BAB 10

KIMIA DALAM PERUBATAN DAN

KESIHATAN

Disediakan oleh NK Safrah Jamri

10.1 Perubatan Tradisional, Perubatan Moden Dan
Perubatan Komplementari

Ciri-cirinya ialah:-
Perubatan tradisional
Perubatan moden
Perubatan komplementari
 Perubatan tradisional
Kaedah perubatan menggunakan
tumbuh-tumbuhan haiwan dan bahan Kesan rawatan lebih perlahan
semulajadi yang diaplikasi secara kursus
atau gabungan bagi diagnosis dan Diwarisi dan diamalkan turun-
merawat penyakit temurun

Setiap kaum di Malaysia mengamalkan Pembuktian keberkesanan melalui

kaedah perubatan tradisional yang
tersendiri
CIRI-CIRINYA pengalaman

Kos rawatan yang rendah

Rawatan menggunakan bahan

semulajadi dan haiwan
 PERUBATAN MODEN
Kaedah moden merujuk kepada
campuran seni merawat dengan pelbagai
bidang ilmu sains yang mempunyai
hubungan dengan sains kesihatan dan
bioperubatan melibatkan bidang-bidang
seperti perubatan klinikal, penyelidikan
perubatan dan pembedahan dalam
mengubati penyakit dan merawat
kecederaan.
CIRI-CIRINYA
Rawatan menggunakan ubat-ubatan
sintetik
Guna kaedah moden seperti
pembedahan, rawatan laser dan
radioterapi
Rawatan lebih berkesan dan lebih
cepat
Pembuktian keberkesanan secara
klinikal
Kos rawatan yang mahal
 Perubatan komplementari
Kepelbagaian kaedah dalam penjagaan
kesihatan yang berasal daripada pelbagai Tidak menggunakan ubat-ubatan
bentuk budaya sejak zaman-berzaman. teraputik, dadah dan bahan sintetik
kimia
Terdapat 2 bahagian utama iaitu produk
semulajadi, senaman badan dan minda.
Mengambil kira pandangan pengamal
Kaedah ini boleh digunakan Bersama perubatan moden dan tradisional
rawatan moden bagi merawat sesuatu
penyakit seperti rawatan kanser.

Tidak melibatkan pembedahan dan

jahitan terhadap tubuh badan

CIRI-CIRINYA
Ubat-ubatan yang digunakan dalam perubatan
tradisional, moden dan komplementari
 Ubat ialah dadah atau bahan yang diambil untuk mengawal kesihatan, merawat atau mencegah penyakit.
 Ubat dan rawatan ini perlu didapati daripada pihak-pihak yang bertauliah.
 Ubat tradisional ialah ubat yang didapati daripada sumber semulajadi seperti tumbuhan dan haiwan tanpa
diproses secara kimia dan diamalkan sejak dahulukala.
 Ubat moden ialah ubat yang dihasilkan di dalam makmal untuk kegunaan ramai dan dijual di pasaran
secara meluas.
 Ubat moden disediakan dalam pelbagai bentuk pil, kapsul, pasta, ampaian dan larutan.
 Ubat moden dikelaskan kepada 3 jenis iaitu analgesik, antibiotik dan psikoteraputik.
 CONTOH UBAT TRADISIONAL

ALOE VERA (LIDAH BUAYA)

Lendiran daripada daunnya
disapu pada kulit untuk
mengurangkan kesakitan kulit
akibat selaran matahari
(sunburn) atau terkena benda
panas.
Ginseng
Herba yang popular
digunakan dalam perubatan
tradisional kaum cina untuk
memelihara kesihatan badan
Halia
Melegakan bengkak dan
sengal-sengal badan serta
menghilangkan angin dalam
badan
 Pokok bunga raya Kuinina

Daunya melegakan sakit Kulit pokok Chinchona sp.

kepala dan merawat masalah Digunakan untuk membuat
keguguran rambut ubat penyakit malaria

CONTOH UBAT TRADISIONAL

 3 JENIS UBAT MODEN

Antibiotik
Analgesik
• Berfungsi untuk membunuh atau menghalang pertumbuhan
• Berfungsi melegakan bakteria berjangkit
kesakitan • Dihasilkan daripada mikroorganisma seperti fungus dan
• Contoh: aspirin, parasetamol bakteria yang boleh melawan bakteria penyebab penyakit
dan kodeina • Dihasilkan melalui sintesis bahan kimia
• Perlu dihabiskan mengikut dos yang diberikan untuk
memastikan bakteria dihapuskan
• Contoh: penisilin dan streptomisin
3 JENIS UBAT MODEN

o Digunakan untuk merawat pesakit psikiatrik

o Ubat ini perlu mengikut dos yang ditetapkan oleh doctor
kerana boleh menyebabkan perubahan perasaan, pemikiran
dan kelakuan seseorang.
o Ubat ini dikelaskan kepada 3 jenis:-
I. Stimulant – ubat ini merangsang dan mengaktifkan
kegiatan otak, badan dan perasaan pesakit; contoh
Psikoteraputik amfetamina
II.Antidepresan – ubat ini berfungsi untuk mengawal
keadaan kemurungan; contoh imipramine dan amitriptilin
III.Antipsikotik – ubat penenang; contoh trankuiliser,
barbiturate, dozapin dan haloperidol.
PERUBATAN KOMPLEMENTARI
 Tidak hanya mengfokuskan usaha merawat penyakit sahaja tetapi juga memastikan pesakit sihat secara
holistic merangkumi fizikal, mental dan emosi.
 Ini merupakan rawatan tambahan yang dilakukan Bersama dengan perubatan moden dalam merawat
penyakit.

Akupuntur

Jarum steril dimasukkkan ke dalam titik –titik tertentu pada kulit

yang disebut “titik akupuntur” dan kemudian dimasukkan secara
perlahan dan lembut.

Ini dapat merangsang system saraf untuk melegakan kesakitan.

PERUBATAN
KOMPLEMENTARI
Kiropraktik
• Kiropraktik tidak menggunakan ubat tetapi
menggunakan kemahiran ahli kiropraktor
untuk membetulkan semula kedudukan tulang
menggunakan tangan.
• Kiropraktik berkesan untuk merawat sakit
belakang dan leher, sakit sendi, sakit kepala
dan kecederaan sukan
Urutan tradisional
• Ialah kaedah untuk memanipulasi tisu lembut
badan menggunakan tangan, jari dan
penumbuk.
• Urut dapat melegakan keresahan, kesakitan,
ketegangan,otot dan masalah urat saraf.
 PERUBATAN
KOMPLEMENTARI
Homeopati
 Ubat yag sesuai diberikan kepada sakit
berdasarkan gejala yang ditunjukkan atau yang
dimaklumkan oleh pesakit seperti demam, rasa
sakit attau batuk.
 Ubat yang diberikan menguatkan keupayaan
tubuh melawan penyakit yang menyerang,
bukannya menyediakan bahan untuk membunuh
kuman penyakit tersebut.
Terapi herba
 Terapi minda menggunakan tumbuhan atau
bahagian tumbuhan yang memiliki khasiat
untuk mrngubati penyakit.
 Penggunaan herba lebih diyakini oleh orang
ramai kerana sumbre semula jadi tidak
mendatangkan kesan sampingan dan tiada
kandungan dadah yang memudaratkan
kesihatan.
PENGGUNAAN UBATAN BUATAN MANUSIA DAN
UBATAN DARIPADA SUMBER SEMULAJADI
 Ubat dihasilkan daripada dua sumber sama ada buatan manusia
(sintetik) atau sumber semulajadi.
 Ubat tradisional diperolehi daripada sumber semulajadi
 Ubat moden dihasilkan oleh manusia dengan menyediakan sebatian
kimia yang mempunyai struktur molekul yang sama atau hamper
sama dengan struktur molekul bahan aktif dalam sesuatu ubat
tradisional.
PERBANDINGAN CIRI ANTARA UBATAN-UBATAN
MANUSIA DAN UBATAN DARIPADA SUMBER SEMULA
JADI
UBATAN BUATAN MANUSIA UBAT DARIPADA SUMBER
Dihasilkan di makmal dan dikomersialkan
secara besar-besaran untuk kegunaan ramai.
Contoh: Vitamin C dalam bentuk pil dijual di
farmasi.
Perlu diambil secara berterusan (biasanya
untuk penyakit kronik) atau berhenti apabila
telah sembuh
Bukti penyembuhan berdasarkan ujian
klinikal
Berisiko mendapat kesan sampingan jika:
I. Digunakan tanpa nasihat daripada doctor
II. Pesakit tidak mengikut dos yang betul
SEMULAJADI
Diperoleh daripada tumbuhan dan haiwan
Contoh: Vitamin C daripada buah
Perlu diambil atau diamalkan secara
berterusan dalam jangka masa yang lama
supaya berkesan
Bukti penyembuhan melalui kepercayaan dan
pengalaman orang terdahulu
Berisiko mendapat kesan sampingan jika:
I. Digunakan tanpa nasihat daripada doctor
II. Pesakit tidak mengikut dos yang betul
  Ubat perlu digunakan untuk tujuan yang betul iaitu menyembuhkan penyakit.
 Penyalahgunaan ubatan berlaku apabila seseorang menggunakan ubat-ubatan
dengan cara yang salah seperti menggunakannya bukan untuk bertujuan
menyembuhkan penyakit dan mengambil ubat tidak mengikut preskripsi
doctor.
 Ini akan menyebabkan risiko kesan sampingan.
Kesan  Kesan sampingan ialah kesan yang tidak diingini daripada penggunaan
penyalahgunaan ubat.
 Kesan-kesannya
Ubat-ubatan I. Menyebabkan kematian
II. Ubat itu tidak berkesan untuk merawat penyakit. Maka sakit tersebut
tidak sembuh
III. Kesan seperti alahan, muntah, sakit kepala, demam dan pengsan
IV. Menyebabkan ketagihan ubat seperti ketagihan ubat batuk
  RADIKEL BEBAS ialah atom atau molekul yang kekurangan
10.2 RADIKEL satu electron yang menjadikan atom atau molekul tersebut tidak
stabil, reaktif dan cenderung untuk menyerang atom atau
BEBAS molekul lain.
 Kesan Radikal Bebas terhadap Kesihatan Manusia

 Proses pengoksidaan ialah tindak balas kimia yang berlaku apabila suatu bahan tindak balas mengalami
kehilangan electron.
 Proses pengoksidaan ini berlaku secara semulajadi di dalam badan menghasilkan radikal bebas.
 Ini mencetuskan tindak balas berantai untuk menghasilkan lebih banyak radikal bebas.
 Metabolisme dan keradangan adalah antara dua factor yang mempengaruhi jumlah radikal bebas di dalam
badan
 Terdapat dua factor luaran iaitu asap rook, pendedahan kepada radiasi, cahaya matahari dan pencemaran
udara
 Radikal bebas merosakkan struktur DNA kita dengan mengambil electron daripada molekul yang membina
DNA . Ini yang membentuk bahan karsinogen yang menyebabkan mutasi dan kanser.
 Radikal bebas:
i. menyebabkan penyakit seperti penyakit kardiovaskular dan ketidaksuburan
ii. Merosakkan buah pinggang, hati dan peparu
iii. Menyebabkan penuaan awal seperti wajah berkedut dan rambut beruban
Faktor dalam
Faktor luaran
 10.3 BAHAN ANTIOKSIDA
 BAHAN ANTIOKSIDA – sebatian kimia yang diperlukan oleh badan
kita untuk melambatkan atau menghentikan proses pengoksidaan.
 Bahan ini melindungi sel badan daripada kerosakan akibat radikel nebas
dan dianggap sebagai barisan pertahanan terhadap risiko mendapat
penyakit.
 Badan kita boleh menghasilkan baan antioksida, tetapi ia berkurang
apabila used meningkat.
 Bahan antioksida ada dalam makanan.
Bahan-bahan antioksida dalam makanan

Beta karotena ditemui dalam makanan yang berwarna merah, kuning

atau jingga seperti lobak merah, manga dan ubi keledek

Lutein sering dikaitkan dengan mata yang sihat. Bahan antioksida ini
terdapat dalam kuantiti yang banyak dalam sayur-sayuran hijau seperti bayam, kubis dan brokoli

Likopena ialah bahan antioksida yang ditemui dalam buah-buahan seperti

betik, jambu batu, tembikai, tomato, apricot, limau gedang dan oren
 Vitamin C ialah vitamin larut air yang dikenal sebagai asid askorbik. Bahan
antioksidan ini terdapat dalam buah-buahan sitrus, bayam,brokoli, kiwi, strawberi,
kranberi, kubis, lada hijau dan bijirin.

Vitamin E dikenal sebagai alfa-tokoferol ialah bahan antioksidan yang terapat dalam
pelbagai jenis minyak termasuk minyak kelapa sawit, minyak germa gandum, minyak
jagung dan minyak kacang soya. Bahan ini juga ditemui dalam apricot, brokoli,
kekacang dan mangga.
Tindakan Bahan Antioksidan terhadap Radikal Bebas
 Bahan antioksidan ialah sebatian kimia yang boleh diperoleh dari sintesis kimia atau tumbuhan semula
jadi.
 Apabila bahan antioksidan bertindak balas dengan radikal bebas, sebatian yang lebih stabil akan terhasil
dan menghentikan proses pengoksidaan.

Faktor yang mempengaruhi Pengoksidaan Makanan

 Proses pengoksidaan berlaku pada makanan yang terdedah kepada udara.

 Proses ini menyebabkan buah-buahan seperti epal dan pisang menjadi perang apabila dibiarkan terdedah
kepada udara.

Pengoksidaan pada epal

10.4 PRODUK
KESIHATAN
Bahan Aktif dalam Produk Kesihatan
 Semua produk kesihatan, sama ada dalam bentuk pil, serbuk atau losen
mengandungi bahan aktif yang memainkan peranan dalam memberikan
kesan kepada pengguna produk.
 Bahan aktif ialah komponen tertentu di dalam sesuatu produk yang
mempunyai kesan terhadap penyembuhan atau pencegahan penyakit.
 Bahan aktif akan memberikan kesan atau tujuan yang sama walaupun
digunakan dalam produk dengan jenama yang berbeza
 Dua atau lebih bahan aktif tidak boleh digunakan Bersama kerana boleh
bertindak balas dan menghasilkan kemudaratan kepada kesihatan.
Penggunaan Produk Kesihatan yang terdapat dalam
Pasaran
 Produk kesihatan seperti suplemen diambil untuk memulihkan penyakit dan mengekalkan
kesihatan
 Produk kesihatan yang baik dapat menjamin kesihatan yang normal dan meningkatkan daya
pencegahan penyakit. Contohnya, pengambilan multivitamin dapat meningkatkan proses
tumbesaran kanak-kanak
 Gaya hidup yang sibuk bekerja dan tidak mengamalkan pemakanan yang seimbang
menyebabkan produk kesihatan menjadi keperluan demi menjamin kesihatan. Contohnya,
pengambilan pil-pil vitamin menjadi pelengkap kepada amalan kesihatan yang tidak seimbang.
 Namun Langkah berhati-hati perlu dilakukan dalam pemilihan produk kesihatan iaitu dengan
mendapatkan nasihat doctor perubatan dan menyemak label terlebih dahulu atau menggunakan
sebarangan produk kesihatan untuk mengelakkan kesan yang tidak diinginkan.