Συστήματα Ελέγχου

Εκπομπών Ρύπων

Καταλυτικοί
μετατροπείς
ΚΑΤΑΛΥΤΕΣ
Ανησυχία για τη ρύπανση

 1960 στο Los Angeles και αλλού.

 1963 Clean Air Act

 1965 Motor Vehicle Air Polution Control Act

Μέτρα αντιμετώπισης
 Επανατροφοδοσία των καυσαερίων με τον
αέρα εισαγωγής => δεν περιόριζε το CO, HC
και αύξανε την κατανάλωση.
 Θερμικός αντιδραστήρας στο κανάλι
εξαγωγής με αντλία αέρα και λ>1 => μη
αποτελεσματικός και κακή συμπεριφορά του
οχήματος.
 Θερμικός αντιδραστήρας με λ<1 => υψηλή
κατανάλωση.
Μέτρα αντιμετώπισης
 Το πρώτο σύστημα καταλυτικού μετατροπέα έφερε
ως σώμα καταλύτη υλικό σε κόκκους. Λόγω της
τριβής οι κόκκοι καταστρέφονταν και έπρεπε να
αντικαθίστανται. Επίσης προέβαλαν μεγάλη
αντίσταση στη διέλευση των καυσαερίων.
 1970 εμφάνιση του πρώτου καταλυτικού στις ΗΠΑ
 Στην Ευρώπη μία δεκαετία αργότερα.
 Στην Ελλάδα το 1987.
 Από το 1990 εισάγονται μόνο καταλυτικά.
Καθαρισμός των καυσαερίων
με καταλυτική επεξεργασία
Καταλυτική επεξεργασία
Οξειδωτικές αντιδράσεις
 Η οξειδωτική δράση του καταλυτικού
μετατροπέα επιτυγχάνεται είτε με λ>1, είτε με
οξυγόνο από μία δεύτερη πηγή αέρα.
 Καταλύτες το παλάδιο (Pd) και η πλατίνα (Pt)
 2CO + O2  2CO2
 CXHY + (x+y/4)O2  Xc02 + y/2(H2O)
 Ονομάζεται οξειδωτικός καταλύτης και
τοποθετείται σε βενζινοκίνητα με
καρμπυρατέρ, χωρίς ρυθμιστικό σύστημα.
Αναγωγικές αντιδράσεις
 Η αναγωγική δράση του καταλυτικού
μετατροπέα επιτυγχάνεται είτε με λ<1.
 Καταλύτης το ρόδιο (Rh).
 Σκοπός η μείωση των οξειδίων του αζώτου.
 2NO +2CO  N2 + 2CO2
 (2x+y/2)NO +CXHY  (2x+y/2)/2N2 + xC02 +
y/2(H2O)
 2NO + 2H2  N2 + 2H2O
Στοιχειομετρικό πεδίο λάμδα, όπου
επιτυγχάνεται μείωση και των τριών
ρύπων
Ρυθμιζόμενο σύστημα
προετοιμασίας και παρασκευής
μίγματος αέρα - καυσίμου
Τριοδικός Καταλυτικός
Μετατροπέας
 Τριοδικός Καταλυτικός
Μετατροπέας

 Ο καταλύτης είναι ένας κυψελοειδής μονόλιθος,

επικαλυμμένος με στρώμα ευγενούς μετάλλου και στηρίζεται
κατάλληλα σε μεταλλικό κέλυφος.
 Ο κυψελοειδής μονόλιθος σχηματίζεται είτε από κεραμικό
υλικό, είτε από περιτυλιγμένο μεταλλικό έλασμα.
Τοποθέτηση κεραμικού
μονόλιθου
Καταλυτική επιφάνεια
ΚΕΡΑΜΙΚΟΙ UNIVERSAL ΚΑΤΑΛΥΤΕΣ
ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ
ΚΕΡΑΜΙΚΟΙ UNIVERSAL ΚΑΤΑΛΥΤΕΣ
ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ
Μεταλλικό σώμα καταλύτη
Μεταλλικοί καταλύτες
 Μεταλλικοί καταλύτες
Το υλικό υποστρώματος και η κατασκευή του καταλύτη
είναι αντικείμενο μιας μεγάλης μηχανικής, θερμικής και
χημικής έντασης. Η κατασκευή συναντά τις αυστηρά
ακόλουθες υποχρεώσεις μεγάλης δραστικής επιφάνειας,
μικρό βάρος και μέγεθος, καλής θερμικής αγωγιμότητας,
μηχανικής έντασης και χαμηλής πίσω πίεσης.
Τα υποστρώματα στους συμβατούς καταλύτες είναι
κατασκευασμένα από κεραμικά υλικά. Εάν συγκρίνουμε
τον κεραμικό καταλύτη με καταλυτικές λύσεις όπου
χρησιμοποιούνται μεταλλικά υποστρώματα, μπορούμε
να δούμε τις φυσικές ιδιότητες που παρέχονται στον
μεταλλικό, με τις απίστευτες καταλυτικές δυνατότητες.
Το υπόστρωμα είναι κατασκευασμένο από αρκετά λεπτά μεταλλικά
υποστρώματα. Οι χημικές αντιδράσεις γίνονται μόνο στην επιφάνεια
του καταλύτη και όπως είναι γνωστό, όσο περισσότερη επιφάνεια
υπάρχει τόσο καλύτερη είναι η κατάλυση.
Το ίδιο φαινόμενο μπορεί να επιτευχθεί με ένα 20% μείωση σε όγκο του
μεταλλικού υποστρώματος και να έχουμε τα καλύτερα αποτελέσματα.
Η μεγάλη μηχανική αντοχή που παρέχεται από τα μεταλλικά υλικά
δίνουν την δυνατότητα στο μεταλλικό (εξωτερικό κέλυφος) να υπάρχει
χωρίς απορροφητικό υπόστρωμα μεταξύ εσωτερικού υποστρώματος και
εξωτερικού κελύφους. .
Η αιτία αυτή μας δίνει μια μείωση του εξωτερικού κελύφους του
καταλύτη (διάμετρος) κατά 15%.
Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει το βάρος του μεταλλικού καταλύτη να
είναι κατά 1/3 μεγαλύτερο από τον κεραμικό καταλύτη στις ίδιες
αποδόσεις.
Τα λεπτότερα τοιχώματα που σχεδιάζονται κατά αυτόν τον τρόπο
επιτρέπουν το υπόστρωμα να καλύπτει μεγαλύτερη επιφάνεια
συγκρίνοντας με τον κεραμικό καταλύτη.
Συγκρίνοντας τον μεταλλικό με τον κεραμικό, ο μεταλλικός χρειάζεται μισή θερμική
ενέργεια για να ανέβει η θερμοκρασία από 0ο C – 100ο C.
Ο μεταλλικός καταλύτης θα λειτουργήσει πιο γρήγορα σε κρύες καιρικές συνθήκες όταν
χρειαστεί επανεκκίνηση.
Τοποθέτηση του καταλυτικού
μετατροπέα
Είδη διατομών καταλυτικών
μετατροπέων
Καταστροφή καταλύτη
 Μέτρα προστασίας
 Χρήση αμόλυβδης βενζίνης
 Όχι πάνω από 3 προσπάθειες εκκίνησης
 Όχι ρυμούλκηση ή σπρώξιμο
 Αποφυγή γκαζιού κατά την εκκίνηση
 Κινητήρας που καίει λάδια δεν πρέπει να
λειτουργεί
 Δεν σταματάμε τον κινητήρα σε υψηλές RPM
 Δεν χρησιμοποιούμε πρόσθετα
 Μέτρα προστασίας
 Όχι λειτουργία με χαμηλή στάθμη καυσίμου
 Όχι στάθμευση πάνω από ξερά κλαριά ή
χόρτα
 Δεν ελέγχουμε την ύπαρξη σπινθήρα με την
αφαίρεση μπουζοκαλωδίου
 Αποφεύγουμε τις παρατεταμένες μετρήσεις
συμπίεσης
 Εργοστασιακοί έλεγχοι

 Έλεγχος της ροής των καυσαερίων

 Έλεγχος της μηχανικής αντοχής

 Έλεγχος της θερμικής αντοχής

 Έλεγχος σε υγρό περιβάλλον

Έλεγχοι καλής λειτουργίας
 Εξωτερικός οπτικός έλεγχος
 Έλεγχος καυσαερίων
 Έλεγχος της ροής με υποπιεσόμετρο
700 mbar
Αν έχει χαμηλότερη τιμή ή μηδενική
αφαιρούμε την τάπα ή τον αισθητήρα λ και
ξαναμετράμε για να ελέγξουμε τη φραγή
Επιτήρηση καταλύτη
(ορθή λειτουργία)
Επιτήρηση καταλύτη
(λάθος λειτουργία)
ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΤΑΛΥΤΗ
 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ;
 ΠΟΙΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΝΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΝΑ
ΠΑΡΕΙ ΚΑΤΑΛΥΤΗ
;
 ΥΠΑΡΧΕΙ ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟ
ΥΝ ΝΑ ΕΞΟΠΛΙΣΤΟΥΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΜΕ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑ
ΤΑΛΥΤΗ
;
 ΓΙΑΤΙ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΑΜΟΛΥΒΔΗΣ ΒΕΝΖΙΝΗΣ ΣΕ ΣΥ
ΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΚΑΤΑΛΥΤΗ
;
 ΠΟΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ ΕΝΟΣ ΚΑΤΑΛΥΤΗ ΚΑΙ ΑΠΟ
ΤΙ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΤΑΙ
;
 ΓΙΑΤΙ ΜΥΡΙΖΕΙ Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ;
 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ ΜΕΙΩΝΕΙ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΤΗΡΑ;
 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ ΚΑΤΑΡΓΕΙΤΑΙ;
 Ο ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΒΛΑΒΕΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ;