn en op de voorgrond zie je blanke mensen
die aan het handelen zijn

Opdracht 7
Het is ongeveer wel hetzelfde