ANAYASA HUKUKU

BÖLÜM 7

DEVLET ŞEKİLLERİ I:
MONARŞİ VE CUMHURİYET
 Monarşi ve Cumhuriyet Ayrımı

Leon Duguit (Leon Dügi)

devlet başkanının göreve geliş usulüne göre

bir ayrım yapar

2
 Monarşi ve Cumhuriyet

Devlet başkanı, bu makama

veraset yoluyla geliyorsa monarşi

başka bir usulle geliyorsa cumhuriyet

3
 Monarşi ve Cumhuriyet

Monarşi ve cumhuriyet,
birbirine karşıt

iki kavramdır

Bir monarşi,
mutlak veya despotik olabileceği gibi

Bir cumhuriyet de
mutlak veya despotik olabilir

4
 Monarşi

Devlet başkanlığının,
irsi olarak intikal ettiği devlet şeklidir

saltanat haklarının sınırlanmasına göre,

 monarşiler ikili bir ayrıma tabi tutulur

5
6
 Monarşinin Sınıflandırılması

1. Mutlak monarşi
2. Meşruti monarşi

7
8
 Mutlak Monarşi

Hükümdarın saltanat hakları,

kanuni bir sınırlandırmaya tabi tutulmamıştır

bütün iktidar gücü hükümdarın elindedir

gücünü sınırlandıracak parlamento benzeri bir organ söz

konusu değildir

9
 Mutlak Monarşi

Avrupa’da,
mutlak monarşi kalmamıştır

Mutlak monarşiden meşruti monarşiye,

ilk İngiltere (1689) geçmiş

onu diğer Avrupa ülkeleri izlemiştir

10
 Meşruti Monarşi
sınırlı monarşi veya anayasal monarşi demektir

hükümdarın saltanat hakları kanuni bir sınırlandırmaya

tabi tutulmuştur

11
 Meşruti Monarşi
Hükümdarın yanında,
devlet iktidarını onunla birlikte paylaşan ve

en azından bir kısmı halk tarafından seçilen

bir parlamento vardır

Hükümdar,
devletin tek organı değildir

12
 Meşruti Monarşi

hükümdar ve parlamento
yetkilerini anayasadan alırlar

Avrupa’da 19. yy’dan itibaren,

mutlak monarşilerin yerini

meşruti monarşiler

almıştır

13
 Meşruti Monarşi

Günümüzde Avrupa’da:
İngiltere, İspanya, Belçika,

Hollanda, Danimarka, İsveç,

Lüksemburg ve Norveç’te

meşruti monarşi vardır

14
 Cumhuriyet

Dar anlamda cumhuriyet,

meşrutiyetin tersidir

Leon Duguit’ye göre,

devlet başkanı göreve veraset dışındaki başka bir usulle

geliyorsa, o devlet cumhuriyettir

monarşi olmayan her devlet cumhuriyettir

15
16
 Cumhuriyet

Devlet başkanının,
seçimle ya da

zor kullanarak

işbaşına gelmesi önemli değil

17
 Cumhuriyet
Monarşi,
mutlak ve despotik olabileceği gibi

Cumhuriyet de,
mutlak veya despotik olabilir

18
 Cumhuriyet

Geniş anlamda:
cumhuriyet = demokrasi

Maurice Hauriou (Moris Oryu)

Cumhuriyet,
 demokrasinin eşanlamlısıdır

 seçime dayalı bir hükümet şeklidir

19
 Cumhuriyet
Seçilmişler,
ömür boyu değil

belli bir süre

iktidarda kalır
Bu nedenle,
cumhuriyet milli egemenliğin

en iyi şekilde gerçekleştiği

hükümet şeklidir
20
 Cumhuriyet

Dolayısıyla cumhuriyet,
milli egemenlik ve

demokrasiyle

özdeştir

21
22
 Ne düşünüyorsunuz?

Hangisi doğru????
Dar anlamda cumhuriyet tanımı mı?
Geniş anlamda cumhuriyet tanımı mı?

23
 Ampirik Veriler Ne Diyor?

Bir monarşi,
anti-demokratik olabileceği gibi

demokratik de olabilir

24
 Ampirik Veriler

Suudi Arabistan gibi,

anti-demokratik monarşilerin yanı sıra

demokratik monarşiler de vardır

25
 Ampirik Veriler

Arend Lijphart’ın demokratik olarak kabul ettiği 21

ülkeden,
10’u cumhuriyet

11’i ise monarşidir

26
 Ampirik Veriler
Avustralya, Belçika, Birleşik Krallık,

Danimarka, Hollanda, Japonya,

Kanada, Lüksemburg, Norveç, İsveç ve Yeni Zelanda

 demokratik sistemin kesintiye hiç uğramadığı
 demokratikliklerinden şüphe edilemeyecek

monarşilerdir

27
 Ampirik Veriler

Cumhuriyet rejimleri de,

anti-demokratik olabilir

İran ve Irak gibi

28
 Ampirik Veriler

Arend Lijphart’ın demokratik olarak kabul ettiği

21 ülkeden 10’u

cumhuriyettir
Almanya, ABD, Avusturya,

Fransa, Finlandiya, İrlanda,

İsviçre, İsrail, İtalya, İzlanda

29
 Ampirik Veriler
Jan-Erik Lane’in tespitine göre,
dünya üzerindeki 101 cumhuriyetten

sadece 22’si yerleşik demokrasidir

buna karşın
25 monarşinin

12’si yerleşik demokrasidir

30
 Ampirik Veriler

Her iki yazarın verdikleri rakamlar

bir monarşinin demokrasi olma ihtimalinin

bir cumhuriyetin demokrasi olma ihtimalinden

daha yüksek olduğunu göstermektedir

31
  Dolayısıyla

DEMOKRASİ = CUMHURİYET

D İ Y E B İ L İ R
M İ Y İ Z ? ? ? ?
32
 TABİ Kİ
DİYEMEYİZ

33
TEŞEKKÜRLER…

Sonraki Bölüm

• Devlet Şekilleri II

34