ქცევა.

ქცევის მექანიზმები

შესავალი ფსიქოლოგიაში -
ფსიქიკის მექანიზმები

ანა ღვინიანიძე - ევროპის ბიჰევიორული და კოგნიტური

თერაპიების საზოგადოების (EABCT) მიერ აკრედიტებული
კოგნიტურ - ბიჰევიორული ფსიქოთერაპევტი

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9

ივნისი, 2023 წელი
ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9
ივნისი, 2023 წელი
რა საერთო აქვს აზარტულ თამაშებზე დამოკიდებულებასა
და ძალადობრივ ურთიერთობებს ან, უპირატესად,
უგულებელმყოფ ურთიერთობებს?

...

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
რა არის ქცევა? - ქცევის
განსაზღვრება
• ცოცხალი არსების ნებისმიერი ქმედება ან მოქმედება, რომელიც
როგორც გარემოში არსებული გამღიზიანებლების, ასევე -
თავად ცოცხალი არსებისგან მომდინარე, შინაგანი
გამღიზიანებლების ზემოქმედების პასუხად ვლინდება და
მოიცავს როგორც გარედამკვირვებლისთვის, ასევე თავად
ცოცხალი არსების შინაგანი სამყაროსკენ მიმართული
დაკვირვების უნარისთვის თვალსაჩინო მოქმედებებსა და
ქმედებებს (მაგალითად, ფარული ქცევა) და გაუცნობიერებელ
თუ არაცნობიერ დინებებს.

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9

ივნისი, 2023 წელი
რა არის ქცევა? - ქცევის
განსაზღვრება
• მეტად დავიწროებული განსაზღვრების თანახმად, ქცევა არის
ცოცხალ არსებაზე მოქმედი მართული გამღიზიანებლების
ზემოქმედების პასუხად გამოვლენილი ნებისმიერი ქმედება ან
მოქმედება, რომელიც გარედამკვირვებლისთვის თვალსაჩინოა
და შესაძლებელია მისი აღრიცხვა - აღნუსხვა.

ისტორიულად, ბიჰევიორისტები გარედამკვირვებლისთვის

თვალსაჩინო ქცევას უპირისპირებდნენ შინაგან მდგომარეობებს ,
რომლებიც მიიჩნეოდა წმინდად პირადული გამოცდილების
ნაწილად და, შესაბამისად, შეუძლებლად მიაჩნდათ ეს
მდგომარეობები მეცნიერული კვლევის საგანი ყოფილიყო.

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
ქცევის დანიშნულება - მიახლოება -
განშორების დაპირისპირება
• ქცევას ორი ძირითადი დანიშნულება აქვს: ცოცხალი
არსებისთვის სასურველთან და (ან) სასიამოვნოსთან
მიახლოება და მისი მოპოვება ან არასასურველისგან და
(ან) ტკივილის აღმძვრელისგან განშორება.

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
ქცევაზე მოქმედი ცვლადები
• მემკვიდრული წინასწარგანწყობები
• განვითარების საფეხური და მასთან დაკავშირებული თავისებურებები
• გარემო და მასში არსებული გამღიზიანებლები
• საზოგადოებრივი ცხოვრება და მისგან გამომდინარე გავლენები -
ჯგუფი, ჯგუფის თავისებურებები
• ადრეული განვითარების საფეხურის გამოცდილებები და მათი
შედეგები - რწმენები საკუთარ თავსა და ირგვლივმყოფებზე,
პიროვნება და ა. შ.

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
ქცევის მამოძრავებლები - ძირეული
ადამიანური მოთხოვნილებები
• უსაფრთხოება, უვნებლობა, დაცულობა (Safety)

• განჭვრეტადობა, წინასწარმეტყველებადობა (Stability)

• საზრდოობა (Nurturance)

• დამოუკიდებლობა (Autonomy)

• უნარიანობის განცდა (Competence)

• იდენტობის განცდა (Sense of Identity)

• მოთხოვნილებებისა და ემოციების გამოხატვის თავისუფლება (Freedom to express one’s needs and emotions)

• სპონტანურობა და თამაში (Spontaneity and play)

• სამყარო რეალისტური შეზღუდვებით (World with realistic limits) – (Rafaeli, Bernstein, Young, 2011). - Young J. E.,
Klosko J. S. and Weishaar M. E. (2006). Schema Therapy: Conceptual Model in Schema Therapy: A Practitioner's
Guide, (1 - 63), New York: Guilford Press.

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
ქცევის წარმმართველი ცვლადები -
ემოციები
• ემოციები ბუნებრივი შერჩევის საფუძველზე
გამომუშავებული სპეციალიზებული ჩვევებია, რომლებიც
ორგანიზმის ფიზიოლოგიური, ფსიქიკური და ქცევის
განზომილებების შესაბამისად ცვლილების საშუალებით,
ინდივიდს ეხმარება სხვადასხვა სიტუაციის
თავისებურებებთან შეგუებაში (1990, გვ. 268) (Workman,
Reader, 2014).

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
ქცევის მზაობა
• ქმედების ან მოქმედების და (ან)
გამღიზიანებლის ზემოქმედებასთან
გამოხმაურების მზაობა.

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
ქცევის ცვლილება - სწავლა
• ქცევის ნებისმიერი, შედარებით, მტკიცე
ცვლილება, რომელიც ვარჯიშის; წვრთნისა და
გამოცდილების შედეგია.

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
სწავლა - კლასიკური განპირობება
• კლასიკური განპირობება არის სწავლა, რომელიც
ნეიტრალური სტიმულისა (Neutral Stimulus (NS)) და უპირობო
სტიმულის (Unconditioned Stimulus (US)) განმეორებით
დაწყვილების შედეგია, რაც განპირობებულია ნეიტრალური
სტიმულის (Neutral Stimulus (NS)) უპირობო სტიმულთან
(Unconditioned Stimulus (US)) დაწყვილების შემდეგ, მისი
ქცევის განმაპირობებელი თავისებურებებით (Pastorino, Doyle
- Portillo, 2012).

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
პანიკური აშლილობის მაგალითი

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
ე. ლ. თორნდაიკი - შედეგის კანონი
• შედეგის კანონი ცხადყოფს, რომ კონკრეტულ სიტუაციაში
ცხოველის ან ადამიანის მიერ განხორციელებული ქცევები,
რომელთაც დადებითი; სიამოვნებისა და კმაყოფილების
მომგვრელი შედეგები მოჰყვა, განმეორდება, ხოლო
ქცევები, რომელთაც უარყოფითი, უსიამოვნების მომტანი
შედეგები მოჰყვა აილაგმება. შესაბამისად, ქცევის
განმეორების ალბათობა მსგავს სიტუაციაში იზრდება ან
მცირდება იმის მიხედვით, თუ როგორი შედეგი მოჰყვა
ცხოველის ან ადამიანის ქცევას.

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
ბ. ფ. სკინერი - ოპერანტული
განპირობება
• ქცევის ოპერანტული განპირობება
მოიაზრებს სწავლას ქცევის შედეგების
მიხედვით.

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
ქცევის განმტკიცება
• დადებითი განმტკიცება - დადებითი განმტკიცება
ცხოველისათვის ან ადამიანისათვის სიამოვნების მომგვრელი
შედეგის საშუალებით ქცევის განმტკიცებაა.
• უარყოფითი განმტკიცება - უარყოფითი განმტკიცება
ცხოველისათვის ან ადამიანისათვის უსიამოვნო განცდების
აღმძვრელი გარემოებებისაგან გარემოს გათავისუფლების
საშუალებით ქცევის განმტკიცებაა.
• დასჯა - ცხოველისათვის ან ადამიანისთვის უსიამოვნო
გარემოებების, როგორც შედეგების ერთობლიობის გამოყენება
ან სასიამოვნო შედეგების დანაკლისი, ქცევის გამოვლენის
სიხშირის შემცირებისთვის, დასჯაა.
ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,
2023 წელი
საკუთარი მოთხოვნილებების გამოხატვისადმი
გაშინაგნებული რწმენების მაგალითი ოპერანტული
განპირობების თანახმად

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
თანმიმდევრული განმტკიცების განრიგი
• უწყვეტი განმტკიცება - ჯილდოვდება ყველა პასუხი.

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
ნაწილობრივი და (ან) არათანმიმდევრული
განმტკიცების განრიგები

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
არათანმიმდევრულ განმტკიცებაზე
გამოხმაურების კანონზომიერებები

გამოსახულებით უზრუნველყოფა: © ხარება ქავთარაძე

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
პასუხი კითხვაზე

...

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
განმამტკიცებლების მიწოდების განრიგი -
არათანმიმდევრული განმტკიცება - ცვალებადი
თანაფარდობა
• „თითქმის მოვიგე,“ „თითქმის მოვიპოვე,“
„თითქმის შევაყვარე თავი...“

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
ქცევის დანიშნულების კვლევა

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი , გამოსახულებით უზრუნველყოფა: © ხარება ქავთარაძე
2023 წელი
სრულყოფილებისკენ დაუოკებელი ლტოლვის
შესატყვისი ქცევების დანიშნულების კვლევა

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
კითხვები.

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი
მადლობა ყურადღებისთვის.

ანა ღვინიანიძე აზროვნების აკადემიისთვის - ქცევა. ქცევის მექანიზმები - 9 ივნისი ,

2023 წელი