Uvod u finansijsko tržište

dr Dejan Šoškić

04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 1

 Tokovi finansijskih sredstava

Finansijski
posrednici

1. Domaćinstva 1. Domaćinstva
2. Preduzeća Finansijska 2. Preduzeća
3. Država tržišta 3. Država
4. Stranci 4. Stranci
suficitarni sektor deficitarni sektor

04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 2

 Istorijat finansijskih tržišta I
• Neolit – 5000 godina p.n.e.
• Sumeri – 3000 godina p.n.e.
• Vavilon, Hamurabijev zak. – 1800 g.p.n.e.
• Sredozemni bazen – morski zajam
• Stara Grčka – zajmovi gradova država
• Stari Rim – 8,3% od 443 g.p.n.e., kasnije od
4% do 12%
04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 3
 Istorijat finansijskih tržišta II
• Rano hrišćanstvo – kamata nedopustiva
• Reformatori (Kalvin, Luter) – 1547. 5% p.a.
• Prve HOV – 12 i 13 vek, cenzus i drž.obv.
• Prva finansijska institucija – Medici,
Firenca – 15. vek
• Bank of England – 1654
• NYSE 1792
04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 4
 Uzroci globalizacije
finansijskih tržišta
• Liberalizacija
• Tehnologija
• Institucionalizacija
• Stabilizacija

04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 5

 Klasifikacija svetskih
finansijskih tržišta

Eksterno tržište
Interno tržište
(međunarodno, ofšor
(nacinalno)
Eurotržište)

Jenki, Samuraj
Domaće tržište Inostrano tržište Rembrant,
Matador, Buldog
04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 6
 Osnovne vrste finansijskog
tržišta
TRŽIŠTE NOVCA TRŽIŠTE KAPITALA

FINANSIJSKO TRŽIŠTE

PRIMARNO SEKUNDARNO

04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 7

 Ostale vrste finansijskih tržišta
• 1. Organizovano • 1. depozitno-kreditno
• 2. Neorganizovano • 2. tržište HOV
• 1. Domaće • 1. Promptna – spot
• 2. Međunarodno • 2. Terminska -
• 1. Tržište dugovnih HOV derivatna
• 2. Tržište vlasničkih HOV

04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 8

 Finansijske institucije
finansijske institucije

depozitne nedepozitne

–KOMERCIJALNE BANKE –OSIGURAVAJUĆE KOMPANIJE

–ŠTEDNO–KREDITNA UDRUŽENJA – FINANSIJSKE KOMPANIJE
– ŠTEDNE BANKE –INVESTICIONE KOMPANIJE
– KREDITNI SINDIKATI –INSTITUCIJE TRŽIŠTA HOV
–investicione banke
–brokersko–dilerske ku}e
–berze

04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 9

 Finansijski instrumenti
na tržištu novca na tržištu kapitala

–kratkoročne državne obveznice –srednjoročne i dugoročne državne

(Treasury Bills) obveznice (Treasury Notes i Bonds)
– depozitni certifikati (CDs) – obveznice lokalnih državnih
– bankarski akcepti (Bankers acceptances) organa (municipal bonds)
– ugovori o rekupovini (Repurchase agreaments) – hipotekarne založnice
– komercijalni zapisi (Commercial papers) (mortgage–backed securities)
– federalni fondovi (Federal Funds) – korporativne obveznice
(corporate bonds)
– obične akcije (common stock)
derivati – preferencijalne akcije
(Preferred stock)
– opcije (Options) – zamenljive HOV
– fjučersi (Futures) (convertible securities)
– varanti (Warrants)
04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 10
 Centralni registar : funkcije
• Registrovanje emisije
• Čuvanje HoV
• Čuvanje na računu člana registra
Depo
• Deponovanje na trgovački račun
• Kliring
• Saldiranje
• Ostalo (registar zalaganja, proxy ...)
04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 11
 Centralni registar II
r.r. vlasnika

centralni depo
račun klijenta trgovački račun trgovački račun račun klijenta

r.r. emitenta
r.r. vlasnika

04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 12

 Centralni registar : članovi
• Brokersko-dilerske kuće
• custodian banke
• drugi CR

04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 13

Centralni registar: vlasnici računa
• Država
• preduzeća
• banke
• finansijski posrednici
• fizička lica
• drugi CR

04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 14

 Custodian : Odnosi
Board of Trustees Fund Holders

Institutional Clients, typically

• Pension Funds
• Investment Funds

Global
GlobalCustodian
Custodian
04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 15
 Custodian: mapa odnosa
Corporate
CorporateAgents
Agents PayingAgents
Paying Agents

Clearing
ClearingAgencies
Agencies Global Registrars
Registrars
Custodian
Regulators
Regulators
Depositaries
Depositaries
Securities
Securities
Lending/Borrower
Lending/Borrower
Fund
FundManagers
Managers Intermediaries
Intermediaries

Institutional
InstitutionalClients
Clients
SubCustodians
Sub Custodians
Market/Price
Market/Pricedata
data
providers
providers TaxAuthorities
Tax Authorities
04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 16
 Custodian: usluge
Collection
Collectionof Sub
of Proxy
ProxyVoting
Voting SubCustodian
Custodian
Income
Income Management
Management

Corporate
CorporateAction
Action Risk
Riskmonitoring Settlement
Handling
Handling monitoring Settlementofof
Forex/MM
Forex/MM
Transactions
Transactions
Foreign
ForeignExchange
Exchange Safe
SafeCustody
Custody
Dealing
Dealing
Securities
Securities Tax
Taxreclaiming
reclaiming
Fund
FundPerformance
Performance Lending/Borrowing
Lending/Borrowing /reporting
/reporting
Measurement
Measurement
Settlement
Settlementofof
Miscellaneous
Miscellaneous Security
Security Treasury/Cash
Treasury/Cash
Settlement
Settlementfunctions
functions Transactions
Transactions Management
Management
04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 17
 Custodian: odnosi

global custodian sub custodian

klijent

asset manager local broker

04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 18

 Državna regulativa na finansijskim
tržištima
• Porast raspoloživih informacija investitorima
• Restrikcije ulaska
• Otvaranje
• Restrikcije aktive i aktivnosti
• Osiguranje depozita
• Ograničenje konkurencije
• Ograničenje kamatnih stopa

04/03/24 Ekonomski fakultet Beograd 19