LABORATUVAR HAYVANLARINDA İLAÇ VERME VE

ENJEKSİYON TEKNİKLERİ
İlaçlar, aşılar, enjekte edilebilen anestezikler veya
diğer ajanlar birçok farklı yollarla verilebilir.
Verilme yolunu verilecek ajanın yapısı, hayvan ve
verilme amacı belirler.
1. İntravenöz (iv): venle doğrudan dolaşıma
2. İntra-arteriyal (ia): arterle doğrudan dolaşıma
3. İntraperitoneal (ip): karın boşluğuna
4. Subkutan (sc): deri altına
5. İntramüsküler (im): kas içine
6. İntradermal (id): deri tabakaları arasına
Kemirgenlerde en sıklıkla kullanılan parenteral yol,
intraperitoneal enjeksiyondur.
Diğer yerler deri ve kastır.
İntramüsküler verilen materyel çok ufak olmalıdır;
gerekmedikçe önerilmez.
Emilim subkutan verilmeden daha hızlıdır.
Kullanım yolun ne olursa olsun kişinin ısırılmasını
engellemek için hayvanın güvenli tutulması, iğnenin
personele zarar vermemesi esas alınır.
ENJEKSİYON ÖNCESİ ÖNERİLER

Aynı gün içinde ikiden fazla im enjeksiyon bölgesi

kullanılmamalıdır
Vücut ısısında- yavaş- dolaşım hacminin %10’unu
geçmemeli
Sc enjeksiyonlar, günde en fazla 2 ya da 3 enjeksiyon
bölgesine uygulanılmalıdır
FARE
ORAL UYGULAMASI :
Maddeler içme suyuna ve gıdalarına eklenerek oral
olarak verilebilir.
İlacın tadı hoş değilse, iştahı etkiliyorsa ilaç daha az
tüketilecektir.
 Çevre sıcaklığı gibi dış faktörler de su içimini ve gıda
tüketimini etkileyecektir.
Genel bir kural olarak 100 gram vücut ağırlığındaki bir
hayvan 15 gram yiyecek, 15 mL su içecektir.
 FARE
GAVAJ UYGULAMASI:
Ağızdan ilaç verilmesi
gerektiğinde veya özel bir
besinle beslemede oral
enjeksiyon yapılır.
Hayvana anestezi verilmez.
Fare ense ve sırtından
yakalanır; baş ekstansiyon
durumuna getirilirken
kuyruğu aynı elin 3. ve 4.
parmakları arasına sıkıştırılır.
İğne farinkse yaklaşırken fare tübü veya iğneyi
yutmaya çalışacaktır. İğne özafagustan aşağı yavaşça
geçtikten sonra sıvı enjekte edilir.
Tüp veya iğnenin trakeaya girmemesi için dikkat
edilmelidir.
Ekseriyetle ağzın arkasına doğru tübün girmesi yutma
refleksini başlatır ve tüp özofagusa kolaylıkla girer.
Öksürme, siyanoz tübün larinkse veya trakeaya
girdiğini gösterir.
FARE
İNTRAVENÖZ UYGULAMA :
Kuyruğun lateral veni, en yaygın kullanılan vendir.
Kuyruğun ucu kaldırıldığı ve hafifçe her iki yöne
çevrildiği zaman ven görülebilir.
İğnenin ucu vene girerken, çıplak gözle izlenebilir.
 İğnenin vende olup olmadığını anlamak için deneme
enjeksiyonu yapılır.
İkinci kez damara girilmek istenirse kuyruğun daha
proksimalinden girişim yapılmalıdır.
Pratik ve eğitim şarttır. Enjeksiyon miktarı 0.2 mL'yi
aşmamalıdır
 FARE
İNTRAPERİTONEL
UYGULAMA :
Sağ alt kadranın laterali
enjeksiyon için uygundur
Sol bacak immobilize olmalıdır;
fare hareket ederse iç organların
delinmesine neden olur.
 Yirmi gramlık bir fareye
intraperitoneal enjeksiyon miktarı
2 mL'yi aşmamalıdır.
FARE
İNTRAMUSCULER UYGULAMA :
Bu yol genellikle kullanılmaz.
Farenin kası çok ufaktır ve vital yapılar daha fazla zarar
görür.
 Kullanıldığı zaman enjeksiyon yeri arka bacakların
qadriseps/uyluk bölgesidir.
Enjeksiyon miktarı 0.05 mL'yi aşmamalıdır.
FARE
SUBCUTAN UYGULAMA :
Fare de bu yol im yola
alternatif olarak kullanılır.
Uygun yer sırtta, omuz
başları arasındaki gevşek
deridir. Abdomen diğer bir
yer olarak kullanılır.
Volüm 2-3 mL olmalıdır.
SIÇAN
GAVAJ UYGULAMASI :
Belirlenmiş miktarda besin veya ilaç verilmesi
gerektiğinde mutlaka mide tübü kullanılmalıdır
Sıçan ense ve boyun derisinden tutulur. Baş enseye doğru
çekilerek ekstansiyona getirilir.
Dişler arasından tüp geçirilir. Özofagusa ve mideye girişini
kolaylaştırmak için tüp hafifçe döndürülerek dil üzerinden
itilir.
Farinkse temas edince yutma refleksi nedeniyle tüp
özofagusa girecektir.
Şayet larinks veya trakeaya girerse öksürme ve siyanoz
görülür.
SIÇAN
İNTRAVENÖZ UYGULAMA :
Lateral kuyruk veni en uygun yerdir. Arka bacağın
lateral yüzündeki safen ven de kullanılabilir.
Hayvanı tutma hem araştırmacı ve hem de hayvan
güvenliği için önemlidir. Hafif anestezi tutmada
yardımcı olur.
Uzun süre iv. verme veya örnek almak için v.
jugularisin veya v. femoralisin kateterize edilmesini
gerektirir. Cerrahi işlemle yapılır.
Kuyruk Venine IV Enjeksiyon
Uygun enjektör ve iğne
kalınlığı
Restrainer kullanılmalı Kuyruk Arterleri
veya anestezi altında
yapılmalı
Doğru damar seçilmeli
(venler arter ile
karıştırılmamalı)
Doğru enjeksiyon
volümü !!
Kuyruk Venleri
SIÇAN
İNTRAPERİTONEAL UYGULAMA :
Sağ alt kadran enjeksiyon için uygundur.
Hızlı ve büyük enjektörle enjeksiyondan
kaçınılmalı zira doku zedelenmesi ve rahatsızlığa
neden olabilir.
Hayvanın iyi tutulması hem araştırmacı ve hem de
hayvan güvenliği için önemlidir.
Bu şekilde 5-10 mL sıvı verilebilir.
 IP Enjeksiyon
Uygun enjektör ve iğne
kalınlığı
Doğru tutuş tekniği
Doğru enjeksiyon yeri (A)
Doğru enjeksiyon volümü

Not: Kemirgenler için doğru

IP enjeksiyon yeri karın
boşluğunun Sağ-Alt
çeyreği’dir.
IP Enjeksiyon Tekniği
SIÇAN
İNTRAMUSCULER UYGULAMA :
Kas kütlesi küçük olduğundan bu yol genellikle
kullanılmaz ve önerilmez.
Arka bacaklar kullanılır.
 Hafif anestezi uygulanabilinir.
Yardım amaçlı ikinci bir kişi olabilir.
Verilecek miktar 0.3 mL kadardır.
IM Enjeksiyon
Uygun enjektör ve
iğne kalınlığı
Doğru tutuş tekniği
Doğru enjeksiyon yeri
Doğru enjeksiyon
volümü
SIÇAN
SUBCUTAN UYGULAMA :
İlaç vermek için bu yol im. yolun yerine tercih edilir.
 Enjeksiyon yeri iki omuz arasıdır.
Diğer yer ise karın derisidir.
Hayvanın bir elle tutulabilmesi nedeniyle daha
kolaydır.
Sıçan derisi kalındır, iğneyi batırmak zordur.
Kişinin kendine enjeksiyon yapmaması için dikkatli
olması gereklidir.
Bu yolla 5-10 mL sıvı verilebilir.
TAVŞAN
GAVAJ UYGULAMASI :
Oral yoldan tavşanın alması gerekli maddenin (ilaç
veya gıda) miktarının tam olması için bu teknik
kullanılır.
Tavşan sert bir yüzeyde tutulur.
0.25-0.5 mL'lik miktar bir defada enjekte edilir.
Hayvan bunu yuttuktan sonra, bu şekilde istenen
miktarda sıvı ağza verilir.
TAVŞAN
REKTAL YOL İLE UYGULAMA :
Bu yol nadir olarak kullanılır. Bazı maddeler bu yolla
verilir.
Fleksibil tübing veya fleksibil olmayan kör problar
kullanılabilir.
Hayvan tümüyle tutulmalı, uygulama yumuşak
olmalıdır.
Zorla uygulanmamalıdır.
Hayvan karşı koyarsa nedeni araştırılmalıdır.
TAVŞAN
İNTRAVENÖZ UYGULAMA :
Marginal kulak veni yaygın olarak kullanılır.
Kulak üzerindeki kıllar tıraş edilir; enjeksiyondan önce
alkol veya alkol-iyotla temizlenir.
Hayvanın güvenli bir şekilde tutulması hayvanın bu
yöntemi kabullenmesine ve debelenmemesine neden
olacaktır.
Bir yardımcı olmalıdır. Kişi her iki elini kullanarak
enjeksiyon yapacaktır.
Bir tavşanda verilen total volüm 5mL olmalıdır.
Tavşanda iv
enjeksiyon
 TAVŞAN
İNTRAMUSCULER UYGULAMA :
En sık kullanılan yer vertebranın lateralindeki sırt kaslarıdır.
Quadriseps de önerilir.
Kan damarları olacağından intravenöz enjeksiyon riski
vardır.
Arka bacaklara enjeksiyon için yardımcı şarttır.
Bir elin baş ve işaret parmağı arasına ön veya arka uyluk kası
kavranır. Kas kütlesinin merkezine dik açıyla iğne batırılır.
Tekrarlayan enjeksiyon yapılacaksa yer değiştirilir.
 Uygun tutuş önemlidir.
 0.5-1 mL sıvı verilebilir.
TAVŞAN
SUBCUTAN UYGULAMA :
Enjeksiyon yeri iki skapula arasıdır.
Bir yardımcı tavşanı tutar.
Boyun veya sırt deri altına enjeksiyon yapılır.
30-50 mL sıvı verilebilir
Tavşanda sc enjeksiyon
Tavşanda ip enjeksiyon
KOBAY
GAVAJ UYGULAMASI :
kobaylar için oldukça streslidir.
Gavajdan önce sedatiflerin verilebilinir.
Kobay omuzlarından yakalanarak tutulur;
debelenmesini engellemek için arka bacaklar çekilir.
Diğer hayvanlarda görülen komplikasyonlar kobay
için de geçerlidir.
KOBAY
İNTRAVENÖZ UYGULAMA :
Birçok ven kullanılır; Lateral metatarsal, sefalik ve
safen vene , dorsolateral veni ve kulak renkli değilse
marginal kulak veni kullanılabilinir.
İntravenöz yoldan ancak 0.5 mL verilebilir.
KOBAY
İNTRAPERİTONEAL UYGULAMA :
Yardımcı yok ise hafif anestezi kullanılabilir.
Ensesinden tutulur, enseden ekstansiyon yaptırılırken
en alt abdominal kadrana enjeksiyon uygulanır.
 Karaciğer, kalın barsak ve mesaneye enjeksiyondan
kaçınmalıdır.
Enjeksiyondan önce aspire edilmeli, şayet idrar veya
barsak içeriği gelirse iğne ve şırınga atılıp yeniden
hazırlık yapılmalıdır.
Bu yolla 10-15 mL sıvı verilebilir.
KOBAY
İNTRAMUSCULAR UYGULAMA :
Enjeksiyonlar quadriseps kası veya sırt kaslarına
yapılır.
 Yardımcı işaret ve baş parmak arasında quadrisepsi
çekerek arka bacağından birini sabitler; kasın ortasına
enjeksiyon yapılır.
 İskiyadik sinir irritasyonu olabilir. Dikkat edilmelidir.
Bu şekilde 0.3 mL verilebilir.
KOBAY
SUBKUTAN UYGULAMSI :
Bir yardımcı tarafından hayvanın tutulması gereklidir.
Kobayın derisi, ufak kemirgenlerden daha kalın ve
serttir. İğnenin batırılması zordur.
Omuzların üzerindeki deri yukarı kaldırılır; vücuda
paralel şekilde iğne batırılır.
 Bu şekilde 5-10mL sıvı verilebilir.
 Lab. Hay. Kullanılan İğne Numaraları (G)
Tür Gavaj İV İP İM SC Kalp

Fare 19-20 27-30 23-27 26-30 25-27 25

Sıçan 15-16 20-25 23-25 25-26 23-25 22

Tavşan 15-16 20-25 19-20 22-23 20-25 16

Kobay 15-16 27 19-25 20-25 20-25 22

 Lab. Hay. Verilecek Maksimum Volüm (mL)

Gavaj İM SC İntraderm
Tür İV İP
(mL/kg) (yer) (yer) al

Fare 20 0.2 2-3 0.05 2-3 0.01

Sıçan 10 0.5 5-10 0.3 5-10 0.01

5
Tavşa
5 (yavaşça 50-100 0.5-1 30-50 0.01
n
)

Kobay 5 0.5 10-15 0.3 5-10 0.01

GAVAJ
Uygun gavaj kateteri yada feeding
tüp kullanın
Uygun tutuş tekniğini uygulayın
Sıvı volümüne dikkat edin !
Not: Yetişkin bir sıçanın diastema ve
mide girişi arası mesafe yaklaşık 7,5
cm’dir.
METABOLİK KAFES
UYGULAMASI
METABOLİK KAFESLER
Tek hayvan kapasiteli olup yemlik, suluk ve idrar ile
dışkının ayrıldığı kanallardan ibarettir.
Dışkı ve idrar toplamada,
Belli miktarda yem,
Belli miktarda su uygulamalarında kullanılmaktadır.
Hayvanların Kimliklendirilmesi
Hayvanın türü, cinsi, kafese konduğu tarih ve ağırlığı,
doğum tarihi, cinsiyeti, numarası, araştırmacının adı,
araştırma protokolu, araştırmacının bağlı olduğu
anabilim dalı ve telefon numarası yazılmalır.
Geçici kimlik verme kalemle kuyruğa işaret konarak
yapılır.
Sürekli kimlik verme kuyruğa dövme yapılarak .
Kimliklendirme yöntemi olarak en yaygın kullanılan
kulak delmedir.
Kulaktan İşaretleme
 D 38'i, E 51'i ve F 95'i göstermektedir

Kulaktan İşaretleme