ZACHOWANIA PROSPOŁECZNE

W POJĘCIU PSYCHOLOGII
SPOŁECZNEJ
Wiktoria Kosowska, Magda Linde
 Definicja
Zachowanie prospołeczne jest dobrowolnym zachowaniem mającym na celu
przyniesienie korzyści innym przy uwzględnieniu motywów pozaosobistych.

Do zachowań prospołecznych zaliczamy: pomoc innym, dzielenie się z innymi

oraz ochrona
 Cechy charakteru
◦ Typ egoistyczny : są to osoby skupione na sobie, wykorzystujące w
kontaktach z innymi ludźmi strategie manipulacyjne, a także szukające
samousprawiedliwień, wykazują mniejszą tendencję do zachowań
prospołecznych

◦ Typ altruistyczny : są to osoby, które charakteryzują się tendencją do

udzielania pomocy
 Rola empatii
Inni badacze zachowań prospołecznych sugerują, że pobudzenie pojawiające się
przy obserwacji osoby potrzebującej pomocy może wynikać z odczuwania
empatii

Empatia - zdolność do postawienia siebie na miejscu drugiej osoby i odbierania

w podobny sposób zachodzących wydarzeń oraz odczuwania podobnych emocji
( np. radości i smutku)
 Teoria altruizmu

Altruizm to dążenie do pomagania innym ludziom, nawet jeśli dla jednostki

koszty pomagania są wyższe niż korzyści. Ludzie działający w sposób
altruistyczny mogą całkowicie nie zwracać uwagi na koszty osobiste związane z
niesieniem pomocy
 Rodzaje motywacji do zachowań
prospołecznych

o Motywacja endocentryczna – (skierowana do wewnątrz – egoistyczna)

o Motywacja egzocentryczna (skierowana do zewnątrz – pozaosobista)

Czynniki wpływające na rodzaj motywacji do pomagania:

Obecność i postępowanie innych; właściwości biorcy pomocy; relacje
między dawcą a biorcą pomocy; samopoczucie, w tym emocje
 Wpływ emocji i samopoczucia na zachowania
prospołeczne
• Eksperyment A. Isen i P. Levin (1972) -Aby poprawić nastrój przypadkowych osób na
chodniku koło automatu zostawiali dziesięciocentową monetę. Gdy ktoś zauważył monetę i
schował ją do kieszeni, koło niego przechodził mężczyzna dźwigający ryzę papieru, który
celowo upuszczał ją przed znalazcą monety.

◦ model pobudzenia–bilansu Jane Piliavin - zakłada, że głównym motywem

pobudzającym nas do działania w sytuacji nagłej jest chęć redukcji naszych negatywnych
emocji będących wynikiem obserwacji cierpienia innej osoby.
 Model interwencji w sytuacji
kryzysowej (Bibba Latanégo i Johna
Darley’a). Inspirowany próbą wyjaśnienia
słynnej napaści w latach 60 w Nowym Yorku
Człowiek z nożem zaatakował młodą kobietę
na tyłach kamienicy. Niestety nikt nie udzielił
jej pomocy, pomimo że wołanie o pomoc było
słyszane przez wielu mieszkańców.
Zjawisko to jest nazywane zjawiskiem
obojętnego przechodnia - świadek zdarzenia
nie decyduje się pomóc osobie będącej w
potrzebie, tylko obserwuje przebieg wydarzeń.
Wykazano, że im większa jest liczba
świadków obserwujących zdarzenie, tym
mniejsza szansa udzielenia pomocy ofierze.
 Zachowania prospołeczne u dzieci
Przejawianie przez dzieci zachowań prospołecznych jest w dużym stopniu wynikiem
socjalizacji, jakiej poddane jest dziecko w ro­dzinie i w grupie rówieśniczej . Stosując
odpowiednie zabiegi wychowawcze można nauczyć dziecka przejawiania takich zachowań.

Wpływ na wykształcenie zachowań prospołecznych w młodym wieku, ma również

atmosfera w domu rodzinnym.
Badania przeprowadzone przez Martę Wyszyńską wskazują, że znacznie częściej osoby
pochodzące z domów, w których panują serdeczne stosunki, wykazują skłonności
prospołeczne w porównaniu z osobami wychowanymi we wrogiej atmosferze.
 Źródła:
◦ https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Psychologica/
Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Psychologica-r2005-t9/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Psychologica-r2005-t9-s81-93/
Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Psychologica-r2005-t9-s81-93.pdf
◦ http://psychoprimum.blogspot.com/2012/09/zachowania-prospoeczne.html
◦ https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/7119/RND144--15--Zachowania-prospoleczne--Grochowalska.pdf?
sequence=1&isAllowed
◦
https://openstax.org/books/psychologia-polska/pages/12-8-zachowania-pomocne
◦ https://repozytorium.uni.wroc.pl/Content/109392/PDF/10_Prokosz_Malgorzata_Prospolecznosc_dzieci_i_mlodziezy_w_rodzinie.pdf
◦ https://www.scritub.com/limba/poloneza/Zachowanie-prospoeczne-dlaczeg1211214149.php
◦ https://positivepsychology.com/prosocial-behavior/#findings
◦ http://psychology.iresearchnet.com/social-psychology/prosocial-behavior/
◦ https://journals.pan.pl/Content/82057/mainfile.pdf