Burimet e

hidrokarbureve ne
vendin tone dhe
shfrytezimi racional
Punoi:Enrik Uliu,Enea Dono,Egan Shehu,Lisart
Allmuca,Mustafa Leti
Hidrokarburet dhe llojet e tyre.
• Hidrokarburet bëjnë pjesë në grupin e kimisë organike , dhe janë komponime të përbëra prej dy
komponentave kryesorë karbonit dhe hidrogjenit. Hidrokarburet janë burime të rëndësishme në
ushqimin e njeriut si përbërje e frutave, karotës në përbërjen e vajit të bimëve të larta, po ashtu gjenden
edhe në përbërjen e naftës, gazi nëntokësor. Hidrokarburet janë të ndara në hidrokarbure
aciklike dhe hidrokrbure ciklike.
• Hidrokarbure aciklike
• 1)Hidrokarburet e ngopura ndryshe quhen Alkanët dhe kanë karakteristikë lidhjen njëfishe të cilat
gjatë emërtimit marrin prapashtesën AN dhe kanë formulë të përgjithshme CnH₂n+₂.
• 2)Hidrokarburet e pangopura ndahen në Alkenët dhe Alkinët.  Alkenët si karakteristikë e kanë lidhjen
dyfishe  dhe gjatë emërtimit marrin papashtesën EN dhe kanë formulë të përgjithshme CnH₂n. 
Alkinët kanë karakteristikë lidhjen trefishe  gjat emërtimit marrin prapashtesën IN kanë formulë të
përgjithshmeCnH₂n-₂.
• Hidrokarburet Ciklike
• 1)Cikloalkanët emërtohen nëse emrit të alkanit i shtohet   parashtesa CIKLO  dhe kanë formulë të
përgjithshme CnH₂n ku n≥3.
• 2)Cikloalkenët emërtohen nëse emrit të alkenit i shtohet parashtesa CIKLO dhe kanë formulë të
përgjithshme CnH₂n-₂ ku n≥3.
Djegia e karbureve.
Hidrokarburet aktualisht janë burimi kryesor i botës së energjisë elektrike dhe
ngrohjes burimeve (si për shembull në shtëpi për ngrohje) për shkak të
energjisë së prodhuar duke djegur. Shpesh kjo energji është përdorur si
drejtpërdrejt në ngrohjen si ngrohës në shtëpi, të cilat i përdorin ose të naftës
apo gazit natyror. Diegia e hidrokarbureve është përdorur për të ngrohur ujë, e
cila pastaj është qarkulluar. Një parim i ngjashëm është përdorur për të krijuar
energji elektrike në termocentralet. Metani liron vetëm një dioksid karboni
(CO2) për dy Molekulat e ujit (H2O)—Veti karakteristike të hidrokarbureve
janë që ata prodhojnë avull, dioksid karboni dhe nxehtësi gjatë djegies dhe se
duhet oksigjen që djegia të ndodhë. Hidrokarburi më i thjeshtë, metani, digjet
kështu:
CH4 + 2 O2 → 2 H2O + CO2 + Energji
Një tjetër shembull është propani:
C3H8 + 5 O2 → 4 H2O + 3CO2 + Energji
Djegia e hidrokarbureve është një shembull i një reaksioni kimik ekzotermik.
Industria e naftes ne Shqiperi nder vite.
• —Shqipëria ka parë një rritje të paparë në sektorin e saj të naftës në vitet e fundit. Ekspertët thonë se mund të
ketë të paktën 10 miliard fuçi  nafte të papërpunuar, që do ta bënte Shqipërinë të barabartë me Norvegjinë apo
Sudanin në drejtim të rezervave të naftës. 
• —Industria e naftës është një nga industritë më të vjetra në Shqipëri, qysh në kohët romake, ku bitumi ishte i
vendosur kryesisht minuar në këto territore. Eksplorimi i naftës filloi që në vitin 1918, kurse prodhimi i saj
filloi në vitin 1929. Dhe per kete arsye shume shtete kan synuar ta pushtojne Shqiperine.
• —Prodhimi i naftës arriti kulmin në vitin 1974, me ton 2.2 m atë vit. Megjithatë, pasi Shqipëria ndërpreu
marrëdhëniet diplomatike me PRC, prodhimi filloi të bjerë në mënyrë të qëndrueshme dhe nga viti 1994
vetëm 1.400 ton e naftës së papërpunuar u shfrytëzua në ditë - një rënie që mund t'i atribuohet mungesës së
burimeve dhe problemeve me fuqinë punëtore për shkak të vështirësive ekonomike në vend. 
• —Krahasuar me këto ngjarje, në fillim të kësaj dekade ka parë një rritje të mprehtë investimesh në sektorin e
naftës dhe gazit. 
• —Ka shumë për t’u bërë për të rritur prodhimin e naftës - nivele rekord të viteve ’70, ende nuk janë realizuar,
prodhimi i naftës ka tejkaluar 0.5 milion ton në vitin 2006 dhe 1 milion në vitin 2010. Kjo është vetëm një
rënie, ndërsa Shqipëria është ende e varur nga importet e naftës për të përmbushur nevojat e saj të brendshme.
Perftimi I
hidrokarbureve
• •Alkani mund të prodhohet nga halogjenet alkilore kryesisht në dy
mënyra:

• •Alkanet mund të përgatiten nga halogjenët alkil (përveç fluorideve)

përmes reduktimit me zink dhe acid klorhidrik të holluar.

• •CH3-Cl + H2 → CH4 + HCl

• •2. Përftimi i alkaneve me anë të sintezës së Vurcit

• •Në tretësirën eterike të thatë, në trajtimin e halogjenëve alkil me metal

natriumi, prodhimi i alkaneve është më i lartë. Me këtë reagim, ne mund të
arrijmë alkane më të larta me një numër çift atomesh karboni.

• •CH3-Br + 2Na + BrCH3 → CH3-CH3 + 2NaBr  

• •3.Përgatitja e alkaneve nga acidet karboksilike kryesisht bëhet me dy

mënyra:

• •A) Alkanet mund të përgatiten nga acidi karboksilik nëpërmjet heqjes së

dioksidit të karbonit. Ky proces njihet si dekarboksilim. Ai prodhon alkan
me një atom karboni më të vogël se ai i pranishëm në acidin karboksilik.

• •B) Metoda elektrolitike e Kolbe: Në këtë proces, alkani prodhohet

përmes elektrolizës së kripës së natriumit ose kaliumit të acidit karboksilik.

• 2CH3COO–Na + 2H2O → CH3 – CH3 + 2CO2 + H2 + 2NaOH

Burimet e hidrokarbureve ne
Shqiperi
•Shqipëria ka dy rafineri të vjetruara në Ballsh dhe Fier me kapacitet
rafinimi përkatësisht 1 milion ton dhe 0.5 milion ton. Në vitin
2017, një rafineri e tretë filloi punën pranë Elbasanit me një
kapacitet vjetor rafinimi prej 250,000 tonësh. Shqipëria eksporton
pjesën më të madhe të naftës së saj bruto dhe importon pjesën më
të madhe të karburantit të saj të rafinuar. Në vitin 2018, importet
sipas kapitullit 27 arritën pothuajse 600 milionë dollarë, ndërsa
eksportet arritën në 380 milionë dollarë.
•Shqipëria ka gjithashtu dy terminale bregdetare të naftës dhe gazit:
Porto Romano në Durrës dhe Petrolifera në Vlorë. Secili ka
kapacitet për të ruajtur gazin e lëngshëm të naftës, naftën bruto,
naftën, gazin dhe lëngje shtesë dhe produkte të thata.
Tregu i gazit: Shqipëria nuk ka prodhim të gazit natyror dhe mbetet
e palidhur me rrjetet rajonale të gazit. Gazsjellësi Trans-Adriatik
(TAP), ndërtimi i të cilit është duke u zhvilluar dhe është planifikuar
të përfundojë në vitin 2019, pritet të luajë një rol në zhvillimin e
tregut të energjisë në Shqipëri dhe të lehtësojë objektivin e qeverisë
për t'u bërë një qendër gazi në Ballkanin Perëndimor
 Rezervat dhe
kompanitë
• •Firma shtetërore e naftës AlbPetrol vlerëson se Shqipëria ka
rezerva të rikuperueshme nafte prej rreth 120 milionë fuçi dhe
rezerva të gazit natyror prej 5.7 miliardë m3 gaz. Patos-Marinza
është një nga fushat më të mëdha nafte të Evropës kontinentale
dhe mundësitë e naftës dhe gazit në tokë dhe në det të hapur
kanë tërhequr dhjetëra kompani ndërkombëtare në Shqipëri gjatë
viteve. Që nga viti 1992, janë shpuar dhjetëra puse të reja në tokë
dhe janë përfunduar mijëra profile të reja sizmike 2D dhe disa 3D,
në tokë dhe në det.
• •Kompanitë që aktualisht kanë marrëveshje për ndarjen e
prodhimit  me   AlbPetrol përfshijnë:
• •Nafte
• •Patos Marinza – Bankers Petroleum (2004);
• •Kucova – Sherwood International Petroleum/ Bankers Petroleum
(2007)
• •Visoka – Transoil Group (2009);
• •Ballsh Hekal – Naftë dhe Gaz Anio (2007);
• •Finiq-Krane dhe Pekisht-Murriz – Fin-Pek Petroleum (2013);
• •Cakran-Mollaj, Gorisht –Kocul, dhe Amonica - Transoil Group
(2018)
 EKSPORTET
• Eksportet e naftës shqiptare drejt tregjeve të huaja në fund të vitit 2012 arritën në 56.7 miliardë lekë, duke dominuar kështu totalin e eksporteve vendase. Në raport me një vit më parë, eksportet janë
rritur 36%, ndërsa kundrejt vitit 2005 ato kanë regjistruar një rritje prej 2880%.
• Të njëjtën ecuri pozitive kanë regjistruar edhe eksportet në sasi, duke shënuar 1 milionë ton në fund të vitit 2012. Në raport me një vit më parë ato janë rritur 36.3%. ndërsa kundrejt vitit 2005 rritja
është 1193%.
• Edhe në 10-muajt e parë të vitit 2013, sipas Drejtorisë së Përgjithshme të Doganave, ecuria e eksporteve të naftës ka vijuar të jetë pozitve duke u rritur në nivelet e një viti më parë. Në fund të tetorit
2013 eksportet kishin arritur në 1.6 milionë tonë.
• Eksportet e naftës shqiptare janë 2.4 herë më të larta se sasia e karburanteve që Shqipëria importon në vend për t’u përdorur në konsumin vendas. Në total, në fund të vitit 2012 janë importuar në
Shqipëri rreth 430 mijë ton karburante. Sasia e importeve të karburanteve ka shënuar rënie në vitet e fundit si pasojë e krizës ekonomike dhe reduktimit të përdorimit të automjeteve nga konsumatorët.
Rënia ka vijuar edhe në vitin 2013, duke u tkurrur në 359 mijë ton.
• Përpjekjet për të përpunuar naftës vendase në cilësinë e duhur për ta hedhur në treg për konsum të brendshëm kanë dështuar, si pasojë edhe të një menaxhimi tepër të dobët të kompanisë publike
‘Albpetrol’, e cila ka nën administrim fushën e Patos-Marinzës.
• Kompania eksportuese më e madhe e naftës në vend është Bankers Petroleum Albania, e cila shfrytëzon fushën e Patos-Marinzës. Nafta shqiptare për shkak të cilësisë së saj eksportohet dhe
përpunohet si bitum në tregjet e huaj, që shërben për asfaltimin e rrugëve.
• Pas viteve ’90, kompani të huaja kanë treguar interes të vazhdueshëm për të investuar në fushën e naftës në Shqipëri nëpërmjet marrëveshjeve koncesionare me qeverinë dhe kompaninë Albpetrol, e
angazhuar në zhvillimin, prodhimin dhe tregtimin e naftës bruto dhe gazit.
• Qeveria ka marrëveshje për eksplorimin dhe prodhimin e naftës dhe gazit me kompani të tilla si:Islandrockall JV. dhe Australian Beach Petroleum Ltd, Capricorn Albania Ltd, një degë e kompanisë
Cairn Energy company, Petromanas Albania Gmbh, Bankers Petroleum Albania dhe Sky Petroleum.
• Marrëveshje të tjera janë nënshkruar për prodhimin dhe zhvillimin e fushave ekzistuese të naftës dhe gazit me Bankers, Stream Oil & Gas, Sherëood International Petroleum dhe IEC Visoka.