Bölüm 11: Dış Akışkanlar;

Direnç ve Kaldırma
 Amaçlar
 Direnç, sürtünme, basınç direnci, direnç düşmesi
ve kaldırma gibi çeşitli fiziksel olgular hakkında
sezgisel bir anlayış kazanabilmeliyiz.
 Yakından bilinen geometriler üzerinden akış ile
ilgili direnç kuvvetini hesaplayabilmelisiniz
 Akış rejiminin silindir ve küre üzerindeki akışla
ilgili direnç katsayılarına etkisini
kavrayabilmelisiniz
 Kanatlar üzerindeki akışın esaslarını
kavrayabilmeli ve kanatlara etkiyen direnç ve
kaldırma kuvvetlerini hesaplayabilmelisiniz
2 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma
 Motivasyon

3 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Motivasyon

4 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Dış Akışkanlar
Katı cisimler üzerindeki akışlarla pratikte sıklıkla
karşılaşılır ve bu durum sayısız fiziksel olayın
gerçekleşmesine yol açar.
Kapsayıcı örnekler: uçaklar, arabalar, binalar, gemiler,
denizaltılar ve her çeşit türbin gibi.
Bu problemler çoğunlukla, dış akışlar olarak
sınıflandırılır.
Bu durum, arabaların yakıt tüketiminde ve gürültüde
önemli oranda düşme ve kontrolünde önemli
iyileştirmeler sağlamıştır.

5 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Sıvı Dinamik Güçler ve Moment

Dalgalar gemilerde en zor problemlerden Uçaklarda düz uçuşta: çekme = itme ve

birini oluşturur. kaldırma = ağırlık.

6 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Drag and Lift
Akışkan dinamik kuvvetler,
basınç yüzündendir, ve
viskoz kuvvetler dış
yüzeyinde etkilidir.
Direnç: Akan akışkanın
cisme akış yönünde
uyguladığı kuvvete denir.
Kaldırma: Basınç ve çeper
kayma kuvvetlerinin akışa
dik yöndeki bileşenleri,
toplamına denir.
7 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma
 Direnç ve Kaldırma
Direnç ve kaldırma kuvvetleri cismin tüm
yüzeyi boyunca integre edilerek
bulunabilir.

8 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Direnç ve Kaldırma
Direnç FL ve kaldırma FD kuvvetleri, akışkan yoğunluğu ,
yukarı akım hızı V ile aralarında cismin büyüklüğünün, şeklinin
ve duruş biçiminin de bulunduğu bir dizi parametreye bağlıdır.
Bunun yerine cismin direnç ve kaldırma karakteristiklerini temsil
eden uygun boyutsuz sayılarla çalışmanın daha elverişli olduğu
görülmüştür. Bu sayılar; direnç katsayısı CD ve kaldırma
katsayısı CL olup aşağıdaki gibi tanımlanır:

Burada A cismin ön bakış alanıdır (akış yönüne dik bir düzlem

üzerine iz düşürülmüş alan). Diğer bir deyişle A, yaklaşan
akışkan yönünden cisme bakan bir kişinin gördüğü alandır

9 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Örnek: Otomobil dirençleri
Scion XB Porsche 911

CD = 1.0, A = 25 ft2, CDA = 25ft2 CD = 0.28, A = 10 ft2, CDA = 2.8ft2

• Direnç kuvveti FD=1/2V2(CDA) 10 kez daha büyük olacaktır Scion
XB için
• Kaynağı büyük CD büyük tasarım alanıdır.
• Güç tüketimi P = FDV =1/2V3(CDA) her iki ölçek için V3 ile

10 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Direnç ve Kaldırma

Uygulama için kanatçıklar incelendi CL ve

CD hesaplandı. Bu uygulamada CL,x ve CD,x
bulunur ve toplam direnç ve kaldırma L
aralığı için bulunur.

11 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 İncelenmiş Bir Kanat

12 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Sürtünme ve Basınç Direnci
Akışkan dinamik kuvvetler basınçla oluşur
ve sürtünme ile sonuçlanır.
Sürtünme ve basınç direnci katsayıları
Sürtünme direnci
veya kuvvetleri bilindiğinde, toplam direnç
katsayısı veya direnç kuvveti bu değerleri
toplayarak bulunabilir:
FD = FD,friction + FD,pressure
CD = CD,friction + CD,pressure
Basınç direnci Bu formlar basit gemi modeli ile testlerin
esasını oluşturur.
CD,pressure = f(Fr)
CD,friction = f(Re)
Sürtünme ve basınç
direnci
13 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma
 Aerodinamik Şekil Vermek
Aerodinamik olarak
şekillendirmek direnci
düşürür. Bu tasarım sınır
tabakasının ayrılmasını
geciktirerek basınç
direncini azaltır.
Cismin direncini azaltmak
için yapılan herhangi bir
optimizasyon çalışmasında
her iki etki de göz önüne
alınmalı ve ikisinin
toplamını minimum etmeye
çalışılmalıdır.
14 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma
 Aerodinamik Şekil Vermek

15 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Aktif Akış Kontrolü İle Aerodinamik
Şekil Vermek
Deliklerden havayı
çıkarmak için havalı
kontroller :
sürtünme direncini
azaltır ve ağır
taşıtlar için yakıt
ekonomisi sağlar.
(Dr. Robert Englar,
Georgia Tech
Research Institute).
16 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma
 Ortak Geometrilerin CD ‘si
Çoğu geometride toplam direnç
Re> 104 olduğu durumlarda sabittir.

CD çoğunlukla gövde üzerindeki

yönlendirmeye bağlıdır.

Akış yönüne göre bir cismin

yerleştirme biçimini (ve dolayısıyla
şeklini) değiştirmek suretiyle cismin
direnç katsayısı önemli ölçüde
değiştirilebilir.

17 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Ortak Geometrilerin CD ‘si

18 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Ortak Geometrilerin CD ‘si

19 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Ortak Geometrilerin CD ‘si

20 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Düz Plakalarda Direnç

Düz plaka üzerindeki akışta sınır tabakanın

gelişimi ve farklı akış rejimleri (laminer, geçiş ve
türbülanslı bölge)

21 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Düz Plakalarda Direnç
Yerel sürtünme katsayısı
Laminer:
Türbülanslı:

Ortalama sürtünme katsayısı

Laminer:
Türbülanslı:
Bazı durumlarda akış türbülanslı hale gelecek şekilde düz plaka
yeteri kadar uzun olmasına karşın, laminer akış bölgesini göz
ardı edecek kadar uzun değildir. Bu durumda denklem

22 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Sürtünme Katsayısı
Benzer boru akışları
için Moody Diyagramı
Laminer akış
pürüzlülükten
etkilenmez
Türbülanslı akışta ise
çok etkiler : Sabit bir
Re için Cf 7 kat
artabilir.

23 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Silindir ve Kürelerde Direnç

24 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Silindir ve Kürelerde Direnç
Re akışın güçlü bir etkenidir.
Türbülanslı akışta ayrılmanın
gecikmesi, enine yönde
akışkandaki şiddetli
çalkantılardan kaynaklanır ve
bu durum ayrılma olmadan
önce türbülanslı sınır tabakanın
yüzey boyunca daha uzağa
gitmesine olanak sağlar.
sep,lam ≈ 80º
sep,lam ≈ 140º

25 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

Yüzey Pürüzlülüğünün Etkisi

26 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Kaldırma
Kaldırma net gücü
(gerekli basınç ve
viskoz kuvvetler) akış
yönüne dik yöndedir.
Kaldırma katsayısı

A=bc üst bakış alanı

27 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Kaldırmanın Hesaplanması
Potansiyel akışın hatasız tahminini kanat
altındaki hücum açıları için verir. (Sınır
tabaka ihmal edilebilir).

28 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Hücum Açısının Etkisi
İnce yaprak teorisi gösterir ki
CL≈2 for  < stall
CL/ CD oranı açısıyla birlikte
başlangıçta düzenli olarak
artar.
Birçok uygulama için max
CL/CD oranına erişilmelidir.
CD rüzgar tünelleriyle belirlenir.
CL/CD oranı kanat stol
mertebesine gelene kadar
100’e kadar çıkabilir.
29 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma
 Kanat Uçlarının Etkisi
Kanat kalınlığının ve
bombenin şekline
göre hücum açısıyla
değişen kaldırma
katsayısının değeri.

30 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Kanat Biçiminin Etkisi
• Java ile programlanmış
örnekler.
• Renk farklılıkları basınç
alanlarını
göstermektedir.
• Şekil boyunca hız yolları
• Yüzey basıncının
bölümleri
• Kanat şekli ve kalınlık akış
alanın da büyük etkiye
sahiptir.

31 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 End Effects of Wing Tips
Dikdörtgen bir kanadın
uçlarındaki çıkış kenarını
çevri boruları şeklinde
terk eden çıkış çevrileri.

Kanat uçlarında meydana

gelen uç çevrilerini
göstermek üzere dumanlı
havada uçan bir tohum
serpme uçağı.

32 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma

 Kanat Uçlarının Etkisi
Uç plakaları, kanat
uçlannm etrafındaki
kaçak akımın bir
kısmını keser.
Kuşlardaki kanat ucu
tüyleri de aynı amaç
için saçılır.
Planördeki kanat
uzantıları etkili direnci
azaltmak için
kullanılır.
33 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma
 Dönme ile Oluşan Kaldırma

"İdealleştirilmiş" potansiyel akış durumu için, dönen dairesel

silindirde kaldırmanın oluşumu (gerçek akışta art izi bölgesinde
akış ayrılması meydana gelir).
34 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma
 Dönme İle Kaldırma Oluşması
CL kuvvetle dönme hızına bağlıdır.
Dönme hızının CD üzerinde etkisi
daha azdır.
Beyzbolcu, golfcü, futbolcu ve
tenisçiler spinden yararlanırlar.
Katı bir cismi döndürerek kaldırma
oluşturma olayına, dönen
cisimlerdeki kaldırmayı ilk defa
inceleyen Alman bilim adamı
Heinrich Magnusun (1802-1870)
adına atfen Magnus etkisi
denmiştir.
35 Bölüm 11: Dış Akışkanlar; Direnç ve Kaldırma