ÔN THI TN K12

BÀO CHẾ DƯỢC LIỆU

ThS.BS.Nguyễn Ngọc Huệ
 Nội dung ôn tập

• Nhận biết dược liệu • Thục địa

• Trình bày phương pháp bào • Hà thủ ô
chế • Bán hạ
• Trình bày phương pháp bảo • Hương phụ
quản • Thang Thập toàn đại bổ
 THỤC ĐỊA
• Thục địa màu đen huyền,
mềm dẻo, cầm không
dính tay, thớ thịt dai dẻo,
vị ngọt
• Bảo quản: để nơi khô ráo
tránh mối mọt, ẩm thấp
THỤC 10kg sinh địa, ủ hai ngày đêm.
ĐỊA

5l - 10l rượu + 100-200g bột sa nhân tẩm vào củ sinh địa cho thấm (trong 5 -
7 ngày)

Rượu sa nhân còn lại + 100g gừng tươi giã nhỏ + củ sinh địa nấu cách thủy trong 3 ngày

Phơi/ sấy (8-10h) --> A1

A1+ Nước thục địa + 1/2 phần rượu --> nấu lại trong 3 giờ --> đem phơi trong ngày ( 8- 10h).

Đồ, phơi đến khi hết nước thục địa, nếu làm được 9 lần (cửu chưng, cửu sái)
 Bào chế
Bộ phận sử dụng: rễ củ cây sinh địa, vỏ mỏng, xám đen, thịt đen mềm mịn, củ càng to càng tốt để chế
thục địa

• Lấy 10kg sinh địa, rửa sạch kỹ, ủ hai ngày đêm.

• Lấy 5 lít rượu có ngâm với 100g bột sa nhân (trong 5 - 7 ngày) tẩm vào củ sinh địa cho thấm, cho rượu
sa nhân còn lại + 100g gừng tươi giã nhỏ và củ sinh địa vào hũ hay thùng tráng men đậy kín rồi nấu cách
thuỷ trong 3 ngày đêm --> phơi/ sấy (8-10h) .

• Lấy nước thục đã thêm 1/2 phần rượu mà tẩm bóp --> đồ( nấu) lại trong 3 giờ --> đem phơi trong ngày
( 8- 10h).

• Công việc tẩm, đồ phơi làm cho đến khi hết nước thục thì thôi, nếu làm được 9 lần (cửu chưng, cửu sái)
thì càng tốt.

Thành phẩm: Thục địa chắc thịt, dai, màu đen huyền, mềm, không dính tay, thớ dai.
HÀ THỦ Ô

• Hà thủ ô: đỏ đen đều

màu, cứng khô ráo

• Bảo quản: để nơi khô ráo

tránh mối mọt, ẩm thấp
Hà thủ ô + nước vo gạo

Hà thủ ô + đậu đen

Phơi

Nấu

Phơi

.......
 Bào Chế
Bộ phận sử dụng: rễ củ, chọn rễ củ to đường kính trên 4cm, vỏ nâu sậm cứng đỏ,
chắc, nhiều bột, ít xơ
• Củ hà thủ ô được rửa sạch, cạo bớt phần vỏ đen bên ngoài; ngâm với nước gạo
24 giờ.
• Sau đó thái miếng, loại bỏ lõi, chưng cách thủy với nước đậu đen (Cứ 1kg hà thủ
ô cần 100g - 300g đậu đen).
• Đêm chưng nấu, ngày đem ra phơi và tẩm lại nước đỗ đen còn trong nồi nấu.
• Nếu chưng và phơi được 9 lần thì tốt nhất.
Thành phẩm: Hà thủ ô đỏ đen đều màu, khô ráo.
HTO

củ nâu
7,68% tanin; 0,805% các
antraglycozid

3,8% tanin; 0,25% các

antraglycozid
HƯƠNG PHỤ

• Hương phụ chế có vỏ ngoài

đen hoặc nâu đen, mặt trong
màu vàng nâu, cứng, khô ráo,
sạch rễ con.

• Bảo quản: để nơi khô ráo

tránh mối mọt, ẩm thấp
 Sơ chế hương phụ --> thái phiến HƯƠNG
PHỤ

Tẩm giấm Tẩm muối Tẩm gừng Tẩm rượu

Sao vàng
Trộn đều
4 loại

Hương phụ tứ chế

 Bào Chế
• Bộ phận sử dụng: rễ củ cây cỏ gấu

• Thu hoạch vào lúc rễ củ già, phơi khô đốt cho cháy hết và rễ con, rửa sạch phơi sấy đến khi
khô kiệt.

• Thái phiến hoặc tán cho dập. Tẩm: hương phụ chia bốn phần, mỗi phần tẩm với một loại
phụ liệu sau: nước muối (NaCl), dịch nước gừng tươi, giấm, và rượu 35-40 độ. Lượng dịch
khoảng 15% so với dược liệu, lượng gừng khoảng 5% dược liệu. Ủ: ủ riêng từng từng phần
đến khi dịch thấm đều vào vị thuốc

• Sao: phần tẩm rượu sao qua, ba phần kia sao vàng.

• Trộn 4 phần lại thu được hương phụ tứ chế

Tẩm giấm Dẫn thuốc vào trong tăng tác dụng thu liễm, Tăng tác
dụng dẫn thuốc vào kinh can.

Tẩm muối Dẫn thuốc đi xuống dưới, vào thận chế với muối.

Tẩm gừng Dẫn thuốc ra cơ biểu, tán hàn, giảm tính hàn.

Tẩm rượu Tăng tác dụng dẫn thuốc lên thượng tiêu, giảm tính hàn.
BÁN HẠ

Bán hạ TP có màu vàng nâu,

cứng chắc, khô ráo

Bảo quản: để nơi khô ráo tránh

mối mọt, ẩm thấp. 1 tháng sấy
lại 1 lần
 Bào chế
Bộ phận sử dụng: củ cây thuộc họ ráy
• Cứ 1kg bán hạ thì thêm 50g phèn chua 300g gừng tươi giã nhỏ thêm
nước vào cho ngập. Ngâm trong 24 giờ, lấy ra rửa sạch.
• Đồ chín, thái mỏng, lại tẩm nước gừng: cứ 1kg bán hạ thêm 150g
gừng tươi giã nát, thêm ít nước vắt lấy nước và cho bán hạ vào ngâm
một đêm. Lấy ra sao vàng là dùng được.
• Phèn chua có tác dụng làm cho bán hạ hết nhớt( chất gây ngứa).
Thành phẩm: bán hạ vàng đều, sử dụng không bị ngứa
 Rượu Thập Toàn Đại Bổ

• Thành phần: Bát trân + Nhục quế, Hoàng kỳ

• Thành phẩm: rượu có màu nâu sậm, thơm mùi rượu, vị ngọt,
cay, đắng nhẹ

• Bảo quản: để nơi khô ráo, tránh ánh nắng mặt trời chiếu trực
tiếp
•Tại sao có hoàng kỳ trong thang
thập toàn đại bổ tân phương?
 Nhân sâm, thục địa: 120g

Bạch linh, bạch truật, đương quy, hoàng kỳ, bạch thược:
80g

Xuyên khung, cam thảo: 40g

Nhục quế: 20g, rượu 40 % 4L

 Ngâm với 70 % dung môi(2.8 -3l)
15 ngày

Chiết dịch ngâm, Bã ngâm với phần dung môi còn lại (30% 1.2 -
1l ) trong 10 ngày, gạn lấy dịch ngâm

Trộn lẫn các dịch ngâm, để lắng 48 giờ trong

bình đậy kín.

Lọc trong. Thêm đường (10-20g) và điều chỉnh hàm lượng

Ethanol nếu cần.
•Tại sao thang thập toàn
đại bổ không sử dụng pp
ngâm nóng?
Ghi nhớ có hiệu quả?
 Não không thích Não ghi nhớ tốt
redbull, cafe liều 45p nghỉ 10p
cao Lời
tâm
Não thích ăn
tôm, cua cá, thịt
sự
và ko khoái ăn của
ngập ngụa chè Não
Não thích học đậu, bí đỏ
môn XH: 13h-
17h
Môn khoa học, Não cần được ngủ
logic: 18h-21h Não thích nhìn sớm(22h)
hình ảnh đẹp dậy sớm(4h-5h)
Trí não

Nghỉ ngơi
Nghỉ
ngơi