B A L O N I A R S T W O

Anna Bednarz
P R A D AW N E K O R Z E N I E
B A L O N I A R S T WA

Interesującą ciekawostką jest to, że już

w starożytnych Chinach dostrzegano,
że powietrze ogrzewane jest lżejsze
od zimnego. Budując latawce
w kształcie smoków, wkładano do ich
paszczy płonące pochodnie.
Ta praktyka, mimo że nie wynikała
z dogłębnej wiedzy z zakresu fizyki,
była prymitywną formą wykorzystania
zasady, na której działa balon na gorące
powietrze. Ogrzewanie powietrza
wewnątrz smoczych latawców
sprawiało, że stawały się one znacznie
lżejsze, co pozwalało im lepiej i dłużej
unosić się w powietrzu. Przygody
z „latającymi smokami” mogą być
zatem traktowane jako dalekie echo
późniejszego baloniarstwa.
 P I E RW S Z E L O T Y

Rozwój baloniarstwa zaczął się jednak na dobre

dopiero w XVIII wieku z pracami pionierów takich
jak bracia Montgolfier. Joseph-Michel i Jacques-
Étienne Montgolfier, pochodzący
z Francji, są uważani za pionierów baloniarstwa.
To oni przeprowadzili pierwszy udany lot
balonem na gorące powietrze. Lot balonem z 5
czerwca 1783 roku był bezzałogowy. Papierowo-
płócienny balon miał średnicę ok. 12m. Ich balon
wzniósł się na wysokość 2000 m i w czasie 10-
minutowego lotu przebył odległość blisko 2 km.
Pierwszy udany załogowy lot balonem odbył się 19
września 1783. Balon, zaprojektowany przez braci
Montgolfier, wznosił się na wysokość około 1,6 – 3
km. Lot trwał 10 minut, a balon pokonał dystans
około 2 km. Na pokładzie, zamiast ludzi, były
Pierwszy lot balonem z człowiekiem
odbył się w Paryżu, 21 listopada 1783
roku.
Na pokładzie balonu znaleźli się Jean-
François Pilâtre de Rozier i François
Laurent d’Arlandes.
Przed tym lotem obawiano się,
że człowiek nie przeżyje na wysokościach,
na które mógł wznieść się balon. Podczas
historycznego lotu Pilâtre
de Rozier i d’Arlandes wzniesli się
na wysokość około 1 km i pokonali
dystans około 9 km w ciągu 25 minut.
Pomimo że balon był zaprojektowany tak,
że ognisko umieszczone na pokładzie
podtrzymywało ciepło powietrza wewnątrz
balonu, podróżnicy musieli dodatkowo
podtrzymywać ogień w trakcie lotu,
co nie było zadaniem łatwym. Pomimo
trudności, lot zakończył się sukcesem.
Pierwsze udane loty balonem zapoczątkowały rozwój baloniarstwa. W XIX wieku
balony stały się popularne wśród eksploratorów i naukowców.
W kolejnych latach balony były wykorzystywane na różne sposoby – od rozrywki,
poprzez eksplorację, aż po wojskowość. Podczas I i II wojny światowej balony były
wykorzystywane do celów obserwacyjnych i obronnych.
JAK TO DZIAŁA??

Balony unoszą się w powietrzu ponieważ siła wyporu na nie działająca może być
większa niż siła ciężkości. Jeśli chcemy aby balon się wznosił, musimy
zwiększyć siłę wyporu (np. podgrzewając gaz w balonie), albo zmniejszyć siłę
ciężkości (np. wyrzucając balast). Niestety, nie można balonem wznieść się
dowolnie wysoko, ponieważ w górnych partiach atmosfery powietrze jest tak
rzadkie (a więc i lekkie), że wyprodukowanie gazu od niego lżejszego staje się
prawie niemożliwe. Opuszczenie balonu wymagać będzie z kolei oziębienia gazu
w balonie lub wypuszczenia części tego gazu.
Zgodnie z prawem Archimedesa siła nośna balonu jest równa:
F = gVd