Bài 9

SÓNG DỪNG
 P a. Phản xạ của sóng
trên vật cản cố định.
Sóng truyền từ P đến Q
gọi là sóng tới.
Sóng truyền ngược lại từ
Q về P gọi là sóng phản
xạ.
Q Khi phản xạ trên vật
cản cố định, song phản
xạ ngược pha với sóng
tới ở điểm phản xạ.
I. SỰ PHẢN XẠ CỦA
SÓNG
 P

b. Phản xạ của sóng

trên vật cản tự do
Khi phản xạ trên vật
cản tự do, sóng phản
Q xạ luôn cùng pha với
sóng tới ở điểm phản
xạ.

I. SỰ PHẢN XẠ CỦA
SÓNG
 SÓNG DỪNG
Khái niệm: Sóng truyền trên sợi dây trong
trường hợp xuất hiện các nút và các bụng
gọi là sóng dừng.

+ Điểm nút: là điểm luôn luôn đứng yên

+ Điểm bụng: là điểm luôn luôn dao động với biên độ cực đại

Bụng sóng
2

Q P
N N N
B B B B
Nút sóng
Biểu diễn sóng dừng bằng lửa
SÓNG DỪNG TRÊN MỘT SỢI DÂY CÓ HAI ĐẦU CỐ ĐỊNH

Sóng tới Sóng phản xạ

P Q

P Q
 - P và Q là hai điểm cố định nên tại P và Q có hai nút

P Q

l Nút
2 Bụng

- Vị trí các nút: Nằm cách hai đầu cố định những khoảng bằng một số nguyên
lần nửa bước sóng. Hai nút liên tiếp cách nhau một khoảng bằng /2
 P Q

l l l
2 2 4

- Vị trí các bụng: Xen kẽ giữa hai nút là một bụng. Các bụng nằm cách hai đầu
cố định những khoảng bằng một số lẻ lần (/4) một phần tư bước sóng. Hai
bụng liên tiếp cách nhau một khoảng bằng /2
Điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây có hai đầu cố định là chiều dài của sợi
dây phải bằng một số nguyên nửa lần bước sóng

Công thức: l= k k = 0,1,2…
2

k=1

k=2

k=3
SÓNG DỪNG TRÊN DÂY CÓ MỘT ĐẦU CỐ ĐỊNH, MỘT ĐẦU TỰ DO
P P
Điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây có một
đầu cố định, một đầu tự do là chiều dài của 
sợi dây phải bằng một số lẻ lần một phần tư 2
bước sóng

l

Công thức : l = (2k  1)
4
k = 0,1,2…

Q Q
SÓNG DỪNG VÀ ĐỜI SỐNG
Hình dạng sóng dừng trên một số
nhạc cụ có dây như đàn guitar, đàn
violin, đàn harps,…
 CÂU HỎI VẬN DỤNG
Khi chơi đàn guitar, người ta bấm dây đàn thì
1. Phần dây có thể dao động sẽ thay đổi như thế nào?
2. Điều này làm thay đổi sóng âm mà sợi dây tạo ra như thế
nào?
3. Điều này làm thay đổi âm thanh nghe được như thế nào?
 CÂU HỎI VẬN DỤNG

Khi chơi đàn guitar, người ta bấm dây đàn thì

1. Phần dây có thể dao động sẽ thay đổi như thế nào?
 Phần dây có thể dao động sẽ trở nên ngắn hơn, do
ngón tay của người chơi đã trở thành một “đầu cố định”
mới
 CÂU HỎI VẬN DỤNG

Khi chơi đàn guitar, người ta bấm dây đàn thì

2. Điều này làm thay đổi sóng âm mà sợi dây tạo ra
như thế nào?
 Sóng âm mới sẽ ngắn hơn, do đó sẽ có tần số cao hơn
 CÂU HỎI VẬN DỤNG

Khi chơi đàn guitar, người ta bấm dây đàn thì

3. Điều này làm thay đổi âm thanh nghe được như thế
nào?
 Âm thanh nghe được sẽ có âm vực cao hơn, nghe có
vẻ “bổng” hơn
SÓNG DỪNG VÀ ĐỜI SỐNG
Hình dạng sóng dừng trên một số nhạc cụ
khí như sáo, kèn saxophone, kèn trumpet,
…
SÓNG DỪNG VÀ ĐỜI SỐNG
Dao động lắc (hay còn gọi là thủy triều giả hay seiche) là
một dạng sóng dừng xảy ra ở một vùng nước được bao quanh
kín hoặc bao quanh một phần. Người ta đã quan sát thủy triều
giả và các hiện tượng liên quan đến thủy triều giả xảy ra ở các
hồ chứa nước, hồ bơi, vịnh, bến cảng và biển. Để hình thành
một đợt thủy triều giả, điều cần có quan trọng là vùng nước
phải ít nhất được bao bọc một phần, tạo điều kiện cho phép
hình thành sóng dạng dừng.
SÓNG DỪNG VÀ ĐỜI SỐNG
Trong lĩnh vực viễn thông, sóng dừng được áp dụng trong ăng-
ten để tối ưu hóa cường độ tín hiệu và giảm nhiễu.

Thông tin liên quan: Bài báo “Understanding Standing Wave

Patterns on Interconnects and Antennas”
https://resources.pcb.cadence.com/blog/2022-understanding-
standing-wave-patterns-on-interconnects-and-antennas
SÓNG DỪNG VÀ ĐỜI SỐNG
Trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh, sóng dừng được áp
dụng trong siêu âm để quan sát hình ảnh cụ thể của các cơ
quan nội tạng.

Thông tin liên quan: Sách Clinical Ultrasound – Chương

1: Basic physics of medical ultrasound, Trang 7
 CỦNG CỐ KIẾN THỨC
I. SỰ PHẢN XẠ CỦA
SÓNG1. Phản xạ của sóng trên vật cản cố định
Khi phản xạ trên vật cản cố định, sóng phản xạ luôn luôn ngược pha với
sóng tới ở điểm phản xạ.
2. Phản xạ của sóng trên vật cản tự do
Khi phản xạ trên vật cản tự do, sóng phản xạ luôn luôn cùng pha với sóng
tới ở điểm phản xạ.
II. SÓNG DỪNG 
1. Sóng dừng trên sợi dây có hai đầu cố định l  k
2
2. Sóng dừng trên sợi dây có một đầu cố 
l  (2k  1)
định, một đầu tự do. 4
Thank you very
much!