Part Pattern Whole:

What Matters Most in Wopko Jensma's Visual Poetry

‘n Opsomming van Eva Kowalska

 1. Onderwerp: Eva Kowalska se artikel ondersoek ongepubliseerde visuele gedigte
deur Wopko Jensma, wat sy vergelyk met stukke uit sy bekende versameling, " I
Must Show You My Clippings " (1977).
2. Jensma word erken vir sy vaardigheid in beide skryf en visuele kuns, waar
Kowalska beklemtoon hoe sy visuele poësie elemente uit beide dissiplines integreer.
3. Kontekstualisering: Kowalska plaas Jensma se visuele gedigte binne beide 'n
globale en plaaslike literêr-historiese raamwerk, verhelderende hul betekenis binne
breër artistieke en kulturele bewegings.

Oorsig:
4. Teoretiese Raamwerk: Die artikel plaas Jensma se spesifieke modes van
betekenisbepaling binne 'n teoretiese raamwerk, waardeur dit verduidelik hoe sy
visuele gedigte funksioneer as beide semantiese (betekenis-gebaseerde) en
semiotiese (simboliese) tekste.
5. Analise: Deur analise ondersoek Kowalska die ingewikkelde werking van Jensma se
visuele gedigte, wat lig werp op hul komplekse interaksie van betekenis en
simboliek.
6. Algehele Belang: Die artikel beklemtoon die belang van die begrip van Jensma se
visuele poësie as 'n sintese van verskeie artistieke en literêre invloede, wat insigte
bied in die veelsydige aard van sy kreatiewe uitdrukking.
 1.Erkenningsoorteenkomste: Wopko Jensma se visuele
poësie is minder bekend in vergelyking met sy grafiese
kuns en konvensioneel geskrewe werke, soos blanke
verse. Hy word hoofsaaklik onthou vir langer, meer sterk
stemmende stukke soos "Spanner in the What? Works."
2.Kunsagtige Agtergrond: Jensma se vaardigheid as 'n
Belang in kunstenaar en ontwerper beïnvloed sy skryfstyl, wat dit
doordring met 'n skerp sin vir lyn, vorm, en tekstuur.
Jensma se 3.Bewustheid van Vorm: Jensma se skryfwerk toon 'n
voortdurende bewustheid van die getikte bladsy as 'n
werk: visuele entiteit, soos 'n doek, as gevolg van sy agtergrond
in die visuele kunste.
4.Geskiktheid vir Visuele Poësie: Hierdie tendense maak
Jensma besonders geskik vir visuele poësie, waar die
samevoeging van visuele en teksuele elemente krities is
vir die oordrag van betekenis en estetiese impak.
 1.Gedigte Bespreek: Van die drie gedigte deur
Jensma wat ek sal bespreek, kom een voor in
sy laaste digbundel, "Ek Moet Jou My
Uitsnippels Wys" (1977), genaamd
"Kniediep in die Kak."
2.Kritiese Persepsie: Hierdie bundel word
Oorsig: beskou as Jensma se minstewaardeerde of
mees eksperimentele werk.
3.Ander Gedigte: Die ander twee gedigte,
"Own Your Own" en "Penal," bestaan in
verskillende ontwerpe en is nou deel van die
Walter Saunders-versameling by NEL.
1.Ayub Sheik se Interpretasie: In sy doktorsverhandeling van 2002 bied Ayub Sheik
interpretasies van die visuele gedigte wat ingesluit is in ”Imust show you my clippings,"
asook besprekings van die intertekstuele verwysings binnein hulle.
2.Leti Kleyn se Bespreking: Leti Kleyn bespreek ook Jensma se visuele gedigte in 'n
artikel wat gefokus is op die gebruik van konkrete en visuele elemente in die onderrig van
skeppende skryfwerk, getiteld "Ons kyk vanself" (2012).
3.Beperkte Studie oor Jensma se Poesie: Ten spyte daarvan dat beide Sheik en Kleyn
aansienlik oor verskeie aspekte van Jensma se werk geskryf het, blyk dit dat sy poësie,
veral die visuele aspek, relatief min bestudeer is.
4.Gat in Navorsing: Daar is 'n merkbare gebrek aan wetenskaplike aandag op Jensma se
ongepubliseerde visuele poësie, wat 'n leemte laat in die bestaande literatuur oor sy werk.
Gedigte wat bespreek word:

"Kniediep in die Kak” uit ‘I Must Show You My

Clippings’ (1977)

"Own Your Own”

“Penal”
 • Deur hierdie gedigte in verband met die globale literêr-historiese konteks
en die esteties-semitiese bekommernisse van visuele poësie te beskou,
identifiseer en verduidelik ek die fokus en modus van Jensma se
innovering.

“By viewing these • Die gedigte kan gesien word as deel van 'n langer, gewoonlik marginale,
literêr-historiese tradisie, maar ook as geïsoleerde gevalle waar 'n digter
poems in relation •
'n spesifieke vorm-konteks interaksie begryp.

to the global
Eva onthul die dinamika van die gedigte deur die vraag te stel watter
konfigurasie van semantiese en estetiese elemente die meeste bydra tot
hul funksionering.
literary-his • Eva vra: Is dit die konstituerende dele, of die merke op die bladsy as

context and the

beide visuele en linguistiese komponente, die patrone wat hulle skep
in terme van die estetiese reeks van typografie of kuns, of die spel op
die visuele aspekte van geskrewe taal wat poëtiese betekenis in
aesthetic- hierdie werke skep?

semiotic
• Terwyl die strukturele elemente van 'n visuele teks gerangskik kan
word in uitruilbare hiërargieë, is al drie elemente interafhanklik, en die
teks kan nie funksioneer sonder 'n sinergiese korrespondensie tussen
concerns” hulle nie.
• Jensma se visuele poësie dui op 'n semiotiese entiteit wat op 'n
figuurlike vlak betekenis het wat geskep word deur die interaksie
tussen konvensioneel geskrewe literatuur en visuele kuns sonder
tekstuele elemente.
Böhm & Vladislavic;
Hoe visuele poësie historiese en geografiese grense oorskry en oor
verskeie bewegings en tale verskyn

Visuele poësie demonstreer
breë teenwoordigheid en
aanpasbaarheid oor
uiteenlopende historiese en
geografiese kontekste.
Ivan Vladislavic en Willard Albei skrywers identifiseer 'n
Böhm beklemtoon die "universalistiese neiging"
transnasionale aard van binne die genre, met die oog
visuele poësie in hul op poësie wat nasionale tale
onderskeie werke. en tradisies oorskry.

Visuele poësie se Vladislavic ondersoek Boshoff Die "universalistiese neiging"

veelsydigheid dui op die se Afrikaanse werk saam met in visuele poësie het ten doel
vermoë daarvan om sy visuele kuns, terwyl Böhm om linguistiese en kulturele
tradisionele literêre of hom toespits op vroeëre skeidings te oorbrug, en streef
kunshistoriese raamwerke te 20ste-eeuse werk in Frans en na verenigde uitdrukking oor
transendeer. Spaans. verskillende tale en tradisies.
Visuele poësie teenoor konkrete poësie:

Visuele poësie en konkrete (of 'konkretistiese') poësie het ooreenkomste, maar verskil
in hul benaderings tot voorstelling.

Richard Kostelanetz, in 1977, onderskei tussen hulle en merk op dat hoewel albei
konvensionele sintaksis verwerp, hulle verskillende aspekte beklemtoon.

Konkrete poësie fokus op die fragmentasie van taal, terwyl visuele poësie taal op
perseptuele en semantiese vlakke versterk.

In visuele poësie word woorde verryk deur visuele tegnieke, die samevatting van
verbale materiaal en die byvoeging van konnotasies wat letterlike definisies oorskry.
“Concrete” poësie:
• Richard Bradford offers a sliding scale of poetry, positioning e.e.
cummings as a landmark.
• Up to cummings, there's experimentation with form within the
conventional paradigm of the form-content relationship.
• Beyond cummings, there exists a subgenre known as Concrete
Poetry.
• Boshoff's typewritten work in Kykafrikaans (1981) is placed past
the cummings bookend on Bradford's scale.
• Cummings and Jensma share formal similarities, such as ironic
humor and a focus on the localizing dimension of spoken
language.
• However, their technical innovations differ: cummings uses words
as both soundshape and meaning, while Jensma emphasizes their
role as signs for things with physical presence.
• Cummings's work tends towards the concrete or concretist, while
Jensma's falls into the category of visual or visually enhanced
writing.
“Visual” poësie:
• Visual poetry emphasizes the visual form in
tandem with content.
• Willard Böhm defines visual poetry as "poetry
meant to be seen" (1986).
• The earliest visual poems are attributed to the
Futurists around Guillaume Apollinaire, with
Ernst Gomringer and his colleagues potentially
being the instigators of the form in the 1950s.
• Ivan Vladislavic highlights the transnational
nature of visual poetry, suggesting its presence
across various movements and languages.
Walter Battiss en Jensma's
• Walter Battiss, hoofsaaklik 'n visuele kunstenaar, het soms teks in sy tekeninge opgeneem, insluitend 'n
titellose stuk wat in 1974 gepubliseer is, met die opskrif "My Rubber Stamped Non-Poem."
• Battiss se gedig bestaan uit woorde wat in eenvoudige geometriese vorms vervat is, op die bladsy
oorgedra deur rubberstempels wat Battiss self gemaak het.
• Die samestelling van woorde in Battiss se gedig word gelei deur ontwerpbeginsels, wat 'n landskap skep
met woorde soos "kosmiese strale", "warm", "reën", "koud", "see", "berg", "voël" en " boom."
• Battiss se gedig maak aanspraak op die landskapgenre deur woorde te gebruik om 'n visuele panorama te
skep, wat die onderskeid tussen skone kuns en letterkunde uitdaag.
• Anders as Jensma se werk, wys Battiss se gedig nie doelbewus die tikmasjien as 'n visuele medium nie en
is nie so ingestel op tik nie.
• Battiss se gedig kan beskou word as visueel versterkte skryfwerk eerder as konkrete poësie, aangesien dit
die visuele vorm naas inhoud beklemtoon en die onderskeid tussen skone kuns en letterkunde uitdaag.
• Battiss se werk behels dat woorde met die hand op die bladsy gestempel word, wat 'n ander benadering
tot sintaksis en linguistiese uitdrukking voorstel in vergelyking met Jensma se tikmasjien-gebaseerde
visuele poësie.
 Sintaksis
en • Battiss se gedig bestaan uit woorde wat in eenvoudige geometriese
vorms gerangskik is, met rubberstempels op die bladsy oorgedra.

linguistiese
• Die rangskikking van woorde word gelei deur ontwerpbeginsels en skep
'n landskap met voorstelle van hiërargie of beweging.
• Richard Bradford se stelling oor linguistiese uitdrukking wat koherent

uitdrukkin word wanneer woorde op mekaar volg, kontrasteer met Battiss se

visuele benadering, wat samehang skep deur ruimtelike rangskikking
eerder as lineêre volgorde.

g in Battiss • Battiss se gedig daag die onderskeid tussen beeldende kuns en

letterkunde uit deur woorde te gebruik om 'n visuele panorama te skep,
wat daarop dui dat taal sy lineêre struktuur kan transendeer om

se werk: landskappe op te roep wat tradisioneel met beeldende kuns geassosieer

word.
WURM Journal en Jensma's Poetry:
• WURM was 'n Afrikaanse avant-garde joernaal eietyds aan Ophir, wat visuele poësie van Jensma in 1968 gepubliseer het.
• Jensma het moontlik sy gedigte aan Walter Saunders gestuur, moontlik om sy mening oor die nuwe rigting van sy werk te soek.
• Bewyse dui daarop dat WURM een van die min Suid-Afrikaanse joernale was wat Jensma se visuele poësie gepubliseer het, saam met ander
eksperimentele werke.
• Ten spyte daarvan dat dit as visuele poësie bestempel is, was die WURM-gedigte wat deur Jensma gepubliseer is, tipografies eiesinnige
konvensionele gedigte eerder as werklike konkrete of visuele stukke.
• Die aanvaarding van hierdie vorm deur WURM, ten spyte van sy algemene gebrek aan teenwoordigheid in Suid-Afrika, kan toegeskryf word aan die
tydskrif se openheid vir Europese invloed.
 • Boshoff se boek "Kykafrikaans" staan uit as 'n
noemenswaardige uitsondering op die
algemene gebrek aan plaaslike aanhang vir
Boshoff se visuele poësie.
• In "Kykafrikaans" gebruik Boshoff verskeie
Kykafrikaans en benaderings en tegnieke, insluitend die oortik
van lettertipes teen onnatuurlike hoeke om
Visuele Poësie: kwashaalagtige effekte en blokagtige vorms te
skep.
• Boshoff se eksperimentering met tipografie en
visuele elemente voeg diepte aan die genre
van visuele poësie, wat die potensiaal daarvan
vir vernuwende uitdrukking ten toon stel.
Jensma se tipografiese aspek:
Jensma se poësie vertoon 'n
tipografiese aspek wat sy
vaardighede as grafiese kunstenaar
ten toon stel, wat sy kenmerkende
skryfstyl beïnvloed.
Alhoewel dit nie abstrak is nie,
demonstreer Jensma se houtsnee en
tekeninge sy fokus op strukturele
elemente eerder as mimetiese of
ekspressiewe eienskappe, wat 'n
plastisiteit skep wat die aandag op
die medium vestig.
 "Kniediep in die kak”

• Visuele stilte: Leë spasie binne die gedig dien as 'n vorm van visuele stilte, kontrasteer met die teks en definieer die vorm daarvan.
• Voorbeeld: Die uitsteeksel van leë spasie uit die ingekeepde teksveld suggereer 'n vorm wat soos 'n knie lyk, wat bydra tot die visuele
samestelling van die gedig.
• Teenteks: Die afwesigheid van vorm en die kontras tussen teenwoordigheid en afwesigheid op die bladsy definieer die gedig se vorm.
• Voorbeeld: Die gedig gebruik negatiewe ruimte as 'n teenteks, wat 'n vorm skep wat die algehele komposisie en visuele impak verbeter.
• Tekstuele vlak: Kleiner spasies tussen letters, wat konvensioneel woordgapings aandui, word gebruik om woorde beide visueel en hoorbaar
tydens lees af te baken.
• Voorbeeld: Jensma verander doelbewus die rangskikking van gapings tussen letters, en plaas dit op onkonvensionele plekke om die beoogde
boodskap te verdoesel.
• Veranderde rangskikking: Jensma verander doelbewus die rangskikking van gapings tussen letters deur dit op "verkeerde" plekke te plaas en
letters en lyne om die betekenis te verduister.
• Voorbeeld: Die gedig se boonste helfte bevat gapings wat op onkonvensionele plekke geplaas is, wat lei tot 'n deurmekaar anagram van die
beoogde boodskap.
• Doelbewuste wankommunikasie: Hierdie doelbewuste daad van wankommunikasie maak dit uitdagend om die beoogde
boodskap te ontsyfer, wat vereis dat die leser die deurmekaar briewe moet ontrafel.
• Voorbeeld: Die doelbewuste plasing van gapings en vaslegging skep 'n doelbewuste daad van wankommunikasie, wat die
beoogde boodskap verbloem totdat dit ontsyfer word.
• Ontluikende besef: Soos die leser deur die gedig vorder, kom die beoogde boodskap stadig na vore deur 'n proses van
veranderde herhaling.
• Voorbeeld: Dit neem dertig reëls vir die boodskap om duidelik te word, wat 'n ontluikende besef van die situasie wat binne
die gedig beskryf word, verteenwoordig.
• Reflektief van tema: Hierdie proses weerspieël die gedig se sentiment, wat dien as 'n ontluikende besef van die situasie wat
daarin beskryf word.
• Voorbeeld: Die doelbewuste kompleksiteit van die gedig se struktuur weerspieël die idee dat 'n mens dalk in figuurlike
probleme vasgeval kan word sonder om dit doelbewus te soek.
 “Own Your Own”
• Visuele en konseptuele verband met "Kniediep": "Eien jou eie" word aangebied as 'n eweknie van die gedig "Kniediep in die Kak."
Visueel kontrasteer dit met "Kniediep" deur uit te steek waar laasgenoemde terugtrek, wat 'n komplementêre verhouding tussen
die twee gedigte suggereer. Hierdie visuele simmetrie dui op 'n doelbewuste poging van Jensma om samehang tussen die twee
werke te skep.
• Opkomende semantiese betekenis en idiomatiese woordspel: Soortgelyk aan "Kniediep," is "Besit jou eie" gemoeid met die oordra
van ontluikende semantiese betekenis wat in die teks ingebed is. Dit is ook betrokke by oorkoepelende idiomatiese woordspel, wat
betekenislae suggereer wat geleidelik ontvou soos die leser met die gedig omgaan.
• Strategiese gebruik van tipografie: Die woord "penetreer" dien as 'n sentrale element in die gedig se uitleg, in die middel
geposisioneer as sy langste lyn en visuele fokuspunt. Bo en onder dit groei en trek die teks letter vir letter terug, wat 'n visuele
simmetrie skep. Hierdie tipografiese rangskikking beklemtoon woordspel tussen "pen" en "penetreer", wat die gedig se tematiese
verkenning van die krag van taal versterk.
• Verkenning van die spreekwoord "Die pen is magtiger as die swaard": Die gedig delf in die bekende
spreekwoord, wat daarop dui dat die pen se figuurlike vermoë om taal en bewussyn te "deurdring" dit krag
gee. Deur middel van visuele en tekstuele elemente beklemtoon Jensma die betekenis van taal om
gedagtes en aksies te beïnvloed, deur dit te jukstaponeer met die idee van die swaardswaaiende woorde.
• Gevoel vir groei en afname in vorm: Soos "Kniediep," toon "Eien jou eie" 'n skerp gevoel van groei en
afname in sy visuele vorm. Hierdie visuele voorstelling weerspieël die tematiese elemente van die gedig,
wat genuanseerde dinamika van sentiment en betekenis vasvang.
• Insluiting van "ek" en "swaard?": Die gedig sluit af met die insluiting van twee woorde, "ek" en "swaard?",
wat afwyk van die volgorde wat verband hou met "pen" en "dring." "Ek" stel agentskap in die daad van
skryf, terwyl "swaard?" dien as 'n tentatiewe punchline, wat die magsdinamika wat met taal en uitdrukking
geassosieer word, bevraagteken.
 “Penal”
• Gebruik van klank en fisiese vorm: In "Penal" gebruik Jensma die klanke en fisiese vorms van woorde in samehang en jukstaposisie. Die herhaling van
klanke skep ritme, soos die stadige, onomatopeiese swaai van "pendulumpendulumpendulum" in teenstelling met die dringende imperatief
"penalisepenalisepenalise." Ten spyte van die onsamehangende aard van die gedig, handhaaf dit 'n sterk gevoel van simmetrie.
• Wyer woordeskat en tematiese samehang: Anders as die ander gedigte wat bespreek is, gebruik "Penal" 'n breër woordeskat maar ontbreek
grammatikale verwantskappe tussen die uitinge. Ten spyte hiervan vertoon dit tematiese samehang, met sy samestellende dele wat begin met "pen" wat
moontlik dien as 'n aanklag van outeursmag.
• Strukturalistiese lees en patroonherkenning: 'n Strukturalistiese benadering is geskik vir die ontleding van visuele poësie
soos "Penal", met die fokus op patrone eerder as individuele elemente. Visuele poësie gebruik dikwels tematiese herhaling
om motiefsamewerking te skep, wat die dinamiese teenwoordigheid daarvan versterk. Die komplementêre vorms van
"Kniediep in die Kak" en "Eien jou eie" maak visuele interaksie tussen hulle moontlik.
• Stilistiese analise en visuele teenwoordigheid: Stilistiek, hoewel dit ietwat gedateer is, is relevant vir visuele poësie
aangesien dit die visuele kant van taal in ag neem. Topografiese of visuele stilistiek erken dat skryf 'n visuele impak het
buite die semantiese inhoud daarvan. Jensma se visuele poësie strek verder as semantiese betekenis en inkorporeer
metafore, idiome en die visuele vorm van die gedigte self as gebare na iets dieper.
• Beyond Semantic Meaning: "Penal" transendeer blote semantiese inhoud deur te verwys na metafore en idiome wat nie
eksplisiet daarin geskryf is nie. Die gedig se visuele vorm dien as 'n metafoor en gebaar na iets buite mimetiese
voorstelling, wat sy eie proses en momentum beliggaam.
• Böhm se perspektief op visuele poësie: Böhm stel voor dat visuele poësie daarop gemik is om die
dubbele perspektief wat deur geskrewe woorde ingevoer word te transendeer deur die dualiteit
van betekenis te verskuif na 'n ruimte tussen linguistiese en visuele tekens. Volgens hom bestaan
visuele poësie gelyktydig as 'n gedig en 'n prent, met die rangskikking van woorde wat deel word
van 'n groter geheel.

• Helgesson se interpretasie: Helgesson argumenteer dat Jensma se visuele werk vryheid van
definisie bereik deur in en uit die gebied van die leesbare te beweeg, platheid, visuele ritme en
materialiteit saam met semantiese inhoud te ontgin. Hy beklemtoon 'n parallelle dualiteit tussen
die onleesbare visuele en die leesbare semantiese, wat die gedig in afsonderlike komponente skei.

• Horn se siening oor visuele tekste: Horn beskou visuele tekste as selfstandige entiteite wat deur 'n
stel reëls beheer word, waar woorde en letters onderworpe is aan die patroon wat die gebruik
daarvan beheer. Hy voer aan dat visuele tekste nie verwysing na enigiets buite hulself het nie en
uitsluitlik gedefinieer word deur hul interne struktuur, wat die losmaking van die wêreld en die
ontkenning van taal se noodsaaklike funksie van denotasie bevraagteken.
• Teoretiese perspektiewe op visuele poësie: Hierdie verskillende sienings stel verskillende benaderings tot die verstaan van
visuele en konkrete poësie voor, wat wissel van die fokus op semantiese of semiotiese betekenis tot die verkenning van die
verhouding tussen vorm en inhoud. Hulle beklemtoon ook die belangrikheid daarvan om beide die linguistiese en visuele
aspekte van visuele poësie in ag te neem om semantiese ooreenstemming te bereik en betekenis uit te nooi.

• Kuhns se perspektief op literêre tekste: Kuhns voer aan dat 'n literêre teks 'n funksionele geheel is waar elke detail 'n verskil
maak in die finale effek, maar individuele dele kan verander word sonder om die teks radikaal te verander. In visuele poësie
word addisionele dimensies by die teks gevoeg, wat lei tot meer konfigurasies en interpretasies.

• Funksionele en Semiotiese vlakke van visuele poësie: Vir visuele poësie om effektief te wees, moet beide die linguistiese en
visuele aspekte ooreenstem met die geheel, en terugdink oor die samestellende dele daarvan. Terwyl dit op 'n semiotiese
vlak funksioneer, nooi visuele poësie betekenis deur 'n reeks moontlike interpretasies, wat inkongruensie tussen die
elemente daarvan insluit binne die figuurlike ruimte wat deur die visuele teks geskep word.

• Bydrae van Jensma se Visuele Poësie: Jensma se visuele poësie dra by tot die voortdurende gesprek in die kunste oor
tekstuele en visuele betekenis. Deur persoonlik belangrike temas te verken en Afrikaans en Engels te gebruik, verbeter sy
werk sowel sy oeuvre as die globale korpus van visuele poësie, en demonstreer dinamika wat elders in sy werk resoneer.