საკონსტიტუციო

კონტროლი
{
საქართველოში
 საკონსტიტუციო
კონტროლის
ორგანოები

უმაღლესი
საერთო
სასამართლო
სასამართლოები
ინსტანცია

საერთო სასამართლოები
საკონსტიტუციო და საკონსტიტუციო
სასამართლო სასამართლო
ერთობლივად

სპეციალური
საკონსტიტუციო საბჭოები
(ტრიბუნალები)
 ევროპული
მოდელი

ავსტრიული მოდელი გერმანული მოდელი

 საკონსტიტუციო  საკონსტიტუციო
სასამართლო - სასამართლო -
დამოუკიდებელი დამოუკიდებელი
ინსტიტუტი; ინსტიტუტი;
 აბსტრაქტული კონტროლი;  აბსტრაქტული და
 ადმინისტრაციული კონკრეტული კონტროლი.
აქტების
კონსტიტუციურობისა და
კანონიერების განხილვის
უფლებამოსილება.
 საკონსტიტუციო
კონტროლის სახეები

კონკრეტული
აბსტრაქტული
(ინციდენტური)

წინასწარი შემდგომი
(პრევენციული) (რეპრესიული)

საკონსულტაციო დამდგენი
 საკონსტიტუციო კონტროლის
სამართლებრივი საფუძვლები
საქართველოში

კონსტიტუცია

ორგანული კანონი
„საქართველოს საკონსტიტუციო
სასამართლოს შესახებ“

საკონსტიტუციო სასამართლოს
რეგლამენტი
 საკონსტიტუციო
სასამართლოს წევრების
განწესება თანამდებობაზე

3 წევრს
3 წევრს 3 წევრს
ნიშნავს უზენაესი
ნიშნავს პრეზიდენტი ირჩევს პარლამენტი
სასამართლოს პლენუმი
 საკონსტიტუციო
სასამართლოს წევრობის
წინაპირობები

განათლება
მოქალაქეობა
უმაღლესი იურიდიული
საქართველოს მოქალაქე
განათლება

სპეციალობით მუშაობის კვალიფიკაცია

გამოცდილება გამორჩეული პროფესიული
არანაკლებ 10 წელი კვალიფიკაცია

ასაკი
35 წელი
 საკონსტიტუციო
სასამართლოს
სტრუქტურა

საკონსტიტუციო
სასამართლოს პლენუმი
საკონსტიტუციო საკონსტიტუციო
სასამართლოს სასამართლოს
I კოლეგია II კოლეგია
 საკონსტიტუციო
სასამართლოს
თავმჯდომარე
 საკონსტიტუციო  საკონსტიტუციო  საკონსტიტუციო
სასამართლოს სასამართლოს სასამართლოს
თავმჯდომარის მოადგილე თავმჯდომარის 2 თავმჯდომარის მოადგილე
მოადგილე
 საკონსტიტუციო  საკონსტიტუციო
სასამართლოს 3 წევრი  საკონსტიტუციო სასამართლოს 3 წევრი
სასამართლოს მდივანი

 საკონსტიტუციო
სასამართლოს 5 წევრი
 აბსტრაქტული პარლამენტის წევრის დასკვნა იმპიჩმენტთან
ნორმათკონტროლი უფლებამოსილების დაკავშირებით
ცნობის/ვადამდე შეწყვეტის
კონსტიტუციურობა

„აჭარის ა/რ შესახებ“

დავა უფლებამოსილების
კონსტიტუციური კანონის
შესახებ
დარღვევის საკითხი

პოლიტიკური პარტიის საკონსტიტუციო აჭარის ა/რ უმაღლესი

შექმნისა და საქმიანობის სასამართლოს საბჭოს ნორმატიული
კონსტიტუციურობა კომპეტენცია აქტების კონსტიტუციურობა

არჩევნებისა და
რეფერენდუმის მუნიციპალური
კონსტიტუციურობა კონსტიტუციური სარჩელი

ძირითადი უფლებების
შეზღუდვის
კონსტიტუციურობა იუსტიციის უმაღლესი
საბჭოს წარდგინება

საერთაშორისო
საერთო სასამართლოს
ხელშეკრულებათა
წარდგინება
კონსტიტუციურობა
 ძირითადი უფლებების
შეზღუდვის
კონსტიტუციურობის
კონტროლი

მოსარჩელე
კონსტიტუციური სარჩელის
 ფიზიკური პირი;
დაკმაყოფილების შედეგი
 იურდიული პირი;
 სახალხო დამცველი.
სადავო ნორმის
ძალადაკარგულად ცნობა
მოპასუხე
საკონსტიტუციო სასამართლოს
 სადავო აქტის
გადაწყვეტილების გამოქვეყნების
მიმღები/გამომცემი
მომენტიდან.
ორგანო/თანამდებობის პირი.
 აბსტრაქტული
ნორმათკონტროლი

მოსარჩელე
 პრეზიდენტი; კონსტიტუციური სარჩელის
 პარლამენტის წევრთა დაკმაყოფილების შედეგი
არანაკლებ 1/5;
 მთავრობა. სადავო ნორმის
ძალადაკარგულად ცნობა
მოპასუხე საკონსტიტუციო სასამართლოს
 სადავო აქტის გადაწყვეტილების გამოქვეყნების
მიმღები/გამომცემი მომენტიდან.
ორგანო/თანამდებობის პირი.
 საერთო სასამართლოს
წარდგინება

წარდგინების ავტორი კონსტიტუციური წარდგინების

 საერთო სასამართლო. დაკმაყოფილების შედეგი

მოპასუხე  სადავო ნორმის

 წარდგინება განიხილება
სადავო აქტის
მიმღები/გამომცემი
ორგანოს/თანამდებობის პირის
დაუსწრებლად.
ძალადაკარგულად ცნობა
საკონსტიტუციო სასამართლოს
გადაწყვეტილების
გამოქვეყნების მომენტიდან;
 საერთაშორისო
ხელშეკრულების/მისი ნაწილის
ბათილად ცნობა.
 დავა
უფლებამოსილების
შესახებ

მოსარჩელე კონსტიტუციური სარჩელის

 პრეზიდენტი; დაკმაყოფილების შედეგი
 პარლამენტი;
 მთავრობა;  სადავო ნორმის
 იუსტიციის უმაღლესი საბჭო; ძალადაკარგულად ცნობა მისი
 გენერალური პროკურორი; ამოქმედების მომენტიდან.
 ეროვნული ბანკის საბჭო;
 გენერალური აუდიტორი;
 სახალხო დამცველი;
 ავტონომიური რესპუბლიკის
უმაღლესი
წარმომადგენლობითი/აღმასრუ
ლებელი ორგანო.

მოპასუხე
 უფლებამოსილების დამრღვევი
ნორმატიული აქტის
მიმღები/გამომცემი
ორგანო/თანამდებობის პირი.
 საერთაშორისო
ხელშეკრულების
კონსტიტუციურობის
კონტროლი

მოსარჩელე
კონსტიტუციური სარჩელის
 პრეზიდენტი;
დაკმაყოფილების შედეგი
 მთავრობა;
 საერთაშორისო
 პარლამენტის წევრთა
ხელშეკრულების/მისი ნაწილის
არანაკლებ 1/5.
ბათილად ცნობა.
წარდგინების ავტორი
კონსტიტუციური წარდგინების
 პარლამენტის წევრთა
დაკმაყოფილების შედეგი
არანაკლებ 1/5.
• ხელშეკრულების
რატიფიცირების დაუშვებლობა.
მოპასუხე
 პარლამენტი (თუ
ხელშეკრულება
სარატიფიკაციოა);
 ხელშეკრულების დამდები
თანამდებობის პირი/ორგანო.
 პოლიტიკური პარტიის
შექმნისა და
საქმიანობის
კონსტიტუციურობის
კონტროლი

მოსარჩელე
 პრეზიდენტი; კონსტიტუციური სარჩელის
 მთავრობა; დაკმაყოფილების შედეგი
 პარლამენტის წევრთა  პოლიტიკური პარტიის
არანაკლებ 1/5. რეგისტრაციის გაუქმება.

მოპასუხე
 პოლიტიკური პარტია (როცა
სარჩელი საქმიანობის
კონსტიტუციურობას შეეხება);
 პოლიტიკური პარტია და
მარეგისტრირებელი ორგანო
(როცა სარჩელი შექმნის
კონსტიტუციურობას შეეხება).
 პარლამენტის წევრის
უფლებამოსილების
ცნობის ან ვადამდე
შეწყვეტის
კონსტიტუციურობის
კონტროლი

მოსარჩელე კონსტიტუციური სარჩელის

 პარლამენტის წევრთა დაკმაყოფილების შედეგი
არანაკლებ 1/5;  პარლამენტის დადგენილების
 პირი, რომლის ძალადაკარგულად ცნობა მისი
უფლებამოსილებაც არ სცნო ან ძალაში შესვლის მომენტიდან
ვადამდე შეწყვიტა (თუ პარლამენტმა
პარლამენტმა. არაკონსტიტუციურად არ სცნო
ან ვადამდე შეწყვიტა
მოპასუხე პარლამენტის წევრის სტატუსი);
 პარლამენტი.  პარლამენტის დადგენილების
ძალადაკარგულად ცნობა
საკონსტიტუციო სასამართლოს
გადაწყვეტილების
გამოქვეყნების მომენტიდან
(თუ პარლამენტმა
არაკონსტიტუციურად სცნო
პარლამენტის წევრის სტატუსი).
 რეფერენდუმისა და
არჩევნების
კონსტიტუციურობის
კონტროლი

მოსარჩელე
 პრეზიდენტი;
 პარლამენტის წევრთა არანაკლებ
1/5;
 სახალხო დამცველი.
მოპასუხე (ჩასატარებელი
არჩევნების/რეფერენდუმის
შემთხვევაში)
 სადავო ნორმის მიმღები/გამომცემი
ორგანო/თანამდებობის პირი;
 არჩევნების/რეფერენდუმის
დანიშვნაზე უფლებამოსილი
ორგანო/თანამდებობის პირი.
მოპასუხე (ჩატარებული
არჩევნების/რეფერენდუმის
შემთხვევაში)
 სადავო ნორმის მიმღები/გამომცემი
ორგანო/თანამდებობის პირი;
 ცესკო ან/და საარჩევნო კომისია,
რომელიც პასუხისმგებელია
შესაბამისი არჩევნების ჩატარებაზე.
კონსტიტუციური სარჩელის
დაკმაყოფილების შედეგი
 სადავო ნორმის
ძალადაკარგულად ცნობა
საკონსტიტუციო სასამართლოს
გადაწყვეტილების
გამოქვეყნების მომენტიდან;
 დანიშნული
არჩევნების/რეფერენდუმის
გაუქმება;
 არჩევნების/რეფერენდუმის
დანიშვნის დავალდებულება;
 ჩატარებული
არჩევნების/რეფერენდუმის
შედეგების მთლიანად ან
ნაწილობრივ ბათილად ცნობა.
 მუნიციპალური
კონსტიტუციური
სარჩელი

მოსარჩელე კონსტიტუციური სარჩელის

 მუნიციპალიტეტის საკრებულო დაკმაყოფილების შედეგი
 სადავო ნორმის
მოპასუხე ძალადაკარგულად ცნობა
 სადავო ნორმის საკონსტიტუციო სასამართლოს
მიმღები/გამომცემი გადაწყვეტილების
ორგანო/თანამდებობის პირი. გამოქვეყნების მომენტიდან.
 დასკვნა იმპიჩმენტთან
დაკავშირებით

კონსტიტუციური წარდგინების
წარდგინების ავტორი დაკმაყოფილების შედეგი
 პარლამენტის წევრთა  იმპიჩმენტს
არანაკლებ 1/3. დაქვემდებარებული პირის
მიერ კონსტიტუციის
მოპასუხე დარღვევის ან/და მის
 კანონმდებლობა მოპასუხეს არ ქმედებაში დანაშაულის
ითვალისწინებს. ნიშნების არსებობის
დადასტურება.
 დავა „აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის შესახებ“
კონსტიტუციური კანონის დარღვევის თაობაზე

მოსარჩელე კონსტიტუციური სარჩელის

 პრეზიდენტი; დაკმაყოფილების შედეგი
 მთავრობა;  სადავო ნორმის
 პარლამენტის წევრთა ძალადაკარგულად ცნობა
არანაკლებ 1/5; საკონსტიტუციო სასამართლოს
 აჭარის ა/რ უმაღლესი საბჭო. გადაწყვეტილების
გამოქვეყნების მომენტიდან.
მოპასუხე
 ორგანო/თანამდებობის პირი,
რომელმაც, მოსარჩელის
აზრით, დაარღვია
კონსტიტუციური კანონი.
 აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს
ნორმატიული აქტების კონსტიტუციურობის კონტროლი

კონსტიტუციური წარდგინების
წარდგინების ავტორი დაკმაყოფილების შედეგი
 პარლამენტი.  სადავო ნორმის
ძალადაკარგულად ცნობა
მოპასუხე საკონსტიტუციო სასამართლოს
 აჭარის ა/რ უმაღლესი საბჭო. გადაწყვეტილების
გამოქვეყნების მომენტიდან.
 იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს
წარდგინება

წარდგინების ავტორი კონსტიტუციური წარდგინების

 იუსტიციის უმაღლესი საბჭო. დაკმაყოფილების შედეგი
 სადავო ნორმის
მოპასუხე ძალადაკარგულად ცნობა
 კანონმდებლობა არ საკონსტიტუციო სასამართლოს
ითვალისწინებს მოპასუხის გადაწყვეტილების
მონაწილეობას. გამოქვეყნების მომენტიდან.
 საკონსტიტუციო
სამართალწარმოების ზოგადი
პრინციპები

თანასწორობა და
საქვეყნოობა კანონიერება კოლეგიურობა
შეჯიბრებითობა
 საკონსტიტუციო
სამართალწარმოება

სარჩელის/წარდგინების
სარჩელის/წარდგინების
არსებითად
შეტანა
განსახილველად მიღების
საკითხის
განხილვა/გადაწყვეტა

სარჩელის/წარდგინების სარჩელის/წარდგინების
არსებითი განხილვა არსებითი გადაწყვეტა
 საკონსტიტუციო
სასამართლოს აქტები

გადაწყვეტილება დასკვნა

განჩინება საოქმო ჩანაწერი

 ლიტერატურა

 საქართველოს საკონსტიტუციო სამართალი,

მეოთხე გამოცემა (დიმიტრი გეგენავას
რედაქციით), 2016, გვ. 292-298;
 შესავალი საქართველო საკონსტიტუციო
სამართალში, დიმიტრი გეგენავას რედაქციით,
2021, გვ. 247-271.