NilaySezerUzol EuroCC CFD Intro

EuroCC@Türkiye
Yüksek Başarımlı Hesaplama Kış Okulu
Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği’ne

Giriş ve Aerodinamik Simülasyonlar
Doç. Dr. Nilay Sezer Uzol
ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü

9 Şubat 2021
Doç. Dr. Nilay SEZER UZOL EuroCC@Türkiye YBH Kış Okulu, 8-12 Şubat 2021 1/63
İçerik
• Giriş
• Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD)
• Temel Akışkanlar Dinamiği Denklemleri: Navier-Stokes Denklemleri
• HAD Simülasyonları
• Türbülans Modelleme
• HAD: Model Denklemler & Sayısal Yöntemler
• Ön-İşlem: Çözüm Ağları
• Art-İşlem: Görüntüleme
• Yüksek Başarımlı Hesaplama (YBH)
• HAD Yazılımları
• HAD Simülasyon Örnekleri
AKIŞKANLAR DİNAMİĞİ
Akışkanlar Dinamiği
DENEYSEL TEORİK HESAPLAMALI
• Deneysel Akışkanlar Dinamiği
o Bazı verilerin ölçümü (basınç, hız, kuvvet, sıcaklık, …)
o Akış koşullarını sağlama zorluğu (Mach sayısı, Reynolds sayısı, ...)
o Uzayda sınırlı noktada veri toplanabilir
o “Herkes deneysel sonuçlara inanır, veriyi ölçen kişi hariç!”
• Teorik Akışkanlar Dinamiği
o Temel eğilimleri görmeye yardımcı olur
o Yeni teoriler geliştirmek zor
o Genellikle, önemli basitleştirmeler gerekir (doğrusal teori, basit geometri, ...)
• Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği – HAD (Computational Fluid Dynamics – CFD)
o Akış alanın her noktasında veri elde edilir (eğer doğru çözüm ise..)
o “Sayısal sonuçlara inanan tek kişi, kodu çalıştıran kişidir!”
o HAD sonuçlarının karşılaştırılması ve doğrulama önemlidir: Verification and Validation
(Oberkampf, Trucano – 2002)
HESAPLAMALI AKIŞKANLAR DİNAMİĞİ
Akışkanlar Dinamiği
o 4-boyutlu problem (3-boyutlu uzay & zaman)
o Karmaşık Geometri: Gerçek uçak geometrileri oldukça karmaşık!
o Karmaşık Fizik Modeli: zamana bağlı, sıkıştırılabilir, şok dalgaları, türbülans, yanma,
doğrusal/doğrusal olmayan, süreklilik/moleküler …
o Türbülans: varolan en önemli ve en zor fizik problemlerinden biri!
Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği
o Geometri & Fizik & Hesaplama Gücü arasında denge ihtiyacı:
§ BASİT geometri ile KARMAŞIK fizik çözümü
§ KARMAŞIK geometri ile BASİT fizik çözümü
§ Daha fazla hesaplama gücü ile DAHA FAZLA problem büyüklüğü (daha fazla
hücre sayısı veya zaman adımı veya her ikisi)
§ Daha fazla hesaplama gücü ile DAHA KARMAŞIK problem (daha karmaşık
geometri veya fizik)
§ 2000: 40 sene önceki Doktora Tezi à bugünkü HAD ödevleri!
§ 2020: 20 sene önceki Doktora Tezi à bugünkü HAD ödevleri!
§ 2020: Endüstride ön-tasarım fazında HAD analizleri!
Akışkanlar/Gaz Dinamiği
Knudsen § Kn < 0.01 Sürekli Ortam (Continuum) 𝐾𝑛 = 𝜆/𝐿

Sayısı § Kn < 0.1 Kayma (Slip) Akışı 𝜆: 𝑂𝑟𝑡𝑎𝑙𝑎𝑚𝑎
§ Kn < 10 Geçiş Akışı (Transitional) 𝑆𝑒𝑟𝑏𝑒𝑠𝑡 𝑌𝑜𝑙
§ Kn > 10 Moleküler
Mach § M=0 Şıkıştırılamaz 𝑀 = 𝑉/𝑎

Sayısı § M<1 Ses Altı 𝑎: 𝑆𝑒𝑠 𝐻𝚤𝑧𝚤
§ M=1 Sonik / Transonik
§ M>1 Ses Üstü / Süpersonik
§ M>5 Hipersonik
Reynolds § Re < 1 Sürünen Akış (Creeping) 𝑅𝑒 = 𝜌𝑉𝐿/𝜇

Sayısı § Re < 300 000 Laminer Akış (Düz plaka) 𝜇: 𝑉𝑖𝑧𝑘𝑜𝑧𝑖𝑡𝑒
§ Re > 300 000 Türbülansa Geçiş (Transition) (Düz plaka)
§ Re > 1 000 000 Türbülanslı Akış (Düz plaka)
Akışkanlar/Gaz Dinamiği Denklemleri ve Varsayımları
Boltzmann Seyreltilmiş / Seyrek

Sürekli Ortam (Rarefied)
Navier Stokes Viskoz
Viskoz olmayan
(Viscous)
Euler Dönmeli
Dönmesiz
(Rotational)
Full Potential Doğrusal olmayan

(Nonlinear)
Doğrusal
Prandtl-Glauert Sıkıştırılabilir
Wave (Compressible)
Sıkıştırılamaz
Laplace Sürekli Ortam
(Continuum)
Akışkanlar/Gaz Dinamiği Modelleri Hesaplama Maaliyeti
Gaz Dinamiği Göreceli Zorluk

Denklemleri Derecesi
------------------------ -------------------------
• Boltzmann 100000 (Ludwig Boltzmann, 1872)
• Navier-Stokes (Claude-Louis Navier, 1836 &
- DNS 10000 George Gabriel Stokes, 1903)
- LES 1000
- RANS 200
- Laminar 100
• Euler 10 (Leonhard Euler, 1753)
• Full Potential 1 (Ashley and Landahl, 1965)
Kaynak: Prof. Lyle N. Long, 1998

Havacılık ve Uzay: Aerodinamik HAD Simülasyonları
3-boyutlu, zamana bağlı, sıkıştırılabilir, türbülanslı akışlar
o Uçaklar
Ø Eğitim Uçağı / MMU • Orta-yüksek irtifa fiziği à yüksek M, düşük Re
• Flutter ve Aeroelastik olaylar
Ø İHA
Ø Pervane
• Rotor/Pervane à hareketli çözüm ağları,
o Helikopterler • Mühimmat salım benzetimi à hareketli çözüm ağları
Ø Rotor
• Roket etrafındaki akım benzetimi à karmaşık fizik à yüksek M ve Re
o Roketler
• Hipersonik akım à Çok yüksek M ve düşük Re
o Motorlar
Ø Turbo şaft • Kompresör ve türbin à hareketli çözüm ağları
Ø Turbo prop • Yanma odası akımları / Roket motorlarında yanma
o Rüzgar Mühendisliği
• Atmosferik Sınır Tabaka etkileşimleri
Ø Rüzgar Enerjisi: Rüzgar Türbinleri
• Karmaşık dış akışlar à karmaşık çözüm ağı
Ø Yüksek Binalar • Rüzgar çiftlikleri: Rotor/Rotor Etkileşimleri
Ø Asma Köprüler • Aeroelastik olaylar
Ø Otomotiv • Düşük M, yüksek Re
Ø Gemi
AERODİNAMİK TASARIM
o Kavramsal Tasarım Azalan
Ø 1-boyutlu, 2-boyutlu, 3-boyutlu analizler İş /
Hızlı
Ø Airfoil, Kanat
Çözüm
Ø Panel Kodları: (Lifting Line, Vortex Lattice, Panel) – özgün, açık
kaynak yazılımlar (XFOIL, PANAIR, QPROP, XFLR5)
o Ön Tasarım
Ø 2-boyutlu, 3-boyutlu analizler
Ø Airfoil, Kanat, Gövde
Ø Panel Kodları, HAD kodları: özgün, ticari yazılımlar
o Detay Tasarım Artan
Ø 3-boyutlu detay analizler Fizik
Ø Kanat/Gövde/Pervane/Rotor Etkileşimler
• Özgün Yazılımlar
Ø HAD kodları: özgün, ticari yazılımlar
• Yüksek Başarımlı Hesaplama
• Yeni Sayısal Yöntem ve Modeller
AERODİNAMİK TASARIM ve ANALİZLER
q Blade Element Momentum Theory
q Panel/Vortex Methods
S809
S809-Inceltilmis Referans
Airfoil
Referans Alt Limiti
q Computational0.2
Fluid Dynamics Referans Ust Limiti
y
-0.2
0 0.2 0.4
x
0.6 0.8 1 Rotor Geometry
BEM Theory
METU AEE/RÜZGEM Computational Aerodynamics Lab

HAD Simülasyon Adımları
Ön-İşlem Hesaplama: Art-İşlem
HAD Akış Çözücü
Pre-processing Computing: CFD Solver Post-processing
• Temek Akış Denklemleri

• Sayısal Yöntemler
• Türbülans Modelleme
à Çözüm: Akış
• Görüntüleme
Değişkenlerinin
Visualization
Hesaplanması (hız,
basınç, sıcaklık, • Kuvvet ve Moment
yoğunluk) Hesaplanması
• Katı Modelleme Yüksek Başarımlı Hesaplama (YBH)

• Çözüm Ağı Oluşturma High Performance Computing (HPC)
Grid Generation • Paralel Programlama
• Çözüm Ağı Bölünme • Bilgisayar Donanımı ve Algoritmalar
HAD Simülasyon Adımları
Ø Temel Akışkanlar Dinamiği (Varsayımlar) Matematiksel Model
Ø Sayısal Ayrıklaştırma (Ayrıklaştırma yaklaşımları)
§ Sonlu Fark
§ Sonlu Hacim Sayısal Model
§ Sonlu Eleman, (Spektral, Ağsız, …)
Ø Sayısal Yöntemler (Yaklaşık çözüm yöntemleri)
§ Zamanda ilerleme yöntemleri (Zamana bağlı problem)
§ Yinelemeli yöntemler (Daimi problem)
§ Akı hesaplama yöntemleri (Sonlu Fark veya Sonlu Hacim)
Ø Sınır Koşulları (Duvar veya Uzak sınırlar, Giriş Koşulları)
Ø Çözüm Ağı Oluşturma (Hesaplama alanı ayrıklaştırma)
Ø Görüntüleme (Akış alanı Çözümü)
Computational Fluid Dynamics >>> Colored Fluid Dynamics
Temel Akışkanlar Dinamiği Denklemleri
Navier-Stokes (NS) Denklemleri
𝜕 Ø 3-Boyutlu, zamana bağlı,
H 𝑄𝑑𝑉 + H 𝑭 @ 𝒏 𝑑𝑆 − H 𝑭𝒗 @ 𝒏 𝑑𝑆 = 0
𝜕𝑡 ) * * sıkıştırılabilir, viskoz akış,
ve haraketli cisim
𝜌 𝑢% − 𝑏% 0
𝜌
𝜌𝑢! 𝜌𝑢! 𝑢% − 𝑏% + 𝑝𝛿!% 𝜏!%
𝑄 = 𝜌𝑢" 𝐹% = 𝜌𝑢" 𝑢% − 𝑏% + 𝑝𝛿"% 𝐹&% = 𝜏"%
𝜌𝑢# 𝜏#%
𝜌𝑢# 𝑢% − 𝑏% + 𝑝𝛿#%
𝜌𝑒$ 𝑢! 𝜏!% + 𝑢" 𝜏"% + 𝑢# 𝜏#% − 𝑞%
𝜌ℎ$ 𝑢% − 𝑏% + 𝑝𝑏%
Ideal Gas Eqn of State:

𝜕𝑢( 𝜕𝑇 1 𝜕𝑢' 𝜕𝑢%
𝜏'% = 2𝜇𝑆'% + 𝜆 𝐼 𝑞% = −𝑘 𝑆'% = + 𝑝 = 𝜌𝑅𝑇
𝜕𝑥( '% 𝜕𝑥% 2 𝜕𝑥% 𝜕𝑥'
Sutherland Law:
1 𝑝 𝑇 "/$ 𝑇! + 𝑆
𝑝 = (𝛾 − 1)𝜌𝑒 𝑒$ = 𝑒 + 𝒖 @ 𝒖 ℎ$ = 𝑒$ + 𝜇 = 𝜇!
2 𝜌 𝑇! 𝑇+𝑆
Reynolds-Ortalamalı NS Denklemleri
𝜕 𝜙 = 𝜙M + 𝜙′
𝜕𝑡 ) * * Ortalama + Sapma
RANS Denklemleri 𝜙M , = 0
𝜌O 𝑢O% − 𝑏% 0
𝜌O ,
𝜌O𝑢O ! 𝑢O% − 𝑏% + 𝑝𝛿
O !% 𝜏̃!% − 𝜏̃!%
𝜌O𝑢O ! ,
𝑄 = 𝜌O𝑢O " O "% 𝐹&% =
𝐹% = 𝜌O𝑢O " 𝑢O% − 𝑏% + 𝑝𝛿 𝜏̃ "% − 𝜏̃ "%
,
𝜌O𝑢O # 𝜌O𝑢O # 𝑢O% − 𝑏% + 𝑝𝛿
O #% 𝜏̃ #% − 𝜏̃ #%
𝜌O𝑒̃$ S%,
𝑢O ! 𝜏̃!% + 𝑢O " 𝜏̃ "% + 𝑢O # 𝜏̃ #% − 𝑞O% − Θ
𝜌OℎM $ 𝑢O% − 𝑏% + 𝑝𝑏
O %
Closure Problem!
𝜕𝑢O ( 𝜕𝑇M 1 𝜕𝑢O ' 𝜕𝑢O% ,
𝜏̃ '% = 𝜌O𝑢U
, ,
𝜏̃ '% = 2𝜇𝑆R'% + 𝜆 𝐼 𝑞O% = −𝑘 𝑆R'% = + ' 𝑢%
𝜕𝑥( '% 𝜕𝑥% 2 𝜕𝑥% 𝜕𝑥' Reynolds stresses
1 𝑝O 𝑞O%,
𝑝O = (𝛾 − 1)𝜌O𝑒̃ 𝑒̃$ = 𝑒̃ + 𝒖Q@𝒖
Q ℎM $ = 𝑒̃$ +
2 𝜌O S%,
Θ
Large Eddy Simulasyon Denklemleri
𝜕 𝜙 = 𝜙X + 𝜙′′
𝜕𝑡 ) * * Çözülen + Artık (SGS)
X 𝑡) = H 𝜙 𝒚, 𝑡 𝐺∆. 𝒙 − 𝒚 𝑑𝒚
LES Denklemleri 𝜙(𝒙,
𝜌̅ 𝑢X% − 𝑏% 0
𝜌̅ 𝜏!% ,,
̅ − 𝜏!%
𝜌̅ 𝑢X! 𝜌̅ 𝑢X! 𝑢X% − 𝑏% + 𝑝𝛿
̅ !%
,,
𝑄 = 𝜌̅ 𝑢X " ̅ "% 𝐹&% =
𝐹% = 𝜌̅ 𝑢X " 𝑢X% − 𝑏% + 𝑝𝛿 𝜏"%
̅ − 𝜏"%
,,
𝜌̅ 𝑢X # 𝜌̅ 𝑢X # 𝑢X% − 𝑏% + 𝑝𝛿̅ #% 𝜏#%
̅ − 𝜏#%
𝜌̅ 𝑒$̅ 𝑢X! 𝜏!%
̅ + 𝑢X " 𝜏"% ̅ − 𝑞X% − Θ%,,
̅ + 𝑢X # 𝜏#%
𝜌̅ ℎX $ 𝑢X% − 𝑏% + 𝑝𝑏̅ %
Closure Problem!
𝜕𝑢X ( 𝜕𝑇X 1 𝜕𝑢X ' 𝜕𝑢X% ,,
𝜏'% = 𝑢' 𝑢% − 𝑢X ' 𝑢X %
𝜏'% ̅ +𝜆
̅ = 2𝜇𝑆'% 𝐼 𝑞X% = −𝑘 ̅ =
𝑆'% +
𝜕𝑥( '% 𝜕𝑥% 2 𝜕𝑥% 𝜕𝑥' SGS stresses
1 𝑝̅ 𝑞%&& = 𝑇𝑢% − 𝑇< 𝑢<%
𝑝̅ = (𝛾 − 1)𝜌̅ 𝑒̅ 𝑒$̅ = 𝑒̅ + 𝒖W@𝒖
W X
ℎ$ = 𝑒$̅ +
2 𝜌̅ Θ%&& = 𝑢<'𝜏'%
&& &&
+ 𝑢< $𝜏$% &&
+ 𝑢< "𝜏"% − 𝑞%&&
Türbülans Modelleme
• Direct Numerical Simulations (DNS) Yüksek Reynolds sayıları
için yakın gelecekte pek
- Bütün ölçekler (scales) çözülür mümkün değil Artan
Fizik
• Large Eddy Simulations (LES) Yakın gelecekte
- Sadece büyük ölçekler çözülür, küçük ölçekler pratikte
modellenir kullanılabilir
• Detached Eddy Simulations (DES)
- Hibrit LES-RANS yöntemleri (DES, FSM,…)
• Reynolds Averaged Navier Stokes (RANS) Azalan
- Bütün ölçekler modellenir İş /
Hızlı
Ø Reynolds Stress Models (RSM) (à7 ek denklem) Çözüm
Ø 2 – denklemli modeller (k-e, k-w,…) Rutin olarak kullanılır
Ø 1 – denklemli modeller (Spalart-Almaras,...) fakat birçok akış için
doğru sonuç vermez
Ø Cebirsel Modeller (Baldwin-Lomax,…)
Temel Akışkanlar Dinamiği Denklemleri: Navier-Stokes Denklemleri
• Denklemlerin Sınıflandırılması:
§ Eliptik (denge problemleri) (daimi problemler)
§ Parabolik (yayınım problemleri) (zamana bağlı)
§ Hiperbolik (yayılma problemleri) (zamana bağlı)
• Akış Özellikleri:
𝐴𝜙.. + 𝐵𝜙./ + 𝐶𝜙// = 𝐷 ∗ PDE
§ Sıkıştırılamaz
§ Yayınım/difüzyon 𝐵 " − 4𝐴𝐶 < 0
§ Dalga Yayılması =0
>0
• Akış Hız Rejimleri:
§ Mach = 0 Sıkıştırılamaz
§ Mach < 1 Subsonik
§ Mach = 1 Transonik
§ Mach > 1 Süpersonik
§ Mach > 5 Hipersonik
• Bu farklı akış fiziği problemlerini çözebilen tek bir sayısal yöntem yok!
Model Denklemler:
¶u ¶u • 1-D linear 1st-order Wave eqn
+c =0
¶t ¶x • Advection eqn
¶u ¶u • 1-D non-linear 1st-order Wave eqn

+u =0
¶t ¶x • Inviscid Burgers eqn
¶u ¶u ¶ 2u • 1-D non-linear 2nd-order Wave eqn

+u =n 2 with diffusion added
¶t ¶x ¶x
• Viscous Burgers eqn
¶f ¶f ¶ 2f
+u =a 2 • Advection-Diffusion eqn
¶t ¶x ¶x
1B/2B, Doğrusal/Doğrusal olmayan, Daimi/Zamana bağlı,

1. mertebe/2. mertebe Kısmi Diferansiyel Denklemler
Model Denklemler:
¶ 2u ¶ 2u ¶ 2u
c ( 2 + 2)- 2 =0
2
• 2-D linear 2nd-order Wave eqn
¶x ¶y ¶t
Hiperbolik
¶ 2u ¶ 2u ¶u
+ 2- =0 • 2-D Heat eqn
¶x 2
¶y ¶t Parabolik
¶ 2u ¶ 2u
+ 2 =0 • Laplace eqn
¶x 2
¶y Eliptik
¶ 2u ¶ 2u
+ 2 = f ( x, y ) • Poisson eqn
¶x 2
¶y
¶ 2u 2 ¶ u
2
+ (1 - M ) 2 = 0 M > 1 • Prandtl-Glauert eqn
¶x 2
¶y
Sonlu Farklar Euler (Viskoz olmayan NS) Denklemleri
Finite Differences 𝜕𝑄
+∇@F=0 Diferansiyel Form
𝜕𝑡
FD : İleri Fark (𝑖, 𝑗 + 1)
BD : Geri Fark (𝑖 − 1, 𝑗) (𝑖, 𝑗) (𝑖 + 1, 𝑗)

CD : Merkezi Fark
(𝑖, 𝑗 − 1)
Sonlu Hacim
Finite Volume 𝜕
H 𝑄𝑑𝑉 + H 𝑭 @ 𝒏 𝑑𝑆 = 0 İntegral Form
𝜕𝑡 ) *
𝒏" ∆𝑆!
𝒏!
Hücre merkezli 𝜕𝑄 ∆𝑆"
∆𝑉
∆𝑉 d 𝑭 @ 𝒏 ∆𝑆
Köşe nokta merkezli 𝜕𝑡 ∆𝑆#
12345
𝒏#
Sonlu Farklar
Sonlu Farklar Yöntemleri – 1. kısmi türev
¶f ö fi +1, j - fi , j
FD Þ ÷ = + O(Dx)
¶x øi , j Dx
¶f ö fi , j - fi -1, j
BD Þ ÷ = + O(Dx)
¶x øi , j Dx
¶f ö fi +1, j - fi -1, j
CD Þ ÷ = + O(Dx 2 )
¶x øi , j 2Dx
¶f ö -3fi , j + 4fi +1, j - fi + 2, j
FD Þ ÷ = + O(Dx 2 )
¶x øi , j 2Dx
¶f ö 3fi , j - 4fi -1, j + fi - 2, j
BD Þ ÷ = + O( D x 2
)
¶x øi , j 2Dx
Sonlu Farklar
Sonlu Farklar Yöntemleri – 2. kısmi türev
¶ 2f ö fi , j - 2fi +1, j + fi + 2, j
FD Þ 2 ÷
= + O(Dx)
¶x øi , j Dx 2
¶ 2f ö fi , j - 2fi -1, j + fi - 2, j
BD Þ 2 ÷
= + O(Dx)
¶x øi , j Dx 2
¶ 2f ö fi +1, j - 2fi , j + fi -1, j

CD Þ 2 ÷
= + O( Dx 2
)
¶x øi , j Dx 2
Laplace Denklemi
¶ 2f ¶ 2f ¶ 2f • 3-D 2nd-order PDE – Laplace Eqn

+ 2 + 2 =0
¶x 2
¶y ¶z • Elliptic PDE
fin+1, j ,k - 2fin, j ,k + fin-1, j ,k • 2nd-order accurate central differences:

+
Dx 2 CS
O[Dx2, Dy2, Dz2]
fin, j +1,k - 2fin, j ,k + fin, j -1,k
+ Þ A system of linear algebraic equations
Dy 2
Þ A tri-diagonal system of linear

f n
i , j , k +1 - 2f n
i , j ,k +fn
i , j , k -1 algebraic equations
=0
Dz 2
Þ Five-point formula for 2D (Runge, 1908)
Þ Linear cebirsel denklem sistemi
Sayısal Yöntemler - Eliptik Denklemler
Direk Yöntemler (Direct Methods):
• Cramer’s rule
• Gaussian Elimination
• Gauss Jordan
• LU decomposition
• Thomas Algorithm
Yinelemeli Yöntemler (Iterative Methods):
• Jacobi method
• Gauss-Seidel method
• SOR method
Diğer Yöntemler:
• ADI methods • GMRES methods
• Multigrid methods • Krylov methods
Isı Denklemi (Heat Equation)
¶T æ ¶ 2T ¶ 2T ¶ 2T ö • 3-D unsteady 2nd-order PDE – Heat Eqn

=a ç 2 + 2 + 2 ÷
¶t è ¶x ¶y ¶z ø • Parabolic PDE
Ti ,nj+,1k - Ti ,nj ,k æ Ti +n1, j ,k - 2Ti ,nj ,k + Ti -n1, j ,k • 1st-order FD, 2nd-order accurate CD:
=a ç
Dt ç Dx 2 FTCS
è
O[Dt, Dx2, Dy2, Dz2]
Ti ,nj +1,k - 2Ti ,nj ,k + Ti ,nj -1,k
+
Dy 2 Þ Diffusion numbers (Von Neumann)
Ti ,nj ,k +1 - 2Ti ,nj ,k + Ti ,nj ,k -1 ö
+ ÷÷
Dz 2 ø
a = k / rCp thermal diffusivity
k thermal conductivity
Dalga Denklemi (Wave Equation)
¶2 p 2æ¶ p ¶2 p ¶2 p ö
2
• 3-D unsteady 2nd-order PDE – Wave Eqn
=c ç 2 + 2 + 2 ÷
¶t 2
è ¶x ¶y ¶z ø • Hyperbolic PDE
pin, +j ,1k - 2 pin, j ,k + pin, -j 1,k æ pin+1, j ,k - 2 pin, j ,k + pin-1, j ,k • 2nd-order CD, 2nd-order accurate CD:
=c ç2
Dt 2 ç Dx 2
è CTCS
pin, j +1,k - 2 pin, j ,k + pin, j -1,k O[Dt2, Dx2, Dy2, Dz2]
+
Dy 2 Þ Courant-Friedrichs-Lewy (CFL) number
pin, j ,k +1 - 2 pin, j ,k + pin, j ,k -1 ö
+ ÷÷
Dz 2 ø
c speed of sound
¶u ¶u • 1-D unsteady 1st-order PDE – Wave Eqn

+c =0
¶t ¶x • Hyperbolic PDE
uin +1 - uin uin - uin-1 • 1st-order FD, 1st-order accurate BD:

+c =0
Dt Dx FTBS
O[Dt, Dx]
Stable if Þ Courant-Friedrichs-Lewy (CFL) number
0£n£1
c speed of sound
Runge-Kutta Yöntemi:
Dt n
Step 1: u (1)
= u + Dt R
n n
Step 1: u (1)
=u +
n
R 4-step RK
2 O[Dt4, Dx2]
Dt n Dt (1) 4th order RK

Step 2: u n+1
= u + (R + R (1) )
n
Step 2: u (2)
=u +
n
R
2 2
where R n = R(u n ) = -cu xn Step 3: u (3) = u n + Dt R (2)

2-step RK
O[Dt2, Dx2]
Dt n
2nd order RK Step 4: u n+1 = u n + (R + 2 R (1) + 2 R (2) + R (3) )
6
Improved Euler’s method
2nd order accurate Lax-
Wendroff method where R ( ) = R (u ( ) ) = -cu x( )
Sayısal Yöntemler - Hiperbolik Denklemler
Açık Yöntemler (Explicit Methods):
• Upstream method
• FTBS O[Dt, Dx], Stable if 0 £ n £ 1
• Euler Explicit method
• FTCS O[Dt, Dx2], FTFS O[Dt, Dx], Unstable
• Lax method
• FTCS O[Dt, Dx2/Dt]
Kapalı Yöntemler (Implicit Methods):

• Euler Implicit method
• BTCS O[Dt, Dx2], Unconditionally Stable
• Leap Frog method
• CTCS O[Dt2, Dx2], Stable if |n| £ 1 (One-step, three-time-level (n-1, n, n+1) method)
• Lax-Wendroff method (1960)
• O[Dt2, Dx2], Stable if |n| £ 1
Sayısal Yöntemler - Hiperbolik Denklemler
Kapalı Yöntemler (Implicit Methods):
• Two-step Lax-Wendroff method
• O[Dt2, Dx2], Stable if |n| £ 1 (Step 1: Lax method @ mid-point j+1/2 for a half time step.
Step 2: Leap Frog method for the remaining half time step)
• MacCormack method (1969)
• O[Dt2, Dx2], Stable if |n| £ 1 (Predictor and Corrector steps with a temporary predicted
value)
• Second-Order Upwind method (Warming & Beam 1975)
• O[Dt2, (Dt)(Dx), Dx2] (Predictor and Corrector steps with BDs)
• Runge-Kutta methods (Jameson, Schmidt, & Turkel, 1981)

• 2-step RK, O[Dt2, Dx2]
• 4-step RK, O[Dt4, Dx2]
Burgers Denklemi (Convection-Diffusion Equation)
¶u ¶u ¶ 2u • 1-D unsteady 1st-order PDE –

+u =µ 2
¶t ¶x ¶x Nonlinear viscous Burgers Eqn
Nonlinear inviscous Burgers Eqn: Wave Eqn
Convection-Diffusion Eqn
non-linear viscous
wave term
operator Dt n µDt
Predictor: uin +1 = uin - ( Fi +1 - Fi n ) + 2 (uin+1 - 2uin + uin-1 )
Dx Dx
1 Dt n +1
Corrector: uin +1 = [(uin + uin +1 ) - ( Fi - Fi -n1+1 )
2 Dx
µDt
+ 2 (uin++11 - 2uin +1 + uin-+11 )]
Dx
MacCormack method (1969)

uin +1 : temporary predicted value O[Dt2, Dx2]
Sayısal Yöntemler – (Convection-Diffusion Equation)
Diğer Yöntemler:
• Godunov Upwind Scheme (1959)
• First upwind scheme
• Solves a Riemann problem at each grid point
• Roe’s Scheme (1980, 1981)
• Approximate Riemann Solvers
Çözüm Ağı Oluşturma (Grid Generation)
Geometry CAD Model Definition of Geometry
Computational Domain Definition of Boundaries
Space Discretization Dividing the

computational domain
around the geometry
into many grid cells.
CAD Points Lines Surfaces CAD Model
Software
Database
Points,
Grid Generation Curves,
Surfaces
Grid Generation
Grids Volume Surfaces Lines
Software
Blocks Domains Connectors
Nodes Point
Hexa, Quad, Polylines,
Edges Tetra, Tri Polycurves, Line
Pyramid, faces Conics,
Faces Prism Circles, Surface
cells Number of Database curves
Faces
Cells Number of on surfaces Number of nodes & Volume
Cells Distribution of nodes
İn volume on edges
Pointwise (Gridgen) Software

Ø Çözüm Ağı Elemanları:
Ø Çözüm Ağı Çeşitleri:
§ 2-boyutlu / 3-boyutlu çözüm ağları à Mesh / Grid
§ Yapısal çözüm ağı (Structured grids)

§ Yapısal olmayan çözüm ağı (Unstructured grids)
§ Hibrit çözüm ağları: Yapısal ve Yapısal olmayan
§ Çoklu blok çözüm ağları, Kartezyen çözüm ağları
§ Uyarlanabilir (Adaptive) çözüm ağları (Şoklar, Sınır tabaka, Akış
kopması, Girdap)
§ Hareketli çözüm ağları (Moving grids, Moving bodies)
§ Üst üste binen çözüm ağları (Overset grids & Moving
boundaries, parts, objects)
§ Çözüm ağsız yöntemler (Gridless, Meshless)
Ø Çözüm Ağı İyileştirme Adımları:
§ Çözüm ağı hücre sayısı ve dağılımını inceleme
§ Çözüm ağı sıklaştırma (clustering): Sık veya seyrek
çözüm ağı bölgeleri oluşturma
§ Art-işlem: Yeniden oluşturma / Sıklaştırma / İyileştirme
§ Akış çözümü tabanlı çözüm ağı uyarlanabilme
§ Otomatik katı modelleme geometri ve otomatik çözüm

ağı oluşturma
Örnek Çözüm Ağı: Kanat
3-D Structured/Unstructured Grid: Hexahedral cells
Örnek Çözüm Ağı: Helikopter Rotoru
3-D Unstructured Grid: Tetrahedral cells
Örnek Çözüm Ağı: Rüzgar Türbini Rotoru
3-D Unstructured Grid: Tetrahedral cells
Akış Çözümü ve Görüntüleme
Ø HAD analiz sonuçları ile:
§ Akış değişkenleri görüntüleme: hız konturları, basınç konturları, basınç
katsayısı dağılımları
§ İntegral değişkenlerin hesaplanması: kuvvet ve moment
§ Girdap eş-yüzey konturları ile akış görüntüleme
§ Sanal gerçeklik (VR) ile akış görüntüleme
§ Eş zamanalı Hesaplama Yönlendirmesi (Computational Steering)
§ Büyük veri dosyaları: çok büyük çözüm ağları ve/veya çok sayıda zamana
bağlı analizlerin çözüm dosyaları
§ Art-işlemler için paralel hesaplama ihtiyacı
§ Ticari veya Açık art-işlem yazılımları: Tecplot, Ensight, Fieldview,
Paraview, Visit
YÜKSEK BAŞARIMLI HESAPLAMA (YBH)
Yüksek Başarımlı Hesaplama
• Paralel Hesaplama
• Paralel Bilgisayar
• Paralel Performans:
§ Giga: 10^9 Tera: 10^12 Peta: 10^15 Exa: 10^18
• Ölçeklenebilir Hesaplama
• Paralel Hesaplama Performansı:
§ Hızlanma Oranı: Speed-up: S = TS / TP
§ Verim: Efficiency: E = S / P (Load Balance & Communication!)
• Süperbilgisayarlar
• Paralel Programlama Dilleri ve Kütüphaneleri
TOP500 Superbilgisayarlar http://www.top500.org/
June 2020: TOP500 List
1998 1 TFLOPS
2008 1,026 TFLOPS
2018 122,300 TFLOPS
2000 5 TFLOPS
2010 2,566 TFLOPS
2020 415,530 TFLOPS
415.5 petaflops
Green500 List:
MN-3 Japan (June 2020)
21.1 gigaflops/watt
1.62 petaflops
TOP500 Supercomputers http://www.top500.org/
2012-2019: Supercomputers at the 1st place in TOP500 List
Top
Number of
Performance Processor
Processor
[Tflops]
Supercomputer Fugaku A64FX 48C 2.2GHz, Tofu
7,299,072 415,530
06/2020 interconnect D
IBM POWER9 22C 3.07GHz,
Summit - IBM Power System
2,282,544 122,300 NVIDIA Volta GV100, Dual-rail
06/2018
Mellanox EDR Infiniband
Sunway TaihuLight 10,649,600 93,014.6 Sunway SW26010 260C 1.45 GHz
06/2016
Intel Xeon E5-2692 12C 2.2 GHz,
Tianhe-2A
3,120,000 33,862.7 TH Express-2, Intel Xeon Phi
06/2013
31S1P
Opteron 6274 16C 2.2 GHz, Cray
Titan, a Cray XK7
560,640 17,590 Gemini interconnect, NVIDIA
11/2012
K20x
Maximal LINPACK performance achieved

Top
Number of
Processor
[Tflops]
Sequoia - BlueGene/Q
1,572,864 16,324.75 Power BQC 16C 1.60 GHz
06/2012
K computer
705,024 10,510 SPARC64 VIIIfx 2.0GHz
11/2011
K computer
548,352 8,162 SPARC64 VIIIfx 2.0GHz
06/2011
Tianhe-1A NUDT TH MPP, X5670 2.93Ghz

186,368 2,566
11/2010 6C, NVIDIA GPU, FT-1000 8C
Jaguar Cray XT5-HE Opteron
224,162 1,759
11/2009 Six Core 2.6 GHz

Top
Number of
Processor
[Tflops]
Roadrunner PowerXCell 8i 3.2 Ghz / Opteron
122,400 1,026
06/2008 DC 1.8 GHz
BlueGene
32,768 70.72
11/2004 0.7 GHz PowerPC 440
Earth Simulator NEC SX-6

5,120 35.86
06/2002 8 vector processors per node
ASCI White
8,192 4.938 SP Power3 375 MHz
11/2000
ASCI Red Intel Pentium P6, Pentium Pro 333
7,264 1.07
06/1997 MHz

Paralel Programlama
Programlama Dilleri:
• Fortran (F90, HPF)
• C / C++
Paralel Mesajlaşma Kütüphaneleri:
• MPI (CPU, distributed memory)
• OpenMP (CPU, shared memory)
• CUDA (GPGPU) (GPU)
Paralel Mimari ve Algoritmalar:
• SIMD
• MIMD
• Master/Slave model
• Hybrid Architecture
HAD Hesaplama Alanı Bölünmesi (Domain Decomposition / Partitioning):
• Graph Partitioning
• METIS
HAD YBH Maliyeti
• Moore Kanunu: hesaplama hızı her 18
ayda 2 katına çıkmaktadır.
• TOP500 superbilgisayarlar:
- Earth Simulator : 36 Tflops, 2002
- IBM BlueGene : 280 Tflops, 2005
- 70% à Paralel bilgisayar kümeleri
• 100 işlemci (4 GHz with 800 Mflops 2004),
10 gün, ve 1000*m*n3 operasyon Kabul
edilirse (m: zaman adımı)
• DNS : n3 ~ Re2.25 & m ~ 23*n
• LES : n3 ~ Re1.8
Ø Çözülebilen en büyük Re & n3
2003: n3 = 6.9*1010 (ES) 2080: Re = 7*107 bir kanat için
Sezer-Uzol, 2005
HAD Yazılımları
Ticari / Açık / Özgün HAD Yazılımları
q Üniversite: CFL3D, TURNS, PUMA, PMB3D Euler code, HELIFP Full potential
code, Vorticity Confinement, YALES2
q ODTÜ/METU: AeroSIM, FlowSIM, METUDES, In-house codes, etc.
q Araştırma Enstitüleri (USA): q Comercial CFD Solvers

Ø OVERFLOW (NASA) Ø Ansys Fluent, CFX
Ø FUN3D (NASA) Ø Star-CCM+
Ø CFD++
q Endüstri (EU):
Ø elsA (Eurocopter S.A.S.) q Open source
Ø FLOWer (Eurocopter Deutschland GmbH) ØOpenFoam
Ø HMB (Westland Helicopters Ltd) and Ø SU2
Ø ROSITA (Agusta S.p.a.)
Ø Discontinuous Galerkin MTMG approach combined with ENSOLV (NLR)
Ø Onera: WAVES
HAD Simülasyon Örnekleri
DNS of the cold flow in a swirl burner with 2.6 billion tetrahedrons, 2009
2.6 billion
cells using
the YALES2
software.
n3 = 2.6*109
Velocity Field http://nonpremixed.insa-rouen.fr/~moureau/yales2.html

DNS of the cold flow in a swirl burner with 2.6 billion tetrahedrons, 2009
2.6 billion
cells using
the YALES2
software.
Progress variable iso-surface http://nonpremixed.insa-rouen.fr/~moureau/yales2.html

Vortex breakdown on a delta wing with high angle of attack
Vorticity iso-surfaces http://www.onera.fr/dsna-en/les-large-eddy-simulation/index.php

Calculation of the blade-vortex interaction on a rotor
31 million grid
points using the
elsA software
package.
(DAAP: Thomas
Renaud)
n3 = 31*106
Vorticity iso-surfaces
http://www.onera.fr/photos-en/simulations/helicopter-blade-vortex-interaction.php
USF1 2010 Car Design
Streamlines and Contours
http://www.racecar-engineering.com/news/cars/397382/usf1-2010-car-design-revealed.html
Movie Animations 2008
Two-way
coupled
Smoothed
Particle
Hydrodynamics
(SPH) fluid
simulation
http://www.cse-lab.ethz.ch/images/stories/articles/siggraph_2008_1b_gh.pdf
HAD Simülasyonları
METU AEE/RÜZGEM Computational Aerodynamics Lab

2020 HAD Simülasyonları
Mevcut HAD hesaplamaları:
• Masaüstü bilgisayarlarda HAD simülasyonları
• Kanat/Gövde: 1 milyon hücreli çözüm ağı à 2000-3000 iterasyon yakınsama
• Endüstri/Akademi: 32-500 işlemci, 10-30-50 milyon hücreli çözüm ağı, 3B
daimi akış çözümleri (Ticari/Açık yazılım)
• Küçük hesaplama işleri ama çok işlemcide: aerodinamik veri tabanı
HAD ile ilgili devam eden çalışmalar:

• Türbülans modelleri (RANS, DES, LES)
Ø Çalıştaylarda
• Sınır tabaka, akış kopması ve türbülansa geçiş modelleri farklı kodlar
• Tasarım ve optimizasyon farklı sonuçlar
• Adjoint çözücüler, Belirsizlik analizleri
• Parçacık Yöntemleri, Moleküler Dinamik Ø YBH intiyacı
• Aeroelastik simülasyonlar Ø Hızlı çözücüler
• Çözüm ağları (overset, adaptive, otomatic)
İleri HAD/YBH hesaplamaları:
• Süpersonik Uçak, Helikopter, Roket simülasyonları (FUN3D)
§ GPU ile CPU’dan 25 kat hızlı çözüm (~20-30 dakika) (80-500 CPU işlemci)
§ 200 Petaflops Summit superbilgisayarında duvar çözümlü LES (FUN3D)
§ 300 Milyon - 60 Milyar hücreli çözüm ağları
§ 40 TB/gün veri transferi
§ CPU’da 1 iş 9 ay hesaplama à GPU’da 6 iş 5 gün hesaplama (Mars Lander)
§ Kodların optimizasyonu ile hızlanma (speed-up): V100 (10), A100 (15)
Nielsen, E., AIAA Jan 2021, www.cfd2030.com

İleri HAD/YBH hesaplamaları:
• Süpersonik Uçak, Helikopter, Roket simülasyonları (FUN3D)
§ GPU ile CPU’dan 25 kat hızlı çözüm (~20-30 dakika) (80-500 CPU işlemci)
§ 200 Petaflops Summit superbilgisayarında duvar çözümlü LES (FUN3D)
§ 300 Milyon - 60 Milyar hücreli çözüm ağları
§ 40 TB/gün veri transferi
§ CPU’da 1 iş 9 ay hesaplama à GPU’da 6 iş 5 gün hesaplama (Mars Lander)
§ Kodların optimizasyonu ile hızlanma (speed-up): V100 (10), A100 (15)
• Bir sonraki uçak tasarımı projesi süresi ?…

• Yazılım ve algoritmaların geliştirilmesi/evrimleşmesi ?...
• Doğrulama için yeterli deney verisi ?…
• Doğru türbülans geçiş modelleri ve kopma modelleri ?...
Nielsen, E., AIAA Jan 2021, www.cfd2030.com

2030 HAD Vizyon Yol Haritası (2014, 2017, 2020)
www.cfd2030.com
2030 HAD Vizyon Yol Haritası (2030 CFD Vision)
2030 HAD zorlukları/hedefleri:
• Karmaşık geometriler, otomatik çözüm ağları, çözüm ağı uyarlanabilme
• Yeni doğru modeller: türbülansa geçiş, kopma ve türbülans modelleri,
duvar modelleri, yanma modelleri
• Duvar modelli/Duvar çözümlü LES hesaplamaları
• Yeni sayısal yöntemler ve hızlı ve doğru yakınsama performansı
2030 Exa-scale HAD hesaplamaları:
• Hibrit mimariler (CPU/GPU) ve algoritmalar
• Uygun yazılımların geliştirilmesi
• Kullanıcıların yetiştirilmesi
• Farklı disiplindeki yazılımların birlikte uyumlu çalışabilmesi
• Sonuçların görüntülenmesi ve işlenmesi: büyük veri
• Uçak Aerodinamik/Yapısal/Kontrol hibrit çözümleri
§ Farklı uçuş koşulları ve manevralar
§ Tam Uçak Simülasyonları (24 saatte)
§ Çok Disiplinli Tasarım, Analiz ve Optimizasyon (MDAO)
§ Aeroelastik hesaplamalar, Aeroakustik hesaplamalar
References
• AEE 544 “Advanced Airfoil and Propeller Theory” Course Notes, METU AEE,
Spring 2020.
• MAK 488/563 “Computational Fluid Dynamics” Course Notes, TOBB ETU ME,
Summer 2015.
• Computational Fluid Mechanics and Heat Transfer, Tannehill, Anderson, and
Pletcher.
Teşekkürler
Q & A & Comments …
Doç. Dr. Nilay Sezer Uzol

nuzol@metu.edu.tr

NilaySezerUzol EuroCC CFD Intro

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

NilaySezerUzol EuroCC CFD Intro

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EuroCC@Türkiye

Yüksek Başarımlı Hesaplama Kış Okulu

Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği’ne

ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü

Knudsen § Kn < 0.01 Sürekli Ortam (Continuum) 𝐾𝑛 = 𝜆/𝐿

Mach § M=0 Şıkıştırılamaz 𝑀 = 𝑉/𝑎

Reynolds § Re < 1 Sürünen Akış (Creeping) 𝑅𝑒 = 𝜌𝑉𝐿/𝜇

Boltzmann Seyreltilmiş / Seyrek

Full Potential Doğrusal olmayan

Gaz Dinamiği Göreceli Zorluk

Kaynak: Prof. Lyle N. Long, 1998

METU AEE/RÜZGEM Computational Aerodynamics Lab

• Temek Akış Denklemleri

• Katı Modelleme Yüksek Başarımlı Hesaplama (YBH)

Ideal Gas Eqn of State:

¶u ¶u • 1-D non-linear 1st-order Wave eqn

¶u ¶u ¶ 2u • 1-D non-linear 2nd-order Wave eqn

1B/2B, Doğrusal/Doğrusal olmayan, Daimi/Zamana bağlı,

FD : İleri Fark (𝑖, 𝑗 + 1)

BD : Geri Fark (𝑖 − 1, 𝑗) (𝑖, 𝑗) (𝑖 + 1, 𝑗)

¶ 2f ö fi +1, j - 2fi , j + fi -1, j

¶ 2f ¶ 2f ¶ 2f • 3-D 2nd-order PDE – Laplace Eqn

fin+1, j ,k - 2fin, j ,k + fin-1, j ,k • 2nd-order accurate central differences:

Þ A tri-diagonal system of linear

Þ Linear cebirsel denklem sistemi

¶T æ ¶ 2T ¶ 2T ¶ 2T ö • 3-D unsteady 2nd-order PDE – Heat Eqn

¶u ¶u • 1-D unsteady 1st-order PDE – Wave Eqn

uin +1 - uin uin - uin-1 • 1st-order FD, 1st-order accurate BD:

Dt n Dt (1) 4th order RK

where R n = R(u n ) = -cu xn Step 3: u (3) = u n + Dt R (2)

Kapalı Yöntemler (Implicit Methods):

• Runge-Kutta methods (Jameson, Schmidt, & Turkel, 1981)

¶u ¶u ¶ 2u • 1-D unsteady 1st-order PDE –

MacCormack method (1969)

Geometry CAD Model Definition of Geometry

Computational Domain Definition of Boundaries

Space Discretization Dividing the

Pointwise (Gridgen) Software

§ Yapısal çözüm ağı (Structured grids)

§ Otomatik katı modelleme geometri ve otomatik çözüm

Maximal LINPACK performance achieved

Tianhe-1A NUDT TH MPP, X5670 2.93Ghz

Maximal LINPACK performance achieved

Earth Simulator NEC SX-6

Maximal LINPACK performance achieved

q Araştırma Enstitüleri (USA): q Comercial CFD Solvers

Velocity Field http://nonpremixed.insa-rouen.fr/~moureau/yales2.html

Progress variable iso-surface http://nonpremixed.insa-rouen.fr/~moureau/yales2.html

Vorticity iso-surfaces http://www.onera.fr/dsna-en/les-large-eddy-simulation/index.php

Streamlines and Contours

METU AEE/RÜZGEM Computational Aerodynamics Lab

HAD ile ilgili devam eden çalışmalar:

Nielsen, E., AIAA Jan 2021, www.cfd2030.com

• Bir sonraki uçak tasarımı projesi süresi ?…

Nielsen, E., AIAA Jan 2021, www.cfd2030.com

Q & A & Comments …

Doç. Dr. Nilay Sezer Uzol

You might also like