CHÖÔNG III

LYÙ THUYEÁT HIEÄN ÑAÏI VEÀ MDQT

(MODERN TRADE THEORY)

 MUÏC TIEÂU:
 Ñöa MD veà gaàn vôùi thöïc teá hôn
 Phaân tích söï taïo thaønh giaù caû sp so saùnh
caân baèng chung khi 2 QG giao thöông vôùi
nhau
 Tieáp tuïc hoaøn thieän cô sôû maäu dòch
 Moät laàn nöõa ñeà cao tính öu vieät cuûa MD töï
do
I/ LYÙ THUYEÁT CHUAÅN VEÀ MDQT
(STANDARD
TRADE THEORY)

1) Ñöôøng PPF vôùi CPCH taêng

a) Nhöõng khaùi nieäm
- CPCH taêng (Increasing opportunity cost):
Chi phí cơ hội taêng laø quoác gia phaûi hy sinh
nhieàu vaø nhieàu hôn moät saûn phaåm ñeå daønh
taøi nguyeân cho vieäc saûn xuaát moät ñôn vò
saûn phaåm khaùc.
- Ñöôøng PPF vôùi CPCH taêng: laø ñöôøng cong
loõm töø goác toïa ñoä
b) Tyû leä bieân cuûa söï di chuyeån (Marginal Rate of
Transformation – MRT)
- Chi phí cô hoäi taêng ñöôïc bieåu thò qua moät khaùi nieäm
môùi laø tyû leä bieân cuûa söï di chuyeån (MRT).
- Tyû leä bieân teá cuûa söï di chuyeån cuûa saûn phaåm X
ñoái vôùi saûn phaåm Y ñöôïc bieåu thò qua soá löôïng saûn
phaåm Y maø quoác gia caàn phaûi boû ra ñeå saûn xuaát
theâm 1 ñôn vò saûn phaåm X
 Thöïc chaát chính laø CPCH cuûa ngöôøi saûn
xuaát, bieåu thò söï thay theá nhau trong saûn xuaát
giöõa 2 saûn phaåm
MRT = ñoä nghieâng tuyeät ñoái (absolute slope)
cuûa ñöôøng tiếp tuyến tiếp xuc với PPF taïi ñieåm
ñoù
Vì sao chi phí cơ hội lại tăng lên?
Khi moät quoác gia saûn xuaát ngaøy caøng nhieàu moät
loaïi saûn phaåm, hoï söû duïng nhieàu taøi nguyeân maø
nhöõng taøi nguyeân naøy ngaøy caøng ít thích hôïp ñeå
saûn xuaát ra loaïi saûn phaåm ñoù (thay vì thích hôïp hôn
ñeå saûn xuaát saûn phaåm thöù hai).

Keát quaû laø quoác gia phaûi boû ra ngaøy caøng nhieàu
saûn phaåm thöù hai ñeå coù nhieàu taøi nguyeân hôn cho
saûn xuaát theâm moãi ñôn vò cuûa saûn phaåm thöù
nhaát.
VD:
Quốc gia A có hai loại đất là đất cao và đất thấp.
Đất cao thích hợp trồng cỏ và sản xuất sữa.
Đất thấp thích hợp trông lúa mì.

Lúc đầu chuyên môn hóa sang sản xuất sữa. Đất cao có
thể trồng cỏ được sử dụng hết để trồng cỏ nuôi đàn gia
súc. Và chỉ phải hy sinh một ít đất trồng lúa mì ở chỗ
cao sang trồng cỏ. Chi phí cơ hội thấp.

Khi chuyên môn hóa sâu hơn và đến khi chuyên môn
hóa hoàn toàn thì toàn bộ đất sẽ được dùng trồng cỏ
ngay cả đất thích hợp cho việc trồng lúa mì cũng phải
bỏ đi để trồng cỏ. Chi phí cơ hội tăng dần lên.
2) Ñöôøng cong baøng quan (the Community
Indifference Curves – CIC)

a) Khaùi nieäm
Đường cong baøng quan ñaïi chuùng chæ ra
nhöõng söï keát hôïp khaùc nhau cuûa hai saûn
phaåm maø saûn löôïng cuûa chuùng töông ñöông
vôùi söï thoûa maõn ñuùng nhö nhau cuûa ngöôøi
tieâu duøng.
2) Ñöôøng cong baøng quan (the
Community Indifference Curves – CIC)

b) Caùc tính chaát cuûa ñöôøng CIC

 Nhöõng ñieåm khaùc nhau naèm treân cuøng 1
ñöôøng CIC coù möùc ñoä thoûa maõn gioáng nhau
veà sôû thích vaø thò hieáu ngöôøi tieâu duøng
(ñoä höõu duïng baèng nhau)
 Nhöõng ñöôøng CIC caøng xa goác toïa ñoä thì coù
möùc ñoä thoûa maõn caøng lôùn veà sôû thích thò
hieáu ngöôøi tieâu duøng
 Caùc ñöôøng baøng quan khoâng caét nhau
c) Tyû leä bieân cuûa söï thay theá (Marginal Rate of
Substitution – MRS)
- Tyû leä thay theá bieân teá theå hieän soá löôïng
saûn phaåm Y maø moät quoác gia phaûi boû ra
ñeå thay theá tieâu duøng treân moät ñôn vò saûn
phaåm X.
 Thöïc chaát laø CPCH cuûa ngöôøi tieâu duøng,
bieåu thò söï thay theá nhau trong tieâu duøng
giöõa 2 saûn phaåm
MRS = ñoä nghieâng tuyeät ñoái cuûa ñöôøng CIC
taïi ñieåm ñoù
MRSA_= tag (a)

MRS

MRS
GIÁ CẢ SẢN PHẨM SO SÁNH CÂN BẰNG
Khi chưa có mậu dịch
- GCSPSSCB được xác định bởi độ nghiêng của đường
tiếp tuyến chung giữa đường giới hạn sản xuất của
quốc gia với đường bàng quan tại điểm cân bằng.

- GCSPSSCB khác nhau giữa 2 quốc gia do vị trí và hình

dạng khác nhau của đường giới hạn khả năng sản
xuất và đường cong bàng quan.

- GCSPSSCB được thành lập nhờ mối quan hệ cung

cầu
3) Phaân tích cô sôû, moâ hình
vaø lôïi ích döïa treân CPCH
taêng

a) Khi chöa coù MD xaûy ra

b) Khi coù MD xaûy ra

Baøi taäp 5 : Baèng ñoà thò haõy phaân tích lôïi
ích MD cuûa 2 QG vôùi CPCH taêng neáu bieát
raèng khi chöa coù MD xaûy ra, GCSPSS caân
baèng noäi ñòa cuûa 2 QG laàn löôït laø :
PA = PX / PY = 1/4 ; PA’ = PX / PY = 4
Cho bieát caùc ñieåm töï cung töï caáp cuûa moãi
QG laàn löôït coù toïa ñoä laø A (50X, 60Y), A’
(80X, 40Y); caùc ñieåm chuyeân moân hoùa cuûa
2 QG laàn löôït coù toïa ñoä laø B (130X, 20Y),
B’ (40X, 120Y)
a) Khi chưa có mậu dịch
 Khi chưa có mậu dịch, một quốc gia đạt trạng thái cân bằng khi
đường bàng quan cao nhất gặp đường giới hạn sản xuất tại điểm tiếp
tuyến.

 Điểm này cho thấy sự cân bằng nội địa tại gía cả sản phẩm so sánh và
biểu hiện lợi thế so sánh của quốc gia. Quốc gia 1 cân bằng tại A và
quốc gia 2 cân bằng tại A’.

 Giá cả cân bằng được xác định bởi độ nghiêng của đường tiếp tuyến
chung giữa đường CIC và đường giới hạn ngân sách

 GCSPSS cân bằng của hai quốc gia khác nhau vì vị trí và hình dạng
của đường ngân sách và đường CIC khác nhau.

 PA PA’ quốc gia 1 có lợi thế so sánh đối với sản phẩm X và quốc gia 2
<

có lợi thế so sánh về sản phẩm Y → 2 quốc gia này có thể trao đổi mậu
dịch với nhau.
Giá cả ở hai quốc gia khác nhau→hai quốc gia tiến hành
mậu dịch với nhau. Mỗi quốc gia sẽ chuyên môn hóa sản
xuất sản phẩm.

Mỗi quốc gia chuyên môn hóa vào sản xuất sản phẩm có
lợi thế so sánh→gánh chịu một chi phí cơ hội tăng lên.

Quá trình chuyên môn hóa sẽ tiếp tục cho đến khi nào giá
cả sản phẩm so sánh ở cả hai quốc gia trở nên bằng nhau
và tại đó mậu dịch đạt trạng thái cân bằng.

Kết quả: cả hai quốc gia sẽ tiêu dùng nhiều hơn so với
không mậu dịch.
Quốc gia 1: Bắt đầu từ A (50X, 60Y), quốc gia chuyên
môn hóa sản xuất hàng hóa X – điểm sản xuất dịch
chuyển đi xuống và gánh chịu chi phí cơ hội tăng
trong sản xuất sản phẩm X.

Tương tự, quốc gia 2 chuyên môn hóa sản phẩm Y

(80X, 60Y) - điểm sản xuất dịch chuyển lên trên và
chịu chi phí cơ hội tăng lên.

Quá trình chuyên môn hóa sẽ tiếp tục cho đến khi
nào GCSPSS trở nên bằng nhau giữa hai quốc gia. Nó
nằm khoảng ¼<GCSPSS<4. Tại điểm này mậu dịch sẽ
cân bằng.
Giá cả sản phẩm chung đó chính là tại điểm cân bằng
PB = PB’ = 1
b) Khi có mậu dịch:
Quốc gia 1:
 Chuyển động từ điểm A xuống điểm B (130X; 20Y) trên
đường giới hạn khả năng sản xuất
 Đổi 60X lấy 60Y từ quốc gia 2. (Tỷ lệ trao đổi bây giờ là 1).

 Quốc gia 1 sẽ tiêu dùng tại E (70X; 80Y) nằm trên đường

bàng quan mới cao hơn

 So với trước khi có mậu dịch: lợi 20X và 20Y

Quốc gia 2:
 Chuyển động từ điểm A’ lên điểm B’ (40X, 120Y) trên đường
giới hạn khả năng sản xuất
 Đổi 60Y lấy 60X từ quốc gia 1.

 Quốc gia 2 sẽ tiêu dùng tại E (100X; 60Y) nằm trên đường

bàng quan mới cao hơn

 So với trước khi có mậu dịch: lợi 20X và 20Y
 Tại sao giao thương tại PB = PB’ = 1 ?
Sử dụng nguyên tắc loại trừ.
Lưu ý: một GCSPSS cân bằng chỉ được coi là giá cả sản
phẩm so sánh chung của hai quốc gia nếu với giá cả đó
mậu dịch là cân đối – Tức tổng xuất khẩu bằng tổng nhập
khẩu.

Khi PB = PB’ = 1:
 Số lượng sản phẩm X quốc gia 1 muốn xuất là 60 và quốc
gia 2 muốn nhập khẩu cũng là 60.
Số lượng sản phẩm Y quốc gia 2 muốn xuất là 60Y và quốc
gia 1 muốn nhập là 60Y.
 Tại sao giao thương tại PB = PB’ = 1 ?
- Khi PB = PB’ = 2: (Px/Py =2)
 Số lượng sản phẩm X quốc gia 1 muốn xuất khẩu nhiều
hơn nhu cầu nhập khẩu sản phẩm X. Quốc gia 2, với mức
giá cao như vậy quốc gia 2 không mong nhập khẩu với giá
cao như vậy.
Kết quả: giá cả sản phẩm so sánh X sẽ giảm đi theo hướng
về mức cân bằng 1.
Với mức giá thấp như vậy, quốc gia 1 mong muốn nhập
khẩu nhiều hàng hóa Y hơn trong khi quốc gia 2 không
mong muốn xuất với giá thấp như vậy.
Kết quả mậu dịch không xảy ra.
Với một GCSS nào khác 1, nó không phải là GCSS chung
vì nó làm cho mậu dịch không cân đối.
 So sánh với CPCH không đổi
Với CPCH không đổi, cả hai quốc gia
đều chuyên môn hóa hoàn toàn.

Với CPCH tăng, chuyên môn hóa sẽ

không hoàn toàn trong sản xuất ở cả hai
quốc gia.
 So sánh với CPCH không đổi
 Nguyên nhân:
 Nếu quốc gia chuyên môn hóa hoàn toàn, họ sẽ gánh chịu CPCH tăng
trong sản xuất hàng hóa đó.

 Khi trao đổi mậu dịch, GCSPSS sẽ dịch chuyển theo hướng gặp nhau.
Sự mất cân đối dần dần trở nên ít đi và cho đến khi có sự đồng nhất
hoàn toàn giữa hai quốc gia.

 Tại điểm gặp nhau, các quốc gia không còn gánh chịu CPCH tăng nữa
để tiếp tục mở rộng sản xuất sp mà họ có lợi thế.

 Điều này xảy ra trước khi các quốc gia chuyên môn hóa hoàn toàn.

 Trước khi có mậu dịch cả hai quốc gia đều cùng một lúc sản xuất cả hai
sp để giảm bớt CPCH tăng nếu chuyên môn hóa hoàn toàn mà cả hai
đều phải gánh chịu.
 NưỚC LỚN NưỚC NHỎ
Giả sử quốc gia 1 là nước nhỏ và không có khả năng ảnh
hưởng đến giá thế giới.
Quốc gia 2 đại diện cho phần còn lại của thế giới – nước
lớn.
GCSPSS cân bằng trên thị trường thế giới là Pw=1.
GCSS của sản phẩm X trong nội bộ quốc gia 1 là Px/Py
= ¼ <1→ quốc gia 1 có lợi thế về hàng hóa X.
Khi mở cửa mậu dịch, quốc gia 1 chuyên môn hóa sản
xuất hàng hóa X cho đến khi đến điểm B(120X; 20Y). PB
= Pw = 1
Quốc gia 1 không chuyên môn hóa hoàn toàn vẫn đảm
bảo được gia tăng về tiêu dùng.
Trạng thái cân bằng khi chưa có mậu dịch
Tình trạng sau khi mậu dịch xảy ra
Trường hợp nước lớn nước nhỏ, khi mậu dịch xảy ra.
Nước nhỏ vẫn đạt được sự gia tăng về tiêu dùng như trong
trường hợp hai nước có vị thế như nhau.

Khác nhau là quốc gia 1 không có khả năng ảnh hưởng

đến giá cả so sánh của quốc gia 2 (hay phần còn lại của
thế giới) mà vẫn dành được tất cả lợi ích từ mậu dịch.

Chú ý: Lợi ích của quốc gia từ mậu dịch bao gồm 2 phần
riêng biệt:
Lợi ích từ trao đổi
Lợi ích từ chuyên môn hóa
 LỢI ÍCH TỪ TRAO ĐỔI
Giả sử rằng quốc gia 1 không thể chuyên môn hóa sản
xuất X.
Giá thế giới Pw=1
Khi mở cửa giao dịch, quốc gia 1 vẫn sản xuất tại A
(50X; 60Y).
Tại đây, quốc gia A có thế giao dịch 20X đổi lấy 20Y.
Quốc gia 1 tiêu dùng tại T (30X; 80Y). Tiêu dùng ít X
hơn và nhiều Y hơn.
Quốc gia 1 thỏa mãn tiêu dùng tại T nhiều hơn tại A vì
tiêu dùng của quốc gia chuyển sang 1 đường bàng quan
khác cao hơn.
Chuyển động từ A đến T là lợi ích từ trao đổi.
Lợi ích thu được từ trao đổi và CMH
 LỢI ÍCH TỪ CHUYÊN MÔN HÓA
Quốc gia 1 bây giờ được chuyên môn hóa sản xuất
hàng hóa X.
Quốc gia 1 sản xuất tại điểm B (130X; 20Y). Lúc này
quốc gia 1 đổi 60X lấy 60Y với phần còn lại của thế
giới theo Pw=1.
Sau khi trao đổi và chuyên môn hóa, quốc gia 1 đạt
tới điểm E trên đường bàng quan (III)
So sánh với T: quốc gia 1 tiêu dùng nhiều hơn (nằm
trên đường bàng quang cao hơn)
Sự dịch chuyển từ T đến E trong tiêu dùng của quốc
gia 1 chính là lợi ích từ chuyên môn hóa.
4) Phaân tích cô sôû, moâ hình vaø lôïi ích MD döïa
treân söï khaùc bieät veà sôû thích, thò hieáu cuûa
ngöôøi tieâu duøng (cung gioáng – caàu khaùc)

Sở dĩ có sự khác nhau trong giá cả sản phẩm so sánh

giữa quốc gia 1 và quốc gia 2 là do có sự khác nhau về
quan hệ cung cầu – khác nhau về đường giới hạn khả
năng sản xuất và đường cong bàng quan đại chúng.

Sự khác nhau trong quan hệ cung cầu xác định lợi
thế so sánh của mỗi quốc gia và đặt cơ sở cho chuyên
môn hóa sản xuất và lợi ích mậu dịch từ hai phía
- Giả sử bây giờ hai quốc gia có đường giới hạn
sản xuất như nhau với chi phí cơ hội tăng lên.
- 2 quốc gia có lợi ích khi trao đổi hàng hóa?
- Họ vẫn có lợi ích vì thị hiếu tiêu dùng của mỗi
nước khác nhau.

- Trước khi có mậu dịch:

- Điểm A (40X, 160Y)chỉ sự cân bằng giữa sản xuất và tiêu
dùng của quốc gia 1. GCSS của X ở đây thấp hơn ở quốc
gia 2 → có lợi thế so sánh sản phẩm X
- Điểm A’(160X; 40Y) chỉ sự cân bằng giữa sản xuất và tiêu
dùng của quốc gia 2. Có lợi thế so sánh sản phẩm Y.
Khi có mậu dịch:
Quốc gia 1 chuyên môn hóa sản phẩm X dịch chuyển
xuống phía dưới đường giới hạn sản xuất.
Quốc gia 2 chuyên môn hóa vào sản phẩm Y, dịch
chuyển lên phía trên đường giới hạn sản xuất.
Quá trình tiếp tục diễm ra cho đến khi Px/Py giống
nhau ở cả hai quốc gia và lúc đó mậu dịch là cân đối.
Lúc này B trùng B’ (120X; 120Y)PB = PB’
Quốc gia 1 trao đổi 60X lấy 60Y với quốc gia 2.
Kết quả:
 Quốc gia 1: tiêu dùng tại E (60X; 180Y), trên đường bàng
quan cao hơn A
 Quốc gia 2: tiêu dùng tại E’ (180X; 60Y), trên đường bàng

quan cao hơn A’

 Mỗi quốc gia được lợi 20X và 20Y so với trước khi có mậu

dịch
II / PHAÂN TÍCH SÖÏ TAÏO THAØNH GIAÙ
CAÛ SAÛN PHAÅM SO SAÙNH CAÂN BAÈNG
CHUNG KHI MD XAÛY RA
1) Giaù caû saûn phaåm so saùnh caân baèng –
phaân tích caân baèng cuïc boä
- Hình a: khoâng coù maäu dòch, quoác gia 1 saûn xuaát vaø tieâu
duøng taïi A vôùi giaù caû so saùnh laø P1.
- Hình c: khoâng coù maäu dòch, quoác gia 2 saûn xuaát vaø tieâu
duøng taïi A’ vôùi giaù caû so saùnh laø P3.
- Khi coù maäu dòch giaù cuûa saûn phaåm X naèm ôû ñieåm E coù
giaù P2 naèm giöõa P1 vaø P3.
- Vôùi baát kyø giaù caû so saùnh naøo cuûa saûn phaåm X (Px/Py)
cao hôn ñieåm caân baèng, cung xuaát khaåu seõ vöôït caàu nhaäp
khaåu vaø giaù caû so saùnh sp X seõ tuït xuoáng cho ñeán möùc
caân baèng vaø ngöôïc laïi.
Khi mậu dịch mở ra, giá cả so sánh của sản phẩm X sẽ
nằm ở giữa P1 và P3, nếu cả hai quốc gia đều lớn.
Ở những mức giá cả lớn hơn P1, quốc gia 1 sẽ sản xuất
nhiều sản phẩm hơn mức tiêu dùng để xuất khẩu.
Ở những mức giá cả nhỏ hơn P3, quốc gia 2 sẽ cầu một
khối lượng sản phẩm lớn hơn so với phần cung ở nội địa
và nhập khẩu phần chênh lệch đó từ quốc gia 1.
Tại A (giá P1): quốc gia 1 không có nhu cầu xuất khẩu
hàng hóa vì lúc này cầu trong nước bằng cung trong nước.
Tương tự tại A’ (giá P3): quốc gia 2 không có nhu cầu
nhập khẩu hàng hóa.
Tại P2>P1, quốc gia A có xu hướng sẽ sản xuất nhiều hơn nhu
cầu trong nước. Có xu hướng xuất khẩu. Phần chênh lệch giữa
sản lượng sản xuất và tiêu dùng cũng chính là khối lượng sản
phẩm X của quốc gia 1 muốn xuất khẩu.
Tại P2<P3, quốc gia 2 muốn nhập khẩu. Phần chênh lệch giữa
sản lượng sản xuất và nhu cầu tiêu dùng cũng là khối lượng sp
X mà quốc gia này muốn nhập khẩu.
Tại giá P2, khối lượng nhập khẩu mà quốc gia 2 cần đúng bằng
khối lượng xuất khẩu mà quốc gia 1 có thể cung.
Tại mức giá P2, đường cung xuất khẩu của quốc gia 1 đúng
bằng đường cầu nhập khẩu của quốc gia 2.
P2 chính là GCSS cân bằng của sản phẩm X.
Với Px/Py>P2, cung xk> cầu nk nên GCSPSS sẽ giảm đến P2.
Với Px/Py<P2, cung xk< cầu nk nên GCSPSS sẽ tăng đến P2.
II / PHAÂN TÍCH SÖÏ TAÏO THAØNH GIAÙ
CAÛ SAÛN PHAÅM SO SAÙNH CAÂN BAÈNG
CHUNG KHI MD XAÛY RA
2) Đường cong ngoại thương:
Hạn chế của Ricardo:
- Không quan tâm đên cầu và một trong hai quốc
gia có thực sự muốn trao đổi hay không?

- Làm sao để giải thích?

II / PHAÂN TÍCH SÖÏ TAÏO THAØNH GIAÙ CAÛ
SAÛN PHAÅM SO SAÙNH CAÂN BAÈNG
CHUNG KHI MD XAÛY RA
2) Ñöôøng cong ngoaïi thöông (ñöôøng caàu ñaûo)
cuûa moät quoác gia
- Noù chæ ra raèøng bao nhieâu haøng xuaát khaåu maø quoác gia
ñoù saün saøng cung öùng ñeå ñoåi laáy moät soá löôïng haøng
nhaäp khaåu naøo ñoù tuøy theo giaù caû quoác teá hay tyû leä
maäu dòch.
- Chỉ ra những số lượng sản phẩm maø caû ngöôøi mua vaø ngöôøi
saûn xuaát ñeàu caàu tuøy theo tyû leä maäu dòch maø hoï trao ñoåi.
- Ñöôøng cong ngoaïi thöông ñöôïc xaây döïng döïa treân ñöôøng
giôùi haïn saûn xuaát, bieåu ñoàø baøng quan vaø giaù caû so saùnh
khaùc nhau cuûa quoác gia ñoù.
 Caùch hình thaønh ñöôøng cong
ngoaïi thöông
Hình A, quốc gia 1 bắt đầu từ A (50X; 60Y) (điểm không
có mậu dịch), chuyển động đến điểm B (130X; 20Y) khi
xuất hiện mậu dịch với giá cả so sánh Px/Py=1

Tại đây, quốc gia 1 đổi 60X lấy 60Y với quốc gia 2 và đạt
tới điểm E (70X; 80Y) trên đường bàng quan 3.

Tại điểm F (95X; 45Y) có Px/Py =1/2, quốc gia 1 đổi

40X lấy 20Y từ quốc gia 2 và tiêu dùng đạt tới điểm H
(55X; 65Y ) trên đường bằng quan II.
 Caùch hình thaønh ñöôøng cong
ngoaïi thöông
Tất cả các điểm ở hình A được biểu diễn qua hình B→
được đường cong ngoại thương của quốc gia 1.

Đường cong này chỉ ra rằng bao nhiêu sản phẩm X mà

quốc gia 1 sẵn sàng đổi để có được một lượng sản phẩm Y
nhập khẩu với các giá cả so sánh khác nhau.
Quốc gia 2:
Băt đầu từ A’ (80X; 40Y), sản xuất của quốc gia 2 chuyển đến
B’ (40X; 120Y ) khi có mậu dịch với GCSS là Px/Py=1

Quốc gia 2 đổi 60Y lấy 60X từ quốc gia 1, tiêu dùng đạt đến
E’ trên đường bàng quan III’.

Tại điểm F’mà ở đó Px/Py=2, quốc gia 2 sae sản xuất ở F’

(65X; 85Y)

Quốc gia 2 đổi 40Y lấy 20X từ quốc gia 1 và tiêu dùng tại H
(85X; 45Y)trên đường bàng quan II’.

Tất cả các điểm ở hình A biểu diễn tương ứng ở hình B. Ta

được đường cong ngoại thương của quốc gia 2.
Đường cong ngoại thương của quốc gia 2
Giá hàng hóa so sánh cân bằng khi có ngoại thương
Phân tích cân bằng tổng quát

Giaù so saùnh caân

baèng treân thò
tröôøng theá giôùi khi
coù ngoaïi thöông:
PB = dY/dX = PX/PY =
tg(EOG)
III / TYÛ LEÄ MAÄU
DÒCH
Tỷ lệ mậu dịch của một quốc gia là tỷ số giữa giá cả
hàng xuất khẩu và giá cả hàng nhập khẩu.
Tỷ lệ mậu dịch của một quốc gia được đo bằng tỷ lệ
của chỉ số giá cả hàng xuất khẩu với chỉ số giá cả hàng
nhập khẩu.
PX = ∑XiPi : Chỉ số giá hàng xuất khẩu
PM = ∑MiPi : Chỉ số giá hàng nhập khẩu
N = PX/PM*100% : Tỷ lệ mậu dịch
IV / LYÙ THUYEÁT NGUOÀN LÖÏC SAÛN
XUAÁT CUÛA HECKSCHER – OHLIN

Vì sao có sự
khác biệt giữa
giá cả sản
phẩm so sánh
giữa các quốc
gia?
1) Những giả thiết của lý thuyết
Heckscher - Ohlin
Đối tượng nghiên cứu chỉ bao gồm hai quốc gia, hai sản
phẩm và hai yếu tố sản xuất.
Cả hai quốc gia có cùng một trình độ kỹ thuật công nghệ
như nhau.
X – là sản phẩm thâm dụng lao động; Y – sản phẩm thâm
dụng tư bản.
Lợi suất theo quy mô không đổi
Chuyên môn hóa không hoàn toàn trong sản xuất ở cả hai
quốc gia.
Thị hiếu hay sở thích người tiêu dùng là giống nhau.
Cạnh tranh hoàn toàn trong cả hai thị trường yếu tố sản
suất.
Mậu dịch quốc tế hoàn tòan tự do
2) Yeáu toá thaâm duïng vaø yeáu toá dö
thöøa
a) Yeáu toá thaâm duïng (factor intensity)

X laø sp thaâm duïng LÑ (labour intensive) khi :

(L / K)X > (L / K)Y

Y laø sp thaâm duïng TB (capital intensive) khi :

(K / L)Y > (K / L)X
a) Yeáu toá thaâm duïng (factor intensity)
Vd: Nếu có 2 đơn vị tư bản (2K) và hai đơn vị
lao động dùng để sản xuất một đơn vị sản phẩm
Y. (L / K)y = 2/2.
Nếu có 1K và 4L dùng để sản xuất X, tức L/K =
4
X là sản phẩm thâm dụng lao động
Y là sản phẩm thâm dụng tư bản.
Xác định sản phẩm thâm dụng yếu tố nào không dựa
vào số lượng tuyệt đối đầu vào để sản xuất sản phẩm
đó mà dựa vào tỷ lệ đầu vào.
VD: Giả sử cần 3K 12L để sản xuất X. Cần 2K và 2L để
sản xuất Y.
Để sản xuất ra 1 đơn vị X cần nhiều K hơn là sản
phẩm Y.
Tuy nhiên:
Đối với sản phẩm X: Pk/PL= ¼
Đối với sản phẩm Y: Pk/PL=1
Sản phẩm Y là sản phẩm thâm dụng tư bản hơn là sản
phẩm X vì (Pk/PL)y=1>(Pk/PL)x=1/4
Quốc gia 1:
 Sản xuất 1 Y: 2K và 2L→Px/Py=1
 Sản xuất 1 X: 1K và 4L→Px/Py=1/4
Quốc gia 2:
 Sản xuất 1 Y: K/L =4
 Sản xuất 1 X: K/L = 1
 X là hàng hóa thâm dụng lao động, Y là hàng hóa thâm dụng tư
bản
Vì sao trong mỗi sản phẩm tương ứng quốc gia 2 sử dụng nhiều tư
bản hơn quốc gia 1?
Câu trả lời có thể là vì quốc gia 2 có tư bản rẻ hơn quốc gia 1 nên sử
dụng nhiều tư bản hơn để sản xuất cả hai loại sản phẩm và quốc gia
1 có lao động rẻ hơn nên sử dụng nhiều lao động hơn.

Vì sao tư bản lại tương đối rẻ ở quốc gia 2 và lao động tương đối rẻ
ở quốc gia 1?
b) Yeáu toá dö thöøa (factor abundance)

Khái niệm này chỉ ra sự dồi dào của một quốc gia
về một yếu tố sản xuất nào đó, có thể lao động
hoặc tư bản.
b) Yeáu toá dö thöøa (factor abundance )
Caùch 1: ño baèng toaøn boä soá löôïng lao ñoäng
vaø tö baûn saün coù duøng vaøo saûn xuaát cuûa
quoác gia ñoù. Quan taâm ñeán cung cuûa yeáu toá.

 QG1 laø QG dö thöøa veà LÑ, khan hieám veà TB khi:

(L / K)QG1 > (L / K)QG2
 QG2laø QG dö thöøa veà TB, khan hieám veà LÑ khi:
(K / L)QG2 > (K / L)QG1
b) Yeáu toá dö thöøa (factor abundance)
Caùch 2 thoâng qua giaù caû yeáu toá so saùnh. Caùch naøy
xaùc ñònh baèng caùch, moät quoác gia laø thöøa tö baûn neáu
tæ soá giöõa giaù caû tö baûn vaø giaù caû lao ñoäng (Pk/PL) laø
thaáp hôn tæ soá naøy ôû nöôùc khaùc vaø töông töï vôùi PL/PK.
 Thoâng thường giaù caû cuûa K ñöôïc ño löôøng thoâng qua laõi suaát
 Thoâng thường giaù caû cuûa L ñöôïc ño löôøng thoâng qua tieàn löông

Caùch tính naøy thoâng qua caû cung vaø caàu vì khi noùi ñeán
giaù caû cuûa moät yeáu toá saûn xuaát hay saûn phaåm töùc laø
xem xeùt treân cung vaø caàu chung trong moät thò tröôøng
caïnh tranh hoaøn toaøn Caàu yeáu toá sx phuï thuoäc vaøo caàu
cuûa sp. Nhưng giả thiết laø caû hai quoác gia ñeàu coù nhu caàu
veà saûn phaåm gioáng nhau.
2) Noäi dung vaø baûn chaát lyù thuyeát Heckscher – Ohlin
a) Lyù thuyeát H-O
Vôùi caùc giaû thieát ñaõ cho, khi maäu dòch töï do xaûy ra
giöõa 2 quoác gia thì moâ hình maäu dòch cuûa moãi quoác gia
seõ laø: xuaát saûn phaåm thaâm duïng yeáu toá maø quoác gia dö
thöøa töông ñoái, nhaäp saûn phaåm thaâm duïng yeáu toá maø
quoác gia khan hieám töông ñoái.

 Söï dö thöøa hoaëc khan hieám cuûa moãi QG veà YTSX

naøo ñoù ñaõ quyeát ñònh moâ hình MD cuûa QG
 cung YTSX (nguoàn löïc sx voán coù) laø cô sôû cuûa
maäu dòch
Quốc gia 1 xuất sản phẩm X và nhập sản phẩm Y.
Quốc gia 2 là quốc gia xuất sản phẩm Y và nhập sản
phẩm X
X là sản phẩm thâm dụng lao động
Y là sản phẩm thâm dụng tư bản
Lao động là yếu tô dư thừa tương đối và rẻ ở quốc gia 1.
Tư bản là yếu tố dư thừa tương đối ở quốc gia 2.
Quốc gia 1 nk sản phẩm Y vì Y là sản phẩm thâm dụng tư
bản và tư bản là yếu tố khan hiếm tương đối của quốc gia
này.
Tương tự với quốc gia 2.
Lý thuyết của H-O đã giải quyết được sự khác nhau trong
GCSPSS giữa các quốc gia chính là sự khác nhau giữa các
yếu tố thừa tương đối
 Baøi taäp 6:
Chi phí sx QG1 QG2
Saûn phaåm K L K L

X 1 4 2 2
Y 2 2 4 1

Baèng lyù thuyeát H-O, xaùc ñònh moâ hình MD ôû 2

QG vaø bieåu thò LTSS treân bieåu ñoà. Biết 2 quốc
gia coù thò hieáu gioáng nhau.
Minh họa bằng đồ thị (3.16):
Hình A:
 Biểu diễn 2 đường giới hạn sản xuất của quốc gia 1 và 2.

 2 quốc gia có thị hiếu như nhau nên họ có biểu đồ bàng quan như
nhau→ Đường bàng quan I chung cho 2 quốc gia.

 Đường giới hạn sản xuất và đường bàng quan xác định quốc gia 1
sản xuất tại A và quốc gia 2 sản xuất tại A’.

 A, A’ là các điểm sản xuất của mỗi quốc gia trước khi có mậu
dịch có các mức gia Pa và Pa’.

 Pa<Pa’ nên quốc gia 1 có lợi thế so sánh đối với sản phẩm X và Y
có lợi thế về sản phẩm Y.
Minh họa bằng đồ thị (3.16):
Hình B: Khi có mậu dịch
 Quốc gia 1 chuyên môn hóa sản xuất sp X → đạt điểm B
 Quốc gia 2 chuyên môn hóa sản xuất sp Y → đạt điểm B’

 Quốc gia 1 đổi 60X đổi lấy 60 Y và đạt đến điểm tiêu dùng E nằm

trên đường bàng quan cao hơn

 Quốc gia 2 đổi 60Y lấy 60X và đạt đến điểm tiêu dùng E’ nằm

trên đường bàng quan cao hơn.

 Xuất khẩu sản phẩm X của quốc gia 1 đúng bằng nhập khẩu sản

phẩm X của quốc gia 2.

 Tương tự với Y.

 Tại Px/Py >Pb, quốc gia 1 muốn xuất khẩu nhiều X hơn nhu cầu

nhập của quốc gia 2.

 Tại Px/Py<Pb quốc gia 1 muốn xuất khẩu ít X hơn nhu cầu nhập

của quốc gia 2.

b) Lyù thuyeát H-O-S

“Vôùi nhöõng giaû thieát ñaõ cho, MDQT seõ daãn ñeán
söï caân baèng töông ñoái vaø caân baèng tuyeät ñoái
giaù caû caùc YTSX giöõa caùc QG”
 Yeáu toá naøo dö thöøa töông ñoái thì khi môû cöûa
MD, giaù yeáu toá ñoù seõ taêng leân vaø ngöôïc laïi
ñoái vôùi yeáu toá khan hieám töông ñoái.
 Lyù thuyeát H-O-S moät laàn nöõa ñeà cao tính
öu vieät cuûa MD töï do, ñoù laø:
“MDQT chaúng nhöõng ñem laïi lôïi ích cho
ngöôøi tieâu duøng maø coøn goùp phaàn xoùa
boû ñi söï caùch bieät giaù caû caùc YTSX giöõa
caùc QG, ñoàng thôøi thu ngaén khoaûng caùch
giaøu ngheøo giöõa caùc quoác gia ñeå phuïc vuï
cho muïc tieâu phaùt trieån chung cuûa neàn kinh
teá theá giôùi – phaùt trieån beàn vöõng
(sustainable development)”
Có số liệu cho bảng sau:
Chi phí Quốc gia 1 Quốc gia 2
sản xuất K L K L

X 3 2 4 3
Y 1 4 2 3

a) Hãy xác định sự thâm dụng yếu tố sản xuất của mỗi sản phẩm.
b) Giả sử quốc gia 1 có 6.000 đơn vị tư bản và 8.000 đơn vị lao động;
quốc gia 2 có 12.000 đơn vị tư bản và 13.500 đơn vị lao động. Hãy xác
định:
+ Sự dư thừa hoặc khan hiếm của mỗi quốc gia về mỗi yếu tố sản
xuất.
+ Quy mô sản xuất của mỗi quốc gia về mỗi sản phẩm

c)Bằng lý thuyết của H-O, xác định mô hình mậu dịch

a) Quốc gia 1:
(K/L)x= 3/2> (K/L)y = ¼
X là sp thâm dụng tư bản
Y là sp thâm dụng lao động
Quốc gia 2:
(K/L)x = 4/3 > (K/L)y = 2/3
X là sp thâm dụng tư bản
Y là sp thâm dụng lao động
Vì (∑L/∑K)1 = 8.000/6.000 > (∑L/∑K)2 = 13.500/12.000
Quốc gia 1 là quốc gia dư thừa lao động, khan hiếm tư
bản
Quốc gia 2 là quốc gia dư thừa tư bản, khan hiếm lao
động
b) Quy mô sản xuât của mỗi quốc gia:
Quốc gia 1:
3X + 1Y = 6.000
2X + 4Y = 8.000
Vậy X = 1600 sp ; Y= 1200 sp
Quốc gia 2:
4X + 2Y = 12.o00
3X + 3Y = 13.500
Vậy X = 1500 sp; Y = 3000 sp
Quy mô sản xuất của mỗi quốc gia là:
+ Quốc gia 1: 1600X : 1200Y
+ Quốc gia 2: 1500X : 3000Y
c) Mô hình mậu dịch theo H – O
Quốc gia 1 là quốc gia dư thừa lao động và khan hiếm
tư bản nên quốc gia này sản xuất sản phẩm y – thâm
dụng lao động và nhập X – sp thâm dụng tư bản.
Quốc gia 2 nhập Y – sp thâm dụng lao động và xuất X –
sp thâm dụng tư bản.