QOS GÖSTERGELERİ

Tanım ve Açıklamalar
 QOS GÖSTERGELERİ
• Cpk
• İlk Seferde Doğru Oranı
• Ekipman Etkinlik Oranı
• PSW Performansı
• Hurda Yüzdesi
• Hammadde Stok Devir Hızı
• Ford PPM
• Q1 Puanı
• Ambardan Ambara Süre
• Kaza Frekansı
• Personel Devir Hızı
• Arıza Duruş Oranı
• Enerji Tüketim Oranı
• Devamsızlık
• Eğitim
• İkmal Performansı
• Yan Sanayi PPM
• İç PPM
 G-K-T-M-M-Ç Bazında
QOS Göstergeleri
Güvenlik Maliyet
• Kaza Frekansı • Hammadde Stok Devir Hızı
• Ambardan Ambara Süre
Kalite
• İSD
• Cpk Motivasyon
• Ford PPM • Personel Devir Hızı
• Yan Sanayi PPM • Devamsızlık
• İç PPM • Eğitim
• Hurda Yüzdesi
• Q1 Puanı
Çevre
Teslimat • Enerji Tüketim Oranı
• EEO
• PSW Performansı
• Arıza Duruş Oranı
• İkmal Performansı
GÖSTERGE: Kaza Frekansı
METRIC: Work Injury (Loss Time Case Rate)
BİRİMİ: adet / 200.000 saat
TANIM: 200.000 saat çalışma süresi içindeki kaza adedi

FORMÜL:
Kaza Sayısı
x 200.000 saat
Çalışma Süresi

HESAPLANMASI İÇİN GEREKLİLİKLER:

• İlgili dönem içinde oluşan iş kazalarının kayıtları
• İnsan kaynaklarından gelen fiili çalışma süresi bilgisi
• ÖNEMLİ NOT: Yalnızca 2 gün ya da daha üzeri istirahatle sonuçlanan
kazalar adede dahil edilmektedir
ÖRNEK:
• Mayıs ayında meydana gelen kaza sayısı: 2
• Mayıs ayındaki toplam çalışma süresi: 17.500 a*s
• Kaza Frekansı = (2 / 17.500) * 200.000 = 22,85 adet / 200.000 a*s
GÖSTERGE: İlk Seferde Doğru Oranı (İSD)
METRIC: First Time Trough (FTT)
BİRİMİ: Yüzde (%)
TANIM: Bir işlemden/operasyondan, standartlara uygun olarak birinci seferde
doğru olarak çıkan ürünlerin yüzdesidir.

FORMÜL:
Üretilen ürün adedi – (Hurda + Tamir + Tashih + İade)
x 100
Üretilen Parça Adedi

HESAPLANMASI İÇİN GEREKLİLİKLER:

• İSD takip edilen noktalardaki hurda, tamir ve tashih raporları
• Üretim raporları
ÜRÜN İSD HESAPLAMASI:
• İSDÜrün = (İSDHat-1) x (İSDHat-2) x (İSDHat-3) x ………
GÖSTERGE: Proses Yetenek Endeksi (Cp, Cpk)
METRIC: Process Capability (Cp, Cpk)
BİRİMİ: Birimsiz
TANIM: İstatistiksel Proses Kontrol yöntemi ile takip edilen bir ürün/proses
özelliğinin, belirlenmiş spek. limitleri içinde üretilebilme yeteneğidir.
Kısa dönemde > 1,67 Uzun dönemde > 1,33 olmalıdır!
FORMÜL:
ÜSL - ASL
Cp = Cpk = Min ÜSL - X X - ASL
;
6 3 3

HESAPLANMASI İÇİN GEREKLİLİKLER:

• Yeteneği hesaplanacak özelliğin normal dağılım göstermesi
• En az 30 veri
ÖRNEK:
• Özellik: A parçasındaki delik çapı Spek: 15 ± 1 mm.
• Ortalama: 14 mm.
• Std. Sapma: 0,2 mm.
GÖSTERGE: Hurda Oranı (Adetsel)
METRIC: Scrap Ratio
BİRİMİ: Yüzde (%)
TANIM: (ADET OLARAK) Hurdaya çıkan parça sayısının üretilen toplam parça
sayısına oranı

FORMÜL:
Hurda Adedi

Üretilen Parça Adedi

HESAPLANMASI İÇİN GEREKLİLİKLER:

• Hurda takibi ve raporlaması
• Parça bazında üretim raporları
ÖRNEK:
• Parça-A: Üretim Adedi: 5500 Hurda Adedi: 250
• Parça-B: Üretim Adedi: 2500 Hurda Adedi: 150
Parça Hurda Oranı ? Fabrika Genel Hurda Oranı ?
GÖSTERGE: Ekipman Etkinlik Oranı (EEO)
METRIC: Overall Equipment Efficiency (OEE)
BİRİMİ: Yüzde (%)
TANIM: Bir ürünün üretildiği rota üzerindeki darboğaz tezgahta ya da
tezgahlardaki kapasite kaybına yol açacak her türlü duruşun

FORMÜL:

EEO = ( Çalışabilirlik x Performans x Kalite ) * 100

HESAPLANMASI İÇİN GEREKLİLİKLER:

• Darboğaz tezgahtaki her türlü duruşun kaydedilmesi
• Darboğaz tezgahtan çıkan hurda parçaların kaydedilmesi
UYARILAR:
• Her tezgahta takip edilmesi israftır
• Takip edilecek darboğaz tezgahlar kapasite analizi sonucunda
belirlenmelidir.
GÖSTERGE: Arıza Duruş Oranı
METRIC: Down Time due to Failure
BİRİMİ: Yüzde (%)
TANIM: Bir tezgahın (ya da tezgah grubunun) zamanının ne kadarını arıza
kaynaklı duruşlar nedeniyle kaybettiğini belirleyen gösterge

FORMÜL:
Arıza nedeniyle duruş süresi
x 100
Toplam çalışma süresi

HESAPLANMASI İÇİN GEREKLİLİKLER:

• Tüm tezgahlar için düzenli tutulan bakım/arıza kayıtları
ÖRNEK:
• Tezgah-1: Tezgah-1 Arıza Oranı ?
• Mayıs ayı içindeki arıza duruşları: 35 saat
Tezgah-2 Arıza Oranı ?
• Çalışma günü: 23 (Her gün 2 uzun vardiya)
• 9 saat malzeme eksiği nedeniyle planlı duruş Fabrika Arıza Oranı ?

• Tezgah-2:
• Mayıs arıza duruşları: 70 saat
GÖSTERGE: Hammadde Stok Devir Hızı
METRIC: Inventory Utilization (Inventory Turnover)
BİRİMİ: Birimsiz
TANIM: Şirketin elindeki stokları ilgili zaman diliminde kaç kere çevirdiğini
belirten en önemli göstergelerdendir.

FORMÜL:
Birim hammedde maliyeti x Üretilen Ürün Sayısı

Hammaddenin Ortalama Stok Maliyeti

HESAPLANMASI İÇİN GEREKLİLİKLER:

• Birim ürün maliyetinin hesaplanması
• Stok maliyetini hesaplayabilecek bir stok takip sistemi
UYARILAR:
• Stok devir hızı yalnızca parasal olarak çok tutan hammalzemeler için
hesaplanabilir.
GÖSTERGE: Ambardan Ambara Süre (AAS)
METRIC: Dock-to-Dock Time (DTD)
BİRİMİ: Gün (ya da Saat)
TANIM: Bir ürünün hammalzeme olarak stoğa girişinden bitmiş ürün olarak
müşterinin eline varıncaya kadar geçen süre… Ürünün sistem içindeki hızı

FORMÜL:
Ham stok + Hat içi stok + Bitmiş Ürün Stoğu

Hat Hızı

HESAPLANMASI İÇİN GEREKLİLİKLER:

• Doğru kontrol parçasının seçilmesi
• Stok kontrol sistemi
• Hat hızı hesaplaması için darboğaz tezgah analizi
UYARILAR:
• Toplam stoğu, hat sonu hızına (ya da müşteri hızına) bölme hatası
• Fabrika içi stokların bölümlere paylaştırılması (mükerrer stok sayımını önleme)
GÖSTERGE: Personel Devir Hızı
METRIC: Personnel Turnover
BİRİMİ: Yüzde (%)
TANIM: İlgili dönem içinde işten ayrılan personel sayısının, toplam personel
sayısına oranıdır. Mavi yakalı, beyaz yakalı ya da ikisi birlikte hesaplanabilir.

FORMÜL:
İşten ayrılan personel sayısı
x 100
Çalışan personel sayısı

HESAPLANMASI İÇİN GEREKLİLİKLER:

• İnsan kaynakları biriminin verileri

ÖRNEK:
• Mayıs ayı başında toplam personel sayısı: 1200
• Ay içinde ayrılan kişi sayısı: 6
• Ay içinde işe yeni başlayan kişi sayısı: 2 Personel Devir Hızı ?
GÖSTERGE: Devamsızlık
METRIC: Absenteeism
BİRİMİ: saat / kişi
TANIM: İlgili dönem içinde kişi başına düşen devamsızlık süresidir

Devamsızlık kapsamı: Evlilik, Doğum, Ölüm, Fb. Dr. İstirahat, SSK İstirahat, Ücretsiz İzin, Sebepsiz

FORMÜL:
Devamsızlık Süreleri
Çalışan personel sayısı

HESAPLANMASI İÇİN GEREKLİLİKLER:

• İnsan kaynakları biriminin verileri

ÖRNEK:
• Mayıs ayında (200 kişilik bir fabrikada)
• 2000 saat SSK istirahati 150 saat Senelik İzin
• 500 saat Ücretsiz İzin 40 saat Doğum İzni Devamsızlık ?
GÖSTERGE: Eğitim
METRIC: Training
BİRİMİ: saat / kişi
TANIM: İlgili dönem içinde kişi başına düşen eğitim süresidir

Eğitim kapsamı: Sınıf eğitimleri + İşbaşı eğitimleri

FORMÜL:
Eğitim süresi
Çalışan personel sayısı

HESAPLANMASI İÇİN GEREKLİLİKLER:

• Eğitim kayıtları

UYARILAR:
• Eğitim gününe çevirirken 1 gün = 6 saat alınır
• Bu göstergenin sürekli artan bir hedef olarak alınması kesinlikle doğru
değildir.
GÖSTERGE: Enerji Tüketim Oranı
METRIC: Energy Consumption Rate
BİRİMİ: Yüzde (%)
TANIM: Enerji için ödenen ücretlerin (Enerji maliyet kalemleri) ilgili dönemin
cirosuna oranı
Enerji kalemleri: Doğalgaz, fuel-oil, katı yakıt, elektrik

FORMÜL:
Toplam Enerji Harcaması
x 100
Dönem Cirosu

HESAPLANMASI İÇİN GEREKLİLİKLER:

• Muhasebe verileri

UYARI: Enerji
•Hem sabit, hem değişken maliyetler içinde yer alabildiğinden
• Sezonluk oynamalar gösterdiğinden
hedef olarak alınırken tutarlılık göstermelidir.