İşletme Kurulması ve Türleri

Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 1

 İŞLETME TÜRLERİ
Büyüklüğüne(Ölçeğe) Göre
1. Küçük ve Orta Büyüklükte İşletmeler(KOBİ)

İşletmenin ölçeğini belirlerken kullanılan

kriterler ikiye ayrılır.
2. Büyük İşletmeler

Niceliksel Niteliksel

Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 2

KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ
İŞLETMELER (KOBİ’LER)
KOBİ Sınıflandırılması:
• Mikro İşletmeler:İşçi sayısı 10 veya küçük; Yıllık satış cirosu/Yıllık bilanço değeri
3 milyon TL veya daha az olan işletmeler.

• Küçük Ölçekli İşletmeler:İşçi sayısı 50 veya küçük; Yıllık satış cirosu/Yıllık

bilanço değeri 25 milyon TL veya daha az olan işletmeler.

• Orta Ölçekli İşletmeler: İşçi sayısı 250 veya küçük; Yıllık satış cirosu/Yıllık
bilanço değeri 125 milyon TL veya daha az olan işletmeler.

Koşullar:
• Bağlı işletme olarak bir şirketler grubu içinde yer almamak
• Veya ilk ölçütteki koşulları taşıyan bir şirketler grubu içinde bağlı işletme
olarak yer almak
Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 3
 KOBİ N
Türkiye’de KOBİ’ler : Genel Bilgi edir?

KOBİ’ler…
• 250’den az çalışan istihdam eden,
• Yıllık bilanço veya net satış hasılatı 125 Milyon TL’yi geçmeyen,
• Yukarıdaki ilk iki ölçütten büyük bir şirketler grubunda bağlı işletme olarak yer
almayan,
işletmelerdir.

Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 4

 Türk KO
Türkiye’de KOBİ’ler : Genel Bilgi B
Ekonom İ’lerin
ideki Ye
ri

KOBİ’ler, Türkiye Ekonomisinde…

Toplam Toplam
m iş letme değer katma
Topla istihdamın in
ın
sayısın i* %78 ini* %55,2
sini*
in
%99,8

Topla
Toplam m
ihraca
Toplam yatırımların %56 s n
tı
rın
satışla %50 sini* ını**
6 5 , 5 ini*
%

…oluşturmaktadır.

Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 5

 Türkiye
’de
Türkiye’de KOBİ’ler : Genel Bilgi KOBİ’le
Temel S rin
orunlar
ı

• Yönetim ve organizasyon sorunları,

• Ölçek sorunu,
• Finansman sorunları,
• Nitelikli eleman istihdamı sorunu,
• Pazarlama sorunları,
• Verimlilik, kalite, standardizasyon ve çevre,
• İnovasyon,
• Proje bazlı çalışama eksikliği.

Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 6

KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ
İŞLETMELER (KOBİ’LER)

AVANTAJLARI DEZAVANTAJLARI
• Kurulması kolaydır • Büyük şirketlerle rekabet
• Maliyetleri düşüktür etmekte zayıftır
• Gözardı edilmiş niş’leri • Büyümesi zor ve kısıtlı olabilir
kapsayabilir • Finansmanı kısıtlıdır
• Patron-çalışan ilişkileri yakındır • Yönetim becerileri yetersiz
• Müşteri hizmetlerinde etkilidir olabilir
• Esnektir
• Yenilikçi ve yaratıcıdır

Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 7

BÜYÜK İŞLETMELER
Türkiyede Büyük İşletme Tanımı: 250 üstünde işçi çalıştıran,
ve yıllık satış cirosu veya yıllık bilanço değeri 40 milyon YTL den
fazla olan işletmeler.

AVANTAJLARI DEZAVANTAJLARI
• Ar&ge için ayrılan yüksek • Yönetim yanlışları toplumda
bütçe bunalımlara neden olabilir
• Büyük satın alımlar nedeniyle • Aşırı politik güç kazanma
maliyet verimliliği • Esnek olamama
• İşbaşı/işdışı eğitim
• Finansal güç
• Etkin yönetim
• Verimli üretim

Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 8

Faaliyet Kollarına Göre
1. İmalat işletmeleri

1. Hizmet İşletmeleri

2. Pazarlama ve Satış İşletmeleri

Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 9

Sermaye Sahipliğine Göre

• Yerel İşletmeler
1. Özel işletmeler
2. Kamu/Devlet işletmeleri
3. Karma işletmeler

• Yabancı işletmeler
1. Özel işletmeler
2. Kamu/Devlet işletmeleri
3. Karma işletmeler

Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 10

 İŞLETMELERİN YASAL YAPISI
ŞAHIS Sorumluluk
Sorumluluk sınırsızdır
Sınırsızdır
ve
İŞLETMELERİ tüm
ve Tüm
kişiselKişisel
Varlığını
mal varlığını
kapsar
Kapsar
Mal

ve
ORTAKLIKLA
ŞAHIS ORTAKLIKLAR
R İŞLETMELERİ
(Tek kişi işletmenin •ADİ ORT.
sahibidir)
•KOLLEKTİF ORT.

•KOMANDİT ORT.
-Komandite ortak

-Komanditer ortak

•SERMAYESİ
PAYLARA BÖLÜNMÜŞ
KOMANDİT ORT.

11
SERMAYE
İŞLETMELERİ ANONİM ORTAKLIKLAR
• 1 veya daha fazla kişi tarafindan kurulur
Sorumluluk Konulan
konulan • Sermayesi pay’lara (hisse’lere) bölünmüştür
Sermaye
sermaye ile sınırlıdır
Sınırlıdır • Pay’lar(hisse’ler) kurumda ortakliği belirler
…..Kişisel mal
Mal • Pay’lara sahip olan ve elinde tutan
Varlığını
varlığını Kapsamaz…
kapsamaz… kişiler(paysahipleri), kurumun ortaklari gibi
davranabbilirler ve hak ve söz sahibidirler
• Pay’lar satildiğinda, yeni sahip şirkette hak
ve söz sahibi olur
LİMİTED ORTAKLIKLAR
• Sorumluluğu toplam sermaye ile sınırlıdır.
• 1-50 kişi tarafindan kurulur Paysahiplerinin koyduklari sermayeden
• Ortaklar ayni zamanda başka bir sorumluluklari yoktur.
sahiplerdir • Hisse sahipleri kendilerini temsil etmek
• Ortaklarin sorumluluğu üzere bir yönetim kurulu seçerler
koyduklari sermaye ile • Yönetim kurulu tepe yönetimini atar
sinirlidir
• Ortaklar yönetici de olabilir

Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 12

 İşletmenin Sahipleri:
Paylar ve sahip olanlar PaySahipleri

Vekalet (Temsilcilik) İlişkileri

İşletme sahiplerinin
seçtiği temsilciler Yönetim Kurulu

Yönetim kurulunun seçtiği Üst

Üst Yöneticiler Kademe
Yönetim

Üst Yönetimin seçtiği Orta

Orta Yöneticiler Kademe
Yönetim

Orta Yöneticilerin Alt

seçtiği Alt Yöneticiler Kademe
Yönetim

Anonim Şirketlerde Yönetim 13

İŞLETMELER’İN
İŞBİRLİKLERİ VE BİRLEŞMELER YOLU İLE
YENİ OLUŞUM KURMA NEDENLERİ

• Risk’leri azaltmak için

• Yeni alanlara girebilmek için
• Finansal güç kazanmak için
• Pazarda güç kazanmak için
• Ticaret engellerini aşmak için

Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 14

 STRATEJİK İŞBİRLİKLERİ
A B

A B

ORTAK GİRİŞİM İŞBİRLİKLERİ

ORTAK GİRİŞİMLER İŞBİRLİKLERİ
(JOINT VENTURES) (ALLIANCES)
İki ya da daha fazla işletme belirli İki veya daha fazla işletme, belirli
bir amaç için, yeni bir kimlik altında bir amacı gerçekleştirmek için,
ortaklık kurarlar başka bir kimlik altında ortaklık
Ortak olan işletmeler kendi kurmadan, sadece işbirliği yaparlar
kimliklerini muhafaza ederler 15
 A B

A B

BİRLEŞME(Merger) SATINALMA(Acquisition)
İki işletme kaynaklarını birleştirir. Bir işletme diğerinin tüm hisselerini veya
Yeni bir girişim kurulur. kontrolü sağlayacak miktarda hissesini
satın alır.
16
Prof. Dr. Mahmut PAKSOY
BİRLEŞME VE SATIN ALMALAR
(MERGERS AND ACQUISITIONS)
BİRLEŞMELER (MERGERS) SATIN ALMALAR
(ACQUISITIONS)
• İki işletme kaynaklarını birleştirir.Yeni bir • Bir işletme diğerinin tüm hisselerini veya
girişim kurulur, kontrolü sağlayacak miktarda hissesini
satın alır.

• İşletmeler eski kimliklerini kaybeder. • Satın alan işletme ana işletme, satın alınan
işletme bağlı işletme olarak adlandırılır.

• İşletmeler eski kimliklerini muhafaza

ederler.
• Dikey birleşme
(Aynı sektörde farklı dağıtım kademelrindeki • Dikey satın alma
işletmelerin birleşmesi)
(aynı)
• Yatay birleşme
(aynı sektörde birbirine rakip veya birbirini • Yatay satın alma
tamamlayan, benzer işletmelerin birleşmesi) (aynı

• İlişkisiz birleşme • İlişkisiz satın alma

(farklı sektörlerde yer alan işletmelerin (Aynı)
birleşmesi)

Prof. Dr. Mahmut PAKSOY 17