Pháp Luật: Giảng viên: Lê Nhật Minh Châu

HỌC VIỆN HÀNG KHÔNG VIỆT NAM
PHÁP LUẬT
Giảng viên: Lê Nhật Minh Châu

1
CHƯƠNG 1:
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG
VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP
LUẬT
2
NỘI DUNG CHÍNH
I. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

II. Hệ thống pháp luật Việt Nam
3
I. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
1. Bản chất, chức năng của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam
2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
4
1. Bản chất, chức năng của Nhà nước Cộng hòa

xã hội chủ nghĩa Việt Nam
1. Bản chất của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Điều 2 Hiến pháp năm 2013

“1. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
2. Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân làm chủ;
tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên
minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí
thức”.
5

Đặc trưng cơ bản của Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam:
 Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp
quyền của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
 Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước xã hội
chủ nghĩa, lấy liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông
dân và đội ngũ trí thức làm nền tảng.
 Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là quốc gia thống nhất
của các dân tộc cùng sinh sống trên đất nước Việt Nam 6

 Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật,
quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật
 Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam công nhận, tôn
trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân
 Xây dựng nhà nước Việt Nam độc lập, có chủ quyền, thống nhất và
toàn vẹn lãnh thổ, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân
chủ, công bằng, văn minh, mọi người có cuộc sống ấm no, tự do,
hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện. 7

2. Chức năng của Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam
Chức năng đối nội
 Chức năng chính trị: Thiết lập hệ thống các thiết chế quyền lực
nhà nước, tiến hành các hoạt động để bảo vệ chế độ xã hội chủ
nghĩa, bảo vệ an ninh chính trị.
 Chức năng kinh tế: Nhà nước thống nhất quản lý nền kinh tế quốc
dân bằng pháp luật, chính sách, kế hoạch
 Chức năng xã hội: Ban hành các chính sách về giáo dục, văn hóa,
y tế, lao động và việc làm, khoa học, công nghệ, xoá đói, giảm
nghèo, bảo hiểm, phòng chống tệ nạn xã hội...
 Chức năng bảo đảm trật tự pháp luật và pháp chế xã hội chủ
nghĩa: Nhà nước đổi mới và hoàn thiện hệ thống pháp luật.
8

2. Chức năng của Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam
Chức năng đối
ngoại
 Chức năng bảo vệ Tổ quốc
 Chức năng mở rộng quan hệ hợp tác với các nước, các tổ chức
quốc tế và khu vực
9
2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà

nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
1. Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân
Điều 2, Hiến pháp 2013 ghi: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do
Nhân dân, vì Nhân dân. Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do
Nhân dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà
nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân
và đội ngũ trí thức”.
10

2. Đảng lãnh đạo các cơ quan nhà nước
Điều 4, Hiến pháp 2013 khẳng định: "Đảng Cộng sản Việt Nam - Đội
tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của
nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi
ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, lấy
chủ nghĩa Mác - Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư
tưởng, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội”
11

3. Bình đẳng, đoàn kết dân tộc
Tại Điều 5, Hiến pháp 2013 quy định: “Nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam là quốc gia thống nhất của các dân tộc cùng sinh sống
trên đất nước Việt Nam; Các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và
giúp nhau cùng phát triển; nghiêm cấm mọi hành vi kỳ thị, chia rẽ dân
tộc; Ngôn ngữ quốc gia là tiếng Việt. Các dân tộc có quyền dùng tiếng
nói, chữ viết, giữ gìn bản sắc dân tộc, phát huy phong tục, tập quán,
truyền thống và văn hóa tốt đẹp của mình; Nhà nước thực hiện chính
sách phát triển toàn diện và tạo điều kiện để các dân tộc thiểu số phát
huy nội lực, cùng phát triển với đất nước”.
12

4. Tập trung dân chủ
Tại Khoản 1, Điều 8, Hiến pháp 2013 quy định: “Nhà nước được tổ
chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng
Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ”.
13

5. Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và
kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các
quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Tại khoản 3, Điều 2, Hiến pháp 2013: “Quyền lực nhà nước là thống
nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước
trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”
14

6. Pháp chế xã hội chủ nghĩa
Điều 8, Hiến pháp 2013 đã quy định cụ thể: “Nhà nước được tổ chức
và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng Hiến
pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ; các cơ
quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức phải tôn trọng nhân dân,
tận tụy phục vụ Nhân dân, liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý
kiến và chịu sự giám sát của Nhân dân; kiên quyết đấu tranh chống
tham nhũng, lãng phí và mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa
quyền”.
15
3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội

chủ nghĩa Việt Nam
1. Khái niệm
Bộ máy nhà nước là tổng thể các cơ quan nhà nước từ trung ương
đến địa phương được tổ chức theo những nguyên tắc chung, thống
nhất, tạo thành một cơ chế đồng bộ để thực hiện các chức năng và
nhiệm vụ của nhà nước.
Cơ quan nhà nước là một tổ chức cấu thành bộ máy nhà nước; có
tính chất, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức và hình
thức hoạt động khác nhau; sử dụng quyền lực nhà nước để thực hiện
chức năng quản lý xã hội theo quy định của pháp luật. 16

2. Các loại cơ quan nhà nước trong Nhà nước CHXH chủ nghĩa
Việt Nam
- Hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước

- Hệ thống cơ quan quản lý
- Hệ thống cơ quan xét xử
- Hệ thống cơ quan kiểm sát
17

Hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước
Quốc hội
- Là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực
Nhà nước cao nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
- Thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp, quyết định các vấn đề
quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của
Nhà nước.
- Nhiệm kỳ của Quốc hội là 5 năm; Quốc hội hoạt động thông qua
các kỳ họp; mỗi năm họp 2 kỳ do Ủy ban thường vụ Quốc hội triệu
tập.
19

Hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước
Hội đồng nhân dân các cấp

- Là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý
chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân địa
phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ
quan nhà nước cấp trên
- Nhiệm kỳ của Hội đồng nhân dân các cấp tương tự như nhiệm kỳ
Quốc hội.
20

Hệ thống cơ quan quản lý
Hệ thống cơ quan quản lý gồm:

- Chính phủ;
- Bộ, cơ quan ngang Bộ;
- Cơ quan trực thuộc Chính phủ,
- Ủy ban nhân dân các cấp,
- Sở, phòng, ban thuộc Ủy ban nhân dân các cấp.
21

Chính phủ
- Là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của nước Cộng hoà xã
hội chủ nghĩa Việt Nam, là cơ quan chấp hành của Quốc hội.
- Chính phủ gồm có Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng, các
Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ
22

Ủy ban nhân dân các cấp

Uỷ ban nhân dân ở cấp chính quyền địa phương do Hội đồng nhân
dân cùng cấp bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, cơ
quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước Hội
đồng nhân dân và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên
23

Hệ thống cơ quan xét xử
Các cơ quan xét xử bao gồm Tòa án
nhân dân tối cao và các toàn án khác
do luật định. Tòa án nhân dân là cơ
quan xét xử của nước Cộng hoà xã
hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện
quyền tư pháp. Tòa án nhân dân có
nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ
quyền con người, quyền công dân,
bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo
vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và
lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá
nhân 24

Hệ thống cơ quan kiểm sát
Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan thực hành quyền công tố, kiểm
sát hoạt động tư pháp của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam.
Hệ thống Viện kiểm sát nhân dân bao gồm:
- Viện kiểm sát nhân dân tối cao
- Viện kiểm sát nhân dân cấp cao
- Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh
- Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện
Hệ thống Viện kiểm sát nhân dân quân sự bao gồm:
- Viện kiểm sát quân sự Trung ương
- Viện kiểm sát quân sự Quân khu và tương đương
- Viện kiểm sát quân sự khu vực 25

Hội đồng bầu cử quốc gia là cơ quan do Quốc hội thành lập, có
nhiệm vụ tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội; chỉ đạo và hướng dẫn
công tác bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp.
Kiểm toán nhà nước là cơ quan do Quốc hội thành lập, hoạt động
độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, thực hiện kiểm toán việc quản lý,
sử dụng tài chính, tài sản công
26
II. Hệ thống pháp luật Việt Nam
1. Khái niệm
2. Các thành tố của hệ thống pháp luật
3. Các ngành luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam
4. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật
27
1. Khái niệm
Hệ thống pháp luật Việt Nam được hiểu là một tập hợp gồm
tổng thể các quy định pháp luật quốc gia có sự liên hết gắn bó chặt
chẽ thống nhất nội tại với nhau, được cấu trúc (phân định) thành
những tập hợp bộ phận nhỏ hơn phù hợp với tính chất và đặc điểm
của các quan hệ xã hội mà chúng điều chỉnh.
28
2. Các thành tố của hệ thống pháp luật Việt Nam
1. Quy phạm pháp luật

Quy phạm pháp luật là quy tắc xử sự chung, có hiệu lực bắt buộc
chung, được áp dụng lặp đi lặp lại nhiều lần đối với cơ quan, tổ
chức, cá nhân trong phạm vi cả nước hoặc đơn vị hành chính nhất
định, do cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền ban hành và được
Nhà nước bảo đảm thực hiện.
Cấu trúc của quy phạm pháp luật:
 Giả định
 Quy định
 Chế tài
29
Giả định: là bộ phận của QPPL dự kiến trước những điều kiện, hoàn
cảnh có thể xảy ra trong cuộc sống mà chủ thể sẽ gặp phải hoặc dự
kiến trước những điều kiện, hoàn cảnh, để áp dung các biện pháp tác
động của Nhà nước.
Quy định: là bộ phận của quy phạm pháp luật nêu lên những cách
xử sự mà các chủ thể được, không được hoặc buộc phải thực hiện
khi gặp phải tình huống đã nêu ở bộ phận giả định của quy phạm
pháp luật.
Chế tài: là bộ phận của quy phạm pháp luật quy định các biện pháp
cưỡng chế mang tính chất trừng phạt mà nhà nước dự kiến có thể áp
dụng đối với các chủ thể vi phạm pháp luật, không thực hiện hoặc
thực hiện không đúng, không đầy đủ những mệnh lệch đã nêu trong
bộ phận quy định của quy phạm pháp luật 30
BÀI TẬP: Xác định các bộ phận giả định, quy định, chế tài
trong những QĐPL sau:
1. Nam, nữ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật này
chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn thì
không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng.
2. Công dân có nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc.
3. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc
có hành vi khác làm cho người bị tấn công lâm vào tình trạng không
thể chống cự được nhằm chiếm đoạt tài sản, thì bị phạt tù từ 03 năm
đến 10 năm.
4. Phạt tiền từ 6.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với hành vi
sử dụng tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ quay
phim, chụp ảnh từ trên không khi không được phép.
5. Người có năng lực hành vi dân sự nhưng đã xác lập giao dịch vào
đúng thời điểm không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình thì
có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch dân sự đó là vô hiệu. 31
2. Chế định pháp luật

Chế định pháp luật là tập hợp một nhóm quy phạm pháp luật có
đặc điểm giống nhau để điều chỉnh nhóm quan hệ xã hội tương ứng
trong phạm vi một ngành luật hoặc nhiều ngành luật.
3. Ngành luật
Ngành luật là đơn vị cấu trúc bên trong của hệ thống pháp luật
bao gồm các quy phạm pháp luật điều chỉnh một loại quan hệ xã hội
có cùng tính chất, nội dung thuộc một lĩnh vực đời sống xã hội nhất
định với những phương pháp điều chỉnh riêng.
32
3. Các ngành luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam
Hệ thống các ngành luật là tổng hợp các ngành luật có quan hệ
thống nhất nội tại và phối hợp với nhau nhằm điều chỉnh các quan hệ
xã hội trong các lĩnh vực khác nhau.
Luật Hiến pháp Luật Ngân hàng
Luật Hành chính Luật Dân sự
Luật Hình sự Luật Tố tụng Dân sự
Luật Tố tụng Hình sự Luật Đất đai Luật Hôn nhân&Gia đình
Luật Tài chính Luật Lao động
Luật Kinh tế
33
1. Khái niệm
Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản có chứa quy phạm pháp
luật, được ban hành theo đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục
theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật
Đặc điểm:
 Do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành
 Chứa đựng các quy phạm pháp luật
 Được áp dụng nhiều lần trong đời sống xã hội và sự áp dụng
không làm chấm dứt tính hiệu lực của văn bản
 Được Nhà nước đảm bảo thi hành bằng các biện pháp như tuyên
truyền, thuyết phục, các biện pháp về tổ chức, kinh tế, trong
trường hợp cần thiết phải áp dụng các biện pháp cưỡng chế. 34
2. Hệ thống văn bản QPPL của nước ta hiện nay

 Hiến pháp;
 Bộ luật, luật (sau đây gọi chung là luật), nghị quyết của Quốc hội;
 Pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội; nghị quyết
liên tịch giữa Ủy ban thường vụ Quốc hội với Đoàn Chủ tịch Ủy ban
trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam;
 Lệnh, quyết định của Chủ tịch nước;
 Nghị định của Chính phủ; nghị quyết liên tịch giữa Chính phủ với
Đoàn Chủ tịch UB trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam;
 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ;
 Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao;
35

 Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung
ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh);
 Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh;
 Thông tư của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; thông tư của Viện
trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; thông tư của Bộ trưởng, Thủ
trưởng cơ quan ngang bộ; thông tư liên tịch giữa Chánh án Tòa án
nhân dân tối cao với Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao;
thông tư liên tịch giữa Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ với
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân
dân tối cao; quyết định của Tổng Kiểm toán nhà nước;
 Văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương ở đơn vị
hành chính - kinh tế đặc biệt; 36
 Nghị quyết của Hội đồng nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố
thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (sau
đây gọi chung là cấp huyện);
 Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp huyện;
 Nghị quyết của Hội đồng nhân dân xã, phường, thị trấn (sau đây gọi
chung là cấp xã);
 Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp xã.
37
XIN CẢM ƠN !
38
CHƯƠNG 2:
HIẾN PHÁP
39
NỘI DUNG CHÍNH
I. Hiến pháp trong hệ thống pháp luật Việt Nam

II. Một số nội dung cơ bản của Hiến pháp nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013
40
1. Khái niệm hiến pháp
Hiến pháp là hệ thống các quy phạm pháp luật có hiệu lực pháp lý
cao nhất quy định những vấn đề cơ bản nhất về chủ quyền quốc gia,
chế độ chính trị, chính sách kinh tế, văn hóa, xã hội, tổ chức quyền
lực nhà nước, địa vị pháp lý của con người và công dân
41
2. Lịch sử lập hiến Việt Nam
 Hiến pháp 1946

 Hiến pháp 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2001)
42
3. Vị trí của hiến pháp trong hệ thống pháp luật Việt Nam
“Hiến pháp là luật cơ bản của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt
Nam, có hiệu lực pháp lý cao nhất. Mọi văn bản pháp luật khác
phải phù hợp với Hiến pháp. Mọi hành vi vi phạm Hiến pháp đều bị
xử lý” ( khoản 1 Điều 119 Hiến pháp 2013)
Vị trí: Là đạo luật gốc, có giá trị tối thượng
43
II. Một số nội dung cơ bản của Hiến pháp nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013
1. Chế độ chính trị

2. Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
3. Kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và
môi trường
44
1. Khái niệm
nguyên tắc
Chế độ chính trị
quy phạm PL
Nhằm xác lập và điều chỉnh 5 vấn đề sau:

1. Bản chất và mục đích của nhà nước
2. Chính thể và chủ quyền quốc gia
3. Tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước và quyền lực Nhân dân
4. Tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị
5. Chính sách đối nội, đối ngoại của nước CHXHCNVN
45
2. Hình thức
Trước CMT8 Quân chủ chuyên chế
HP 1946
Sau CMT8 Cộng hòa dân chủ nhân dân
HP 1980 - nay
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
46
3. Bản chất, mục đích của Nhà nước CHXHCNVN

3.1. Bản chất
Nhà nước CHXHCN Việt Nam là nhà nước pháp quyền của dân, do
dân và vì dân
3.2. Mục đích
Đảm bảo và không ngừng phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân
dân, xây dựng đất nước giàu mạnh, xã hội công bằng, văn minh.
Nhà nước thi hành chính sách đại đoàn kết các dân tộc Việt Nam.
Nhà nước thực hiện đường lối đối ngoại hòa bình, tôn trọng độc lập,
chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội
bộ của nhau, đôi bên cùng có lợi 47
1. Quyền con người

Quyền con người là những đảm bảo pháp lý toàn cầu có tác dụng
bảo vệ các cá nhân và các nhóm chống lại những hành động hoặc sự
bỏ mặc mà làm tổn hại đến nhân phẩm, những sự được phép và sự
tự do cơ bản của con người.
2. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân
 Các quyền và nghĩa vụ được xác định trong Hiến pháp
 Là cơ sở để thực hiện các quyền và nghĩa vụ cụ thể khác
 Xác định địa vị pháp lý của công dân
48
a) Các quyền cơ bản của công dân

Quyền sống và tự do thân thể: Điều 19, 20 Hiến pháp 2013
Quyền tự do nhân thân: Điều 21, 22, 23 Hiến pháp 2013
Quyền về dân chủ: Điều 24, 25 Hiến pháp 2013
Quyền về chính trị: Điều 27 Hiến pháp 2013
Quyền tham gia vào quản lý nhà nước: Điều 28, 29 Hiến pháp 2013
Quyền khiếu nại, tố cáo: Điều 30 Hiến pháp 2013
Quyền kinh tế: Điều 32, 33 Hiến pháp 2013
Quyền xã hội: Điều 34 đến Điều 38 Hiến pháp 2013
Quyền văn hóa: Điều 39 đến Điều 43 Hiến pháp 2013
49
a) Nghĩa vụ của công dân

- Nghĩa vụ trung thành với Tổ quốc: Điều 44, khoản 1 Điều 45 Hiến
pháp 2013
- Nghĩa vụ quân sự và tham gia xây dung quốc phòng toàn dân: khoản
2 Điều 45 Hiến pháp 2013
- Nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật: Điều 46 Hiến pháp 2013
- Nghĩa vụ học tập: Điều 39 Hiến pháp 2013
- Nghĩa vụ bảo vệ môi trường: Điều 43 Hiến pháp 2013
- Nghĩa vụ nộp thuế theo luật định: Điều 47 Hiến pháp 2013
50
3. Kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục,

khoa học, công nghệ và môi trường
1. Chính sách kinh tế (Điều 50, 51, 52 Hiến pháp 2013)
“Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam xây dựng nền kinh tế độc
lập, tự chủ, phát huy nội lực, hội nhập, hợp tác quốc tế, gắn kết chặt
chẽ với phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo
vệ môi trường, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”
“Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa với” nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế;
kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo
51

2. Chính sách xã hội (Điều 57, 58, 59 Hiến pháp 2013)
 Lao động, việc làm
 Chăm sóc sức khỏe nhân dân
 Chính sách xã hội đối với người có công
 Chính sách nhà ở và an sinh xã hội
52

3. Chính sách văn hóa (Điều 60 Hiến pháp 2013)
 Nhấn mạnh vai trò của xã hội trong việc phát triển văn hóa
 Nhà nước có trách nhiệm: xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt
Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa
nhân loại
 Gia đình là cội nguồn của văn hóa
 Vai trò của mỗi cá nhân trong phát triển văn hóa
(Điều 60 Hiến pháp 2013)
53

4. Chính sách giáo dục (Điều 61 Hiến pháp 2013)

Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu, phát triển nguồn nhân
lực, bồi dưỡng nhân tài.
 Chính sách cụ thể:
+ Chăm lo giáo dục mầm non
+ Giáo dục tiểu học là bắt buộc, không thu học phí
+ Từng bước phổ cập giáo dục trung học
+ Thực hiện chính sách học bổng, học phí hợp lý
+ Bảo đảm quyền được học tập của người khuyết tật
+ Ưu tiên những vùng có điều kiện khó khăn 54

5. Chính sách khoa học và công nghệ (Điều 62 Hiến pháp 2013)
Phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, giữ vai trò
then chốt trong sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội của đất nước
Xã hội hóa phát triển khoa học công nghệ
Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ
Đề cao tính ứng dụng của các công trình -> phục vụ xã hội
55

6. Chính sách môi trường (Điều 63 Hiến pháp 2013)
Quản lý, sử dụng hiệu quả, bền vững
Chủ động phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu
Phát triển xanh: năng lượng mới, năng lượng tái tạo
Nguyên tắc gây ô nhiễm phải khắc phục và bồi thường thiệt hại
56
Nhiệm vụ và quyền hạn của Quốc hội
1. Lập hiến và lập pháp: khoản 1 và khoản 10 Điều 70 HP 2013

2. Quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước: các
khoản 3, 4, 5, 11, 12, 13, 14 và 15 Điều 70 HP 2013
3. Tổ chức nhà nước: khoản 6, 7, 8, 9 Điều 70 HP 2013
4. Giám sát tối cao: khoản 2 Điều 70 HP 2013
57
1. Chủ tịch, phó chủ tịch nước

2. Chủ tịch, phó chủ tịch QH, UV UBTVQH, Chủ
QH tịch HĐDT, Chủ nhiệm UBQH, Tổng TKQH
bầu, 3. Thủ tướng CP
miễn
nhiệm, 4. Chánh án TANDTC
bãi 5. Viện trưởng VKSNDTC
nhiệm 6. Chủ tịch HĐBCQG
7. Tổng Kiểm toán nhà nước
8. Người đứng đầu cq khác do QH thành lập
Sau khi được bầu: Chủ tịch nước, Chủ tịch QH, Thủ tướng CP, Chánh
án TANDTC phải tuyên thệ trung thành với Tổ quốc, Nhân dân và Hiến
pháp 58
1. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng và các thành viên

QH phê khác của Chính phủ
chuẩn đề
nghị bổ 2. Thẩm phán TANDTC
nhiệm, miễn 3. Danh sách thành viên Hội đồng quốc phòng và
nhiệm, cách an ninh
chức 4. Danh sách thành viên Hội đồng bầu cử quốc gia
59
1. Chủ tịch nước

QH bãi 2. UBTVQH
bỏ văn 3. Chính phủ, Thủ tướng CP
bản của 4. TANDTC
5. VKSNDTC
60
QH quyết 1. Bộ, cơ quan ngang Bộ

định thành 2. Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương
lập, bãi bỏ, 3. Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt
chia tách,
điều chỉnh 4. Cơ quan khác
61
Hình thức hoạt động của Quốc hội theo HP 2013
1. Kỳ họp Quốc hội

2. Hoạt động thông qua hoạt động của UBTVQH
3. Hoạt động thông qua Hội đồng dân tộc và các UB của QH
4. Hoạt động thông qua Đại biểu Quốc hội và Đoàn đại biểu Quốc hội
Nguyên tắc quyết định tại kỳ họp
1. Quốc hội thảo luận tập thể, quyết định theo đa số

2. Mọi vấn đề thông thường: >1/2 ĐBQH
3. Ba trường hợp đặc biệt: >=2/3 ĐBQH
 Sửa đổi, bổ sung Hiến pháp
 Kéo dài/rút ngắn nhiệm kỳ QH
 Bãi nhiệm ĐBQH 62
Tiêu chuẩn ĐBQH: Điều 22 LTCQH
1. Có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam

2. Trung thành với Tổ quốc, Nhân dân và Hiến pháp, phấn đấu thực
hiện công cuộc đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ,
công bằng, văn minh.
3. Có phẩm chất đạo đức tốt, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư,
gương mẫu chấp hành pháp luật; có bản lĩnh, kiên quyết đấu tranh
chống tham nhũng, lãng phí, mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa
quyền và các hành vi vi phạm pháp luật khác.
4. Có trình độ văn hóa, chuyên môn, có đủ năng lực, sức khỏe, kinh
nghiệm công tác và uy tín để thực hiện nhiệm vụ đại biểu Quốc hội.
5. Liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý kiến của Nhân dân, được
Nhân dân tín nhiệm.
6. Có điều kiện tham gia các hoạt động của Quốc hội.
63
Quyền miễn trừ của ĐBQH (Điều 37 Luật TCQH)
1. Không được bắt, giam, giữ, khởi tố đại biểu Quốc hội, khám xét nơi
ở và nơi làm việc của đại biểu Quốc hội nếu không có sự đồng ý của
Quốc hội hoặc trong thời gian Quốc hội không họp, không có sự đồng ý
của Ủy ban thường vụ Quốc hội. Việc đề nghị bắt, giam, giữ, khởi tố,
khám xét nơi ở và nơi làm việc của đại biểu Quốc hội thuộc thẩm quyền
của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
Trường hợp đại biểu Quốc hội bị tạm giữ vì phạm tội quả tang thì cơ
quan tạm giữ phải lập tức báo cáo để Quốc hội hoặc Ủy ban thường vụ
Quốc hội xem xét, quyết định.
2. Đại biểu Quốc hội không thể bị cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi đại biểu
công tác bãi nhiệm, cách chức, buộc thôi việc, sa thải nếu không được
Ủy ban thường vụ Quốc hội đồng ý.
64
Khái niệm bầu cử, chế độ bầu cử
Bầu cử là cách thức mà thông qua đó nhân dân thực hiện quyền dân
chủ của mình, nhân dân thành lập ra cơ quan đại diện nhân dân, bầu ra
đại biểu đại diện cho ý chí và nguyện vọng của mình vào cơ quan đại
diện nhân dân, tham gia thực hiện quyền lực nhà nước
Chế độ bầu cử là một tổng thể các nguyên tắc, các quy định pháp luật
bầu cử, cùng các mối quan hệ xã hội được hình thành trong tất cả các
quá trình tiến hành bầu cử từ lúc người công dân được ghi tên trong
danh sách cử tri cho đến lúc bỏ lá phiếu vào thùng phiếu và xác định kết
quả bầu cử.
65
Quyền bầu cử của nhân dân
Bầu cử Quyền của cử tri đi bầu

chủ động
Quyền bầu
cử của
nhân dân Quyền tự ứng cử
Bầu cử
bị động
Quyền được giới thiệu ứng cử
66
Người không được quyền ứng cử
1. Người đang bị tước quyền ứng cử theo bản án, quyết định của Tòa
án đã có hiệu lực pháp luật, người đang chấp hành hình phạt tù,
người bị hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự.
2. Người đang bị khởi tố bị can.
3. Người đang chấp hành bản án, quyết định hình sự của Tòa án.
4. Người đã chấp hành xong bản án, quyết định hình sự của Tòa án
nhưng chưa được xóa án tích.
5. Người đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở
giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc giáo dục
tại xã, phường, thị trấn
67
Nguyên tắc nộp hồ sơ ứng cử
Công dân chỉ được nộp hồ sơ ứng cử làm đại biểu Hội đồng nhân dân
tối đa ở hai cấp trong cùng một nhiệm kỳ; nếu nộp hồ sơ ứng cử đại
biểu Quốc hội thì chỉ được nộp hồ sơ ứng cử làm đại biểu Hội đồng
nhân dân ở một cấp.
(khoản 3, Điều 36, Luật Bầu cử ĐBQH, ĐB HĐND 2015)
68
Điều kiện để một người trúng cử ĐBQH, HĐND
 Có tên trong danh sách những người ứng cử

 Đạt được quá nửa số phiếu hợp lệ, và được nhiều phiếu hơn
 Nhiều tuổi hơn (khi có nhiều người cùng số phiếu).
 Được HĐBC QG, UBBC cùng cấp công nhận tư cách đại biểu.
69
Bầu thêm, bầu lại, bầu bổ sung
Đại biểu Quốc hội Đại biểu Hội đồng nhân

dân
Bầu thêm Chưa đủ số lượng ĐBQH Chưa đủ 2/3 số lượng ĐB

HĐND
Bầu lại Khi có không được 1/2 tổng số cử tri đi bầu hoặc vi phạm
nghiêm trọng luật bầu cử
Bầu bổ sung - Thời gian còn lại của - Thời gian còn lại của
nhiệm kỳ > 2 năm nhiệm kỳ còn > 18 tháng
- Thiếu trên 10% tổng số - HĐND thiếu trên 1/3 ĐB
ĐBQH được bầu ở đầu HĐND được bầu ở đầu
nhiệm kỳ nhiệm kỳ
- Đơn vị hành chính mới có
< 2/3 ĐB HĐND theo quy
định
70
XIN CẢM ƠN !
71
CHƯƠNG 3:
PHÁP LUẬT DÂN SỰ
72
NỘI DUNG CHÍNH
I. Khái niệm, đối tượng và phương pháp điều chỉnh

của Luật dân sự
II. Các nguyên tắc cơ bản của Luật dân sự
III. Một số nội dung của Bộ luật dân sự
73

của Luật dân sự
1. Khái niệm Luật Dân sự

2. Đối tượng điều chỉnh Luật Dân sự
3. Phương pháp điều chỉnh Luật Dân sự
74
1. Khái niệm Luật dân sự
Luật Dân sự là một ngành luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam
– tổng hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ tài sản
mang tính chất hàng hóa – tiền tệ và các quan hệ nhân thân trên cơ sở
bình đẳng, độc lập của các chủ thể khi tham gia vào các quan hệ đó
75
2. Đối tượng điều chỉnh Luật dân sự
Là những quan hệ xã hội trong giao lưu dân sự bao gồm:

 Quan hệ về tài sản
 Quan hệ nhân thân
76
2.1. Quan hệ tài sản
a) Khái niệm
Quan hệ về tài sản là quan hệ giữa người với người bởi một lý do
tài sản nhất định.
b) Đặc điểm
 Thường thể hiện sự đền bù ngang giá. (ví dụ: quan hệ mua bán
tài sản,…).
 Mang ý chí chủ quan của các chủ thể khi tham gia quan hệ
(NLHVDS, tự định đoạt,…).
77
2.1 Quan hệ tài sản

c) Các nhóm quan hệ tài sản do Luật DS điều chỉnh
Quan hệ
Quan hệ về
nghĩa vụ
sở hữu tài
và hợp
sản
đồng
Quan hệ Quan hệ
về thừa kế BTTH
ngoài hợp
đồng
78
2.2. Quan hệ nhân thân
a) Khái niệm
Quan hệ nhân thân là quan hệ giữa người với người vì một giá trị
nhân thân nhất định.
b) Đặc điểm
 Quan hệ nhân thân là những quan hệ không mang nội dung kinh
tế, không tính ra được thành tiền.
 Thông thường gắn liền với một chủ thể nhất định không thể
chuyển giao cho người khác.
79
2.2. Quan hệ nhân thân
c) Các nhóm quan hệ nhân thân do Luật DS điều chỉnh
 Quan hệ nhân thân không gắn với tài sản: tên gọi, danh dự, uy
tín, nhân phẩm, bí mật đời tư của cá nhân,…
 Quan hệ nhân thân gắn với tài sản: quyền sở hữu công nghiệp,
quyền tác giả các tác phẩm văn học, nghệ thuật…
80
3. Phương pháp điều chỉnh Luật dân sự
Phương pháp điều chỉnh đặc trưng của Luật Dân sự là tôn
trọng sự bình đẳng, thỏa thuận của các chủ thể tham gia
quan hệ pháp luật dân sự.
81
1. Mọi cá nhân, pháp nhân đều bình đẳng, không được lấy bất kỳ lý
do nào để phân biệt đối xử; được pháp luật bảo hộ như nhau về
các quyền nhân thân và tài sản.
2. Cá nhân, pháp nhân xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ
dân sự của mình trên cơ sở tự do, tự nguyện cam kết, thỏa
thuận. Mọi cam kết, thỏa thuận không vi phạm điều cấm của luật,
không trái đạo đức xã hội có hiệu lực thực hiện đối với các bên và
phải được chủ thể khác tôn trọng.
3. Cá nhân, pháp nhân phải xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền,
nghĩa vụ dân sự của mình một cách thiện chí, trung thực.
82
4. Việc xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự
không được xâm phạm đến lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi
ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác.
5. Cá nhân, pháp nhân phải tự chịu trách nhiệm về việc không
thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ dân sự.
( Điều 3 Bộ luật Dân sự 2015)
83
III. Một số nội dung của Bộ luật dân sự
1. Quyền sở hữu và quyền khác đối với tài sản

2. Hợp đồng
84
1. Quyền sở hữu
a) Khái niệm:
“ Quyền sở hữu là quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản
của Chủ sở hữu theo quy định của luật”. (Điều 158 BLDS 2015)
b) Nội dung:
 Quyền chiếm hữu
 Quyền sử dụng
 Quyền định đoạt 85

 Quyền chiếm hữu
+ Quyền chiếm hữu của chủ sở hữu (Điều 186 BLDS 2015):
“Chủ sở hữu được thực hiện mọi hành vi theo ý chí của mình để
nắm giữ, chi phối tài sản của mình nhưng không được trái pháp
luật, trái đạo đức xã hội.”
+ Quyền chiếm hữu của người không phải là chủ sở hữu (Điều 187,
188 BLDS 2015): : Khi được ủy quyền quản lý; Khi được giao tài
sản thông qua giao dịch dân sự. 86
 Lưu ý
 Quyền sử dụng của Chủ sở hữu: được sử dụng tài sản theo ý chí
của mình nhưng không được gây thiệt hại hoặc làm ảnh hưởng
đến lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích
hợp pháp của người khác. (Điều 190).
 Quyền sử dụng của người không phải là chủ sở hữu sẽ được sử
dụng tài sản theo thỏa thuận hoặc theo luật.
87
 Quyền định đoạt

a) Khái niệm:
Là quyền chuyển giao quyền sở hữu tài sản hoặc từ bỏ quyền sở
hữu, tiêu dùng hoặc tiêu hủy TS. (Điều 192 BLDS 2015)
b) Điều kiện chủ thể thực hiện quyền định đoạt
(Điều 193 BLDS 2015)
 Người định đoạt tài sản phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
 Phải tuân thủ trình tự thủ tục theo luật định. 88

c) Nội dung của quyền định đoạt:
Quyền định đoạt của chủ Quyền định đoạt của

sở hữu (Đ 194) người không phải là
CSH có quyền: bán, CSH (Đ 195)
trao đổi, tặng cho, cho - Chỉ có thể định đoạt theo
vay, để thừa kế, từ bỏ ủy quyền của CSH hoặc
quyền sở hữu, tiêu dùng, theo qui định của PL.
tiêu hủy, …phù hợp với
qui định của PL. 89
2. Quyền khác đối với tài sản

a) Khái niệm:
“Quyền khác đối với tài sản là quyền của chủ thể trực tiếp nắm
giữ, chi phối tài sản thuộc quyền sở hữu của chủ thể khác ”.
(Điều 159 BLDS 2015)
b) Nội dung:
 Quyền đối với bất động sản liền kề
 Quyền hưởng dụng
 Quyền bề mặt 90
Quyền đối với

Quyền hưởng
bất động sản Quyền bề mặt
dụng
liền kề (Đ 267-273)
(Đ 257-266)
(Đ 245-256)
91
2. Hợp đồng
1. Khái niệm:
Hợp đồng dân sự là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay
đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự (Điều 385 BLDS 2015).
2. Nguyên tắc giao kết hợp đồng dân sự:
 Tự do giao kết hợp đồng nhưng không được trái pháp luật, đạo
đức xã hội;
 Tự nguyện, bình đẳng, thiện chí, hợp tác, trung thực và ngay
thẳng.
3. Hình thức của hợp đồng dân sự:
Được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể.92
2. Hợp đồng
4. Điều kiện có hiệu lực của hợp đồng dân sự: (Điều 117)
 Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân
sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;
 Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;
 Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm
điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội;
 Hình thức của giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của
giao dịch dân sự trong trường hợp luật có quy định.
93
2. Hợp đồng
5. Chủ thể của hợp đồng dân sự: (Điều 117)

 Chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự bao gồm cá nhân,
pháp nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác và nhà nước với tư
cách là chủ thể đặc biệt:
• Cá nhân bao gồm công dân, người nước ngoài và người
không mang quốc tịch.
• Pháp nhân bao gồm pháp nhân thương mại và phi
thương mại.
94
2. Hợp đồng
Cá nhân
Năng lực pháp
luật dân sự
Năng lực chủ thể

của cá nhân gồm:
Năng lực hành

vi dân sự
95
2. Hợp đồng
Năng lực pháp luật dân sự:

a) Khái niệm: Điều 16 khoản 1 BLDS 2015
“Năng lực pháp luật dân sự của cá nhân là khả năng của cá nhân
có quyền dân sự và nghĩa vụ dân sự”.
b) Đặc điểm:
 Năng lực pháp luật dân sự của cá nhân do Nhà nước quy định.
 Mọi cá nhân đều có năng lực pháp luật dân sự như nhau. Không
bị hạn chế bởi bất cứ lý do nào (tuổi, tôn giáo, giới tính, dân tộc,
…).
 Năng lực pháp luật dân sự của cá nhân có từ khi người đó sinh ra
và chấm dứt khi người đó chết. 96
2. Hợp đồng
Năng lực hành vi dân sự:

a) Khái niệm: Điều 19 BLDS 2015
“Năng lực hành vi dân sự của cá nhân là khả năng của cá nhân bằng
hành vi của mình xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự”.
b) Các mức độ năng lực hành vi dân sự:
 Người thành niên: người từ đủ mười tám tuổi trở lên. Người
thành niên có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, trừ trường hợp mất
năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm
chủ hành vi, hạn chế năng lực hành vi dân sự (Điều 20, Bộ luật
Dân sự 2015).
97
2. Hợp đồng
Người chưa thành niên: (Điều 21, Bộ luật Dân sự 2015)

 Người chưa đủ mười tám tuổi.
 Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại
diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện.
 Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi khi xác
lập, thực hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo
pháp luật đồng ý, trừ giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt
hàng ngày phù hợp với lứa tuổi.
 Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự
mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự
liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch
dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện 98
2. Hợp đồng
5. Nội dung hợp đồng dân sự

Các bên có quyền thỏa thuận về nội dung trong hợp đồng.
Theo Điều 398 Bộ luật Dân sự 2015 quy định hợp đồng có thể có
các nội dung sau đây:
- Đối tượng của hợp đồng; - Quyền, nghĩa vụ của các bên;
- Số lượng, chất lượng; - Trách nhiệm do vi phạm hợp
- Giá, phương thức thanh toán; đồng;
- Thời hạn, địa điểm, phương - Phương thức giải quyết tranh
thức thực hiện hợp đồng; chấp.
99
2. Hợp đồng
6. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

a) Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường:
Người nào do lỗi cố ý hoặc vô ý xâm phạm đến tính mạng, sức
khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, các quyền và lợi ích
hợp pháp khác của cá nhân, xâm phạm danh dự, uy tín, tài sản
của pháp nhân hoặc các chủ thể khác mà gây thiệt hại, thì phải
bồi thường.
100
2. Hợp đồng

b) Thiệt hại về tài sản:
Điều 589, Bộ luật Dân sự 2015 quy định: Trong trường hợp tài sản bị
xâm hại thì thiệt hại bao gồm tài sản bị mất, hủy hoại hoặc hư hỏng;
lợi ích gắn liền với việc sử dụng tài sản, khai thác tài sản; chi phí hợp
lý để ngăn chặn, hạn chế, khắc phục thiệt hại
101
2. Hợp đồng

c) Thiệt hại về sức khỏe:
Điều 590, Bộ luật Dân sự 2015 quy định: Bồi thường thiệt hại do sức
khỏe bị xâm phạm bao gồm: Chi phí hợp lý cho việc chữa trị, bồi
dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của
người bị thiệt hại; Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của
người bị thiệt hại; Nếu thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không
ổn định hoặc không thể xác định thì áp dụng mức trung bình của
người lao động cùng loại...
102
2. Hợp đồng

d) Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm:
Điều 591, Bộ luật Dân sự 2015 quy định: Bồi thường thiệt hại do
tính mạng bị xâm phạm bao gồm: Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa,
bồi dưỡng, chăm sóc người bị thiệt hại trước khi chết; chi phí hợp lý
cho việc mai táng; Tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị
thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng; Tùy từng trường hợp, tòa án buộc
người gây thiệt hại do xâm phạm tính mạng phải bồi thường một
khoản tiền bù đắp tinh thần cho những người thân thích, gần gũi của
người bị thiệt hại.
103
2. Hợp đồng

e) Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm hại:
Điều 591, Bộ luật Dân sự 2015 quy định: Bồi thường thiệt hại do
danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm hại gồm: Chi phí hợp lý để hạn
chế, khắc phục thiệt hại; thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút;
tùy trường hợp, ngoài việc yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm, xin
lỗi, cải chính công khai, tòa án quyết định người gây thiệt hại do
danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm hại phải bồi thường một khoản
tiền bù đắp tinh thần cho những người bị xâm hại...
104
THỪA KẾ THEO QUY ĐỊNH CỦA

BỘ LUẬT DÂN SỰ 2015
1. Những quy định chung về thừa kế

2. Các hình thức thừa kế
105
Những quy định chung về thừa kế
1. Thừa kế và quyền thừa kế (Điều 609 BLDS 2015)

Thừa kế: Là sự di chuyển tài sản của người chết cho những người
còn sống.
Quyền thừa kế: Là một chế định của PLDS. Trong đó:
 Cá nhân có quyền lập di chúc hoặc để lại tài sản cho người thừa
kế theo pháp luật
 Được hưởng di sản thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật
106
2. Di sản thừa kế (Điều 612 BLDS 2015)

 Tài sản riêng của người chết
 Phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác
3. Người thừa kế (Điều 613 BLDS 2015)
Cá nhân:
 Phải còn sống vào thời điểm mở thừa kế.
 Sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai
trước khi người để lại di sản chết.
Người không là cá nhân: thì phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế
(chỉ áp dung cho thừa kế theo di chúc) 107
4. Thời điểm và địa điểm mở thừa kế (Điều 611 BLDS 2015)

Thời điểm:
 Là thời điểm người có tài sản chết.
Địa điểm:
 Là nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản.
 Nếu không xác định được nơi cư trú cuối cùng thì là nơi có toàn bộ
di sản hoặc phần lớn di sản.
108
2. Các hình thức thừa kế
Hình thức
Thừa kế theo di chúc
Thừa kế theo pháp luật
109
Di chúc: là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của
mình cho người khác sau khi chết
Các điều kiện để di chúc có hiệu lực: (Điều 630 BLDS 2015)
 Người lập di chúc (Điều 630)
 Nội dung của di chúc (Điều 630)
 Hình thức của di chúc (Điều 627)
110
Ng • Phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ

ười • Minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép
lập
DC
Nội • Không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã
dun hội
g
DC
• Không trái quy định pháp luật
Hìn • Phải lập thành văn bản; nếu không lập thành văn bản thì
h
thứ có thể di chúc miệng
c
111
 Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của DC (Điều 644)
 Điều kiện áp dụng: không từ chối nhận di sản; không mất quyền
hưởng di sản; người lập DC không cho hưởng hoặc hưởng ít hơn
2/3 một suất thừa kế theo PL được hưởng.
 Đối tượng áp dụng: Con chưa thành niên hoặc đã thành niên nhưng
không có khả năng lao động; cha; mẹ; vợ; chồng
 Phần được hưởng theo quy định = 2/3 suất của một người thừa kế
theo PL
112
1. Khái niệm
Là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp
luật quy định (Điều 649).
2. Nội dung
 Trường hợp thừa kế theo pháp luật
 Hàng thừa kế
 Thừa kế thế vị
113
Trường hợp thừa kế theo pháp luật (Điều 650 BLDS 2015)
 Không có di chúc.
 Di chúc không hợp pháp.
 Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc cùng thời điểm
với người lập di chúc; cơ quan tổ chức được thừa kế không còn tồn
tại vào thời điểm mở thừa kế.
 Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà
không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận.
 Phần di sản không được định đoạt trong di chúc.
 Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực.
114
Hàng thừa kế (Điều 651 BLDS 2015)
Hàng thừa kế • Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ

thứ nhất nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
• Ông bà nội, ông bà ngoại, anh chị em

Hàng thừa kế ruột, cháu ruột của người chết mà người
thứ hai chết là ông ba nội, ông bà ngoại.
• Cụ nội, cụ ngoại của người chết, bác, chú,

Hàng thừa kế cậu, cô, dì ruột, chắt ruột của người chết
thứ ba mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
115
Thừa kế thế vị (Điều 652 Bộ luật Dân sự 2015)

Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng
một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần
di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu
cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại
di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt
được hưởng nếu còn sống.
116
Cách làm bài tập chia thừa kế
1. Xác định di sản thừa kế của người mất:

- Tài sản chung vợ chồng: chia đôi
- Tài sản chung với người khác (bạn bè, người tình,..): chia bốn
- Tiền mai táng: phải trừ vào di sản của người mất
1. Chia thừa kế theo di chúc (nếu có)
2. Chia thừa kế theo pháp luật (nếu có)
3. Tính 2/3 1 suất thừa kế cho những người thuộc Điều 644 BLDS
2015 (nếu có)
4. Kết luận
117
Cách làm bài tập chia thừa kế
Ví dụ: Ông A và bà B là hai vợ chồng hợp pháp có 2 người con là :

D (6 tuổi); E (20 tuổi). Trong quá trình sinh sống, 2 vợ chồng có
tổng tài sản chung là 1,2 tỷ. Ông A có người tình bên ngoài là bà C.
Ông A và bà C có tài sản chung là 1 căn nhà trị giá 800 triệu. Ông
A lập di chúc để lại một nửa tài sản của mình cho bà C và một nửa
cho D và E. Ông A mất trong 1 vụ tai nạn giao thông. Tiền mai
táng của ông A hết 50 triệu.
Hãy chia di sản thừa kế của ông A?
118
1. Di sản của ông A: (1,200 : 2) + (800 : 4) - 50 = 750 (triệu)

2. Chia di sản theo di chúc ông A để lại thì D, E và C được hưởng:
C: 375 (triệu); D=E= 187,5 (triệu)
3. Bà B là người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc theo
Điều 644 BLDS 2015: Bà B được hưởng: 2/3 x (750 : 3) = 166,67
(triệu)
Rút thừa kế của C, D, E cho bà B như sau:
C = (166,67 x 375) : 750 = 83,34 (triệu)
D = E ( 166,67 x 187,5) :750 = 41,67 (triệu)
Như vậy: Bà B được hưởng: 166,67 (triệu); Bà C được hưởng: 291, 66
(triệu); D được hưởng: 145,83 (triệu); E được hưởng: 145, 83 (triệu)
119
Bài tập
Năm 1994, Ông Công kết hôn với bà Đức và có 3 người con: Thành
(1995); Danh (2000, mất khả năng lao động); Toại (2010). Trong
thời kỳ hôn nhân, 2 vợ chồng tạo dựng được tài sản chung bao
gồm: 1 căn nhà trị giá 1 tỷ, 1 chiếc ô tô 700 triệu, 1 chiếc xe máy 50
triệu. Thành có một người vợ tên là Tâm và có 1 người con tên là
Tịnh. Ông Công có quan hệ ngoài luồng với bà Trà có người con
tên là Xanh (1997) và có tài sản chung là 400 triệu.
Tiền mai táng hết 75 triệu.
a) Năm 2020, ông Công biết mình bị ung thư giai đoạn cuối nên đã
lập di chúc để lại cho bà Trà 60% di sản; cho Danh 40% di sản.
Năm 2021, ông Công mất. Chia di sản thừa kế của ông Công
b) Ông Công không để lại di chúc. Năm 2021, ông Công và Thành
mất cùng thời điểm trong 1 vụ tai nạn giao thông. Chia di sản thừa
kế của ông Công. 120
Xác định di sản của ông Công: ((1000+700+50) : 2 + (400 : 4) -75)

= 900 (triệu)
a) Phần thừa kế theo di chúc của bà Trà và Danh là:
Trà: 900 x 60% = 540 (triệu)
Danh: 900 x 40% = 360 (triệu)
3. Bà Đức và Toại là người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di
chúc theo Điều 644 BLDS 2015:
Đức, Toại mỗi người được hưởng: 2/3 x (900: 5) = 120 (triệu)
Rút thừa kế của Trà, Danh:
Trà: (240 x 540) : 900 = 144 (triệu)
Danh: (240 x 360) : 900 = 96 (triệu)
Như vậy: Bà Trà được hưởng: 396 (triệu)
Danh được hưởng: 264 (triệu)
Bà Đức được hưởng: 120 (triệu)
Toại được hưởng: 120 (triệu)
121
b) Vì ông Công không để lại di chúc nên di sản của ông Công sẽ
được chia theo pháp luật.
Những người được hưởng thừa kế theo pháp luật: Bà Đức, Danh, Toại,
Xanh, Thành (đã chết cùng thời điểm với ông Công nên Tịnh sẽ thế vị
để hưởng phần của Thành đáng ra được hưởng): 900: 5 = 180 (triệu)
Như vậy: bà Đức được hưởng: 180 (triệu)
Danh được hưởng: 180 (triệu)
Toại được hưởng: 180 (triệu)
Xanh được hưởng: 180 (triệu)
Tịnh được hưởng: 180 (triệu)
122
Bài tập
Ông Bình bà Minh là vợ chồng hợp pháp từ năm 1990. 2 ông bà có
với nhau 4 người con: Hoàng (1992); Thượng (1995); Quý (1999);
Phi (2001). Hoàng có vợ là Như và 2 người con ( Phú, Nhuận). Hãy
chia di sản trong những trường hợp sau biết di sản của ông Bình
để lại là 600 triệu.
a) Ông Bình mất trong 1 vụ TNGT, không để lại di chúc.
b) Năm 2015, ông Bình lập di chúc để lại 1/2 tài sản của mình cho
bà Minh, 1/2 tài sản của mình cho 2 người cháu (Phú, Nhuận).
Đến năm 2016 ông Bình mất vì bị bệnh.
c) Năm 2015, ông Bình lập di chúc để lại 1/3 tài sản của mình cho
bà Minh, 1/3 tài sản của mình cho Quý, 1/3 tài sản của mình
cho Phi. Đến năm 2016 ông Bình mất vì bị bệnh.
123
Xác định di sản của ông Bình: 600 triệu

a) Vì ông Bình không để lại di chúc nên di sản của ông Bình sẽ
được chia theo pháp luật.
Những người được hưởng thừa kế theo pháp luật: Bà Minh, Hoàng,
Thượng, Quý, Phi: 600: 5 = 120 (triệu)
Như vậy: bà Minh được hưởng: 120 (triệu)
Hoàng được hưởng: 120 (triệu)
Thượng được hưởng: 120 (triệu)
Quý được hưởng: 120 (triệu)
Phi được hưởng: 120 (triệu)
124

b) Phần thừa kế theo di chúc của bà Minh và Phú, Nhuận là:
Minh: 600 x 1/2 = 300 (triệu)
Phú=Nhuận: 600 x 1/4 = 150 (triệu)
Quý và Phi là người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc
theo Điều 644 BLDS 2015:
Quý, Phi mỗi người được hưởng: 2/3 x (600: 5) = 80 (triệu)
Rút thừa kế của bà Minh, Phú, Nhuận:
Minh: (160 x 300) : 600 = 80 (triệu)
Phú=Nhuận: (160 x 150) : 600 = 40 (triệu)
Như vậy: Bà Minh được hưởng: 220 (triệu)
Phú được hưởng: 110 (triệu)
Nhuận được hưởng: 110 (triệu)
125

c) Phần thừa kế theo di chúc của bà Minh và Quý, Phi là:
Minh, Quý, Phi: 600 x 1/3 = 200 (triệu)
Như vậy: Bà Minh được hưởng: 200 (triệu)
126
XIN CẢM ƠN !
127
CHƯƠNG 4:
PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG
128
NỘI DUNG CHÍNH

của Luật lao động
II. Các nguyên tắc cơ bản của Luật lao động
III. Một số nội dung của Bộ luật lao động
129

1. Khái niệm Luật Lao động
Luật Lao động là ngành luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam.
Luật Lao động điều chỉnh nhóm quan hệ xã hội trong lĩnh vực lao
động, bao gồm hai loại: Quan hệ lao động và quan hệ liên quan đến
lao động
130

2. Đối tượng điều chỉnh của Luật Lao động
Là các quan hệ xã hội về sử dụng lao động (quan hệ lao động) và

các quan hệ phát sinh trong quá trình sử dụng lao động (quan hệ
liên quan đến quan hệ lao động) gồm: quan hệ về việc làm và học
nghề, quan hệ về bồi thường thiệt hại trong quá trình lao động,
quan hệ về bảo hiểm xã hội, quan hệ về giải quyết tranh chấp lao
động, quan hệ giải quyết đình công, quan hệ quản lý, nhà nước về
lao động.
131

3. Phương pháp điều chỉnh của Luật Lao động
 Phương pháp thỏa thuận

 Phương pháp mệnh lệnh
 Phương pháp thông qua hoạt động của tổ chức đại diện người
lao động tác động vào các quan hệ phát sinh trong quá trình lao
động
132
II. Các nguyên tắc cơ bản của Luật lao động
1. Pháp luật lao động bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các
bên chủ thể quan hệ pháp luật lao động
2. Luật Lao động tôn trọng sự thỏa thuận hợp pháp của các bên
chủ thể quan hệ luật lao động, khuyến khích những thỏa
thuận có lợi hơn cho người lao động
3. Nguyên tắc trả lương theo lao động
4. Nguyên tắc thực hiện bảo hiểm xã hội đối với người lao động
133
III. Một số nội dung của Bộ luật lao động
1. Quyền, nghĩa vụ của người lao động

2. Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động
3. Hợp đồng lao động
4. Tiền lương
5. Bảo hiểm xã hội
6. Thời gian làm việc, thời gian nghỉ ngơi
7. Kỷ luật lao động
8. Tranh chấp lao động
9. Công đoàn 134
1.1. Quyền của người lao động

Tại khoản 1, Điều 5, Bộ luật Lao động 2019 quy định:
 Làm việc; tự do lựa chọn việc làm, nơi làm việc, nghề nghiệp,
học nghề, nâng cao trình độ nghề nghiệp; không bị phân biệt đối
xử, cưỡng bức lao động, quấy rối tình dục tại nơi làm việc;
 Hưởng lương phù hợp với trình độ, kỹ năng nghề trên cơ sở thỏa
thuận với người sử dụng lao động; được bảo hộ lao động, làm
việc trong điều kiện bảo đảm về an toàn, vệ sinh lao động; nghỉ
theo chế độ, nghỉ hằng năm có hưởng lương và được hưởng
phúc lợi tập thể;
135

1.1. Quyền của người lao đông
 Thành lập, gia nhập, hoạt động trong tổ chức đại diện người lao
động, tổ chức nghề nghiệp và tổ chức khác theo quy định của
pháp luật; yêu cầu và tham gia đối thoại, thực hiện quy chế dân
chủ, thương lượng tập thể với người sử dụng lao động và được
tham vấn tại nơi làm việc để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp,
chính đáng của mình; tham gia quản lý theo nội quy của người
sử dụng lao động;
 Từ chối làm việc nếu có nguy cơ rõ ràng đe dọa trực tiếp đến tính
mạng, sức khỏe trong quá trình thực hiện công việc;
 Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động;
 Đình công; 136
1.2. Nghĩa vụ của người lao đông

 Thực hiện hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể và thỏa
thuận hợp pháp khác;
 Chấp hành kỷ luật lao động, nội quy lao động; tuân theo sự quản lý,
điều hành, giám sát của người sử dụng lao động;
 Thực hiện quy định của pháp luật về lao động, việc làm, giáo dục
nghề nghiệp, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp và
an toàn, vệ sinh lao động.
137
2.1. Quyền của người sử dụng lao động

 Tuyển dụng, bố trí, quản lý, điều hành, giám sát lao động;
khen thưởng và xử lý vi phạm kỷ luật lao động;
 Thành lập, gia nhập, hoạt động trong tổ chức đại diện
người sử dụng lao động, tổ chức nghề nghiệp và tổ chức
khác theo quy định của pháp luật;
138
2.1. Quyền của người sử dụng lao động

 Yêu cầu tổ chức đại diện người lao động thương lượng với
mục đích ký kết thỏa ước lao động tập thể; tham gia giải
quyết tranh chấp lao động, đình công; đối thoại, trao đổi với
tổ chức đại diện người lao động về các vấn đề trong quan hệ
lao động, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người
lao động;
 Đóng cửa tạm thời nơi làm việc;
 Các quyền khác theo quy định của pháp luật.
139
2.1. Nghĩa vụ của người sử dụng lao động

 Thực hiện hợp đồng lao động, thỏa ước lao động tập thể và thỏa
thuận hợp pháp khác; tôn trọng danh dự, nhân phẩm của người
lao động;
 Thiết lập cơ chế và thực hiện đối thoại, trao đổi với người lao
động và tổ chức đại diện người lao động; thực hiện quy chế dân
chủ ở cơ sở tại nơi làm việc;
140
2.1. Nghĩa vụ của người sử dụng lao động

 Đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng nâng cao trình độ, kỹ năng nghề
nhằm duy trì, chuyển đổi nghề nghiệp, việc làm cho người lao
động;
 Thực hiện quy định của pháp luật về lao động, việc làm, giáo
dục nghề nghiệp, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất
nghiệp và an toàn, vệ sinh lao động; xây dựng và thực hiện các
giải pháp phòng, chống quấy rối tình dục tại nơi làm việc;
 Tham gia phát triển tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia, đánh giá,
công nhận kỹ năng nghề cho người lao động.
141
1. Khái niệm
 Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động
và người sử dụng lao động về việc làm có trả công, tiền
lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên
trong quan hệ lao động.
 Trường hợp hai bên thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng
có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và
sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên thì được coi là
hợp đồng lao động.
142
2. Chủ thể giao kết: Điều 18 Bộ luật Lao động 2019

a) Người lao động:
 Người lao động từ đủ 18 tuổi trở lên;
 Người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi khi có sự đồng ý
bằng văn bản của người đại diện theo pháp luật của người đó;
 Người chưa đủ 15 tuổi và người đại diện theo pháp luật của người
đó;
 Người lao động được những người lao động trong nhóm ủy quyền
hợp pháp giao kết hợp đồng lao động.
143
2. Chủ thể giao kết

b) Người sử dụng lao động:
 Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp hoặc người
được ủy quyền theo quy định của pháp luật;
 Người đứng đầu cơ quan, tổ chức có tư cách pháp nhân theo
quy định của pháp luật hoặc người được ủy quyền theo quy
định của pháp luật;
 Người đại diện của hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức khác không
có tư cách pháp nhân hoặc người được ủy quyền theo quy định
của pháp luật;
 Cá nhân trực tiếp sử dụng lao động. 144
3. Phân loại hợp đồng lao động

Theo quy định của Điều 20 Bộ luật Lao động 2019, hợp đồng lao
động phải được giao kết theo một trong các loại sau đây:
 Loại 1, hợp đồng lao động không xác định thời hạn: là hợp
đồng mà trong đó hai bên không xác định thời hạn, thời điểm
chấm dứt hiệu lực của hợp đồng.
 Loại 2, hợp đồng lao động xác định thời hạn: là hợp đồng mà
trong đó hai bên xác định thời hạn, thời điểm chấm dứt hiệu lực
của hợp đồng trong thời gian không quá 36 tháng kể từ thời điểm
có hiệu lực của hợp đồng.
 Loại 3, hợp đồng lao động theo mùa vụ, hoặc theo công việc
nhất định có thời hạn dưới 12 tháng (khoản 2 Điều 18) 145

Lưu ý:
 Khi hợp đồng lao động xác định thời hạn hết hạn mà người lao
động vẫn tiếp tục làm việc thì:
 Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày HĐLĐ hết hạn, 2 bên phải ký
kết hợp đồng lao động mới và chỉ được ký thêm 1 lần, sau đó nếu
người lao động vẫn tiếp tục làm việc thì phải ký kết HĐLĐ không
xác định thời hạn, trừ trường hợp lao động đối với người được
thuê làm GĐ trong DN có vốn NN và trường hợp quy định tại
k1Đ149, k2Đ151 và k4Đ177.
 Nếu hết thời hạn 30 ngày kể từ ngày HĐLĐ hết hạn mà 2 bên
không ký kết HĐLĐ mới thì HĐ đã giao kết trở thành HĐLĐ
không xác định thời hạn
146
4. Hình thức hợp đồng lao động

Theo quy định của Điều 14 Bộ luật Lao động quy định có 2 hình
thức giao kết hợp đồng lao động
 Giao kết bằng văn bản: được làm thành 02 bản, người lao động
giữ 01 bản, người sử dụng lao động giữ 01 bản
HĐLĐ được giao kết thông qua phương tiện điện tử dưới hình thức
thông điệp dữ liệu theo quy định của PL về giao dịch điện tử có giá
trị như HĐLĐ bằng văn bản
 Giao kết bằng lời nói: áp dung đối với HĐ có thời hạn dưới 1
tháng, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 18, điểm a khoản
1 Điều 145 và khoản 1 Điều 162 BLLĐ 2019. 147
5. Hiệu lực hợp đồng lao động

Theo quy định của Điều 23 Bộ luật Lao động quy định Hợp đồng
lao động có hiệu lực kể từ ngày hai bên giao kết, trừ trường hợp hai
bên có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định khác.
148
6. Sửa đổi, bổ sung hợp đồng lao động đã giao kết

Trong quá trình thực hiện hợp đồng lao động, nếu bên nào có yêu
cầu sửa đổi, bổ sung nội dung hợp đồng lao động thì phải báo cho
bên kia biết trước ít nhất 03 ngày làm việc về nội dung cần sửa đổi,
bổ sung.
Trường hợp hai bên thỏa thuận được thì việc sửa đổi, bổ sung nội
dung hợp đồng lao động được tiến hành bằng việc ký kết phụ lục
hợp đồng lao động hoặc giao kết hợp đồng lao động mới.
Trường hợp hai bên không thỏa thuận được việc sửa đổi, bổ sung nội
dung hợp đồng lao động thì tiếp tục thực hiện hợp đồng lao động đã
giao kết.
149
7. Chấm dứt hợp đồng lao động

 Hết hạn HĐLĐ, trừ trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 177
của Bộ luật này.
 Đã hoàn thành công việc theo hợp đồng lao động.
 Hai bên thỏa thuận chấm dứt hợp đồng lao động.
 Người lao động bị kết án phạt tù nhưng không được hưởng án
treo hoặc không thuộc trường hợp được trả tự do theo quy
định tại khoản 5 Điều 328 của Bộ luật Tố tụng hình sự, tử hình
hoặc bị cấm làm công việc ghi trong hợp đồng lao động theo
bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.
 Người lao động là người nước ngoài làm việc tại Việt Nam bị
trục xuất theo bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp
luật, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. 150

 Người lao động chết; bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi
dân sự, mất tích hoặc đã chết.
 Người sử dụng lao động là cá nhân chết; bị Tòa án tuyên bố mất
năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc đã chết. Người sử dụng lao
động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động hoặc bị cơ quan
chuyên môn về đăng ký kinh doanh thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh
ra thông báo không có người đại diện theo pháp luật, người được ủy
quyền thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp
luật. Người lao động bị xử lý kỷ luật sa thải.
 Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo quy
định tại Điều 35 của Bộ luật này. 151

 Người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động
theo quy định tại Điều 36 của Bộ luật này.
 Người sử dụng lao động cho người lao động thôi việc theo quy định
tại Điều 42 và Điều 43 của Bộ luật này.
 Giấy phép lao động hết hiệu lực đối với người lao động là người
nước ngoài làm việc tại Việt Nam theo quy định tại Điều 156 của Bộ
luật này.
 Trường hợp thỏa thuận nội dung thử việc ghi trong hợp đồng lao
động mà thử việc không đạt yêu cầu hoặc một bên hủy bỏ thỏa thuận
thử việc.
152
4. Tiền lương
1. Khái niệm
Tiền lương là số tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao
động theo thỏa thuận để thực hiện công việc, bao gồm mức lương theo
công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác
2. Nguyên tắc cơ bản
 NSDLĐ phải trả lương trực tiếp, đầy đủ, đúng hạn cho NLĐ.
Trường hợp NLĐ không thể nhận lương trực tiếp thì NSDLĐ có thể
trả lương cho người được người lao động ủy quyền hợp pháp.
 NSDLĐ không được hạn chế hoặc can thiệp vào quyền tự quyết chi
tiêu lương của NLĐ; không được ép buộc NLĐ chi tiêu lương vào
việc mua hàng hóa, sử dụng dịch vụ của NSDLĐ hoặc của đơn vị
khác mà NSDLĐ chỉ định.
153
4. Tiền lương
3. Tiền lương tối thiểu
 Mức lương tối thiểu là mức lương thấp nhất được trả cho người lao
động làm công việc giản đơn nhất trong điều kiện lao động bình
thường nhằm bảo đảm mức sống tối thiểu của người lao động và gia
đình họ, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội.
 Như vậy tiền lương tối thiểu thực hiện 2 chức năng cơ bản là: Dùng
để trả cho người lao động làm công việc giản đơn nhất trong điều
kiện lao động bình thường; chức năng thứ hai là dùng làm căn cứ để
tính trả các mức lương khác.
 Tiền lương tối thiểu do Chính phủ quyết định và công bố mức lương
tối thiểu trên cơ sở khuyến nghị của Hội đồng tiền lương quốc gia.
154
4. Tiền lương
3. Tiền lương trong thời gian làm thêm
Tiền lương làm thêm giờ = (Tiền lương giờ thực trả của công việc
đang làm vào ngày làm việc bình thường) x (Mức ít nhất 150%
hoặc 200% hoặc 300%) x (Số giờ làm thêm).
Trong đó:
150%: áp dụng đối với giờ làm thêm vào ngày thường;
200%: áp dụng đối với giờ làm thêm vào ngày nghỉ hằng tuần;
300%: áp dụng đối với giờ làm thêm vào ngày nghỉ lễ, tết, ngày
nghỉ có hưởng lương.
155
4. Tiền lương
Tiền lương làm việc vào ban đêm
Tiền lương làm việc vào ban đêm = Tiền lương giờ thực trả của công
việc đang làm vào ngày làm việc bình thường + Tiền lương giờ thực
trả của công việc đang làm vào ngày làm việc bình thường x Mức ít
nhất 30% x Số giờ làm việc vào ban đêm
Tiền lương làm thêm giờ vào ban đêm
Tiền lương làm thêm giờ ban đêm = Tiền lương giờ thực trả của công
việc đang làm vào ngày làm việc bình thường x Mức ít nhất 150%
hoặc 200% hoặc 300% + Tiền lương giờ thực trả của công việc đang
làm vào ngày làm việc bình thường x Mức ít nhất 30% + 20% x tiền
lương giờ vào ban ngày của ngày làm việc bình thường hoặc của ngày
nghỉ hằng tuần hoặc của ngày nghỉ lễ, tết, ngày nghỉ có hưởng lương x
số giờ làm thêm vào ban đêm 156
4. Tiền lương
3. Tiền lương trong thời gian ngừng việc
 Nếu do lỗi của NSDLĐ thì NLĐ được trả đủ tiền lương theo HĐLĐ;
 Nếu do lỗi của NLĐ thì người đó không được trả lương; những NLĐ
khác trong cùng đơn vị phải ngừng việc thì được trả lương theo mức
do 2 bên thỏa thuận nhưng không được thấp hơn mức lương t.thiểu;
 Nếu vì sự cố về điện, nước mà không do lỗi của NSDLĐ hoặc do
thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm, địch họa, di dời địa điểm
hoạt động theo yêu cầu của CQNN có thẩm quyền hoặc vì lý do kinh
tế thì hai bên thỏa thuận về tiền lương ngừng việc như sau:
 Trường hợp ngừng việc từ 14 ngày làm việc trở xuống thì tiền lương
ngừng việc được thỏa thuận không thấp hơn mức lương tối thiểu;
 TH phải ngừng việc trên 14 ngày làm việc thì tiền lương ngừng việc
do hai bên thỏa thuận nhưng phải bảo đảm tiền lương ngừng việc
trong 14 ngày đầu tiên không thấp hơn mức lương tối thiểu. 157
1. Khái niệm
Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu
nhập của người lao động khi bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm
đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp,
hết tuổi lao động hoặc chết trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã
hội.
2. Các loại hình bảo hiểm
 Bảo hiểm xã hội bắt buộc
 Bảo hiểm xã hội tự nguyện 158
 Bảo hiểm xã hội bắt buộc

Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ
chức mà người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia.
Bảo hiểm xã hội bắt buộc có các chế độ sau đây:
a) Ốm đau;
b) Thai sản;
c) Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;
d) Hưu trí;
đ) Tử tuất.
159
Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc:

 NLĐ (bắt buộc là Công dân Việt Nam)
 NLĐ là công dân nước ngoài khi có giấy phép lao động hoặc chứng
chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền
của Việt Nam cấp và có HĐLĐ không xác định thời hạn, HĐLĐ xác
định thời hạn từ đủ 01 năm trở lên với NSDLĐ tại Việt Nam
 Người sử dụng lao động
160
Mức đóng BHXH bắt buộc
161

 Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước
tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức
đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ
tiền đóng bảo hiểm xã hội để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và
tử tuất.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện có các chế độ sau đây:
a) Hưu trí;
b) Tử tuất.
162

1. Thời gian làm việc
Theo quy định tại Điều 105 Bộ luật Lao động 2019 quy định:
 Thời giờ làm việc bình thường không quá 08 giờ trong 01 ngày và
không quá 48 giờ trong 01 tuần.
 2. Người sử dụng lao động có quyền quy định thời giờ làm việc theo
ngày hoặc tuần nhưng phải thông báo cho người lao động biết;
trường hợp theo tuần thì thời giờ làm việc bình thường không quá 10
giờ trong 01 ngày và không quá 48 giờ trong 01 tuần.
 Nhà nước khuyến khích người sử dụng lao động thực hiện tuần làm
việc 40 giờ đối với người lao động.
163

1. Thời gian làm thêm
Thời gian làm thêm giờ là khoảng thời gian làm việc ngoài thời giờ
làm việc bình thường theo quy định của pháp luật, thỏa ước lao động
tập thể hoặc nội quy lao động.
Điều kiện NSDLĐ được sử dụng NLĐ làm thêm giờ:
 Phải được sự đồng ý của người lao động
 Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 50% số
giờ làm việc bình thường trong 01 ngày; trường hợp áp dụng quy
định thời giờ làm việc bình thường theo tuần thì tổng số giờ làm
việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong 01
ngày; không quá 40 giờ trong 01 tháng. Bảo đảm số giờ làm thêm
của người lao động không quá 200 giờ trong 01 năm, trừ trường
hợp quy định tại khoản 3 Điều 107. 164

1. Thời gian nghỉ ngơi
a) Nghĩ trong giờ:
 Người lao động làm việc theo thời giờ làm việc từ 06 giờ trở
lên trong một ngày thì được nghỉ giữa giờ ít nhất 30 phút liên
tục, làm việc ban đêm thì được nghỉ giữa giờ ít nhất 45 phút
liên tục.
 Trường hợp người lao động làm việc theo ca liên tục từ 06 giờ
trở lên thì thời gian nghỉ giữa giờ được tính vào giờ làm việc.
165

b) Nghĩ hằng tuần:
 Mỗi tuần, NLĐ được nghỉ ít nhất 24 giờ liên tục. Trong TH đặc biệt
do CK LĐ không thể nghỉ hằng tuần thì NSDLĐ có trách nhiệm bảo
đảm cho NLĐ được nghỉ tính bình quân 01 tháng ít nhất 04 ngày.
 NSDLĐ có thể sắp xếp ngày nghỉ tuần vào chủ nhật hoặc một ngày
cố định trong tuần.
 Nếu ngày nghỉ hằng tuần trùng với ngày nghỉ lễ, tết theo quy định
của Bộ luật này thì NLĐ được nghỉ bù ngày nghỉ hằng tuần vào
ngày làm việc kế tiếp.
166

c) Nghĩ lễ,tết:
Người lao động được nghỉ làm việc, hưởng nguyên lương trong những
ngày lễ, tết sau đây:
 Tết Dương lịch: 01 ngày (ngày 01 tháng 01 dương lịch);
 Tết Âm lịch: 05 ngày;
 Ngày Chiến thắng: 01 ngày (ngày 30 tháng 4 dương lịch);
 Ngày Quốc tế lao động: 01 ngày (ngày 01 tháng 5 dương lịch);
 Quốc khánh: 02 ngày (ngày 02 tháng 9 dương lịch và 01 ngày liền
kề trước hoặc sau);
 Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương: 01 ngày (ngày 10 tháng 3 âm lịch). 167

d) Nghĩ hằng năm:
 Người lao động làm việc đủ 12 tháng cho một người sử dụng
lao động thì được nghỉ hằng năm, hưởng nguyên lương theo
hợp đồng lao động như sau:
 12 ngày làm việc đối với người làm công việc trong điều kiện
bình thường;
 14 ngày làm việc đối với người lao động chưa thành niên, lao
động là người khuyết tật, người làm nghề, công việc nặng
nhọc, độc hại, nguy hiểm;
 16 ngày làm việc đối với người làm nghề, công việc đặc biệt
nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. 168

1. Khái niệm
Theo Điều 117 Bộ luật Lao động 2019 quy định:
Kỷ luật lao động là những quy định về việc tuân theo thời gian, công
nghệ và điều hành sản xuất, kinh doanh do người sử dụng lao động
ban hành trong nội quy lao động và do pháp luật quy định.
2. Nguyên tắc xử lý kỷ luật lao động
 Không được áp dụng nhiều hình thức xử lý kỷ luật lao động đối với
một hành vi vi phạm kỷ luật lao động
 Khi 1 NLĐ đồng thời có nhiều hành vi VP KLLĐ thì chỉ áp dụng
hình thức kỷ luật cao nhất tương ứng
169

 Không được xử lý KLLĐ đối với NLĐ trong thời gian: nghỉ ốm đau,
điều dưỡng; nghỉ việc được sự đồng ý của NSDLĐ; đang bị tạm giữ,
tạm giam; đang chờ kết quả của CQ có TQ điều tra xác minh và kết
luận đối với hành vi vi phạm được quy định tại k1,2 Đ125; NLĐ
mang thai; NLĐ nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi
 Không xử lý kỷ luật lao động đối với người lao động vi phạm kỷ
luật lao động trong khi mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm
mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.
170

3. Hình thức xử lý kỷ luật lao động
Tại Điều 124 Bộ luật Lao động 2019 quy định:
 Khiển trách.
 Kéo dài thời hạn nâng lương không quá 06 tháng.
 Cách chức.
 Sa thải.
171
8. Tranh chấp lao động

1. Khái niệm
Tranh chấp lao động là tranh chấp về quyền và nghĩa vụ, lợi ích phát
sinh giữa các bên trong quá trình xác lập, thực hiện hoặc chấm dứt
quan hệ lao động; tranh chấp giữa các tổ chức đại diện người lao động
với nhau; tranh chấp phát sinh từ quan hệ có liên quan trực tiếp đến
quan hệ lao động.
Tranh chấp lao động bao gồm:

 Tranh chấp lao động cá nhân
 Tranh chấp lao động tập thể
172
9. Công đoàn
1. Vai trò của tổ chức công đoàn trong quan hệ lao động
2. Thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn tại doanh nghiệp, cơ
quan, tổ chức
3. Các hành vi bị nghiêm cấm đối với người sử dung lao động liên
quan đến thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn
4. Quyền của cán bộ công đoàn cơ sở trong quan hệ lao động
5. Trách nhiệm của người sử dung lao động đối với tổ chức công
đoàn
6. Bảo đảm điều kiện hoạt động công đoàn tại doanh nghiệp, cơ quan,
tổ chức
173
Bài tập
Anh An làm việc tại một công ty cổ phần theo HĐ không

xác định thời hạn, bị khởi tố về tội tổ chức đánh bạc cho
công nhân trong khu chế xuất. Xác định những trường hợp
sau là đúng hay sai:
a) Đang trong thời gian bị tạm giam, giám đốc công ty đã ra
quyết định chấm dứt HĐ của anh An.
b) Anh An được hưởng án treo nhưng Giám đốc vẫn chấm
dứt HĐLĐ
c) Anh An được hưởng án treo nhưng Giám đốc vẫn sa thải
HĐLĐ 174
a) Theo điểm b khoản 1 Điều 30 Bộ luật Lao động 2019 quy định
trường hợp tạm hoãn thực hiện hợp đồng khi Người lao động bị
tạm giữ, tạm giam theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự.
Trong trường hợp này, anh An đang bị tạm giam theo quy định của
pháp luật về tội tổ chức đánh bạc cho công nhân trong khu chế
xuất thì người sử dụng lao động chỉ được quyền tạm hoãn thực
hiện thời đồng trong thời gian anh An tạm giam, không được ra
quyết định chấm dứt HĐLĐ với anh An. Vậy nhận định trên là sai.
b) Theo Điều 36 Bộ luật Lao động 2019 quy định những trường hợp
mà NSDLĐ có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động
nhưng không có quy định về trường hợp NLĐ hưởng án treo. Vậy
nhận định trên là sai.
c) Theo khoản 1 Điều 125 BLLĐ quy định “Người lao động có hành
vi trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy
tại nơi làm việc;”. Nhận định trên là đúng.
175
XIN CẢM ƠN !
176
CHƯƠNG 5:
PHÁP LUẬT HÀNH
CHÍNH
177
NỘI DUNG CHÍNH

của Luật hành chính
II. Vi phạm và xử lý vi phạm hành chính
178

của Luật Hành chính
1. Khái niệm Luật Hành chính
Luật Hành chính là một ngành luật trong hệ thống pháp luật Việt
Nam, bao gồm hệ thống các quy phạm pháp luật điều chỉnh các
quan hệ xã hội phát sinh giữa các cơ quan nhà nước với nhau, giữa
các cơ quan nhà nước với tổ chức và cá nhân công dân trong quá
trình hoạt động quản lý hành chính nhà nước.
179

2. Đối tượng điều chỉnh Luật Hành chính
 Các quan hệ quản lý phát sinh trong quá trình các cơ quan hành
chính nhà nước (Chính phủ, các Bộ, Uỷ ban nhân dân....) thực
hiện hoạt động chấp hành và điều hành trên mọi lĩnh vực của đời
sống xã hội.
 Các quan hệ quản lý hình thành trong quá trình các cơ quan quyền
lực Nhà nước (Quốc hội, Hội đồng nhân dân), Tòa án, Viện Kiểm
sát xây dựng và củng cố chế độ công tác nội bộ của cơ quan.
 Các quan hệ quản lý hình thành trong quá trình các cơ quan nhà
nước khác, các cá nhân và tổ chức được nhà nước trao quyền thực
hiện hoạt động quản lý nhà nước trong một số trường hợp cụ thể
do pháp luật quy định.
180

3. Phương pháp điều chỉnh của Luật Hành chính
Mệnh lệnh - phục tùng
181
II. Vi phạm và xử lý vi phạm hành chính
1. Vi phạm hành chính

2. Xử lý vi phạm hành chính
182
1. Khái niệm
Theo Khoản 1, Điều 2, Luật Xử lý vi phạm hành chính (2012) thì vi

phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi
phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là
tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm
hành chính
183
2. Dấu hiệu của vi phạm hành chính
 Vi phạm các quy định của pháp luật về quản lý nhà nước
 Hành vi khách quan đã được thực hiện
 Do cá nhân, tổ chức thực hiện
 Hành vi có lỗi
184
1. Khái niệm
Theo Khoản 2, Điều 2, Luật Xử lý vi phạm hành chính (2012): Xử

phạt vi phạm hành chính là việc người có thẩm quyền xử phạt áp
dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá
nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định
của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính.
185
2. Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính

 Phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm
minh, mọi hậu quả do vi phạm hành chính gây ra phải được khắc
phục theo đúng quy định của pháp luật;
 Được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm
quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật;
 Phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi
phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng;
 Chỉ xử phạt vi phạm hành chính khi có hành vi vi phạm hành
chính do pháp luật quy định.
 Một hành vi vi phạm hành chính chỉ bị xử phạt một lần.
186
 Nhiều người cùng thực hiện một hành vi vi phạm hành chính thì
mỗi người vi phạm đều bị xử phạt về hành vi vi phạm hành
chính đó. Một người thực hiện nhiều hành vi vi phạm hành chính
hoặc vi phạm hành chính nhiều lần thì bị xử phạt về từng hành vi
vi phạm;
 Nghĩa vụ chứng minh thuộc về cả phía nhà nước và người vi
phạm
 Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền
đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
 Không xử phạt vi phạm hành chính trong các trường hợp: Tình
thế cấp thiết, phòng vệ chính đáng, sự kiện bất ngờ, hoặc vi
phạm khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác làm mất
khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.
187
3. Các hình thức xử phạt vi phạm hành chính

a) Hình phạt chính:
 Cảnh cáo
 Phạt tiền
b) Hình phạt bổ sung:
 Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn
hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn
 Tịch thu tang vật vi phạm hành chính, phương tiện được sử dụng
để vi phạm hành chính (sau đây gọi chung là tang vật, phương tiện
vi phạm hành chính)
 Trục xuất 188
XIN CẢM ƠN !
189
CHƯƠNG 6:
PHÁP LUẬT HÌNH SỰ
190
NỘI DUNG CHÍNH

của Luật hình sự
II. Một số nội dung cơ bản của Bộ luật hình sự
191

của Luật Hình sự
1. Khái niệm Luật Hình sự
Luật Hình sự là hệ thống các quy phạm pháp luật xác định những
hành vi nguy hiểm cho xã hội bị coi là tội phạm và quy định hình
phạt có thể áp dụng cho các tội phạm đó
192

2. Đối tượng điều chỉnh của Luật Hình sự
Đối tượng điều chỉnh của Luật Hình sự là những quan hệ xã hội
phát sinh giữa nhà nước và người phạm tội hay pháp nhân thương
mại phạm tội khi thực hiện tội phạm
193

2. Đối tượng điều chỉnh của Luật Hình sự

 Nhà nước: Nhà nước buộc người phạm tội phải chịu hình phạt
tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm của tội phạm mà họ
đã gây ra. Nhà nước cũng có trách nhiệm bảo vệ các quyền và
lợi ích hợp pháp của người phạm tội.
 Người phạm tội là người đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã
hội bị Luật Hình sự coi là tội phạm phải chấp hành các biện pháp
cưỡng chế hình sự mà nhà nước áp dụng với họ.
 Pháp nhân thương mại phạm tội thực hiện hành vi nguy hiểm
cho xã hội bị luật hình sự coi là tội phạm phải chịu trách nhiệm
hình sự do nhà nước quy định 194

3. Phương pháp điều chỉnh của Luật Hình sự
Phương pháp điều chỉnh của Luật Hình sự là phương pháp mệnh
lệnh – phục tùng
195
II. Một số nội dung cơ bản của Bộ luật hình sự
1. Tội phạm
2. Hình phạt
196
1. Tội phạm
1. Khái niệm và các yếu tố cấu thành

a) Khái niệm:
Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ
luật Hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp
nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc
lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm
chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh,
trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm
phạm quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm
phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà
theo quy định của Bộ luật này phải bị xử lý hình sự
(Điều 8, Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017)
197
1. Tội phạm
b) Các yếu tố cấu thành tội phạm
 Khách thể của tội phạm

 Mặt khách quan của tội phạm
 Chủ thể của tội phạm
 Mặt chủ quan của tội phạm
198
1. Tội phạm
Chủ thể:
a) Cá nhân:
- Người có NLTNHS, đạt đến 1 độ tuổi do luật quy định thực
hiện tội phạm cụ thể
- Tuổi chịu TNHS (Điều 12)
+ Người từ đủ 16t trở lên chịu TNHS về mọi tội phạm
+ Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm
hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm
trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143,
144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251,
252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ luật
này 199
1. Tội phạm
Chủ thể:
- NLTNHS: là khả năng nhận thức hành vi và khả năng điều
khiển hành vi của con người có tại thời điểm thực hiện hành vi
cho XH (lý trí, ý chí).
b) Pháp nhân thương mại
Là PN có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận và lợi nhuận đó
được chia cho các thành viên (Cty trách nhiệm hữu hạn 1TV, Cty
Cổ phần,..)
200
1. Tội phạm
Mặt chủ quan:

a) Lỗi:
- Là thái độ tâm lý bên trong của con người đối với hành vi nguy
hiểm cho XH của mình và hậu quả của hành vi đó được thể hiện
dưới 2 hình thức: lý trí và ý chí
+ Cố ý trực tiếp
Lý trí: nhận thức rõ hành vi và hậu quả
Ý chí: mong muốn hậu quả xảy ra
+ Cố ý gián tiếp
Ý chí: không mong muốn hậu quả xảy ra nhưng có thái độ bỏ mặc 201
1. Tội phạm
+ Vô ý vì quá tự tin
Ý chí: không mong muốn hậu quả xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được
+ Vô ý do cẩu thả
Lý trí: không nhận thức rõ hành vi và hậu quả
Ý chí: không mong muốn hậu quả xảy ra mặc dù có nghĩa vụ phải biết
và có điều kiện để biết.
b) Động cơ phạm tội: là động lực bên trong thúc đẩy người phạm tội
thực hiện, chỉ được phản ánh trong 1 số CTTP cơ bản
202
1. Tội phạm
2. Những dấu hiệu cơ bản của tội phạm
 Tính nguy hiểm cho xã hội

 Tính có lỗi cuản tội phạm
 Tính trái pháp luật hình sự
 Tính phải chịu hình phạt
203
1. Tội phạm
3. Phân loại tội phạm
 Tội phạm ít nghiêm trọng
 Tội phạm nghiêm trọng
 Tội phạm rất nghiêm trọng
 Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng
204
2. Hình phạt
1. Khái niệm
Hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của nhà nước
được quy định trong Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm
2017, do Tòa án quyết định áp dụng đối với người hoặc pháp nhân
thương mại phạm tội nhằm 75 tước bỏ hoặc hạn chế quyền, lợi ích
của người, pháp nhân thương mại phạm tội đó
205
2. Hình phạt
2. Mục đích
Mục đích của hình phạt không chỉ nhằm trừng trị người, pháp nhân
thương mại phạm tội mà còn giáo dục họ ý thức tuân theo pháp luật
và các quy tắc của cuộc sống, ngăn ngừa họ phạm tội mới; Hình phạt
còn nhằm giáo dục người, pháp nhân thương mại khác tôn trọng
pháp luật, phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm
206
2. Hình phạt
3. Đặc điểm
 Là biện pháp cưỡng chế của nhà nước nghiêm khắc nhất (tước bỏ
hoặc hạn chế quyền và lợi ích của con người)
 HP mang án tích
 HP chỉ do Tòa án áp dụng
 HP phải được quy định trong Bộ luật Hình sự
 HP áp dụng cho đối tượng người bị kết án
 Văn bản áp dụng bằng bản án của Tòa án, được thực hiện thông
qua 1 quy trình tại Tòa án. 207
2. Hình phạt
3. Hệ thống hình phạt
Hệ thống hình phạt là tổng thể các hình phạt do nhà nước quy định
trong Bộ luật Hình sự và được sắp xếp theo một trình tự nhất định
tùy thuộc vào mức độ nghiêm khắc của mỗi hình phạt.
Hệ thống hình phạt được chia thành hai nhóm:
208
2. Hình phạt
 Hình phạt chính

Hình phạt chính là hình phạt cơ bản được áp dụng cho một tội phạm
và được tuyên độc lập. Với mỗi tội phạm, tòa án chỉ có thể áp dụng
một hình phạt chính.
Đối với người phạm tội: Đối với PNTM phạm tội:
 Cảnh cáo;  Phạt tiền;
 Phạt tiền;  Đình chỉ hoạt động có thời hạn;
 Cải tạo không giam giữ;  Đình chỉ hoạt động vĩnh viễn
 Trục xuất;
 Tù có thời hạn;
 Tù chung thân;
 Tử hình
209
2. Hình phạt
 Hình phạt bổ sung

Là hình phạt không được tuyên độc lập mà chỉ có thể tuyên kèm
theo hình phạt chính. Đối với mỗi tội phạm, tòa án có thể tuyên một
hoặc nhiều hình phạt bổ sung nếu điều luật về tội phạm có quy định
các hình phạt này
Đối với người phạm tội:
 Cấm đảm nhiệm những chức Tước một số quyền công dân;
vụ, làm những nghề hoặc công
Tịch thu tài sản;
việc nhất định;
 Phạt tiền và trục xuất (khi
 Cấm cư trú;
không áp dụng hình phạt chính)
 Quản chế;
210
2. Hình phạt
 Hình phạt bổ sung
Đối với Pháp nhân thương mại phạm tội:

 Cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định;
 Cấm huy động vốn;
 Phạt tiền, khi không áp dụng là hình phạt chính.
211
XIN CẢM ƠN !
212
CHƯƠNG 7:
PHÁP LUẬT PHÒNG,
CHỐNG THAM NHŨNG
213
NỘI DUNG CHÍNH

I. Khái niệm tham nhũng
II. Nguyên nhân, hậu quả của tham nhũng
III. Ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác phòng,
chống tham nhũng
IV. Trách nhiệm của công dân trong việc phòng,
chống tham nhũng
V. Giới thiệu Luật Phòng, chống tham nhũng
214
1. Khái niệm
Tham nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi
dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi (khoản 1 Điều 3 Luật Phòng,
chống tham nhũng 2018)
215
2. Đặc điểm
 Chủ thể tham nhũng là người có chức vụ, quyền hạn

 Chủ thể tham nhũng lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao
 Mục đích của hành vi tham nhũng là vụ lợi
216
1. Nguyên nhân tham nhũng
a) Nguyên nhân khách quan:

 Việt Nam là nước đang phát triển, trình độ quản lý còn lạc
hậu, mức sống thấp, pháp luật chưa hoàn thiện
 Quá trình chuyển đổi cơ chế, tồn tại và đan xen giữa cái
mới và cái cũ
 Ảnh hưởng của mặt trái của cơ chế thị trường
 Do ảnh hưởng của tập quán văn hoá 217


b) Nguyên nhân chủ quan:
 Phẩm chất đạo đức của một bộ phận cán bộ, đảng viên bị suy thoái;
công tác quản lý, giáo dục cán bộ, đảng viên còn yếu kém
 Chính sách pháp luật chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ, thiếu nhất quán
 Cải cách hành chính vẫn còn chậm và lúng túng, cơ chế "xin - cho"
trong hoạt động công vụ còn phổ biến; thủ tục hành chính phiền hà,
nặng nề, bất hợp lý
 Sự lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác phòng, chống tham nhũng
trong một số trường hợp chưa chặt chẽ, sâu sát, thường xuyên; xử
lý chưa nghiêm đối với hành vi tham nhũng
 Thiếu các công cụ phát hiện và xử lý tham nhũng hữu hiệu
 Việc huy động lực lượng đông đảo của nhân dân cũng như sự tham
gia của lực lượng báo chí vào cuộc đấu tranh chống tham nhũng
còn chưa được quan tâm đúng mức 218
2. Hậu quả của tham nhũng

a) Hậu quả về chính trị:
b) Hậu quả về kinh tế:
c) Hậu quả về xã hội:
219
III. Ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác phòng,

chống tham nhũng
 Là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, có ý nghĩa vô cùng to lớn,

vừa cấp bách, vừa khó khăn, phức tạp, lâu dài
 là điều kiện quyết định đối với sự ổn định và phát triển đất nước,
đối với sự tồn vong của chế độ xã hội mà nhân dân Việt Nam đang
xây dựng
 là điều kiện đảm bảo sự ổn định trật tự và công bằng xã hội, dân
chủ, trật tự kỷ cương, phát huy sự năng động, sáng tạo, cống hiến
trí tuệ của người lao động.
 góp phần quan trọng trong việc bảo vệ các giá trị đạo đức, bảo vệ
nền tảng tinh thần của xã hội, phát huy được truyền thống đoàn kết
dân tộc tạo sức mạnh nội lực để thực hiện thành công sự nghiệp đổi
mới đất nước.
220
IV. Trách nhiệm của công dân trong việc phòng, chống
tham nhũng
1. Trách nhiệm của công dân tham gia phòng, chống tham nhũng
2. Tham gia phòng chống tham nhũng thông qua ban thanh tra
nhân dân tổ chức mà mình là thành viên
221
V. Giới thiệu Luật Phòng, chống tham nhũng
Luật phòng, chống tham nhũng đầu tiên được Quốc hội thông qua
ngày 29/11/2005 có hiệu lực từ ngày 1/6/2006 và sửa đổi, bổ sung
năm 2007 và 2012.
Ngày 20 tháng 11 năm 2018, Quốc hội khóa XIV đã thông qua Luật
số 36/2018/QH14 Luật Phòng, chống tham nhũng mới, có hiệu lực
thi hành kể từ ngày 01 tháng 07 năm 2019
Luật Phòng, chống tham nhũng 2018 gồm 10 chương 96 điều.
222
XIN CẢM ƠN !
223
CHƯƠNG 8:
PHÁP LUẬT BẢO VỆ
NGƯỜI TIÊU DÙNG
224
NỘI DUNG CHÍNH

I. Quyền và nghĩa vụ của người tiêu dùng
II. Trách nhiệm của tổ chức, cá nhân đối với người tiêu
dùng và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
225
1. Quyền của người tiêu dùng

 Được bảo đảm an toàn tính mạng, sức khỏe, tài sản, quyền, lợi ích
hợp pháp khác khi tham gia giao dịch, sử dụng hàng hóa, dịch vụ do
tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ cung cấp.
 Được cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về tổ chức, cá nhân kinh
doanh hàng hóa, dịch vụ; nội dung giao dịch hàng hóa, dịch vụ; nguồn
gốc, xuất xứ hàng hóa; được cung cấp hóa đơn, chứng từ, tài liệu liên
quan đến giao dịch và thông tin cần thiết khác về hàng hóa, dịch vụ
mà người tiêu dùng đã mua, sử dụng.
 Lựa chọn hàng hóa, dịch vụ, tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa,
dịch vụ theo nhu cầu, điều kiện thực tế của mình; quyết định tham gia
hoặc không tham gia giao dịch và các nội dung thỏa thuận khi tham
gia giao dịch với tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. 226

 Góp ý kiến với tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ về giá
cả, chất lượng hàng hóa, dịch vụ, phong cách phục vụ, phương thức
giao dịch và nội dung khác liên quan đến giao dịch giữa người tiêu
dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.
 Tham gia xây dựng và thực thi chính sách, pháp luật về bảo vệ quyền
lợi người tiêu dùng.
 Yêu cầu bồi thường thiệt hại khi hàng hóa, dịch vụ không đúng tiêu
chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, chất lượng, số lượng, tính năng, công
dụng, giá cả hoặc nội dung khác mà tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng
hóa, dịch vụ đã công bố, niêm yết, quảng cáo hoặc cam kết.
227

 Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hoặc đề nghị tổ chức xã hội khởi kiện để
bảo vệ quyền lợi của mình theo quy định của Luật này và các quy
định khác của pháp luật có liên quan.
 Được tư vấn, hỗ trợ, hướng dẫn kiến thức về tiêu dùng hàng hóa, dịch
vụ.
228
1. Nghĩa vụ của người tiêu dùng

 Kiểm tra hàng hoá trước khi nhận; Lựa chọn tiêu dùng hàng hóa,
dịch vụ có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, không làm tổn hại đến môi
trường, trái với thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội, không gây
nguy hại đến tính mạng, sức khỏe của mình và của người khác; Thực
hiện chính xác, đầy đủ hướng dẫn sử dụng hàng hóa, dịch vụ;
 Thông tin cho cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân có liên quan khi
phát hiện hàng hóa, dịch vụ lưu hành trên thị trường không bảo đảm
an toàn, gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến tính mạng, sức
khoẻ, tài sản của người tiêu dùng; hành vi của tổ chức, cá nhân kinh
doanh hàng hóa, dịch vụ xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của
người tiêu dùng.
229
II. Trách nhiệm của tổ chức, cá nhân đối với người

tiêu dùng và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
Để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng (2010) đã quy định tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa có các
trách nhiệm sau đối với người tiêu dùng:
 Trách nhiệm cung cấp thông tin về hàng hóa, dịch vụ cho người tiêu
dùng;
 Giải thích hợp đồng giao kết với người tiêu dùng;
 Cung cấp bằng chứng giao dịch;
 Bảo hành hàng hàng hóa, linh kiện, phụ kiện;
 Thu hồi hàng hóa hàng hóa có khuyết tật;
 Bồi thường thiệt hại do hàng hóa có khuyết tật gây ra.
230

1. Trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa,

dịch vụ đối với người tiêu dùng
a) Trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ
trong việc cung cấp thông tin về hàng hoá, dịch vụ cho người tiêu
dùng
b) Trách nhiệm của bên thứ ba trong việc cung cấp thông tin về hàng
hóa, dịch vụ cho người tiêu dùng
231

2. Trách nhiệm của tổ chức xã hội trong việc tham gia

bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
2.1. Tổ chức xã hội tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
2.2. Nội dung tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của tổ chức
xã hội
232
XIN CẢM ƠN !
233

Pháp Luật: Giảng viên: Lê Nhật Minh Châu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pháp Luật: Giảng viên: Lê Nhật Minh Châu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HỌC VIỆN HÀNG KHÔNG VIỆT NAM

Giảng viên: Lê Nhật Minh Châu

NỘI DUNG CHÍNH

I. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

I. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

1. Bản chất, chức năng của Nhà nước Cộng hòa

Điều 2 Hiến pháp năm 2013

1. Bản chất, chức năng của Nhà nước Cộng hòa

1. Bản chất, chức năng của Nhà nước Cộng hòa

1. Bản chất, chức năng của Nhà nước Cộng hòa

1. Bản chất, chức năng của Nhà nước Cộng hòa

2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà

1. Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân

2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà

2. Đảng lãnh đạo các cơ quan nhà nước

2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà

3. Bình đẳng, đoàn kết dân tộc

2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà

4. Tập trung dân chủ

2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà

2. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà

6. Pháp chế xã hội chủ nghĩa

3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội

3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội

- Hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước

3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội

Hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước

3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội

Hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước

Hội đồng nhân dân các cấp

3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội

Hệ thống cơ quan quản lý

Hệ thống cơ quan quản lý gồm:

3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội

Hệ thống cơ quan quản lý

3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội

Hệ thống cơ quan quản lý

Ủy ban nhân dân các cấp

3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội

3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội

3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội

II. Hệ thống pháp luật Việt Nam

2. Các thành tố của hệ thống pháp luật Việt Nam

1. Quy phạm pháp luật

2. Các thành tố của hệ thống pháp luật Việt Nam

2. Các thành tố của hệ thống pháp luật Việt Nam

2. Chế định pháp luật

3. Các ngành luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam

4. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật

4. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật

2. Hệ thống văn bản QPPL của nước ta hiện nay

4. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật

2. Hệ thống văn bản QPPL của nước ta hiện nay

4. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật

2. Hệ thống văn bản QPPL của nước ta hiện nay

NỘI DUNG CHÍNH

I. Hiến pháp trong hệ thống pháp luật Việt Nam

I. Hiến pháp trong hệ thống pháp luật Việt Nam

1. Khái niệm hiến pháp

I. Hiến pháp trong hệ thống pháp luật Việt Nam

2. Lịch sử lập hiến Việt Nam

 Hiến pháp 1946

I. Hiến pháp trong hệ thống pháp luật Việt Nam