BISEDE LETRARE

Lasgush Poradeci
 Objektivat
Ne fund te ores nxenesi duhet:
 Te analizoje ngjarjet qe ndikuan tek krijimtaria e Laagushit
 Te informohet per fushat ne te cilat Lasgushi mori pjese
 Te emertojë dhe te permbledh veprat e tij
 Te analizoje risite dhe modernitetin qe solli Lasgushi
 Te njohe motivet kryesore te poezise Lasgushiane
 Te zbuloj elementet qe e benin te vecante Lasgushin
 Te njohë Lasgushin edhe si piktor
Jeta dhe
krijimtaria e
lasgushi
Poradecit
U lind më 27 Dhjetor
1898
Pogradec,
Perandoria
Osmane

Vdiq më 12 Nëntor
1987

Kombësia shqiptar

Edukimi Universiteti
i Gratz
 U lind në Pogradec, i biri i Sotir Gushos. I ati si arsimdashës që ishte e nisi pas mësimeve fillore që i kreu në vendlindje,
në liceun rumun në Manastir nga 1909 deri më 1916. Për shkak të Luftës së Parë Botërore i ndërpreu studimet për të
shkuar më pas në Athinë, ku u regjistrua në Liceun Leonin të fretërve maristë - ku qëndroi deri më 1920. Pasi sëmuret, e
shtrojnë në sanatorium dy vitet e fundit të qëndrimit të tij në Greqi. Pa u mbyllur viti 1920, e dëbuan nga sanatoriumi
sepse e zunë me një infermiere.[1]
Më 1921 regjistrohet në Shkollën Kombëtare të Arteve të Bukura në Bukuresht pas një viti me ankesa për të tejkaluar
valën e ksenocentrike që kishte kapluar qeverinë rumune. Atje lidhet me lëvizjen atdhetare të kolonisë shqiptare, u
miqësua me Asdrenin, të cilin e zëvendësoi si sekretar i përgjithshëm i kolonisë. Por edhe me të riun Mitrush Kuteli;
mjedisi rumun ndikoi shumë në formimin letrar të Llazarit. Nisi të botojë vargje në të përkohshmen shqipe Shqipëri’ e re,
një e përjavshme kombëtare me ilustrime që botohej në Konstancë, dhe tek Dielli i Bostonit. Vargjet e tij të kësaj
periudhe po shfaqnin tashmë një afri teosofike me poetin lirik rumun Mihai Eminescu

Verën e vitit 1924 qeveria Noli i dha bursë dhe ai regjistrohet në Universitetin e Gracit "Karol Francik" në
fakultetin e filologjisë romano-gjermanike. Në maj të 1933 doktoroi me temën Der verkannte Eminescu und
seine volkstümlich-heimatliche Ideologie (I paçmuari Eminescu dhe ideologjia e tij popullore-atdhetare). Vitin
tjetër u kthye në Tiranë duke mësuar arte në një shkollë të mesme.
Pas pushtimit italian, qe anëtar i Institutit të Studimeve Shqiptare. Vitet 1944-'47, ishte i papunë dhe jetonte në
kryeqytet me të shoqen.[2] Pas punësimit jetëshkurtër pranë Institutit të Shkencave, pararendësit të Universitetit
të Tiranës, nisi punë si përkthyes me normë pranë shtëpisë botuese shtetërore "Naim Frashëri" deri kur doli në
pension më 1974. Gjithnjë i vlerësuar për veprën e tij, njerëz të pushtetit si Isuf Kambo, dhe të kulturës gjatë
diktaturës si Ismail Kadare, Llazar Siliqi dhe Vehbi Bala e ndihmuan dhe iu gjendën pranë.[3]
Ndërroi jetë në kryeqytet më 12 nëntor 1987. [4] U varros në Pogradec.
 Veprat e lasgushit A. Poezia
B. Publicistike Kritike
Shkroi herët por poezitë i botoi nga fillimi i viteve '20. Lasgushi nuk letrare,Antologji
duronte t'i thonin as simbolist, as modernist me arsyetimin që poezia
shqipe e kesikohshme
shpreh shpirtin e njeriut dhe është humaniste. [5]
Vallja e Yjeve (1933) ka këtë strukturë ciklore: I. (Në vend parafjale) C. Ditar dhe
Zog i Qiejve, II. Vallja e Qiellit, III. Vallja e Dherit, IV. Vallja e Yjeve, korrespondence
V.Vallja e Përjetësisë, VI. Vallja e Vdekjes, VII. Kur nuk ndjehesh fare
intime
mirë.[6]
Pas luftës jetoi në vetminë e vet. Krijoi edhe tri vepra të mëdha D. Korrespondence nga
poetike: Mbi ta, Kamadeve dhe Eskursioni teologjik i Sokratit.[7] Lasgush dhe MItrush
Kuteli

Lista e librave te Lasgush E. Robert Burns I

Poradecit
perkthyer nga
Lasgush Poradeci
 This Photo by Unknown Author is licensed under
CC BY-SA

This Photo by Unknown Author is licensed under CC BY-SA

This Photo by Unknown Author is licensed under CC BY-SA

 Vallja e yjeve VALLJA E YJEVE
Yjtë – e ndezur si fëngjill
Që vërtiten palë – palë,
Ne kete poezi levizja emocionale e dashurisë, nder temat me te prekura, tanimë në prej mosgjëse zunë fill
mënyrë metaforike e sublimuar është lartësuar, është ngritur në qiej e është kthyer në Plot me jetë- e mall të valë.
lëvizje universale. Zume fill me dashuri
Motivi dhe harmonia e valles zhvendosen në një hapësirë pa anë e fund, që është Qe kur bota zu te ngjizet,
kozmosi. Yjet janë kthyer në bartës së energjisë së dashurisë që nuk merr fund kurrë, Pa sikush per shok te tij
Pervelohet edhe ndizet.
por vetëm përcillet e transferohet nga njeri tek tjetri. E gjithe poezia është e mbajtur në
këtë tonalitet. Ndizet cas edhe per cas,
E sikur s’ka te shuar,
Shkalla e sublimimit arrin një të atillë nivel,saqë shpesh kjo poezi është quajtur si një Pa pushtim i vete pas
poezi kozmogonike, pra që merret me ide dhe shpjegime të teorive për sistemet Me nje sulm te llaftaruar.
qiellore.
E sikur nuk u mund
Por në radhë
--Tiparet të parë,
veçuese ajo është
të veprës një lirikë
Vallja e dashurisë,
e Yjeve nga mëgjuhësore,
janë; struktura të arrirat eforma
Poradecit.
e përsusur, Yllin ylli qe ta kape,
Rrotull qiejve pa fund
sistemi i ndërtimit te veprës, përdorimi i figurave letrare sidomos i metaforës. Vene – e vine – e vene prape
Shumë më parë Aristoteli metaforën e quante mbretëreshë e tropeve stilistike, ndërsa …
e dimë që poezia është mbretëreshë e arteve, e kritiku dhe studiuesi ynë letrar S. Do te vene ne fluturim
Hamiti Lasgush Poradecin e vlerëson mbret të saj, mbret të poezisë në lëtërsinë Kudo jane – e kudo s’jane,
shqipe. Po ashtu e veçantë është edhe në trajtimin e temave si mbi frymëzimin, mbi Neper qiell qe s’ka mbarim,
As fillim, as fund, as ane.
krijimin e botës dhe temën e dashurisë, e cila trajtohet gati në të gjitha ciklet e
veprës, dhe me të drejtë disa studiues e quajnë poet i dashurisë. Kur mi te,kur nene te,
Kur me hire – e kur pa hire,
Do percajne gjithnje
Hapesire … shkretetire
 YLLI I ZEMRES ANALIZE
 YLLI I ZEMRES -nje udhetim me Lasgush Poradecin ne pese rrathet kozmike e tokesore…
• Kjo poezi ndahet ne:Zemra e Qiellit;Zemra e Dherit;Zemra e Jetes;Zemra e Perjetesise;Zemra e Vdekjes;Kush ma
ANALIZE
njohu dhembshurine.
 ZEMRA E PËRJETËSISË DHE ZEMRA
 ZEMRA E QIELLIT E VDEKJES
Në këtë cikël simbolika të Lasgushit janë: Në këtë cikël simbolika të Lasgushit janë:
POEZI LIRIKE METAFIZIKE – Ku përzihet pasioni me
YLLI –Jeta me pafundësinë e saj dhe me lëvizjen e pandërprerë. mendimin, ndjenja me arsyetimin, shkenca me
misterin dhe mbeten të hapura pyetjet për të
GJUMI I SHPIRTIT –Meditimi dhe shkrirja me misterin e natyrës, si vetënjohje, vetëdjegie, vetëndriçim.
panjohurat e gjërave në botë.
GJUHA E ZJARRTË – Kërkimi i të përsosurës, duke harmonizuar gjuhën e shpirtit me gjuhën e shkruar; transmetimi i energjisë që ndodhet brenda nesh te të KOHA kur ndodh veprimi poetik është një e tashme
tjerët. e përjetshme, që ka elemente nga e shkuara, e
tashmja dhe e ardhmja.
 ZEMRA E DHERIT HAPËRSIRA ka 3 përmasa: trupi - zemra - shpirti.
LËVIZJA BRENDA-JASHTË: që lidhet me bashkimin e
Në këtë cikël simbolika të Lasgushit janë:
qenies me përjetësinë, por që njëkohësisht qenia
DREMITJA E LIQERIT – Imazh në lëvizje e në ndryshim për shkak të kalimit të kohës; nga përflakja në terr dhe në përndritje yjesh – sugjestion poetik. ndodhet edhe jashtë saj.
MISTERI I KRIJIMIT: është njëkohësisht i kuptuar dhe i
ZEMRA E LIQERIT DHE GJERATORJA – Jeta njerëzore me qetësinë dhe të papriturat e saj që kërkon nga ne një shpirt luftarak – lëvizja rrethore. moskuptuar nga mendja njerëzore.
DRITË FSHEHTËSIE – Syri projektues i poetit-zot, kapërcim nga tokësorja në imazhe kozmike përtej Galaktikës sonë. LËVIZJA RRETHRROTULLIM CIKLIK – Jeta nuk do të
ekzistonte pa vdekjen – pa këtë lëvizje të
RAPSODI POPULLORE – Kalohet nga metafizikja në imazhe reale e mesazhe konkrete patriotike; harmonizim i tyre përmes imazheve e tingujve, ritmit e pandërprerë.
rimave. JETË-E-VDEKJE-PËRQAFUAR – Dashuria për jetën
mund të kuptohet veç duke përqafuar frikën nga
 ZEMRA E JETËS vdekja, përderisa pjesë e saj janë njerëzit tanë të
dashur që nuk jetojnë më.
Në këtë cikël simbolika të Lasgushit janë:
MALL I LARGË, VESË DASHURIJE, ERË TRËNDELINE – Kënga e poetit merr ritmin, rimën, figuracionin e poezisë popullore;
dashuria, dhimbja malli vijnë si mituri.
LAMTUMIRA; MË ZU NJË MALL SOT – Na vijnë në disa variante që lidhen me përsosjen e formës, ndërsa kuptimi mbetet po ai.
DASHURIA, THELLËSI E MISTER – Poeti është i mrekulluar nga paqja absolute, ku shkrihet bukuria e femrës me bukurinë e
natyrës.
DORA JOTE LEDHATARJA – Futemi kështu në brendësi të lëndës, të asaj lënde prej së cilës u krijua njeriu, ku të gjitha
elementet kozmike e tokësore u harmonizuan dhe u krijua bota.
PORSI BURBUQ’ E TRËNDAFILIT – Erosi jepet në kulmin e zjarrit të vet në këtë poezi.
KUR NË FLAKË – Lëvizja lart-poshtë dhe mes-për-mes në thellësi.
 RISITE DHE MODERNITETI TE LASGUSH PORADECI
Moderniteti te Lasgushi VECORI TE TJERA TE POEZISE SE
LASGUSHIT JANE:
shfaqet ne shume drejtime:
Universi poetik I Lasgushit shfaqet si realitet shqiptar aq
edhe europian. Zanafilla e poezise se tij do kerkuar ne i. POEZIA KOZMOGONIKE
mahnitjen qe ne femijeri prej nje qyteti te perrallte si
Pogradeci qe e mori me vete ngado.
Poezia e tij dallohej per mendime, ndenja te thella dhe ide ii. FIGURACIONI DHE STILI
universale. Ajo solli nje ndjeshmeri te re ne letersine GJUHESOR
shqipetare te vitete ’30.
Poradeci e she poezine vetem si art qe te shkakton kenaqesi
estetike. Poezia eshte per te eshte art I vertete.Ndaj dhe ai qè iii. SISTEMI METRIK
dhe do tebetet gjithnje poet,gjithnje lirik.
Per Lasgushin, poeti eshte krijues ashtu si Zoti dhe ashtu si te
poetry moderne,edhete Poradeci gjejme prirjen per te iv. POEZIA QE BUKUR
depertuar ne boten e brendshme per te pare trazirat shpirterore
TINGULLON
 Lasgushi,piktor me VAJZA ME SYTE NGJYRE GJAKU
kreativitet te larte poetik
Prirje të veçantë për portrete dhe për peisazhe
Dihet mirëfillt se Lasgush Poradeci ka studiuar pikturën në Bukuresht
në Akademinë e Arteve të Bukura. Në fillim ai tregoi një prirje dhe një
sens të lartë për vizatim, e sidomos si specialitet të veçantë kishte për
portrete dhe për peizazhe.
Poradeci pas kryerjes së Akademisë së Arteve të bukura, u kthye në
vendlindje ku u caktua të punojë në shkollën e Artit në Tiranë në
periudhën [1931-1933] mësues i vizatimit dhe i pictures
Por në këtë vazhdë të interesimeve, Lasgushi tregoi prirje të madhe për
portrete. Dhe, në këtë drejtim përpos portreteve të tjera, veçohet portreti
”Portreti i Asdrenit” të cilin e punoi në vitin 1929 [tush].
S’do mend se ky portret në atë kohë ishte botuar në “Shqipëria e re”,
por edhe në ”Përpjekja”. Ky portret gjithsesi tregoi sensin e lartë si
vizatues i mirëfilltë. Përndryshe njihet edhe një grafikë kushtuar
kryeveteranit Nikoollë Naço. Janë të njohura edhe disa nudo të cilat
Poradeci i realizoi me përkushtim të lartë.
Këto krijime, por edhe shumë të tjera të panjohura, janë kryesisht
portrete, por edhe disa peizazhe që janë të shpërndara nëpër familje,
miq dhe shokë të ndryshëm, që gjithsesi, kërkohet vëmendje e
posaçme për t’i njohur. Krijimet e Lasgushit përbëjn vlerë të veçantë në
artin shqiptar. Mendoj se është me interes të veçantë që të studiohet
 Përjetësia, njohje intuitive poetike e Lasgush Poradecit
E ç’është përjetësia?
Përjetësia sipas poetit është kur në një çastë bashkohen mrekullisht tri kohët kryesore në një. Plotini thotë: “Ekzistojnë tri kohë, e të
trija janë të tashme”,(Jorges Luis Borges, Pavdekësia dhe ligjërata të tjera, Tiranë, 2000.) “Jam sot” është e tashmja aktuale e
përjetësisë, momenti në të cilën është duke folur poeti, “Si vjet”, është e tashmja e së shkuarës, që mund të quhet kujtesë, dhe e
tashmja e së ardhmes “Si mot” që mund të kuptohet si shpresë apo frikë poetike. “Si përgjithënjë” koha është imazhi i lëvizshëm i
përjetësisë, që do me thënë se koha burimin dhe rrjedhjen e ka nga përjetësia, nga një qenie e përjetshme dhe kjo qenie e
I
përjetshme më vonë do të projektohet në “trupin” fizik, në “zemër” që shijon dhe “shpirtin” e frymëzuar. Përjetësia kuptohet si
rrjeshshmëri e vazhdueshme dhe e pakrahasueshme gjendjesh ku secila kohë paralajmëron atë që vjen dhe përmban atë që ka ikur
metafizikë e lashtë arketipe universale, e cila pranon realitetin e përjetësisë si esenciale për ekzistencën dhe është psikologji poetike
e cila në trup, në zemër dhe në shAsnjëra prej tri kohëve nuk mbaron, por ndërthuret me njëra tjetrën. Kjo ndërthurje poetike ka për
qëllim rrokjen, përkapjen dhe përjetimin e absolutes që është pirt gjen diçka të ngjashme, po bile identike me realitetin e përjetësisë.
“Në trup jam,/Në zemër’ e shpirtin t’ënd.” Po të krahasojmë mënyrat e ndryshme të përkufizimit të trupit real dhe konceptimit të
përjetësisë, gjegjësisht të pavdekshmëris?, do të hasim dy mënyra të njohjes. E para, është ardhja dhe hyrja e përjetësisë në trup, n
zemër dhe shpirt:
“Kur jam në trupin t’ënd,
Jam domosdo
Kurse e dyta, dalja e perjetësisë nga trupi, zemra dhe shpirti: “Dhe jashta trupit t’ënd prej vetvetiu:”; “Dhe jashtë zemrës s’ate
domosdo:” “Dhe jasht shpirtit t’ënd prej vetvetiu
E para, varet nga këndvështrimi i simboleve të përdorura siç janë: trupi, zemra dhe shpirti, ndërsa e dyta, nuk varet nga asnjë
këndvështrim dhe nuk mbështetet në simbole të caktuara.
Këndvështrimi i parë poetik përbën frymën poetike filozofike, të paraqitura në historinë e mendimit filozofik dhe është relative, gjersa
këndvështrimi i dytë përbën trashëgimin poetike të gjithëmbarshme metafizike, “Jam domosdo”, “Jam vetiu”.
Përjetësia për poetin në fillim është “Lëndë-e thjeshtë, lënd’ ujem”, është rrjedhshm?ri e vazhdueshme dhe e pakrahasueshme
gjendjesh ku secila paralajmëron atë që vjen dhe përmban atë që ka ikur. Asnjëra prej tyre nuk fillon dhe nuk mbaron, por të
ndërlidhura dhe të ndërthurura njëra me tjetrën sipas rrjedhës së vendit (hapsirës) dhe kohes
 FAMILJA E LASGUSHIT

FAMILJA E LASGUSHIT
PERBEHEJ NGA 4
PERSONA
NAFIJA ISHTE GRUAJA E
TIJ E CILA NDERROI JETE
NE MOSHE TE RE PER
SHKAK TE GJENDJES SE
SAJ SHENDETESORE.
AI U BE BABA PER HERE
TE PARE NE MOSHEN 60-
VJECARE.
2 VAJZAT E TIJ QUHESHIN
KONSTANDINA DHE
MARIA,TE CILAT I DESHI
SHUME DERI NE DITET E
◦ Poemen “MBI TA” poeti ia kushton poetit dhe patriotit te shquar Risto
Siliqi .Ne te pasqyrohet heroizmi dhe sakrificat e malesoreve ne kryengritjen e
Malesise se Madhe.Poemen e pershkron ndjenja e dashurise dhe e krenaridr per
popullin e atdheun.
POEMAT
◦ Poema e gjate lirike “KAMADEVA” I kushtohet Kupidonit/Zotit te
dashurise.Te kjo poem ai e pa dashurine ne shfaqjet e e format e ndryshme te e
saj.Kjo poem nuk eshte nje meditim mbi dashurinepor nje pasqyrim I saj me te
gjitha emocionet vetite magjike,misterin dhe forcen qe ajo mbart. lasgush
poradecit
◦ Poema “ESKURSIONI TEOLOGJIK I SOKRATIT” ,shkruar me 1975 botohet
per here te pare ne vitin 1990.Ajo shpalos nje tjeter dimension te poetit.Ajo
ndertohet mbi figuren e Sokratit ,nje nga filozofet me te medhenj te Antikitetit,I
cili perfaqeson ne veper heroin moral te Lasgushit.Sokrati ne kerkim te se
vertetes ne shoqerine njerezore,kerkim qe e con ate tek ideja e mundesise se
mashtrimit te popullit nga ata qe jane ne krye te tij. Shkruar ne stil
oratorik,poema synon te binde njerezit per te vertetat e zbuluara nga filozofi
dhe te Shembe idhulltarine e rrejshme per te krijiar hapsiren e lirise.
 PUNUAR NGA
NXENESIT E KLASES
XI