REPUBLIKA E SHQIPËRISË

UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Thirrja: “PROJEKTE TË KËRKIMIT

SHKENCOR”
(Projekte në mbështetje të kërkimit shkencor dhe në
mbështetje të kërkuesve të rinj )

20 Tetor 2022
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Tema: Personaliteti shqiptar, Eqerem Çabej, në këndvështrimin e

albanologëve gjermanofolës nëpërmjet Letërkëmbimit të tij me studjues
potencialë.

Prof. Dr. Brikena Kadzadej/Dr. Ergys Prifti/Dr. Marisa Janku

Kandidatja për Doktoraturë:
M.A Vezire Krasniqi

20 tetor 2022 Tiranȅ

 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Objekti
Objekt i këtij Projekti shkencor është Letërkëmbimi, i panjohur deri tashmë, i
personalitetit të gjuhësisë shqiptare Profesor Eqerem Çabej me personalitete,
albanologë të hapësirës gjermanofolëse.
Ai daton në vite, tematika dhe rrethana të ndryshme, si p.sh. me: Wilfried Fiedler,
Oda Buchholz, Claus Haebler, Franz Babinger,Maximilan Lambertz etj.
Shtrirja kohore nga 1939 me Stadtmüller e deri në vitin 1978 me Wilfried Fiedler
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Burimi material : letra dhe kartolina si mëposhtë:

-Wilfried Fiedler (1975-1978) 24 letra, kartolina, Berlin, Gjermani
-Oda Buchholz (1973-1977) 6 letra, kartolina, Berlin, Gjermani
-Claus Haebler (1966-1977) 5 letra, kartolina, Münster, Gjermani
-Franz Babinger (1963-1967) 6 letra, München, Gjermani
-Johannes Faensen (1976) 2 letra, Berlin, Gjermani
-Gerda Uhlisch (1967-1975) 16 letra, Berlin, Gjermani
-Georg Stadtmüller (1939) 2 letra, Leipzig, Gjermani
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

“Shpesh kur i shkruan një miku është më shumë rasti, sesa tema
e letrës...” Goethe
(Goethe an Winckelmann -J. W. v. Goethe Werke, Weimarer Ausgabe, 1/46, 1891,
fq.11)
Letërkëmbimi është një mjet komunikimi joformal, i karakterizuar nga jozyrtariteti,
spontaniteti, individualiteti dhe nga konfidencialiteti si dhe mos-
riprodhueshmëria, pra disponueshmëria në kuptimin juridik.
Përmbajtja nuk është e përcaktuar detyrimisht objektivisht, por subjektet ndryshojnë,
trajtohen me shkallë të ndryshme të plotësisë, janë vetëm joplotësisht të
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

“Shpesh kur i shkruan një miku është më shumë rasti, sesa tema e
letrës...” Goethe
(Goethe an Winckelmann -J. W. v. Goethe Werke, Weimarer Ausgabe, 1/46, 1891,
fq.11)
Nuk ka korrespondencë pa njohje të pjesshme me personin dhe problemin, dhe
gjithashtu jo pa një mungesë të caktuar njohjeje me personin dhe çështjen.
Meqenëse shkëmbimi është i sinqertë, letra që komunikon zbulon marrëdhënie të
caktuara midis veprimtarisë njohëse individuale dhe kolektive, si dhe
historike…
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Hipotezat
• Njohja më e mirë e Profesor Çabejt jo vetëm si studjues, por edhe si
njeri.
• Nëpërmjet Letërkëmbimit do hidhet dritë në problematikat gjuhësore të
kohës.
• Perceptimi i këtyre problematikave nga Akademiku Çabej dhe nga
gjuhëtarët e huaj
• Gjendja gjuhësore e gjuhëve si objekt (Bazuar në këtë burimi shkencor
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Qëllimi
- Qëllimi i këtij Projeki është që nëpërmjet këtij Letërkëmbimi, të ruajtur
me shumë kujdes nga e bija e tij, Brikena Çabej, të paraqitet më e plotë
figura e këtij personaliteti të gjuhësisë shqiptare, jo vetëm si shkencëtar
por edhe si një njeri.
- Nëpërmjet trajtimit shkencor të këtij Letërkëmbimi do të nxirren në
dritë materiale të shumta origjinale që do të mundësojnë edhe nxjerrjen
në dritë të problematikave gjuhësore të kohës, sepse ato përcjellin edhe
një shkallë të caktuar të arritjeve gjuhësore apo probleme të kësaj fushe.
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Qëllimi
- Bazuar në analizën e këtij Letërkëmbimi do të shkëmbehet shkencërisht
më studjuesit e njohur në fushën e gjuhësisë shqiptare dhe duke u
bazuar në literaturën ekzistuese, punimet për Çabej do të plotësojmë më
shumë këtë figurë kaq të rëndësishme në gjuhësinë shqiptare.
- Njohja e mirë e Profesor Çabej si gjuhëtar dhe njeri, perceptimi i tij nga
rrethi shkencor gjermanofolës i kohës, do të mundësojë njohjen e së
shkuarës që do të bëjë të mundur njohjen më mirë të së tashmes dhe
realizimi i një produkti shkencor nga aktivitetet e parashikuara.
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Metodologjia
Fillimisht është parashikuar hulumtimi, grumbullimi me kujdes i të
dhënave, publikimeve për të paraqitur një panoramë të plotë të jetës dhe
të veprimtarisë shkencore, pra të gjendjes aktuale të objektit që është për
hulumtim.
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Për të arritur një strukturimin shkencor dhe të qartë të hapave gjatë këtij
procesi do të kihet parasysh që të bëhet një trajtim i qëllimshëm kritik i
burimit dhe materialit të të dhënave që do të përpunohen, po ashtu
përdorimi i vetëdijshëm i një metode përpunimi dhe ekzaminimi të
zgjedhur zbërthimi analitik, krijimi i hapave të detajuar të punës për
mbledhjen e fluksit të punës konkrete, ndoshta tashmë të rishikuar,
kontrolli i vazhdueshëm i rrjedhës së punës së hulumtuar, rezultateve dhe
metodave brenda procesit të përpunimit ('koherenca', kontrollin (pasues)
dhe korrigjimin e mundshëm i burimeve shkencore të zgjedhura fillimisht
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Aktivitete
Ekspozitë për Personalitetin Çabejn : “Akademiku Çabej si studjues dhe njeri”
Prezantimi nëpërmjet një ekspozite të realizuar nga pedagogë e studjues me
materiale të publikuara, të papublikuara, postera të hartuara nga punimet vetjake të
studjuesve të rinj për Profesor Çabejn.
Ekspozita do të jetë paraqesë fotografi, publikime dhe materiale ende të
papublikuara të Çabejt. Një vend të rëndësishëm do të zënë këtu posterat
shkencorë, të cilët do të japin përfundime të rëndësishme shkencore për
Akademikun Çabej.
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Aktivitetet
1. Ekspozitë për Personalitetin Çabejn : “Akademiku Çabej si studjues dhe njeri”

Kjo ekspozitë do të mundësojë që në mënyrë vizuale të shoqëruar me atë verbale qe

të merren informacione dhe që si studentët dhe studjuesit e rinj të bëhen të
vëmendshëm dhe të njihen më mirë me këtë personalitet të gjuhësisë shqiptare dhe të
kuptohet roli që ka luajtuar ai në sqarimin e dukurive gjuhësore të shqipes dhe
zhvillimin e saj.
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Aktivitetet
2. Konferencȅ Shkencore: “Letërkëmbimi i Profesor Çabejt dhe perceptimi nga
studjuesit gjermanofolës”
Ky shkëmbim do të bëhet në një rreth më të gjerë shkencor, jo vetëm me
sferën universitare, por edhe me atë akademike dhe me studjues gjermanofolës, me
qëllim që edhe përfundimet të jenë një rezultat i diskutimeve të hollësishme,
objektive shkencore.
Ky shkëmbim shkencor do të shoqërohet me një botim përmbledhës për fushat
hulumtuese të Profesor Çabejt dhe do të shërbejë si burim shkencor për publikime të
tjera shkencore. Parashikohet botimi tek Albanische Unisversitätsstudien (AUS)
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Aktivitetet
1. Konferencȅ Shkencore: “Letërkëmbimi i Profesor Çabejt dhe perceptimi nga
studjuesit gjermanofolës”
https://www.deutsche-digitale-bibliothek.de/person/gnd/11870060X

https
://www.bookdepository.com/Johann-Georg-von-Hahn-Brikena-Kadzadej/97838989
64975
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Përfundime
Ky Projekt do t´u ofrojë pedagogëve të gjuhës gjermane, shqipe, punonjësve
shkencorë, por edhe studjuesve të huaj -ballafaqimin me materiale origjinale, -me
problematikat gjuhësore dhe në fund të fundit -me arritjet gjuhësore të kësaj
periudhe, dhe - me një produkt përfundimtar, studim të mirfilltë për Akademikun
Çabej që do të shërbejë si burim shkencor për botimet e mëtejshme shkencore të
studjuesve të rinj shqiptarë dhe të huaj për gjuhësinë shqiptare.
Dua të theksoj faktin që ky koloz i gjuhësisë shqiptare realizoi një gjë të madhe, për
mendimin tim, vazhdimin e ideve të Rilindjes Kombëtare Shqiptare, periudhës më të dritur
të historisë shqiptare, që nxori në plan të parë rolin e gjuhës si tipar i kombit.
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Literatura
Eqerem Çabej: Diana dhe Zana (Studime kulturhistorike). Botimet Çabej
Eqerem Çabej: Elemente të gjuhësisë e të literaturës shqipe (Tekst mësimi për
shkollat e mesme, me pjesë të zgjedhura). Botimet Çabej
Eqerem Çabej: Fonetikë historike e gjuhës shqipe (Hyrje në historinë e gjuhës
shqipe, Pjesa e dytë). Botimet Çabej
Eqerem Çabej: Fonetike historike e gjuhës shqipe (Hyrje në historinë e gjuhës
shqipe, pjesa e parë). Botimet Çabej
Eqerem Çabej: Hyrje në historinë e gjuhës shqipe, (pjesa e parë) Botimet Çabej
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA

Literatura
Eqerem Çabej: Hyrje në indoeuropianistikë (Leksionet e Prishtinës). Botimet Çabej
Eqerem Çabej: Shqipja në kapërcyell – Epoka dhe gjuha e Gjon Buzukut. Botimet
Çabej
Eqerem Çabej: Shqiptarët midis Perëndimit dhe Lindjes. Botimet Çabej
Eqerem Çabej: Shumësi i singularizuar në gjuhën shqipe. Botimet Çabej
Emil Staiger: Der Briefwechsel zwischen Goethe und Schiller, 2005
Rüdiger Safranski: Der Briefwechsel: Eine Auswahl (Fischer Klassik), 2011
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I GJUHËVE TË HUAJA