ROZDZIAŁ:

POCZĄTKI EPOKI NOWOŻYTNEJ

TEMAT: Wielkie odkrycia geograficzne

PRZYCZYNY ODKRYĆ GEOGRAFICZNYCH:

1. Chęć znalezienia morskiej drogi do Indii.

Konstantynopol został zajęty przez Turków w
1453 roku. Tym samy ceny towarów
sprowadzanych z Indii wzrosły wielokrotnie.
2. Rozwój techniki i nauki w XV wieku.
Zbudowano żaglowce nadające się do dalekich
wypraw: karawela i większy karak.
Pojawiły się dokładniejsze mapy i przyrządy
nawigacyjne: busola i astrolabium.
3. Chęć wzbogacenia się i poznania świata.
 ODKRYCIE AMERYKI:
Pod koniec średniowiecza uczeni
byli przekonani że ziemia jest
okrągła. Włoski żeglarz – Krzysztof
Kolumb postanowił opłynąć ziemię
dookoła i tym samym dotrzeć do
Indii. Jego wyprawę sfinansowała
Hiszpania. W sierpniu 1492 roku
wyruszył na wielką morską
wyprawę. Po trzech miesiącach –
12 października 1492 roku dotarł
do Ameryki. W jego wyprawie
wzięły udział trzy statki na czele z
karawelą „Santa Maria”. Kolumb
był przekonany, że dopłynął do
Indii, dlatego mieszkańców tych
ziem nazwał Indianami.

Karawele Santa Maria, Pinta i Nina biorące udział w wyprawie Krzysztofa Kolumba.
Odkrycie Ameryki uważa się za przełom w
dziejach: koniec średniowiecza i początek
epoki nowożytnej.
ODKRYCIE DROGI MORSKIEJ DO INDII:

Portugalczycy nie uwierzyli, że Kolumb

dotarł na Wschód. Uważali, że droga
do Indii wiedzie dookoła Afryki. Na
czele wyprawy sfinansowanej przez
Portugalię stanął Vasco da Gama.
Wyprawa zakończyła się sukcesem i
dotarciem do Kalikatu w Indiach w
1498 roku.
DOOKOŁA ŚWIATA:

Kolejnym morskim przedsięwzięciem

była wyprawa dookoła świata. Dokonał
tego portugalski żeglarz Ferdynand
Magellan. W trakcie wyprawy odkrył
Ocena Spokojny, który sam tak nazwał.
Ferdynand Magellan zginął w walkach
z tubylcami na Filipinach, ale jego
wyprawa zakończyła się sukcesem.
Wyprawa trwała w latach 1519 – 21 i
ostatecznie udowodniła, że Ziemia jest
okrągła.
SKUTKI WIELKICH ODKRYĆ GEOGRAFICZNYCH:

1. Zniszczenie przez Hiszpanów cywilizacji Azteków, Inków i

Majów.
2. Śmierć milionów Indian w wyniku ludobójstwa, chorób
sprowadzonych przez Europejczyków lub pracy ponad siły w
kopalniach i na plantacjach.
3. Sprowadzenie do Ameryki czarnoskórych niewolników z
Afryki, którzy mieli pracować na plantacjach.

Stolica państwa Azteków – Tenochtitlan zniszczona przez Hiszpanów.

4. Utworzenie kolonii przez Hiszpanię i Portugalię. KOLONIA – to zamorski obszar państwa.
HISZPANIA: Zachodnia część Ameryki Południowej, Ameryka Środkowa, Zachodnia Ameryka Północna oraz Filipiny na
Dalekim Wschodzie.
PORTUGALIA: Dzisiejsza Brazylia, Afryka, Indie i Indonezia.

5. Hiszpania stała się

największą potęgą świata.
Rośliny i zwierzęta sprowadzone z Ameryki
 ROZDZIAŁ:
POCZĄTKI EPOKI NOWOŻYTNEJ

TEMAT: Renesans w Europie

RENESANS – epoka w kulturze i sztuce zapoczątkowana we Włoszech w XIV wieku. W całej Europie przypada na wiek XVI.
Renesans został zapoczątkowany ze Włoszech ze względu na bogactwo tamtejszych mieszczan oraz bliskość zabytków
kultury starożytnego Rzymu.
CECHY RENESANSU:
1. Renesans narodził się we Włoszech.
2. W centrum zainteresować znalazł się CZŁOWIEK oraz
otaczający go świat.
3. Sztuka renesansu nawiązywała do sztuki antycznej
starożytnego Rzymu i Grecji.
4. W malarstwie zastosowano perspektywę.
5. W architekturze ponownie pojawiły się kopuły i kolumny.

HUMANIŚCI – ludzie, których zainteresowania związane są z

literaturą, kulturą, historią, sztuką. Pojęcie to pojawiła się w okresie
renesansu i pochodzi z łacińskiego słowa humanitas oznaczającego
człowieczeństwo, kulturę.

CZŁOWIEK RENESANSU – to człowiek posiadający wszechstronne

zainteresowania.

ODRODZENIE – inna nazwa renesansu, która oznacza odrodzenie

kultury i sztuki antycznej.
ARTYŚCI RENESANSU: MICHAŁ ANIOŁ

Był malarzem, rzeźbiarzem i architektem.

Jego najbardziej znanym dziełem są freski z kaplicy sykstyńskiej w Watykanie (to w niej kardynałowie wybierają papieża).
Jedna ze scen przedstawia stworzenie człowieka.
Wnętrze kaplicy Sykstyńskiej
wraz z freskiem Sąd Ostateczny Michała Anioła.
ARTYŚCI RENESANSU: LEONARDO DA VINCI

Był najbardziej wszechstronnym twórcą odrodzenia: malarz, rzeźbiarz, architekt,

muzyk, filozof, anatom, matematyk, mechanik, wynalazca, poeta. Tym samym
był prawdziwym człowiekiem renesansu.
Mona Lisa – jeden z najsłynniejszych obrazów na świecie, przedstawia
portret młodej mieszkanki Florencji.
Obraz cechuje realizm przedstawienia postaci praz zastosowana
perspektywa tła.
Ostatnia wieczerza – fresk Leonarda da Vinci
Rafael Santi – malarz i architekt.
Jednym z jego najsłynniejszych
dzieł jest fresk Szkoła ateńska
znajdujący się w Watykanie i
przedstawiający
najwybitniejszych filozofów
starożytnej Grecji.
W średniowieczu książki były przepisywane, co
powodowało ich astronomiczne ceny.
Około 1450 roku niemieckie rzemieślnik Jan Gutenberg
wynalazł czcionkę drukarską. Pierwszą wydrukowaną przez
niego książką była Biblia wyprodukowana w 200
egzemplarzach na papierze. Była 10 razy tańsza od Biblii
przepisanej ręcznie.
W średniowieczu uważano, że Ziemia jest centrum
wszechświata. Taką teorię nazywamy geocentryczną.
Teorię geocentryczną obalił polski astronom Mikołaj
Kopernik (str. 18), który udowodnił, że w centrum
naszego układu planetarnego znajduje się Słońce a
nie Ziemia. Jego teorię nazwano heliocentryczną.
Swoją teorię przedstawił w dziele O obrotach sfer
niebieskich, które zostało wydane w 1543 roku.
Astronom Kopernik, czyli
rozmowa z Bogiem
Obraz Jana Matejki
przedstawiający Mikołaja
Kopernika podczas
obserwacji nieba.
ZADANIE DOMOWE:

Na podstawie tekstu podręcznika (str. 18 - 19) odpowiedz na pytania:

1. Wyjaśnij na czym polegała rola Galileusza w dziejach astronomii.
2. Przedstaw stosunek humanistów do człowieka i religii.

ODPOWIEDZI PRZESLIJ ZA POŚREDNICTWEM CLASSROOM DO NASTĘPNEJ LEKCJI.

 ROZDZIAŁ:
POCZĄTKI EPOKI NOWOŻYTNEJ

TEMAT: Reformacja – rewolucja protestancka

w Europie.
REFORMACJA – ruch religijny zapoczątkowany przez Marcina Lutra mający na celu zniszczenie Kościoła Katolickiego
w Europie. Nazywany jest również rewolucją protestancką.

Przyczyny reformacji:
- chęć przejęcie majątku kościoła przez władców niemieckich
- gorszące obyczaje duchowieństwa w Kościele Katolickim
- nadużycia finansowe Kościoła, np. nepotyzm (obsadzanie
stanowisk znajomymi)
- sprzedaż odpustów, która polegała na sprzedaży
odpuszczenia wiń za grzechy.

Sprzedaż odpustów oburzyła zakonnika z niemieckiej

Wittenbergi Marcina Lutra. W 1517 roku ogłosił 95 tez
przeciwko sprzedaży odpustów. Zgodnie z tradycją przybił je
drzwiach w kościoła w Wittenberdze – co oznacza, że zaprasza
uczonych do wspólnej dyskusji.
Wystąpienie Marcina Lutra w 1517 roku.
Papież Leon X potępił Marcina
Lutra i wyklął go jako heretyka.
W ten sposób rozpoczęła się
reformacja. Marcin Luter założył
nowy kościół – luterański, jego
wyznawców nazywamy
protestantami.
 KATOLICYZM LUTERANIZM
Do zbawienia potrzebne są wiara i łaska
Na niebo można zasłużyć dobrymi uczynkami.
Boża (dobre uczynki nie mają znaczenia)

Władze Kościoła decydują, jak należy rozumieć Każdy chrześcijanin sam decyduje, jak
Pismo Święte. rozumieć Pismo Święte.

Kult świętych i Maryi Nie ma kultu świętych i Maryi.

Duchownych obowiązuje celibat (bezżenność) Duchownym wolno się żenić.

Istnieją zakony. Zakony zostały zniesione.

Nabożeństwa odprawiane w językach

Nabożeństwa odprawiane po łacinie.
narodowych.
Część książąt niemieckich przeszła na
luteranizm. Przy wierze katolickiej pozostał
cesarz niemieckie. W konsekwencji doszło do
wojen religijnych, które zakończyły się pokojem
w Augsburgu w 1555 r. Pokój wprowadzał
zasadę „Czyj kraj, tego religia”. W ten sposób
Niemcy podzielili się na część katolicką i
protestancką.
KALWINIZM:
Kolejnym odłamem protestantyzmu stał się kalwinizm. Jego twórcą
był Jan Kalwin, który głosił naukę, że każdy człowiek jest od urodzenia
przeznaczony do zbawienia lub do potępienia. Kalwinizm
rozprzestrzenił się przede wszystkim na terenie Szwajcarii i Francji.
ANGLIKANIZM:
Król Anglii Henryk VIII również dążył od zerwania zależności od papieża.
Bezpośrednią przyczyną stał się brak zgody papieża na rozwód Henryka
VIII z żoną. W takich okolicznościach Henryk VIII ożenił się z nową żoną i
w 1534 roku ogłosił, że jest głową Kościoła Anglikańskiego. Król Henryk
VIII zlikwidował zakony i przejął majątek Kościoła katolickiego na
terenie Anglii.
PODZIAŁY W CHRZEŚCIJAŃSTWIE:
1054 – Wielka Schizma Wschodnia w wyniku
której powstał kościół prawosławny.
1517 – początek reformacji w wyniku, której
wykształciły się kościoły protestanckie
(luteranie, anglikanie, kalwini)
 ROZDZIAŁ:
POCZĄTKI EPOKI NOWOŻYTNEJ

TEMAT: Reforma Kościoła Katolickiego

SKUTKI REFORMACJI:
W wyniku reformacji od Kościoła Katolickiego
odeszło wielu wiernych, przede wszystkim w
Niemczech, Skandynawii, Anglii, Szwajcarii i
Francji.
Protestanci kładli nacisk na częste czytanie
Biblii, która była tłumaczona na języki
narodowe. Podobnie nabożeństwa prowadzone
były w ojczystych językach protestantów.
W Europie doszło do licznych wojen religijnych
w wyniku których państwa podzieliły się na
katolickie i protestanckie.
W takich okolicznościach papież zwołał sobór
do miejscowości Trydent w północnych
Włoszech.
SOBÓR – spotkanie biskupów Kościoła
Katolickiego w celu ustanowienia prawa
kościelnego.
Sobór trydencki trwał w latach 1545 – 1563
(18 lat z przerwami)
DECYZJE SOBORU TRYDENCKIEGO:
1. Za podstawę wiary uznał nie tylko Pismo
Święte, ale też Tradycję – czyli ustalenia podjęte
na podstawie Biblii (np. kult Maryi i Świętych).
2. Podkreślił, że do zbawienia potrzebne są
dobre uczynki i wiara.
3. Uznał łacińską Wulgatę za obowiązującą
wersję Biblii.
4. Utrzymał nabożeństwa pod łacinie i celibat
księży.
5. Powołał seminaria, które miały kształcić
duchownych (dotąd ich nie było)

Sobór zapoczątkował proces odnowy w Kościele

Katolickim. Historycy protestanccy nazwali go
kontrreformacją, historycy katoliccy – reformą
Kościoła.
INKWIZYCJA:
W celu wykrywania herezji w Kościele Katolickim powołano
Święte Oficjum – sąd w sprawach odstępstw od wiary katolickiej.
Osoby, które głosiły podglądy niezgodne z nauczaniem Kościoła
Katolickiego stawały przed sądem, który rozstrzygał ich sprawy.
Inkwizycja zatrzymała postępy reformacji. Wielu ludzi obecnie
uważa, że była to organizacja stosująca powszechnie tortury,
która wydawała zazwyczaj wyrok śmieci na skazanego.
To nieprawda: Kary śmierci stanowiły tylko 1% wyroków.
Znaczenie częstsze były kary pokutne.
W 1559 roku Święte Oficjum wydało Indeks Ksiąg Zakazanych –
czyli takie, które Kościół uznawał za szkodliwe.
TOWARZYSTWO JEZUSOWE – JEZUICI:
To zakon założony przez świętego Ignacego Loyolę – byłego hiszpańskiego
żołnierza, który nawrócił się wiarę w Jezusa Chrystusa.
Zakon Jezuitów został zorganizowany na wzór wojskowy (na jego czele stoi
duchowny z tytułem generała). Zakonnicy muszą być bezwzględnie posłuszni
generałowi zakonu i papieżowi.
Jezuici zajęli się:
- Nawracaniem pogan na chrześcijaństwo poza Europą.
- Zachęcaniem protestantów do powrotu do Kościoła Katolickiego.
- Prowadzeniem kolegiów jezuickich, czyli szkół.