Polska Giełda – powstanie, zasady

działania, rola

Specyfika funkcjonowania poszczególnych segmentów rynku finansowego

Aleksandra Buczyńska 13089

Adam Nowak 15518
Michał Mućka 15178
Warszawa 2021/2022
Giełda Kupiecka, czyli pierwszy polski rynek
papierów wartościowych, walut i towarów
Historia giełd, w tym GPW, sięga 1817 roku, kiedy to 2 maja powstała
w Warszawie pierwsza w Polsce giełda, jedna z niewielu w Europie,
zwana wówczas Giełdą Kupiecką. Pierwotnie handlowano na niej
walutami, wekslami oraz towarami. Dopiero dekadę później pojawiły się
na niej papiery wartościowe.

Pierwszą siedzibą Giełdy Kupieckiej był Pałac Saski. Giełda

funkcjonowała tam przez 11 lat, następnie została przeniesiona na Plac
Bankowy, aż w roku 1876 doczekała się pierwszej własnej siedziby
przy ul. Królewskiej. W tej lokalizacji przetrwała do wybuchu II wojny
światowej, podczas której budynek został całkowicie zniszczony.

20.02.2024
Pierwszy kryzys instytucjonalny Giełda Kupiecka zanotowała podczas
powstania listopadowego w latach 1830–1831 rok. Co prawda nie
doszło do jej likwidacji, ale przez rok od rozpoczęcia walk nie zwołano
żadnej sesji.

W drugiej połowie XIX wieku na ziemiach polskich powstały kolejne

giełdy: w Krakowie, Lwowie, Łodzi i Poznaniu, ale ta w Warszawie
pozostawała najważniejsza. Dalszym planom ekspansji kres położył w
1914 rok wybuch I wojny światowej.

Giełda Pieniężna w Warszawie otworzyła się dla inwestorów 2 stycznia

1921 roku. W latach 1925–1939 największą popularnością wśród
inwestorów cieszyły się waluty – dewizy, monety oraz banknoty innych
krajów, które stanowiły 83% wartości obrotów wszystkimi
instrumentami. Obrót papierami wartościowymi miał w okresie
międzywojennym znacznie mniejsze znaczenie.

20.02.2024
Wymagania względem maklerów w II RP
Aby zostać maklerem w II Rzeczpospolitej, kandydat musiał spełniać
następujące wymagania. Musiał być niekaralny, bezwzględnie znać
język polski w mowie i piśmie, być w wieku 35–70 lat, wykazać się
kwalifikacjami podczas egzaminu oraz złożyć przysięgę. Zawód
maklera był wówczas prestiżowym zajęciem, stawiającym wysokie
wymagania.
Przed wybuchem II wojny światowej w Warszawie działało ponad 100
maklerów przysięgłych, którzy rocznie wykonywali 50 tys. transakcji.
Niestety wydarzenia z 1 września 1939 roku spowodowały zawieszenie
jej działania decyzją Ministra Skarbu. Giełda jednak nie zaprzestała
swojej działalności, początkowo funkcjonowała nieoficjalnie, a od lutego
1940 roku po uzyskaniu zgody Urzędu Nadzoru Bankowego w
Krakowie, oficjalnie niemal do wybuchu powstania warszawskiego.

20.02.2024
Giełda w czasach PRL
W trudnych realiach komunizmu nie było miejsca na giełdę, wolny obrót
towarów czy posiadanie przez obywateli papierów wartościowych.
Działalność giełd została zatrzymana, zatem historia GPW nie mogła
się w tych warunkach tworzyć. System gospodarki centralnie
planowanej nie dawał możliwości jej rozwoju. Dopiero transformacja
ustrojowa i gospodarcza po 1989 roku rozpoczęła ponowny rozwój
rynku kapitałowego. Wielka chwila w polskiej historii gospodarczej
nastąpiła 12 kwietnia 1991 roku, kiedy to podpisany został akt
założycielski spółki „Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie”

20.02.2024
Akt założenia GPW
30 lat temu, 12 kwietnia 1991 roku, miało miejsce podpisanie aktu
założycielskiego spółki ”Giełda Papierów Wartościowych w
Warszawie”. Kapitał akcyjny wyniósł 6 000 000 zł, a wszystkie akcje
objął Skarb Państwa. Początkowo siedziba była zlokalizowana w
innym miejscu. Znajdowała się w dawnym budynku Komitetu
Centralnego PZPR, który zmienił nazwę na bardziej pasującą do
nowych czasów, czyli Centrum Bankowo-Finansowe „Nowy Świat”.
Pierwszym prezesem został charyzmatyczny i do dziś szanowany
Wiesław Rozłucki.
Pierwsza sesja giełdowa odbyła się 16 kwietnia 1991 roku, kiedy to
siedem domów maklerskich wzięło udział w notowaniach pięciu
pierwszych spółek: Tonsilu, Próchnika, Krosna, Śląskiej Fabryki Kabli
i Exbudu.

20.02.2024
Trudne początki
Początkowo wiedza społeczeństwa na temat funkcjonowania rynku
kapitałowego była znikoma. Internetu też nie było. Z tego powodu
podczas pierwszej sesji giełdowej należało poczynić niezbędne
tłumaczenia, jak funkcjonuje rynek kapitałowy, a w tym, jak obliczane
są kursy poszczególnych spółek. Odbyło się to na specjalnie
zorganizowanej konferencji prasowej poprowadzonej przez Wiesława
Rozłuckiego

20.02.2024
Minister przekształceń Wiesław Rozłucki, pierwszy
własnościowych Janusz prezes GPW, tłumaczy
Lewandowski oraz minister mechanizmy funkcjonowania
giełdy, w tym sposób obliczania
finansów Leszek Balcerowicz
kursów notowanych spółek.
podpisują akt założycielski GPW.

20.02.2024
Od małego parkietu do prestiżowego
rynku rozwiniętego
W ciągu trzech dekad działalności GPW przeszła przez wszystkie szczeble
rozwoju. Od maleńkiego parkietu, na którym notowanych było pięć spółek,
po obecny prestiżowy status rynku rozwiniętego. Potwierdzeniem sukcesu i
aspiracji biznesowych było podpisanie we wrześniu 2020r. porozumienia w
sprawie przejęcia większościowego pakietu w giełdzie armeńskiej.
Jak można łatwo zauważyć, historia GPW i giełd w Polsce była wyboista,
długa, ale zarazem fascynująca. Pomimo sytuacji Polski przez ostatnie 200
lat giełda rozwinęła się i obecnie postrzegana jest jako największa giełda
regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Według danych FESE warszawska
giełda jest w tym obszarze liderem pod względem liczby i łącznej
kapitalizacji notowanych spółek krajowych oraz średnich obrotów sesyjnych.
W 2020 roku miał miejsce debiut spółki Allegro.eu na GPW. Wartość oferty
wyniosła 10,6 mld złotych. Była to, jak dotąd, największa oferta publiczna w
historii GPW.

20.02.2024
Czym jest giełda?
Giełda to właściwie wirtualny rynek, gdzie spotykają się ludzie, którzy chcą
kupić i sprzedać papiery wartościowe. Są to głównie akcje, ale handluje się
także np. obligacjami, instrumentami pochodnymi, certyfikatami
inwestycyjnymi. Ze względu na postęp technologiczny handlować akcjami
możesz gdziekolwiek jesteś, jeśli tylko posiadasz: komputer z dostępem do
internetu, rachunek maklerski i określoną sumę pieniędzy.

20.02.2024
Rola giełdy
Giełda pełni cztery podstawowe funkcje:
• mobilizacyjną - zachęca do kupna papierów wartościowych na rynku pierwotnym,
umożliwiając jednocześnie obrót wtórny. Mobilizuje tym samym zgromadzony przez
inwestorów kapitał,
• alokacyjną - umożliwia przeniesienie kapitału od podmiotów dysponujących jego
nadwyżką, do tych, które wyrażają zapotrzebowanie na niego,
• transformacyjną - dzięki obrotowi giełdowemu kapitał może przybierać zróżnicowane
formy. Inaczej mówiąc, giełda umożliwia zamianę kapitału rzeczowego na pieniężny,
i odwrotnie,
• informacyjną - na giełdzie dokonuje się wycena kapitału. Informuje ona o kondycji
finansowej emitenta, odzwierciedla zmieniającą się koniunkturę gospodarczą oraz wpływa
na decyzje inwestycyjne podmiotów zaangażowanych w obrót.
To, w jaki sposób giełda wypełnia powyższe funkcje, uzależnione jest od liczby spółek na niej
notowanych i liczby zawieranych transakcji. Im jest ich więcej, tym lepiej giełda realizuje swoją
rolę. Wpływ na to ma również odsetek wszystkich emisji znajdujących się w obrocie ciągłym.
I tu podobnie, im jest on wyższy, tym w lepszy sposób giełda pełni swe funkcje.

20.02.2024
Funkcjonowanie giełd na świecie

Na świecie istnieje wiele giełd papierów wartościowych. Do

największych zalicza się te zlokalizowane w Nowym Jorku, Tokio,
Londynie oraz Frankfurcie nad Menem. Osiągają one najwyższe w
skali świata kapitalizacje, obliczane jako wartość giełdowa wszystkich
notowanych na danej giełdzie spółek. Coraz prężniej rozwijają się
parkiety w Hong Kongu i Szanghaju, przez co mają coraz większe
znaczenie globalne.
Chociaż każda giełda, z uwagi na uwarunkowania krajowe, jest
odmienna od pozostałych, wymienia się dwa główne modele ich
funkcjonowania.

20.02.2024
Model amerykański

Rozwinął się w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Cechą

charakterystyczną tego sposobu działania giełdy jest to, iż jest ona
spółką akcyjną, powołaną przez podmioty wykazujące chęć stworzenia
rynku papierów wartościowych. Powoływana jest ona zatem przez
handlowców, bankierów, domy maklerskie i inne podmioty, którym
przyświeca cel realizacji własnych interesów, zgodnie jednak z
obowiązującym prawem handlowym i cywilnym. Rola państwa jest
ograniczona jedynie do rejestracji giełdy i kontroli, czy działa ona w
ramach ustalonego porządku prawnego. Nie ingeruje ono jednak w
obrót i organizację giełdy. Taki model giełdy występuje także w Australii
i Holandii.

20.02.2024
Model niemiecki

Giełda tego typu jest nadzorowana przez państwo. To ono określa

zasady jej funkcjonowania, kontroluje obrót, wydaje zezwolenia
umożliwiające spółce podjęcie działalności na tym rynku, ustala
lokalizację, a nawet jest jej właścicielem lub współwłaścicielem. Model
ten funkcjonuje w większości krajów europejskich, w tym w Polsce.

20.02.2024
Znaczenie giełdy w gospodarce

Giełda papierów wartościowych stanowi swoistą platformę, która daje

wielu podmiotom funkcjonującym w gospodarce możliwość pozyskania
kapitału na finansowanie swojej działalności, wdrażanie innowacji czy też
przeprowadzenie niezbędnych inwestycji. Przyczynia się zatem do
rozwoju przedsiębiorstw i wywiera na nie pozytywną presję. Aby bowiem
spółka mogła zaistnieć na giełdzie, musi wypełnić rygorystyczne warunki.
Giełda pełni rolę pośrednika pomiędzy poszczególnymi podmiotami.
Ułatwia transfer kapitału, wpływając na możliwości dostosowawcze
gospodarki do zmieniającej się sytuacji gospodarczej. Jest alternatywą
dla systemu bankowego, z którym konkuruje o inwestorów. Podmiotom
indywidualnym zaś umożliwia dywersyfikację ryzyka wiążącego się z
inwestowaniem, mobilizując tym samym zgromadzony przez nich kapitał.

20.02.2024
Czy gra na giełdzie jest ryzykowna?

Inwestycja w akcje jest bardzo ryzykowna. Owszem można dużo zarobić, ale
w przypadku drobnych, początkujących inwestorów rzadko się to zdarza.
Oczywiście nie przekreślam faktu, że właśnie tobie dopisze szczęście
debiutanta i na grze na giełdzie zgarniesz fortunę.

20.02.2024
Jak przebiega transakcja na
giełdzie?
By móc kupować akcje na giełdzie, trzeba założyć rachunek inwestycyjny w
licencjonowanym przez KNF domu maklerskim. Umożliwia on
przechowywanie wszelakich instrumentów finansowych oraz obracanie nimi.
Umowę o prowadzenie rachunku inwestycyjnego zawrzeć można w punkcie
obsługi klienta lub złożyć wniosek on-line. Przy wyborze drugiej opcji,
dokument do podpisu dostarcza kurier. Po założeniu rachunku należy wpłacić
na niego określoną sumę, którą zainteresowany chciałby zainwestować.
Rachunek ze środkami pieniężnymi umożliwia powzięcie poszukiwań
instrumentów finansowych, które chcielibyśmy nabyć, np. akcji. Ich kupno
odbywa się za pośrednictwem złożenia zlecenia – najczęściej przez Internet -
które trafia kolejno do Domu Maklerskiego, a następnie do systemu
transakcyjnego GPW.

20.02.2024
 Jak przebiega kupno/sprzedaż
akcji?
Chcąc kupić/sprzedać akcje można posłużyć się zleceniem z limitem lub tzw. zleceniem „po
każdej cenie” (PKC). W przypadku pierwszego określamy ilość akcji, które chcielibyśmy
kupić/sprzedać oraz satysfakcjonującą nas cenę. Zlecenie PKC jest szczególnym rodzajem
zleceń na GPW, ma ono pierwszeństwo przed innymi zleceniami, zostaje zrealizowane w
całości, natychmiast po wprowadzeniu do systemu. Inwestor składający tego typu zlecenie
godzi się na każdy kurs po jakim może być ono zawarte, ważna jest dla niego jedynie całkowita
realizacja zlecenia.

Przedmiotem transakcji na GPW mogą być nie tylko akcje, ale też m.in.: obligacje, prawa poboru, jednostki ETF, opcje
czy kontrakty terminowe.

20.02.2024
Kiedy kupować a
sprzedawać akcje?
Naczelna zasada to oczywiście: kupić jak najtaniej i sprzedać jak
najdrożej. Ceny akcji układają się w trendy (wzrostowy, spadkowy lub
boczny). Sztuką jest więc przewidzieć, kiedy trend się
odwróci. Najkorzystniej jest kupić pod koniec trendu
spadkowego (wtedy cena jest najniższa), a sprzedać pod koniec
trendu wzrostowego (wtedy cena jest najwyższa).

20.02.2024
Czym jest akcja?

Przedmiotem większości transakcji zawieranych na giełdzie są akcje. Mianem

tym określa się papier wartościowy potwierdzający udział w kapitale
zakładowym spółki akcyjnej. Udział ten jest uzależniony od ilości posiadanych
akcji. Jeżeli wyemitowano 100 000 akcji, a akcjonariusz posiada 10 000 z
nich, to jest właścicielem jednej dziesiątej przedsiębiorstwa.

20.02.2024
Pytania do dyskusji
Czy inwestujesz na giełdzie?
W co warto teraz inwestować na giełdzie?
Jaką kwotę zainwestować?
Podpis, dopisek,
Czy warto podtytuł,
korzystać z etc.
doradców inwestycyjnych?

20.02.2024
Koniec.

20.02.2024
Literatura
https://maklerska.pl/blog/historia-gieldy-papierow-
wartosciowych-w-warszawie/
https://finanse.gazetaprawna.pl/artykuly/
1110502,jak-dziala-gielda-o-co-w-tym-chodzi.html
https://direct.money.pl/artykuly/porady/jak-dziala-
gielda
https://finanse21.pl/

20.02.2024