OPARZENIA

Katarzyna Dąbkowska
CO TO JEST OPARZENIE ?
• Oparzenie to uraz skóry, błon śluzowych,
niekiedy tkanek położonych głębiej jak
mięśnie i kości, spowodowany działaniem
wysokich temperatur, energii elektrycznej
lub żrących substancji chemicznych.
 RODZAJE OPARZEŃ
• Oparzenia termiczne - powstają w wyniku działania ciepła (np. wrzątku, gorącego oleju).
• Oparzenia chemiczne - są wywoływane przez środki chemiczne o żrącym działaniu,
takie jak kwasy, ługi (zasady) i sole metali ciężkich. Wywołują one zmiany na skórze i
błonach śluzowych przypominające oparzenia. Oparzenie kwasem charakteryzuje się
wytworzeniem na skórze suchego strupa o różnym zabarwieniu (kwas solny tworzy białe
strupy natomiast kwas siarkowy czarne). Z kolei oparzenie ługiem powoduje powstanie na
skórze miękkiego, wilgotnego strupa o zabarwieniu białawym (tzw. martwica
rozpływna).
• Oparzenia elektryczne - powstają w wyniku przepływu prądu elektrycznego przez ciało,
czyli porażenia prądem. Źródłem prądu zazwyczaj jest domowa lub przemysłowa
instalacja elektryczna lub piorun.
• Oparzenia radiacyjne – są wynikiem działania promieniowania radioaktywnego (RTG,
UV i innych ekstremalnych czynników promiennych), a także promieniowania
słonecznego.
 STOPNIE OPARZENIA - charakterystyka
• Stopień I – cechuje się zaczerwienieniem skóry (rumień),
połączonym z niewielkim obrzękiem oraz bolesnym pieczeniem,
skóra jest ciepła. Rumień tworzy się pod wpływem krótkotrwałego
działania pary wodnej, niezbyt gorącej wody, lub też po zbyt silnym
opalaniu się. Utrzymuje się zazwyczaj kilka dni i goi się po
złuszczeniu naskórka. Nie pozostawia po sobie blizny.

• Stopień II –powstaje po oblaniu wrzątkiem, gorącym olejem lub pod wpływem pary wodnej, chemikaliów itp.
Wyróżnia się oparzenie II stopnia powierzchowne (II A), które obejmują naskórek i część skóry właściwej. Pojawią
się wtedy : zaczerwienie, obrzęk, pęcherze wypełnione żółtawym
płynem surowiczym. Pęcherze to martwy naskórek uniesiony gromadzącym
się pod nim płynem tkankowym. Obserwuje się tu silne procesy zapalne
i martwicze naskórka na granicybze skórą właściwą, którym towarzyszy silny
ból. Gojenie trwa około 10-14 dni. Oparzenia II stopnia A pozostawiają
jedynie niewielkie przebarwienia. Oparzenie II stopnia głębokie (II B), które
obejmuje naskórek i całą grubość skóry właściwej. Objawiają się białą skórą
z czerwonymi punktami (powierzchowna martwica), bólem, który jest
mniejszy niż w przypadku oparzenia w stopniu II A, ponieważ zostały uszkodzone zakończenia nerwowe. Czas
gojenia powstałych w ten sposób ran trwa ok. 3 tygodni. Po zagojeniu się ran mogą powstać blizny.
 STOPNIE OPARZENIA - charakterystyka
• Stopień III - martwica obejmuje skórę aż do tkanki
tłuszczowej. Przyczyną może być płomień, płonące ubranie,
kontakt z gorącymi płynami i ciałami stałymi. Poparzona
powierzchnia charakteryzuje się suchą skórą, twardym
strupem do czasu chirurgicznego oczyszczenia. Kolor:
mieszany, biały, woskowy, perłowy, ciemny, zwęglony.
Towarzyszący ból jest słaby lub oparzenie jest bezbolesne.
• Stopień IV -Oparzenia 4 stopnia powodują największe
uszkodzenia ciała – zwęglenie. Zmiany te są nieodwracalne
i obejmują skórę właściwą, tkanki znajdujące się pod nią, a
także naczynia, nerwy, a niekiedy także mięśnie ścięgna i
kości. Jest to najczęściej skutek długotrwałego kontaktu z
ogniem lub prądem. Jeśli oparzenie czwartego stopnia
dotyczy kończyny, w wielu przypadkach konieczna staje się
jej amputacja.
 STOPIEŃ ROZLEGŁOŚCI
Do określania ciężkości oparzenia konieczne jest
oznaczenie jego rozległości.
• Najpopularniejszą formą określenia rozległości
oparzenia jest reguła dziewiątek (Wallace’a) Ma
zastosowanie dla orientacyjnej oceny powierzchni
oparzenia u dorosłych, która w połączeniu z oceną
głębokości oparzenia pozwala podzielić je na lekkie,
średnio ciężkie i ciężkie. Powierzchnia głowy to 9%
powierzchni skóry, każda z kończyn górnych stanowi
również 9%, każda z kończyn dolnych po 18%, przód
oraz tył tułowia po 18%, krocze 1%.
• Regułę piątek stosuje się u niemowląt i dzieci.
Wówczas powierzchnię skóry dziecka dzieli się na
obszary, które odpowiadają 5% oraz wielokrotności
tej wartości.
• Stosowana jest również „reguła dłoni” –
powierzchnia dłoni chorego to 1% powierzchni ciała.
 Pierwsza pomoc przy oparzeniach
W sytuacji, w której będziemy starali się pomóc osobie poparzonej, przede wszystkim musimy pamiętać o
bezpieczeństwie własnym. Należy sprawdzić, czy źródło ognia, z którym osoba poszkodowana miała kontakt nie
zagraża nam samym. Następnie należy rozważyć czy środki chemiczne na kontakt z którymi był narażony
poszkodowany stwarzają niebezpieczeństwo dla ratującego, a w przypadku poparzeń prądem zadbać o
odłączenie wszelkich źródeł energii elektrycznej oraz uważne przyjrzenie się, czy poszkodowany wciąż nie dotyka
przewodów lub urządzeń, które porażenie energią elektryczną spowodowały.
Jeśli nie jesteśmy pewni, czy możemy bezpiecznie wkroczyć z chęcią udzielenia pierwszej pomocy, powinniśmy
zaczekać na profesjonalną pomoc oraz pamiętać o poinformowaniu dyspozytora o możliwym istniejącym wciąż
zagrożeniu.

• KROK 1
Najważniejszym elementem w udzielaniu pierwszej pomocy w przypadku oparzenia termicznego jest chłodzenie
miejsca poparzonego wodą w temperaturze pokojowej. Miejsce oparzone powinniśmy chłodzić przez minimum
15 minut, jednocześnie usuwając odzież oraz biżuterię. Na skutek urazu dochodzi do puchnięcia oparzonych
części ciała, co w późniejszym etapie utrudniłoby znacząco usunięcie elementów odzieży itp.
Chłodzenie oparzenia jest bardzo ważne, ponieważ decyduje o dalszym gojeniu się ran. Na skutek polewania
zimną wodą powierzchni oparzonej, zmniejszamy energię cieplną w tej okolicy, a tym samym zabezpieczamy ranę
przed pogłębieniem.
Pamiętajmy o tym, że na ranę oparzeniową NIGDY nie powinniśmy nakładać substancji natłuszczających bądź
maści.
• KROK 2
Pierwsza pomoc przy oparzeniach musi obejmować wstępną ocenę rany i to już w trakcie chłodzenia oparzenia.
Ranę należy zaopatrzyć jałowym opatrunkiem i zapewnić poszkodowanemu komfort cieplny. Trzeba pamiętać, że
przy rozległym oparzeniu istnieje ryzyko nagłego zatrzymania krążenia. Poszkodowanego trzeba obserwować,
zabezpieczyć podstawowe czynności życiowe, a w przypadku zatrzymania krążenia, podjąć resuscytację
krążeniowo-oddechową.

Pierwsza pomoc przy oparzeniach chemicznych

• KROK 1
W przypadku oparzeń chemicznych, do których doszło w pomieszczeniu zamkniętym – należy je natychmiast
opuścić wraz z osobą poszkodowaną. Pamiętajmy, że rękawiczki ochronne w tym wypadku są absolutną
KONIECZNOŚCIĄ.

• KROK 2
Jak najszybciej powinniśmy usunąć skażoną odzież osoby poszkodowanej oraz umieścić ubrania w plastikowym
worku i niezwłocznie rozpocząć płukanie poparzonego obszaru letnią wodą, przez minimum 30 minut. Wyjątek
stanowi wapno niegaszone, które wchodzi w reakcję z wodą – należy je usunąć na sucho, a następnie przemywać
wodą.
• KROK 3
Po zakończeniu płukania, poparzoną cześć ciała powinniśmy osłonić sterylnym opatrunkiem oraz
przetransportować poszkodowanego do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego. Ważne, by podać informację
dotyczącą typu środka chemicznego, który spowodował oparzenie. Być może jesteśmy w stanie dostarczyć
ulotkę, bądź etykietę z opakowania, co znacznie ułatwi proces udzielania pomocy w szpitalu.

Pamiętaj
• Schładzanie małych powierzchni oparzeniowych powinno trwać ok.
10‑15 min.
• W przypadku oparzeń o dużej powierzchni, ciało należy schładzać najwyżej
1‑2 min, najlepiej przykładając mokre ręczniki, prześcieradła itp. Nie wolno
polewać ich bieżącą zimną wodą lub robić zimnych kąpieli, ponieważ może to
spowodować hipotermię.
Pierwsza pomoc przy oparzeniach energią
elektryczną

W przypadku oparzeń prądem, nasza pierwsza pomoc ograniczać się będzie

do odłączenia źródła energii elektrycznej oraz wezwania pogotowia
ratunkowego. W sytuacji stwierdzenia nagłego zatrzymania krążenia u
poszkodowanego, należy niezwłocznie rozpocząć resuscytację krążeniowo-
oddechową oraz postarać się o dostarczenie defibrylatora AED, jeśli tylko istnieje
taka możliwość.
 Czego nie wolno robić pomagając osobie
poparzonej?
• Podczas udzielania pierwszej pomocy osobom oparzonym nie wolno:
• gasić palącej się odzieży poprzez narzucenie na płomienie materiałów
sztucznych, topiących się w ogniu;
• polewać spirytusem (alkoholem) miejsc urazu,
• nakładać na miejsca oparzone masła, oleju, przypadkowych maści itp.,
• przekłuwać pęcherzy,
• dotykać ran oparzeniowych,
• schładzać ran oparzeniowych lodem,
• neutralizować oparzeń chemicznych.
 Kiedy wezwać pogotowie?
• Pamiętajmy, że w przypadku każdego oparzenia chemicznego lub elektrycznego należy wezwać
pogotowie ratunkowe, jeśli stan poszkodowanego natychmiastowo tego wymaga bądź nie jesteśmy w
stanie sami przetransportować go do najbliższego SOR -u.
• Hospitalizacji wymaga każde poparzenie II stopnia (objawiające się silnym bólem i pojawiającymi się
pęcherzami) wynoszące powyżej 10% powierzchni ciała, każde poparzenia III stopnia, każde
oparzenie okolic krocza, oparzenia w obrębie twarzy, stóp czy dużych stawów, oparzenie dróg
oddechowych. (Możemy je podejrzewać wtedy, gdy twarz poszkodowanego jest osmalona, jego brwi i
rzęsy są przypalone, osmalone jest wnętrze jamy ustnej).
Na koniec powtórzmy najważniejszą zasadę,
o której powinniśmy pamiętać:
„ Dobry ratownik to żywy ratownik”.

Dziękuję za uwagę