Bölüm 10 Navier-Stokes Denkleminin Yaklaşık Çözümleri

Bölüm 10: Navier-Stokes Denkleminin
Yaklaşık Çözümleri
Amaçlar
1. Pek çok akış problemini çözmede
yaklaştırımlara neden gereksinim duyulduğunu
anlayabilmeli ve bunların ne zaman ve nerede
uygun olduğunu değerlendirebilmelisiniz.
2. Sürünme akışı yaklaştırımında,denklemlerden
yoğunluk teriminin kalkması da dahil olmak
üzere,atalet terimlerinin yokluğunun etkilerini
anlayabilmelisiniz .
3. Potensiyel akış problemlerinin bir çözüm
yöntemi olarak süperpozisyon ilkesini
anlayabilmelisiniz .
4. Sınır tabaka kalınlığını ve diğer sınır tabaka
özelliklerini hesaplayabilmelisiniz.
2 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri
Giriş
Bölüm 9’da, NSD çıkardık ve birkaç tam çözüm geliştirdik.
Bu bölümde, Navier-Stokes denklemini,bazı terim ya da
terimlerini yok etmek suretiyle daha kolay çözülebilir basit
bir forma indirgeyen birkaç yaklaşım üzerinde duracağız.
Bu yaklaşımlar akış alanının tamamında uygun olsa da çoğu zaman
akış alanının sadece belirli bölgelerinde uygun olmaktadır.

NSD ‘nin Boyutsuzlaştırılması
Amaç: Denklemlerdeki çeşitli terimlerin büyüklük
mertebelerini tam anlamıyla karşılaştırabilmek için
hareket denklemlerini boyutsuzlaştırmaktır.
Sıkıştırılamaz NSD ile başlıyoruz
Her bir terim boyutsaldır ve hatta her bir değişken veya

özellik bile boyutsaldır ( V, t, , vs.).
NSD ‘deki her bir terimin ana boyutları nedir?

Boyutsuzlaştırmak için, ölçeklendirme

parametreleri seçimiyle devam ediyoruz,

İleride , Tablo 10-1’deki ölçeklendirme parametrelerini
kullanarak boyutsuz değişkenler tanımlayacağız.
Birtakım boyutsuz değişkenler ve Tablo 10-12deki

ölçeklendirme parametrelerine göre bir boyutsuz
oparatör tanımlayalım.

NSD denklemini elde etmek için bir vekil tayin

edelim
Her eklenen terim ana boyutlara sahiptir {m1L-2t-2}.

Boyutsuzlaştırmak için , her terimi boyutları iptal
etmek için ;ana boyutları {m-1L2t2} olan L/(V2) ile
çarpıyoruz. Yeniden düzenledikten sonra,

[ ] içindeki terimler boyutsuz parametrelerdir
Strouhal sayısı Euler sayısı Froude sayısının Reynold sayısının

karesinin tersi tersi
Boyutsuzlaştırılmış biçimde Navier-Stokes denklemi

Boyutsuzlaştırma vs. Normalizasyon
NSD şimdi boyutsuzdur, fakat normalizasyon gerekli değil. Fark
nedir?
Boyutsuzlaştırma yalnızca denklemin boyutlarıyla ilgili –
herhangi bir ölçeklendirme parametre değeri kullanabiliriz L, V,
vs.
Normalizasyon boyutsuzlaştırmadan daha sınırlayıcıdır.
Denklemi normalleştirmek için, analizi yapılan akış için uygun
olan ölçeklendirme parametresi seçmeliyiz L,V, vs., bütün
boyutsuz değişkenlerin boyut birleşimi düzeninde olduğu
gibi, i.e., onların minumum ve maksimum değerleri 1.0’e
yakındır.
NSD’ni doğru bir şekilde normalleştirebilirsek, denklemde St, Eu, Fr, ve Re

boyutsuz parametrelerinin büyüklüklerini karşılaştırarak ,birbiriyle ilişkili terimlerin
önemini kıyaslayabiliriz.

Sürünme Akışı
Bu tür akışlar için “Stokes Akışı” veya

“Düşük Reynolds sayılı akış”’deyimleri de
kullanılmaktadır.
Re << 1olduğu zaman,
, V, veya L çok küçüktür, ör., mikro-
organizmalar, MEMS, nano-teknoloji,
partiküller, baloncuklar
 çok büyüktür, ör., bal, lav

Sürünme Akışı
NSD’ini basitleştirmek için, St ~ 1, Fr ~ 1

olduğunu farzedelim
Basınç Viskoz
kuvvetleri kuvvetler
olduğu için

Sürünme Akışı
Bu önemlidir
Ataletten çok farklı akışların üstün olduğu yerde
NSD’nin baskınlığı tamamiyle azaldı.Bu durumu

kanıtlamak için, boyutsal biçimden geriye dönülür.
Bu şimdi basit geometriler için çözülebilen

DOĞRUSAL EŞİTLİK ‘tir.

Sürünme Akışı
Stokes akışının çözümü bu konunun dışındadır.

Küre üzerindeki bir akış için analitik çözümleme
hız V ve viskozite m’nin doğrusal bir fonksiyonu
olan sürüklenme katsayısını verir .

Viskoz Olmayan Akış Bölgeleri
Tanımlama: Net vizkos kuvvetlerinin olduğu

bölgeler basınç ve/veya atalet kuvvetleriyle
karşılaştırıldığı zaman ihmal edilebilir.
~0 if Re large
Euler Denklemi

Viskoz Olmayan Akış Bölgeleri
Euler denklemi ,aerodinamikde çok sık kullanılır.

Viskoz terimlerin çıkarılması ,PDE’yi eliptik-hiperbolik
biçimden hiperbolik biçime çevirir. Bu durum
denklemlerin çözümlenebilmesi için kullanılan analitik ve
hesaplama araçlarının tipini etkiler.
Duvar sınır şartını , kaymayandan kayana değiştirmeli.
Kaymama Şartı Kayma Şartı

u=v=w=0 w = 0, Vn = 0
Vn = normal hız

Dönümsüz Akış Yaklaştırımı
Dönümsüz Yaklaştırım:
vorteks ihmal edilebilir
derecede küçüktür
Genellikle, viskoz
olmayan akış
bölgelerinde dahi
dönümsüzdür, fakat
viskoz olmayan akışın
dönümlü olduğu yerler
vardır, ör, katı cisim
dönme hareketi (Ör. 10-3)

Dönümsüz yaklaştırımın belirtileri nedir?

Süreklilik ve momentum denklemlerine
dikkat edin.
Süreklilik denklemi
Vektör özdeşliğini kullanarak
Akış dönümsüz olduğu için
skaler potansiyel vektördür

Bundan dolayı, dönümsüz akış bölgeleri

potensiyel akış bölgeleri olarak da adlandırılır.
 gradyanı operatörünün tanımlamasından;
Kartezyen
Silindirik
Süreklilik denkleminde konulmasıyla ;

Bunu anlamı şudur ki:Hızın 3 öğesini belirlemek

için bizim yalnızca 1 doğrusal skaler
denklemin çözümüne ihtiyacımız var.
Laplace Denklemi
Laplace denklemi, mühendislik ve matematik

gibi bilimin pek çok alanında karşımıza çıkar. Bu
da şu anlama gelir ki bu denklemi çözebilmek
için çok gelişmiş çözümlemeler var.

Momentum denklemi
Eğer Laplace denkleminden ‘yi
(süreklilikten gelen) ve tanımdan hızı
hesaplayabilirsek , Niçin NSD
denklemine ihtiyacımız olsun?
 Basıncı hesaplamak için.
Analizlere başlamak için, NSD’nin viskoz
terimlerinin dönümsüz akış yaklaştırımını
kullanmalıyız.
=0

Bundan dolayı, dönümsüz akış için NSD

Euler denklemine indirgenir.
boyutsuz
boyutsal
P’yi bulmak için integre etmek yerine,

Bernoulli denkleminden elde edilen
vektörü kullanalım.

Daimi Euler denklemi aşağıdaki gibi yazılarak
NSD ‘nin Euler denklemine indirgendiğini gösterdiğimiz

için Bernoulli denkleminin bu biçimi viskoz olmayan ve
dönümsüz akış için geçerlidir.

Bununla birlikte,
Viskoz
olmayan
Dönümsüz ( = 0)

Bundan dolayı, dönümsüz akış için uygulama

1. Laplace denkleminden  ‘yi hesaplamak
(süreklilikten)
2. Tanımlamadan hızı hesaplamak
3. Bernoulli denkleminden basıncı hesaplamak
(momentum denkleminden sağlanan)
3D veya 2D için
geçerlidir
İki-Boyutlu Dönümsüz Akış Yaklaştırımı
İki boyutlu akışlar için, akım fonksiyonunu kullanabiliriz.

(x-y) düzlemsel akışlar için akım fonksiyonu tanımından
Vorteks sıfır olduğu için,
Bu durum, Laplace denkleminin akım fonksiyonunu ve

hız potansiyelini içerdiğini gösterir.

 sakım çizgilerinin sabit
değerleri
 eş potansiyel çizgilerinin
sabit değerleri
 ve  karşılıklı ortogonaldir
 ve  harmonik
fonksiyonlardır
 süreklilikle tanımlanır;
2 dönümsüzlükten
kaynaklanır
dönümsüzlükle tanımlanır;
2 süreklilikten kaynaklanır
2 veya 2 çözümlemekle akış çözümlemesi başarılabilir,

bununla birlikte,  için BC ‘yi formüle etmek daha kolaydır
Silindirik koordinatlar için benzer türev uygulanabilir
(asimetrik akış için 2 dışında)
Düzlemsel, silindirik koordinatlar : akış (r,) düzlemindedir
Asimetrik, silindirik koordinatlar : akış (r,z) düzlemindedir
Düzlemsel Asimetrik

Superpozisyon Metodu
1. 2 doğrusal olduğu için, iki veya daha çok
çözümlü doğrusal bir kombinasyon için bile
bir çözümdür, ör., eğer 1 ve 2 çözümler ise,
sonra (A1), (A+1), (1+2), (A1+B2) dahi
çözümlerdir
2. (2 =0) iki boyutlu akışlarda y için dahi
doğrudur
3. Hız bileşenleri de eklenebilir

Verilen süperpozisyonun prensibi, iki veya

daha fazla bir çözümün birbirlerine
eklenerek daha karmaşık bir üçüncünün
elde edilmesi işlemidir.
Uniform akım
Çizgisel kaynak/kuyu
Çizgisel vorteks
İkili

Temel Düzlemsel Dönümsüz Akışlar
Uniform Akım
Kartezyen Koordinatlarda
Dönüşüm kullanarak
silindirik koordinatların
korunması başarılabilir

Çizgisel Kaynak/Kuyu
Potensiyel ve akım
fonksiyonu hacimsel akış
oranı olan herhangi
bir fonksiyonda yerine
konmasıyla elde edilir.
Bu hız bileşenlerini verir

(Ur, U) ‘nin

tanımlamasını kullanarak
Bunlar  ve ‘yi vermek

için integre edilebilir
Denklemler orjindeki çizgisel

kaynak/kuyu içindir

Eğer çizgisel kaynak/kuyu

(x,y) = (a,b) ‘ye taşınırsa

Çizgisel Vorteks
Vorteks orijinde. İlk önce

hız bileşenlerine dikkat
ediniz
Bunlar  ve ‘yi vermek için

integre edilebilir
Denklemler orjindeki çizgisel

kaynak/kuyu içindir

Çizgisel Vorteks
Eğer vorteks (x,y) =

(a,b) ‘ye taşınırsa

İkili
İkili ,bir çizgisel

kaynak ile bir çizgisel
kuyunun süper
pozisyonundan
meydana gelir
Kaynak
Kuyu

İkili
1 ve 2 ‘nin birlikte
eklenmesiyle, bazı
cebrin uygulanması,
ve a0 olması
K, ikili kuvvettir

Superpozisyon Yöntemiyle Dönümsüz
Akışların Oluşturulması Örnekleri
Kuyu ve vorteksin
superpozisyonu : bathtub
vortex
Kuyu Vorteks

Dairesel silindir
üzerindeki akış:
Serbest akış + ikili
Çevrenin  = 0
olduğunu farzedin
(r = a)  K = Va2

Akım fonksiyonunu
farklılaştırarak hız alanı
bulunabilir
Silindir yüzeyi üzerinde (r=a)
Normal hız (Ur) sıfırdır, Teğetsel hız (U)

sıfır değil kayma şartı.
Silindir üzerindeki hız
ve Bernoulli
denklemini kullanarak
Turbulent
basınç hesaplanır
separation
Laminar
separation
Irrotational
flow

Yüzey basıncının integrasyonuyla (x2de
simetriktir), SÜRÜKLENME SIFIR olduğu ortaya
çıkar. Bu durum D’Alembert’nın Paradoks ‘u
olarak bilinir.
Dönümsüz akış yaklaşımı için, herhangi bir
sürüklenme kuvveti üzerinde, herhangi bir uniform
bir akışın kaldırılmayan çevresinde ıslanmış bir şekli
SIFIRDIR
Neden?
Viskoz etkiler ihmal edildi. Viskozite ve kaymama şartı
sorumlu
Akış ayrılması (basınç sürüklenmesine katkıda bulunan)
Duvar-kayma gerilmesi (sürtünme sürüklenmesine katkıda
bulunan)

Sınır Tabaka (ST) Yaklaştırımı
ST yaklaşırımı Euler
ve NS denklemleri, ve
duvardaki katı çeper
üzerindeki kayma ve
kaymama arasındaki
boşluğa köprü olur.
Prandtl (1904) ‘de ST
yaklaştımını öne
sürdü

Ölçeksiz
Ölçekli

ST Denklemleri:
Daimi, iki boyutlu,
laminer akışa olan
ilgiyi sınırlayabiliriz
(metod tamamıyle
daimi olmayan, üç
boyutlu, türbülanslı
akışa uygulanabilir
olmamasına rağmen)
ST kordinat sistemi
x : Teğetsel yön
y : normal yön

Denklemleri elde etmek için, daimi boyutsuzlaştırılmış
NS denklemleriyle başlıyoruz
Tanımlamaları hatırlayalım
olduğu için , Eu ~ 1
Re >> 1, olduğunda viskoz terimleri ihmal edilmeli mi?

Hayır!, çünkü hala tartışılan eksiklikleri Euler denklemiyle
sonlandıracağız.
Bazı viskoz terimlerini ihmal edebilirmiyiz?

Sorulara cevap vermek için, yeniden

boyutsuzlaştırma yapmaya ihtiyacımız var
Uzunluk ölçeği olarak akım yönünde L ‘yi ve x
ile ilgili olarak basınç ve hızın türevlerini
kullanmak.
Y ‘deki türevler ve mesafeler için  (sınır
tabaka kalınlığı) kullanılır.
Yerel dış hız (veya kenar) Ue kullanılır.

Büyüklük düzenlemeleri (BD)
V nedir? Sürekliliği kullanarak
olduğu için
Şimdi, yeni boyutsuz değişkenleri

tanımlıyoruz
Hepsi düzenli bir şekilde birleştirilir, bından

dolayı normalizasyon yapılır
NSD’nin x- ve y- bileşenleri kullanılır
Tahtadan elde edilen ayrıntılara gidilir.

Sıkıştırılamaz Laminer Sınır Tabaka

Denklemleri
Süreklilik
X-Momentum
Y-Momentum

Sınır Tabaka Yöntemi
1. Dış akışı çözebilmek için ST’yı kullanma.
Potansiyel akışı (dönümsüz yaklaşım)
veya Euler denklemini kullanarak
2. /L << 1 olduğunu düşünelim (ince ST)
3. STD çözmek için
y = 0  kayma yok, u=0, v=0
y =   U = Ue(x)
x = x0  u = u(x0), v=v(x0)
, , *, w, sürüklenmeyi hesaplayınız
/L << 1doğrulayınız
Eğer /L << 1 değilse, yüzey olarak *
kullan ve 1.adıma git ve tekrar et.

Muhtemel Sınırlamalar
1. Re yeteri kadar büyük değildir
 ince ST varsayımı için ST
çok kalın olmayabilir.
2. p/y  0 duvar eğriliğinden
dolayı  ~ R
3. Re çok büyük  türbülanslı
akışta Re = 1x105. ST
yaklaşımı hala geçerlidir, fakat
yeni terimler eklendi.
4. Akış ayrımı

* ve bunu tanımlamadanönceST denklemleri

için analitik çözümler var mı?
Ne yazık ki, HAYIR
Blasius Benzerlik Çözümü düz bir yüzey
üzerindeki sınır tabaka, değişmez hız, sıfır dış
basınç gradyanı

Blasius Benzerlik Çözümü
Blasius ,benzerlik değişkenleri ileri
sürdü
Bu BBÇ ‘ne indirgenir
Bu ODE Runge-Kutta tekniğini

kullanarak çözülebilir.
Düz bir yüzey boyunca her durumda
BB profilini tutmasıyla sonuçlanır.


Sınır tabaka kalınlığı , can be computed by

assuming that  olduğu noktaya uyan U/Ue =
0.990 kabulüyle hesaplanabilir. Bu noktada,
 = 4.91, bundan dolayı hatırlatma
Duvar kayma gerilimi w ve sürtünme katsayısı

Cf,x Blasius çözümüyle direk ilişkilendirilebilir.

Yerdeğiştirme Kalınlığı
Yerdeğiştirme kalınlığı * duvarın
kalınlığındaki hayali bir artıştır
(veya çevre), dış akış olarak
görülen, ve bir ST2nın
büyümesiyle etkilenendir.
* ,kütlenin korunmasının kontrol
hacmi analizlerine bağlıdır.
Laminar ST profili için Blasius

aşağıdaki eşitliği vermek için
integre edilebilir
(1/3 of )
Momentum Kalınlığı
Momentum kalınlığı  ,sınır

tabaka kalınlığının diğer bir
ölçüm şeklidir.
Momentum kalınlığı büyüyen
sınır tabakanın varlığından ötürü
birim genişlik başına oluşan
momentum kaybının U2 ‘ye
oranı olarak tanımlanır.
Blasius çözümünü kullanarak,
 ,Blasius çözümü için,

Cf,x ile aynı

Türbulans Sınır Tabakası
Siyah çizgiler: anlık

Pembe çizgiler: uzun zaman ortalamalı profil
Türbülanslı sınır tabakanın daimi olmayışının

gösterilişi Laminer ve Türbülanslı sınır
tabaka profillerinin karşılaştırılması

Bütün ST vdeğişkenleri [U(y), , *, ]

deneysel olarak tayin edilir.
Uzun zaman ortalamalı hız profili için
yaygın deneysel yaklaşım 1/7. kuvvet
yasasıdır.


Eğer yeni bir hız ölçeği varsa,düz yüzey sıfır basınç

gradyanı TBL evrensel biçimde çizilebilir ve sürtünme
hızı olarak adlandırılan U, kullanılır. Ara sıra “Çeper
yasası” olarak da adlandırılır. Duvar koordinatlarında hız profili

Çeper kuralı basitliğine rağmen, bir çok

CFD türbülans modellerinin temelini
oluşturur.
Spalding (1961) bir çok sınır tabaka için
geçerli olan bir formül geliştirdi.
, B sabitlerdir

Basınç Değişimleri
ST’nın şekli dış basınç

gradyanları tarafından kuvvetli
bir şekilde etkilenir.
(a) Uygun (dP/dx < 0)
(b) Sıfır
(c) Hafif ters (dP/dx > 0)
(d) Önemli terslik (w = 0)
(e) Büyük bir ters (veya ayrılmış)
akış

Basınç Değişimleri
Ayrılma kabarcığındaki
ters akıştan ötürü bir Laminar akış köşede ayrılır
ayrılma noktasının aşağı

akımında sınır tabaka
denklemleri geçersizdir. Türbulanslı akış ayrılmaz
Türbülanslı ST aynı ters

basınç gradyanına maruz
laminer sınır tabakalara
kıyasla akış ayrılmalarına
karşı daha direçlidir.

Bölüm 10 Navier-Stokes Denkleminin Yaklaşık Çözümleri

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bölüm 10 Navier-Stokes Denkleminin Yaklaşık Çözümleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bölüm 10: Navier-Stokes Denkleminin

3 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

Her bir terim boyutsaldır ve hatta her bir değişken veya

4 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

Boyutsuzlaştırmak için, ölçeklendirme

5 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

Birtakım boyutsuz değişkenler ve Tablo 10-12deki

6 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

NSD denklemini elde etmek için bir vekil tayin

Her eklenen terim ana boyutlara sahiptir {m1L-2t-2}.

7 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

[ ] içindeki terimler boyutsuz parametrelerdir

Strouhal sayısı Euler sayısı Froude sayısının Reynold sayısının

Boyutsuzlaştırılmış biçimde Navier-Stokes denklemi

8 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

NSD’ni doğru bir şekilde normalleştirebilirsek, denklemde St, Eu, Fr, ve Re

9 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

Bu tür akışlar için “Stokes Akışı” veya

10 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

NSD’ini basitleştirmek için, St ~ 1, Fr ~ 1

11 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

NSD’nin baskınlığı tamamiyle azaldı.Bu durumu

Bu şimdi basit geometriler için çözülebilen

12 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

Stokes akışının çözümü bu konunun dışındadır.

13 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

Tanımlama: Net vizkos kuvvetlerinin olduğu

14 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

Euler denklemi ,aerodinamikde çok sık kullanılır.

Kaymama Şartı Kayma Şartı

15 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

16 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

Dönümsüz yaklaştırımın belirtileri nedir?

skaler potansiyel vektördür

Bundan dolayı, dönümsüz akış bölgeleri

Süreklilik denkleminde konulmasıyla ;

18 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

Bunu anlamı şudur ki:Hızın 3 öğesini belirlemek

Laplace denklemi, mühendislik ve matematik

19 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

20 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

Bundan dolayı, dönümsüz akış için NSD

P’yi bulmak için integre etmek yerine,

21 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

NSD ‘nin Euler denklemine indirgendiğini gösterdiğimiz

22 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

23 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

Bundan dolayı, dönümsüz akış için uygulama

İki boyutlu akışlar için, akım fonksiyonunu kullanabiliriz.

Vorteks sıfır olduğu için,

Bu durum, Laplace denkleminin akım fonksiyonunu ve

25 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

2 veya 2 çözümlemekle akış çözümlemesi başarılabilir,

28 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

3. Hız bileşenleri de eklenebilir

Verilen süperpozisyonun prensibi, iki veya

30 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

31 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

32 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

(Ur, U) ‘nin

Bunlar  ve ‘yi vermek

Denklemler orjindeki çizgisel

33 Bölüm 10: Navier-Stokes Denk. Yaklaşık çözümleri

Eğer çizgisel kaynak/kuyu