Hello

Hi

TRANSLATION
METHODS
MODULE 3
Key concepts - Các khái niệm chính:

o Translation methods as the overall strategy that a translator applies to a text as a

whole
o Phương pháp dịch là chiến lược tổng thể mà người dịch áp dụng cho toàn bộ văn bản

o Eight translation methods proposed by Newmark, in which the two most popular
ones: semantic translation and communicative translation methods
o Tám phương pháp dịch do Newmark đề xuất, trong đó hai phương pháp phổ biến
nhất: dịch ngữ nghĩa và phương pháp dịch giao tiếp

Key texts:
Newmark,P.(1988). A Textbook of Translation. NewYork,NY: Prentice Hall.
3.1. Introduction – Giới thiệu

The central problem a translating has always been whether to translateliterally or

freely. LANGUAGE
SPANISH The argument has been
SCHOOL going on since at least the first century. Up to the
CENTER
beginning of the nineteenth century, many writers favored some kind of "free"
translation: the spirit, not the letter, the sense not the words, the message rather
than the form: the matter not the manner.
Vấn đề trọng tâm của việc dịch thuật luôn là dịch theo nghĩa đen hay dịch tự do.
Cuộc tranh luận đã diễn ra ít nhất từ ​thế kỷ thứ nhất. Cho đến đầu thế kỷ 19,
nhiều nhà văn ưa chuộng một kiểu dịch “tự do” nào đó: tinh thần chứ không phải
chữ cái, ý nghĩa chứ không phải từ ngữ, thông điệp hơn là hình thức: vấn đề chứ
không phải cách thức.
This was the often revolutionary slogan of writers who wanted the truth to be read and
understood - Tyndale and Dolet were burned at the stake, Wycliff's works were banned. Then
at the turn of the nineteenth century, when the study of cultural anthropology suggested that
the linguistic barriers were insuperable and the language was entirely the product of culture,
the view that translation was impossible gained some currency, and with it that, if attempted
at all, it must be as literal as possible. This view culminated in the statements of the extreme
literalists' Walter Benjamin and Vladimir Nabokov.

Đây thường là khẩu hiệu mang tính cách mạng của những nhà văn muốn sự thật được đọc và
hiểu - Tyndale và Dolet bị thiêu trên cọc, các tác phẩm của Wycliff bị cấm. Sau đó, vào đầu
thế kỷ 19, khi nghiên cứu về nhân học văn hóa cho rằng các rào cản ngôn ngữ là không thể
vượt qua và ngôn ngữ hoàn toàn là sản phẩm của văn hóa, thì quan điểm cho rằng dịch thuật
là không thể đã đạt được một số giá trị phổ biến, và cùng với đó, nếu cố gắng thực hiện tất
cả, nó phải theo nghĩa đen nhất có thể. Quan điểm này lên đến đỉnh điểm trong những phát
biểu của Walter Benjamin và Vladimir Nabokov, những người theo chủ nghĩa văn học cực
đoan.
The argument was theoretical: the purpose of the
translation, the nature of the readership, the type Newmark’s flattened V diagram
of text, was not discussed. Too often, writer, Sơ đồ chữ V đáy phẳng của Newmark
translator and reader were implicitly identified
with each other. Now the context has changed, but
SL emphasis TL emphasis
the basic problem remains, Newmark put it in the Hướng ngữ nguồn Hướng ngữ đích
form of a flattened V diagram:
Word-for-word Adaptation
translation
Lập luận chỉ mang tính lý thuyết: mục đích của
Literal translation Free translation
bản dịch, bản chất của độc giả, thể loại văn bản,
không được thảo luận. Thông thường, người viết,
Faithful translation Idiomatic
người dịch và người đọc được ngầm đồng nhất translation
với nhau. Bây giờ bối cảnh đã thay đổi, nhưng
Semantic translation Communicative
vấn đề cơ bản vẫn còn, Newmark đưa nó dưới translation
dạng sơ đồ chữ V đáy phẳng
3.2. The methods – Các phương pháp
3.2.1. Word-for-word translation - Dịch từng chữ

This is often demonstrated as interlinear translation, with the TL immediately below the SL word. The SL word-
order is preserved and the words translated singly by their most common meanings, out of context. Cultural
words are translated literally. The main use of word - for - word translation is either to understand the mechanics
of the source language or to construeSL TL
a difficult text as a pre-translation process.
o Facebook o mặt sách
o Hôm qua tôi đi chợ o Yesterday I go market
Điều này thường đượcothểHe
hiệnis dưới
a small dịch xen kẽ, vớiongôn
dạngboy Anhngữ
ấyđích
là một nhỏ
ngay bêncậu bétừ ngôn ngữ nguồn.
dưới
Trật tự từ của ngôn ngữ nguồn được giữ nguyên và các từ được dịch đơn lẻ theo nghĩa phổ biến nhất của chúng,
nằm ngoài ngữ cảnh. Từ ngữ văn hóa được dịch theo nghĩa đen. Công dụng chính của dịch từng từ là để hiểu cơ
chế của ngôn ngữ nguồn hoặc để hiểu một văn bản khó như một quá trình trước khi dịch.
3.2.2. Literal translation – Dịch nguyên văn

The SL grammatical constructions are

converted to their nearest TL equivalents but
the lexical words are again translated singly,
out context. As a pre-translation process,
SL: He looked up at the Milky Way.
this indicates the problems to be solved.
TL: Anh ấy nhìn lên vào con đường
màu sữa.
Cấu trúc ngữ pháp SL được chuyển đổi sang
dạng TL tương đương gần nhất nhưng các từ
vựng lại được dịch đơn lẻ, không theo ngữ
cảnh. Là một quá trình tiền dịch, điều này
cho thấy các vấn đề cần được giải quyết.
3.2.3 Faithful translation
Dịch trung thành/dịch sát nghĩa
A faithful translation attempts to reproduce the precise contextual meaning of the original
within the constraints of the TL grammatical structures. It "transfers" cultural words and
preserves the degree of grammatical and lexical "abnormality" (deviation from SL norms) in
the translation. It attempts to be completely faithful to the intentions and the text - realisation
of the writer.

Một bản dịch sát nghĩa cố gắng tái tạo ý nghĩa ngữ cảnh chính xác của bản gốc trong khuôn
khổ các cấu trúc ngữ pháp TL. Nó “chuyển” các từ ngữ văn hóa và bảo tồn mức độ “bất
thường” về ngữ pháp và từ vựng (sai lệch so với chuẩn mực SL) trong bản dịch. Nó cố gắng
hoàn toàn trung thành với ý đồ và sự hiện thực hóa văn bản của người viết.
ST: IF
If you can dream - and not make dreams your master;
If you can think - and not make thoughts your aim,
If you can meet with Triumph and Disaster
And treat those two impostors just the same;
If you can bear to hear the truth you've spoken
Twisted by knaves to make a trap for fools,
Or watch the things you gave your life to, broken,
And stoop and build 'em up with worn-out tools.
TL: Nếu con vẫn bình tâm...
Nếu con có thể mơ nhưng không để mộng mơ làm chủ con;
Nếu con có thể suy tư song không lấy tư duy làm mục đích,
Nếu con có thể gặp Khải Hoàn và Thảm Bại
Mà vẫn đối xử hai kẻ giả dối này như nhau;
Nếu con chịu đựng nghe sự thật con vừa nói ra
Bị kẻ tiểu nhân bóp méo giăng bẩy lừa kẻ dại,
Hoặc nhìn công trình đời con, đổ vỡ,
Và cúi xuống xây dựng lên với dụng cụ đã mòn.
 3.2.4 Semantic translation – Dịch ngữ nghĩa
Semantic translation differs from "Faithful translation" only in as far as it must take more account of the
aesthetic value (that is, the beautiful natural sounds of the SL text, compromising on "meaning" where
appropriate so that no assonance, word-play or repetition jars in the finished version.
Dịch ngữ nghĩa khác biệt với "Dịch sát nghĩa" chỉ ở chỗ nó phải cân nhắc nhiều hơn đến giá trị thẩm mỹ (tức
là, những âm thanh tự nhiên đẹp của văn bản ở ngôn ngữ gốc), hy sinh "ý nghĩa" khi cần thiết để không có sự
mâu thuẫn nào về âm tiết, trò chơi từ hoặc lặp lại trong phiên bản hoàn chỉnh.

Further, in may translate less important cultural words by culturally neutral third or functional terms but not by
cultural equivalents - une nonne repassant un corporal may become" a nun ironing a corporal" - and it may
make other small concessions to the readership.
Hơn nữa, nó có thể dịch các từ văn hóa không quan trọng bằng các thuật ngữ bằng thứ ba văn hóa trung lập
hoặc các thuật ngữ chức năng nhưng không phải là các tương đương văn hóa - một nữ tu đang ủi một tấm trải
tay có thể trở thành "một nữ tu đang ủi một tấm trải tay", và nó có thể làm những sự nhượng bộ nhỏ khác cho
độc giả.
The distinction between "faithful“ and "semantic" translation is that the first is
uncompromising and dogmatic, while the second is more flexible.
Sự khác biệt giữa "dịch sát nghĩa" và "dịch ngữ nghĩa" là ở chỗ điều đầu tiên là
kiên quyết và giáo điều, trong khi điều thứ hai linh hoạt hơn.

Admits the creative exception to 100% fidelity and allows for the translatior's
intuitive empathy with the original.
Nó thừa nhận sự ngoại lệ sáng tạo so với sự trung thực 100% và cho phép sự
đồng cảm trực giác của người dịch với nguyên tác.
ST: "I'm not jealous of you,' replied the mistress;
I'm jealous for you. Clear your face: you shan't
scowl at me! If you like Isabella, you shall marry
her. But do you like her? Tell the truth, Heathcliff!
There, you won't answer. I'm certain you don't."
TL: "Tôi không ghen anh, tôi ghen hộ anh. Thôi,
anh vui lên một tí nào, tôi không muốn anh có
một vẻ mặt cau có như thế. Nếu anh thích Sa thì
anh lấy Sa. Nhưng anh có thích Sa không? Anh
nói rõ sự thực cho tôi biết, anh Hy. à, anh
khôngmuốn trả lời. Tôi chắc là anh không thích gì
Sa."
(Dịch giả: Nhất Linh và Nguyễn Tường Thiết (trc
1975))
ST: "I'm not jealous of you, replied the mistress;
I'm jealous for you. Clear your face: you shan't
scowl at me! If you like Isabella, you shall marry
her. But do you like her? Tell the truth, Heathcliff!
There, you won't answer. I'm certain you don't."
TL: "Tôi không ghen với anh, mợ chủ đáp, tôi
ghen cho anh thôi. Tươi tỉnh lên nào, đừng có cau
mặt với em! Nếu anh thích Isabella thì anh sẽ lấy
cô ta... Nhưng anh có thích cô ấy không? Nói thật
đi, Heathcliff! Đấy, anh không muốn trả lời. Em
chắc chắn là anh không thích!"
(Dịch giả Dương Tường, “Đồi gió hú" NXB Nhã Nam,
chương 11, tr 167-169, bản gốc NXB Văn học 1985)
3.2.5. Adaptation
3.2.5. Phỏng dịch
This is the "freest" form of translations. It is used mainly for plays (comedies) and poetry; the
themes, characters, plots are usually preserved, the SL culture converted to the TL culture and
the text rewritten. The deplorable practice of having a play or poem literally translated and
then rewritten by an established dramatist or poet has produced many poor adaptations, but
other adaptations have "rescued" period plays. An Introduction to Translation Studies

Đây là hình thức dịch thuật “tự do” nhất. Nó được sử dụng chủ yếu cho các vở kịch (hài kịch) và
thơ ca; các chủ đề, nhân vật, cốt truyện thường được giữ nguyên, văn hóa SL chuyển sang văn hóa
TL và văn bản được viết lại. Thực tế đáng trách là có một vở kịch hoặc bài thơ được dịch theo nghĩa
đen và sau đó được viết lại bởi một nhà viết kịch hoặc nhà thơ có uy tín đã tạo ra nhiều bản chuyển
thể kém cỏi, nhưng những bản chuyển thể khác đã "cứu nguy" các vở kịch cổ. Giới thiệu về nghiên
cứu dịch thuật
• ST:
Romeo: But, soft! What light through
yonder window breaks?
It is the east, and Juliet is the sun.
Arise, fair sun, and kill the envious moon,
Who is already sick and pale with grief,
That thou her maid art far more fair than
she:
Be not her maid, since she is envious;
Her vestal livery is but sick and green
(vestal: pure; livery: servant's uniform)
And none but fools do wear it; cast it off.
It is my lady, O, it is my love
Juliet: Ay me!
Romeo: She speaks: O, speak again,
bright angel!
• ST:
Romeo: Nhưng, mềm mại! Những ánh sáng thông
qua phá vỡ cửa sổ đằng kia?
Đó là hướng đông và Juliet là mặt trời.
Hãy trỗi dậy, hỡi mặt trời xinh đẹp, và tiêu diệt mặt
trăng ghen tị, Kẻ đã ốm yếu và xanh xao vì đau buồn,
Rằng người hầu gái của cô ấy xinh đẹp hơn cô ấy rất
nhiều:
Đừng là người giúp việc của cô ấy, vì cô ấy ghen tị;
Bộ áo vest của cô ấy ốm yếu và xanh ngắt (vestal:
thuần khiết; màu gan: đồng phục của người hầu)
Và chỉ có những kẻ ngốc mới mặc nó; vứt nó đi.
Đó là người phụ nữ của tôi, ôi, đó là tình yêu của tôi
Juliet: Vâng tôi!
Romeo: Cô ấy nói: Ôi, nói lại đi, thiên thần tươi
sáng!
• TL:
Rô-mê-ô: Ấy, khe khẽ chứ! Ánh sáng nào vừa lóe trên cửa sổ kia?
Đấy là phương đông và nàng Giu-li-ét là mặt trời.
Vừng dương đẹp tươi ơi, hãy hiện lên đi, và giết chết ả Hằng Nga đố kị,
héo hon và nhợt nhạt vì đau buôn
khi thấy cô hầu của ả lại đẹp hơn ả rất nhiều.
Ả ghen với em thế thì em theo ả làm gì?
Bộ cánh đông cốt của ả xanh xao nhợt nhạt,
chỉ hợp với những đô ngu xuân, em hãy vứt nó đi.
Đấy là người ta yêu quý. Ôi! Đấy là người ta yêu.
Giu-li-ét: Ôi chao!
Rô-mê-ô: Nàng lên tiếng!
Hỡi nàng tiên lỗng lẩy, hãy nói nữa đi!
(Via Đặng Thế Bính (1995)
 3.2.6. Free translation
3.2.6. Dịch tự do

Free translation reproduces the matter without the manner, or the content without the form
of the original. Usually it is a paraphrase much longer than the original, a so-called
"intralingual translation" often prolix and pretentious, and not translation at all.

Bản dịch tự do sao chép nội dung mà không có cách thức hoặc nội dung không có hình thức của
bản gốc. Thông thường, đó là một cách diễn giải dài hơn nhiều so với bản gốc, cái gọi là "bản dịch
nội ngữ" thường dài dòng và kiêu căng chứ không phải bản dịch nào cả.
ST: The song Hello Vietnam ST: Bài hát Xin chào Việt Nam
Tell me all about this name that is difficult to say. Hãy kể cho tôi nghe tất cả về cái tên
It was given me the day I was born. khó nói này.
Want to know about the stories of the empire of old. Nó đã được trao cho tôi vào ngày tôi
My eyes say more of me than what you dare to say được sinh ra.
Muốn biết về những câu chuyện về đế
chế xưa.
Đôi mắt tôi nói lên nhiều điều về tôi
TL: hơn những gì bạn dám nói
Bạn hãy nói cho tôi biết chăng, về họ tên mà tôi đã
mang,
Về miền quê mà tôi ngày đêm luôn nhớ mong.
Lòng tôi mong biết đất nước tôi, đất nước đã có bao đời,
Được nhìn bằng đôi mắt của mình được trở về cội
nguồn của tôi
Bạn hãy nói cho tôi biết chăng, về họ tên mà tôi đã
mang,
 3.2.7. Idiomatic translation
3.2.7. Dịch thành ngữ
Idiomatic translation reproduces the "massage" of the original but tends to distort
nuances of meaning by preferring colloquialisms and idioms where do not exist in the
original. (Authorities as diverse as Seleskovitch and Stuart Gilbert tend to this form of
lively, "natural" translation).
Bản dịch thành ngữ tái tạo lại sự “xoa bóp” của bản gốc nhưng có xu hướng bóp méo
các sắc thái ý nghĩa bằng cách ưu tiên các cách nói thông tục và thành ngữ không tồn tại
trong bản gốc. (Các nhà chức trách đa dạng như Seleskovitch và Stuart Gilbert có xu
hướng thiên về hình thức dịch thuật sinh động, “tự nhiên” này).

ST: Every Jack has his Jill.

ST: Jack nào cũng có Jill của mình.
TL: Nồi nào úp vung nấy.
ST: Anh ấy khoe như trâu.
TL: He is as strong as horse.
TL: Anh ấy khỏe như ngựa.
 3.2.8. Communicative translation
3.2.8. Dịch thuật giao tiếp
Communicative translation attempts to render the exact contextual meaning of the original in
such a way that both content and language are readily acceptable and comprehensible to the
readership.
Dịch thuật giao tiếp cố gắng thể hiện chính xác ý nghĩa ngữ cảnh của bản gốc theo cách mà cả nội dung và ngôn
ngữ đều dễ dàng được người đọc chấp nhận và hiểu được.

ST: IF ST: NẾU

If you can dream - and not make dreams your
master;
If you can think - and not make thoughts your aim,
If you can meet with Triumph and Disaster
And treat those two impostors just the same;
If you can bear to hear the truth you've spoken
Twisted by knaves to make a trap for fools,
Or watch the things you gave your life to, broken,
And stoop and build 'em up with worn-out tools.
Nếu bạn có thể mơ - và không biến giấc mơ thành chủ
nhân của mình;
Nếu bạn có thể suy nghĩ - và không coi suy nghĩ là mục
tiêu của mình,
Nếu bạn có thể gặp Chiến thắng và Thảm họa Và đối xử
với hai kẻ mạo danh đó như nhau;
Nếu bạn có thể chịu đựng được sự thật bạn đã nói
Bị những kẻ hèn nhát vặn vẹo để làm bẫy cho những kẻ
ngu ngốc,
Hoặc nhìn những thứ mà bạn đã cống hiến cả cuộc đời
mình, bị hỏng,
Và cúi xuống và xây dựng chúng bằng những công cụ cũ
kỹ.
TL: NẾU
Nếu con mơ ước mà không để ước mơ làm chủ đời con;
Nếu con có thể suy tư mà không lấy nó làm mục đích,
Nếu cả Thành công, Thất bại trên đường đời con gặp
Mà vẫn như nhau - đối xử một tấm lòng;
Nếu con biết nghe sự thật những lời của con
Bị kẻ bất lương làm bẫy lừa kẻ dại,
Hoặc nhìn đời con đổ vỡ, đành làm lại,
Và con cúi xuống dựng nên với công cụ đã mòn.
3.3. COMMENTS ON THESE METHODS
3.3. NHẬN XÉT VỀ CÁC PHƯƠNG PHÁP NÀY
Commenting on these methods, Newmark first said that only semantic and communicative
translation fulfil the two main aims of translation, which are first, accuracy, and second,
economy. (A semantic translation is more likely to be economical that a communicative
translation, unless, for the latter, the text is poorly written. In general, a semantic translation
is written at the author's linguistic level, a communicative at the readerships. Semantic
translation is used for "expressive" texts, communicative for "informative" and "vocative"
texts.

Bình luận về những phương pháp này, Newmark lần đầu tiên nói rằng chỉ có dịch ngữ nghĩa và
dịch giao tiếp mới đáp ứng được hai mục tiêu chính của dịch thuật, thứ nhất là tính chính xác và
thứ hai là tính kinh tế. (Một bản dịch ngữ nghĩa có nhiều khả năng tiết kiệm hơn một bản dịch giao
tiếp, trừ khi, đối với bản dịch sau, văn bản được viết kém. Nói chung, một bản dịch ngữ nghĩa được
viết ở cấp độ ngôn ngữ của tác giả, một bản dịch có tính giao tiếp ở mức độ độc giả. Dịch thuật ngữ
nghĩa là được sử dụng cho các văn bản "biểu cảm", giao tiếp cho văn bản "thông tin" và "xúc giục".
Semantic and communicative translation treat the following items similarly: stock and dead
metaphors, normal collocations, technical terms, slag, colloquialisms, standard notices, phaticisms,
ordinary language. The expressive components of "expressive" texts (unusual syntactic structures
collocations, metaphors, works peculiarly used, neologisms) are rendered closely, if not literally, but
where they appear in informative and vocative texts, they are normalized or toned down (except in
striking advertisements. Cultural components tend to be transferred intact in expressive texts;
replaced by cultural equivalents in vocative texts.

Dịch thuật ngữ nghĩa và giao tiếp xử lý các mục sau đây theo cách tương tự: ẩn dụ cổ điển và ẩn dụ chết,
cụm từ thông thường, thuật ngữ kỹ thuật, xỉ, từ thông tục, thông báo tiêu chuẩn, phaticism, ngôn ngữ thông
thường. Các thành phần biểu cảm của văn bản "biểu cảm" (các cụm từ cấu trúc cú pháp khác thường, ẩn dụ,
tác phẩm được sử dụng đặc biệt, từ mới) được thể hiện chặt chẽ, nếu không phải theo nghĩa đen, nhưng khi
chúng xuất hiện trong các văn bản thông tin và xưng hô, chúng được chuẩn hóa hoặc giảm bớt (ngoại trừ
trong cách nhấn mạnh). quảng cáo.Các thành phần văn hóa có xu hướng được chuyển tải nguyên vẹn trong
văn bản biểu cảm, được thay thế bằng những yếu tố văn hóa tương đương trong văn bản xưng hô.
Badly and/or inaccurately written passages must comment on any mistakes of factual or
moral truth, if appropriate. Badly inaccurately written passages should be "corrected" in
communicative translation, if refer to "expressive" as "sacred texts"; "informative" and
"vocative" following Jean Delisle, as "anonymous" since the status of their authors is not
important. (There are grey or fuzzy areas in this distinction, as in every aspect of translation.)
Những đoạn văn viết dở và/hoặc không chính xác phải bình luận về bất kỳ sai sót nào về sự thật
thực tế hoặc đạo đức, nếu phù hợp. Những đoạn viết không chính xác nên được "sửa" trong bản
dịch giao tiếp, nếu coi "biểu cảm" là
"văn bản thiêng liêng"; "thông tin" và "cách xưng hô" theo Jean Delisle, là "ẩn danh" vì địa vị của
các tác giả của họ không quan trọng. (Có những vùng xám hoặc mờ trong sự khác biệt này, cũng
như trong mọi khía cạnh của dịch thuật.)
So much for the detail, but semantic and communicative translation must also be seen
as wholes. Semantic translation is personal and individual, follows the thought
processes of the author, tends to over-translate, pursues nuances of meaning, yet aims at
concision order to reproduce pragmatic impact. Communicative translation is social,
concentrates, on the message and the main force of the text, tends to under - translate,
to be simple, clear and brief, and is always written in a natural and resourceful style.

Quá nhiều chi tiết, nhưng bản dịch ngữ nghĩa và giao tiếp cũng phải được xem xét một cách
tổng thể. Dịch ngữ nghĩa mang tính cá nhân, cá nhân, tuân theo quá trình tư duy của tác giả,
có xu hướng dịch quá mức, chạy theo các sắc thái ý nghĩa nhưng vẫn nhằm mục đích cô
đọng để tái tạo tác động thực dụng. Dịch giao tiếp mang tính xã hội, tập trung vào thông điệp
và nội dung chính của văn bản, có xu hướng dịch dưới mức, đơn giản, rõ ràng, ngắn gọn và
luôn được viết theo phong cách tự nhiên và tháo vát.
A semantic translation is normally interior in its original, as there is both cognitive and pragmatic
loss (Baudelaire's translation of Poe is said to be an exception); a communicative translation is often
better than its original. At a pinch, a semantic translation has to interpret, a communicative
translation to explain.

Một bản dịch ngữ nghĩa thường nằm bên trong bản gốc của nó, vì có sự mất mát cả về nhận thức và thực
dụng (bản dịch Poe của Baudelaire được cho là một ngoại lệ); một bản dịch mang tính giao tiếp thường tốt
hơn bản gốc của nó. Lúc khó khăn, một bản dịch ngữ nghĩa phải diễn giải, một bản dịch giao tiếp phải giải
thích.

Theoretically, communicative translation allows he translator no more freedom than semantic

translation. In fact, it does, since the translator is serving a putative large and not well-defined
readership, whilst in semantic translation, he is following a single well-defined authority, i.c the
author of the SL, text

Về mặt lý thuyết, dịch giao tiếp không cho phép người dịch có nhiều tự do hơn dịch thuật ngữ nghĩa. Trên
thực tế, đúng như vậy, vì dịch giả đang phục vụ một lượng độc giả giả định lớn và không được xác định rõ
ràng, trong khi dịch ngữ nghĩa, anh ta tuân theo một thẩm quyền được xác định rõ ràng duy nhất, tức là tác
giả của SL, văn bản.
 TRANSLATION METHODS
PHƯƠNG PHÁP DỊCH
Translation study has been believed to be a field of research but so far lack of
-A SURVEY FROM "VỪA NHẮM MẮT VỪA MỞ CỬA SỐ"
professional studies.
- KHẢO SÁT Using translation
TỪ "VỪA NHẮM MẮT methods andCỬA
VỪA MỞ procedures
SỐ" TRỪUfacilitates
TƯỢNG translation,
however, translation of literary works requires much efforts and questions to be solved.
A number of Vietnamese well-known books have been translated into English. This
article summarizes translation methods and procedures used in the book by Nguyễn
Ngọc Thuần "Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ".
Nghiên cứu dịch thuật được cho là một lĩnh vực nghiên cứu nhưng cho đến nay vẫn
thiếu các nghiên cứu chuyên nghiệp. Tuy nhiên, việc dịch tác phẩm văn học đòi hỏi
nhiều nỗ lực và nhiều câu hỏi cần giải quyết. Một số cuốn sách nổi tiếng của Việt Nam
đã được dịch sang tiếng Anh. Bài viết này tóm tắt các phương pháp và quy trình dịch
thuật được sử dụng trong cuốn sách “Vừa đủ mắt vừa mở cửa sổ” của Nguyễn Ngọc
Thuần.
Key words: translation methods, equivalence, translation procedures.
Từ khóa: phương pháp dịch thuật, tính tương đương, quy trình dịch thuật.
 I. Introduction

Translation plays an increasingly important role of people life, when the process of integration is taking
Dịch thuật ngày càng có vai trò quan trọng trong đời sống con người, khi quá trình hội nhập đang diễn
place almost everywhere inthe world. However, translation theories is a field for further research, and
ra ở hầu hết mọi nơi trên thế giới. Tuy nhiên, lý thuyết dịch thuật là một lĩnh vực cần được nghiên cứu
even current theories in this field also vary. This essay aims at exploring translation methods and
sâu hơn và thậm chí các lý thuyết hiện nay trong lĩnh vực này cũng có nhiều khác biệt. Bài tiểu luận này nhằm mục
đích khám phá các phương pháp và
procedures for translating, which were proposed by famous names in translation, such as Peter
quy trình dịch thuật được đề xuất bởi những tên tuổi nổi tiếng trong giới dịch thuật như Peter
Newmark, Jakobson, Catford, Kade and Koller. The essays picks up the first chapter of "Vừa nhắm mắt
Newmark, Jakobson, Catford, Kade và Koller. Các bài tiểu luận lấy chương đầu tiên trong tác phẩm"Vừa nhắm
mắt vừa mở cửa sổ” của Nguyễn Ngọc Thuần
vừa mở cửa sổ" by Nguyễn Ngọc Thuần and its translation by Bradley Winterton as a source of
và bản dịch của Bradley Winterton làm nguồn thông tin và ví dụ.
information and examples.
The book was a famous work in Vietnamese children literature. It was first
Cuốn sách là một tác phẩm nổi tiếng trong văn học thiếu nhi Việt Nam. Nó được xuất bản lần đầu tiên
published in 2002 and received unanimous appraisal, quickly made its author a best-
seller for its deep humane meaning.
vào năm 2002 và nhận được sự đánh giá nhất trí, nhanh chóng đưa tác giả trở thành sách bán chạy nhất
vì ý nghĩa nhân văn sâu sắc của nó.
Due to time constraints and limitation of this essay, only the first chapter and its
Do hạn chế về thời gian và thời gian của bài tiểu luận này chỉ có chương đầu tiên và
translation was put under investigation. Both the source text and the translated version werepublished i
n
bản dịch của nó được nghiên cứu. Cả bản gốc và bản dịch đều được
Vietnam by Young Publishing House.
Nhà xuất bản Trẻ xuất bản tại Việt Nam.
II. METHODOLOGY
II. PHƯƠNG PHÁP
The researcher intends to make this article a secondary research. Theories will be summarized and
examples will be taken from the abovementioned book.
Người nghiên cứu dự định biến bài viết này thành một nghiên cứu thứ cấp. Các lý thuyết sẽ được tóm
tắt và các ví dụ sẽ được lấy từ cuốn sách nói trên.

Research background
Bối cảnh nghiên cứu

In his famous essay, On Linguistic Aspects of Translation, Jakobson (1959) distinguished three types
of translation as follows:
Trong bài luận nổi tiếng của mình, Về các khía cạnh ngôn ngữ của dịch thuật, Jakobson (1959) đã
phân biệt ba loại dịch như sau:
(1) Intralingual translation, referring to the interpretation of verbal signs by means of other signs in
the same language.
(1) Dịch nội ngữ, là việc giải thích các dấu hiệu bằng lời nói bằng các dấu hiệu khác trong cùng một
ngôn ngữ.
(2) Interlingual translation: an interpretation of verbal signs by means of some other language.
(2) Dịch song ngữ: giải thích các ký hiệu bằng lời nói bằng một số ngôn ngữ khác.
(3) Intersemiotic translation: an interpretation of verbal signs of a non-verbal system. This classification
(3) Dịch xen kẽ: sự giải thích các dấu hiệu bằng lời của một hệ thống phi ngôn ngữ. Sự phân loại này
manages to describe the translation from panorama view, thus abstruse. Translation in this definition does
quản lý để mô tả bản dịch từ chế độ xem toàn cảnh, do đó rất khó hiểu. Dịch thuật trong định nghĩa này
not merely concern linguistic units like words, sentences, texts but refers to non-linguistic measures like
không chỉ đơn thuần liên quan đến các đơn vị ngôn ngữ như từ, câu, văn bản mà còn đề cập đến
non-verbal language system. In simpler words, the Oxford Advanced Learner's Dictionary - Tin edition,
các biện pháp phi ngôn ngữ như hệ thống ngôn ngữ phi ngôn ngữ. Nói một cách đơn giản hơn, bản nâng cao từ điển
Oxford-ấn bản Tin,
defines that "translation is a process of changing something from written or spoken form into another language".
định nghĩa rằng "Dịch thuật là một quá trình thay đổi một cái gì đó từ dạng viết hoặc dạng nói sang ngôn ngữ khác".
This definition shares something in common with the second type of translation mentioned in Jakobson's essay.
Định nghĩa này có điểm chung với kiểu dịch thứ hai được đề cập trong bài luận của Jakobson.
Besides, translation as defined in Le & Nguyen (2008), is "the expression in another language
(or target language)
Ngoài ra, dịch thuật theo định nghĩa của Lê & Nguyễn (2008) là sự thể hiện bằng ngôn ngữ khác
(hoặc ngôn ngữ đích)
of what has been expressed in another (source language), preserving semantic and stylistic
equivalence".
của những gì đã được thể hiện bằng ngôn ngữ nguồn khác (ngôn ngữ nguồn), duy trì sự tương
đương về ngữ nghĩa và phong cách".
By this, translation in common sense is the talking or writing about one thing using a different
language.
Theo cách này, dịch thuật theo nghĩa thông thường là nói hoặc viết về một thứ bằng một ngôn
ngữ khác.
The definition also clearly states two most significant criteria for translation:
Định nghĩa cũng nêu rõ hai tiêu chí quan trọng nhất đối với bản dịch:
unaffected information and style of the SL text.
thông tin không bị ảnh hưởng và văn phong của văn bản SL.
But translation is not only a process, but also a product in which the translator must convey as exactly as
possible the message from the source text to the target text, remaining the scrutiny of language. In other words,
translation, as a product, requires the achievement of both linguistic and artistic effects, or three criteria of
faithfulness, good form, and accuracy.
Nhưng dịch thuật không chỉ là một quá trình mà còn là một sản phẩm trong đó người dịch phải truyền tải thông
điệp từ văn bản nguồn đến văn bản đích một cách chính xác nhất có thể mà vẫn phải xem xét kỹ lưỡng ngôn
ngữ. Nói cách khác, bản dịch, với tư cách là một sản phẩm, đòi hỏi phải đạt được cả hiệu quả ngôn ngữ và nghệ
thuật, hay ba tiêu chí trung thực, hình thức đẹp và chính xác.

To further clarify "translation", another question may be put forward: "What is translation for?" Venuti (1995,
p.18) stressed the aim of translation is: to bring back a cultural other as the same, the recognizable, even the
familiar; and this aim always risks a wholesale domestication of the foreign text, often in highly self-conscious
projects, where translation serves an appropriation of foreign culture for domestic agendas, cultural, economic,
and political.
Để làm rõ hơn “dịch thuật”, một câu hỏi khác có thể được đặt ra: “Dịch thuật để làm gì?” Venuti (1995, tr.18)
nhấn mạnh mục đích của dịch thuật là: mang lại một nền văn hóa khác giống nhau, dễ nhận biết, thậm chí quen
thuộc; và mục đích này luôn có nguy cơ dẫn đến việc thuần hóa toàn bộ văn bản nước ngoài, thường là trong các
dự án có tính tự giác cao, trong đó việc dịch thuật phục vụ việc chiếm đoạt văn hóa nước ngoài cho các chương
trình nghị sự, văn hóa, kinh tế và chính trị trong nước.
 1.3. Translation methods - Phương pháp dịch:
Basing on dynamic equivalence theory of Nid,
In this analysis, the writer highlighted the function of
Dựa trên lý thuyết tương động của Nid
Trong phân tích này, người viết nhấn mạnh chức năng
Newmark proposed 8 translation methods which
translation: turning an exotic culture into something
Newmark đề xuất 8 phương pháp dịch có thể
của dịch thuật: biến một nền văn hóa xa lạ thành một
can be illustrated in the diagram as follows:
familiar with the readers, implying that translation, in
Minh họa bằng sơ đồ như sau:
cái gì đó quen thuộc với người đọc, hàm ý rằng bản dịch,
SL emphasis TL emphasis
the end, secking to blur the language barriers between
Hướng ngữ đích Hướng ngữ nguồn
rốt cuộc tìm cách xóa bỏ rào cản ngôn ngữ giữa các nền
Word-for-word translation Adaptation
cultures. In the context of intensive and extensive
Dịch từng chữ Phỏng dịch
văn hóa. Trong bối cảnh hội nhập sâu và rộng, chức
Literal translation Free translation
integration, this function day by day proves to be true
Dịch nguyên văn Dịch tự do
năng này ngày càng được chứng minh là đúng
Faithful translation Idiomatic translation
and affirms its significance.
Dịch sát nghĩa Dịch đặc ngữ
Và khẳng định ý nghĩa của nó. Semantic translation Communicative
translation
Dịch ngữ nghĩa Dịch giao tiếp
Newmark briefly explained these methods as:
Newmark giải thích ngắn gọn các phương pháp này như sau:
- Word-for-word translation: the translation is directly produced from the source text, at word level. The
word order is
-Dịch từng chữ : Bản dịch được thực hiện trực tiếp từ văn bản nguồn ở cấp độ từ. Trật tự từ được
preserved, no context is considered when using this method. For example: facebook - mặt sách;
giữ nguyên, không xem xét ngữ cảnh khi sử dụng phương pháp này.
Hôm qua tôi đi chợ - → Yesterday I go market; He is a small boy. > Anh ấy là một nhỏ cậu bé.
- Literal translation: The SL grammatical constructions are converted to their nearest TL equivalents but the
lexical words are
dịch nguyên văn (theo nghĩa đen) : các cấu trúc phương pháp SL được chuyển đổi sang dạng tương đương TL
gần nhất nhưng các từ vựng được
translated singly, out of context.
dịch riêng lẻ, nằm ngoài ngữ cảnh. I
For example: He looked up at the Milky Way. → Anh ấy nhìn lên vào con đường màu sữa.
g
- Faithful translation: attempts to reproduce the precise contextual meaning of the original within the
constraints of the TL
Bản dịch sát nghĩa: cố gắng tái tạo chính xác ý nghĩa ngữ cảnh của bản dịch nguyên bản trong
giới hạn của cấu trúc ngữ pháp TL.
grammatical structures. Some cultural words are translates directly by copying from the source text to the target
text.
một số từ ngữ văn hóa dịch trực tiếp bằng cách sao chép từ văn bản nguồn sang văn bản dịch.
For example: He was a fast as a kangaroo. -> Anh ấy nhanh như một con kangaroo. The word "kangaroo" is a
cultural word and it was picked directly with any translation.
- Semantic translation: takes more account of the aesthetic value of the SL text than does faithful translation,
compromising on
- Dịch ngữ nghĩa: tính đến giá trị thẩm mỹ của văn bản SL nhiều hơn là dịch trung thực, thỏa hiệp về
"meaning' where appropriate so that assonance, word-lay or repetition jars in the finished version.
“ý nghĩa” khi thích hợp để tạo ra sự đồng âm, cách sắp xếp từ hoặc sự lặp lại trong phiên bản hoàn thiện.
-Adaptation: In adaptation, the themes, characters, plots are preserved, and the st culture is converted to the TL
culture and
Phỏng dịch: Trong phỏng dịch, các chủ đề, nhân vật, cốt truyện được bảo tồn và văn hóa st được chuyển đổi
thành văn hóa TL và
the text is rewritten. This translation method is often used in poem, stories or plays translations.
văn bàn được viết lại. Phương pháp dịch này thường được sử dụng trong các bản dịch thơ, truyện hoặc vở kịch.
-Free translation: is when the translator gets out of the limitations of the SL tenns of forms and expressions to
produce a new translation.
- Dịch tự do: là khi người dịch thoát khỏi những hạn chế của các mẫu và biểu thức SL để tạo ra một bản dịch
mới.
This method is often ised for songs translation.
Phương pháp này thường được sử dụng để dịch các bài hát.
- Idiomatic translation: reproduces the message' of the original but tends to distort nuances of meaning by
prefering colloquialisms
- Bản dịch thành (đặc) ngữ: tái tạo thông điệp của bản gốc nhưng có xu hướng bóp méo các sắc thái của ý nghĩa
bằng cách thích các từ thông tục
and idioms where these do not exist in the original. This method is highly effective for the translation of idiom.
và thành ngữ trong đó chúng không tồn tại trong bản gốc. Phương pháp này có hiệu quả cao trong việc dịch
thành ngữ.
For example: He was as quiet as a mouse - → Anh ta im như thóc.
- Communicative translation: attempts to render the exact contextual meaning of the original so
that the readership finds it easier to understand.
- Bản dịch giao tiếp: cố gắng hiển thị ý nghĩa ngữ cảnh chính xác của bản gốc để người đọc thấy dễ
hiểu hơn.
Communicative translation is often used for translating a difficult document, for example the
original version of Sherlock Holmes
Bản dịch giao tiếp thường được sử dụng để dịch một tài liệu khó, ví dụ như phiên bản gốc của
Sherlock Holmes
for a child of 12. Many words and phrases should be changed or expressed in simpler
cho một đứa trẻ 12 tuổi. Nhiều từ và cụm từ nên được thay đổi hoặc thể hiện bằng các cách diễn đạt
đơn giản hơn
expressions to avoid confusion for the target readers.
để tránh nhầm lẫn cho người đọc mục tiêu.
Among these 8 methods of translation, communicative and semantic translations are the two major
methods,
Trong số 8 phương pháp dịch thuật này, dịch thuật giao tiếp và ngữ nghĩa là hai phương pháp chính
and they are more frequently used for 2 main aims of translation, namely accuracy and economy.
và chúng thường được sử dụng cho 2 mục đích chính của dịch thuật, đó là tính chính xác và tính kinh
tế.
Apart from these methods, when concluding the chapter on translation methods in A Textbook of
Translation,
Ngoài các phương pháp này, khi kết thúc chương về các phương pháp dịch thuật trong Sách giáo khoa
dịch thuật,
Newmark goes on to clarify five more translation methods:
Newmark tiếp tục làm rõ thêm năm phương pháp dịch thuật:
(1) Service translation: is translation from one's language of habitual use into another language.
(1) Dịch vụ dịch thuật: là bản dịch từ ngôn ngữ thường dùng của một người sang một ngôn ngữ khác.
(2) Plain prose translation: this is translation of poems and poetic drama. Usually stanzas become paragraphs,
prose punctuation
(2) Dịch văn xuôi đơn giản: đây là dịch thơ và kịch thơ. Thông thường các khổ thơ trở thành đoạn văn, dấu
câu văn xuôi
is introduced, original metaphors and SL culture retained, no sound-effects are reproduced.
được giới thiệu, các ẩn dụ gốc và văn hóa SL được giữ lại, không tái tạo hiệu ứng âm thanh.
(3) Information translation: This conveys all the information in a non-literary text, sometimes rearranged in a
more logical form,
Dịch thông tin: Cách này truyền tải toàn bộ thông tin trong một văn bản phi văn học, đôi khi được sắp xếp lại
dưới dạng hợp lý hơn,
sometimes partially summarized, and not in the form of a paraphrase.
đôi khi được tóm tắt một phần chứ không phải dưới dạng diễn giải.
(4) Cognitive translation: This reproduces the information in a SL text converting the SL
grammar to its normal TL, transpositions,
(4) Dịch nhận thức: Điều này tái tạo thông tin trong văn bản SL chuyển đổi ngữ pháp SL sang
các chuyển vị TL thông thường của nó,
normally reducing any figurative to literal language.
thường giảm bất kỳ ngôn ngữ tượng hình nào sang ngôn ngữ nghĩa đen.
(5) Academic translation: This reduces an original SL text to an 'elegant' idiomatic educated TL
version which follows a literary register.
(5) Dịch thuật học thuật: Điều này làm giảm văn bản SL gốc thành phiên bản TL có tính giáo
dục thành ngữ 'thanh lịch‘ theo sau một hệ thống văn học.
It irons out the expressiveness of a writer with modish colloquialisms.
Nó làm nối bật khả năng biểu cảm của một nhà văn bằng lối nói thông tục vừa phải.
1.3. Translation procedures and strategies
Phương pháp và chiến lược dịch

Peter Newmark in his well-know work A Textbook of Translation

( 1988, pp.81-93 ) pointed out various translation procedures which are
applied to “sentences and smaller units of languages”. Most typical are
those illustrated by the following figure:

Peter Newmark trong tác phẩm nổi tiếng của mình "A Textbook of
Translation" (1988, tr. 81-93) đã chỉ ra các thủ tục dịch đa dạng được áp
dụng cho "câu và đơn vị ngôn ngữ nhỏ hơn". Các thủ tục dịch điển hình
nhất được minh họa bởi hình sau đây:
 Translation procedures: Các thủ tục dịch

Transference Chuyển ngữ

Naturalization Tự nhiên hoá

Cultural equivalent Tương đương văn hóa

Functional equivalent Tương đương chức năng

Descriptive equivalent Tương đương mô tả

Couplets / triplets … Cặp / ba ...

Using notes / additions / glosses Sử dụng chú thích / thêm vào / chú giải
 Figure 1: Translation procedures - Quy trình dịch

While applying transference for a translation unit, the SL word is directly taken into TL without any
alteration, and the outcome is a ‘loan word’. This procedure fits best with cultural, new technical
terms, or proper names to create certain stylistic effects, modernity for example, this expresses
respect for the SL country’s culture. Naturalization, meanwhile, adapts the SL word first to the
normal pronunciation, ii.e. no real ‘translation’ is concerned. The word ‘kangaroo’ is naturalized into
‘kăng-ga-ru' in Vietnamese for example. In general, these are simple techniques without considerate
complexity.

Khi áp dụng phương pháp chuyển ngữ cho một đơn vị dịch, từ ngôn ngữ nguồn (SL) được chuyển
trực tiếp sang ngôn ngữ đích (TL) mà không có bất kỳ sửa đổi nào, và kết quả là một 'từ vay mượn'.
Phương pháp này phù hợp nhất với các thuật ngữ văn hóa, kỹ thuật mới hoặc tên riêng để tạo ra
những hiệu ứng ngôn ngữ cụ thể, ví dụ như sự hiện đại, điều này thể hiện sự tôn trọng đối với văn hóa
của ngôn ngữ nguồn. Ngược lại, quá trình quốc tự hóa thích nghi từ ngôn ngữ nguồn trước tiên với
cách phát âm thông thường, tức là không có sự 'dịch' thực sự. Ví dụ, từ 'kangaroo' được quốc tự hóa
thành 'kăng-ga-ru' trong tiếng Việt. Nói chung, đây là những kỹ thuật đơn giản mà không đòi hỏi sự
phức tạp đáng kể.
Cultural equivalence is a notable procedure with which, a word in the SL is replaced by another word in
the TL with the same stylistic function ( bur possibly different countries ( Pound in Britain and kilogram in
VietNam for example ). English people say ‘Each bird loves to hear himself singing’ but Vietnamese
people talk to each other ‘Mèo khen mèo dài đuôi’.That ‘bird’ in english becomes ‘mèo' ( a cat ) in
Vietnamese result from the substitution of an idiom with another with corresponding communicative value
but different meaning.

Tương đương văn hóa là một quy trình đáng chú ý, trong đó một từ trong ngôn ngữ nguồn được thay thế
bằng một từ khác trong ngôn ngữ đích với cùng chức năng phong cách (nhưng có thể là từ các quốc gia
khác nhau (ví dụ như 'Pound' ở Anh và 'kilogram' ở Việt Nam). Người Anh nói 'Each bird loves to hear
himself singing' nhưng người Việt nói với nhau 'Mèo khen mèo dài đuôi'. Việc từ 'bird' trong tiếng Anh trở
thành 'mèo' (một con mèo) trong tiếng Việt là kết quả của việc thay thế một thành ngữ bằng một thành ngữ
khác có giá trị giao tiếp tương đương nhưng có ý nghĩa khác nhau.
The use of cultural equivalence in translation practice crates similar impression on
readers because it refers to familiar concepts with target readership. But it is
inapplicable to many cases due to cultural gaps between two languages. One popular
concept or idiom in one culture may be totally unfamiliar to people from another.

Sử dụng tương đương văn hóa trong thực hành dịch thuật tạo ra ấn tượng tương tự đối với
độc giả vì nó liên quan đến các khái niệm quen thuộc với đối tượng độc giả mục tiêu. Nhưng
nó không thể áp dụng được trong nhiều trường hợp do sự chênh lệch văn hóa giữa hai ngôn
ngữ. Một khái niệm hoặc thành ngữ phổ biến trong một văn hóa có thể hoàn toàn không quen
thuộc với những người từ một văn hóa khác.
Also dealing with cultural words, functional equivalence ( or dynamic equivalence ) is the replacement of
cultural words with a cultural-free one, in order to ensure readability of the translation. Such word as ‘the
White House’ or ‘the Pentagon’ can be substituted by ‘Dinh cơ Tổng thống Mỹ' or ‘Bộ Quốc Phòng Mỹ'
respectively. The two former words are embedded with special cultural nuances - the way people name two
state agencies - which the translations fail to maintain. However, the translated version appears to be more
readable with specific functions of each building. This procedure is assessed as ‘the most accurate way of [...]
deculturalising a cultural word’ ( Newmark 1988, p.83 ).

Trong xử lý các từ vựng văn hóa, tương đương chức năng (hoặc tương đương động) là việc thay thế các từ
vựng văn hóa bằng một từ vựng không mang tính văn hóa, nhằm đảm bảo tính đọc được của bản dịch. Các từ
như 'the White House' hoặc 'the Pentagon' có thể được thay thế bằng 'Dinh cơ Tổng thống Mỹ' hoặc 'Bộ Quốc
Phòng Mỹ' tương ứng. Hai từ đầu tiên mang theo những nuanse văn hóa đặc biệt - cách mọi người đặt tên cho
hai cơ quan nhà nước - mà bản dịch không giữ được. Tuy nhiên, bản dịch xuất hiện có vẻ dễ đọc hơn với các
chức năng cụ thể của mỗi tòa nhà. Quy trình này được đánh giá là 'cách chính xác nhất để [...] giảm bớt tính
văn hóa của một từ vựng văn hóa' (Newmark 1988, tr.83).
Besides, Newmark introduced descriptive equivalence as a procedure which allows translator to
explain or paraphrase the words in the target language by adding function of the SL word for
example. Using descriptive equivalence, the words ‘Bút lông' can be translated as ‘brush pen,
used to create calligraphic works or ideograms’. This procedure shares something in common
with free translation.

Ngoài ra, Newmark giới thiệu sự tương đương mô tả như một thủ tục cho phép người dịch giải
thích hoặc diễn đạt lại các từ trong ngôn ngữ đích bằng cách thêm chức năng của từ nguyên thủy,
ví dụ như. Sử dụng tương đương mô tả, các từ 'Bút lông' có thể được dịch là ‘bút lông, được sử
dụng để tạo ra các tác phẩm thư pháp hoặc các biểu tượng ý nghĩa’. Thủ tục này có điểm chung
với việc dịch tự do.
However, Newmark puts his Tuy nhiên, Newmark đặt sự tập
emphasis on couplets/ triplets/ trung của mình vào những
quadruplets, ect. - cặp/tứ/tám, vv. - sự kết hợp của
the combination two, three or hai, ba hoặc nhiều hơn những thủ
more of above-mentioned tục được đề cập ở trên, với ý là
procedures, in the sense that this thủ tục này đặc biệt phổ biến đối
procedure is especially common với từ ngữ văn hóa. Nhiệm vụ có
for cultural words. The task may thể bao gồm chuyển giao cộng
consist of transference plus với tương đương chức năng hoặc
functional or cultural văn hóa
equivalence.
Regarding cultural words, using notes, additions or glosses during translation practice is an
important technique. The notes should be added within the text ( using different brackets or
parenthesis ) at the end of the text or in a glossary as reference. Newmark showed no hesitation
when listing this as one translation procedure as he did with paraphrasing. Instead, he noticed what
should be avoided when using this technique.

Đối với những từ thuộc văn hóa, việc sử dụng ghi chú, thêm vào hoặc chú thích trong quá trình dịch
là một kỹ thuật quan trọng. Các ghi chú nên được thêm vào bên trong văn bản (sử dụng ngoặc đặc
biệt hoặc dấu ngoặc vuông) ở cuối văn bản hoặc trong một từ điển chú thích để tham khảo.
Newmark không ngần ngại khi đưa ra đây là một trong những thủ tục dịch, giống như việc ông làm
với việc diễn đạt lại. Thay vào đó, ông chú ý đến những điều nên tránh khi sử dụng kỹ thuật này.
Translation procedures, however, are exceedingly diverse than those listed above, not to mention the
fact that each translator proposes his own strategies. The explained procedure are considered to be
more frequently-used than others. The questions of how these techniques are used in translation and
which is the optimal way, as well as which advice translators should follow are answered in the
following chapters.

Quy trình dịch, tuy nhiên, đa dạng hơn rất nhiều so với những gì đã được liệt kê ở trên, chưa kể đến
việc mỗi người dịch đều đề xuất những chiến lược riêng của mình. Các quy trình đã được giải thích
được coi là được sử dụng thường xuyên hơn so với những phương pháp khác. Câu hỏi về cách các kỹ
thuật này được sử dụng trong dịch và phương pháp nào là tối ưu, cũng như lời khuyên mà các người
dịch nên tuân theo, sẽ được giải đáp trong các chương tiếp theo.
For further examples, chapter 1 of
‘Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ’ was
selected to find out examples of
translation methods and procedure.

Để có thêm ví dụ, chương 1 của

'Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ' đã
được chọn để tìm hiểu về các
phương pháp và quy trình dịch
2.1. Dad said it was a stroke of good luck when a baby was born
-> Cho nên bố tôi nói, một đứa trẻ ra đời là một sự may mắn
The translation preserves the idea, but the order of words changed to fit the TL text.
Bản dịch giữ nguyên ý, nhưng thứ tự các từ đã thay đổi để phù hợp với văn bản TL.
Method used: communicative translation
Phương pháp sử dụng : dịch giao tiếp
2.2. How could I get to know Tí and make him my best friend if I hadn’t even come into the world?
-> Chẳng hạn, làm sao tôi có thể quen thằng Tí và chọn nó làm bạn thân nếu tôi không ra đời?
The word " Chẳng hạn" is omitted in the translation. The question was changed into a "How question". This is
semantic translation when some word has omitted so that the translation can sound more natural.
Từ “ Chẳn hạn” bị lược bỏ trong bản dịch. Câu hỏi được đổi thành “ Câu hỏi như thế nào”. Đây là bản dịch ngữ
nghĩa khi một số từ được lược bỏ để bản dịch nghe tự nhiên hơn.
2.3. Mom said to him, “ Darling! The baby’s coming!”
-> Mẹ tôi nói: “ Anh ơi! Hình như em sắp sinh em bé”.
The translation has no word which means "hình như". The sentence "hình như em săp sinh em bé" was changed
into "The baby's coming!", no word "hình như" was present. The two sentences have the same communicative
purposes but the different wording. The methods applied here is communicative translation.
Bản dịch không có từ nào mang nghĩa “ Hình như”. Câu “ Hình như em sắp sinh em bé” bị đổi thành “ Em bé sắp
ra đời!”, không có từ “ hình như”. Hai câu có mục đích giao tiếp giống nhau
nhưng cách diễn đạt khác nhau. Phương pháp được áp dụng ở đây là dịch thuật giao tiếp.
2.4. Unfortunately, the cow wasn’t around to pull it because Dad had told my Uncle to take it away to graze.
->Ngặt một nỗi, con bò không có ở đó. Bố đã nhờ cậu dắt nó đi ăn cỏ
The translation here is very interesting. The word "Ngặt một nỗi" was translated as "unfortunately". The words
have the same communicative purpose, but the word "unfortunately" doesn't seem to preserve the connotation of
the word "ngặt". Therefore, this translation is communicative translation, when the translation had to convey the
purpose of the word rather than the meaning of the word itself.
Bản dịch ở đây rất thú vị. Từ “Ngặt một nỗi” được dịch là “không may” dường như không lưu giữ được ý nghĩa c
ủa từ “ngặt”. Vì vậy, bản dịch này là bản dịch giao tiếp, khi bản dịch phải truyền tải mục
đích của từ hơn là nghĩa của từ đó.
2.5. How shall we call the blessed boy?
-> Đặt tên cậu ấm là gì nào?
In this example, the cultural word "cậu ấm" was translated as "the blessed boy". The "blessed boy" should be
understood as "the lucky one" who would bring luck to the family. Meanwhile, "cậu ấm" is a Vietnamese word
used to talk about sons of rich families. Maybe in English there is no word with a similar meaning. So the word
should be changed into a similar equivalence. This is communicative traslation.
Trong ví dụ này, từ văn hóa “ cậu ấm” được dịch là “ cậu bé may mắn”. “Cậu bé may mắn” nên được hiểu là “ kẻ
xui xẻo” sẽ mang lại may mắn cho gia đình. Trong khi đó, “ cậu ấm” là một
từ tiếng Việt để chỉ con cái của những gia đình giàu có.
Có lẽ trong tiếng Anh không có từ nào có
nghĩa tương tự. Vì vậy, từ này nên được thay đổi thành một từ tương đương tương tự. Đây là d
ịch thuật giao tiếp.

Summary: Semantic and communicative translations are two major methods used in this
translation. Commutinative translation is preferred for 2 reasons. First, the target readers are
children, whose languge competence is limited. Second, this translation aims at people of a
foreign country with a forreign language. Therefore, the translation should be simple and
understandable, rather than be semantic and incomprehensible.

Tómtắt : Dịch ngữ nghĩa và dịch giao tiếp là hai phương pháp chính được sử dụng
trong bản dịch này.Dịch thuật giao tiếp được ưa thích vì hai lý do. Đầu tiên, độc giả
mục tiêu là trẻ em, vốn có trình độ ngôn ngữ còn hạn chế. Thứ hai, bản dịch này
hướng tới người dân nước ngoài có sử dụng ngoại ngữ.Vì vậy. Bản dịch phải đơn
giản dễ hiểu, thay vì ngữ nghĩa và khó hiểu.
III. Conclusion
Phần kết luận
Choosing a suitable translation method is a very first step before translating any SL work. By
summaizing the major theories ad some examples in my real translations and an official work
by a famous author, it can be concluded that semantic and communicative translation are the
two major translation methods used in literature translation. However, due to the limitation of
time and the rearcher's ability, this field still needs further consideration and research.

Lựa chọn phương pháp dịch phù hợp là bước đầu tiên trước khi dịch bất kì tác phẩm SL nào.
Bằng cách tóm tắt các lý thuyết chính và một số
ví dụ trong các bản dịch thực tế của tôi và một tác phẩm chính thức
của một tác giả nổi tiếng,có thể kết luận
rằng dịch ngữ nghĩa và dịch giao tiếp là hai phương pháp dịch chính được sử dụng
trong dịch thuật văn học.Tuy nhiên do hạn chế về thời gian và khả năng của người
nghiên cứu nên lĩnh vực này vẫn cần được quan tâm, nghiên cứu sâu hơn.
References
Baker, M 1992, In other words: A course book on translation, Routledge: London.
Baker, M 1992, Nói cách khác: Sách giáo khoa về dịch thuật, Routledge: London.
Jakobson, R 1959/2000, "On linguistics aspects of translation", in Venuti, L(ed), The
translation Studies Reader, Routlegde, London and New York, pp.113-18.
Jakobson, R 1959/2000, "Về các ngôn ngữ học của dịch thuật", trong Venuti, L(ed), Người
đọc nghiên cứu dịch thuật, Routledge, London và New York, trang 113-18.
Lam Quang Dong, 2011, Association meanings and attitudes in language use, Workshop
documents on training lecturers on teaching methods of translation, University of Foreign
Languages - Hanoi University, December 2011.
Lâm Quang Đông, 2011, Nghía liên hội và thái độ trong sử dụng ngôn ngữ, Tài liệu hội
thảo Tập huấn Giangr viên về phương pháp giảng dạy các môn biên dịch, Đại học ngoại ngữ -
Đại học Quốc gia Hà Nội
Le, HT & Nguyen, N 2008, Lecture 1 – Introduction to Translation and Interpretation
Studies, PowerPoint Slides, University of Languages and International Studies, VNUH, Hanoi.
 Le, HT & Nguyen, NB 2008, Bài giảng 1 – Giới thiệu về Nghiên cứu Biên dịch và Phiên
dịch, PowerPoint Slides, Đại học ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
Newmark, P 1988, A textbook of translation, Prentice Hale International, London and New
York.
Newmark, P 1988, Sách giáo khoa dịch thuật, Prentice Hale Intenational, London và New
York.
Newmark, P 2006, Approaches to translation Cambridge University Press, Cambridge.
Newmark, P 2006, Phương pháp dịch thuật Nhà xuất bản Đại học Cambridge, Cambridge.
Trinh Nhat, 2008, Finding equivalents in translation. Le Hung Tien & Nguyen Ninh Bac,
Translation theory coursebook, University of Foreign Languages - Hanoi National
University, pages 31-44
Trịnh Nhật, 2008, Đi tìm cái tương đương trong phiên dịch. Lê Hùng Tiến & Nguyễn Ninh
Bắc, Translation theory coursebook, Đại học ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội, trang 31-
44
 Venuti, L 1995, The Translator's Invisbility – A History of Translation, Routledge,
London and New York.
Venuti, L 1995, Khả năng tàng hình của dịch giả – Lịch sử dịch thuật, Routledge, London
và New York.
Venuti, L 2001, The Translation Studies Reader, Routlege, London.
Venuti, L 2001, Người đọc Nghiên cứu Dịch thuật, Routlege, London.
3.5 REFLECTION
ĐỐI CHIẾU
1. What are the types of the trnaslation methods? Please give examples for each type.
Các loại phương pháp dịch thuật là gì? Hãy cho ví dụ cho từng loại.
2. What are the differences between sematic and communicative translation?
Sự khác biệt giữa dịch ngữ nghĩa và giao tiếp?
THANK you for
your attention