‫ﺑﺤﺮان روﺷﻨﻔﮑﺮﯼ در‬

‫اﻳﺮان‬

‫ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ‬
 ‫درﺁﻣﺪ‬

‫ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ ام در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب هﻤﻪ ﯼ ﺁﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎر ﭘﮋوهﺸﯽ ﻳ ﺎ ﻡﻘﺎﻟ ﻪ اﯼ‬
‫ﺕﺤﻘﻴﻘﯽ ﻳﺎ ﻧﻘﺪ و ﮐﺎرهﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ام – ﻡﻨﻬ ﺎﯼ داﺳ ﺘﺎﻧﻬﺎ و ﻃﻨﺰه ﺎم – ﮔ ﺮدﺁورﯼ‬
‫ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻡﻴﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻡﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻡﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ اﺕﻔ ﺎﻗﯽ اﻓﺘ ﺎد‪ ،‬ﻳ ﺎ ‪-‬‬
‫چﻪ ﻡﻴﺪاﻧﻢ ‪ -‬اﺟ ﻞ ﻡﻌﻠﻘ ﯽ ﺳﺮرﺳ ﻴﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪون ﺁن ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺸﻮازش ﺑ ﺮوم‪ ،‬ﺟﻤ ﻊ ﺁورﻳ ﺸﺎن ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷ ﻢ‪ .‬چﻨ ﺪ ﻡﻘﺎﻟ ﻪ ﯼ دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮ و ﺁن ﺳ ﻮ دارم ﮐ ﻪ ﻡ ﺘﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ ﺷ ﺎن را ﻧ ﺪارم و‬
‫ﻡﺘﻌﻠﻘﻨﺪ ﺑﻪ دوراﻧﯽ ﮐﻪ هﻨﻮز درﻋﺼﺮ ﺡﺠﺮ ﺕﮑﻨﻴﮏ زﻧ ﺪﮔﯽ و ﮐ ﺎر ﻡﻴﮑ ﺮدم‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺎ دﺳ ﺖ‬
‫ﻡﻴﻨﻮﺷﺘﻢ و ﺑﺎ ﻓﺎﮐﺲ و ﭘﺴﺖ ﺑﺮاﯼ ﻧﺸﺮﻳﺎت ارﺳﺎل ﻡﻴﮑﺮدم ﮐﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ ﺷ ﺎن را دارم ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺕﺎﻳﭙﺸﺎن ﮐﻨﻢ و ﺑﻪ ﻡﺤﺾ ﺁﻡﺎدﻩ ﺷﺪن ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب اﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮاهﻢ ﮐﺮد‪...‬‬
‫ﻓﺸﺮدﮔﯽ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺡﺠ ﻢ ﺁن اﺳ ﺖ‪ .‬در واﻗ ﻊ اﻳ ﻦ ﮐﺘ ﺎب را ﺑ ﺮاﯼ دوﺳ ﺘﺎﻧﯽ در‬
‫اﻳﺮان ﺕﻨﻈﻴﻢ ﮐﺮدﻩ ام ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎم دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ...‬هﻤﻴﻦ‬

‫ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ‬
‫دوم دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ٢٠٠٨‬ﻣﻴﻼدﯼ‬

‫‪٢‬‬
 ‫رﻧﺴﺎﻧﺲ واروﻧﻪ‬
‫ﻋﺰﻳﺰم‪،‬‬
‫ﺳ ﺎله ﺎ از ﺁن ﺳ ﺎله ﺎﻳﯽ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻴﺠ ﺎنه ﺎﯼ آ ﺎذب آ ﻼم و ﺻ ﺪاﯼ “ﺷ ﻬﺪا”‬
‫ﺟ ﺎنهﺎﻡ ﺎن را ﻡ ﯽﻓ ﺸﺮد؛ ﺳ ﺎله ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ وﺻ ﻴﺖﻧﺎﻡ ﻪﯼ “اﺡﻤ ﺪ ﺧ ﺮمﺁﺑ ﺎدﯼ” ﻧ ﺸﺌﻪ ﻡ ﯽﺷ ﺪﻳﻢ و‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮهﺎﯼ چﻮﺑﯽﻡﺎن را ﺑﺮاﯼ ﺡﺴﺎﺑﺮﺳﯽ از ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﺮاﯼ اﻡﻨﻴﺖ و ﺁزادﯼهﺎﯼ ﻓ ﺮدﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن و اﻟﺒﺘﻪ ﻡﺎ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻡﯽاﻳ ﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬از ﻧﻴ ﺎم زﻧ ﮓ زدﻩﯼ ﭘﻼﺳ ﺘﻜﯽﻡ ﺎن ﺑﻴ ﺮون ﻡ ﯽآ ﺸﻴﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫دﻳ ﻮار آ ﺎهﮕﻠﯽاﯼ آ ﻪ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﺟ ﻼل ﺁل اﺡﻤ ﺪ ﺑ ﺎ ﺧ ﺎك ﺕﻔﺘﻴ ﺪﻩﯼ ﺕﺮﺑ ﺖ آ ﺮﺑﻼ و آ ﺎﻩ‬
‫ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﻢ‪/‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴ ﺴﻢ‪/‬ﻟﻨﻴﻨﻴ ﺴﻢ‪ /‬ﻡﺎﺉﻮﺉﻴ ﺴﻢ‪ /‬آﺎﺳﺘﺮﻳ ﺴﻢ‪ ،‬و ﻟﺠ ﻦ ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽهﺎﻡ ﺎن ﺑ ﺮ ﺑ ﺎﻻ و ﭘ ﺎﺉﻴﻦ‪ ،‬ﺑ ﺮ‬
‫ﻋ ﺮض و ﻃ ﻮل و ارﺕﻔ ﺎع اﻳ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﺟﻐﺮاﻓﻴ ﺎﯼ ﺟ ﺎنهﺎﻡ ﺎن ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬در ﺡ ﺎل ﻓ ﺮو رﻳﺨ ﺘﻦ‬
‫اﺳ ﺖ؛ ه ﺮ چﻨ ﺪ آ ﻪ ﺕ ﺎآﻨﻮن ﺳ ﻪ ده ﻪ دوام ﺁوردﻩ اﺳ ﺖ؛ دواﻡ ﯽ ﻡﺮﮔﺒ ﺎر‪ .‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ را هﻤ ﻴﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ‪،‬‬
‫هﻤ ﻴﻦ رﻓﺘﺎره ﺎ‪ ،‬ﻻﯼ درز و ﺟ ﺮز اﻳ ﻦ دﻳ ﻮار آ ﺎهﮕﻠﯽ ﮔﺬاﺷ ﺖ و ﺑ ﺎز ه ﻢ دﻳ ﻮار را ﺑ ﺎﻻﺕﺮ و ﺑ ﺎﻻﺕﺮ‬
‫آﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ اﻳﻦ دﻳﻮار ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﻮ ِد هﻤﻴﻦهﺎ هﻢ ﺁوار ﺷﺪ؛ ﺁنهﺎﻳﯽ آﻪ “ﺕﻨﻬﺎ رﻩ ره ﺎﻳﯽ را ﺟﻨ ﮓ‬
‫ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪ” ﻡﯽﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁنهﺎﻳﯽ آﻪ ﻓﻬﻤﯽ از وﺿﻌﻴﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﯼ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﺕ ﺸﻴﻊ در اﻳ ﺮان ﻡ ﺎ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ و‬
‫ﻧﻤﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ آﻪ اﻳﻦهﺎ ﻗﺮنهﺎﺳﺖ‪ ،‬درﺳﺖ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل اﺳﺖ آﻪ از هﻤ ﺎن دوران ﻋﻠ ﯽ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻃﻠﺒﻨ ﺪ؛‬
‫اﻡﺎ ﺳﻠﻄﻨﺖ را ﺕﻨﻬﺎ و ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ و چﻪ ﺧﻮنه ﺎ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﺳ ﻠﻄﻨﺖﻃﻠﺒ ﯽﺷ ﺎن‬
‫ﻧﺮﻳﺨﺘ ﻪاﻧ ﺪ! ﻗ ﺮنهﺎﺳ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻃﻠﺒﻨ ﺪ؛ اﻡ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ داﺷ ﺘﻦ ﺳ ﻬﻤﯽ از ﻗ ﺪرت در رهﺒ ﺮﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ‪ ،‬ﺟﺎﯼ ﭘﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﮔﻨﺪﮔﯽ ﺟﺎﯼ ﭘﺎﯼ اﺑﺮاهﻴﻢ ﺑﺖﺳﺎز ﺑﺎز آﺮدﻩاﻧﺪ و اﻳ ﻦ ﺟ ﺎﯼ ﭘ ﺎ را ه ﯽ ﮔ ﺸﺎد و‬
‫ﮔ ﺸﺎدﺕﺮ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬و اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ در ﻧﻴﻤ ﻪﯼ ﭘﺎﻳ ﺎﻧﯽ ﺳ ﺪﻩﯼ ﺑﻴ ﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺧﻴ ﻞ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان دﻳﻨ ﯽ و “م‪ .‬ل‪”.‬‬
‫اﻳﺮاﻧﯽﻧﻤﺎﻡﺎن‪ ،‬اﺳﺒﺎب ﺳﻠﻄﻨﺘﺸﺎن را ﻓﺮاهﻢ ﻡﯽﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻓﺮاهﻢ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻧﻴﺎﯼ ﻏﺮﻳﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬دﻧﻴﺎﯼ ﻏﺮﻳﺒﯽ‪ .‬ﻋﺸﻖ را ﺑﻪ ﻡﺬﺑﺢ ﺳﻼح ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎنهﺎ را ﺑﺎ ﺷ ﻌﺎر و‬
‫ﺷﻌﺎر ﺑﻪ ﻡﺴﻠﺦ هﻮار و ﻋﺮﺑﺪﻩ آﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮ ﻡﺎ ﺁوردﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ را ﻡﯽﺑﻴﻨﯽ‪.‬‬
‫درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﻦ ‪ ٢٠‬ﺳ ﺎﻟﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﺁنﺟ ﺎ ﻧﻴ ﺴﺘﻢ‪ ،‬آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ه ﺴﺘﻢ‪ ٢٠ .‬ﺳ ﺎل ﺕﻤ ﺎم‪.‬‬
‫هﻴﭽﻜﺲ را ﻧﺪﻳﺪﻩام‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﺪرﯼ را‪ ،‬ﻧﻪ ﻡﺎدرﯼ را و ﻧﻪ ﺡﺘﺎ ﺧﻮاهﺮ ﻳ ﺎ ﺑ ﺮادرﯼ را‪ .‬ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ چ ﻪ ﺷ ﻜﻠﯽ‬
‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬چﻘﺪر ﺑﺰرگ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‪ ،‬چﻘﺪر ﭘﻴﺮ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﯽﺷﺎن دﻳﮕﺮ ﮔﻮﺷﺶ ﻧﻤﯽﺷ ﻨﻮد و دوﺳ ﺖ دارد‬
‫ﻓﻘﻂ ﺻﺪاﯼ ﻡﺮا ﺑﺸﻨﻮد‪ .‬ه ﺮ چﻨ ﺪ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺪ چ ﻪ ﻡ ﯽﮔ ﻮﻳﻢ‪ .‬ﺁن ﻳﻜ ﯽ ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ ﻡ ﺮا از روﯼ “وب‬
‫ﺳﺎﻳﺖ”هﺎ آﭙﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁن آﻪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻡﻦ در اﻳﻦ ﺳ ﺎله ﺎ چﻨ ﺪ ﺑ ﺎر و چ ﻪ ﺳ ﺨﺖ ﭘﻮﺳ ﺖ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪام و‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﺪ آﻪ اﻳﻦ ﭘﻮﺳﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ در اﻳﻦ هﻮاﯼ ﺷﺮﺟﯽ چﻪ ﺳﺨﺖ و چﻪ دردﻧﺎك ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺪ‬
‫چﻪ دﺷﻮار اﺳﺖ آﻪ ﻡﻦ‪ ،‬ﻡ ِﻦ ﺳ ﻴﺎهﯽ ﻟ ﺸﻜ ِﺮ اﻳ ﻦ ﻓﺮﻡﺎﻧ ﺪهﺎن آﺎﻓ ﻪ ﻧ ﺸﻴ ِﻦ ﻋﺮﺑ ﺪﻩﺟ ﻮ‪ ،‬آﻤ ﯽ از ﻡ ﺪﻧﻴﺖ‪،‬‬
‫آﻤﯽ از ﻓﺮهﻨﮓ ﭘﺮﺷﻮر و ﺷﺎدﺧﻮار اﻳﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺟﺮﻋﻪاﯼ و ﺕﻨﻬ ﺎ ﺟﺮﻋ ﻪاﯼ ﺑﻨﻮﺷ ﻢ و ﺕ ﺸﻨﻪﺕ ﺮ‬
‫ﺑﺮﺟﺎﯼ ﺑﻤﺎﻧﻢ؛ هﻤﺎن ﻓﺮهﻨﮕﯽ آﻪ ﭘﺪر ﺳﺎلهﺎ‪ ٢٥٠٠ ،‬ﺳﺎل ﺕﻤﺎم‪ ،‬در وﺟﻮدﻡﺎن ﻧﺸﺖ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎورت ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎور آﺮدﻧﯽ هﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺑﻴﻨ ﯽ چﻘ ﺪر از اﻳ ﻦه ﺎ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪام‪ ،‬چ ﻪ‬
‫اﻧﺪازﻩ ﺑﺘ ﻮن ﻧﻔ ﺮت را آ ﻪ اﻳ ﻦه ﺎ ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﺕﻮﺧ ﺎﻟﯽﺷ ﺎن در ﺟ ﺎن و ﺟﻬ ﺎﻧﻢ آﺎﺷ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﻤﺒﺎدﻩ‬
‫زدﻩام‪ ،‬ﺁﺧ ﺮ ﻡ ﻦ آ ﻪ از ﺟ ﻨﺲ ﺁنه ﺎ ﻧﻴ ﺴﺘﻢ‪ .‬ﻡ ﻦ از ﻋ ﺸﻘﻢ‪ .‬ﻡ ﻦ هﻤ ﻪﯼ ﺁنه ﺎ را آ ﻪ ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻡﻼﻳ ﺎن‬
‫ﻡﯽﺟﻨﮕﻴﺪﻧ ﺪ‪ ،‬دوﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻢ‪ ،‬و ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺴﺘﻢ آ ﻪ اﻳ ﻦه ﺎ ﺧ ﻮد ﻡﻼﻳ ﺎﻧﯽ ﺑ ﯽﻋﻤﺎﻡ ﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻋﻤﺎﻡ ﻪهﺎﺷ ﺎن‪،‬‬
‫رﺳﺎﻟﻪهﺎ و ﺕﻮﺿ ﻴﺢاﻟﻤﺴﺎﺉﻠ ﺸﺎن را در درون آﻠ ﻪهﺎﺷ ﺎن ﺟﺎﺳ ﺎزﯼ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﻡﻮهﺎﺷ ﺎن را ﺁﻻﮔﺎرﺳ ﻨﯽ‬
‫ﻚ “ﺑﻮس” ﺑﻪ ﭘﻴﻜﺮ ﻧﺘﺮاﺷﻴﺪﻩ و ﻧﺨﺮاﺷﻴﺪﻩﺷﺎن ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﻧﺘﺮاﺷﻴﺪﮔﯽهﺎﺷﺎن‬ ‫ﻡﯽچﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬آﺖ و ﺷﻠﻮار ﺷﻴ ٍ‬
‫‪٣‬‬
‫را ﭘﻨﻬﺎن آﻨﻨﺪ؛ اﻡﺎ ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ آﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﺮاﺷﻴﺪﮔﯽهﺎ و ﻧﺨﺮاﺷﻴﺪﮔﯽهﺎ در دل و دﻡﺎﻏﺸﺎن اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ در‬
‫ﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﺑﻴﺮوﻧﯽﺷﺎن‪ .‬ﺁﻩ… چﻘﺪر اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪه ﺎ زﻳ ﺎد ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺡ ﺎﻻ دورﺑﻴ ﻨﻢ را روﯼ ﺁنه ﺎ “زوم”‬
‫ﻡﯽآﻨﻢ‪ ،‬ﻡﻮرچﻪهﺎﻳﯽ را ﻡ ﯽﺑﻴ ﻨﻢ آ ﻪ دارﻧ ﺪ از ﺳ ﺮ در ﺟﻬﻠ ﺸﺎن ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺑ ﺎﻻ و ﭘ ﺎﺉﻴﻦ ﻡ ﯽروﻧ ﺪ‪ ،‬ﺁﺧ ﺮ‬
‫“آ ﺮم” ﺿﺪاﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽﺷ ﺎن دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﺎ ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ اﻡﺮﻳﻜ ﺎ در اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن و ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﮔ ﻞ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫وﻳﺮوس ﺑﻴﻤﺎرﯼ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﯽ‪/‬ﺧﻤﻴﻨﻴﺴﺘﯽﺷﺎن هﻨﻮز هﻢ ﻡﺎﺕﺤﺘ ﺸﺎن را ﺁزار ﻡ ﯽده ﺪ‪ .‬ﺷ ﻜﻨﺠﻪﮔﺮاﻧ ﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‬
‫آﻪ از ﺷﻜﻨﺠﻪهﺎﯼ دﻳﮕﺮان اﻳﺮاد ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺁﺧﺮ ﺷﻜﻨﺠﻪ آﺮدن آﻪ اﻡﺮﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ؛ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕﻨﻬ ﺎ در‬
‫اﻧﺤ ﺼﺎر اﻳ ﻦه ﺎ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦه ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕﺌ ﻮرﯼاش را ﺑﺒﺎﻓﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳ ﺪ زنه ﺎ را ﺑ ﻪ ﭘ ﺸﺖ دﻳﻮاره ﺎﯼ‬
‫ﻡﺮدﺳﺎﻻرﯼﺷﺎن هﻞ ﺑﺪهﻨﺪ و اﮔﺮ ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻡﺤﻤﺪ آﺘﻜ ﺸﺎن ﺑﺰﻧﻨ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آﺘ ﻚ زدن ه ﻢ‬
‫ﺕﻘﺪس و ﺕﺸﺨﺺ ﺑﺘﺮاﺷﻨﺪ‪ .‬راﺳﺘﯽ آﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﭽﺎرﻩهﺎ هﻢ آﻠﯽ آﺎر و ﮔﺮﻓﺘﺎرﯼ دارﻧﺪ!‬
‫اﻡﺎ وﻗﺘﯽ آﺴﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ از ﺟﻬﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ دﺳﺖ ﻡﯽﻳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎدﺷﺎن ﻡﯽﺁﻳﺪ آ ﻪ‬
‫ﺁرﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ دو دﺳﺘﻪ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧ ﺴﺎنه ﺎﻳﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺷ ﻜﻨﺠﻪ آﻨﻨ ﺪ و اﻧ ﺴﺎنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ از ﺳ ﻮﯼ‬
‫اﻡﺎﻡ ﺎن و رهﺒﺮاﻧ ﺸﺎن ﺡﻜ ﻢ دارﻧ ﺪ ﺷ ﻜﻨﺠﻪ آﻨﻨ ﺪ؛ ﺁنه ﻢ ﺑ ﻪ ﻋﺮﻳ ﺎنﺕ ﺮﻳﻦ ﺷ ﻜﻞ ﻡﻤﻜ ﻦ؛ ﺳ ِﺮ اﻡﺮﻳﻜ ﺎﻳﯽ‬
‫“آ ﺎﻓﺮ” را در ﺕﻘ ﺎص ﻧﺎﺷﺎﻳ ﺴﺖ ﻏﺮﺑ ﯽاﯼ آ ﻪ دﻧﻴ ﺎ ﺑ ﺮ ﻋﻠ ﻴﻬﺶ ﺷ ﻮرﻳﺪ و دآ ﺎﻧﺶ را ﺕﺨﺘ ﻪ آ ﺮد‪ ،‬ﻡﺜ ﻞ‬
‫ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ]و اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﺎر در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺕﻤ ﺎم اﺳ ﺒﺎبه ﺎﯼ ﺕﺠ ﺪد و ﺕﻤ ﺪن و ﺕﻜﻨﻴ ﻚ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺁن ﺕ ﺎ ﺑ ﻦ ﺟﺎﻧ ﺸﺎن‬
‫ﻡﺨﺎﻟﻔﻨﺪ[ ﮔﻮش ﺕﺎ ﮔﻮش ﻡﯽﺑﺮﻧﺪ!!‬
‫زنه ﺎ را ﺑ ﻪ “ﺟ ﺮم” زن ﺑ ﻮدن در ﺧﺎﻧ ﻪهﺎﺷ ﺎن آﺘ ﻚ ﻡ ﯽزﻧﻨ ﺪ‪ ،‬دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ ﺟ ﺮم‬
‫“دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ” ﻃﺮد ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎزﻩ ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺘﺶ را هﻢ ﺑ ﻪ دوش و ﮔ ﻮش ﻧﻤ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺕ ِﺰ اﻡ ﺖ و اﻡ ﺎﻡﺘﯽ‬
‫اﻡﺜﺎل ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ و ﺁل اﺡﻤﺪ هﻤﻴﻦ ﺧﻮﺑﯽ را دارد؛ ﺑ ﯽﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ‪ .‬هﻤ ﻪﯼ ﮔﻨﺎه ﺎن را ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدن رهﺒ ﺮان‬
‫ﺧﺎﺉﻨﺸﺎن ﻡﯽاﻧﺪازﻧﺪ و ﺟﺎن ﻓﺮﻳﺒﻜﺎرﺷﺎن را آﻪ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت‪ ،‬ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺡﺸﻴ ﺸﯽ ﺁوﻳﺨﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از ﻡﻬﻠﻜﻪ ﻡﯽرهﺎﻧﻨﺪ‪ .‬چﻪ ﻓﻀﺎﺡﺘﯽ‪ .‬دﻟﻢ از اﻳﻦ هﻤﻪ ﭘﺪرﺳﻮﺧﺘﮕﯽ ﺑﻪ هﻢ ﻡﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫از ﺁزادﯼ ﺳﺨﻦ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ؛ اﻡﺎ ﻡﻨﻈﻮرﺷﺎن از اﻳﻦ واژﻩ آﻪ ﺡﺘﺎ ﻡﻌﻨﯽاش را ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺁزادﯼ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻗﺪرت‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ زﻳﺮ ﻡﻬﻤﻴﺰ آﺸﻴﺪن ﻡﻠﺖ و ﺑﺮاﯼ ﭘﺨ ﺶ و‬
‫ﭘ ﻼ آ ﺮدن ﺁن هﻤ ﻪ ﺷ ﻌﺎرﯼ آ ﻪ ﺑ ﻼﯼ ﺁﺳ ﻤﺎﻧﯽ ﻡﻠﺘ ﯽ اﻳ ﻦ چﻨ ﻴﻦ رﻧﺠﻴ ﺪﻩ و رﻧﺠﺪﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از‬
‫دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ ﺡ ﺮف ﻡ ﯽزﻧﻨ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ را ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ راﯼ ﺁوردن ﺧﻮدﺷ ﺎن ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺮاﯼ ﻗﺪرت ﻃﻠﺒﯽهﺎﺷﺎن ﺕﻮﺟﻴﻬﺎت ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻤﯽ و ﻗﺮن ﺑﻴ ﺴﺖ و ﻳﻜﻤ ﯽ ه ﻢ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﻠﺘﯽ را ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺐ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻡﯽآﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ آﻪ ‪ ٨‬ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻧﻨﮕﻴﻨ ﺸﺎن اﻓﺰودﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺎﻡﻪﯼ ‪ ٥٠‬ﺻﻔﺤﻪاﯼ ﻡﻨﺘﺸﺮ ﻡﯽآﻨﻨﺪ؛ ﻧﺎﻡﻪاﯼ آﻪ دﻳﮕﺮ آﺴﯽ ﺑﺮاش ﺕﺮﻩ هﻢ ﺧﺮد ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮانه ﺎ ﺑ ﺎ‬
‫ﺐ ﭘ ﺸﻢ و ﺷﻴ ﺸﻪﺷ ﺎن ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮنه ﺎ را ﺧ ﺎﻡﻮش ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺡ ﻖ دارﻧ ﺪ‪ .‬دﻳ ﻮار‬ ‫دﻳﺪن چﻬ ﺮﻩﯼ ﭘ ﺮ از ﻓﺮﻳ ِ‬
‫ﮔﺎهﻜﻠﯽ ﺕﺮك ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮا ِن ﻡﺎ دﻳﮕﺮ ﻋﺮﺑﺪﻩ ﻧﻤﯽآﺸﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ ﻡﯽدارد‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺷ ﻌﺎر ﻧﻤ ﯽده ﺪ‪،‬‬
‫ﺁواز ﻡﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻟﭽﻚ ﺑﻪ ﺳﺮش ﻧﻤﯽﭘﻴﭽﻴﺪ‪ ،‬ﻡﻮه ﺎﻳﺶ را ﺧ ﻮش ﺕﺮآﻴ ﺐ و ﺧ ﻮش رﻳﺨ ﺖ ﺁراﻳ ﺶ‬
‫ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮ ﻗ ﺮار ﻡ ﯽرود‪ ،‬ﻡ ﯽﺑﻮﺳ ﺪ و ﺑﻮﺳ ﻴﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد و اﻳ ﻦ دﻳﻮارﻳ ﺎن از ﻻﯼ ﺟ ﺮز دﻳ ﻮار ﺕ ﺮك‬
‫ﺧﻮردﻩﺷﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ دوﺳﺘﯽ آﻪ ﺁن را ﻡﺰﻩ هﻢ ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬چﺸﻢ ﻡﯽدوزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﻤﻴﻦ داﻧﺸﻮر آﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﺒﻮس اﻡﺎﻡﺶ رﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ﺕﻨﻬ ﺎﻳﯽ‪ ،‬از ﺑ ﯽآ ﺴﯽ ﺑ ﺎ ﻳ ﺎد و ﺷ ﻌﺎر‬
‫هﻤﺴﺮ هﻤﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻡﻌﻴﻮﺑﺶ ﻡﻨﺰوﯼ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺴﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ آﻪ زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻮس ﻧ ﻮزاﻳﯽ دﻳﻨ ﯽ ﻡ ﯽزد‪ ،‬از‬
‫ﭘﺪرش ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻡﯽﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ او هﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺁن زﻡﺎﻧﯽ آﻪ اﻳﺮاد ﻡﯽﮔﺮﻓﺖ چﺮا از “ﭘﻨ ﺪار ﻧﻴ ﻚ و‬
‫آﺮدار ﻧﻴﻚ و ﮔﻔﺘﺎر ﻧﻴﻚ” ﻧﻮﺷ ﺘﻪام‪ ،‬چ ﺮا از ﺷ ﺎدروان ﻓﺮﻳ ﺪون ﻓﺰﺧ ﺰاد ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﻳﺎد آﺮدﻩام‪ .‬ﺧﻴﻠﯽهﺎ دارﻧﺪ ﭘﻮﺳﺖ ﻡﯽاﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬دﻳﻮار آﺎهﮕﻠﯽ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ و ﺟﻼل ﺁل اﺡﻤ ٍﺪ‬
‫ﺕ ﻮدﻩاﯼ‪/‬ﺷ ﻴﻌﯽ ﺕ ﺮك ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡ ﻦ ﺑ ﻪ ﺟ ﻮاﻧﯽه ﺎم ﺑ ﺎز ﻡ ﯽ ﮔ ﺮدم آ ﻪ ﺁن را در آ ﻒ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﭘﻮﺳﺎﻧﺪم و دﺳ ﺘﻤﺎﻟﯽ ﺷ ﺪﻩﯼ اﻳ ﻦ ﺟ ﻮاﻧﯽ را ﺑ ﻪ داﻡ ﺎن ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ اﻧ ﺪاﺧﺘﻢ‪ .‬ﺡ ﺎﻻ ﻡ ﻦ از‬

‫‪٤‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺁنهﺎ “رﻓﺘﺎرﯼ ﻧﺎﻡﻨﺎﺳﺐ و ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗ ﯽ” دارم‪ .‬چ ﻪ ﺧ ﻮب؛ اﺧﻼﻗ ﯽ آ ﻪ زن را ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﺕﺨ ﺖ و‬
‫ﻡﻄﺒﺦ در ﺕﺮدد ﻡﯽﺧﻮاهﺪ‪ ،‬ﺕﻒ ﺑﻪ رﻳﺸﺶ و ﺑﻪ رﻳﺶ هﻤﻪﯼ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎﻧﺶ!!‬
‫ﺑﺰرﮔﺘ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‪/‬ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ “اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن” ﺑ ﺮاﯼ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ آ ﺮدن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫دﻡﻮآﺮاﺕﻴﻚ اﺳﻼﻡﯽ ]![ در ﻡﺰﺑﻠﻪاﯼ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮدش ﺕﺮاﺷ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮔ ﻢ و ﮔ ﻮر ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬رهﺒ ﺮ‬
‫ﺑﺮادر و ﺑﺮادر رهﺒﺮ هﺮ دو ﻡﺪتهﺎﺳﺖ ﮔﻢ و ﮔﻮر ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻡﺎﻧﺸﺎن ه ﻢ ﮔ ﻢ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳﻜ ﯽﺷ ﺎن‬
‫اﻳﻨﺠﺎ ﺟﺎدﻩهﺎﯼ اﺳﻔﺎﻟﺘﻪﯼ ﺑﻴﻦ دادﮔﺎﻩ و ﺧﺎﻧﻪﯼ ﺕﻴﻤﯽاش را وﺟﺐ ﻡﯽآﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻴﺎﻟﺶ ﻳ ﻚ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺧﻠ ﻊ‬
‫ﺳﻼح ﺷﺪﻩ آﻪ ﺳﺎلهﺎﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﻡﻠﺖ ﻧﻴﺰ از ﺡﻴﺾ اﻧﺘﻔﺎع ﺳﺎﻗﻂ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ دوﺑﺎرﻩ ﺕﺎرﻳﺦ را‬
‫ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬راﺳﺘﯽ آﻪ ﺳﺎلهﺎ از ﺁن ﺳﺎلهﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻨﯽ در آ ﺎر ﻧﻴ ﺴﺖ ﺕ ﺎ‬
‫در ﻳﺪ ﻗﺪرت ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﻡﻌﺘﻘﺪاﻧﺶ‪ ،‬ﺁنهﺎ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﻠﻴﻞ ﻡﻠﻜﯽ اﻧﺸﻌﺎﺑﯽ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻋﺮﺑﺪﻩه ﺎﯼ‬
‫ﻧﻮراﻟ ﺪﻳﻦ آﻴ ﺎﻧﻮرﯼ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳ ﺴﺎن ﺧﻮاﻧ ﺪﻧﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬آ ﺴﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺿ ﺪ‬
‫اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖه ﺎﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖ را آ ﻪ در آ ﯽ‪ .‬ﺟ ﯽ‪ .‬ﺑ ﺐ‪ .‬اﺕﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ ﺡ ﻞ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ رﻳﺶ ﻧﻤﯽﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦهﺎ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬هﺮچﻨ ﺪ آ ﻪ ﺡ ﺎﻡﻼن دﻳ ﺪﮔﺎﻩهﺎﺷ ﺎن ﭘﻴﺮﻡ ﺮدان و‬
‫ﭘﻴﺮزﻧﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ هﻤﭽﻨﺎن در ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ هﻮﻳﺖ اﻳﺮاﻧﯽ ﻡﺎ‪ ،‬زﻳﺮ آﺮﺳﯽ ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ ﭘﻜ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺎﻓﻮر ﺳﺮﻃﻼﯼ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦﺷﺎهﯽ اﻳﻦ وﻟﯽ ﻓﻘﻴﻪ ﻡﯽزﻧﻨﺪ و ﺑﺮاش ﻡﺪﻳﺤﻪ ﻡﺮﺕﻜﺐ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﺖ را ﺧﺎﻡﻮش آﻦ‪ ٢٨ .‬ﺳﺎل ﺑﺮاﯼ ﺟﻦهﺎﻳﯽ آﻪ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ اﺡﻀﺎر آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬آ ﺎﻓﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺡﺎل ﻧﻮﺑﺖ ﻋﺎﺷﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﺑﺖ دوﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻦ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺑ ﺖ ﺑﻮﺳ ﻴﺪن اﻧ ﺴﺎنهﺎﺳ ﺖ‪ .‬دوران‬
‫ﺟﻨﮓ و ﻧﻔﺮت و ﻋﺮﺑﺪﻩ و ﺧﺮاﺑﻜﺎرﯼ و ﺑﻴﮕﺎرﯼ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در آ ﺸﻮر واﻡﺎﻧ ﺪﻩﯼ ﻋ ﺮاق‪،‬‬
‫ﻡﻘﻠﺪﻳﻦ ﻡﻘﺘﺪا ﺻﺪر ﻳﻚ ﻡﺸﺖ ﻋﻤﻠﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻡﻘﻠﺪان ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻴﺴﻮاد آﻪ ﻧﻪ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻠﺪ ﺑ ﻮد و‬
‫ﻧ ﻪ ﻓﺎرﺳ ﯽ‪ ،‬هﻤ ﻪﺷ ﺎن “روﺷ ﻨﻔﻜﺮ”ﻧ ﺪ‪ .‬آ ﺸﻮر واﻡﺎﻧ ﺪﻩ و اﺷ ﻐﺎل ﺷ ﺪﻩﯼ ﻋ ﺮاق و دﺳ ﺖ ﺳ ﺎﺧﺖ ﺻ ﺪام‬
‫ﺡﺴﻴﻦ آﺎﻓﺮ ﻋﻔﻠﻘﯽ‪ ٣٠ ،‬ﺳﺎل ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻡﺎ ﺟﻠﻮﺕﺮ اﺳﺖ‪ .‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺡﺴﺎﺑ ﺸﺎن را از‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻮران ﺟﺪا آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻡﺎ ﺑﻮدﻳﻢ آﻪ ﺟﻨﮕﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬آﺸﺘﻪ دادﻳﻢ‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪان رﻓﺘ ﻴﻢ‪ ،‬از‬
‫هﻤﻪﯼ ﻟﺬات زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬از هﻤﻪﯼ زﻳﺒﺎﻳﯽهﺎﯼ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﻡﺤﺮوم ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺳﺪﯼ از آﺎﻩ و ﮔﻞ‪،‬‬
‫از آﺎهﮕﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ در اﻳﺮاﻧﻤ ﺎن ﺑﻜ ﺸﻴﻢ و آ ﺸﻴﺪﻳﻢ‪ .‬ﻡ ﺎ ﺑ ﻮدﻳﻢ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎ ﻗﺒ ﺎﯼ‬
‫ﻡﺒﺎرز و ﻡﺠﺎهﺪ و ﻓﺪاﺉﯽ دوﺧﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻡﺎ ﺑﻮدﻳﻢ آﻪ از ﮔﻮردرﺁﻡ ﺪﮔﺎن و ﻡﺮدﮔ ﺎن ﻡﺮﺕﺠ ﻊ را ﺳ ﺮ دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ب ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‬ ‫داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺑ ﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻡ ﺎ ﺑ ﻮدﻳﻢ آ ﻪ دو دﺳ ﺘﯽ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ را ﺕﺤﻮﻳ ﻞ ارﺕﺠ ﺎع دادﻳ ﻢ و ﺑ ﺮاﯼ اﻧﻘ ﻼ ِ‬
‫ب ﻓﺮهﻨﮕ ﯽاش هﻴ ﺰم ﺟﻤ ﻊ آ ﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻡ ﺎ ﺑ ﻮدﻳﻢ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻋ ﺪام زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬ ‫ف آﻤ ﺪﯼ اﻧﻘ ﻼ ِ‬‫ﻓﻴﻠﺴﻮ ِ‬
‫ﻋﺮﺑﺪﻩﯼ ﺷﺎدﯼ آﺸﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬هﻤﺎن زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﺜﻼ ﻋﻀﻮ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﺑ ﻮدﻳﻢ و ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺜﻼ ﺁزادﯼ‬
‫ﻳﻘﻪ ﻡﯽدراﻧﺪﻳﻢ‪ ،‬اﻡﺎ ﺁزادﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎ‪ ،‬ﺁزادﯼ رﺟﺎﻟﻪهﺎ را زﻡﻴﻨﻪ ﻡﯽﺳﺎﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎور آ ﻦ ه ﻴﭻ چﻴ ﺰﯼ‬
‫ﻡﺮا از اﻳﻦ ﺷﺎدﺕﺮ ﻧﻜﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺕﺮكهﺎﯼ ﻻﯼ اﻳﻦ دﻳﻮار آﺎهﮕﻠﯽ را ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺮ ﺑﺪهﻢ‪.‬‬
‫ﺁرﯼ ﻡﻦ اﻳﻦ روزهﺎ ﺡﺴﺎﺑﯽ ﭘﻮﺳﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻪام‪ .‬ﺡﺴﺎﺑﯽ از اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ اﺳ ﻼﻡﻴﻪ‪/‬آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﻴﻪ‬
‫ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪام‪ .‬دﻟ ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﭽ ﻪهﺎﻡ ﺎن ﻡ ﯽﺳ ﻮزد‪ ،‬آ ﻪ در ﺁﺕ ﺸﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻧﺘﺮاﺷ ﻴﺪﻩ و‬
‫ﻧﺨﺮاﺷﻴﺪﻩ ﺑﺮﭘﺎ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ٢٨ ،‬ﺳﺎل اﺳﺖ دارﻧﺪ ﻡﯽﺳﻮزﻧﺪ و ﺟﺰﻏﺎﻟﻪ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻡﺎ… ﺕﻨﻬﺎ اﻡﻴ ﺪ ﻡ ﻦ…‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﺷﺎدﯼ ﻡﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺁﺕﺶ ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽ‪ ،‬ﺁب ﭘﺎآﻴﺰﻩﯼ ﺁﮔﺎهﯽ ﺑﭙﺎﺷﻢ‪ .‬ﻧﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ آ ﻪ ﻡﻠ ﺖ ﻡ ﺎ‬
‫دارد ﺕﻘﺎص ﺧﻮدﻡﺤﻮرﯼ‪ ،‬ﺕﻮﺡﻴﺪ و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺶ ﺳ ﺘﻴﺰﯼ و دروغﺑ ﺎﻓﯽ روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ را ﻡ ﯽده ﺪ آ ﻪ در‬
‫اﻡﺘﺤﺎن اﻧﺴﺎن دوﺳﺘﯽ و ﻡﻴﻬﻦ دوﺳﺘﯽﺷﺎن رﻓﻮزﻩ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ دآﺎنهﺎﯼ دﺟﺎلﮔﺮﯼﺷﺎن را ﺕﺨﺘﻪ آﻨﻨ ﺪ‬
‫و ﭘ ﯽ آﺎرﺷ ﺎن ﺑﺮوﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﺎزﻧﺸ ﺴﺘﻪ ﺷ ﻮﻧﺪ و ﺑﮕﺬارﻧ ﺪ ﺕ ﺎ ﻡﻠ ﺖ ﻡ ﺎ‪ ،‬ﺟﻮاﻧ ﺎن ﻡ ﺎ و اﻳ ﺮان دوﺳ ﺘﺎن و‬
‫اﻧﺴﺎن دوﺳﺘﺎن ﻡﺎ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ را آﻪ اﻳﻦهﺎ از دروغ و آﻴﻨﻪ و ﻧﻔﺮت و دﮔﺮﺳﺘﻴﺰﯼ آﺎﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬دوﺑ ﺎرﻩ ﺷ ﺨﻢ‬
‫ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﺑﺬر ﺷﺎدﯼ و ﺷﺎدآﺎﻡﯽ و ﻋﺸﻖ و دوﺳﺘﯽ هﻤﻪﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ را در اﻳﻦ ﺳﺮزﻡﻴﻦ ﺑﻜﺎرﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٥‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﻓﺮزاﻧ ﻪاﯼ‪ :‬چ ﻪ ﺳ ﻌﺎدﺕﻤﻨﺪﻳﻢ ﻡ ﺎ آ ﻪ ﭘ ﺪر‪ ،‬ﺁﻏ ﻮش ﺑ ﺎز ﻓﺮهﻨ ﮓ دﻳﺮﻳﻨ ﻪﯼ اﻳ ﺮان‪،‬‬
‫هﻤﭽﻨﺎن داﻧﺎ و ﺳﺨﺎوﺕﻤﻨﺪ در اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻡﺎﺳﺖ و ﻡﯽﮔ ﺬارد ﺕ ﺎ در ﺁن ﺳ ﻮﯼ دﻳﻮاره ﺎ‪ ،‬در ﻡﻴ ﺎن‬
‫اﺕﺎقهﺎﯼ ﺁﻓﺘ ﺎﺑﮕﻴﺮ و دل ﺑﺎزﻡ ﺎن‪ ،‬ﺁن ﺕ ﺎرﻳﺦ هﻤﮕ ﺎﻧﯽ را آ ﻪ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ اﺳ ﺖ و ﻓﻘ ﻂ در ﺧﺎﻧ ﻪهﺎﺳ ﺖ‬
‫]و ﻓﻘﻂ در دلهﺎﺳﺖ و ﻧﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻴﺰﻩهﺎ و ﺑﺮ ﺳﺮ ﻋﺮﺑﺪﻩهﺎ[ دوﺑﺎرﻩ از ﺳﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬

‫‪ ١٤‬ﻡﺎﻩ ﻡﻪ ‪ ٢٠٠٦‬ﻡﻴﻼدﯼ‬

‫****‬

‫ﺑﺤﺮان روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ در اﻳﺮان‬

‫ﺳﺎل ‪ ١٣٥٤‬در داﻧﺸﻜﺪﻩﯼ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺴﺮآﯽ آﻪ چﻨﺪان ﺧ ﻮشﺕﻴ ﭗ ه ﻢ ﻧﺒ ﻮد‪ ،‬دو ﻓﻘ ﺮﻩ از‬
‫آﺘﺎبهﺎﯼ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ را ﺕﺤﻮﻳﻠﻢ داد‪ .‬ﻳﻮاﺷ ﻜﯽ ه ﻢ داد‪ .‬ﺑﻬ ﺶ ﻧﻤ ﯽﺁﻡ ﺪ اه ﻞ آﺘ ﺎب و آﺘ ﺎب ﺧﻮاﻧ ﺪن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳ ﻚ داﻧ ﺸﺠﻮﯼ ﻡﻌﻤ ﻮﻟﯽ ﺑ ﻮد و ﻡﺜ ﻞ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺟ ﻮانه ﺎﯼ ﺁن دورﻩ ـ و دﻳﮕ ﺮ دورﻩه ﺎ ـ دﻧﺒ ﺎل ﭘﻴ ﺪا‬
‫آﺮدن دوﺳ ﺖ دﺧﺘ ﺮ‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ اﻳ ﻦ ﺕ ﺼﻮر ﻡ ﻦ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺡﺪﺳ ﻢ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ آﺘ ﺎبه ﺎ را از ﺳ ﺮش وا آ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎرﯼ ﺑﺮاش درﺳﺖ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽداﻧ ﻢ چ ﺮا اﻳ ﻦ آ ﺎر را آ ﺮد و اﺻ ﻼ آﺘ ﺎبه ﺎ چﮕﻮﻧ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫دﺳﺘﺶ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ! ﻓﻀﺎﯼ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﯽدادﻧﺪ آ ﻪ ﻡ ﺜﻼ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‬
‫ﻡﻤﻨ ﻮع اﺳ ﺖ؛ هﺮچﻨ ﺪ آ ﻪ ﺟﻨ ﺎﺑﺶ چﻨ ﺪ ﺳ ﺎﻟﯽ ـ ﺑ ﺎ اﺟ ﺎزﻩﯼ رﺳ ﻤﯽ دوﻟ ﺖ وﻗ ﺖ ـ ﻧﻘ ﺸﯽ اﺳﺎﺳ ﯽ در‬
‫ﺡ ﺴﻴﻨﻴﻪﯼ ارﺷ ﺎد و ﺧﻴﻠ ﯽ ﻡﺤﺎﻓ ﻞ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺎزﯼ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد؛ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ رﻓﻴ ﻖ ﻳ ﺎ ﻧ ﺎرﻓﻴﻖ ﻡﻌﻤﻤ ﺶ ﺷ ﻴﺦ‬
‫ﻡﺮﺕﻀﯽ ﻡﻄﻬﺮﯼ‪.‬‬
‫هﻨ ﻮز چﻨ ﺪ روز از اﻧﻘ ﻼب ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ٥٧‬ﻧﮕﺬﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻡﻄﻬ ﺮﯼ ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ چﻨ ﺪ‬
‫هﻮادار دﺑﺶ و دو ﻧﺒﺶ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ آﻪ او را ﺧﺎﺉﻦ ﺑﻪ ﺕﺌﻮرﯼهﺎ و راﻩ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕ ﺮور ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ آﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﺷﺎﮔﺮد ﻋﺰﻳﺰش اﺷﻚ رﻳﺨﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﺳﻼم ﻋﺰﻳ ﺰش ه ﻢ اﺷ ﻚ رﻳﺨ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ‬
‫ﻡﻄﻬﺮﯼ ﺕﻨﻬﺎ ﺁﺧﻮﻧﺪﯼ ﻧﺒﻮد آﻪ در ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﮔ ﺮوﻩ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ “ﻓﺮﻗ ﺎن” ﺕ ﺮور ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ اوﻟﻴﻨﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﯽداﻧﻢ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺡﺎل ﻡﻄﻬﺮﯼ هﻢ رﺧﺖ ﺑﻪ زﻳ ِﺮ زﻡﻴﻦ آ ﺸﻴﺪ و “ﺷ ﻬﻴﺪ” اﻋ ﻼم ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدم هﺴﺖ ﻓﺮﻗﺎﻧﯽهﺎ ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪﯼ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ را ﺳ ﺮﻟﻮﺡﻪﯼ اﻗ ﺪاﻡﺎت ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽﺷ ﺎن ﻗ ﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس هﻤﻴﻦ ﺷﻌﺎر هﻢ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻗﻠﻊ و ﻗﻤﻊ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ آﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ زﻡﺎن ﻓﺮﺻﺘ ﺸﺎن ﻧ ﺪاد‪ .‬چﻨ ﺪ ﻧﻔ ﺮ‬
‫را آﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻮ ﺕﺮور را ﭘﺮاآﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ ﻡﺸﺮوﻋﻴﺖ و ﺑﻪ ﺟﻦهﺎﻳﯽ آﻪ ﻋﻠﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺟ ﻼل ﺁل‬
‫اﺡﻤﺪ و دﻳﮕﺮ روﺷﻨﻔﻜﺮان دﻳﻨﯽ ﻳﺎ ﻡﻠﯽ‪/‬ﻡﺬهﺒﯽ اﺡﻀﺎرﺷﺎن آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬چﻬﺮﻩﯼ ﺷﻬﻴﺪ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ‬
‫هﻤﮕﻴﺸﺎن دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺳﺮﺑﻪﻧﻴﺴﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﻌﺎر ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ اﻳﻦ ﺑﻮد‪ :‬اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺪون ﻧﻔﺖ‪ ،‬اﺳﻼم ﺑ ﺪون‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪ!‬
‫دﻳﻦ اﺳﺎﺳﺎ زاﺉﻴﺪﻩﯼ ﺕﺮس و ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽ اﻧﺴﺎنهﺎﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎنهﺎﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ آﻪ هﻴﭻ ﺕﺼﻮرﯼ از‬
‫رواﺑﻂ ﻋﻠﺖ و ﻡﻌﻠﻮﻟﯽ اﺕﻔﺎﻗﺎت ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ دور آﺮدن اﺡﺴﺎس ﺕﺮس از ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﺟ ﺎدو‬
‫و ﺟﻨﺒ ﻞ روﯼ ﻡ ﯽﺁوردﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﻴ ﺎل ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ ﺑ ﺎ ﺟ ﺎدو و ﻧ ﺬر و ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ دادن ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ ﺁﺕ ﺶ ﺧ ﺸﻢ‬
‫ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻗ ﺎهﺮ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ را ﺧ ﺎﻡﻮش آﻨﻨ ﺪ‪ .‬زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺳ ﻴﻞ‪ ،‬زﻟﺰﻟ ﻪ‪ ،‬ﻃﻮﻓ ﺎن و ﻳ ﺎ ﻡ ﺮگ و ﻡﻴ ﺮ و‬
‫ﺑﻴﻤ ﺎرﯼاﯼ رخ ﻡ ﯽداد‪ ،‬چ ﻮن ﻋﻠ ﺘﺶ را ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁن را ﺑ ﻪ ﺧ ﺸﻢ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺑﺮﺕ ﺮ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﻧ ﺴﺒﺖ‬
‫ﻡﯽدادﻧﺪ‪ .‬ﺧﻴﺎل ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ ﺧ ﺸﻢ اﻳ ﻦ ﻧﻴﺮوه ﺎ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘ ﻪاﻧ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻴﻦ ه ﻢ ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺡﻴﻮاﻧﺎﺕﺸﺎن را‪ ،‬ﻡﺎل و اﻡﻮاﻟﺸﺎن را ﺑﻪ ﭘﺎﯼ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻗﻬﺮ ﺳﺮﻡﯽﺑﺮﻳﺪﻧ ﺪ‪،‬‬
‫‪٦‬‬
‫ﺕﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺁﺕﺶ اﻳﻦ ﺧﺸﻢ را ﺧﺎﻡﻮش آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺕ ﺎ ﻡ ﯽﺁﻡﺪﻧ ﺪ ﺑﺠﻨﺒﻨ ﺪ‪ ،‬ﻡ ﺮگ‪ ،‬ﻃﻌﻤ ﻪ را ﺑ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻡ ﺎ‬
‫ﺑﻴﻤﺎر ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎرﻳﺸﺎن ﻳﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻳﺎ اﻳﻦ آﻪ او را هﻢ ﻡﺮگ دررﺑﻮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﺡﺘﻤﺎﻻ زﻡﻴﻦ هﻢ از‬
‫ﺕﻜ ﺎنه ﺎﯼ زﻡ ﻴﻦ ﻟ ﺮزﻩ و ﺁﺕﺸﻔ ﺸﺎن ﺁرام ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻃﻮﻓ ﺎن ﺧﻮاﺑﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻮد و ﺳ ﻴﻞ ه ﻢ از ﺁن هﻴﺠ ﺎن‬
‫اوﻟﻴﻪاش اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺕﺼﺎدفهﺎﻳﯽ آﻪ ﮔﺎﻩ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ دادن را ﻡﺼﺎدف ﻡﯽآﺮد ﺑﺎ ﺕﺨﻔﻴﻒ اﻳﻦ اﺕﻔﺎﻗ ﺎت ﻃﺒﻴﻌ ﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺕﺼﻮر را در اﻳﻦ اﻧﺴﺎنهﺎﯼ ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﭘﺪﻳﺪ ﻡﯽﺁورد آﻪ ﺑﺎ دﻋﺎهﺎ‪ ،‬رﻗﺺهﺎ‪ ،‬ﺟﺎدوهﺎ‪ ،‬رﻳﺎﺿﺖ آ ﺸﻴﺪنه ﺎ‬
‫و ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ دادنهﺎﺷﺎن‪ ،‬در ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ه ﺴﺘﯽ و ﻃﺒﻴﻌ ﺖ دﺳ ﺖ ﻡ ﯽﺑﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﻴ ﺎل ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ ﺑﺎﻋ ﺚ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‬
‫روﻧﺪ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻃﺒﻴﻌﺖ را ﺑﻪ ﺳﻮد ﺧﻮدﺷﺎن و ﻻﺑﺪ ﺑﻪ زﻳ ﺎن دﻳﮕ ﺮان دﺳ ﺘﻜﺎرﯼ آﻨﻨ ﺪ؛ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ در‬
‫اﻳﻦ ﻡﻴﺎن آﺴﺎﻧﯽ ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻧﺪ آﻪ از هﻤ ﻴﻦ ﺕ ﺮسه ﺎ و ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽه ﺎ و ﻧﮕﺮاﻧ ﯽه ﺎﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ دآ ﺎنه ﺎ ﺑ ﺎز‬
‫آﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دآﺎنه ﺎ در ﺁﻏ ﺎز آﻮچ ﻚ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ درد هﻤ ﺎن اﻳ ﻞ و ﻗﺒﻴﻠ ﻪ و ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﻡ ﯽﺧﻮردﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ آﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻡﺮدم اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪهﺎ آ ﻪ ﻡ ﺮدم ﺑ ﻪ آ ﺸﺎورزﯼ و ﮔﻠ ﻪدارﯼ ﭘﺮداﺧﺘﻨ ﺪ‪ ،‬دآ ﺎنه ﺎﯼ‬
‫آﻮچﻚ و ﺡﺼﻴﺮﯼ اﻳﻦ ﺟﺎدوﮔﺮان و ﺕﺎﺙﻴﺮ ﮔﺬارﻧﺪﮔﺎن در ﻗﺎﻧﻮن ﻃﺒﻴﻌﺖ ]![ هﻢ ﺑﺰرگﺕﺮ و ﺟ ﺎدارﺕﺮ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺕﺎزﻩ اﻳﻦ ﺟﺎدوﮔﺮان ﻡﻨﺸﯽ و ﺷﺮﻳﻚ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁﺧﺮ ﺕﻨﻬﺎﻳﯽ آﻪ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫آ ﺎر هﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺮاﺟﻌﻴﻦ ﺑﺮﺳ ﻨﺪ! ﻡ ﺮدم ﻧﺎﺁﮔ ﺎﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬از ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﻡ ﯽﺕﺮﺳ ﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻘ ﺪر ﺕ ﻮان و‬
‫ﺷﻌﻮر هﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از اﻳﻦ ﻡﺼﻴﺒﺖهﺎ راﻩ چﺎرﻩاﯼ ﻡ ﺎدﯼ و ﻡﻠﻤ ﻮس اﺧﺘ ﺮاع آﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺕﺮس و ﻧﮕﺮاﻧﯽ دﺳﺖ ﺑﻪ داﻡﻦ ﺟﺎدوﮔﺮان و ﺷﻴﺎدان ﻡﯽﺷﺪﻧﺪ ﺕ ﺎ از اﻳ ﺸﺎن ﺡﻤﺎﻳ ﺖ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺧﺮﺟ ﺸﺎن‬
‫را ﻡﯽدادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن هﺪﻳﻪ ﻡﯽﺑﺮدﻧﺪ و… ﺑﺴﻴﺎرﯼ آﺎرهﺎﯼ ﻏﻴﺮﻡﻨﻄﻘﯽ دﻳﮕﺮ‪ .‬آﺎر ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﻳﯽ رﺳ ﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد آﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺧﻮد را راﺑﻂ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ و اﻧﺴﺎنهﺎ ﻡﯽﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪﻧﺪ و از اﻳﻦ ﺕﺮسهﺎ‬
‫و ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽهﺎ ﺑﺮاﯼ چﭙﺎول ﺙﺮوتهﺎﯼ اﻳﻦ ﻡﺮدم و ﺕﺤﺖ اﻧﻘﻴﺎد درﺁوردﻧﺸﺎن اﺳﺘﻔﺎدﻩهﺎ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ روﻧ ﺪ در ﺕﻜﺎﻡ ﻞ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ اﺧﺘ ﺮاع ادﻳ ﺎن اﻧﺠﺎﻡﻴ ﺪ‪ .‬ادﻳ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻓﺮوﻧ ﺸﺎﻧﺪن ﺧ ﺸﻢ‬
‫ﺧﺪاﻳﺎن‪ ،‬آﺎرهﺎﻳﯽ از اﻧﺴﺎن ﻡﯽﻃﻠﺒﻴﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﺎرهﺎ ﻧﻮﻋﯽ رﻳﺎﺿﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ دادن و ﻧ ﺬر آ ﺮدن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻡﺮدم را ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ “اﺧ ﻼق” ﻡﺤﻜ ﻮم آ ﺮدن؛ اﺧﻼﻗ ﯽ آ ﻪ هﺮچ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬در راﺳ ﺘﺎﯼ‬
‫ﻡﻨﺎﻓﻊ اﻳﻦ ﺟﺎدوﮔﺮان‪ ،‬ﺕﻐﻴﻴﺮ و ﺕﺤﻮل ﭘﻴﺪا ﻡﯽآﺮد‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ آ ﻪ ﺑ ﺎرورﯼ و زاﻳ ﺶ‬
‫ﺡﻴﻄﻪﯼ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ زﻧﺎن ﺕﺼﻮر ﻡﯽﺷﺪ‪ ،‬زﻧﺎن ﻧﻘ ﺸﯽ ﺑﺮﺕ ﺮ را در اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻡ ﻊ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬دوراﻧ ﯽ‬
‫آﻪ ﺑﻪ ﺁن ﻡﺎدرﺳﺎﻻرﯼ‪ ،‬ﻳﺎ زنﺧﺪاﻳﯽ اﻃﻼق ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺪﻩهﺎ و هﺰارﻩهﺎ ﻡﯽﮔﺬﺷﺖ ﺕ ﺎ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺎرورﯼ ﻡﺮدان هﻢ ﺁﮔﺎﻩ ﻡﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ از اﻳ ﻦ ﺁﮔ ﺎهﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ وﺿ ﻌﻴﺖ ﺟ ﺴﻤﯽ‬
‫زﻧﺎن و ﺁﮔﺎهﯽ ﻡﺮدان ﺑﺮ “ﻧﺮﻳﻨﮕﯽ”ﺷﺎن‪ ،‬ﺕﻤﺎم ﻡﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ دﮔﺮﮔ ﻮن ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬زﻧ ﺎن از هﺌﻴ ﺖ‬
‫ﺧﺪاﻳﺎن و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﻳﺎران ﺑﺎران و رﺡﻤ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻄﺎن و ﻋﻔﺮﻳﺘ ﻪ و ﭘﺘﻴ ﺎرﻩ و … ﺳ ﻘﻮط ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻨﮓ ﻡﻐﻠﻮﺑﻪ ﻡﯽﺷﻮد و ﻋﻨﺼﺮ ﻧﺮﻳﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺑﺎرورﯼ را ﻧﻴﺰ در ﺕﻤﻠﻚ ﻡﯽﮔﻴﺮد و دوران ﺷﻜﺴﺖ و ﺕﻴﺮﻩ‬
‫روزﯼ زﻧﺎن ﺁﻏﺎز ﻡﯽﺷ ﻮد‪ .‬دوراﻧ ﯽ آ ﻪ ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ اﻡ ﺮوز ه ﻢ اداﻡ ﻪ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤ ﺎن ﺟ ﺎدوﮔﺮان و‬
‫هﻤﺎن رهﺒﺮان دﻳﻨﯽ ﻗﺒﻴﻠﻪاﯼ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎر هﻴﺌﺖ رهﺒﺮان دﻳﻨﯽ و ﻓﺮﻗﻪاﯼ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻡﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻡﺎدﻳﻨﮕﯽ اﺟﺎزﻩﯼ اﻇﻬﺎر وﺟﻮد ﻧﻤﯽدهﻨﺪ‪ .‬ﻡﺎدﻳﻨﮕﯽ هﻤﭽﻮن آﺎﻻ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺕﺌﻮرﯼه ﺎﻳﯽ‬
‫ﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ آﻪ اﻧﺴﺎنهﺎ را هﻢ در ﺑﺮﻡﯽﮔﻴﺮد‪ ،‬اﺧﺘﺮاع ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﻻﻳﺰال ﺕﻠﻘﯽ آﺮدن اﻳﻦ ﻡﺎﻟﻜﻴ ٍ‬
‫هﺮ آﺪام هﻢ از روﯼ ﺕﺌﻮرﯼهﺎﯼ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﻗﺒﻠﯽ‪ ،‬دﻳﻨﺶ را ﭘﺎﻳﻪ ﻡﯽﮔﺬارد‪ .‬هﺮ چﻪ زﻡﺎن ﻡﯽﮔﺬرد‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺡﻔﺎﻇ ﺖ از ﻡﻨ ﺎﻓﻊ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ ﺳ ﺨﺖﺕ ﺮ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎنآ ﻪ زﻧﺠﻴﺮه ﺎﯼ “اﺧ ﻼق”ﯼ اﻳ ﻦ ادﻳ ﺎن و‬
‫ﻡﺬاهﺐ آﻠﻔﺖﺕﺮ و درازﺕﺮ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ آﻪ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ادﻳﺎن و ﺁﺉﻴﻦهﺎ زاﺉﻴﺪﻩﯼ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ ﻡﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﯽ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎﻧﺸﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻡﺎ رهﺒﺮان و ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ادﻳﺎﻧﯽ آﻪ ﺧﺸﻦﺕﺮ ه ﺴﺘﻨﺪ و‬
‫زاﺉﻴﺪﻩﯼ ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺒﻴﻌﯽاﯼ ﺧﺸﻦﺕﺮ و ﺧﺸﻚﺕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺕﻘ ﺪﻳﺲ ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻘﻴ ﻪﯼ ادﻳ ﺎن و ﺁﺉ ﻴﻦه ﺎﯼ‬
‫آﻤﯽ ﻡﻼﻳﻢﺕﺮ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ زﻳﺮ ﺳﻴﻄﺮﻩ ﻡﯽآﺸﻨﺪ‪ .‬اﺳﻼﻡﯽ آﻪ از ﺻﺤﺮاهﺎﯼ ﺧ ﺸﻚ و ﺳ ﻮزان ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن‬

‫‪٧‬‬
‫ﺁﻡﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮزﻡﻴﻦ ﺡﺎﺻﻠﺨﻴﺰ اﻳﺮان رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ هﻤﺎن ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ذاﺕ ﯽ در ذه ﻦ و ﻋﻤ ﻞ ﺡ ﺎﻡﻼﻧﺶ‪،‬‬
‫ﻡﺮدم آﻢﺕﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ زدﻩﯼ آﺸﻮرهﺎﯼ هﻤﺠﻮار را هﻢ ﺑﻪ زﻳﺮ ﻡﻬﻤﻴﺰ آﺸﻴﺪ؛ ﺁن هﻢ ﺑ ﺎ چﻨ ﺎن ﺧ ﺸﻮﻧﺘﯽ‬
‫آﻪ ﺕﺎ ﺁن ﺕﺎرﻳﺦ در ﺕﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎن ﺑﯽﺳ ﺎﺑﻘﻪ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕ ﺎآﻨﻮن ه ﻢ هﻤ ﻴﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﭘﻴ ﺸﻪﮔ ﺎن ﺑ ﺮ‬
‫ﻡ ﺮدم ﻡﻨ ﺎﻃﻖ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن اﺳ ﻼمزدﻩ ﺡﻜ ﻢ راﻧ ﺪﻩاﻧ ﺪ و ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺳ ﻮء اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻋﻨ ﺼﺮ ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽ و‬
‫ﺕﺮﺳﺸﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻠﻄﻪ را ﺕﺪاوم ﺑﺨﺸﻴﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن دﻳﻦ ﭘﻴﺮوز‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﻡﺮدم ﺕﺼﺮف ﺷﺪﻩﺷ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﺑﺎزان و ﺳ ﺮداران ﻟ ﺸﻜﺮ‬
‫و ﺳﭙﺎﻩ ﺧﺸﻮﻧﺘﺸﺎن ﻡﯽﮔﻤﺎرﻧﺪ‪ ،‬از ﺳﻬﻢ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎﻧﻪﺷﺎن ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﻡﯽﭘﺮدازﻧﺪ و اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ اﻳﻨ ﺎن را ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮار و رﻳﺰﻩ ﺧﻮار اﺳﻼﻡ ﺸﺎن ﺑ ﺪل ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺎله ﺎ و ﻗ ﺮنه ﺎ زﻡ ﺎن ﻻزم ﺑ ﻮد ﺕ ﺎ زرﺕ ﺸﺘﻴﺎن‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ را آﻪ ﺑﻪ ﺿﺮب ﺷﻤ ﺸﻴﺮ و ﻳ ﺎ ﺟﺰﻳ ﻪ ]ﻡﺎﻟﻴ ﺎت ﻏﻴﺮﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ[ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ـ ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن‬
‫ﻋﺎﻡﻞ ﺕﺮس و ﺧﺸﻮﻧﺖ ـ ﺑﻪ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﺸﻨﯽ ﺕﺒﺪﻳﻞ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺡ ﺎﻓﻆ ﻡﻨﺎﻓﻌ ﺸﺎن ﺑﺎﺷ ﻨﺪ؛ هﻤ ﺎن آ ﺴﺎﻧﯽ را‬
‫آﻪ ﺑﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻓﺮﺳ ﻨﮓه ﺎ از ﺳ ﺮزﻡﻴﻦ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺧﻴ ﺰ ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن و ﻓﻠ ﺴﻄﻴﻦ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ دارﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ هﻤ ﺎن‬
‫رﻓﺘﺎرﯼ را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ آﻪ ﺁن اﻋﺮاﺑﯽ ﺡﺎآﻢ ﺕﺎ آﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﻡﺴﺘﻤﺮا داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻡﺮوز ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽهﺎ و ﺕ ﺮسه ﺎ را در ﻡﻴ ﺎن ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻡ ﯽﺑﻴﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﺕﺮﺳ ﯽ آ ﻪ ﺑﺎﻋ ﺚ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد اﻳﻨﺎن ﻧﮕﺎهﺸﺎن را از هﺮچﻪ ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ و زﻳﺒ ﺎﻳﯽ و ﻟ ﺬت اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﻟﺬتهﺎﯼ ﻡﻮهﻮم ﺁن ﺟﻬﺎﻧﯽ دل ﺧﻮش دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ هﻨﻮز ﻡﺮدﻩاﯼ زﻧﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ و از “ﺁن دﻧﻴﺎ”‬
‫ﺧﺒﺮﯼ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦهﺎ ﻧﻴﺎوردﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦهﺎ ﺳ ﺎله ﺎ و ﻗ ﺮنهﺎﺳ ﺖ آ ﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﺎر هﻤ ﺎن ﻓ ﺎﻧﺘﺰﯼ رهﺒ ﺮان و‬
‫ﭘﻴﺎﻡﺒﺮاﻧﺸﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﻡﺘﻮﻟﯽ ﺟﺪﻳﺪﯼ هﻢ آﻪ در اﻳﻦ ﻡﺬهﺐ ﻡﺘﻮﻟﺪ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اﻳ ﻦ ﺑ ﺸﺎرته ﺎ و‬
‫اﻧﺬارهﺎ را ﺑﺎﻻﺕﺮ و ﺑﺎﻻﺕﺮ ﻡ ﯽﺑ ﺮد‪ .‬ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺡ ﺎل هﺮچ ﻪ ه ﺴﺖ هﻨ ﻮز ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺘﻜﺎرﯼ در‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﺬر و ﻧﻴ ﺎز ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﻔﺮﻩﯼ اﺑﻮاﻟﻔ ﻀﻞ ﭘﻬ ﻦ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻗ ﺮﺁن ﺳ ﺮ ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬دﺧﻴ ﻞ‬
‫ﻡﯽﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ دﻋﺎ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ و اﺳ ﺘﺨﺎرﻩ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ؛ هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ اﻋﻤ ﺎل ﺧﺮاﻓ ﺎﺕﯽ را ه ﻢ زﻳ ﺮ ﻟ ﻮاﯼ‬
‫اﻋﺘﻘﺎدات دﻳﻨﯽﺷﺎن اﻧﺠﺎم ﻡﯽدهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺎﻩ رﻡﻀﺎن ﺳﺎل ‪١٣٦٦‬آﻪ ﻡﻦ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﺷ ﻬﺮ آﻠ ﻦ ﺁﻟﻤ ﺎن رﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮدم‪،‬‬
‫ﺑﺠﺰ ﺑﻴﮕﺎرﯼهﺎﯼ روزﻡﺮﻩ‪ ،‬ﺁﺷﭙﺰﯼ ﺑﺮاﯼ ﺳﺤﺮﯼ هﻢ ﺑﻴﻦ “ﭘﺮﺳ ﻨﻞ” ﻧ ﻮﺑﺘﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺟ ﻮاﻧﻜﯽ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫“رﺿﺎ” آﻪ هﻨﻮز ﭘﺎﺳﭙﻮرت ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﯽاش را ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬او را “ﻗﺮ” زدﻧﺪ و ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ وﺿ ﻌﻴﺖ‬
‫ﺡﻘﻮﻗﯽ ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﯽاش ﻡﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋ ﺮاﻗﺶ آ ﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ چ ﻪ ﺑﻼﻳ ﯽ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮش ﺁﻡ ﺪ‪ ،‬ﺟ ﻮان‬
‫ﺧ ﻮن ﮔ ﺮم و ﺑ ﺸﺎﺷﯽ ﺑ ﻮد؛ ﺑ ﺮﺧﻼف دﻳﮕ ﺮ ﺑﺮادره ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻳ ﻚ ﻡ ﻦ ﻋ ﺴﻞ ه ﻢ ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪ‬
‫ﻧﮕﺎهﺸﺎن آﺮد!!‬
‫آﺴﺎن دﻳﮕﺮﯼ هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺪون اﻳﻦ آﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺡﻘﻮﻗﯽﺷ ﺎن ﻡ ﺸﺨﺺ‬
‫ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﮔﺬرﻧﺎﻡ ﻪه ﺎﯼ ﺟﻌﻠ ﯽ از آ ﺸﻮرﯼ آ ﻪ ﭘﻨ ﺎهﺠﻮﯼ ﺁن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧﺎرﺟ ﺸﺎن آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋ ﺮاق‬
‫“اﻋﺰام”ﺷﺎن آﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪهﺎ اﻳﻦ اﻓﺮاد اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ و ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺟ ﺪا ﺷ ﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺁنه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺟﺎﺳ ﻮس ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ آ ﻪ از ﻡ ﺮز ﺑ ﻴﻦ دو آ ﺸﻮر ﻋﺒ ﻮر‬
‫ﻏﻴﺮﻡﺠﺎز آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺤﻮﻳ ﻞ ﺳ ﺎزﻡﺎن اﻡﻨﻴ ﺖ ﻋ ﺮاق و ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺕﺤﻮﻳ ﻞ زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﻡﺨ ﻮف ﻓ ﻀﻴﻠﻴﻪ و ﻳ ﺎ‬
‫ﺐ ﭘﺮزﻳ ﺪﻧﺖ ﺻ ﺪام ﺡ ﺴﻴﻦ ﻡ ﯽداد‪ .‬اﻳ ﻦ آ ﺎر و اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺳ ﻮء اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از اﻋﺘﻤ ﺎد ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬ ‫اﺑﻮﻏﺮﻳ ِ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﺎزﻡﺎﻧﯽ آﺎر ﺕﺎزﻩاﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﻡﺮداد ‪ ١٣٣٢‬و ﺑﻪ ﻏﺮب ﺁﻡﺪن ﺕﻮدﻩاﯼهﺎﻳﯽ آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ‬
‫از “اﻳﺮاﻧ ﺴﺘﺎن” آ ﺮدن اﻳ ﺮان ﻧﺎاﻡﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ در ﻏ ﺮب ه ﻢ دﻓﺘ ﺮ و دﺳ ﺘﻚه ﺎﻳﯽ راﻩ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽهﺎﺷ ﺎن ﺕ ﻮدﻩاﯼ‪ ،‬ﺑﺮﺧ ﯽ ﺑﺮﻳ ﺪﻩ از ﺕ ﻮدﻩاﯼه ﺎ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﻮان “ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان” ﺑﻮدﻧﺪ ـ هﻨﻮز ﺑﻨﺪ ﻧﺎﻓﺸﺎن ﺑﻪ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ وﺻ ﻞ ﺑ ﻮد ـ ﺕ ﺸﻜﻞه ﺎﯼ‬
‫ﺿﺪ ﺷﺎهﯽاﯼ را در ﻏ ﺮب راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻨ ﺪ و ﺑﺮﻋﻠﻴ ﻪ ﻡﻨ ﺎﻓﻊ ﻋﺎﻟﻴ ﻪﯼ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‪ ،‬هﻤﺪﺳ ﺖ و هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ‬
‫ﺑﺪﺳﺎﺑﻘﻪﺕﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎح رهﺒﺮﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬اﻳﺮان را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﻮم اﺳ ﻼﻡﯽ‪/‬ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ دچ ﺎر‬

‫‪٨‬‬
‫آﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ “ﻡﺒﺎرزان ﺧﺎرج آﺸﻮرﯼ” هﻢ هﻤﻴﻦ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩهﺎ را از اﻋﺘﻤﺎد هﻮاداراﻧﺸﺎن ﻡﯽآﺮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﭙﻮرتهﺎﺷﺎن را ﻡ ﯽدزدﻳﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘ ﺎرﻩ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺁنه ﺎ را در ﺕﻈ ﺎهﺮات ﻋﻠﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﻡﻨﻴﺘ ﯽ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻟﻮ ﻡﯽدادﻧﺪ و … ﺕﺎ هﻤ ﻪﯼ راﻩه ﺎ را ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ اﻳ ﻦ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑ ﻪ آ ﺸﻮرﺷﺎن ﺑ ﺴﺘﻪ‪ ،‬از‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻃﺒﻴﻌﯽ در اﻳﺮان ﻡﺤﺮوﻡﺸﺎن آﻨﻨﺪ‪ .‬ﻡﺎﻓﻴﺎﻳﯽ ﻋﻤﻞ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ ﺕﺎ ﺁنهﺎ را ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ در چﻨﮓ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ از ﻓ ﺎز “ﺳ ﺮخ ﺷ ﺪن”‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑﻴﭽ ﺎرﻩه ﺎ چ ﺎرﻩﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺟ ﺰ ﺧ ﺪﻡﺖ ﺑ ﻪ ﺁرﻡ ﺎنه ﺎﯼ‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻟﯽ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫»واﻗﻌﻴﺖ اﻡﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد؛ اﻓﺮادﯼ را آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎن ]اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺟﻮاﻧ ﺎن ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ اﻳ ﺮان[‬
‫ﺟﻠ ﺐ ﻡ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬در واﻗ ﻊ ﺁﻟ ﻮدﻩ ﻡ ﯽآ ﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻓ ﻼن ﺟ ﻮان را از درس ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺑﻴ ﺮون ﻡ ﯽآ ﺸﻴﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫ﮔﺬرﻧﺎﻡﻪاش را در ﺟﻮﯼ ﺁب ﻡﯽاﻧﺪاﺧﺘﻴﻢ و ﺑﺮاﻳﺶ ﮔﺬرﻧﺎﻡﻪﯼ ﺟﻌﻠﯽ ﺻ ﺎدر ﻡ ﯽآ ﺮدﻳﻢ… ﻡ ﯽﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫ﺕﻤﺎم ﭘﻞهﺎﯼ ﺑﺎزﮔﺸﺖ را ﭘ ﺸﺖ ﺳ ِﺮ اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻧ ﺎن ﺧ ﺮاب آ ﺮد‪ ،‬و ﺁنه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﺼﺮ ﺡﺮﻓ ﻪاﯼ ﺕﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫آ ﺮد‪ .‬ﺑ ﺎ ﮔﻔ ﺘﻦ اﻳ ﻦ آ ﻪ “ﺕ ﻮ دﻳﮕ ﺮ ﻟ ﻮ رﻓﺘ ﻪاﯼ و ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮاﻧﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺑ ﺎزﮔﺮدﯼ” درﺑ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﺁدم‬
‫‪١‬‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺕﺒﺪﻳﻞ ﻡﯽﺷﺪ…«‬
‫اﻳ ﻦ رﻓﺘ ﺎر در درون ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺷ ﺪﻳﺪﺕﺮ و وﺡ ﺸﺘﻨﺎكﺕ ﺮ راﻳ ﺞ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻮانهﺎﯼ ﻡﺮدم را آﻪ ﺑﺮاﯼ آﻤﯽ ﺁزادﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ ﺁﻡﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻡﯽﻓﺮﻳﻔﺘﻨﺪ‪ .‬دﺧﺘﺮهﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳ ﺖ‬
‫را ﻓ ﻮرا ﺑ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از “ﻏ ﻮلﺕ ﺸﻦ”ه ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ ﺷ ﻮهﺮ ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳ ﭙﻮرﺕﯽ اﮔ ﺮ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬از اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﻡﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﺬرﻧﺎﻡﻪهﺎ رﻓﺖ و ﺁﻡﺪهﺎﯼ ﻗﺎچﺎق و ﺟﻌﻠﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻗﺎچﺎﻗﺸﺎن را اﻧﺠﺎم ﻡﯽدادﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﮔﺬرﻧﺎﻡ ﻪه ﺎﯼ ﻗﺎچ ﺎق‪ ،‬اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد را ﺑ ﻪ آ ﺸﻮر ﻋ ﺮاق ﻡ ﯽآ ﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ هﻤ ﺎن روال‬
‫هﻤﻴﺸﮕﯽ ﺑﺮاﯼ هﻤﻪﺷﺎن‪ .‬ﻳﺎدم هﺴﺖ دو ﺧ ﻮاهﺮ را آ ﻪ ه ﺮ دو دﺧﺘ ﺮان زﻳﺒ ﺎ و ﺧ ﻮش ﻟﺒﺎﺳ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﻢ چﻪ وردﯼ در ﮔﻮش اﻳﻦهﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ آﻪ ﻓ ﻮرا ﺑ ﻪ ﻋ ﺮاق ﺑﺮدﻧﺪﺷ ﺎن‪ .‬ﺧ ﻮاهﺮ ﺑﺰرﮔﺘ ﺮ “ﻓﻠ ﻮرا”‬
‫را در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻡﻮﺳﻮم ﺑﻪ “ﻓﺮوغ ﺟﺎوﻳﺪان” ﺑﻪ آﺸﺘﻦ دادﻧﺪ‪ .‬ﻗﺒﻼ هﻢ ﺷﻮهﺮش دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷ ﻮهﺮﺧﻮاهﺮ‬
‫ﺑﺪﺕﺮآﻴﺐ‪ ،‬ﺁﻧﻘﺪر روش زﻳﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﻮد آ ﻪ ﭘ ﺲ از ﻧﻔﻠ ﻪ ﺷ ﺪن ﺧ ﻮاهﺮ ﺑ ﺰرگﺕ ﺮ‪ ،‬ﺧ ﻮاهﺮ آﻮچ ﻚﺕ ﺮ را‬
‫ﺧﻮاﺳ ﺘﮕﺎرﯼ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ اﻡ ﺮوز ه ﻢ از ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ اﻳ ﻦ ﺧ ﻮاهﺮك دوم ﺧﺒ ﺮﯼ ﻧ ﺪارم‪ .‬دو‬
‫ﭘﺴﺮﻋﻤﻮ هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎمهﺎﯼ ﻡﺠﻴﺪ و اﻳﺮج آﻪ ﺁنهﺎ را هﻢ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ وﺿ ﻊ ﺡﻘ ﻮﻗﯽﺷ ﺎن روﺷ ﻦ ﺷ ﻮد‬
‫و هﺮ دو را ﺑﺎ ﮔﺬرﻧﺎﻡﻪهﺎﯼ ﺟﻌﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﺮاق آﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻳﻦ دو ﺕﻦ هﻢ هﻴﭻ ﺧﺒﺮﯼ ﻧ ﺪارم‪.‬‬
‫رﺿﺎ ﻧﻴﺰ آﻪ “ﺷﺐ ﻗﺪر” ﻡﺎﻩ رﻡﻀﺎن ﺳﺎل ‪“ ١٣٦٦‬ﭘﺎرﺕﻨﺮ” ﺁﺷﭙﺰﯼ ﻡﻦ ﺑ ﻮد‪ ،‬دچ ﺎر هﻤ ﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬از ﭘﺎﻳﺎن آﺎر اﻳﻦ رﺿﺎﯼ ﺑﺎ ﻡﺤﺒﺖ هﻢ هﻴﭻ ﺧﺒﺮﯼ ﻧﺪارم‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت ﻡﺎ دوﺕﺎﻳﯽ چﻠﻮآﺒﺎب ﺳﺤﺮﯼ را ﺑﺮاﯼ ‪ ٣٠/٤٠‬ﻧﻔﺮ ﭘﺨﺘﻴﻢ و ﺳﺎﻻد و دوغ و‬
‫ﺑﻘﻴﻪﯼ ﻡﺨﻠﻔﺎت ﺳﺤﺮﯼ روزﻩ ﺑﮕﻴﺮان را هﻢ ﺁﻡﺎدﻩ آﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻡ ﻦ آ ﻪ ﺷﺨ ﺼﺎ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ در اﻳ ﻦ ﻡﻨﺎﺳ ﺒﺎت‬
‫روزﻩ ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﻧﻤﺎز را هﻢ ﻓﻘﻂ وﻗﺘﯽ آﻪ ﺟﻤﻌﯽ و اﺟﺒﺎرﯼ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ دﻳﮕ ﺮان دوﻻ‪/‬راﺳ ﺖ ﻡ ﯽﺷ ﺪم‪،‬‬
‫واﻻ آ ﻪ ﻧ ﻪ اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ داﺷ ﺘﻢ و ﻧ ﻪ ﻧﻴ ﺎزﯼ ﺑ ﻪ ﺁن ﺡ ﺲ ﻡ ﯽآ ﺮدم‪ ،‬و اﻳ ﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ چﻴ ﺰﯼ ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ از دﻳ ﺪ‬
‫ﻡﺴﺌﻮﻻن ﺳﺎزﻡﺎن ﭘﻨﻬﺎن ﻡﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ!‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١٠‬ﺷﺐ ﻡ ﺴﺌﻮل ﺁن زﻡ ﺎن ﺳ ﺎزﻡﺎن در ﺁﻟﻤ ﺎن اﻳ ﺮج ]ﻡﺤﻤ ﺪ رﺿ ﺎ ﺻ ﺒﺎﺡﯽ[ ﻡ ﺎ را‬
‫ﺻﺪا آﺮد آﻪ اﻡﺸﺐ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١٢‬ﻧﺸﺴﺖ دارﻳﻢ‪ ،‬در اﺕﺎق ﻋﻤﻮﻡﯽ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻓﻮرا آﺎرهﺎ را راﺳ ﺖ و‬
‫رﻳﺲ آﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺁﺑﯽ ﺑﻪ ﺳ ﺮ و ﺻ ﻮرﺕﻤﺎن زدﻳ ﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﺮآﺖ در ﻧﺸ ﺴﺖ ﺁﻡ ﺎدﻩ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﻳﻜﯽ‪/‬دوﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﺻﻨﺪﻟﯽهﺎﯼ ﺕﺎﺷﻮﯼ اﺕﺎق ﻋﻤﻮﻡﯽ را ﭘﺸﺖ ﺳ ﺮ ه ﻢ ردﻳ ﻒ ﺑ ﻪ ردﻳ ﻒ چﻴﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡﻴ ﺰﯼ‬
‫هﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻡﻨﺒﺮ ﻡﺴﺌﻮل ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ در ﺁن ﺑ ﺎﻻ ﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻌﺒ ﻪﯼ دﺳ ﺘﻤﺎﻟﯽ و ﺕﻨ ﮓ ﺁﺑ ﯽ و در ﺁن ﺳ ﻤﺖ‬

‫‪ ١‬ـ ﻧﮕﺎهﯽ از درون ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ چﭗ اﻳﺮان‪ ،‬ﺧﺎﻧﺒﺎﺑﺎ ﺕﻬﺮاﻧﯽ‪ ،‬ص ‪ ٢٢٦‬چﺎپ ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺷﺮآﺖ ﺳﻬﺎﻡﯽ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻪ اهﺘﻤﺎم‬
‫ﺳﺮهﻨﮓ ﻏﻼﻡﺮﺿﺎ ﻧﺠﺎﺕﯽ‬
‫‪٩‬‬
‫اﺕﺎق هﻢ ﻡﻴﺰ چﺎﯼ و ﺧﻮراآﯽهﺎﯼ ﺷﺐهﺎﯼ ﻡﺎﻩ رﻡﻀﺎن را ردﻳﻒ آﺮدﻧﺪ ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺡ ﻀﺮت ﺑ ﺮادر‬
‫اﻳﺮج ﻇﺎهﺮ‪ ،‬و ﺳﻜﻮت ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪ‪ .‬اﻳﺮج اﺑﺘﺪا ﺷﺮوع آﺮد ﺑﻪ اﻧ ﺪر ﻓﻮاﻳ ﺪ “اﻧﺘﻘ ﺎد از ﺧ ﻮد آ ﺮدن” داد‬
‫ﺳﺨﻦ دادن آﻪ اﻋﻀﺎ و آﺎدرهﺎ ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ ﺷﺐهﺎﯼ ﻗﺪر آﻪ از “هﺰار ﻡﺎﻩ ﺑﺮﺕ ﺮ اﺳ ﺖ” اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻨ ﺪ‬
‫و از ﺧﻮدﺷﺎن اﻧﺘﻘﺎد آﻨﻨﺪ و هﺮ ﺟﺎ ﺑﻪ رهﺒﺮﯼ اﻳﺮاد ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻨ ﺪ آ ﻪ اﺷ ﻜﺎل در ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺑ ﻮدﻩ و‬
‫رهﺒﺮﯼ ﻡﻌﺼﻮم اﺳﺖ و ﭘﺎآﺒﺎز اﺳﺖ و ﺁن آﺴﯽ آﻪ اﻳﻦ اﺟﺎزﻩ را ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻡﯽدهﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﻦ‬
‫و ﺑﻪ رهﺒﺮﯼ “ﻡﻘﺎوﻡﺖ ﻋﺎدﻻﻧﻪ” اﻳﺮادﯼ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻡﯽرﻳﺰد و… ﺳﺮﻳﺎﻟﯽ از‬
‫اﻳﻦ ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﻡﺴﻠﺴﻞ هﻤﻴﺸﮕﯽ‪ .‬چﺮاغهﺎ را هﻢ ﺧﺎﻡﻮش آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﻪ هﺮ ﻧﻔ ﺮ ﻳ ﻚ ﺑﺮﮔ ﻪﯼ ﻓﺘ ﻮآﭙﯽ‬
‫ﺷﺪﻩ دادﻧﺪ و اﻋﻼم ﻗﺮﺁن ﺳﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ آﺮدﻧﺪ‪ .‬در واﻗ ﻊ ﻳ ﻚ ﺻ ﻔﺤﻪ از ﻗ ﺮﺁن را ﻓﺘ ﻮآﭙﯽ آﺮدﻧ ﺪ و روﯼ‬
‫ﺳﺮﺷﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺷﺮوع آﺮدﻧ ﺪ ﺑ ﻪ دﻋ ﺎ ﺧﻮاﻧ ﺪن و اﻟﺘﻤ ﺎس و ﺕﻤﻨ ﺎ آ ﺮدن از درﮔ ﺎﻩ رهﺒ ﺮﯼ آ ﻪ در‬
‫روز ﻗﻴﺎﻡﺖ ﺷﻔﻴﻌﺸﺎن ﺑﺸﻮد آﻪ ﺑﻌﺪ اﻡﺎم ﺡﺴﻴﻦ ﺷﻔﻴﻌﺸﺎن ﺑﺸﻮد ﺕﺎ ﻳﻜﯽ دﻳﮕ ﺮ و ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ‬
‫ﻳﻘﻪﯼ “اﷲ” را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ آ ﻪ از ﮔﻨﺎهﺎﻧ ﺸﺎن و ﻡﺨ ﺼﻮﺻﺎ ﻧﻘ ﺪهﺎ و اﻳﺮاده ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫درﮔﺬرد و دﻳﮕﺮ ﻗﻀﺎﻳﺎﯼ ﺕﻜﺮارﯼ و هﻤﻴﺸﮕﯽ ﻡﻨﺎﺳﺒﺎت دروﻧﯽ ﺳﺎزﻡﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ و ﺳ ﻜﺖ ﻡ ﺬهﺒﯽ‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ!‬
‫ﺑﺮﺧ ﯽ آ ﻪ ﻡﻌﺘﻘ ﺪﺕﺮ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻻﺑ ﻪ و زارﯼ ه ﻢ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻡ ﻦ آ ﻪ از ﺧ ﺴﺘﮕﯽ داﺷ ﺖ ﺟ ﺎﻧﻢ‬
‫درﻡﯽرﻓﺖ‪ ،‬هﻤﺎﻧﺠﺎ روﯼ اوﻟ ﻴﻦ ﺻ ﻨﺪﻟﯽ ﺕﺎﺷ ﻮﯼ ردﻳ ﻒ اول‪ ،‬ﺕ ﻮ ﺕ ﺎرﻳﻜﯽ ﺧ ﻮاﺑﻢ ﺑ ﺮد‪ .‬ﮔﻮﻳ ﺎ ﺧ ﺮوﭘﻔﻢ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از اﻳ ﻦ دﺧﺘﺮﺑﭽ ﻪه ﺎﻳﯽ آ ﻪ او ه ﻢ ﭘﻨ ﺎهﺠﻮ ﺑ ﻮد و ﺷ ﻮهﺮش دادﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺑ ﺪون‬
‫ﭘﺎﺳ ﭙﻮرت داﺷ ﺘﻨﺪ ﻡ ﯽﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻧﺪش ﺑ ﻪ ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﺕﻜ ﺎﻧﻢ داد آ ﻪ‪ :‬دارﯼ ﺧﺮوﭘ ﻒ ﻡ ﯽآﻨ ﯽ‪ ،‬ﭘﺎﺷ ﻮ ﺑ ﺮو ﺕ ﻮ‬
‫“واﺡﺪ ﺧﻮاهﺮهﺎ” ﺑﺨﻮاب!‬
‫ﻡﯽﺧﻮاهﻢ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ از ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩﯼ ارﺕﺠ ﺎﻋﻴﻮن‪ ،‬ﺧﺮاﻓ ﺎﺕﯽ و‬
‫ﻗﻀﺎ‪/‬ﻗﺪرﯼ و دﻋﺎ و ﻧﻔﺮﻳﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﻨﻮز هﻢ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻓﻜﺮ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل آﻤ ﺪﯼ‬
‫در ﻗ ﺎﻧﻮن ﻃﺒﻴﻌ ﺖ و روﯼ ﺡﻜ ﻢ دادﮔ ﺎهﯽ آ ﻪ ﻗ ﺮار اﺳ ﺖ “اﷲ” در ﻡﺤﻜﻤ ﻪﯼ روز ﻗﻴﺎﻡﺘ ﺸﺎن ﺻ ﺎدر‬
‫آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ رﺷﻮﻩ دادن و راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار آﺮدن و ﺕﻮﺻﻴﻪ آﺮدن و ﺷﻔﻴﻊ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺕﺎﺙﻴﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﺕ ﺮازوﯼ‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻮدﺷﺎن “چﭙﻪ” آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻡﯽﺕﻮان ﮔﻔﺖ آﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎورهﺎ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻡﺪد هﻤﻴﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن رﺳ ﻤﯽ در آﻠ ﻪه ﺎ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﻴﺮ و ﭘﺎﮔﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺑ ﺎ ﺕﻜﻴ ﻪ ﺑ ﺮ ﻗﺪاﺳ ﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺕﺮاﺷ ﻴﺪﻩ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮرد ﻡﺮدم دادﻩاﻧﺪ ـ ﻡﺜﻞ ﺷﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻳﺎ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ ـ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ اﻧﺴﺎنه ﺎﻳﯽ ﻡ ﺬهﺒﯽ و دﻳﻨ ﺪار‬
‫را از ﺷﺮآﺖ در ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﻡﻄﺎﻟﺒﻪﯼ ﺧﻮاﺳﺖهﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽﺷﺎن ﻡﺤﺮوم آﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﺑﺪون چﻨﻴﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن رﺳﻤﯽاﯼ ﺕﻤﺎم ادﻳﺎن از آﺎرآﺮد ﻡﯽاﻓﺘﻨ ﺪ و ﻓﺮاﻡ ﻮش ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ه ﺮ دو‬
‫وﺟﻪ اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ “اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺪون ﻧﻔﺖ‪ ،‬اﺳﻼم ﺑﺪون ﺁﺧﻮﻧﺪ!” ﺕﻨﻬ ﺎ آ ﺎرآﺮد هﻤ ﺎن ﺷ ﻌﺎر را‬
‫دارد و ﺑﺲ؛ چﺮا آﻪ ﻧﻪ اِﻋﻤﺎل آﺮدﻧﯽ اﺳﺖ و ﻧ ﻪ ﺑﺮﺁوردﻧ ﯽ‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان اﺳ ﻼم را ﺟ ﺪاﯼ از رهﺒ ﺮﯼ‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ ـ ﺑﺎ ﻋﻤﺎﻡﻪ و ﺑﯽﻋﻤﺎﻡﻪ ـ و ﺑﺪون واﺳﻄﮕﯽ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺕ ﺼﻮر آ ﺮد؛ ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦه ﺎ‬
‫ﻡﻴﺮاثﺧﻮار و ﺻﺎﺡﺐ ﻋﻠﻪﯼ هﻤﻪ چﻴ ِﺰ ﺁن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دﻧﻴﺎﯼ ﻏﺎرﺕﮕﺮان هﻢ اﺟﺎزﻩ ﻧﻤ ﯽده ﺪ ﺕ ﺎرﻳﺦ اﻳ ﺮان‬
‫ﻡ ﺎ و هﻤﻴﻨﻄ ﻮر ﺕ ﺎرﻳﺦ اﻳ ﻦ ﻡﻨﻄﻘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺪون واﺑ ﺴﺘﮕﯽ ﺕﻤ ﺎم ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع ﻧﻔ ﺖ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ اﮔ ﺮ‬
‫دوﻟﺘﻤﺮدان اﻳﺮاﻧﯽ اﻳﻦ اﻡﻜﺎن را ﻡﯽﻳﺎﻓﺘﻨﺪ آﻪ ﻧﻔﺖ را ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻡﺎﻳﻪﮔ ﺰارﯼ در زﻳﺮﺳ ﺎﺧﺖ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‬
‫آﺸﻮرﻡﺎن اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ هﻢ ﺧﻮب ﻡﯽﺷ ﺪ؛ آ ﺎرﯼ آ ﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻓﻘﻴ ﺪ اﻳ ﺮان آﻮﺷ ﻴﺪ و ﺕ ﺎ ﺡ ﺪﯼ ه ﻢ‬
‫ﻡﻮﻓﻖ ﺷﺪ؛ اﻡﺎ هﻤﻴﻦ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﻋﻼم ـ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ دﺳﺘﻴﺎرﯼ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻏﻴﺮﻡﻘ ﺪس و ﻏﻴﺮﻋﻤﺎﻡ ﻪاﯼ ـ ﻧﮕﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺷﺎﻩ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺁرزوهﺎﯼ دﻳﺮ و دور اﻳﺮان دوﺳﺘﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ آ ﺸﻮرﯼ ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﻡﺴﺘﻘﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻡﻪﯼ ﻋﻤﻞ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﻡﺤﻤ ﺪ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ه ﻢ ﺑﻌ ﺪهﺎ‪ ،‬ه ﻢ ﺳ ﺮ و ه ﻢ ﺕ ﺎﺟﺶ را ﺑ ﺮ‬
‫ﺳﺮ اﻳﻦ “زﻳﺎدﻩ ﻃﻠﺒﯽه ﺎ” و ﻧ ﺎﭘﺮهﻴﺰﯼه ﺎ ﮔﺬاﺷ ﺖ‪ .‬ﺑ ﯽﺟﻬ ﺖ ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ ﺑﻨﮕ ﺎﻩ ﺳ ﺨﻦ ﭘﺮاآﻨ ﯽ ﺑ ﯽ‪ .‬ﺑ ﯽ‪.‬‬

‫‪١٠‬‬
‫ﺳﯽ‪ .‬درﺳﺖ ‪ ٢‬ﻡﺎﻩ ﭘ ﻴﺶ از “ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﺎﻧﻴﺪن ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ” هﻤ ﺎن زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺳ ﻴﺪ اﺧﻤ ﻮ‬
‫زﻳ ﺮ درﺧ ﺖ ﺳ ﻴﺒﯽ در “ﻧﻮﻓ ﻞ ﻟﻮﺷ ﺎﺕﻮ”ﯼ ﭘ ﺎرﻳﺲ ﺳ ِﺮ هﻤ ﻪﯼ “ﺑ ﺸﺮدوﺳﺘﺎن” ﻏﺮﺑ ﯽ را ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ‬
‫آﻤﺪﯼاش ﮔﺮم آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ‪ ١٧‬ﺁذرﻡﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ١٣٥٧‬در ﺑﺮﻧﺎﻡﻪﯼ رادﻳﻮﻳﯽ “ﺟﺎم ﺟﻬ ﺎنﻧﻤ ﺎ” ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‬
‫دوﻟﺖهﺎﯼ چﭙﺎوﻟﮕﺮ ﻏﺮب و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن را ﺑ ﺮاﯼ “ﺕ ﻮدهﻨﯽ زدن” ﺑ ﻪ ﺷ ﺎهﯽ آ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ‬
‫آﻤ ﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺎر ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧﺰدﻳ ﻚ ﺷ ﻮد و دﺳ ﺖ آ ﻢ درﺁﻡ ﺪهﺎﯼ ﻧﻔﺘ ﯽ را زﻡﻴﻨ ﻪﯼ اﺳ ﺘﻘﻼل و‬
‫روﯼ ﭘﺎﯼ ﺧﻮد اﻳﺴﺘﺎدن اﻳﺮاﻧﻴﺎن آﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ را ﺻﺎدر آﺮد‪:‬‬
‫»ﭘ ﺲ از ﻃ ﯽ دوراﻧ ﯽ از اﻓ ﺖ و ﺧﻴ ﺰ‪ ،‬ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ زﻡ ﺎم اﻡ ﻮر اﻳ ﺮان را در دﺳ ﺖ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺎﺕﻮاﻧﯽ ﻡﺎﻟﯽ و ﻧﻈﺎﻡﯽ‪ ،‬دﻳﮕﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻡﻪه ﺎﻳﺶ ﺟ ﺎﻳﯽ ﺑ ﺮاﯼ روﻳ ﺎﯼ ﺕﻤ ﺪن ﺑ ﺰرگ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﺮاﻳﻂ ﺕﺎزﻩﯼ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻡﻤﻠﻜ ﺖ‪،‬‬
‫اﻳﻦ آﺸﻮر ﺕﻨﻬﺎ ﻡﻘﺎﻡﯽ هﻤﭙﺎﻳﻪﯼ آﺸﻮر هﻤﺠﻮار اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﻮاهﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﺮاﯼ هﻤﻴ ﺸﻪ اﻳ ﻦ روﻳ ﺎ را‬
‫‪٢‬‬
‫آﻪ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻗﺪرت ﻧﻈﺎﻡﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺟﻬﺎن ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮاﻡﻮش ﺧﻮاهﺪ آﺮد!!«‬
‫ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ هﻤ ﺎن زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ در ﭘ ﺎرﻳﺲ و زﻳ ﺮ درﺧ ﺖ ﺳ ﻴﺐ ﻡﻌ ﺮوف دهﻜ ﺪﻩﯼ‬
‫ﻧﻮﻓﻞ ﻟﻮﺷﺎﺕﻮ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧﯽ ﺟﻦ ﻇﺎهﺮ ﻡﯽآ ﺮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺡ ﺮفه ﺎ را ه ﻢ زد آ ﻪ ﻡ ﺜﻼ‪…» :‬‬
‫در ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻗﺪرت ﻡﻘﻨﻨ ﻪ و اﺧﺘﻴ ﺎر ﺕ ﺸﺮﻳﻊ در اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﺧﺪاوﻧ ﺪ اﺧﺘ ﺼﺎص دارد… و ه ﻴﭻ‬
‫آﺴﯽ ﺡﻖ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺰارﯼ ﻧﺪارد‪ .‬ﻡﺠﻤﻮﻋﻪﯼ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﻼﻡﯽ در ﻗ ﺮﺁن و ﺳ ﻨﺖ ﮔ ﺮدﺁورﯼ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ…‬
‫“ﺡﻜﺎم اﺻﻠﯽ” هﻤﺎن ﻓﻘﻬﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺮد ﻻﻳﻘﯽ آﻪ داراﯼ دو ﺧﺼﻠﺖ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن و ﻋ ﺪاﻟﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﺕﺸﻜﻴﻞ ﺡﻜﻮﻡﺖ داد‪ ،‬هﻤﺎن وﻻﻳﺘﯽ آﻪ ﺡﻀﺮت رﺳﻮل اآﺮم در اﻡﺮ ﺟﺎﻡﻌﻪ داﺷﺖ ]را[ دارا ﻡ ﯽﺑﺎﺷ ﺪ‬
‫‪٣‬‬
‫و ﺑﺮ هﻤﻪ ﻻزم اﺳﺖ آﻪ از او اﻃﺎﻋﺖ آﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧﯽ ﺷﻴﻔﺘﻪﯼ اﻳﻦ ﺟﻨﺎب‪ ،‬دآﺘﺮاﯼ ﺡﻘﻮق از ﻏ ﺮب‬
‫داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻻﺑ ﺪ در آ ﻼسه ﺎﯼ درس ﻡ ﺪرن داﻧ ﺸﻜﺪﻩه ﺎﯼ ﺷ ﻴﻚ ﻏ ﺮب‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻗ ﺎﻧﻮن‪ ،‬اﻡﻨﻴ ﺖ‪ ،‬ﻋ ﺪاﻟﺖ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺡﻜﺎم اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﺕﻔﻜﻴﻚ ﺳ ﻪ ﻗ ﻮﻩ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ و ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ ﺑﺤ ﺚه ﺎﯼ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ دﻳﮕ ﺮ در‬
‫زﻡﻴﻨﻪﯼ ﺡﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬زﻧﺎن و آﻮدآﺎن و… ﺁﺷﻨﺎ ﺑﻮدﻧ ﺪ و اﻳ ﻦ دروس ﭘﺎﻳ ﻪاﯼ را ﺑ ﺮاﯼ درﻳﺎﻓ ﺖ‬
‫دآﺘﺮاهﺎﯼ آﺬاﻳﯽﺷﺎن اﻡﺘﺤﺎن دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ!!‬
‫ﺑﮕﺬرﻳﻢ!‬
‫دو آﺘﺎﺑﯽ آﻪ ﺁن ﺟﻮاﻧﻚ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺮام ﺁورد‪“ ،‬چﻪ ﺑﺎﻳﺪ آﺮد” و “ﻗﺎﺳ ﻄﻴﻦ‪ ،‬ﻡ ﺎرﻗﻴﻦ‪ ،‬ﻧ ﺎآﺜﻴﻦ”‬
‫ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻡﻦ اﺻﻼ ﻧﻪ ﻧ ﺎﻡﯽ از اﻳ ﻦ ﭘ ﺴﺮك در ﻳ ﺎدم ﻡﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﺡﺘ ﺎ ﺳ ﺮاﻧﺠﺎﻡﯽ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارش ﺷﺪم آﻪ ﺁنهﺎ را ﺁورد‪ .‬ﺕﺎ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺕﺎرﻳﺦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺕﺮﺟﻤ ﻪه ﺎﻳﯽ ﻏﺮﺑ ﯽ و‬
‫ﮔ ﺎﻩ ه ﻢ ﺷ ﺮﻗﯽ را ﻡ ﯽﺧﻮاﻧ ﺪم‪ :‬آﺎره ﺎﯼ ﺑﺮﺕﻮﻟ ﺖ ﺑﺮﺷ ﺖ‪ ،‬ﻧﻴﻜ ﻮس آ ﺎزاﻧﺘﺰاآﻴﺲ‪ ،‬ﻓ ﺮاﻧﺘﺲ ﻓ ﺎﻧﻮن‪،‬‬
‫ﻋﻤﺎراوزﮔﺎن‪ ،‬چﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب اﻟﺠﺰاﻳﺮ‪ ،‬چﻨﺪ رﻡﺎن و چﻴﺰهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ آﻪ ﺡﺎﻻ دﻳﮕﺮ‬
‫ﻳﺎدم هﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ آﺘﺎب “اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻧﻮ” ﺡﺴﻦ ﺻﺪر را هﻢ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺡﺘﺎ چﻨﺪ ﻗﺼﻪﯼ ﺟ ﻼل ﺁل اﺡﻤ ﺪ‬
‫را هﻢ ورق زدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬اﻡﺎ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ چﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮد‪ .‬ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ را ﻧﻤ ﯽﺧﻮاﻧ ﺪم‪ ،‬ﻡ ﯽﻧﻮﺷ ﻴﺪم‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم‬
‫وﺟﻮدم ﻡﯽﺑﻠﻌﻴﺪم؛ ﺑﺪون اﻳﻦ آﻪ ﺑﻔﻬﻤﻢ چﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻪﯼ ﺟﻤﻠﻪهﺎﯼ آﺬاﺉﻴﺶ را ﺡﻔﻆ ﻡ ﯽآ ﺮدم و‬
‫اﻳﻦ روال ﺕﺎ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﻳﺎ هﻤﻴﻦ اﻓﺘﻀﺎح ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻬﻤﻦ ‪ ٥٧‬هﻢ اداﻡﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺮداد ‪ ١٣٥٦‬آﻪ ﺧﺒﺮ ﻡﺮگ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ را در روزﻧﺎﻡ ﻪﯼ آﻴﻬ ﺎن چ ﺎپ آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎور‬
‫ﻧﻤﯽآﺮدم‪ .‬هﻴﭻ آﺲ ﺑﺎور ﻧﻤ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻴﻦ ه ﻢ در ﺕﻨﻬ ﺎﻳﯽ آﻠ ﯽ ﮔﺮﻳ ﻪ آ ﺮدم‪ .‬ﺕ ﺎ ﺁن زﻡ ﺎن ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﻧﻮارهﺎﯼ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ اﻳﻦ ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽ را ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺿﺒﻂ را ﺑﻐ ﻞ ﮔﻮﺷ ﻢ ﻡ ﯽﮔﺬاﺷ ﺘﻢ و‬

‫‪ ٢‬ـ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺳﺨﻦ ﭘﺮاآﻨﯽ ﺑﯽ ﺑﯽ ﺳﯽ‪ ١٧ ،‬ﺁذرﻡﺎﻩ ‪١٣٥٧‬ﺑﺨﺶ ﻓﺎرﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻡﻪﯼ ﺟﺎم ﺟﻬﺎنﻧﻤﺎ‬
‫‪ ٣‬ـ روزﻧﺎﻡﻪﯼ آﻴﻬﺎن ‪ ٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﻡﺎﻩ ‪ ،١٣٥٧‬دو هﻔﺘﻪ ﭘﻴﺶ از اﻓﺘﻀﺎح ﺕﺎرﻳﺨﯽ ‪ ٢٢‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،١٣٥٧‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻡﺠﻠﻪﯼ‬
‫ﻡﻬﺮﮔﺎن‪ ،‬ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن‬
‫‪١١‬‬
‫هﯽ ﮔﻮش ﻡﯽآﺮدم و هﯽ و هﯽ… و ﺡﺎﻻ ﺳﺎلهﺎ از ﺁن ﺳﺎله ﺎ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁﻡ ﻮزشه ﺎﯼ ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﻡﺎ ﺟﻮاﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﺁن دوران ﺕﺸﻨﻪﯼ داﻧﺴﺘﻦ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺁدرسهﺎﻳﯽ ﺕﻤﺎﻡﺎ ﻋﻮﺿﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺧﻴﻠﯽهﺎﯼ دﻳﮕﺮ هﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﻡﻌﺠ ﺰﻩﯼ ﺑ ﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ اﺡ ﺴﺎﺳﺎت ﻓﻘ ﻂ از او ﺑﺮﻡ ﯽﺁﻡ ﺪ‪.‬‬
‫ﻡ ﺜﻼ چ ﻪ چﻴ ﺰﯼ ﻡ ﯽﺷ ﺪ از اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ اﻧ ﺴﺎن ﺳ ﺘﻴﺰﯼ و دﮔﺮاﻧ ﺪﻳﺶ ﺳ ﺘﻴﺰﯼ آ ﻪ ﺕﺌ ﻮرﯼ “ﻧ ﺎﺑﻮد آ ﺮدن‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن” را رﻡ ﺎﻧﺘﻴﺰﻩ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁﻡﻮﺧ ﺖ؛ ه ﻴﭻ‪ ،‬ﺟ ﺰ اﻓﺘ ﺎدن در دام و داﻡ ﺎن هﻤ ﺎن اﻧﻘ ﻼب آ ﺬاﻳﯽ‬
‫ﺳﺎل ‪ ٥٧‬آﻪ ﺟﺰ ﺑﺮ ﻡﺤﻮر ﻧﻔﺮت و آﻴﻨﻪﺟ ﻮﻳﯽ ﻧﻤ ﯽچﺮﺧ ﺪ و ه ﺮ آ ﻪ را آ ﻪ ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﻡ ﺎ ﻧﻴ ﺴﺖ و ﺑ ﺎ ﻡ ﺎ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و از ﻡﺎ ﻧﻴﺴﺖ و ﻡﺎﻧﻨﺪ ﻡﺎ ﻧﻤﯽاﻧﺪﻳﺸﺪ و رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪﯼ ﻡﺎ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﯽﮔﺰارد و ﻳﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺎ ﻓﺮهﻨ ﮓ‬
‫ﺑﺮدﻩﺳﺎز “ﺕﻮﺡﻴﺪ” اﺳﻼﻡﯽ “ﻡﺎ” ﻡﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧ ﺎﺑﻮد آ ﺮدن!! ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ از آﺘ ﺎب “ﻡ ﺬهﺐ‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﻡﺬهﺐ” ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﮔﻮش آﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫»اﻳﻦ دﻋﻮت آﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم دﻋﻮت ﺕﻮﺡﻴﺪ در ﺕﺎرﻳﺦ اﻋﻼم ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻳ ﻚ وﺟﻬ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ و‬
‫ﻡﺎدﯼ هﻢ دارد و ﺁن اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ‪ :‬ﻡﺴﻠﻤﺎ وﻗﺘ ﯽ “ﮔﺮوه ﯽ” ﻡﻌﺘﻘ ﺪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﺁﻓ ﺮﻳﻨﺶ؛ چ ﻪ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ و چﻪ ﺡﻴﻮاﻧﯽ و چﻪ ﻧﺒﺎﺕﯽ و ﺡﺘﺎ ﺟﺎﻡﺪات‪“ ،‬ﻳﻚ ﻗﺪرت” ﺑﺮ ﺁنهﺎ “ﺡﻜﻮﻡ ﺖ” ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﺟ ﺰ او‬
‫هﻴﭻ ﻡﻮﺙﺮﯼ وﺟﻮد ﻧﺪارد و هﻤﻪﯼ اﺷﻴﺎء و اﺷﺨﺎص و رﻧﮓهﺎ و ﺟﻨﺲهﺎ و ﺟﻮهﺮهﺎ‪ ،‬هﻤﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻪﯼ‬
‫ﻳﻚ ﺧﺎﻟﻖ اﺳﺖ‪“ ،‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد” وﺡﺪت اﻟﻬﯽ ﻳﻌﻨﯽ ﺕﻮﺡﻴ ﺪ ﺧ ﺪا در ه ﺴﺘﯽ؛ ﻻزﻡ ﻪاش از ﻧﻈ ﺮ ﻡﻨﻄﻘ ﯽ‬
‫]ﻡﻨﻄ ﻖ ﺿ ﺪ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ[ و ﻓﻜ ﺮﯼ‪ ،‬ﺕﻮﺡﻴ ﺪ ﺑ ﺸﺮﯼ در زﻡ ﻴﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ در هﻤ ﺎن ﺡ ﺎل آ ﻪ ﺕﻮﺡﻴ ﺪ‬
‫اﻋ ﻼم ﻡ ﯽآ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﻪﯼ ﺁﻓ ﺮﻳﻨﺶ “ﻳ ﻚ اﻡﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ اﺳ ﺖ” در دﺳ ﺖ “ﻳ ﻚ ﻗ ﺪرت” و هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ از ﻳﻚ ﻡﻨﺒﻊ ﺳﺮ زدﻩاﻧﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪﯼ ﻳﻚ ارادﻩ هﺪاﻳﺖ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﺟﻬ ﺖ ﻡﺘﻮﺟ ﻪاﻧ ﺪ و‬
‫از ﻳﻚ ﺟﻨﺲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬و ﻳﻚ ﺧ ﺪا دارﻧ ﺪ و هﻤ ﻪﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎ و ﺳ ﻤﺒﻞه ﺎ و ﻡﻈﻬﺮه ﺎ و ارزشه ﺎ و‬
‫‪٤‬‬
‫ﻋﻼﻡﺖهﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ او “ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮﻧﺪ”…«‬
‫ﻳﺎدم ﻡﯽﺁﻳﺪ ﺑﺮﺧﯽ از ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ ﻡﺨﺎﻟﻔﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از چﻪ زاوﻳﻪاﯼ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ!! ﻻﺑ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ‬
‫آﻪ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ادﺑﻴﺎت ﺡﻮزﻩاﯼ را آﻤﯽ دﺳﺘﻜﺎرﯼ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺡﺘﻤﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر و ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﭘﺮاآﻨ ﺪﻩاش را ﻧﻤ ﯽﺧﻮاﻧﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﺧﻴ ﺎل ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ دآ ﺎن روﺿ ﻪ ﺧ ﻮاﻧﯽه ﺎﯼ ‪ ٥‬ﺕﻮﻡ ﺎﻧﯽﺷ ﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫“اﻓﺎﺿﺎت” ﺕﺨﺘﻪ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬چﺮا آﻪ اﮔﺮ آﻤﯽ ﺷﻢ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﮕ ﺮﯼ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﻡ ﯽﻓﻬﻤﻴﺪﻧ ﺪ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺑﺎ چﻨﻴﻦ ﺑﺎزﯼهﺎﻳﯽ ﺑﺎ آﻠﻤﺎت و اﺡﺴﺎﺳﺎت و ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽهﺎﯼ ﻧ ﺴﻞ ﺟ ﻮان‬
‫ﺁن روزﮔ ﺎر اﻳ ﺮان و ﺑ ﺎﻟﻄﺒﻊ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺕ ﺸﻨﻪﯼ ﻗ ﺪرت هﻤﻄ ﺮاز ﺧ ﻮدش‪ ،‬زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ “ﺳ ﻠﻄﻨﺖ‬
‫روﺡﺎﻧﻴ ﺖ” را ﻓ ﺮاهﻢ آﻨ ﺪ و از روﺿ ﻪ ﺧ ﻮانه ﺎﻳﯽ ﺁﻧﭽﻨ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و ﻗ ﺪرت و ﺙﺮوﺕ ﯽ‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪﺷﺎن‪ .‬اﻳﻦ ﻃﻴﻒ آﻪ چﻨﺪان زﻳﺎد هﻢ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﻡﺨ ﺎﻟﻒ ﺳ ﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ه ﻢ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﻻﺑ ﺪ‬
‫او را هﻢ رﻗﻴ ﺐ ﺧﻮدﺷ ﺎن ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺡ ﺎل ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ درﺑ ﺎرﻩاش چ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ و‬
‫چﮕﻮﻧﻪ او را ﺑﻪ ﺳﻴﺪ اﺧﻤﻮ وﺻﻞ آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﮔﻞ از ﮔﻠﺶ ﺷﻜﻔﺘﻪ و ﻋﻠﻨﺎ و رﺳﻤﺎ‪ ،‬ﮔﻔﺘ ﻪ‪ ،‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و‬
‫اﻋﻼم آﺮدﻩ ﺑﻮد آﻪ‪» :‬ﻡﻦ اﮔﺮ چﻨﺪ ﻡﻴﻠﻴﻮن ﺕﻮﻡﺎن ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎﯼ ﺕﺒﻠﻴﻐﺎﺕﯽ ﭘ ﻮل ﻡ ﯽدادم‪ ،‬ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ‬
‫‪٥‬‬
‫چﻨﻴﻦ ﺕﺒﻠﻴﻐﯽ در ﺡﻘﻢ ﺑﻜﻨﻨﺪ آﻪ‪ :‬ﻡﻦ ﻡﻘﻠﺪ ﺡﻀﺮت ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ هﺴﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻡ ﻦ ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺡﺘ ﺎ اﺳ ﻢ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ را ه ﻢ ﻧ ﺸﻨﻴﺪﻩ ﺑ ﻮدم‪ .‬ه ﻴﭻ ﺕ ﺼﻮﻳﺮ و‬
‫ﺕﺼﻮرﯼ هﻢ ﻧﻪ از دوران ﻡﻠﯽ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ داﺷﺘﻢ و ﻧﻪ ﺡﺘ ﺎ از ﺑﻠ ﻮاﯼ ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ‪ .١٣٤٢‬ﺳ ﻨﻢ‬
‫ﻧﻤﯽرﺳﻴﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادﻩاﯼ ﻡﺬهﺒﯽ هﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻢ آﻪ اﻳﻦ چﻴﺰهﺎ را ﺑﻪ ﻡﺎ ﺑﻴﺎﻡﻮزاﻧ ﺪ ـ چ ﻪ ﺧ ﻮب ـ ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻴﻦ‬
‫هﻢ اﺻﻼ ﻧﻪ دﺷﻤﻨﯽ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ را ﺑﺎ ﻡﻠﯽ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم و ﻧﻪ ﻧﻘﻄ ﻪ ﻋﺰﻳﻤ ﺖ ﺡﺮآ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺳﺎزﻡﺎنهﺎﯼ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ و ﻓﺪاﺉﻴﺎن ﺧﻠﻖ را آﻪ هﻤﺎن ﺑﻠﻮاﯼ ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎ‬

‫‪ ٤‬ـ ﻡﺬهﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﻡﺬهﺐ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻧﺸﺮ و ﭘﺨﺶ ﺳﻔﻴﺮ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ١١‬ﺕﺎ ‪١٢‬‬
‫‪ ٥‬ـ ﻧﻘﻞ ﺑﻪ ﻡﻀﻤﻮن‬
‫‪١٢‬‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ در اﻳﻦ ﺳﺎله ﺎﯼ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﯽ ﺑ ﺖ اﻋﻈﻤ ﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ چﻨ ﺎن ﺟ ﺎن و ﺟﻬ ﺎﻧﻢ را ﭘ ﺮ‬
‫آﺮدﻩ ﺑﻮد آﻪ ﺕﺎ ﺁﻡﺪم ﺑﺠﻨﺒﻢ‪ ،‬ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺁﻡ ﺪ و زد و ﺑ ﺮد‪ .‬ﻳ ﺎدم ه ﺴﺖ هﻤ ﺎن اواﻳ ﻞ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮاهﺮم ﻡ ﯽﮔﻔ ﺘﻢ‪:‬‬
‫“اﻳﻦ ﺕﻘﺼﻴﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﻮد آﻪ ﻡﺎ را ﺑﻪ داﻡﻦ ﺧﻤﻴﻨﯽ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ”.‬ﺁن ﺑﻴﭽﺎرﻩ هﻢ آﻪ دﺧﺘﺮك داﻧﺶ ﺁﻡﻮزﯼ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻔﻬﻤﻴﺪ چﻪ ﻡﯽﮔﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮ” ﺕ ﺎ‬
‫ﺳﺎلهﺎ ﺑﺮاﯼ ﻡﻦ ﻡﺎﻧﺪ!!‬
‫اﮔ ﺮ روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ را وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ره ﺎ ﺷ ﺪن اﻧ ﺴﺎن از دﮔ ﻢه ﺎﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ‪/‬اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ‬
‫ﺕﻌﺮﻳﻒ آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺕ ﺎزﻩﺕ ﺮﻳﻦ و ـ ﺳ ﻮﮔﻤﻨﺪاﻧﻪ ـ ﻧﺎﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪﺕ ﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان را در‬
‫آﺸﻮرﻡﺎن اﻳﺮان‪ ،‬در ‪ ١٥٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ و در ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺎب ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ ﺑ ﺎب آ ﻪ از درون ﻡﺤﺎﻓ ﻞ‬
‫ﻡﺬهﺒﯽ ﺕﺸﻴﻊ و زاوﻳﻪﯼ آﻮچﻜﯽ آﻪ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻮع درﻳﺎﻓﺖ از ﺕﺸﻴﻊ اﺻﻮﻟﯽ و ﺷ ﻴﺨﻴﻪ ﻡﺘﻮﻟ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎﮔﺎﻩ ﻡﺎهﻴﺖ و ﻡﺸﺮوﻋﻴﺖ آﻠﻴﺖ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺷﻴﻌﯽ را در دﺳ ﺘﮕﺎﻩ رهﺒ ﺮﯼ ﺁن ﺑ ﻪ ﭘﺮﺳ ﺶ آ ﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻧﻴﻤﻪ آﺎرﻩ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ روﻧﺪ رﺷﺪ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺑ ﺎب در دو ﺳ ﺪﻩﯼ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ در‬
‫اﻳﻦ ﻡﻨﻄﻘﻪ ﻧﻴﺰ ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻴﺎﻧﺪازم؛ هﺮچﻨﺪ آﻪ در اﺳﺎس ﻡﯽﺧﻮاهﻢ ﺑ ﻪ “ﺑﺤ ﺮان روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ” در دورﻩﯼ‬
‫ﻒ از‬‫ﭘﻬﻠﻮﯼ دوم آﻪ ﺑﺎﻋ ﺚ ﻓﺮوﭘﺎﺷ ﯽ ﺁن ﻧﻈ ﺎم و ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن وﺡ ﺸﯽﺕ ﺮﻳﻦ و ﺧ ﺸﻦﺕ ﺮﻳﻦ ﺕﻌﺮﻳ ٍ‬
‫اﻡﺎﻡﺖ و رهﺒﺮﯼ و ﭘﻴﺸﻮاﻳﯽ در ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺪﻧﯽ ﻡﺎ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺮدازم‪ .‬ﮔﻔﺖوﮔ ﻮ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺑ ﺎب‬
‫از اﻳﻦ زاوﻳﻪ اهﻤﻴﺖ دارد آ ﻪ ﺕﻮﺟ ﻪ آﻨ ﻴﻢ‪ :‬اﮔ ﺮ در اروﭘ ﺎﯼ اﻧﺘﻬ ﺎﯼ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎ از درون اﻧﺪﻳ ﺸﻪﯼ‬
‫ﻡﺬهﺒﯽ آﺎﺕﻮﻟﻴﺴﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان ﭘﺮوﺕﺴﺘﺎﻧﺘﻴ ﺴﻢ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﻧ ﻀﺞ ﺑﮕﻴ ﺮد و زﻡﻴﻨ ﻪﯼ آﻮﺕ ﺎﻩ آ ﺮدن‬
‫دﺳ ﺖ دﻳ ﻦ ﻡ ﺴﻴﺤﻴﺖ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ را ﻓ ﺮاهﻢ ﺁورد و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ زﻡﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎز ﺕﻮﻟ ﺪ دوﻟ ﺖه ﺎﻳﯽ‬
‫ﻏﻴﺮﻡﺬهﺒﯽ ﺑﺸﻮد‪ ،‬در اﻳﺮان ﻡﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ دﻗﻴﻘﺎ چﻨﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ آﻮﺕ ﺎﻩ آ ﺮدن دﺳ ﺖ دﻳ ﻦ ﺳ ﺎﻻران‬
‫از ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﻧﻀﺞ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻡﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ آﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ـ ﻳﺎ ﻧﺨﻮاﺳﺖ ـ از اﻳﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ‬
‫ﺡﻤﺎﻳﺖ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف اروﭘﺎﯼ ﺁن دوران و هﻢ چﻨﻴﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺧﺸﻮﻧﺖ ذاﺕﯽ و ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮﻡﻌﻘﻮل ﺡﺎآﻢ‬
‫ﺑﺮ ﺧﺸﻦﺕﺮﻳﻦ ﻗﺮاﺉﺖ از اﺳﻼم ﻳﻌﻨﯽ ﺕﺸﻴﻊ‪ ،‬روﻧﺪ رﻧﺴﺎﻧﺲ و روﺷﻨﮕﺮﯼ در اﻳﺮان ﻡﺎ ﺑﻪ ﻡﺤ ﺎق رﻓ ﺖ‬
‫ﻚ ﺧﻴﻤ ﻪ‬‫و روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ‪ ١٥٠‬ﺳ ﺎل ـ ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ و ﻧﺎﺧﻮاﺳ ﺘﻪ ـ اﺑ ﺰار دﺳ ﺖ و ﻋﺮوﺳ ٍ‬
‫ﺷﺐﺑﺎزﯼ ﺡﻮزﻩ و روﺡﺎﻧﻴﺖ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ ﺁﻟ ﻮدﻩ و ﻏﻴﺮﭘ ﺎﻟﻮدﻩ از ﻗﺮاﺉ ﺖه ﺎﯼ ﺷ ﺒﺎن‪/‬رﻡﮕ ﯽ و‬
‫اﻳﻦ اﺕﺤﺎد ﻧﺎ“ﻡﻘﺪس” ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﻴﺎﺳﯽ و روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن در درون و ﺑﻴ ﺮون آ ﺸﻮر‪،‬‬
‫ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ در زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﺟﺎﻡﻌﻪاﯼ ﻡﺪﻧﯽ و ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﻏﻴﺮدﻳﻨ ﯽ دﺳ ﺘﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ از هﻤﺎن دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻋﻤﻴﻘﺎ ﻡﺬهﺒﯽ‪/‬ارﺕﺠﺎﻋﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ ﻡﺪﻋﻴﺎﻧﺶ در اﻧﺘﻬﺎﯼ هﺰارﻩﯼ دوم و‬
‫ﺁﻏﺎز هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﺁﻡﺪن ﻗﺪرﺕﯽ ﻡﺎدون ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺧﺸﻦ و ﻏﻴﺮﻡﺘﻌ ﺎرف ﻳ ﺎرﯼه ﺎ رﺳ ﺎﻧﺪ‬
‫و هﻤﭽﻨﺎن ﻧﻴﺰ در ﺕﺪاوم اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ‪ ،‬هﻤﭙ ﺎ و ﻳ ﺎر و هﻤ ﺮاﻩ اﻳ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ اروﭘ ﺎ‬
‫ﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از ﺁن دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ‪/‬ﻡ ﺬهﺒﯽ و ارزش ﺑﺨ ﺸﻴﺪن ﺑ ﻪ ﻓﻨ ﻮﻡﻦ اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬زﻡﻴﻨ ﻪ‬
‫ﺳ ﺎز ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ از ﺡﻘ ﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺷ ﻮد آ ﻪ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ دﺳ ﺘﺎورد درﺧ ﺸﺎن را در‬
‫ﺡﻴﻄﻪﯼ ﺡﻘﻮق اﻧﺴﺎنهﺎ‪ ،‬زﻧﺎن‪ ،‬آﻮدآﺎن‪ ،‬دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ و ادب و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ رﺷﺪ ﺕﻜﻨﻴ ﻚ و ره ﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ داﻧﺶ و ﭘﮋوهﺶ از رواﻳﺖ اﻧﺤﺼﺎرﯼ دﻳﻨﯽ‪/‬آﻠﻴﺴﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻋﺮﺿﻪ آﻨﺪ‪ ،‬اﻳ ﺮان ﻡ ﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ و‬
‫ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ اﻳ ﻦ ﺷﻜ ﺴﺖ و اﻳ ﻦ ﻡﻌ ﺪوم آ ﺮدن درﻳﺎﻓ ﺖ ﺕ ﺎزﻩ از ﻧﮕ ﺎﻩ ﺑ ﻪ اﻧ ﺴﺎن و ﺧﻮاﺳ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼاش‪ ،‬ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺷ ﻮﻡﯽ دچ ﺎر ﺷ ﺪ‪ .‬ﺟﻨ ﺒﺶ ﻋﻈ ﻴﻢ ﻡﺮدﻡ ﯽاﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻟﺸﻜﺮآ ﺸﯽ‬
‫وﺡ ﺸﻴﺎﻧﻪ و ﻋﺠﻴ ﺐ و ﻏﺮﻳ ﺐ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ و ﺑ ﺎ دﺳ ﺘﻴﺎرﯼ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺁن‬
‫دوران ]ﻧﻈﻴﺮ اﻡﻴﺮآﺒﻴﺮ[ و دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ آﻪ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﺁﻟﻮدﻩ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﺷ ﺒﺎن‪/‬رﻡﮕ ﯽ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮاز ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ و اﺿﻤﺤﻼل آﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪ و ﻡﺎ در اﻳﺮان اﻡﺮوزﻡﺎن هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻡ ﺪهﺎﯼ ﺁن‬
‫ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺎﻡﻨﺘﻈﺮ آﻪ ﻡﯽﺑﺎﻳﺪ در راﺳﺘﺎﯼ رهﺎﻳﯽ اﻳﺮاﻧﻴﺎن از ﺑﻨﺪ و زﻧﺠﻴﺮهﺎﯼ ارﺕﺠ ﺎع ﭘﻴ ﺮوز ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪،‬‬
‫هﺮ روز از ﺷﻜﺴﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺷﻜ ﺴﺖ دﻳﮕ ﺮ ﻓ ﺮو ﻡ ﯽﻏﻠﻄ ﻴﻢ و ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ از اﻳ ﻦ روﻧ ﺪ اﺿ ﻤﺤﻼل آ ﺬاﻳﯽ‬

‫‪١٣‬‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪ و ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﺧﺎرج ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺕﻼشهﺎﯼ ﻡﺠﺪاﻧﻪ و آﻮﺷﺶهﺎﯼ ﻋﻤﻴﻘ ﺎ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﺕﻼﺷ ﮕﺮاﻧﯽ‬
‫هﻢ آﻪ آﻮﺷﻴﺪﻧﺪ اﻳﺮان را ﺑﻪ زور ﺑﻪ ﺟﺎدﻩﯼ ﻡﺪﻧﻴﺖ و ﺕﻤﺪن ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ هﻤﺎن ﺷﻜﺴﺖ ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﺁن‬
‫ﺟﻨﺒﺶ‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺙﻤﺮﻩﯼ ﻡﺜﺒﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺁورد؛ چﺮا آﻪ ﺕﺎ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺡﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ در ﻡﻠﺘ ﯽ ﭘ ﺎﯼ‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻼﺷ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺸﺎﻧﺪﻧﺶ ﺑ ﻪ روﻧ ﺪ ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ ـ ﺑ ﺪون ﮔ ﺬار از ﻓﺮهﻨ ﮓ‬
‫ﺷﺒﺎن‪/‬رﻡﮕﯽ ـ ﻡﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ و اﺿﻤﺤﻼل اﺳﺖ‪ .‬ﺕﻼشهﺎﯼ هﻤﺎن ﻡﻴﺮزا ﺕﻘﯽﺧﺎن اﻡﻴﺮآﺒﻴ ﺮ‪ ،‬ﻗ ﺎﺉﻢ‬
‫ﻡﻘﺎم ﻓﺮاهﺎﻧﯽ‪ ،‬روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻻﺉﻴ ﻚ ﺻ ﺪر ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ‪ ،‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮان دورﻩﯼ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ‪ ،‬ﺧ ﻮد رﺿﺎﺷ ﺎﻩ‪،‬‬
‫ع اﻳ ﻦ دورﻩه ﺎ ـ چﻨ ﺎن آ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ‬ ‫ﻡﺤﻤﺪ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ و روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻏﻴﺮﺁﻟ ﻮدﻩ ﻳ ﺎ آﻤﺘ ﺮ ﺁﻟ ﻮدﻩ ﺑ ﻪ ارﺕﺠ ﺎ ِ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻡﯽدهﺪ ـ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻡﺴﻴﺮ اﺿﻤﺤﻼل اﻳﺮان را ﺑﻪ ﺳﻮﯼ چﺎﻩ ارﺕﺠﺎع ﺳ ﺪ آﻨ ﺪ‪ ،‬و اﻳ ﺮان در ﭘﻴﺎﻡ ﺪ‬
‫هﻤﺎن ﺷﻜﺴﺖ در دوراﻧﯽ آﻪ هﻤﻪﯼ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن در دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻡﻈﺎهﺮ ﺕﻤﺪن و ﻡﺪﻧﻴﺖ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴ ﺸﯽ‬
‫ﻡ ﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ و ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬در ﮔ ﺮداب ارﺕﺠ ﺎع‪ ،‬ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ و ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺿﺪاﻧ ﺴﺎﻧﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران ﻓﺮوﻏﻠﻄﻴﺪ و ﺕﻤﺎم ﺁن آﻮﺷﺶهﺎ و ﺕ ﻼشه ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﺑﺮﺑ ﺎد ﺷ ﺪ؛ چ ﺮا آ ﻪ در اﻳ ﺮان ﻡ ﺎ ـ ﺑ ﺮ‬
‫ﺧﻼف اروﭘﺎ ـ ﺳﻨﺖ ﺑﺮ ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ چﺮﺑﻴﺪ و اﻳﻦ روﻧﺪ آﻪ هﻤﺎن روﻧﺪ اﺿﻤﺤﻼل اﻳ ﺮان و اﻳﺮاﻧ ﯽ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫هﻤﭽﻨ ﺎن در ﺳﺮاﺷ ﻴﺐ ﺳ ﻘﻮط اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺳ ﺮﻋﺘﯽ ﺑ ﺎورﻧﻜﺮدﻧﯽ اﻳ ﺮان را از ﮔﺮدوﻧ ﻪﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ در‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻡﺤﺮوم آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ ﺳﺮاﺷﻴﺐ ﺳﻘﻮﻃﯽ آﻪ ﻡﺤﺼﻮل ﻳﻚ ﺧﻄﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان‬
‫و دوﻟ ﺖه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ‪١٥٠‬ﺳ ﺎل ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ؛ ﻋ ﺪم درك درﺳ ﺖ از ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻡ ﺸﺨﺺ‪،‬‬
‫ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻦ روﻧﺪ ﺕﺎرﻳﺦ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ دوران ﮔﺬار اروﭘﺎ ﺑﻪ ﻡﺪارج ﻡﺪﻧﻴﺖ و رﺷﺪ و ﺕﺮﻗﯽ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻡﻠﺖ ﻡﺎ و روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻡ ﺎ در ﺁن ﻧﺒ ﺮد ﺑ ﻴﻦ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ و ﺟﻨ ﺒﺶ روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ ﺑ ﺎب‬
‫ﭘﻴﺮوز ﻡﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ واﻗﻊ ﻡﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ دﻳﮕﺮﯼ وراﯼ اﻳﻦ آﻪ اﻡﺮوز درﮔﻴﺮ ﺁن هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻡﯽداﺷﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫دﻟﻢ ﻡﯽﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎ ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ چ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩاﯼ دارﻳ ﻢ‪ ،‬ﺑ ﺎ چ ﻪ‬
‫ادﻋﺎهﺎ و ﻋﻨﻮانه ﺎﯼ ﮔﺰاﻓ ﯽ‪ ،‬آ ﻪ چﮕﻮﻧ ﻪ ﺑ ﺎ ﻋﻮﺿ ﯽ ﻓﻬﻤﻴ ﺪنهﺎﺷ ﺎن ﻡﻤﻠﻜﺘ ﯽ را و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﻤ ﺎﻡﯽ‬
‫ﻡﻨﻄﻘﻪ و ﺟﻬ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺁﺕ ﺶ آ ﺸﻴﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻋ ﺼﺎﯼ دﺳ ﺖ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ و‬
‫ﻧﺴﺨﻪﯼ ﺁﺧﻮﻧﺪﺳﺎﻻرﯼ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻤﯽ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‪/‬اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖ ﺷ ﻮروﯼ ﻡﺮﺡ ﻮم در‬
‫اﻳﻦ ﺳﻮﯼ ﺟﻬﺎن ﺕﻘﻮﻳﺖ ﻓﻜﺮﯼ‪ ،‬ﺟﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻡﺎﻟﯽ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎﺕﯽ و ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﻧﻤ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ‬
‫ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ اآﻨ ﻮن ه ﺴﺖ؛ ﺳ ﺎدﻩاﻧﺪﻳ ﺸﯽه ﺎﯼ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﺷﺎن‬
‫ﺕﺤ ﺼﻴﻼت داﻧ ﺸﮕﺎهﯽ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠ ﯽهﺎﺷ ﺎن در ﻏ ﺮب ﻡﺘﻤ ﺪن ه ﻢ داﻧ ﺶ اﻧﺪوﺧﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨ ﺎن‬
‫ﺟﺎﻧﮕﺪاز اﺳﺖ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﻡﺤﺼﻮل آﺸﻮر اﺳﻼم زدﻩاﯼ چﻮن اﻳﺮان ﻡﺎ ﺑﺎﺷ ﺪ؛ روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ آ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻡﻮﺧﺘﻦ ﺡﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺡﻘ ﻮق اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ ،‬اﺻ ﺎﻟﺖ اﻧ ﺴﺎن و ﻓﺮدﻳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﺮق‬
‫رهﺒﺮ زدﻩ و ﻡﺬهﺐ زدﻩﯼ ﻡﺎ آﻪ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ ﻟ ﻮﻻﻳﺶ ﺑ ﺮ ﻡﺤ ﻮر اﻡ ﺎم و اﻡ ﺖ چﺮﺧﻴ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺑ ﺎز ه ﻢ اﻡﺎﻡ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﻮﺡﺶ‪ ،‬ﺑ ﺮدﻩدارﯼ‪ ،‬زن ﺳ ﺘﻴﺰﯼ و اﻧﻜﻴﺰﻳ ﺴﻴﻮنه ﺎﯼ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﻳﯽ و اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ‬
‫ﺷﺒﺎن‪/‬رﻡﮕﯽ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺕﺮورﻳﺴﻢ را ﺑﻪ ارﻡﻐ ﺎن ﺁوردﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ ﺕﻼشهﺎﺷﺎن ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺁزادﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ را ﺑﺮاﯼ ﻡﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻴﻤ ﻪ ﻧﻜﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬آ ﻪ هﻤ ﺎن ﺁزادﯼه ﺎﯼ‬
‫ﻧﻴﻢ ﺑﻨﺪ ﻓﺮدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻡﻮﺟﻮد در دوران دو ﭘﻬﻠﻮﯼ اول و دوم ﻡ ﺎ را ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎد دادﻧ ﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ در‬
‫ﺟﻬﺎن اﻡﺮوز ﻡﯽﮔﺬرد و ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ وﻳ ﮋﻩ در ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ در ﺟﺮﻳ ﺎن اﺳ ﺖ ـ و ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ ﺕ ﺎ آﺠﺎه ﺎ ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ ـ ﺑﺎزﺕﺎب ﻋﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻡ ﺎدﯼ و ﻡﻠﻤ ﻮس هﻤﺮاه ﯽه ﺎ‪ ،‬هﻤﻜ ﺎرﯼه ﺎ‪ ،‬هﻤﭙ ﺎﻳﯽه ﺎ و هﻤﻴ ﺎرﯼه ﺎﻳﯽ‬
‫اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﺳﻨﺦ روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﺎ ﻓﺠﻴﻊﺕﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩﯼ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑﺎﻧ ﺪ‬
‫ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﻡﻄﻬﺮﯼ و اﻡﺜﺎل اﻳﻦهﺎ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ را ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر اﺳﻼﻡﯽ “ﻧﻴﺖ ﺧﻴﺮ” اﻧﺪازﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﭘﻴﺶ ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮ ﻧﻴﺘ ﯽ‬
‫هﻢ ﭘﺸﺖ ﺁن ﺑﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ وﺿﻊ ﻓﺠﻴﻌﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺕﻤﺎم ﺟﻬ ﺎن را درﮔﻴ ﺮ ﺁن آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺑ ﺎ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩﯼ ﺷ ﻴﻌﯽ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮانه ﺎﯼ اﺳ ﻼم راﺳ ﺘﻴﻦ‪ ،‬اﺳ ﻼم ﻡﺒ ﺎرز و‬

‫‪١٤‬‬
 ‫اﺳ ﻼم ﺿ ﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖ چﻨ ﻴﻦ هﻤﺮاه ﯽه ﺎﻳﯽ ﻧﻤ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪون ﺕﺮدﻳ ﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ‬
‫ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺟﻬﺎن ـ دﺳﺖ آﻢ در ﭘﻬﻨﻪﯼ اﻡﻨﻴﺖ ﺟﺎﻧﯽ ـ چﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮد آﻪ اآﻨﻮن هﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧﯽ از هﻤﺎن دوران ﻡﺸﺮوﻃﻪ ﺧﻴﺎل ﻡﯽآﺮدﻧﺪ ﺑﺎ ﺕﺮآﻴﺐ و ﻡﻠﻘﻤ ﻪاﯼ‬
‫از دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﻏﺮب و اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ دآﺘ ﺮﻳﻦ ﺕ ﺎزﻩاﯼ ﺑ ﻪ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ اراﺉ ﻪ آﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑ ﺎور ﺧﻮدﺷ ﺎن‪ ،‬ﻧ ﻪ آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﯼ ﻡ ﺪﻧﻴﺖ ﻏﺮﺑ ﯽ را داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن و ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﻮدن‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ هﻢ ﺑﻪ ﺳﻨﺖهﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮﯼ ﺟﻬ ﺎن ﻟﻄﻤ ﻪ وارد ﻧ ﺴﺎزد! در ﺡ ﺎﻟﯽ آ ﻪ واﻗﻌﻴ ﺖ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﻡﺪﻧﻴﺖ و رﻧﺴﺎﻧﺲ ﻏﺮﺑﯽ آﻪ ﭘﺎﻳﻪﯼ اﻳﻦ ﺟﻬﺶ ﺷﮕﺮف در هﻤﻪﯼ زﻡﻴﻨﻪه ﺎ‬
‫و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺡﻘﻮق اﻧﺴﺎن و اﺳﺎﺳﺎ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬داراﯼ ﻳﻚ ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺕ ﺎزﻩ ﺑ ﻪ اﻧ ﺴﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽﺕﻮان اﻳﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ را ﺕﻜﻪﺕﻜﻪ آﺮد و ﺑﺎ ﺕﺌﻮرﯼ ﺷﺒﺎن‪/‬رﻡﮕ ﯽ و اﻡ ﺖ و اﻡ ﺎﻡﺘﯽ ﺷ ﺮﻗﯽ ﺕﺮآﻴ ﺐ‬
‫آﺮد آﻪ اﮔﺮ ﺕﺮآﻴﺐ آﻨﻴﻢ ـ آﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ آﺮدﻧ ﺪ ـ از درون اﻳ ﻦ ﺕﺮآﻴ ﺐ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ ﺧ ﺸﻦﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺕﺌﻮرﯼهﺎ وﻡﺎﻧﻴﻔﺴﺖهﺎﯼ ﺕﺮور و آﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و ﻏﺮبﺳﺘﻴﺰﯼ درﻡﯽﺁﻳﺪ!‬
‫ﺁرواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴ ﺎن در آﺘ ﺎﺑﯽ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان اﺳ ﻼم رادﻳﻜ ﺎل ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﻧ ﺴﻞ ﻗ ﺪﻳ ِﻢ‬
‫]اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن ﻡﺤﻤ ﺪ رﺿﺎﺷ ﺎﻩ[ آ ﻪ در ﺟﺮﻳ ﺎن ﻡﻠ ﯽ آ ﺮدن ﺻ ﻨﻌﺖ ﻧﻔ ﺖ ﻡ ﺸﺎرآﺖ داﺷ ﺖ و ﺧﻴﺎﻧ ﺖ‬
‫روﺡ ﺎﻧﻴﻮن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ]دآﺘ ﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ[ ﻡ ﺼﺪق را دﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬هﻨ ﻮز ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ روﺡ ﺎﻧﻴﻮن‬
‫ﺑﯽاﻋﺘﻤﺎد ﻡﯽﻧﻤﻮد و ﺕﺮﺟﻴﺢ ﻡﯽداد در ﺕﻘﺎﺑﻞ ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ ]ﺷﺎﻩ[ ﺑﺎ ﻡﻠﯽﮔﺮاهﺎﯼ ﻻﺉﻴ ﻚ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺕ ﺎ ﻃﺮﻓ ﺪار‬
‫ﺷﻌﺎر ﻡﺬهﺒﯽهﺎ؛ اﻡﺎ ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳ ٍﺪ ]اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﻡﺤﻤﺪ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺑﻌ ﺪ از ﺧ ﺮداد ﻡ ﺎﻩ ‪ [١٣٤٢‬ﺕﺤ ﺖ ﺕ ﺎﺙﻴﺮ‬
‫]ﺳﻴﺪ روحاﷲ[ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻤﺒﻞهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ را اﺧﺬ آﺮدﻩ و ﻡﻮرد ﺡﻤﺎﻳﺖ ﻗ ﺮار ﻡ ﯽداد و در‬
‫وﺟﻮد هﺮ ﻡﻼﯼ ﺿﺪ رژﻳ ِﻢ ]ﺷﺎﻩ[ ﺕﺮﻗﯽﺧﻮاهﯽ و ﺁزادﻳﺨﻮاهﯽ ﻡﯽدﻳﺪ‪ .‬ﻧﺴﻞ ﻗﺪﻳﻢ ﺑ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ‬
‫ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﻠ ﯽ آ ﺮدن ﺻ ﻨﻌﺖ ﻧﻔ ﺖ‪ ،‬اﺳ ﺘﻌﻤﺎر اﻧﮕﻠ ﻴﺲ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ ﺧﻄ ﺮ ﺟ ﺪﯼ ﺧ ﺎرﺟﯽ‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﺮد‪ .‬اﻡﺎ ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪ… ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﻮد آﻪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ اﻡﺮﻳﻜﺎ ﻳ ﻚ ﺕﻬﺪﻳ ﺪ ﺑ ﺰرگ ﺧ ﺎرﺟﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﻞ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺎ اﺕﻜﺎء ﺑﺮ ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩﯼ ﺧﻮد از ﺟﻨﺒﺶهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ دهﻪﯼ ‪ ٤٠‬و اواﻳﻞ ده ﻪﯼ‬
‫‪] ٥٠‬ﻡ ﻴﻼدﯼ[ ﺑ ﻪ ﻡﺒ ﺎرزات ﻏﻴﺮﻗﻬﺮﺁﻡﻴ ﺰ ﺕﻤﺎﻳ ﻞ داﺷ ﺖ؛ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ اﺡ ﺰاب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬اﺕﺤﺎدﻳ ﻪه ﺎﯼ‬
‫آ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬اﻧﺠﻤ ﻦه ﺎﯼ ﺻ ﻨﻔﯽ‪ ،‬ﺕﻈ ﺎهﺮات ﺧﻴﺎﺑ ﺎﻧﯽ و ﮔﺮدهﻤ ﺂﻳﯽه ﺎﯼ ﻡﺮدﻡ ﯽ؛ اﻡ ﺎ ﻧ ﺴﻞ ﺟﺪﻳ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫روﻳﺪادهﺎﯼ ﻗﻴﺎم ‪ ١٥‬ﺧﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﺕﻜﺎن ﺧﻮردﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑﻄ ﻮر ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩاﯼ ﺑ ﻪ ﺳ ﻤﺖ ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻗﻬﺮﺁﻡﻴ ﺰ‬
‫آﺸﻴﺪﻩ ﻡﯽﺷﺪ‪ :‬ﻧﻈﻴﺮ اﻳﺠﺎد هﺴﺘﻪه ﺎﯼ زﻳﺮزﻡﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﺷ ﻬﺎدت ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﺕﺒﻠﻴ ﻎ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪﯼ ﻋﻤ ﻞ و ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺟﻨﮓ چﺮﻳﻜﯽ و ﭘﺎرﺕﻴﺰاﻧﯽ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺧﻼﺻ ﻪ ﻧ ﺴﻞ ﻗ ﺪﻳﻢ ﺳ ﻜﻮﻻر‪ ،‬رﻓﺮﻡﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺿ ﺪاﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫روشهﺎﯼ ﻏﻴﺮﺧﺸﻦ؛ ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪ اﻡﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﻮد‪ ،‬رادﻳﻜﺎل‪ ،‬ﺿ ﺪ اﻡﺮﻳﻜ ﺎ و ﻡﻬ ﻢﺕ ﺮ از هﻤ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫‪٦‬‬
‫آﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت هﻮادار ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪«.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴ ﺎن ﭘ ﺲ از ﺑﻠ ﻮاﯼ ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ﺳ ﺎل ‪» ١٣٤٢‬داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎﯼ اﻳ ﺮان رﺷ ﺪ و‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪاﯼ را ﺕﺠﺮﺑﻪ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ رﺷﺪ و ﺕﻮﺳﻌﻪ آﻪ اﻓﺰاﻳﺶ روزاﻓﺰون هﺰﻳﻨ ﻪﯼ ﺕﺤ ﺼﻴﻠﯽ‬
‫دوﻟﺘﯽ را ﺑﺮاﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺑﺮﻡﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺑ ﺎر درب داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ را ﺑ ﺮوﯼ ﻓﺮزﻧ ﺪان‬
‫ﻂ رو ﺑ ﻪ ﭘ ﺎﻳﻴﻦ ﻧﻴ ﺰ ﮔ ﺸﻮد‪ .‬داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن ﭘﻴ ﺸﻴﻦ داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ ﻋﻤ ﺪﺕﺎ از ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﯼ‬
‫ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﯼ ﻡﺘﻮﺳ ٍ‬
‫زﻡﻴﻨﺪار ﺑﺰرگ‪ ،‬آﺎرﻡﻨﺪان ردﻩ ﺑﺎﻻﯼ دوﻟﺖ و ﻡﺸﺎﻏﻠﯽ ﺑﺎ درﺁﻡ ﺪ آ ﻼن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ اآﻨ ﻮن دﺧﺘ ﺮان و‬
‫ﭘﺴﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن اﻓ ﺰودﻩ ﻡ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ آ ﻪ از ﺧ ﺎﻧﻮادﻩﯼ آﺎرﻡﻨ ﺪان دون ﭘﺎﻳ ﻪﯼ‬
‫دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧ ﺎن آﻮچ ﻚ‪ ،‬روﺡ ﺎﻧﻴﻮن ردﻩ ﭘ ﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﺕﺠ ﺎر و ﺑ ﺎزار و ﺻ ﺎﺡﺒﺎن ﻡ ﺸﺎﻏﻞ ﺁزاد ﺑ ﺸﻤﺎر‬
‫ﻡﯽرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪﯼ ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﺕﺸﻴﻊ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺟﺪاﻳﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻓﺮهﻨﮓ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻳﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎ‬

‫‪ ٦‬ـ اﺳﻼم رادﻳﻜﺎل‪ ،‬ﺁرواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴﺎن‪ ،‬ﺑﺨﺶ دوم‪ ،‬ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ زﻳﻨﻞ ﻧﻮروزﯼ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺑﻮﻟﺘﻦ‪ ،‬ﺁﺑﺎنﻡﺎﻩ ‪،١٣٧٨‬‬
‫اآﺘﺒﺮ ‪ ،١٩٩٩‬ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺻﺺ ‪١٠‬ﺕﺎ‪١١‬‬
‫‪١٥‬‬
‫را ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽداد‪ .‬اﻳﻦ ﺕﻐﻴﻴﺮات ﻃﺒﻘﺎﺕﯽ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ در داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم دو اﻡﺮ ﻳﺎرﯼ رﺳ ﺎﻧﺪ‪ :‬رﺷ ﺪ‬
‫‪٧‬‬
‫رادﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ و اﺳﻼﻡﯽ آﺮدن ﻓﻀﺎﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ‪«.‬‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ در ﺟﺰوﻩاﯼ ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان “‪ ١٥‬ﺧﺮداد‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪﯼ ﻋﻄﻔﯽ‬
‫در ﻡﺒ ﺎرزات ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﺎﻧ ﻪﯼ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان” از ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻳ ﻚ چﻬ ﺮﻩ و ﺳ ﻤﺒﻞ ﻡﻠ ﯽ ]![ ﺳ ﺎﺧﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻡﻮﺟ ﺐ‬
‫‪٨‬‬
‫ﺕﻜﻮﻳﻦ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻋﻮﺿ ﯽ ﻓﻬﻤﻴ ﺪنه ﺎ و از ﻡﺨ ﺎﻟﻔﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﻗﻬﺮﻡﺎﻧ ﺎﻧﯽ ﻡﺒ ﺎرز و‬
‫ﻓ ﺪاﻳﯽ ﭘ ﺮداﺧﺘﻦ‪ ،‬وﻳ ﮋﻩﯼ ﻧ ﺴﻞ ﺕ ﺎزﻩﯼ ﭘ ﺲ از ﺑﻠ ﻮاﯼ ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﻧﺒ ﻮد‪» ،‬ﺟﻨ ﺒﺶ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‬
‫دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ اﻳ ﺮان ﻧﻴ ﺰ از ﺁﻏ ﺎز ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﺧ ﻮد )اﺟﺘﻤ ﺎﻋﻴﻮن‪/‬ﻋ ﺎﻡﻴﻮن ﺑ ﻪ ﺳ ﺎل ‪ ١٩٠٥‬ﻡ ﻴﻼدﯼ( در‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ دﻳ ﻦ ـ ﻋﻤﻮﻡ ﺎ ـ و ﺑ ﺎ دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم ـ ﺧ ﺼﻮﺻﺎ ـ هﻴﭽﮕ ﺎﻩ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ درﺳ ﺖ و ﻗ ﺎﻃﻌﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻡ ﺎدﻩﯼ ‪ ١١‬ﻧﻈﺎﻡﻨﺎﻡ ﻪﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﻴﻮن‪/‬ﻋ ﺎﻡﻴﻮن ﺕ ﺼﺮﻳﺢ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻡﺠﻤ ﻮع آ ﺎر و رﻓﺘ ﺎر‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﺡﺰب ﺑﺎﻳﺪ ﻡﺘﻮﺟﻪﯼ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻧﻴﻜﺮوزﯼ و ﺕﺮﻗﯽ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮف و ﻗ ﺪس‬
‫‪٩‬‬
‫ﻡﺬهﺐ ﺧﻠﻠﯽ وارد ﻧﻴﺎﻳﺪ…«‬
‫»ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ اﻳ ﺮان ﻧﻴ ﺰ در اواﻳ ﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺧ ﻮد ﻃ ﯽ اﻋﻼﻡﻴ ﻪاﯼ ﺑ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٢٥‬دﻳﻤ ﺎﻩ‬
‫‪ ١٣٢٥‬اﻋﻼم آﺮد‪ :‬ﺡﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻡﺨﺎﻟﻒ ﻡﺬهﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻡ ﺬهﺐ ـ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر آﻠ ﯽ‬
‫و ﻡﺬهﺐ اﺳ ﻼم ـ ﺧ ﺼﻮﺻﺎ اﺡﺘ ﺮام ﻡ ﯽﮔ ﺬارد و روش ﺡﺰﺑ ﯽ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ ﺕﻌﻠﻴﻤ ﺎت ﻋﺎﻟﻴ ﻪﯼ ﻡﺤﻤ ﺪﯼ‬
‫ﻡﻨﺎﻓﯽ ﻧﻤﯽداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻡﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ آﻪ در راﻩ هﺪفهﺎﯼ ﻡﺬهﺐ اﺳﻼم ﻡ ﯽآﻮﺷ ﺪ‪ .‬ﺡ ﺰب ﻡ ﺎ ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ‬
‫ﺧﺮﺳﻨﺪ و ﻡﺴﺮور و ﻡﻔﺘﺨﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد آﻪ از ﻃ ﺮف روﺡ ﺎﻧﻴﻮن روﺷ ﻨﻔﻜﺮ و داﻧ ﺸﻤﻨﺪ ﻡ ﻮرد ﺡﻤﺎﻳ ﺖ‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﺁرزو دارد آﻪ ﺕﻤﺎم ﻡﺘﺪﻳﻨﻴﻦ ﺑﻪ دﻳﺎﻧﺖ اﺳﻼم ﻡﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان ﺡﺎﻡﯽ‬
‫ﺟ ﺪﯼ ﺕﻌ ﺎﻟﻴﻢ ﻡﻘ ﺪس اﺳ ﻼم ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد و ﺑ ﺎ ﺁن ذرﻩاﯼ ﻡﻌﺎﻧ ﺪﻩ و ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﻧﺨﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ و هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻡﺨ ﺎﻟﻔﺘﯽ را ]ﺑ ﺎ اﺳ ﻼم[ اﺑﻠﻬﺎﻧ ﻪ ﺧﻮاه ﺪ ﭘﻨﺪاﺷ ﺖ و هﺮآ ﺴﯽ را آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ اﻳ ﺮان دم از‬
‫‪١٠‬‬
‫ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دﻳﻦ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﺎ و ﺷﺪﻳﺪا از ﺻﻔﻮف ﺧﻮد ﻃﺮد ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪«.‬‬
‫»ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ در ﺕﺎﺉﻴﺪ و ﺡﻤﺎﻳﺖ از ﺷﻮرش ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﻧﻴ ﺰ در ﻡﻘﺎﻟ ﻪاﯼ‬
‫ﺧﻄﺎب ﺑﻪ “ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن دﻳﻨﯽ و روﺡﺎﻧﯽ” ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻡ ﺴﺘﻐﻨﯽ از ﺕﻮﺻ ﻴﻒ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡ ﺮدم از‬
‫هﻤﻪﯼ روﺡﺎﻧﻴﻮن ـ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص از ﭘﻴ ﺸﻮاﻳﺎن ﻡﺒ ﺮز ﻡ ﺬهﺒﯽ اﻧﺘﻈ ﺎر دارﻧ ﺪ آ ﻪ ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‪،‬‬
‫ﺁﻳﺖاﷲ ﻡﻴﻼﻧﯽ‪ ،‬ﺁﻳﺖاﷲ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ و ﺁﻳﺖاﷲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ و اﻡﺜﺎل ﺁنهﺎ در اﻳﻦ ﺟﻬ ﺎد ﻡﻘ ﺪس و ﻋﻤ ﻮﻡﯽ‬
‫ﺁزادﻳﺨﻮاهﺎﻧﻪ ]![ و اﺳﺘﻘﻼل ﻃﻠﺒﺎﻧﻪﯼ ]ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺷﻌﺎر اﺳﺘﻘﻼل ﻃﻠﺒﯽ ﻡ ﯽده ﺪ![ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان‬
‫‪١١‬‬
‫ﺷﺮآﺖ آﻨﻨﺪ و ﻧﻴﺮوﯼ ﻡﻌﻨﻮﯼ ﺧﻮد را در راﻩ ﭘﻴﺮوزﯼ اﻳﻦ ﺟﻬﺎد ﺑﻪ آﺎر اﻧﺪازﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪ ٧‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٨‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪١٣‬‬
‫‪ ٩‬ـ دﺳﺘﻮر ﻧﺎﻡﻪﯼ ﺡﺰب ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻡﻮآﺮاتهﺎﯼ اﻳﺮان‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﺟﻨﺒﺶ آﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ اﻳﺮان‪،‬‬
‫ﺟﻠﺪ ‪ ١‬ص ‪ ٤٣‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎﻩ آﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺕﻌﻬﺪ ﻧﺎﻡﻪﯼ ﺟﻤﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻴﻮن‪/‬ﻋﺎﻡﻴﻮن‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﺟﻨﺒﺶ آﺎرﮔﺮﯼ… ج‪ ٣‬ص‪ ،١٢‬ﻧﻘﻞ‬
‫از ﻡﻼﺡﻈﺎﺕﯽ در ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬چﺎپ ﺳﻮم‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٩٨٨‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ‪ ،‬ص‪٩٩‬‬
‫‪ ١٠‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪ ١٠١‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از روزﻧﺎﻡﻪﯼ ﻡﺮدم‪ ،‬ارﮔﺎن ﻡﺮآﺰﯼ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٦٣‬اول ﺕﻴﺮﻡﺎﻩ ‪١٣٤٢‬‬
‫‪ ١١‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از روزﻧﺎﻡﻪﯼ ﻡﺮدم‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١‬دورﻩﯼ ﭘﻨﺠﻢ‪ ١٥ ،‬ﺧﺮداد ‪ ،١٣٤٣‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎﻩ آﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻡﻘﺎﻟﻪﯼ ب‪.‬‬
‫آﻴﺎ‪ :‬ﺡﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان و روﺡﺎﻧﻴﺖ ﻡﺒﺎرز‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﺎﻟﮕﺸﺖ ﺟﻨﺒﺶ ‪ ١٥‬ﺧﺮداد ‪ ،١٣٤٢‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،١٣٥٩ ،٣‬ﺻﺺ‬
‫‪ ١١١‬ـ‪١٢٣‬‬
‫‪١٦‬‬
‫»اﺡﺴﺎن ﻃﺒﺮﯼ ـ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺑ ﺰرگﺕ ﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﭘ ﺮداز ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ اﻳ ﺮان ـ در ﺕﻄﺒﻴ ﻖ‬
‫ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﻢ و اﺳ ﻼم و ﺷ ﺒﻬﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ ﺑ ﻴﻦ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﻢ و اﺳ ﻼم آﻮﺷ ﺶ ﺑ ﺴﻴﺎر آ ﺮد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻡ ﻮرد‬
‫‪١٢‬‬
‫ﻡﻘﺎﻟﻪﯼ وﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم “ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و اﺳﻼم” داراﯼ اهﻤﻴﺖ ﻓﺮاوان اﺳﺖ«‬
‫»ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺖ ﻡﻌﺮوﻓﯽ ﻡﺎﻧﻨﺪ ﻡﺼﻄﻔﯽ ﺷﻌﺎﻋﻴﺎن ـ ﮔﺎﻧﺪﯼ وار ـ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ١٣٤٣‬در ﻡﻘﺎﻟﻪاﯼ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم “ﺟﻬﺎد اﻡﺮوز ﻳﺎ ﺕﺰﯼ ﺑﺮاﯼ ﺕﺤﺮك” ﺕﺰ ﺕﺤﺮﻳﻢ ]ﻋﺪم ﺧﺮﻳﺪ روزﻧﺎﻡﻪ و ﺳﻴﮕﺎر‪ ،‬ﻋ ﺪم اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﺑﺎﻧﻚهﺎ و…[ را ﺑﺮاﯼ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ رژﻳﻢ ﺳﺮﻡﺎﻳﻪدارﯼ ﺷﺎﻩ اراﺉﻪ ﻡﯽدهﺪ‪ .‬او ﻧﻴﺰ ﺑ ﺎ ﺕﻜﻴ ﻪ ﺑ ﺮ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ‬
‫و ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺁﻧﺎن و ﺑﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺒﻜﻪﯼ ﮔ ﺴﺘﺮدﻩﯼ ﻡ ﺴﺎﺟﺪ در ﺷ ﻬﺮهﺎ و روﺳ ﺘﺎهﺎ ﻡﻌﺘﻘ ﺪ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ‪“ :‬ﻡﺎ ﻓﻜﺮ ﻡﯽآﻨﻴﻢ آﻪ ﻓﺘﻮا دادن اﻳﻦ ﺟﺎﻡﻌﻪ ]روﺡﺎﻧﻴﺖ[ در ﺑﺎرﻩﯼ ﺑﺎﻧﻚه ﺎ و ﻏﻴ ﺮﻩ اﺷ ﻜﺎل ﻋﻤ ﺪﻩاﯼ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ… وﻇﻴﻔﻪﯼ دﻳﻨﯽ و وﺟﺪاﻧﯽ هﺮ ﻓﺮد ﺑﺎ ﺷﺮﻓﯽ اﺳﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﺰاﻳ ﺎ ] ﻡﺰاﻳ ﺎﯼ ﺡﺎﺻ ﻠﻪ از‬
‫‪١٣‬‬
‫اﻳﻦ ﻡﻮﺳﺴﺎت[ را ـ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد ﻗﻄﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪«”.‬‬
‫ﺧﺴﺮو ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ در دﻓﺎﻋﻴ ﺎﺕﺶ در دادﮔ ﺎﻩ چﻨ ﻴﻦ ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪» :‬ﺳ ﺨﻨﻢ را ﺑ ﺎ ﮔﻔﺘ ﻪاﯼ از ﻡ ﻮﻻ‬
‫ﺡﺴﻴﻦ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺰرگ ﺧﻠﻖهﺎﯼ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ ﺁﻏﺎز ﻡﯽآﻨﻢ‪ .‬ﻡﻦ آﻪ ﻳﻚ ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﺖ‪/‬ﻟﻨﻴﻨﻴ ﺴﺖ ه ﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺑ ﺎر ﻋ ﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را در ﻡﻜﺘ ﺐ اﺳ ﻼم ﺟ ﺴﺘﻢ و ﺁﻧﮕ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﻢ رﺳ ﻴﺪم… اﺳ ﻼم‬
‫ﺡﻘﻴﻘﯽ در اﻳﺮان هﻤﻮارﻩ دﻳﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶهﺎﯼ رهﺎﻳﯽ ﺑﺨ ﺶ اﻳ ﺮان ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﻴﺪ ﻋﺒ ﺪاﷲ‬
‫‪١٤‬‬
‫ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽهﺎ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽهﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺻﺎدق اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶهﺎ هﺴﺘﻨﺪ…«‬
‫ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ه ﻢ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٤٩‬دو ﺕ ﻦ از ﻡﻬ ﻢﺕ ﺮﻳﻦ اﻋ ﻀﺎﻳﺶ را ﺑ ﻪ ﻧﺠ ﻒ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺕﺎ ﺑﺎ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺕﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺰوﻩﯼ ﺻﻮرﺕﯽ رﻧﮕﯽ آﻪ ﺕﻮﺳﻂ ﭘﺮوﻳﺰ ﻳﻌﻘﻮﺑﯽ از اﻋ ﻀﺎﯼ اوﻟﻴ ﻪﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫ﻖ ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب ﻡﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻡﻼﻗﺎت دو ﺕﻦ از اﻋﻀﺎﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺑ ﺎ‬ ‫ﺧﻠ ِ‬
‫ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻡﻄﺎﻟﺒﯽ ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻨﻮان اﻳﻦ ﺟﺰوﻩ اﻳﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ‬
‫ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ و اهﺪاف ﺁﻧﺎن« ﺕﻴﺘﺮ ﻓﺮﻋﯽ آﺘﺎب هﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‪» :‬چﺮا ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ و ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽاش را در اﻧﻘﻼب ‪ ١٣٥٧‬اﻳﻔﺎ آﻨﺪ؟!«‬
‫ﭘﺮوﻳ ﺰ ﻳﻌﻘ ﻮﺑﯽ ﺑﺎﺟﻨ ﺎق ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤ ﺴﺮ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ ﻳﻌﻘ ﻮﺑﯽ ﻡﻴﻨ ﺎ رﺑﻴﻌ ﯽ ﺧ ﻮاهﺮ‬
‫اﺷﺮف رﺑﻴﻌ ﯽ اوﻟ ﻴﻦ هﻤ ﺴﺮ ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻳﻌﻘ ﻮﺑﯽ ﺕ ﺎ ﺳﺮﻓ ﺼﻞ اﻧﻘ ﻼب اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ه ﻢ در زﻡ ﺴﺘﺎن ‪ ١٣٦٣‬از ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓ ﺮد از زﻡ ﺴﺘﺎن ‪ ١٣٦٣‬از‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳ ِﻦ ﺕﺤﺖ رهﺒﺮﯼ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ آﻨﺎرﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او هﻨﻮز ﺧﻮدش را ﻋﻨﺼﺮ ﻡﻮﺡ ﺪ ﻡﺠﺎه ﺪ ﺧﻠ ﻖ‬
‫ﻡﯽداﻧﺪ و ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ را ﻡﻨﺤﺮف از ﺧﻂ ﺧﻮدش و ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﻌﺮﻓﯽ ﻡﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﻳﻌﻘ ﻮﺑﯽ‬
‫اﻳ ﻦ ﺟ ﺰوﻩ را در ﺑﻬﻤ ﻦ ﻡ ﺎﻩ ‪ ١٣٨٠‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و ﺕﻜﺜﻴ ﺮ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬روﯼ ﺟﻠ ٍﺪ اﻳ ﻦ ﺟ ﺰوﻩ ﻋﺒ ﺎرت‬
‫»ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‪/‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ« ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٤٩‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻳﻜ ﯽ از اﻋ ﻀﺎﯼ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻡﻘ ﻴﻢ ﺧ ﺎرج ﻗ ﺮار‬
‫ﻡﯽﺷﻮد ﺿﻤﻦ ﺕﻤﺎس ﺑﺎ ﺧﻤﻴﻨﯽ از وﯼ ﺕﻘﺎﺿﺎ آﻨﺪ ﺕ ﺎ از دوﻟ ﺖ ﻋ ﺮاق ﺑﺨﻮاه ﺪ آ ﻪ “اﻓ ﺮاد ﺳ ﺎزﻡﺎن را‬
‫آﻪ هﻮاﭘﻴﻤﺎﻳﯽ رﺑ ﻮدﻩ و ﺑ ﻪ ﻋ ﺮاق ﺑ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﺤﻮﻳ ﻞ اﻳ ﺮان ﻧﺪه ﺪ… آ ﻪ وﯼ ﺑ ﺎ ﺑﻬﺎﻧ ﻪه ﺎ و ﺕﻮﺟﻴ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺁﺧﻮﻧ ﺪﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ اﻳ ﻦ آ ﻪ “اﮔ ﺮ اﻗ ﺪاﻡﯽ آﻨ ﺪ ﻡﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻧﻬ ﺎ ]زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ آ ﻪ هﻮاﭘﻴﻤ ﺎﯼ‬

‫‪ ١٢‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻡﺎ و روﺡﺎﻧﻴﺖ ﻡﺘﺮﻗﯽ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺡﺰب ﺕﻮدﻩﯼ اﻳﺮان‪ ،١٣٥٨ ،‬ﻡﻘﺎﻟﻪﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و اﺳﻼم‪،‬‬
‫اﺡﺴﺎن ﻃﺒﺮﯼ‪ ،‬در دﻧﻴﺎ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٦‬و ‪ ٧‬ﻡﻬﺮﻡﺎﻩ ‪ ١٣٥٧‬ﻡﻘﺎﻳﺴﻪ آﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﻡﻘﺎﻟﻪﯼ ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ آﻴﺎﻧﻮرﯼ در دﻧﻴﺎ ﺁذرﻡﺎﻩ ‪١٣٥٥‬‬
‫ﺻﺺ ‪ ٦‬ـ‪٧‬‬
‫‪ ١٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪ ١٠٢‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻡﺎرآﺴﻴﺴﻢ اﺳﻼﻡﯽ ﻳﺎ اﺳﻼم ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻴﮋن ﺟﺰﻧﯽ‪ ،‬ﻡﻘﺪﻡﻪﯼ راﻩ ﻓﺪاﻳﯽ‪ ،‬ص ‪،٦‬‬
‫ﻡﻘﺎﻳﺴﻪ آﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮات ﺟﻼل ﺁل اﺡﻤﺪ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ‪ ،‬در ﺧﺪﻡﺖ و ﺧﻴﺎﻧﺖ روﺷﻨﻔﻜﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،٢‬ﺻﺺ ‪ ٦٩‬ـ ‪٧٠‬‬
‫‪ ١٤‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬دﻓﺎﻋﻴﺎت ﺧﺴﺮو ﮔﻠﺴﺮﺧﯽ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦﻡﺎﻩ ‪١٣٥٢‬‬
‫‪١٧‬‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ را رﺑﻮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ[ ﺑﺪﺕﺮ ﺷﻮد” ﻳﺎ “ ﻧﻤﯽﺧﻮاهﺪ از ﻋﺮاﻗﯽهﺎ ﺕﻘﺎﺿﺎﻳﯽ ﺑﻜﻨﺪ ﺕ ﺎ ﺕﻘﺎﺿ ﺎﻳﯽ از ﺳ ﻮﯼ‬
‫ﺁﻧﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ” از اﻧﺠﺎم اﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮددارﯼ ﻡﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫»ﺕ ﺮاب ﺡ ﻖ ﺷ ﻨﺎس ]ﻳﻜ ﯽ از اﻋ ﻀﺎﯼ اوﻟﻴ ﻪﯼ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ آ ﻪ در ﺟﺮﻳ ﺎن اﻧ ﺸﻌﺎب ﺧ ﻮﻧﻴﻦ‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﺳﺎل ‪ ١٣٥٤‬ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺖ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳ ﺖ[ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎس ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٣٤٩‬ﺑﺎ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ “ﭘﻴﻜﺎر” ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٧٧‬ﺑﻴﺴﺖ و هﺸﺘﻢ ﻡﻬﺮ ﻡﺎﻩ ‪ ١٣٥٩‬چﻨﻴﻦ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫“ﻡﻘﺪﻡﺘﺎ اﺷﺎرﻩ آﻨﻢ آﻪ ﻗﺒﻞ از ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ …٥٠‬ﺑﺎ ﺑﺮﺧ ﯽ از روﺡ ﺎﻧﻴﻮن آ ﻪ ﺑ ﻪ “ﻃ ﻮر ﻧ ﺴﺒﯽ اﻧﺪﻳ ﺸﻪﯼ‬
‫ﻡﺒ ﺎرزاﺕﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ و ﺑﺮداﺷ ﺖه ﺎﯼ ﻡﺘﺮﻗﻴﺎﻧ ﻪاﯼ ]![ را از اﺳ ﻼم اراﺉ ﻪ ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ”‪ ،‬ﺕﻤ ﺎس داﺷ ﺘﻴﻢ…‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ از اﺷﺨﺎﺻﯽ آ ﻪ در ﺁن زﻡ ﺎن… ﺑ ﺎ رژﻳ ﻢ ﺷ ﺎﻩ ﺕ ﻀﺎد و ﻡﺒ ﺎرزﻩاﯼ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎس‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺁﻧﻬﺎ آﻪ ﻡﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻴﺮﻡﺴﺘﻘﻴﻢ از اهﺪاف اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﻄﻠﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡﻨﺠﻤﻠ ﻪ اﻗ ﺪام ﺑ ﻪ‬
‫ارﺳﺎل ﻧﺎﻡﻪهﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﻳﻚ ﻧﺎﻡﻪ را ﻡﻬﻨﺪس ﻋﺰتاﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺁﻳ ﺖاﷲ ]ﺧﻤﻴﻨ ﯽ[ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻧﺎﻡ ﻪاﯼ ﻡﻔ ﺼﻞ از‬
‫هﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑﻮد آﻪ ﻧ ﺴﺨﻪاﯼ از ﺁﻧ ﺮا ﺧ ﻮدم ﺑ ﻪ ﻧﺠ ﻒ ﺑ ﺮدم‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻧﺎﻡ ﻪ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ از‬
‫ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ﺑﻠﻜ ﻪ از ﻓ ﺪاﻳﻴﺎن ﺧﻠ ﻖ ]ﺑﺨ ﺼﻮص رﻓﻴ ﻖ ﺷ ﻬﻴﺪ اﺡﻤ ﺪزادﻩ[ ﺑﺨ ﻮﺑﯽ ﻳ ﺎد آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺡﻤﺎﻳ ﺖ‬
‫ﺁﻳﺖاﷲ ]ﺧﻤﻴﻨﯽ[ را از ﻡﺒ ﺎرزﻳﻦ ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ ﻡﻄﻬ ﺮﯼ ه ﻢ ﺳﻔﺎرﺷ ﯽ ﺷ ﻔﺎهﯽ ﺑ ﻪ ﺁﻳ ﺖاﷲ‬
‫]ﺧﻤﻴﻨﯽ[ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﻡﻪاﯼ از ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ در ﺁن ﺿ ﻤﻦ ﺕﺎﻳﻴ ﺪ از ﻡﺠﺎه ﺪﻳ ِﻦ زﻧ ﺪاﻧﯽ از‬
‫ﺁﻳﺖاﷲ ]ﺧﻤﻴﻨﯽ[ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ]ﺷﺪﻩ[ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﻊ ﺁﻧ ﺎن اﻗ ﺪام ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و اﻟﺒﺘ ﻪ در ﺁﺧ ﺮ ه ﻢ ﺕ ﺼﻤﻴﻢ را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻡﺤﻮل ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻡﻪ]هﺎ[ را ﺑ ﺎ ﺧ ﻮدم ﺑ ﻪ ﻧﺠ ﻒ ﺑ ﺮدم… ﻋﻠ ﺖ ﺕﻤ ﺎس ﺑ ﺎ ﺁﻳ ﺖاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻮاﺑﻖ ﺿﺪﻳﺖ او ﺑﺎ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺟﻠ ﺐ ﻳ ﺎرﯼ و ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ او در ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﻢ‬
‫اﻡﺮﻳﻜﺎ در رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد…ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺕﻀﺎدش ﺑﺎ ﺳﻠﻄﻨﺖ‪ ،‬ﻗﺸﺮ ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوازﯼ ﻡﺮﻓ ﻪ‬
‫‪١٥‬‬
‫ﺳﻨﺘﯽ را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻡﯽآﺮد…«‬
‫در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺿ ﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖ ﺑ ﻮدن ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻡﺘﺮﻗ ﯽ ]![ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪،‬‬
‫ﻧﺨ ﺴﺖ وزﻳ ﺮ دوﻟ ﺖ ﻡﻮﻗ ﺖ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در روزﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﻡﻴ ﺰان‪ ،‬ارﮔ ﺎن ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ در ‪ ٦‬ﺑﻬﻤ ﻦ ﻡ ﺎﻩ‬
‫‪ ١٣٥٩‬دوﺳ ﺎل ﭘ ﺲ از ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﺎﻧﻴﺪن ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺿ ﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖ ﻧﻮﺷ ﺖ‪» :‬رواﺑ ﻂ‬
‫دوﻟﺖ اﻡﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب و دوﻟﺖ ﻡﻮﻗﺖ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽ و ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ اﻳ ﺮان ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ روﯼ آ ﺎر‬
‫ﺁﻡﺪن دوﻟﺖ ﻡﻮﻗﺖ ﺷﺮوع ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻡﻮﺟﺐ اﻃﻼﻋﺎت و ﻡﺪارك واﺳﻨﺎد و ﺷﻮاهﺪ‪ ،‬از ﻡﺎﻩهﺎ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﻧﻬ ﺎﻳﯽ اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬ﺕﻤ ﺎسه ﺎﯼ ﻡﺘﻌ ﺪدﯼ ﻡﻴ ﺎن اﻋ ﻀﺎﯼ ﺷ ﻮراﯼ اﻧﻘ ﻼب در اﻳ ﺮان ﺑ ﺎ ﻡﻘﺎﻡ ﺎت‬
‫اﻡﺮﻳﻜ ﺎﻳﯽ ﺑﺮﻗ ﺮار و ﻡ ﺬاآﺮاﺕﯽ در ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﺕﻤ ﺎس و ﻡ ﺬاآﺮات ﺑ ﺎ ﻡﻘﺎﻡ ﺎت‬
‫اﻡﺮﻳﻜﺎﻳﯽ‪ ،‬ارﺕﺒﺎط و ﮔﻔﺖوﮔﻮهﺎﻳﯽ ]هﻢ[ ﺑﺎ ﺳﺮان ارﺕﺶ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ]ﺷﺎدوران دآﺘ ﺮ ﺷ ﺎهﭙﻮر[ ﺑﺨﺘﻴ ﺎر‬
‫‪١٦‬‬
‫]ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﺷﺎﻩ[ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ…«‬
‫ﺡﺴﻴﻦ روﺡﺎﻧﯽ ﻳﻜﯽ دﻳﮕﺮ از اﻋﻀﺎﯼ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ آﻪ در هﻤﻴﻦ ﺳﺎله ﺎ چﻨ ﺪ ﺑ ﺎر ﺑ ﻪ ﻡﻼﻗ ﺎت‬
‫ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در ﻧﺠ ﻒ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻠ ﺐ “ﻳ ﺎرﯼ و ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ” ﺁﻳ ﺖاﷲ رﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٦٧‬در ﻗﺘ ﻞ ﻋ ﺎم‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺷﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨﯽ اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬روﺡﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ از ﻡﺠﺎهﺪﻳﻨﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ در اﻧ ﺸﻌﺎب‬
‫ﺧ ﻮﻧﻴﻦ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٤‬ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﺖ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬روﺡ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺰ در ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﻴﻜ ﺎر‬
‫ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٧٩‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ … هﻤﺮزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪ ﻡﺎ در داﺧﻞ آﺸﻮر ﻃﯽ‬
‫ﻧﺎﻡﻪاﯼ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺁن ﺷﺪﻧﺪ آﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ و ﺳﺎﻳﺮ ﻡﺴﺎﺉﻞ ﻡﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ اﻳ ﺮان و اوﺿ ﺎع‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺑﺎ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻡ ﺬاآﺮﻩ ﺷ ﻮد و ﺡﺘ ﯽاﻻﻡﻜ ﺎن آﻮﺷ ﺶ ﺷ ﻮد ﺕ ﺎ ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ه ﺮ چﻨ ﺪ ﺿ ﻌﻴﻒ او‬

‫‪ ١٥‬ـ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ و اهﺪاف ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﭘﺮوﻳﺰ ﻳﻌﻘﻮﺑﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ١٣٨٠‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ص‪٢٤‬ﺕﺎ‬
‫ص‪٢٧‬‬
‫‪ ١٦‬ـ روزﻧﺎﻡﻪﯼ ﻡﻴﺰان‪ ٦ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪١٣٥٩‬‬
‫‪١٨‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺡﻤﺎﻳﺖ از ﺁنهﺎ و ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽاﯼ آﻪ در اﻳﺮان ﺑﻪ ﺕﺎزﮔﯽ ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻠﺐ‬
‫ﮔﺮدد و در ﺻﻮرت ﻡﻮاﻓﻘﺖ اﻋﻼﻡﻴ ﻪاﯼ در هﻤ ﻴﻦ زﻡﻴﻨ ﻪ از ﻃ ﺮف ﺁﻳ ﺖاﷲ ]ﺧﻤﻴﻨ ﯽ[ ﺻ ﺎدر ﺷ ﻮد و‬
‫اﻳ ﻦ در ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﻡﺨﺘﻠﻔ ﯽ از “روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ﻡﺘﺮﻗ ﯽ” در داﺧ ﻞ آ ﺸﻮر ]ﻡ ﺜﻼ ﻧﻈﻴ ﺮ‬
‫رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ[ ﻡﻮﺿﻊ ﺡﻤﺎﻳﺖ ﺁﻡﻴﺰﯼ از ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ داﺷﺘﻪ و ﺕﻨﻬﺎ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻮد آﻪ ﺕ ﺎ ﺁن‬
‫‪١٧‬‬
‫روز ﺳﻜﻮت اﺧﺘﻴﺎر آﺮدﻩ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫دارﻳﻮش ﻓﺮوهﺮ‪ ،‬رهﺒ ﺮ ﺡ ﺰب ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان آ ﻪ ﺑ ﺎ هﻤ ﺴﺮش در ﺁذر ﻡ ﺎﻩ ‪ ١٣٧٧‬هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ‬
‫ﻋﺪﻩاﯼ دﻳﮕﺮ از روﺷﻨﻔﻜﺮان و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﭘﮋوهﺸﮕﺮان اﻳﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ دوﻟﺘ ﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ـ ﻡﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺳﺮﻳﺎل ﻗﺘﻞهﺎﯼ زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ ﻳﺎ آﺸﺘﺎر درﻡﺎﻧﯽ ـ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ‪/‬دو ﻡ ﺎﻩ ﭘ ﻴﺶ از ﺑﺮﭘ ﺎﻳﯽ‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ ﺡ ﻀﻮر ﺧ ﻮد و ﺡ ﺰﺑﺶ‪ ،‬ه ﻢچﻨ ﻴﻦ ﻡﻠ ﯽﮔﺮاﻳ ﺎن در آﻨ ﺎر‬
‫ارﺕﺠ ﺎﻋﻴﻮن ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬در ﺡ ﺎﻟﯽ آ ﻪ اﺳ ﻼم را ﺑﺨ ﺶ اﺻ ﻠﯽ هﻮﻳ ﺖ اﻳﺮاﻧ ﯽ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﻡﻌﺮﻓ ﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ “ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ روﺡﺎﻧﻴﺖ” ﺑﺎ دراﻳ ﺖ و ه ﺪاﻳﺖ ﻡﺮاﺟ ﻊ ﻋﻈ ﺎم در ﺕﻼﺷ ﯽ ﭘ ﺮدوام‪،‬‬
‫ﺡﺮآﺖ اﺳ ﺘﻘﻼل را ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳ ﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و در ﭘﻴ ﺎﻡﯽ از ﺡ ﻀﺮت ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﭘﻴ ﺸﻮاﯼ ﺑ ﺰرگ‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻡﯽﺧﻮاﻧﻴﻢ‪“ :‬اﻳﻦ ﺧﻮان ﻳﻐﻤﺎ آﻪ ﻡﺪتهﺎﺳﺖ ﻡﻮرد هﺠﻮم چﭙﯽ و راﺳﺘﯽ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ و ﮔ ﺎهﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺻﺮاﺡﺖ ﺕﻘﺴﻴﻢ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ‪ ،‬اآﻨ ﻮن ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﺎوﻳﻦ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺎ آﻤ ﺎل ﻋ ﻮام ﻓﺮﻳﺒ ﯽ ﻧﻘ ﺸﻪ آ ﺸﯽ ﺷ ﺪﻩ و ﻡ ﻮرد‬
‫ﺕﻘﺴﻴﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ”‪.‬‬
‫»در اﻳﻦ ﭘﻴﺎم ﺁﺷﻜﺎر ﻡﯽﺷﻮد آﻪ ﭘﻴﺸﻮاﯼ روﺡﺎﻧﯽ ﻡﻴﻬﻦ ﻡﺎ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ ﺟﻨ ﺎحه ﺎﯼ ﻡﻮازﻧ ﻪﯼ‬
‫ﻡﺜﺒﺖ را ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﻡﯽداﻧﻨﺪ آﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﻡﻠﺖ اﻳ ﺮان ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ و ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﻓﺮﻳﻔﺘ ﻪﯼ هﻴﭽﻴ ﻚ از‬
‫ﺡﺮآﺖهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁنهﺎ ﺷﺪ آﻪ هﻤﻪ رﻧﮓ اﺳﺖ و ﻧﻴﺮﻧﮓ…‬
‫»ﺑﺪﻳﻦ اﻋﺘﺒﺎر “ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ روﺡﺎﻧﻴﺖ” آﻪ در ﻓﺮهﻨﮓ و ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان زﻡﻴﻦ‪ ،‬رﻳ ﺸﻪه ﺎﻳﯽ ﺑ ﺲ‬
‫اﺳﺘﻮار دارد‪ ،‬هﻢ اآﻨ ﻮن ﻧﻴ ﺰ در ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺻ ﻒ ﺟﺒﻬ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﺐ ﺁزادﯼ ]![ و اﺳ ﺘﻘﻼل ]![ ﻡﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﯽﺟﻬ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ “روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ﭘﺮاﻓﺘﺨ ﺎر ﺕ ﺸﻴﻊ” ﺑ ﻴﺶ از هﻤ ﻪﯼ ﮔ ﺮوﻩه ﺎ ﺁﻡ ﺎج ﺡﻤﻠ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﻡﺰدوران ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯽﺟﻬﺖ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺷﻬﺮ ﻡﻘﺪس ﻗﻢ‪ ،‬اﻟﻬﺎم دهﻨﺪﻩﯼ ﭘﻴﻜﺎرهﺎﯼ رهﺎﻳﯽ ﺑﺨ ﺶ‬
‫ﻡﻠﺖ ﻡﺎ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ…«‬
‫ﻋﻠ ﯽ اﺻ ﻐﺮ ﺡ ﺎج ﺳ ﻴﺪﺟﻮادﯼ ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ از هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﻨﺦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان چﻨ ﺪ روز ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﺳ ﻘﻮط ﺕﻬ ﺮان و ﻓﺮوﭘﺎﺷ ﯽ اﻳ ﺮان در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٧‬ﺑﻬﻤ ﻦ ﻡ ﺎﻩ ‪١٣٥٧‬در ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ »ﺟﻨ ﺒﺶ« ﻡﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮدش ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫»اﻡﺎم ﻡﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺪاﯼ ﻧﻮح‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﻴﻠ ﺴﺎن و ﺕﻴ ﺸﻪﯼ اﺑ ﺮاهﻴﻢ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻋ ﺼﺎﯼ ﻡﻮﺳ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎ هﻴﺌ ﺖ‬
‫ﺻﻤﻴﻤﯽ ﻋﻴﺴﯽ و ﺑﺎ آﺘﺎب ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬و دﺷﺖهﺎﯼ ﺳﺮخ ﺷﻘﺎﻳﻖ را ﻡﯽﭘﻴﻤﺎﻳﺪ و ﺧﻄﺒﻪﯼ ره ﺎﻳﯽ اﻧ ﺴﺎن را‬
‫ﻓﺮﻳﺎد ﻡﯽآﻨﺪ…‬
‫»وﻗﺘ ﯽ اﻡ ﺎم ﺑﻴﺎﻳ ﺪ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ آ ﺴﯽ دروغ ﻧﻤ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ آ ﺴﯽ ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﺧ ﻮد ﻗﻔ ﻞ ه ﻢ‬
‫ﻧﻤﯽزﻧﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ آﺴﯽ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎﺟﮕﺰاران ﺑ ﺎﺟﯽ ﻧﻤ ﯽده ﺪ‪ ،‬ﻡ ﺮدم ﺑ ﺮادر ه ﻢ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ ]اﻟﺒﺘ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻡﻴ ﺎن‬
‫ﺟﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺧ ﺎﻧﻢه ﺎ در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ[ و ﻧ ﺎن ﺷﺎدﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﺎ ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ ﺑ ﻪ ﻋ ﺪل و ﺻ ﺪاﻗﺖ‬
‫ﺕﻘﺴﻴﻢ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺻﻔﯽ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺻﻒهﺎﯼ ﻧﺎن و ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺻﻒهﺎﯼ ﻧﻔﺖ و ﺑﻨ ﺰﻳﻦ‪،‬‬
‫ﺻﻒهﺎﯼ ﻡﺎﻟﻴﺎت‪ ،‬ﺻﻒهﺎﯼ ﻧﺎﻡﻨﻮﻳﺴﯽ ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬و ﺻﺒﺢ ﺑﻴﺪارﯼ و ﺑﻬﺎر ﺁزادﯼ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻡﯽزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﻡﺎم ﺑﻴﺎﻳﺪ ﺕﺎ ﺡﻖ ﺑﺠﺎﯼ ﺧﻮد ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻃﻞ و ﺧﻴﺎﻧﺖ و ﻧﻔﺮت در روزﮔﺎر ﻧﻤﺎﻧﺪ…«‬

‫‪ ١٧‬ـ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ و اهﺪاف ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﭘﺮوﻳﺰ ﻳﻌﻘﻮﺑﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ١٣٨٠‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ص‪٢٤‬ﺕﺎ‬
‫ص‪٢٧‬‬
‫‪١٩‬‬
‫آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﻡﺤ ﺼﻠﻴﻦ و داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن )اﺕﺤﺎدﻳ ﻪﯼ ﻡﻠ ﯽ( در آﻨﮕ ﺮﻩﯼ ﺳ ﻴﺰدهﻢ‬
‫آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن در ژاﻧﻮﻳﻪﯼ ‪ ١٩٧٢‬ارﺳﺎل ﭘﻴﺎم آﻮﺕﺎهﯽ را ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﺕ ﺼﻮﻳﺐ رﺳ ﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺡﻤﻴ ﺪ ﺷ ﻮآﺖ ﻳﻜ ﯽ از هﻤ ﻴﻦ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮﻧﯽه ﺎ و ﻡﻮﻟ ﻒ آﺘ ﺎب دو ﺟﻠ ﺪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺑﻴ ﺴﺖ ﺳ ﺎﻟﻪﯼ‬
‫آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻡﺤﺼﻠﻴﻦ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﯽ )اﺕﺤﺎدﻳﻪﯼ ﻡﻠﯽ( ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺻﻔﺤﻪﯼ ‪ ٤٢‬ﮔ ﺰارش‬
‫آﻨﮕﺮﻩﯼ ﺳﻴﺰدهﻢ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن‪ ،‬وﺟﻪ ﻡﺸﺨﺼﻪﯼ اﻳﻦ آﻨﮕﺮﻩ را ارﺳﺎل ﭘﻴﺎم آﻮﺕﺎهﯽ ﺑﺮاﯼ ﺳﻴﺪروحاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﺡﻀﺮت ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ رهﺒﺮ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺟﻬﺎن‪،‬‬
‫»ﺳﻴﺰدهﻤﻴﻦ آﻨﮕﺮﻩﯼ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻡﻨﻌﻘﺪﻩ در ﺷﻬﺮ ﻓﺮاﻧﻜﻔﻮرت ]ﺁﻟﻤﺎن[ ﺑ ﻪ ﺁن ﻡﻘ ﺎم‬
‫ﻡﺤﺘ ﺮم درود ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩ و ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ آﺎﻡ ﻞ ]![ ﺧ ﻮد را از ﻡﺒ ﺎرزات ﻋﺎدﻻﻧ ﻪﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ‬
‫‪١٨‬‬
‫ﻡﺘﺮﻗﯽ ﻋﻠﻴﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر‪ ،‬ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ و ارﺕﺠﺎع داﺧﻠﯽ اﻋﻼم ﻡﯽآﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺡﻤﻴﺪ ﺷﻮآﺖ در ارزﻳﺎﺑﯽ اﻳﻦ ﭘﻴﺎم در ﺻﻔﺤﻪﯼ ‪ ٣٠٧‬هﻤﺎن آﺘﺎب ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اهﻤﻴ ﺖ اﻳ ﻦ‬
‫ﭘﻴﺎم ]ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﺳﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ[ از ﺁن ﺟﻬﺖ ﺑﻮد آ ﻪ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﭘ ﺲ از ﮔﺬﺷ ﺖ ﺳ ﺎله ﺎ ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ‬
‫]![ ﭘﻴﺎﻡﯽ را ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺐ ﻡﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از ﺁن ﻳ ﻚ ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ در آﻨﮕ ﺮﻩﯼ‬
‫ﺳﻮم و ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ در چﻬ ﺎرﻡﻴﻦ آﻨﮕ ﺮﻩﯼ ﺁن ﺳ ﺎزﻡﺎن آ ﻪ در دﯼ ﻡ ﺎﻩ ‪) ١٣٤٣‬ژاﻧﻮﻳ ﻪﯼ ‪ (١٩٦٥‬در‬
‫ﺷ ﻬﺮ آﻠ ﻦ ﺁﻟﻤ ﺎن ﻏﺮﺑ ﯽ ﺑﺮﮔ ﺰار ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﭘﻴ ﺎﻡﯽ ﺧﻄ ﺎب ﺑ ﻪ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﺕ ﺼﻮﻳﺐ رﺳ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫آﻨﮕﺮﻩﯼ چﻬﺎرم آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن هﻤﺎن آﻨﮕﺮﻩاﯼ اﺳﺖ آﻪ ﻃﯽ ﺁن اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺑﻨﯽﺻﺪر ﻏﻴﺎﺑﺎ ﺑﻪ ﻋ ﻀﻮﻳﺖ‬
‫در هﻴﺌ ﺖ دﺑﻴ ﺮان اﻧﺘﺨ ﺎب ﺷ ﺪ‪ .‬ﻡ ﺘﻦ ﭘﻴ ﺎم ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ روﺡﻴ ﻪ و ﻓ ﻀﺎﯼ ﻏﺎﻟ ﺐ ﺑ ﺮ آﻨﮕ ﺮﻩ و ﺕﻠﻘ ﯽ‬
‫آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن از ﻧﻘﺶ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﻡﺒﺎرزﻩاﯼ ﺑﻮد آ ﻪ در ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﺑ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ او اﻧﺠ ﺎم‬
‫‪١٩‬‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﺡﻤﻴﺪ ﺷﻮآﺖ در اداﻡﻪﯼ اﻳﻦ آﺘﺎب در هﻤﺎن ﺻﻔﺤﻪ و ﺻ ﻔﺤﺎت ﺑﻌ ﺪ ﻡ ﺘﻦ »ﭘﻴ ﺎم چﻬ ﺎرﻡﻴﻦ‬
‫آﻨﮕ ﺮﻩﯼ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺑ ﻪ ﺡ ﻀﺮت ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ« را آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻋﺒ ﺎرت ﻏﻠ ﻂ »اﻧﻤ ﺎ اﻟﺠﺒ ﻮﻩ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ و‬
‫ﺟﻬﺎد« در ﻋﻨ ﻮان ﭘﻴ ﺎم درج آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﺡﺘﻤ ﺎﻻ ﻡﻨﻈ ﻮرش »ان اﻟﺤﻴ ﺎت ﻋﻘﻴ ﺪﻩ و اﻟﺠﻬ ﺎد« ﺑ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﻋﻨ ﻮان ﻓﺮﻋ ﯽ ﭘﻴ ﺎم اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‪» :‬ﭘﻴ ﺎم ﺑ ﻪ ﺕﺒﻌﻴ ﺪﮔﺎﻩ«‪ .‬ﺷ ﻮآﺖ در ﺻ ﻔﺤﻪﯼ ‪ ٣٠٨‬هﻤ ﺎن آﺘ ﺎب‬
‫ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺡﻤﺎﻳ ﺖ و ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ از ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ روﺡ ﺎﻧﻴﻮن و ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎ ِز ﺕ ﺸﻜﻴﻞ‬
‫‪٢٠‬‬
‫آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن در دﺳﺘﻮر آﺎر ﺁن ﺳﺎزﻡﺎن ﻗﺮار داﺷﺖ‪«.‬‬
‫ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ آﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﺻ ﻠﯽ اﻳ ﻦ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن را ﺕ ﻮدﻩاﯼه ﺎ‪ ،‬ﺕ ﻮدﻩاﯼه ﺎﯼ ﺟ ﺪا ﺷ ﺪﻩ و‬
‫ﻡﺎﺉﻮﺉﻴ ﺴﺖ ﺷ ﺪﻩاﯼ زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان ﺳ ﺎزﻡﺎن اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺟﺒﻬ ﻪﯼ ﻡﻠ ﯽ و ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﻡ ﺬهﺒﯽاﯼ از ﻃﻴ ﻒ اﺑﻮاﻟﺤ ﺴﻦ ﺑﻨ ﯽﺻ ﺪر‪ ،‬ﺻ ﺎدق ﻗﻄ ﺐزادﻩ و اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﻳ ﺰدﯼ و ﻡ ﺼﻄﻔﯽ چﻤ ﺮان‬
‫ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽدادﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﯽﺻﺪر ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻮد آﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﻡﻐﻀﻮب درﮔﺎﻩ او ﺷ ﺪ و در ﭘﻨ ﺎﻩ‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ از اﻳﺮان ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ .‬او در آﺘﺎب ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑ ﻪ اﻡﻴ ﺪش دروغه ﺎﻳﯽ را‬
‫آﻪ ﺧﻮد او ﺑﺮاﯼ ﻡﻄﺮح آﺮدن ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﭘﺎرﻳﺲ ﻡﯽﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬چﻨﻴﻦ اﻓﺸﺎ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»… ﻡﺎ ﻧﻪ از روز اول ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دو ﺁﺕﺸﻪاﯼ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ رهﺒ ﺮ ﻋﺎﻟﻴﻘ ﺪر اﻧﻘ ﻼب اﻋﺘﻘ ﺎد‬
‫زﻳﺎدﯼ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻧ ﻪ در ﺟﺮﻳ ﺎن اﻧﻘ ﻼب از “ﻧ ﺎداﻧﯽه ﺎﯼ” او و از “ﺑ ﯽﻡﺤﺘ ﻮاﻳﯽ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﻳﺶ” ﺑ ﯽﺧﺒ ﺮ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺟﻨﺒﻪﯼ ارﺕﺠﺎﻋﯽ و ﺿﺪدﻡﻮآﺮاﺕﻴﻚ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪهﺎ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻧ ﻪ از ﻡﺎهﻴ ﺖ‬

‫‪ ١٨‬ـ آﺘﺎب دو ﺟﻠﺪﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪﯼ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻡﺤﺼﻠﻴﻦ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﯽ )اﺕﺤﺎدﻳﻪﯼ ﻡﻠﯽ( ﻧﺸﺮ‬
‫ﺑﺎزﺕﺎب‪ ،‬چﺎپ اول‪ ،‬زﻡﺴﺘﺎن ‪ ،١٣٧٢‬ﺻﻔﺤﻪﯼ ‪ ٣٠٦‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺻﻔﺤﻪﯼ ‪ ٤٢‬ﮔﺰارش آﻨﮕﺮﻩﯼ ﺳﻴﺰدهﻢ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن‬
‫‪ ١٩‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪٣٠٧‬‬
‫‪ ٢٠‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪٢٠‬‬
‫دروﻏﻴﻦ ﺡﺮفهﺎ و ﻗﻮلهﺎﻳﺶ ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﻌ ﺪا ﺧ ﻮد ﻡ ﺎ اﻋﺘ ﺮاف آ ﺮدﻳﻢ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﮔﻔﺘ ﻪه ﺎ ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﻡ ﻨﻌﻜﺲ آﻨﻨ ﺪﻩﯼ ﻧﻈ ﺮات ﺧ ﻮد او ه ﻢ ﻧﺒ ﻮد‪ ،‬ﺡ ﺮفه ﺎﻳﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺑ ﺮاﻳﺶ ﻡ ﯽﻧﻮﺷ ﺘﻴﻢ و در هﻨﮕ ﺎم‬
‫ﻡﺼﺎﺡﺒﻪهﺎ در دهﺎﻧﺶ ﻡﯽﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻳﺎ اﺻﻮﻻ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﯽ ﭘﺮ و ﭘﺎﯼ او را ﻧﻪ ﺁﻧﻄﻮر آﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪،‬‬
‫‪٢١‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺁﻧﻄﻮر آﻪ ﻡﯽﺑﺎﻳﺴﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺕﺮﺟﻤﻪ ﻡﯽآﺮدﻳﻢ!«‬
‫ﺻﺎدق ﻗﻄﺐ زادﻩ هﻢ ﻡﺪﺕﯽ وزﻳﺮ ﺧﺎرﺟﻪﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪهﺎ ﻡﻐﻀﻮب او و آﻤ ﯽ ﺑﻌ ﺪ‬
‫ﺕﻮﺳﻂ ﺳﻴﺪ اﺳﺪاﷲ ﻻﺟﻮردﯼ اﻋﺪام ﺷﺪ‪ .‬اﺑﺮاهﻴﻢ ﻳﺰدﯼ ﻧﻴﺰ ﻡﺪﺕﯽ وزﻳﺮ ﺧﺎرﺟﻪﯼ دوﻟ ﺖ ﻡﻮﻗ ﺖ ﻡﻬ ﺪﯼ‬
‫ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﺑ ﻮد و ه ﻢ اآﻨ ﻮن ﻧﻴ ﺰ رهﺒ ﺮﯼ ﺟﺮﻳ ﺎن ﻡﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ را در اﻳ ﺮان ﭘ ﺲ از‬
‫درﮔﺬﺷ ﺖ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﺑ ﺮ ﻋﻬ ﺪﻩ دارد‪ .‬ﻳ ﺰدﯼ در هﻨﮕ ﺎم اﺧ ﺮاج ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در ﭘ ﺎﺉﻴﺰ‬
‫‪ ١٣٥٧‬از آﺸﻮر ﻋﺮاق ]آﺎﻡﻼ ﺕ ﺼﺎدﻓﯽ[ از اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋ ﺮاق ﻡ ﯽرود و از اﻳ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺕ ﺎ ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻪ اﻳﺮان در ﺑﻬﻤﻦﻡ ﺎﻩ ‪ ١٣٥٧‬ﺑ ﺎ اوﺳ ﺖ و ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺕﺮﺟﻤ ﻪه ﺎ و ﺳ ﺎزﻡﺎنده ﯽه ﺎﯼ “ﻡﺒ ﺎرزاﺕﯽ”‬
‫ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﺎ هﻤﺮاه ﯽ او‪ ،‬ﻗﻄ ﺐ زادﻩ و ﺑﻨ ﯽﺻ ﺪر اﻧﺠ ﺎم ﻡ ﯽﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳ ﻚ ﺑ ﺎر آ ﻪ ﻡﻄﺒﻮﻋ ﺎت داﺧ ﻞ‬
‫آﺸﻮر از اﺑﺮاهﻴﻢ ﻳﺰدﯼ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﻘﺸﺶ در ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ رﺳ ﺎﻧﺪن ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺻ ﺤﺒﺘﯽ‬
‫ﺑﻜﻨﺪ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﮕﻮﻳﺪ در چﻪ راﺑﻄﻪاﯼ در ﭘﺎﺉﻴﺰ ‪ ١٣٥٧‬ﺁﻧﻘ ﺪر ﺳ ﺮﻳﻊ ﺧ ﻮدش را از اﻳ ﺎﻻت ﻡﺘﺤ ﺪﻩﯼ‬
‫اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋ ﺮاق رﺳ ﺎﻧﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ زرﻧﮕ ﯽ وﻳ ﮋﻩﯼ ﺧ ﻮدش ﻓﺮﻡ ﻮدﻩ ﺑ ﻮد‪» :‬ﻡ ﻦ هﻨ ﻮز ﺑﺎزﻧﺸ ﺴﺘﻪﯼ‬
‫‪٢٢‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺸﺪﻩام آﻪ در اﻳﻦ زﻡﻴﻨﻪهﺎ ﺳﺨﻨﯽ ﺑﮕﻮﻳﻢ!!«‬
‫اﻡ ﺎ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﻡﺤ ﺼﻠﻴﻦ و داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ در اروﭘ ﺎ و اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﺕ ﺎ ﺳﺮﻓ ﺼﻞ‬
‫اﻧﻘﻼب ﻧﻴﺰ راﺑﻄﻪﯼ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺡﻔﻆ آ ﺮد‪ .‬ﺁﺧ ﺮﻳﻦ اﻃﻼﻋﻴ ﻪه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن در‬
‫راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ اﺧ ﺮاج ﺧﻤﻴﻨ ﯽ از آ ﺸﻮر ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ دوﻟ ﺖ آﻮﻳ ﺖ ﺑ ﺎ اﻗﺎﻡ ﺖ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در آﻮﻳ ﺖ و‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕﺮ از وﻗﺎﻳﻊ وﻳﮋﻩﯼ اﻳﻦ دوران در ﺡﻤﺎﻳﺖ ﻡ ﺸﺨﺺ از ﺷ ﺨﺺ ﺳ ﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ ﺡﻤﻴﺪ ﺷﻮآﺖ‪ ،‬اﻳﻦ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن آﻤ ﯽ ﭘ ﻴﺶ از اﻧﻘ ﻼب هﻤﭽ ﻮن ﺑﺮﻓ ﯽ ﺁب ﺷ ﺪ و‬
‫از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻋﻠﺖ ﺁب ﺷﺪن و از ﺑﻴﻦ رﻓ ﺘﻦ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن اﻳ ﻦ ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ وﻇﻴﻔ ﻪاش را آ ﻪ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﻡﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ دام ارﺕﺠﺎع و ﺕﺮورﻳﺴﻢ دوﻟﺘﯽ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ و از ﺁن راﻩ ﺑ ﻪ ﺁﺕ ﺶ آ ﺸﺎﻧﺪن ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﺟﻬﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد؟!!!‬
‫»آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ هﻤ ﻪﯼ آﻮﺷ ﺶه ﺎﯼ ﺑ ﯽ ﭘﺎﻳ ﺎﻧﺶ در راﻩ ره ﺎﻳﯽ و ﻧﺠ ﺎت ﺟ ﺎن‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ و اﺳ ﺘﺒﺪاد ]آ ﺬا[ رﻓﺘ ﻪ رﻓﺘ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ راﻩ چﻴﺮﮔ ﯽ ﺑ ﺮ ﻡﻌ ﻀﻼت‬
‫ﺑﻐﺮﻧﺞ و ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را در ﺕﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﺳﺦهﺎﯼ ﺻﺮﻳﺢ و ﺁﺳ ﺎن ]![ ﺟ ﺴﺘﺠﻮ آ ﺮد؛ ﮔﺮاﻳ ﺸﯽ آ ﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺕﻜﻴﻪﯼ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﺮ ﮔﺬار اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬هﺮ ﺕﺤﻮل ﺕﺪرﻳﺠﯽ را ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﻡﺮدود ]ﻡﯽ[ﺷﻤﺮد و ﺑﻪ ﭘ ﺬﻳﺮش‬
‫‪٢٣‬‬
‫ﺕﺼﻮﻳﺮﯼ ﺳﺎدﻩاﻧﮕﺎراﻧﻪ از ﺧﻠﻖ و ﺿﺪ ﺧﻠﻖ و اﻧﻘﻼب و ﺿﺪ اﻧﻘﻼب روﯼ ﺁورد‪«.‬‬
‫و ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺡﻤﻴ ﺪ ﺷ ﻮآﺖ‪» :‬ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ ]آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن[ آ ﻪ روزﯼ ﺷ ﻌﺎر اﺟ ﺮاﯼ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺁزاد‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺁزادﯼ زﻧﺎن را ﺑﺮ ﭘﺮچﻢ ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺳﺘﻴﺰ ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫‪٢٤‬‬
‫ﺧﻮدآﺎﻡﻪﯼ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺑﻪ “ﻧﻘﺪ دﻡﻮآﺮاﺳﯽ” رﺳﻴﺪ…«‬
‫ﺕﻤﺎم اﻳﻦ واﭘﺴﮕﺮاﻳﯽهﺎ ﺕﻨﻬﺎﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﻮد آ ﻪ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن‪ ،‬ﺑ ﺮﺧﻼف ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ داغ و‬
‫ﻡﻨﺤﺮفآﻨﻨﺪﻩاش‪ ،‬در ﻋﻤﻞ از هﻤﺎن ﺁﻏﺎز ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﯼ ﺑﺎ ﺳﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ در زد و ﺑﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬راﺳ ﺘﯽ‬

‫‪ ٢١‬ـ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺑﻨﯽ ﺻﺪر‪ ،‬ﻧﻘﻞ از آﺘﺎب “ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ اﻡﻴﺪ”‪ ،‬چﺎپ ﭘﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٦١‬ﺻﺺ ‪ ٣٢٥‬ﺕﺎ ‪ ،٣٣٠‬هﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن “اﻧﻘﻼب اﻳﺮان در دو ﺡﺮآﺖ”‪ ،‬در ﻡﻮرد اﺑﺮاهﻴﻢ ﻳﺰدﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از هﻔﺘﻪ ﻧﺎﻡﻪﯼ ﻧﻬﻀﺖ‪ ،‬چﺎپ ﭘﺎرﻳﺲ‪٦ ،‬‬
‫اﺳﻔﻨﺪﻡﺎﻩ ‪ ،١٣٦٣‬ﻧﻘﻞ از ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﻡﻜﺎﻓﺎت‪ ،‬ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎء ﺻﺺ ‪٩٩‬ﺕﺎ ‪١٠٠‬‬
‫‪ ٢٢‬ـ ﻧﻘﻞ ﺑﻪ ﻡﻀﻤﻮن‬
‫‪ ٢٣‬ـ آﺘﺎب دو ﺟﻠﺪﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪﯼ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻡﺤﺼﻠﻴﻦ و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﯽ ص ‪٢٣‬‬
‫‪ ٢٤‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪٢١‬‬
‫چ ﺮا؟ چ ﺮا ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ “اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﺁزاد‪ ،‬رﻋﺎﻳ ﺖ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ و ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن” آ ﻪ از “ﺁﻏ ﺎز ﺑ ﺮ ﭘ ﺮچﻢ‬
‫ﻡﺒ ﺎرزﻳﻦ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺟﻬ ﺎﻧﯽ” ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪“ ،‬ﺑ ﺎ ﻧﻘ ﺪ دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ” و اﻟﺰاﻡ ﺎ ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﯽ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺁزاد‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ ﺡﻘﻮق ﺑ ﺸﺮ و ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن اﻧﺠﺎﻡﻴ ﺪ و چﮕﻮﻧ ﻪ اﻳ ﻦ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن‬
‫ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎر ]![ ﺑﻪ هﻤﺪﺳ ﺘﯽ و هﻤﻴ ﺎرﯼ و هﻤﭙ ﺎﻳﯽ و هﻤﻜ ﺎرﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺡ ﺎآﻢ آ ﺮدن ﻡﺮﺕﺠ ﻊﺕ ﺮﻳﻦ ﻡﺮﺕﺠ ﻊ‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺿﺪ دﻡﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﺿﺪ ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن و ﺿ ﺪ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن روﯼ ﺁورد و‬
‫چﺮا در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺮﭘ ﺎ آﻨﻨ ﺪﻩﯼ ﻓﺠﻴ ﻊﺕ ﺮﻳﻦ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺷ ﺪ!؟ چ ﻪ چﻴ ﺰ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ داﻧ ﺸﺠﻮ را آ ﻪ‬
‫دوﻟﺖهﺎﯼ وﻗﺖ ﺑﺎ ﭘﻮل و ارز ﻡﻠﺖ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻡ ﯽﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﮔ ﺬار ﺑ ﻪ ﻡ ﺪﻧﻴﺖ و‬
‫ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ‪ ،‬ﻡﺘﺨﺼﺺ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ هﻤﺮاهﯽهﺎ و هﻤﻴﺎرﯼهﺎ واﻡﯽداﺷﺖ؟ ﺷ ﻌﺎرهﺎ را ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺎور آ ﺮد‪،‬‬
‫ﻳ ﺎ دم ﺧ ﺮوس را؟! درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ‪ ،‬آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﻡﺤ ﺼﻠﻴﻦ و داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ »ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ‬
‫‪٢٥‬‬
‫ﻡﺤﺘﻮم ﺧﻮد را در ﺑﻴﺮاهﻪﯼ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ ﺑﺎز ﻳﺎﻓﺖ« و »از ﻡﺪاﻓﻌﺎن اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫»دوﻡ ﻴﻦ ﻡﻼﻗ ﺎت ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن ﺑ ﺎ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در ﺷ ﻬﺮﻳﻮرﻡﺎﻩ ‪ ١٣٤٨‬اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻡﺤﻤ ﻮد رﻓﻴ ﻊ دﺑﻴ ﺮ ﻡ ﺎﻟﯽ و ﻡﺠﻴ ﺪ زرﺑﺨ ﺶ دﺑﻴ ﺮ ﺕ ﺸﻜﻴﻼت آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮن… در ﻧﺠ ﻒ ﺑ ﺎ ﺁﻳ ﺖاﷲ‬
‫‪٢٦‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻡﻼﻗﺎت آﺮدﻧﺪ…«‬
‫از ﻋﻘﺐ ﻡﺎﻧﺪﮔﯽهﺎ و آﺞ ﻓﻬﻤﯽ اﻳﻦ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮﻧﯽهﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ در دﺳﺖ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از اﻳ ﻦ آ ﺞ ﻓﻬﻤ ﯽه ﺎ را ﻡ ﯽﺕ ﻮان از ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎ‪ ،‬ﺧ ﺎﻃﺮات و ﻡﻘ ﺎﻻت هﻤ ﻴﻦ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮﻧﯽه ﺎ‬
‫دﺳﺖ چﻴﻦ آﺮد‪.‬‬
‫ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن اﺳﺘﺎد داﻧﺸﻜﺪﻩﯼ ﻓﻨﯽ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬دآﺘ ﺮ ﻡﻬﻨ ﺪس ﺕﺮﻡﻮدﻳﻨﺎﻡﻴ ﻚ‪ ،‬رﺉ ﻴﺲ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﻬﻨﺪﺳﻴﻦ‪ ،‬رﺉﻴﺲ اﻧﺠﻤﻦ “ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ” در اﻳﺮان‪ ،‬رﺉﻴﺲ “ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ” در اﻳ ﺮان‬
‫و اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﻡﻮﻗﺖ دوﻟﺖ ﺑﺨﺖ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﻋ ﺪام ﺑ ﺪون ﻡﺤﺎآﻤ ﻪﯼ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ اواﻳﻞ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ چﻨﻴﻦ ﺕﺌﻮرﯼاﯼ دارد‪:‬‬
‫»ﺑﻬﺎﻧﻪﯼ ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت ﻏﺮﺑﯽ اﻋﺪام دادﮔﺎﻩهﺎﯼ اﻧﻘﻼب اﺳ ﺖ و ﺁﻧﭽ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫درك ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺡﺴﺎﺳﺎت و ﻃﺮﻓﺪارﯼ اﺳﺖ آﻪ ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت ﻏﺮﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮد “ﺧﺎﺉﻨ ﺎن و ﺧﻴﺎﻧﺘﻜ ﺎران”‬
‫آﺸﻮرﻡﺎن ﻧﺸﺎن ﻡﯽدهﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﺉﻨﺎن و ﺟﺎﻧﻴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﺎ ﺟﺎﺑﺮاﻧﻪﺕﺮﻳﻦ و وﺡﺸﻴﺎﻧﻪﺕﺮﻳﻦ ﺻﻮرت ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎل ﻳ ﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ آﺸﻮر ﺡﻜﻮﻡﺖ آﺮدﻧﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺡﺎل اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﻋﺪامهﺎﯼ دادﮔﺎﻩهﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب را آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫‪ ٦٠‬ﻧﻔﺮ هﻢ ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺕﻌﺪاد ﺑﻴﺶ از ﺻﺪهﺰار ﻧﻔ ﺮﯼ آ ﻪ ﻃ ﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺷ ﺎﻩ آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻧﺪ و ﺷ ﻜﻨﺠﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻡﻘﺎﻳﺴﻪ آﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺕﻮﺟﻴﻪ رﻓﺘﺎر ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت ﻏﺮﺑﯽ ﻡﺸﻜﻞﺕﺮ ﻡﻴﺸﻮد‪ .‬ﻡﻠﺘﯽ آﻪ آﺸﺘﻪ دادﻩ‪ ،‬زﺧﻤﯽ دادﻩ‬
‫و ﻏ ﺎرت ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺡﺎﺿ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﻡﺤ ﺾ رﻓ ﺘﻦ ﺷ ﺎﻩ و ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺷ ﺪن رژﻳﻤ ﺶ ﺁرام ﮔﻴ ﺮد‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫روﺡﻴﻪﯼ ﻡﻠﯽ ﺕﻮﻗﻊ دارد هﺮ چﻪ زودﺕﺮ ﺑﻪ ﭘﺎآﺴﺎزﯼ ﻡﺤﻴﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑﭙ ﺮدازد‪ ،‬ﺡ ﺎﻻ ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ اﻳ ﻦ‬
‫‪٢٧‬‬
‫آﺎرﺳﺮﻳﻊ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪«.‬‬
‫دآﺘ ﺮ ﻡﻨ ﻮچﻬﺮ ﺙﺎﺑﺘﻴ ﺎن از ﻡﺒ ﺎرزﻳﻦ و ﻓﻌ ﺎﻟﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﭘ ﺲ از‬
‫آﻮدﺕﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻡﺮداد ‪ ١٣٣٢‬و از ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺑﻨﺎم آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﺟﻬﺎﻧﯽ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ در اروﭘ ﺎ و‬
‫اﻡﺮﻳﻜﺎ در ﻧﻘﺪﯼ آﻪ ﺑﺮ آﺘﺎﺑﯽ در ﺑﺎرﻩﯼ ﺟﻨﺒﺶ چﭗ اﻳﺮان در اﻳﻦ ﺳﺎلهﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎﯼ‬
‫ﺧﻮدش و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮان در ﺁن ﺳﺎلهﺎ رواﻳﺘﯽ دارد آﻪ هﻢ ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ اﺳﺖ و هﻢ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻧﯽ‪:‬‬
‫ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻡﺜﻼ ﺧﻮب ﺑﻪ ﻳﺎد دارم در ﺳﺎل ‪] ١٩٦٨‬ﻡﻴﻼدﯼ[ دآﺘﺮ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﻬﺎر ﺑﺮاﯼ چﻨ ﺪ‬
‫ﻡ ﺎهﯽ در ﻟﻨ ﺪن ﺑ ﻮد و ﮔ ﺎﻩ ﺕ ﺎ ﭘﺎﺳ ﯽ از ﻧﻴﻤ ﻪ ﺷ ﺐ در ﻡ ﺼﺎﺡﺒﺖ ﺁﻡﻮزﻧ ﺪﻩﯼ او ﻡ ﯽﻡﺎﻧ ﺪم‪ .‬وﯼ آ ﻪ‬

‫‪ ٢٥‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٢٦‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪ ٣٠٩‬ﺕﺎ ‪٣١٠‬‬
‫‪ ٢٧‬ـ آﻴﻬﺎن ﺕﻬﺮان‪ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،١٣٥٨‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎرﯼ آﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺎزرﮔﺎن را در ﺑﺎرﻩﯼ ﻡﻮﺿﻊ ﻏﻴﺮ دوﺳﺘﺎﻧﻪﯼ‬
‫ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت ﻏﺮﺑﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد!‬
‫‪٢٢‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﯼ آﺘﺎب “ﻡﻴﺮاث ﺧﻮار اﺳﺘﻌﻤﺎر” اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺑ ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ و چ ﺎپ ﺁن در اﻳ ﺮا ِن ﺁن زﻡ ﺎن ﺧ ﺪﻡﺖ‬
‫ﺑﺰرﮔ ﯽ در ﺑ ﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ و ﺷ ﻮراﻧﺪن ﻧ ﺴﻞ ﺟ ﻮان آ ﺮد‪ ،‬ﺑﺎره ﺎ ﺿ ﻤﻦ ﮔﻔ ﺖ و ﮔ ﻮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﮕﺎرﻧ ﺪﻩ‬
‫ﻡﯽﮔﻔﺖ‪ :‬دآﺘﺮ ﻡﻮاﻇﺐ ﺑﺎش! اﻻن ﺑﺴﺎط ﻡﺬهﺐ و ﻡﺴﺠﺪ و ﻡﺤ ﺮاب دوﺑ ﺎرﻩ در اﻳ ﺮان روﻧ ﻖ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‪.‬‬
‫ﺧﻴﺎل ﻧﻜﻦ اﮔﺮ ﺷﺎﻩ ﺑﺮود دﻡﻮآﺮاتهﺎ و چﭙﯽهﺎﻳﯽ از ﻗﻤﺎش ﺷﻤﺎ ﺳﺮ آﺎر ﻡﯽﺁﻳﻨﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﺑﻌﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ‬
‫اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖهﺎ و ﺑﺎﻻﺧﺺ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽهﺎ‪ ،‬دوﺳﺘﺎن ﻗ ﺪﻳﻤﯽﺷ ﺎن در اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ را دوﺑ ﺎرﻩ ﻋﻠ ﻢ‬
‫آﻨﻨﺪ!! اﮔﺮ اﻳﻦهﺎ دوﺑﺎرﻩ ﺑﺮ ﮔﺮدﻩﯼ ﻡﺮدم ﺳﻮار ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دﻡﺎر از روزﮔﺎر ﺷﻤﺎ چﭙﯽهﺎ در ﻡﯽﺁورﻧ ﺪ و‬
‫هﺮ چﻪ از اﻧﻘﻼب ﻡﺸﺮوﻃﻪ رﺷﺘﻪاﻳﻢ‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ ﺧﻮاهﻨﺪ آﺮد‪.‬‬
‫»ﻡﻦ از اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن او در ﺷﮕﻔﺖ ﻡﯽﺷﺪم و ﻡﯽﮔﻔﺘﻢ‪ :‬دآﺘﺮ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺁﺧﻮﻧ ﺪ و ﻡﻼﻳ ﯽ آ ﻪ ﺷ ﻤﺎ‬
‫اﻳ ﻦ ﻗ ﺪر از ﺁنه ﺎ واهﻤ ﻪ دارﻳ ﺪ‪ ،‬آﺠ ﺎ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺁنه ﺎ را ﻧﻤ ﯽﺑﻴﻨ ﻴﻢ؟ ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻡﻴﻜ ﺮب را ه ﻢ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد دﻳﺪ‪ .‬واﻧﮕﻬﯽ اﻳ ﻦه ﺎ در اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ آﻤ ﻚ هﻤ ﻴﻦ رژﻳ ﻢ اﻋﻠﻴﺤ ﻀﺮت آ ﻪ از چ ﭗ و دﻡ ﻮآﺮات‬
‫ﻡﯽﺕﺮﺳﺪ‪ ،‬هﺮ روز ﺑﺮ ﻡﺴﺠﺪ و ﻡﻨﺒﺮﺷﺎن اﻓﺰودﻩ ﻡﯽﺷﻮد و چﻨﺎن ﺷﺒﻜﻪﯼ ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎﺕﯽ و دﺳ ﺘﻚ و دﻧﺒﻜ ﯽ‬
‫‪٢٨‬‬
‫دارﻧﺪ آﻪ هﻴﭻ ﺡﺰب و ﮔﺮوهﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺧﻮد ﺷﺎﻩ هﻢ ]چﻨﻴﻦ دﺳﺖ و دﻧﺒﻜﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﺒﻠﻴﻐﺎﺕﺶ[ ﻧﺪارد‪«.‬‬
‫ﺑﻌ ﺪ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬دآﺘ ﺮ ﺑﻬ ﺎر ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد ﻡ ﯽآ ﺮد آ ﻪ ﺑﻴﺎﺉﻴ ﺪ ﺷ ﻤﺎ آﻨﻔﺪراﺳ ﻴﻮﻧﯽه ﺎ ﻧﺎﻡ ﻪاﯼ ﺑ ﺎ‬
‫ﺻﻼﺡﺪﻳﺪ ﻡﻦ ﺑﺮاﯼ ﺷﺎﻩ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ در رژﻳﻢ او ﺳ ﻴﻤﺎﯼ ﻡﺘﺮﻗ ﯽ دارد‪ ،‬ﻡﻮاﻓﻘﻴ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳﻦ آﻪ آﺎرهﺎ ﻋﻤﻖ ﭘﻴﺪا آﻨﺪ و درﺳﺖ ﺟﺎ ﺑﻴﻔﺘ ﺪ‪ ،‬ﺡﺎﺿ ﺮﻳﺪ هﻤﻜ ﺎرﯼ آﻨﻴ ﺪ‪ .‬ﻡ ﺜﻼ در ﻡ ﻮرد اﺻ ﻼﺡﺎت‬
‫‪٢٩‬‬
‫ارﺿﯽ‪ ،‬ﺡﻘﻮق زﻧﺎن و ﺧﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﺳﻮاد ﺁﻡﻮزﯼ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﯽ آﺮدن آﺸﻮر و ﻏﻴﺮﻩ‪«.‬‬
‫ﺙﺎﺑﺘﻴﺎن ﭘﺲ از رواﻳﺖ اﻳﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮهﺎ ﺑﺎ ﺕﺎﺳﻒ اداﻡﻪ ﻡﯽدهﺪ‪» :‬ﻡ ﻦ ﺑﺎﻳ ﺪ اﻗ ﺮار آ ﻨﻢ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫هﻤ ﻪﯼ ارادت و ﺑ ﺎورﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ دآﺘ ﺮ ﺑﻬ ﺎر داﺷ ﺘﻢ و ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺘﻢ او ﺑ ﻪ رواﻳﺘ ﯽ ﻡﺪرﺳ ﻪﯼ آ ﺎدرﯼ‬
‫آﻤﻮﻧﻴﺴﺖهﺎ را در ﻓﺮاﻧﺴﻪ هﻤﺠﻮار ﻡﻮرﻳﺲ ﺕﻮرز دﻳﺪﻩ اﺳﺖ و ﮔﺰاﻓﻪ ﮔﻮ ﻧﻴﺴﺖ ]اﻡﺎ[ هﺮﮔﺰ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد‬
‫او را ﺟﺪﯼ ﻧﮕﺮﻓﺘﻢ و ﺡﺘﺎ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان هﻢ در ﻡﻴﺎن ﻧﮕﺬاﺷﺘﻢ؛ چ ﻮن ﻡ ﺎ ﺁن زﻡ ﺎن از رﻓ ﺮم ﻡﺜ ﻞ ﺟ ﻦ از‬
‫ﺑ ﺴﻢاﷲ ﻡ ﯽﺕﺮﺳ ﻴﺪﻳﻢ؛ ﺡﺘ ﺎ واژﻩﯼ رﻓﺮﻡﻴ ﺴﺖ را ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺤﻘﻴ ﺮ ﻳ ﺎ ﺑﺮچ ﺴﺐ زدن ﺑ ﻪ ﺡﺮﻳﻔ ﺎن ﺑ ﻪ آ ﺎر‬
‫ﻡﯽﺑﺮدﻳﻢ و ﺟﻮ ﻃﻮرﯼ ﺑﻮد آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ آ ﺴﺎن ﻓﻜ ﺮ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ ﺕﻨﻬ ﺎ چ ﺎرﻩﯼ رﺳ ﺘﮕﺎرﯼ آ ﺸﻮر اﻧﻘ ﻼب‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺕﺒﺎهﯽ و چﺮك را ﻡﯽزداﻳﺪ و ﻧﻴﻜﯽ و ﭘﺎآﯽ ﺑﻪ ارﻡﻐﺎن ﻡﯽ ﺁورد‪ .‬هﻤﮕﺎن ﻡﯽﮔﻔﺘﻨ ﺪ درﻡ ﺎن و‬
‫‪٣٠‬‬
‫چﺎرﻩ ﺳﺎزﯼ ﻗﺮنهﺎ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﯽ را ﺑﺎ چﻨﺪ رﻓﺮم دم و ﮔﻮش ﺑﺮﻳﺪﻩ ﻡﻌﺎﻡﻠﻪ ﻧﻤﯽآﻨﻴﻢ!!«‬
‫دآﺘﺮ ﻏﻼﻡﺤﺴﻴﻦ ﺳﺎﻋﺪﯼ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻡﻪ ﻧﻮﻳﺲ ﻓﻘﻴ ﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ داﺳ ﺘﺎن دﻳ ﺪارش ﺑ ﺎ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ را اﻳ ﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎزﮔﻮ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»)وﻗﺘﯽ ﺁﻗﺎﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ وارد اﻳﺮان ﺷ ﺪ‪ ،‬آ ﺎﻧﻮن ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ دﻳ ﺪن اﻳ ﺸﺎن رﻓ ﺖ آ ﻪ‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت و اﻳﻦ ﻡﺴﺎﺉﻞ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻡﻦ هﻢ ﺟﺰو ﺁن هﻴﺌﺖ رﻓﺘﻢ( ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻡ ﻦ ﺧﻴﻠ ﯽ آ ﺎر‬
‫ﺧﻮﺑﯽ آﺮدﻳﻢ آﻪ رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﻏﻮل را وﻗﺘﯽ آﻪ از چﺎﻩ در ﻡﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﺒﻴﻨﯽ و راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﺁن ﺡ ﺮف ﺑﺰﻧ ﯽ‪،‬‬
‫ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﺪارد… دﻳﺪن ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﻡﻦ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﻗﻀﻴﻪ از اﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﻮد آﻪ ﺳﺎﻧﺴﻮر و اﻳﻦهﺎ دوﺑ ﺎرﻩ‬
‫ﭘ ﺎ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد و آ ﺎﻧﻮن ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓ ﺖ آ ﻪ اﻧ ﺪآﯽ ﺑ ﺮود و ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﺡ ﻀﺮت ﺑﮕﻮﻳ ﺪ آ ﻪ‪:‬‬
‫“داﺉﯽ‪ ،‬ﻡﺎ هﺴﺘﻴﻢ هﺎ‪ ”.‬ﺁن وﻗﺖ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻡﺘﻦ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﺪﻩ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ و اﻳﻦهﺎ و ﻓ ﻼن‪ .‬ﮔﻔﺘ ﻴﻢ‬
‫ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﻢ و ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬اﻻن دﺳﺘﮕﺎﻩ دارد دﺳﺖ او ﻡﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻡﺘﻨﯽ ﺕﻬﻴﻪ ﺷﺪ آﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻡﻦ ﻡﺘﻦ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ هﻢ ﺑﻮد… ﺑﻌﺪش ﺕﻠﻔﻦ زدﻧﺪ آﻪ ﺷﻤﺎ ﻡﯽﺕﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺁﻗﺎ اﺻﻼ ﻡﻨﺘﻈﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ… ﻡ ﺜﻼ ﺳ ﻴﻤﻴﻦ‬
‫داﻧﺸﻮر ﺑﻮد‪ ،‬ﻡﻦ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺳﻴﺎوش آﺴﺮاﻳﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻮاد ﻡﺠﺎﺑﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﭘﺮهﺎم‪ ،‬ﺷﺎﻧﺰدﻩ‪/‬هﻔﺪﻩ ﻧﻔﺮ ﺑ ﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺟﻌﻔ ﺮ آ ﻮش ﺁﺑ ﺎدﯼ ﺑ ﻮد… ﻗ ﺮار ﺷ ﺪ ﻡ ﺘﻦ را ﺑ ﺎﻗﺮ ﭘﺮه ﺎم ﺑﺨﻮاﻧ ﺪ…ﺕﻨﻬ ﺎ زﻧ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡ ﺎ ﺑ ﻮد ﺧ ﺎﻧﻢ‬

‫‪ ٢٨‬ـ ﺑﺎزهﻢ ﺡﺎﺷﻴﻪاﯼ ﺑﺮ “ﻧﮕﺎهﯽ از درون ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ چﭗ اﻳﺮان” ﻓﺼﻞ آﺘﺎب‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،١٣٦٩‬ﺑﺮگ ‪٦٦‬‬
‫‪ ٢٩‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٣٠‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪٢٣‬‬
‫]ﺳﻴﻤﻴﻦ[ داﻧﺸﻮر ﺑﻮد‪ .‬اﻳﺸﺎن ﻳﻚ روﺳ ﺮﯼ داﺷ ﺘﻨﺪ و اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﺦ ه ﯽ ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ روﺳ ﺮﯼ را ﻳ ﻚ‬
‫آﻤﯽ ﺑﻜﺶ ﺑﺎﻻ ﻡ ﺜﻼ ﺻ ﻮرﺕﺘﺎن را ﺑﭙﻮﺷ ﺎﻧﺪ… اوﻟ ﻴﻦ ﺁدﻡ ﯽ آ ﻪ دوﻳ ﺪ و دو زاﻧ ﻮ ﻧﺴ ﺸﺖ ﺟﻠ ﻮ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‬
‫]ﺳﻴﺎوش[ آﺴﺮاﻳﯽ ﺑﻮد… ﺁﻗﺎ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺑ ﺴﻢاﷲ… ﻡ ﻦ ﻡﺘ ﺸﻜﺮم… اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب ﻓﺎﻳ ﺪﻩاش اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻡ ﺎ‬
‫ﻃﻠﺒﻪهﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و اﻳﻦهﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪﻳﻢ… ﺁﺧﺮش هﻢ ﮔﻔﺖ آﻪ‪“ :‬و ﺷ ﻤﺎ ﻡﺠﺒﻮرﻳ ﺪ ﻓﻘ ﻂ راﺟ ﻊ‬
‫ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪ .‬اﺳﻼم ﻡﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺁن چﻴﺰﯼ آ ﻪ ﻡﻬ ﻢ اﺳ ﺖ اﺳ ﻼم اﺳ ﺖ‪ .‬از ﺡ ﺎﻻ ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ‬
‫اﺳﻼم…” ﻳﻌﻨﯽ ﻡﺎ را ﺳﻨﮓ روﯼ ﻳﺦ آﺮد‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ راﺡﺖ‪ .‬ﻡﺎ رﻓﺘﻪ ﺑ ﻮدﻳﻢ ﺑﮕ ﻮﻳﻴﻢ آ ﻪ ﺳﺎﻧ ﺴﻮر ﻧﺒﺎﺷ ﺪ‪،‬‬
‫اﺻﻼ ﺑﺮاﯼ ﻡ ﺎ ﺕﻜﻠﻴ ﻒ روﺷ ﻦ آ ﺮد… ﺧ ﺎﻧﻢ ﺳ ﻴﻤﻴﻦ ]داﻧ ﺸﻮر[ ﺑ ﻪ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻳ ﻚ ﺟ ﻮر ﺷ ﻴﻔﺘﮕﯽ داﺷ ﺖ‪.‬‬
‫]ﺳﻴﻤﻴﻦ داﻧﺸﻮر هﻤﺴﺮ ﺟﻼل ﺁل اﺡﻤﺪ ﺑﻮد[ ﺑﻌ ﺪ ﮔﻔ ﺖ‪“ :‬ﺁﻗ ﺎ اﺟ ﺎزﻩ ﺑﺪهﻴ ﺪ دﺳ ﺘﺘﺎن را ﺑﺒﻮﺳ ﻢ‪ ”.‬ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‬
‫ﮔﻔﺖ‪“ :‬ﺡﺎﻻ چﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩ دارد‪ ،‬ﻧﺒﻮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪ‪ …”.‬ﺑﺮاﯼ ﻡ ﻦ ﺧﻴﻠ ﯽ ﺟﺎﻟ ﺐ ﺑ ﻮد ﺁن ﺡﺎﻟ ﺖ ﺷ ﻴﻔﺘﮕﯽ و اﻳ ﻦ‬
‫چﻴﺰهﺎ ]آﻪ[ در ﺑﻌﻀﯽهﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻡﻦ ﺧﻴﻠﯽ وﺡﺸﺘﻨﺎك ﻏﻤﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ از ﺁن آﻮچ ﻪاﯼ آ ﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻡﺎ را رد ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬روﯼ دﻳ ﻮار ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮد‪ “ :‬زﻳ ﺎرت ﻗﺒ ﻮل”‪ .‬آﺮوآﻮدﻳ ﻞ ﺁﻧﺠ ﺎ ﻧﺸ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‪“ :‬زﻳﺎرت ﻗﺒﻮل”‪ .‬ﻳﻚ چﻴﺰ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﯽ ﺑﻮد آﻪ از ﺁن روز ﻡﻦ هﻴﭻ ﻳ ﺎدم ﻧﻤ ﯽرود‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ روﯼ دﻳ ﻮارﯼ آ ﻪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻮد و روﯼ ﻡﺎﺷ ﻴﻦه ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪“ :‬ﻗﻄﺒ ﯽ رﻓ ﺖ‪ ،‬ﻗﻄ ﺐ زادﻩ‬
‫‪٣١‬‬
‫ﺁﻡﺪ‪«…”.‬‬
‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ازﺟﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻓﺪاآﺎرﯼ ازﻃﻴﻒ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻓﺪاﺉﻴﺎن ﺧﻠﻖ‪ ،‬درﺳﺖ ﻡﺜﻞ “ﺧﺎﻟﻪزﻧﻚ”هﺎ ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ “ﻋﻤ ﻮﻡﺮدك”ه ﺎﯼ ﺑﻴ ﺴﻮادﯼ آ ﻪ در هﻤ ﻪ چﻴ ﺰ‬
‫چﺸﻢ و هﻤﭽﺸﻤﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬داﺳﺘﺎن “ﺙﺒﺎتﺷﻜﻨﯽ” و “اﻡﻨﻴ ﺖ ﺷ ﻜﻨﯽ” و ﺕﺮوره ﺎ و ﺑﻤ ﺐ ﮔ ﺰارﯼهﺎﺷ ﺎن‬
‫را ﺑﺮ اﺳﺎس “ﺡﺴﺎدت” ﺑﺮﻧﺎﻡﻪ رﻳﺰﯼ ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ!‬
‫»ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﻳﻚ اﻋﻼﻡﻴﻪﯼ ﻡﺸﺘﺮك از ﺟﺎﻧﺐ ﻓﺪاﻳﯽه ﺎ و ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻡﻨﺘ ﺸﺮ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻡ ﺎ ه ﻢ ﻟﻴ ﺴﺖ‬
‫اﻧﻔﺠﺎره ﺎ را ﻧﻮﺷ ﺘﻴﻢ‪ .‬ﻓ ﺪاﻳﯽه ﺎ دو ﺕ ﺎ از اﻧﻔﺠ ﺎرات ﻡ ﺎ را ﻧﻨﻮﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﻔﺠ ﺎرات ﺧﻮدﺷ ﺎن را ه ﻢ ﺧﻴﻠ ﯽ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻏﺮاق آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﻡﺴﺎﻟﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﺎدم هﺴﺖ ﺳﻴﺪ ﻡﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻡ ﺎ از اﻳ ﻦه ﺎ ]ﻓ ﺪاﻳﻴﺎن ﺧﻠ ﻖ[‬
‫‪٣٢‬‬
‫ﺧﻴﻠﯽ آﻠﻚ ﺧﻮردﻳﻢ…«‬
‫»ﺳﻴﺪ ]ﮔﻮﻳﺎ اﺳﻢ ﻡﺴﺘﻌﺎر ﺑﻬﺮام ﺁرام ﺳ ﻴﺪ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ[ از دﺳ ﺖ ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ ﺧﻴﻠ ﯽ ﮔﻠ ﻪ‬
‫داﺷ ﺖ و ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻡ ﺎ در ﺑﻴ ﺮون رﺳ ﻴﺪﻳﻢ ﺑ ﻪ آ ﺎر اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ آ ﻪ ﺕ ﺎ ﻡ ﺪﺕﯽ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت اﻧﺠ ﺎم ﻧ ﺪهﻴﻢ ﺕ ﺎ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎ ﺡﻔﻆ ﺑ ﺸﻮﻧﺪ و ﺟﻤ ﻊﺑﻨ ﺪﯼ آﻨ ﻴﻢ؛ اﻡ ﺎ او ]رﺟ ﻮﯼ[ از زﻧ ﺪان ﻧﺎﻡ ﻪاﯼ دادﻩ آ ﻪ‪ :‬چﻨ ﺪ ﺕ ﺎ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت‬
‫‪٣٣‬‬
‫ﺑﻜﻨﻴﺪ آﻪ ﻡﻮﺿﻊ ﻡﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺖهﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮود!«‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻳﻚ ﻡﻠﺖ!!‬
‫ﺑﺎزهﻢ ﺑﺎزﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ!‬
‫ﻋﻠﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧﻴ ﺰ در آﺘ ﺎب اﻡ ﺖ و اﻡ ﺎﻡﺘﺶ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬اﻡ ﺎم‪ ،‬در آﻨ ﺎر ﻗ ﺪرت اﺟﺮاﻳ ﯽ‬
‫ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ه ﻢﭘﻴﻤ ﺎن و ه ﻢﭘﻴﻮﻧ ﺪ ﺑ ﺎ دوﻟ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻧ ﻮﻋﯽ ه ﻢﺳ ﺎزﯼ ﺑ ﺎ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺡ ﺎآﻢ ﻧ ﺪارد‪ .‬او ـ ﺧ ﻮد ـ‬
‫ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻡﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎﻡﻌﻪ را داراﺳ ﺖ‪ .‬و رهﺒ ﺮﯼ ﻡ ﺴﺘﻘﻴ ِﻢ اﻗﺘ ﺼﺎد‪ ،‬ارﺕ ﺶ‪ ،‬ﻓﺮهﻨ ﮓ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ‪ ،‬و ادارﻩﯼ اﻡﻮر داﺧﻠﯽ ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺑﺎ اوﺳ ﺖ؛ ﻳﻌﻨ ﯽ اﻡ ﺎم‪ ،‬ه ﻢ رﺉ ﻴﺲ دوﻟ ﺖ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ه ﻢ رﺉ ﻴﺲ‬
‫‪٣٤‬‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ…«‬

‫‪ ٣١‬ـ ﻡﺠﻠﻪﯼ ﻡﻬﺮﮔﺎن‪ ،‬ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١‬ﺑﻬﺎر ‪ ،١٣٧٥‬ص ‪ ٢٠٠‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ آﺎﻧﻮن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن اﻳﺮان در‬
‫ﺕﺒﻌﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺎرﻳﺲ‬
‫‪ ٣٢‬ـ ﺁﻧﻬﺎ آﻪ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﻟﻄﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺻﻤﺪﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،١٣٨٢‬ص ‪٣٥٢‬‬
‫‪ ٣٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٣٩٣‬‬
‫‪ ٣٤‬ـ اﻡﺖ و اﻡﺎﻡﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ص‪ ،٥٩٢‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻡﻼﺡﻈﺎﺕﯽ در ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬ص ‪١٢٨‬‬
‫‪٢٤‬‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ در ﺟﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬اﻓ ﺮاد ﻳ ﻚ اﻡ ﺖ ـ از ه ﺮ رﻧ ﮓ و ﺧ ﻮن و ﺧ ﺎك و‬
‫ﻧﮋاد ـ ﻳﻚﮔﻮﻧﻪ ﻡﯽاﻧﺪﻳﺸﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻤﺎﻧﯽ ﻳﻜﺴﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬و در ﻋﻴﻦﺡ ﺎل‪ ،‬در )ﺑﺮاﺑ ﺮ( ﻳ ﻚ رهﺒ ﺮﯼ ﻡ ﺸﺘﺮك‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺕﻌﻬ ﺪ دارﻧ ﺪ… رهﺒ ﺮﯼ اﻡ ﺖ )اﻡ ﺎم( ﻡﺘﻌﻬ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ه ﻢچ ﻮن رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮر اﻡﺮﻳﻜ ﺎ‪ ،‬ﻳ ﺎ‬
‫ﻡﺴﺌﻮل ﺑﺮﻧﺎﻡﻪﯼ “ﺷﻤﺎ و رادﻳﻮ” ﻡﻄﺎﺑﻖ ذوق و ﭘﺴﻨﺪ و ﺳﻠﻴﻘﻪﯼ ﻡ ﺸﺘﺮﯼه ﺎ ﻋﻤ ﻞ آﻨ ﺪ‪ ،‬و ﺕﻌﻬ ﺪ ﻧ ﺪارد‬
‫آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺧﻮﺷﯽ و ﺷ ﺎدﯼ و “ﺑﺮﺧ ﻮردارﯼ”… ﺑ ﻪ اﻓ ﺮاد ﺟﺎﻡﻌ ﻪاش ﺑﺒﺨ ﺸﺪ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ و ﻡﺘﻌﻬ ﺪ‬
‫اﺳﺖ آﻪ… ﺟﺎﻡﻌﻪ را ﺑﻪ ﺳ ﻮﯼ “ﺕﻜﺎﻡ ﻞ” رهﺒ ﺮﯼ آﻨ ﺪ؛ ﺡﺘ ﺎ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ ﺕﻜﺎﻡ ﻞ‪“ ،‬ﺑ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ رﻧ ﺞ اﻓ ﺮاد”‬
‫‪٣٥‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ هﻤﭽﻨﻴﻦ در آﺘﺎب “ﻡﺬهﺐ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻡ ﺬهﺐ” ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﭘ ﺲ اﻳ ﻦ ﺷ ﺎﻳﻌﻪ از آﺠ ﺎ ﭘ ﺎ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ آﻪ ﻡﻦ‪ ،‬ﻡﺨﺎﻟﻒ ﻋﻠﻤﺎء و ﺡﻮزﻩﯼ ﻋﻠﻤﻴﻪ هﺴﺘﻢ؟!… ﻡﺴﺎﻟﻪﯼ دﻳﮕﺮﯼ آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻡﻬ ﻢ اﺳ ﺖ اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻡﯽآﻮﺷﻨﺪ ﺕﺎ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﺡﻴﻠﻪهﺎ‪ ،‬ﻡﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺪﻩاﯼ ﻳﺎ ﻓ ﺮد و ﻳ ﺎ اﻓ ﺮادﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ‬
‫ـ ﺕﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻡﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮﻩ دهﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﺡﻤﻠﻪ ﻡﯽآﻨﻨﺪ و هﺪﻓﺸﺎن اﻳﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﺎ را وادارﻧ ﺪ‬
‫ﻋﻨﻮان دﻓﺎع از ﺧﻮد ـ ﺑﻪ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ﺡﻤﻠ ﻪ آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬و اﻳ ﻦ ﺡﻤﻠ ﻪ در ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻜﻞ ﺕﺠﻠ ﯽ آﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﮔﺮوهﯽ ﻳﺎ ﻗﺸﺮﯼ ﻳﺎ ﻋﺪﻩاﯼ از روﺷﻨﻔﻜﺮا ِن ]ﻡﺬهﺒﯽ[ اﻳﻦ ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺑﺎ روﺡﺎﻧﻴﺖ ﻡﺨﺎﻟﻔﻨﺪ… )ﻡﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫اﻳ ﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮا ِن ﻡ ﺬهﺒﯽ( اﻧﺘﻘ ﺎداﺕﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ “ﺕﺒﻠﻴ ﻎ ﻡ ﺬهﺒﯽ” ﻳ ﺎ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺕﺤﻠﻴ ﻞ ﺑﻌ ﻀﯽ از ﻡ ﺴﺎﺉﻞ‬
‫اﻋﺘﻘﺎدﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻡﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ روﺡ ﺎﻧﯽ ﻳ ﺎ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ـ در ﺑﻌ ﻀﯽ از ﻡ ﺴﺎﺉﻞ ـ اﺧ ﺘﻼف ﺳ ﻠﻴﻘﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻡﻤﻜﻦ اﺳ ﺖ )آ ﻪ( ﺑ ﺎ ﻓ ﻼن ﻋ ﺎﻟﻢ ﻡ ﺬهﺒﯽ ـ روﺡ ﺎﻧﯽاﯼ آ ﻪ ﻋ ﺎﻟﻢ ﺟ ﺪﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ اﺳ ﺖ و‬
‫روﺡﺎﻧﻴﺖ واﻗﻌﯽ دﻳﻨﯽ ـ اﺧﺘﻼف ﻓﺮاواﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬و او ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ ﻡﻦ ﺑﺘﺎزد‪ ،‬و ﻡﻦ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑ ﻪ‬
‫او ﺡﻤﻠﻪ آﻨﻢ؛ اﻡﺎ اﺧﺘﻼف ﻡﻦ ﺑﺎ او‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﭘ ﺴﺮ و ﭘ ﺪرﯼ اﺳ ﺖ در داﺧ ﻞ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬و وﻗﺘ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫‪٣٦‬‬
‫هﻤﺴﺎﻳﻪ و ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ )ﻡﺮدم و ﻏﻴﺮﺧﻮدﯼهﺎ( ﻡﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﻡﺎ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺴﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫هﻢ چﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﮔﺎﻩ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬در ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮﻳﯽ ﺑ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪٢٣‬‬
‫ﺁذرﻡﺎﻩ ‪ ١٣٥٠‬در ﺡﺴﻴﻨﻴﻪﯼ ارﺷﺎد اﻳﻦ چﻨﻴﻦ ﺕﺒﻴﻴﻦ‪ ،‬ﺕﺸﺮﻳﺢ و ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»… اﻡﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ را ﻡ ﯽﺧ ﻮاهﻢ ادﻋ ﺎ آ ﻨﻢ و دﻩه ﺎ ﻗﺮﻳﻨ ﻪ و ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ‬
‫ﻋﻴﻨﯽ ﺑﺮ اﺙﺒﺎت ﺁن دارم آﻪ از ﻡﻴﺎن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن و ﻓﻀﻼﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ه ﻴﭻ آ ﺲ ـ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در ﺡﺪ اﻡﻜﺎﻧﺎت و ﻧ ﻮع آ ﺎر و آ ﺎراآﺘﺮ ﺧ ﻮدش ـ ﺑ ﻪ اﻧ ﺪازﻩﯼ ﻡ ﻦ “اﻓﺘﺨ ﺎر دﻓ ﺎع ﺟ ﺪﯼ و ﻡ ﻮﺙﺮ‬
‫ﻋﻤﻠ ﯽ و ﻓﻜ ﺮﯼ” از اﻳ ﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﮔﺮاﻧﻘ ﺪرﯼ آ ﻪ اﻡﻴ ﺪ ﺑ ﺰرگ و ﺳ ﺮﻡﺎﻳﻪﯼ ﻋﺰﻳ ﺰ ﻡﺎﺳ ﺖ )ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫‪٣٧‬‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ( را ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫هﻤﻮ در راﺑﻄﻪ ﺑ ﺎ ﺕﺌ ﻮرﯼ اﻡﺎﻡ ﺖ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﺳﻴﺎﺳ ﺖ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻡﻔﻬ ﻮﻡﯽ دﻳﮕ ﺮ دارد؛‬
‫ﻋﻤ ﻞ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ )اﺳ ﻼﻡﯽ( در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ادارﻩ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﻧﮕ ﻪدارﯼ ﻡ ﺮدم ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ اﺡ ﺴﺎس ﺧﻮﺷ ﯽ و‬
‫راﺡﺘﯽ و ﺁزادﯼ ﻡﻄﻠﻖ ﻓ ﺮدﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‪ ،‬ه ﺪﻓﺶ ﺕﺤﻘ ﻖ ﺕﻤ ﺎم “ﺡﻘ ﻮق ﻓ ﺮدﯼ در‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪ” ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ… ﺑﻪ ﻡﻌﻨﺎﯼ رﻧﺞ دادن و رﻧﺞ ﺑﺮدن‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺕ ﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﺕﺰآﻴ ﻪ و “رام آ ﺮدن” و ﺁﻡ ﺎدﻩ‬
‫‪٣٨‬‬
‫آﺮدن ﻳﻚ “ﻡﻮﺟﻮد” اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ هﺪﻓﯽ…«‬
‫ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ را ﻡ ﯽﺕ ﻮان در دوران ﻡﻌﺎﺻ ﺮ “ﻧ ﻮك ﭘﻴﻜ ﺎن ﺕﻜﺎﻡ ﻞ” ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮاﻧﯽ داﻧ ﺴﺖ آ ﻪ‬
‫هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﺠﺪد و ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ را از اﺳﺎس ﻧﻔﯽ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺕﺠﺪد را ﭘﺪﻳﺪﻩاﯼ ﻏﺮﺑﯽ ﻡﻌﺮﻓﯽ ﻡﯽآﻨ ﺪ‬
‫و در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻤﺎدهﺎﯼ ﺕﺠﺪد و ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ ـ ﻡﺜﻞ دﻡﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ ﻋﻘﻴﺪﻩ و ﺑ ﺎور‪ ،‬ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﻓﺮدﻳ ﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ و… ـ ﺑﻪ زﻋﻢ ﺧﻮدش ﺑﺪﻳﻞهﺎﯼ ﺷﻴﻌﯽ ﻳﺎ اﺳﻼﻡﯽ ﺁنه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻡ ﺪل اراﺉ ﻪ‬

‫‪ ٣٥‬ـ اﻡﺖ و اﻡﺎﻡﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺙﺎر ‪ ،٢٦‬ﺻﺺ ‪ ٤٠٢‬ﺕﺎ‪٤٠٣‬‬

‫‪ ٣٦‬ـ ﻡﺬهﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﻡﺬهﺐ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٣١٨‬ﺕﺎ ‪٣٢٢‬‬
‫‪ ٣٧‬ـ ﻧﻘﻞ از آﺘﺎب ﭘﻮﺳﺘﻴﻦ واروﻧﻪ‪ ،‬دآﺘﺮ ﺡﺴﻴﻦ رزﻡﺠﻮ‪ ،‬ص ‪٣٩‬‬
‫‪ ٣٨‬ـ اﻡﺖ و اﻡﺎﻡﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺙﺎر ‪ ،٢٦‬ﺻﺺ‪ ٤٠٣‬ﺕﺎ ‪٤٠٤‬‬
‫‪٢٥‬‬
‫ﻡ ﯽده ﺪ‪ .‬او ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﺑ ﺎ ﻡﻮﺿ ﻮع دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻧﺎﺷ ﯽ از راﯼ و ﺧﻮاﺳ ﺖ و ﺕﻤﺎﻳ ﻞ‬
‫ﻡﺮدم‪ ،‬ﻳ ﻚ ﺑ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺮﻗﯽ ﻳ ﺎ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﻄ ﺮح ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺑ ﺰرگﻧﻤ ﺎﻳﯽ اﻳﺮاده ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ‬
‫ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﮔﺮﻓ ﺖ ـ آ ﻪ ﺕ ﺎ ﺡ ﺪﯼ درﺳ ﺖ ه ﻢ ه ﺴﺖ ـ از اﺳ ﺎس ﻡ ﺪل ﺧﺮدﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪﯼ راﯼ و ﺕﻤﺎﻳ ﻞ و‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺕﻚ ﺕﻚ ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﻧﻔﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻤﺎد ﺕﺠﺪد و ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ در هﺮ ﺷ ﻜﻠﺶ‬
‫ـ ﻡﺜﻞ ﺁزادﯼ ﻓﺮدﯼ‪ ،‬ﺁزادﯼ زﻧﺎن‪ ،‬ﺁزادﯼ راﯼ ﺷﻬﺮوﻧﺪان وﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺡﻘﻮق ﺑﺮاﺑﺮ ﺕﻤﺎﻡﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان و‬
‫ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ ـ دﺷﻤﻨﯽ رﻳﺸﻪاﯼ دارد‪.‬‬
‫ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن در ﻡ ﺼﺎﺡﺒﻪﯼ ﻡﻄﺒﻮﻋ ﺎﺕﯽ ‪ ٤‬ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ١٣٥٧‬ﺧ ﻮد ﺑ ﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕ ﺎران داﺧﻠ ﯽ و‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ اﻋﻼم آﺮدﻩ ﺑﻮد آﻪ‪» :‬اﻟﮕﻮﯼ ﻡﺎ ﺑﺮاﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬دوران رﺳ ﺎﻟﺖ و رهﺒ ﺮﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫‪ ١٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ ﻡﺤﻤﺪ در ﻡﺪﻳﻨﻪ و دوران ‪ ٥‬ﺳﺎﻟﻪﯼ اﻡﺎم ﻋﻠﯽ در آﻮﻓﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫هﻤﺎن اﻟﮕﻮﯼ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽاﯼ آﻪ ﺧﻮد ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺳ ﺎله ﺎ و ده ﻪه ﺎ روﻳ ﺎﻳﺶ را در ﺳ ﺮ ﭘﺮوراﻧ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد و ‪ ٢٦‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻋﻤﻞ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ؛ روﻳﺎﯼ ﺑﺎزﮔﺮدادن آ ﺸﻮر‬
‫اﻳﺮان ﺑﻪ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘ ﻴﺶ و ﺡ ﺬف و ﻧﻔ ﯽ ﺕﻤ ﺎﻡﯽ دﺳ ﺘﺂوردهﺎﯼ ﺑ ﺸﺮﻳﺖ در ﺕﻤ ﺎم ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﺑ ﻪ ﻗ ﻮﻟﯽ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ در ﻋﺼﺮ اﻻغ و ﺷﺘﺮ‪ ،‬ﺡﻜﻮﻡﺖ دﻟﺨﻮاﻩ ﺕﺎرﻳﻚ ﻓﻜﺮان روﺷﻨﻔﻜﺮﻧﻤﺎﯼ ﻡﺎ!!‬
‫اﻡﺎ اﻳﻦ آﻪ ﻡﺎ چﻪ ﺳﺮﻓﺼﻠﯽ را ﺁﻏﺎز ﻧﻄﻔﻪ ﺑﺴﺘﻦ واﻗﻌﻪﯼ ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ١٣٥٧‬ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﻴﻢ‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩﯼ زاوﻳﻪﯼ ﻧﮕﺮش ﻡﺎ ﺑﻪ دﻧﻴﺎﯼ ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﻡﻮﺿ ﻮع ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‪ ،‬ﺕﻤ ﺪن‪ ،‬روﺷ ﻨﮕﺮﯼ و‬
‫آﺎﺳﺘﯽهﺎﯼ روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻡﺎ در ﺁﻡﺎدﻩﺳ ﺎزﯼ ﻓﺎﺟﻌ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ١٣٥٧‬اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎﻗﺮ ﻡ ﻮﻡﻨﯽ روﯼ‬
‫ﺟﻠﺪ ﻳﻜﯽ از آﺘﺎبهﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﻧﺎم “از ﻡﻮج ﺕﺎ ﻃﻮﻓﺎن” اﻳﻦ ﺳﺮﻓﺼﻞ را »ﻡﻮج زﻻﻟ ﯽ آ ﻪ از ﺟﻨﮕ ﻞه ﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﺳ ﺒﺰ و ﺑﻠﻨ ﺪ ﺷ ﻤﺎل ﺳ ﺮازﻳﺮ ﺷ ﺪ ]و[ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻃﻮﻓ ﺎﻧﯽ از ﻻﯼ و ﻟﺠ ﻦ‪ ،‬در ﺷ ﻮرﻩ زار ﭘ ﺴﺖ‬
‫آﻮﻳﺮﯼ ﻗﻢ ﻓﺮو رﻓﺖ« ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دو ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﭘﺎﺉﻴﻦﺕ ﺮ از هﻤ ﻴﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ‪ ،‬روﯼ ﺟﻠ ﺪ هﻤ ﻴﻦ آﺘ ﺎب‪ ،‬ﻡ ﻮﻡﻨﯽ اﻧﻘ ﻼب ]اﺳ ﻼﻡﯽ[‬
‫اﻳ ﺮان ﻃ ﯽ ‪ ٨‬ﺳ ﺎل ﺕ ﺪارك ﺧ ﻮد از ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ١٣٤٩‬ﺕ ﺎ ‪ ٢٢‬ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ١٣٥٧‬را ﺑﺮرﺳ ﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ؛‬
‫ﻡﻮﺟﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮ او ﺑﻪ ﻃﻮﻓﺎن ﺑﺪل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ﻡﺎﻩ ﺳﺎل ‪١٣٤٩‬ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ‪ ،‬روزﯼ اﺳﺖ آﻪ چﻨﺪ ﺟﻮان داﻧ ﺸﺠﻮ ﺑ ﻪ ژاﻧ ﺪارﻡﺮﯼ‬
‫ﻗﺼﺒﻪﯼ ﺳﻴﺎهﻜﻞ در ﺷﻤﺎل اﻳﺮان ﺡﻤﻠﻪ آﺮدﻩ‪ ،‬اﻳﻦ ﺡﻤﻠﻪ را ﺁﻏﺎز ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﭘﻬﻠﻮﯼ دوم ﻗﻠﻤﺪاد ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎزﻡﺎﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﮔ ﺮوﻩ ﻧﻴ ﺰ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﻧ ﺎم چﺮﻳ ﻚه ﺎﯼ ﻓ ﺪاﻳﯽ ﺧﻠ ﻖ را‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺑﺮﻡﯽﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﺟ ﻮان ده ﻪﯼ ‪ ٥٠‬ﻳﻌﻨ ﯽ رگه ﺎﯼ ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪﯼ ﮔ ﺮدن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ دﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺳ ﺎﺉﻴﺪﻩ از ﺧ ﺸﻢ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺕﺒﻠﻮر ارادﻩﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺧﻠﻖ ﻗﻬﺮﻡﺎن اﻳﺮان در ﺡﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﮕﺎﻩ آﻮچ ﻚ و دوراﻓﺘ ﺎدﻩﯼ ﺳ ﻴﺎهﻜﻞ و‬
‫ﻳﻌﻨﯽ اﻋﺪام اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻳﻚ ژاﻧﺪارم ﺑﻪ ﺟﺮﻡﯽ ﻧﺎﻡﻌﻠﻮم‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺕﺼﺮف دﻻوراﻧﻪﯼ ﻳﻚ اﺕﻮﺑ ﻮس روﺳ ﺘﺎﻳﯽ‪،‬‬
‫ﺕﻮزﻳﻊ اﻋﻼﻡﻴﻪ ﻡﻴﺎن ﻡﺴﺎﻓﺮاﻧﯽ آﻪ ﺳﻮاد ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡ ﺴﺎﻓﺮاﻧﯽ آ ﻪ “ذآ ﺮ ﻗ ﻞ ه ﻮاﷲ” ﻡ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻮان دهﻪﯼ ‪ ٥٠‬ﻳﻌﻨﯽ هﻢ او آﻪ ‪ ١٠‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻗﻄﺎر ﻗﻄﺎر دوﺳﺘﺎن ﺳ ﺎﺑﻖ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﮔﻠﻮﻟ ﻪ ﺑ ﺴﺖ و‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﺧﺎوران اﺳﺖ آﻪ از اﻋﺪام اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻓﺮﻡﺎﻧﺪﻩﯼ ﭘﺎﺳﮕﺎﻩ ﺳﻴﺎهﻜﻞ و چﻨﺪ ﻡﺴﺘﺸﺎر اﻡﺮﻳﻜ ﺎﻳﯽ‬
‫‪٣٩‬‬
‫ﺷﺎﻏﻞ در ﻃﺮح ﺁﺑﻴﺎرﯼ روﺳﺘﺎهﺎﯼ آﻮﻳﺮﯼ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﻡﺎﻧﺪﻩ و چﻪ ﻳﺎدﮔﺎرﯼ ﺕﻠﺦ…«‬
‫ﻡ ﻮﻡﻨﯽ آﺘ ﺎب “از ﻡ ﻮج ﺕ ﺎ ﻃﻮﻓ ﺎن” ﺧ ﻮد را در ﺳ ﺎل ‪١٩٩٨‬ﻡ ﻴﻼدﯼ ﺕﻮﺳ ﻂ ﻧ ﺸﺮ ﻧﻴﻤ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫چﺎپ ﺳﭙﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ ﺕﺎزﻩﯼ او چﻨﻴﻦ ﺑﺮﻡﯽﺁﻳﺪ آﻪ او هﻤﭽﻨ ﺎن ﻡﻮاﺿ ﻊ ﺳ ﺎل ‪ ١٩٩٨‬ﺧ ﻮد‬
‫را ﻗﺒﻮل دارد و از اﻳﻦ زاوﻳﻪ در دﻳﺪﮔﺎهﺶ ﺕﻐﻴﻴﺮ آﻴﻔﯽ ﺟﻬ ﺖ دارﯼ اﻳﺠ ﺎد ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ “از‬

‫‪ ٣٩‬ـ ﻡﺮگ ﺳﻴﻤﺮغ‪ ،‬ﻧﻴﻤﺎ راﺷﺪان‪ ٢١ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪ ،١٣٨٣‬ﻧﻘﻞ از ﺳﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺧﺒﺮﻧﺎﻡﻪﯼ ﮔﻮﻳﺎ‬
‫‪٢٦‬‬
‫ﻡﻮج ﺕﺎ ﻃﻮﻓﺎن” اﻟﺒﺘﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ‪٢١‬ﺑﻬﻤﻦ ﻡﺎﻩ ‪ ١٣٧٤‬ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ را دارد‪ .‬درﺳﺖ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻡ ﻮﻡﻨﯽ ﺑ ﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺳﺎل و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﺎ ﭘﮋوهﺶهﺎﻳﯽ آ ﻪ در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﻓﻨ ﻮﻡﻦ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ‪ ،‬ﺕﺮوره ﺎﯼ ﺻ ﺪر‬
‫اﺳﻼم و ﺡﺎآﻤﻴﺖ در ﻗ ﺮﺁن داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬دﻳ ﺪﮔﺎهﺶ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻡﯽ آﻤ ﯽ‬
‫ﺕﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻡﯽآﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺑﺎ ﻓ ﺮض اﻳ ﻦ آ ﻪ او هﻤﭽﻨ ﺎن ﻡﻮاﺿ ﻊ ﺧ ﻮد را از ﺳ ﺎل ‪ ١٣٧٤‬ﺕﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻡﯽاﻧﺪازم‪.‬‬
‫ﻡﻮﻡﻨﯽ ﺳﺮﻓﺼﻞ ﺕﺪارك اﻧﻘﻼب ﺳﺎل ‪ ١٣٥٧‬را ﺡﻤﻠﻪﯼ چﺮﻳﻚه ﺎﯼ ﻓ ﺪاﺉﯽ ﺧﻠ ﻖ و ﻗ ﻀﻴﻪﯼ‬
‫ژاﻧﺪارﻡﺮﯼ ﺳﻴﺎهﻜﻞ ﻡﯽداﻧﺪ‪ .‬در ﻧﮕﺎﻩ او “اﻳﻦ ﺡﺮآﺖ ﻡﻮج زﻻﻟﯽ ﺑﻮد آﻪ از ﺟﻨﮕﻞه ﺎﯼ ﺷ ﻤﺎل ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﺷﺪ و در ﻃﻮﻓﺎن ﺷﻨﺰار ﻗﻢ ﺑﻪ ﮔﻞ ﻧﺸﺴﺖ!” ﻡﻮﻡﻨﯽ اﺳﺎﺳﺎ هﻤﭽﻮن ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ﺁﻏ ﺎز آ ﺎر‬
‫ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ و چﺮﻳﻜ ﯽ را در اﻳ ﺮا ِن ده ﻪﯼ چﻬ ﻞ و ﭘﻨﺠ ﺎﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﺎوﻳﺰ ﻳ ﻚ دورﻩ ﻓﺘ ﺮت و‬
‫ﻚ ﻡﺒ ﺎرزات ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻏﻴﺮﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪﯼ اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن در اﻳ ﻦ دوران‬ ‫رآ ﻮد ﻧ ﺴﺒﯽ ﺟﻨ ﺒﺶ دﻡﻮآﺮاﺕﻴ ٍ‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺑﺎور او »ﺑﺎ ﻏﺮﻳﻮ ﺳﻼح چﺮﻳﻚهﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ در ﺷﻤﺎل اﻳﺮان‪ ،‬ﺁﻏ ﺎز دوران‬
‫‪٤٠‬‬
‫ﺕﺎزﻩاﯼ را در ﻧﺒﺮد ﻡﻠﺖ و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﭘﻴﺸﺘﺎز ﺟﺎﻡﻌﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ اﺳﺘﺒﺪاد ﺡﺎآﻢ اﻋﻼم آﺮد!«‬
‫در اداﻡﻪ ﻡﻮﻡﻨﯽ “ﺑﺮﺧﻮرد ﺳﻴﺎهﻜﻞ در ﻡﻘﺎﺑﻠﻪﯼ وﺳﻴﻊ و ﻗ ﺎﻃ ِﻊ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﻧﺘﻈ ﺎﻡﯽ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‬
‫اﺳﺘﺒﺪاد را ﺁﻏﺎزﯼ” ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ “ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ زﻡﺎﻧﯽ ﺑﺴﻴﺎر آﻮﺕﺎهﯽ از ﺁن‪ ،‬ﺳﻼحهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫را در ﻧﻘﺎط دﻳﮕﺮ آﺸﻮر و ﺑﺨﺼﻮص در ﺕﻬﺮان و در ﻗﻠﺐ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺑ ﻪ ﺻ ﺪا در ﻡ ﯽﺁورد و ﺟﻮاﻧ ﺎن‬
‫رزﻡﺠﻮﯼ دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬ﺑﯽ ﻧﺎم و ﮔﻤﻨﺎم و ﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﺎمهﺎﯼ ﻡﺠﺎهﺪ و ﻓﺪاﺉﯽ و ﺁرﻡﺎن ﺧﻠﻖ و ﻧ ﺎمه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺘﺒﺪاد و واﺑﺴﺘﮕﯽ “ﭘﻬﻠﻮﯼ دوم” ﻗﺪ ﺑﺮﻡ ﯽاﻓﺮازﻧ ﺪ و از اﻳ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺕ ﺎ ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ١٣٥٧‬ﺷ ﺶﺻ ﺪ‬
‫]‪ [٦٠٠‬رزﻡﻨﺪﻩﯼ چﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﺧﺎك ﻡﯽاﻓﺘﻨﺪ!” آﻪ ﺑﻪ ﺑﺎور ﻡﻮﻡﻨﯽ »ﺑﻪ ﺟﺎﯼ هﺮ از ﭘﺎ اﻓﺘﺎدﻩاﯼ‪ ،‬چﻨ ﺪ ﺕ ﻦ‬
‫‪٤١‬‬
‫ﻗﺪ ﺑﺮﻡﯽاﻓﺮازﻧﺪ و ‪ ٤٠٠‬ﺕﻦ از ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﺮآﻮب را هﻢ ﺑﻪ ﺧﺎك و ﺧﻮن ﻡﯽآﺸﻨﺪ!«‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ هﻴﭻ آﺪام از اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪/‬ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ و ﻋﻘ ﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﻩﯼ ﺁن‬
‫دوران‪ ،‬ه ﻴﭻ درك درﺳ ﺘﯽ از ﺁزادﯼ‪ ،‬از دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬از ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬از ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ و از ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮدﺷﺎن ﺑ ﺎ ﺕﻠﻔﻴﻘ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﻴﻦ اﺳ ﻼم و ﺳ ﻨﺖ و وﻳﮋﮔﻴﻬ ﺎﯼ‬
‫ﻏﺮب ﻡﯽآﻨﻨ ﺪ‪“ ،‬اﻧﻘ ﻼب” ﺑﻜﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬ ﺎ ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ ﺑ ﺪون ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ وﻳ ﮋﻩﯼ ﺑ ﺸﺮﻳﺖ در‬
‫ﻃﻮل ﻗﺮنهﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﺎآﺠﺎﺁﺑ ﺎد و ﻡﺪﻳﻨ ﻪﯼ ﻓﺎﺿ ﻠﻪاﯼ ﺑ ﺴﺎزﻧﺪ آ ﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن ه ﻢ ه ﻴﭻ ﺕ ﺼﻮر درﺳ ﺘﯽ ازﺁن‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ اﺳﻼﻡﯽهﺎﺷﺎن ﻡﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ واﻗﻌﺎ چ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ و ﻧ ﻪ آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖه ﺎ وچ ﭗهﺎﺷ ﺎن ﺕ ﺼﻮﻳﺮ‬
‫روﺷﻨﯽ از ﺁرﻡﺎن و ﺑﻬﺒ ﻮد زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﺮدم و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﻳ ﺪﻩﺁﻟ ﺸﺎن داﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ه ﺮ آ ﺪام ﺡﺮﻓ ﯽ ﻡ ﯽزدﻧ ﺪ و‬
‫ﺷ ﻌﺎرﯼ ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ در ﮔﺮوهﻬ ﺎﯼ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ه ﻢ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﻧﻴ ﺰ ﺕ ﺼﻮﻳﺮ روﺷ ﻦ وﻳﻜﺪﺳ ﺘﯽ از ﻳ ﻚ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ اﻳﺪﻩﺁل وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ هﺮ آﻪ ﺑﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ “ﻡﺒﺎرزﻩ” ﻡﯽآﺮد‪ ،‬هﻤﺮاﻩ‬
‫وهﻤﭙﺎ ﻡﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦ آﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻋﺰﻳﻤﺖ و دﻟﻴﻞ ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ و ﻳﺎ دﺷﻤﻨﯽ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺑﺪاﻧﻨ ﺪ و‬
‫ﻳﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﻬﺎ اﺻﻞ‪ ،‬ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ و “ﻡﺒ ﺎرزﻩ” ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻋﺮﻓ ﯽ ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ در اﻳ ﺮان ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﻟﻄﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤﯽ ﻳﻜﯽ از ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ اوﻟﻴﻪ آﻪ در ﺁﻏﺎز ]ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﯼ ﺧﻮدش[ ﻃﺮﻓ ﺪار دآﺘ ﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ ﻡ ﺼﺪق‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ آﺎر آﺮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ ،‬هﻢ زﻡﺎن‪ ،‬هﻢ ﺑﺎ ﻡﺤﻤﺪﻋﻠﯽ رﺟﺎﻳﯽ آﻪ‬
‫او هﻢ ﻃﺮﻓﺪار ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ داﺷﺖ و هﻢ ﺑﺎ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ و ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ و هﻤﻪ ﻡﺨ ﺎﻟﻔﻴﻦ ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﺑﺪون ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ “ﻡﺒﺎرزﻩ”ﯼ اﻳﻦهﺎ! ﻡﻴﺜﻤﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ از ﻡﻴ ﺎن ﺑ ﺮدن اﻡﻨﻴ ﺖ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧ ﯽ‬
‫در ﻳﻜﯽ از آﺘﺎبهﺎﻳﺶ چﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ ٤٠‬ـ از ﻡﻮج ﺕﺎ ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻡﻮﻡﻨﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ‪ ،‬ص‪٧‬‬

‫‪ ٤١‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪٢٧‬‬
‫»ﻓ ﺎز ﺟﻨ ﮓ ﺷ ﻬﺮﯼ ﻳ ﻚ ﻡﺮﺡﻠ ﻪ از اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﯼ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺑ ﻮد و ه ﺮ ﻡﻘ ﺪار ه ﻢ آ ﻪ زﻡ ﺎن‬
‫ﻡﯽﺑﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻡﯽﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻗﺮار ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺑﭽﻪهﺎ ‪ ٢٠‬ﮔﺮوﻩ ﺧﻮدآﻔﺎ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﺑﺪهﻨ ﺪ‬
‫و هﻢ زﻡﺎن ﺑﺎ ﺟﺸﻦه ﺎﯼ ‪ ٢٥٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻧﻔﺠ ﺎر واﺷ ﺘﻐﺎل و هﻤﭽﻨ ﻴﻦ اﻋ ﺪام اﻓ ﺮاد واﺑ ﺴﺘﻪ و ﻡﻨﻔ ﻮر‬
‫رژﻳﻢ و ﺳﺎواآﯽهﺎ‪ ،‬ﺟﻮﯼ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورﻧﺪ آﻪ ارﺕﺶ ﺑﻪ ﻡﻘﺎﺑﻠﻪﯼ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺁﻡﻴﺰ ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدم وادار ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از ﻃ ﯽ ﻡﺮﺡﻠ ﻪﯼ “ﺙﺒ ﺎت ﺷ ﻜﻨﯽ” ﻡﺮﺡﻠ ﻪﯼ ﺑﻌ ﺪﯼ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﭘﻴ ﺸﺘﺎز ﺑ ﻪ روﺳ ﺘﺎهﺎﯼ‬
‫آﺮدﺳﺘﺎن ﺑﺮوﻧﺪ و ﻡﺒﺎرزﻩﯼ هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪاﯼ را ﺁﻏﺎز آﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﺰﻡﺎﻧﯽ ﺕﺎرﻳﺦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎ ﺁﻏ ﺎز ﺟ ﺸﻦه ﺎﯼ‬
‫‪ ٢٥٠٠‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻮد آﻪ “اﻡﺎم” ﺟﺸﻦهﺎ را ﺕﺤﺮﻳﻢ آﺮدﻩ ﺑﻮد وﺑﭽﻪه ﺎ ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ اﻳ ﻦ ﺕﺤ ﺮﻳﻢ‬
‫‪٤٢‬‬
‫را ﺕﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﺮﺕﻴﺐ روﺡﺎﻧﻴﺖ را “ﻧﻴﺰ” ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪«.‬‬
‫هﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎ هﻢ ﺑﺎ هﻢ ﻗﺮار ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ “اﻡﻨﻴﺖ ﺷﻜﻨﯽ” و “ﺙﺒﺎت ﺷ ﻜﻨﯽ” آﻨﻨ ﺪ‬
‫و ﺑﺎ اﻋﺪام و ﺕﺮور و ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺑﻪ ﻡﻴﺪان آﺸﺎﻧﺪن ارﺕﺶ ﺑﺮاﯼ اﺳﻠﺤﻪ آﺸﻴﺪن ﺑ ﻪ روﯼ “ﻡﻠ ﺖ” رژﻳ ﻢ‬
‫را ﺑﺮاﻧﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫»ازاﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺡﻖ ﺑﺎ ﺁﻗﺎﯼ ]ﻃﺎهﺮ[ اﺡﻤﺪ زادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻌﺎر آﻠﯽ ﻡﺎ ﺑﺮاﻧﺪازﯼ رژﻳ ﻢ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ‬
‫]ﺑﻪ هﺮ ﻗﻴﻤﺘﯽ[ ﺑﻮد‪ ،‬اﻡﺎ اﻳﻦ ﺷﻌﺎرﯼ ﻧﺒﻮد آﻪ ﻡﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ در ﺑ ﺎزﺟﻮﻳﯽه ﺎ ﺁن را ﻡﻄ ﺮح آﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎچﺎر در ﺑﺎرﻩﯼ ﻓﻘ ﺪان ﺁزادﯼ و ﺧﻔﻘ ﺎن و… ﺻ ﺤﺒﺖ ﻡ ﯽآ ﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺷ ﻌﺎر اﺙﺒ ﺎﺕﯽ ﻡﺸﺨ ﺼﯽ در‬
‫اﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ!!‬
‫»در ﺑ ﺎزﺟﻮﻳﯽه ﺎﯼ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٣‬ﺑ ﺎزﺟﻮ آﻤ ﺎﻟﯽ از ﻡ ﻦ ﭘﺮﺳ ﻴﺪ آ ﻪ اﻟﮕ ﻮﯼ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺷ ﻤﺎ‬
‫چﻴ ﺴﺖ؟ آ ﺪام آ ﺸﻮر را ﻗﺒ ﻮل دارﻳ ﺪ؟ اﻟﮕ ﻮﯼ ﻟﻴﺒ ﯽ را ﻡ ﯽﭘﺬﻳﺮﻳ ﺪ؟ اﻟﺠﺰاﻳ ﺮ را چﻄ ﻮر؟ ﻡ ﻦ در ﺁن‬
‫ﻟﺤﻈ ﺎت ﭘﺎﺳ ﺦ روﺷ ﻦ و ﻗﻄﻌ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﺮﺳ ﺶه ﺎﯼ او ﻧﺪاﺷ ﺘﻢ‪ .‬ﻡ ﺜﻼ ﺟ ﻮاب ﻡ ﯽدادم ﻡ ﻮرد ﻟﻴﺒ ﯽ آ ﻪ‬
‫اﻧﻘﻼب ﻧﺒﻮد‪ ،‬آﻮدﺕﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺠﺰاﻳﺮ هﻢ ﻧﻪ آﺎﻡﻼ آﻪ ﺕﺎ ﺡ ﺪودﯼ ﻗﺎﺑ ﻞ ﻗﺒ ﻮل اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ آﻤ ﺎﻟﯽ ﮔﻔ ﺘﻢ‪ :‬ﺷ ﺎﻳﺪ‬
‫اﻟﮕﻮﯼ ﻡﺎ چﻴﺰﯼ ﺷﺒﻴﻪ وﻳﺘﻨﺎم ﺑﺎﺷﺪ! اﻟﺒﺘﻪ در ﻡﻴ ﺎن ﺧﻮدﻡ ﺎن و در ﺟﻠ ﺴﻪه ﺎﯼ داﺧﻠ ﯽ ﻡ ﺸﻜﻠﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻴﻢ‪،‬‬
‫زﻳﺮا ﻡﯽداﻧﺴﺘﻴﻢ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻡﺒﺎرزﻩاﯼ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ را ﺑ ﺎ رژﻳ ﻢ اداﻡ ﻪ ﺑ ﺪهﻴﻢ ﺕ ﺎ ﺑﺘ ﻮاﻧﻴﻢ در اﻳ ﻦ ﺳ ﻴﺮ ]!![ ﺑ ﻪ‬
‫‪٤٣‬‬
‫اﻟﮕﻮﯼ ﻡﻜﺘﺒﯽ ﺧﻮدﻡﺎن دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻴﻢ!!«‬
‫ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ »ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻡﻌﺘﻘ ﺪ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﭘ ﺲ از ﻗﻴ ﺎم ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ‪] ١٣٤٢‬آ ﻪ‬
‫روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺮﻋﻠﻴ ﻪ ﺡ ﻖ راﯼ زﻧ ﺎن و اﺻ ﻼﺡﺎت ارﺿ ﯽ ﻓﺘ ﻮاﯼ ﺟﻬ ﺎد ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ دادﻩ‬
‫ﺑﻮد[ ﻡﺮدم ﺧﻮدﺷﺎن ﺁﮔﺎﻩ هﺴﺘﻨﺪ و ﻡﯽداﻧﻨﺪ آﻪ رژﻳﻢ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﻓﺎﺳﺪ و ﻇﺎﻟﻢ اﺳﺖ ]ﻓﺎﺳ ﺪ اﺳ ﺖ چ ﻮن ﺑ ﻪ‬
‫زﻧﺎن ﺡ ﻖ راﯼ دادﻩ اﺳ ﺖ و ﻇ ﺎﻟﻢ اﺳ ﺖ چ ﻮن ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﭘ ِﺮ ﻓﺌ ﻮداله ﺎ را ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﻊ دهﻘﺎﻧ ﺎن آﻤ ﯽ‬
‫‪٤٤‬‬
‫ﻗﻴﭽﯽ آﻨﺪ[ و ﺁن را ﺑﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻡﯽداﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺟﺎﻟﺐﺕﺮ اﻳﻦ آﻪ در اﻳﻦ “اﺕﺤﺎد ﻋﻤﻞ اﺳﺘﺮاﺕﮋﻳﻜﯽ” ﺑﻪ ﻗ ﻮل ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ‪» :‬ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران‬
‫]ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ[ چﻨ ﻴﻦ روﺡﻴ ﻪاﯼ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ و ﺑ ﻪ ﺷ ﻌﺎر “وﺡ ﺪت در ﻡﻴ ﺪان ﻋﻤ ﻞ” ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﺎ‬
‫ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺖهﺎ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ٤٥«.‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ وﻗﺘﯽ »ﺑﭽﻪهﺎﯼ ﺡﺰباﷲ ﭘﻴﺶ اﺡﻤﺪ رﺿ ﺎﻳﯽ ﺁﻡ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺁنهﺎ ﺁﻡﻮزش ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻳﺎد ﺑﺪهﺪ‪ ،‬اﺡﻤﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺘ ﺪا آﺎدرﺳ ﺎزﯼ ﺑ ﺸﻮﻳﺪ! ﻡ ﺜﻼ اﮔ ﺮ‬
‫ﻡﻮاد اﻧﻔﺠﺎرﯼ و اﻗﺪاﻡﺎت ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻳﺎدﺕﺎن ﺑﺪهﻴﻢ‪ ،‬ﻡﯽروﻳﺪ ﻟﻮﻟﻪﯼ ﮔﺎز ﺷﻮروﯼ را ﻡ ﯽزﻧﻴ ﺪ‪ .‬در ﺡ ﺎﻟﯽ‬
‫آﻪ در اﻳ ﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻡ ﺎ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺎ ﺷ ﻮروﯼ آ ﺎرﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ .‬ه ﺪف ﻡ ﺎ اﻡﺮﻳﻜ ﺎ‪ ،‬اﺳ ﺮاﺉﻴﻞ‪ ،‬اﻧﮕﻠ ﻴﺲ و‬
‫‪٤٦‬‬
‫درﺑﺎر اﺳﺖ!!«‬

‫‪ ٤٢‬ـ ﺁﻧﻬﺎ آﻪ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﻟﻄﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺻﻤﺪﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪ ،١٣٨٢‬ﺻﺺ ‪١٨١‬و‪١٨٢‬‬
‫‪ ٤٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ١٨٤‬و ‪١٨٥‬‬
‫‪ ٤٤‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪١٩٠‬‬
‫‪ ٤٥‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪١٨٩‬‬
‫‪ ٤٦‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٣٦١‬‬
‫‪٢٨‬‬
‫و ﺑﺎ هﻤﻴﻦ دﺳﺘﺎوﻳﺰ اﺳﺖ آﻪ ﻳﻜﯽ از ﻡﻬﻢﺕﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ‬
‫در اﻳﻦ ﺳﺎلهﺎ و در دوران اﻋﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳﺘﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻤ ﺐﮔ ﺬارﯼ در دﻓﺘ ﺮ هﻔﺘ ﻪﻧﺎﻡ ﻪﯼ “زن روز” اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ دﺳ ﺖ اﻧ ﺪرآﺎران ﺁن در ﺕ ﻼش ﺑﻮدﻧ ﺪ آﻤ ﯽ از ﺡﻘ ﻮق زﻧ ﺎن را ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن ﻡﺤ ﺮوم و ﻋﻤ ﺪﺕﺎ ﻧﺎﺁﮔ ﺎﻩ‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﺁﻡﻮزش دهﻨﺪ!! از آﻮزﻩ هﻤﺎن ﺑﺮون ﺕﺮاود آﻪ در اوﺳﺖ!!‬
‫اﻡﺎ ﺑﺮاﯼ ﺕﺎآﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬هﻴﭻ ﺕﺼﻮﻳﺮﯼ از ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‬
‫وﺧﻮدﺷﺎن ه ﻢ ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺴﺘﻨﺪ چ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ‪ ،‬و ﻓﻘ ﻂ ﺡﺎﻡ ﻞ ﻳ ﻚ دﺷ ﻤﻨﯽ آ ﻮر و ﻧﺎﭘﺨﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺷﻜ ﺴﺘﻦ وﺿ ﻌﻴﺖ ﺙﺒ ﺎت و اﻡﻨﻴ ﺖ آ ﺸﻮر ه ﻢ از ه ﻴﭻ ﺕﺮﻓﻨ ﺪ و ﺕﻼﺷ ﯽ آﻮﺕ ﺎﻩ ﻧﻤ ﯽﺁﻡﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ‬
‫اﺧﺘﻼﻓﺎت دروﻧﯽﺷﺎن را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ آ ﻪ در هﻤ ﺎن ﻧﺸ ﺴﺖه ﺎ و ﺟﻠﺴﺎﺕ ﺸﺎن در اﻳ ﻦ‬
‫راﺑﻄﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﻡﯽﺷﺪ‪ ،‬از زﺑﺎن ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫»در ﻧﺸﺴﺖ آﺮج ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻳﻢ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺁﻡ ﻮزشه ﺎﯼ دﻳﻨ ﯽ در ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫ﻡﺘﻮﻗﻒ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﺎورد ]![ دﻟ ﺴﻮزاﻧﻪ ه ﻢ ﺑ ﻮد؛ اﻳﻨ ﺎن هﻤ ﻪ ﻡ ﻮﻡﻦ‪ ،‬ﻡ ﺬهﺒﯽ‪،‬‬
‫ﻡﺘﺪﻳﻦ و ﻧﻤﺎزﺧﻮان ﺑﻮدﻧﺪ و ﻡ ﯽﮔﻔﺘﻨ ﺪ آ ﻪ ﻗ ﺮﺁن ﻡﺤﻜ ﻢ و ﻡﺘ ﺸﺎﺑﻪ دارد‪ ،‬ﻧﺎﺳ ﺦ و ﻡﻨ ﺴﻮخ دارد‪ ،‬اﺡﻜ ﺎم‬
‫ﻧﻴﺰ ﭘﻴﭻ وﺧﻢهﺎﯼ زﻳﺎدﯼ دارد آﻪ ﺑﻪ راﺡﺘﯽ ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺑﻪ ﻳﻚ دﺳﺘﺎورد ﻡﺸﺨﺼﯽ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ ﻻه ﻮﺕﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻴﺪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ %٧٠ :‬ﺁﻳ ﺎت ﻗ ﺮﺁن ﻡﺘ ﺸﺎﺑﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡﺘ ﺸﺎﺑﻪ را ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﻋﻼﻡ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ اﻳﻤ ﺎن داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﺁن ﻋﻤﻞ ﻧﻜﻨﻴﻢ و‪ %٣٠‬ﻡﺤﻜﻢ ﻧﻴﺰ ﻃﺒﻖ ﺕﻔﺴﻴﺮ اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬هﻔﺪﻩ ﻧﻈﺮ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ و‬
‫‪٤٧‬‬
‫اﻳﻦ ﻗﺪر اﺧﺘﻼف ﻓﻬﻢ و ﻗﺮاﺉﺖ در ﺑﺎرﻩﯼ ﺁﻳﻪﯼ هﻔﺘﻢ ﺳﻮرﻩﯼ ﺁل ﻋﻤﺮان هﺴﺖ آﻪ ﺡﺪ ﻧﺪارد‪«.‬‬
‫آ ﺴﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﭙﺮﺳ ﺪ آ ﻪ ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ـ هﻤ ﻪﺷ ﺎن ـ ﺡﺘ ﺎ ﻳ ﻚ ﻟﺤﻈ ﻪ ﻓﻜ ﺮ آﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺳ ﻴﺪ‬
‫روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ آﻪ هﻤﻪﺷﺎن از چﭗ و راﺳﺖ و ﻡﻠﯽ و ﻡﺬهﺒﯽ و ﻡﻠﯽ‪/‬ﻡ ﺬهﺒﯽ ﭘ ﺸﺖ ﺳ ﺮش اﻳ ﺴﺘﺎدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﻳﻜﯽ از اﻳﻦ هﻔﺪﻩ ﺕﻔﺴﻴﺮ از ﺁن ‪ %٣٠‬ﻡﺤﻜﻤﺎت اﺳﺖ؟!!!‬
‫اﻡ ﺎ در ﭘ ﺎراﮔﺮاف ﺁﺧ ﺮ ﺟﻠ ﺪ دوم ﺧ ﺎﻃﺮات ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﺕ ﺼﻮﻳﺮ ﺕﺌ ﺎﺕﺮﯼ از‬
‫ﺑ ﺎزﺟﻮﻳﯽ او ﭘ ﺲ از اﻧﻔﺠ ﺎر ﺑﻤ ﺐ در دﺳ ﺘﺶ و آ ﻮر ﺷ ﺪن ه ﺮ دو چ ﺸﻤﺶ دادﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﻋ ﺬاب‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺕﻤﺎم اﻳﻦ دو ﺟﻠﺪ آﺘﺎب ﺕﺎ آﻨﻮن ﻡﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ را ـ ﺑﻘﻴﻪ هﻨﻮز در راﻩ اﺳﺖ ـ آﻤﯽ آﻢ ﻡﯽآﻨ ﺪ و‬
‫ﺁن ﺕﺼﻮﻳﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﻳﻚ روز دﻳﮕﺮ رﺿﺎ ﻋﻄﺎﭘﻮر ـ ﺡﺴﻴﻦ زادﻩ ـ ﺳﺮﺑﺎزﺟﻮﯼ ﺳ ﺎواك ﺿ ﻤﻦ اﻳ ﻦ‬
‫آ ﻪ ﭘﺎﺳ ﭙﻮرته ﺎﻳﻢ را ورق ﻡ ﯽزد آ ﻪ ﺑ ﻪ چ ﻪ آ ﺸﻮرهﺎﻳﯽ ﺳ ﻔﺮ آ ﺮدﻩام‪ ،‬ﭘﺮﺳ ﻴﺪ‪ :‬چﻘ ﺪر ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﻡﯽﮔﺮﻓﺘﯽ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺡﻘﻮق ﻡﻦ در ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺷﺮآﺖ ﻡﻬﻨﺪﺳﯽ ﺟﻮان‪ ٩ ،‬هﺰار ﺕﻮﻡﺎن ﺑﻮد و اﮔﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻨ ﺎﻃﻖ ﺟﻨ ﻮب ﻡ ﯽرﻓ ﺘﻢ‪ ،‬دوﺑﺮاﺑ ﺮ ﻳ ﺎ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ه ﻢ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬از درﻳ ﺎﻓﺘﯽ ﻡ ﻦ در ﺷ ﺮآﺖ ﻧﻔ ﺖ ﻻوان ه ﻢ‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﺁن روزهﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﻜﺎن ]ﻧﻮ[ هﻔﺪﻩ هﺰار ﺕﻮﻡﺎن ﺑﻮد‪ ،‬آﻤﯽ ﻡﻜﺚ آﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻩ‪ ،‬اﺻﻔﻬﻮﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺧﺮﯼ ﻡﻦ ﺕﺎ ﺑﻪ ﺡﺎل ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدم!!«‪ ٤٨‬ﺁﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻡﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺑﻼه ﺖ ﺑ ﺎ ه ﻢ‬
‫ﺑﮕ ﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻡ ﺎ داﻧ ﺸﺠﻮ و روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺧ ﺮﯼ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ه ﻴﭻ ﻡﻠﺘ ﯽ ﻧﺪﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻴﻦ ه ﻢ‬
‫وﺿﻊ ﻡﺎ هﻨﻮز هﻢ اﻳﻨﻘﺪر ﺧﺮ ﺕﻮ ﺧﺮ اﺳﺖ؟!!‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻧﺸﺎن دادن ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﻴﺠﺎﯼ اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮان ﺑﺮدﻩدارﯼ‪ ،‬اﺳ ﺎرت و ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺷ ﺒﺎن‪/‬رﻡﮕ ﯽ‬
‫و دﺷ ﻤﻨﺎن ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ و در اﺳ ﺎس دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ‪ ،‬ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﺑﺰرﮔﻨﻤ ﺎﻳﯽه ﺎ‪ ،‬دروغﺳ ﺎزﯼه ﺎ و دروغ‬
‫ﺑﺎﻓﯽهﺎﯼ اﻳﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ را ﺑ ﺮاﯼ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ ﭘ ﺬﻳﺮش ﻧﻤ ﺎﻳﺶ دادن روﻧ ﺪ ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ در اﻳ ﺮا ِن دورﻩﯼ دو‬
‫ﭘﻬﻠﻮﯼ اﻳﻦ چﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ آﻮﺕﺎﻩ را ﺁورد‪.‬‬
‫ﻳﻜﯽ از ﻓﺎآﺘﻮرهﺎﯼ ﻡﺸﺨﺼﯽ آﻪ ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ اﻳﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﺮ روﯼ ﺁن ﺳ ﻮار ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬دروغه ﺎﯼ ﻧﺠ ﻮﻡﯽاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ دﺳ ﺖ اﻧ ﺪرآﺎران وﻳ ﺮان ﺳ ﺎﺧﺘﻦ اﻳ ﺮان در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻌ ﺪاد‬

‫‪ ٤٧‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٣٨٥‬‬

‫‪ ٤٨‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٤٤٥‬‬
‫‪٢٩‬‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻋﺪاﻡﻴﺎن و ﺷﻜﻨﺠﻪﺷﺪﮔﺎن دو دورﻩﯼ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ اول و ﭘﻬﻠ ﻮﯼ دوم ﺳ ﺎﺧﺘﻪ و‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪» .‬ﻡﺼﻄﻔﯽ ﻓﺎﺕﺢ آﻪ در ﺳﺎلهﺎﯼ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم در ﻡﻘ ﺎم رﺉ ﻴﺲ ﺷ ﺮآﺖ ﻧﻔ ﺖ‪،‬‬
‫دوﺳ ﺖ و ﻋﺎﻡ ﻞ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ﻳ ﻚ اﻧﮕﻠ ﻴﺲه ﺎ در اﻳ ﺮان ﺑ ﻮد و ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ ﻳﻮﻧﻴ ﻮن ﺟ ﻚ و‬
‫ﺳ ﺎﺧﺖ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن را در اﻳ ﺮان ﺕﻮﻟﻴ ﺪ آ ﺮد ]![ ﺕﻌ ﺪاد ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ دوران ﻡﺤﻤ ﺪ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ را‬
‫‪) ١٨٠٠٠‬ه ﮋدﻩ ه ﺰار( ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﺮﺁورد آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺧ ﻮد ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺕﻌ ﺪاد آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﮔﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﭘﺮﭘ ﺎﻳﯽ‬
‫‪٤٩‬‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ را ‪] ٦٠٠٠٠‬ﺷﺼﺖ هﺰار[ ﻧﻔﺮ ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﮔﺰارش ﻋﻤﺎداﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻗﯽ آﻪ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٣٠‬ژوﺉﻴ ﻪﯼ ﺳ ﺎل ‪ ٢٠٠٣‬در “وب ﺳ ﺎﻳﺖ‬
‫اﻳﺮان اﻡﺮوز” از روﯼ “وب ﺳﺎﻳﺖ اﻡﺮوز” واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺎح اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺑ ﺎز چ ﺎپ ﺷ ﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪» :‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻇﻬ ﺎرات رهﺒ ﺮﯼ اﻧﻘ ﻼب ]ﻡﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ‪) ٦٠٠٠٠‬ﺷ ﺼﺖ ه ﺰار( ﻧﻔ ﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان[ در ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از اﺳ ﻨﺎد رﺳ ﻤﯽ آ ﺸﻮر ﻧﻴ ﺰ ﻡ ﺸﺎﺑﻪ هﻤ ﺎن رﻗ ﻢ ﺑﻴ ﺎن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻡﺜ ﺎل در ﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﻡ ﺼﻮب آﻤﻴ ﺴﻴﻮن وﻳ ﮋﻩﯼ اوﻟ ﻴﻦ دورﻩﯼ ﻡﺠﻠ ﺲ ﺷ ﻮراﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ در ﺑ ﺎرﻩﯼ‬
‫ﮔﺮوﮔﺎنهﺎﯼ اﻡﺮﻳﻜﺎﻳﯽ ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﺑ ﺎ اﻧﻘ ﻼب آﺒﻴ ﺮ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ اﻡ ﺎم ﻋﻈ ﻴﻢ اﻡ ﺖ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﻧﻈ ﺎم‬
‫ﻃﺎﻏﻮﺕﯽ آﻬﻨﺴﺎل ﺷﺎهﻨﺸﺎهﯽ را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ آ ﺮدن ﺡ ﺪود ‪] ٧٠٠٠٠‬هﻔﺘ ﺎد ه ﺰار[ ﺷ ﻬﻴﺪ و ﺑ ﻴﺶ‬
‫از ‪]١٠٠٠٠٠‬ﻳﻚ ﺻﺪ هﺰار[ ﻡﻌﻠﻮل و ﻡﺠﺮوح و ﺧﺴﺎرات ﻡﺎﻟﯽ ﺑﺴﻴﺎر رﻳﺸﻪ آﻦ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻡﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪» :‬اﺳﺪاﷲ ﺑﻴ ﺎت ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ازﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﻡﺠﻠ ﺲ اول ﺷ ﻮراﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻧﻴ ﺰ‬
‫در ﺳﺨﻨﺎن دﻳﮕﺮﯼ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻡ ﺎ ﻡﻠﺘ ﯽ ه ﺴﺘﻴﻢ آ ﻪ ‪ ٧٠٠٠٠‬ﺷ ﻬﻴﺪ دادﻩاﻳ ﻢ و ‪١٠٠٠٠٠‬ﻡﻌﻠ ﻮل دارﻳ ﻢ‬
‫ازاﻡﺮﻳﻜﺎ!«‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻋﻤﺎداﻟ ﺪﻳﻦ ﺑ ﺎﻗﯽ در هﻤ ﻴﻦ ﮔ ﺰارش ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪» :‬ﻡﻌﻤ ﻮﻻ در دورﻩﯼ ﺟﻨ ﺒﺶ‬
‫ﺁﻡﺎر و ارﻗﺎم اﻏﺮاق ﺁﻡﻴﺰﯼ در ﺑﺎرﻩﯼ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن اﻋﻼم ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬در دورﻩﯼ ﺟﻨ ﺒﺶ‪ ،‬ﺷ ﺎﻳﻌﻪ و ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﯽ در ﺁﻡﺎر ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻗﺘﻞ و ﺳﺮآﻮب‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﻡﺒﺎرزﻩ در ﺑﺮاﺑﺮ دﺳﺘﮕﺎهﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺠﻬﺰ‬
‫ﺑﻪ اﻧﻮاع وﺳﺎﻳﻞ و اﺑ ﺰار ﺟﻨ ﮓ رواﻧ ﯽ و ﺳ ﺮآﻮب ﻡ ﯽﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﭘ ﺲ از ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺟﻨ ﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‪،‬‬
‫ﻡﺸﻜﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت آﺎﻡﻞ و دﻗﻴﻖ در ﺑﺎرﻩﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن هﻤﭽﻨﺎن وﺟﻮد دارد و ﻡﻮﺟ ﺐ اراﻳ ﻪﯼ‬
‫ﺁﻡﺎر ﻧﺎدرﺳﺖ ﻡﯽﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﻋﻤﺎداﻟ ﺪﻳﻦ ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑ ﺎ ﺷ ﺠﺎﻋﺘﯽ ﺑ ﯽﻡﺎﻧﻨ ﺪ ]![ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ ﺧ ﻮدش‬
‫ﻡﯽداﻧﺪ آﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ اﻳﻦ راز از ﭘﺮدﻩ ﺑﺮون ﺧﻮاهﺪ اﻓﺘﺎد‪ ،‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺁﻡﺎر ﺟ ﺎﻟﺒﯽ اراﺉ ﻪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺕﻤﺎﻡﺎ ﮔﻔﺘﻪهﺎﯼ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﻓﻘﻴﺪ اﻳﺮان و ﭘﮋوهﺸﮕﺮان »ﻡﺘﻬﻢ« ﺑﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻃﻠﺒﯽ را ﺕﺎﻳﻴﺪ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﺕﻌﺪاد آﻞ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﻴﻦ را در ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ ﺑﻠﻮاﯼ ﺧﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﺕ ﺎ ﺳﺮﻓ ﺼﻞ‬
‫اﻓﺘﻀﺎح ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺳﺎل ‪ ١٣٥٧‬را دﺳﺖ ﺑﺎﻻ ‪ ٣٤١‬ﺕﻦ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁﻡﺎر ﺑﻨﻴﺎد ﺷﻬﻴﺪ آﻪ ﻡ ﺪﺕﯽ در ﺁن آ ﺎر‬
‫آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﺮﺁورد ﻡﯽآﻨﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮاﻧﺘﺰ آﻪ ﺧﻮد او ﻡﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ‪ :‬چ ﻮن اﻳ ﻦ ﺁﻡ ﺎر ﺑ ﺎ اﻇﻬ ﺎرات اﻡ ﺎم اﻡ ﺖ‬
‫در ﺕﻨﺎﻗﺾ ﻡﯽاﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺕﺎ هﻤﻴﻦ اﻡﺴﺎل ]ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ[ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﭘﻴﺪا آﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻡﺎ ﺁﻡﺎر اﻳﻦ ﻡﺘﻮﻟﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺕﻌﺪاد ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻳﺮان!‬
‫ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑﺎره ﺎ اﻋ ﻼم آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ در ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد ‪ ،١٣٤٢‬ﭘ ﺎﻧﺰدﻩ ه ﺰار ﻧﻔ ﺮ‬
‫آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ آﻞ ﺕﻌﺪاد آﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﮔﺎن اﻳ ﻦ ﺑﻠ ﻮا‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ‪ ٣٢‬ﺕ ﻦ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در‬
‫‪ ١٩‬ﻧﻘﻄﻪﯼ ﻡﺨﺘﻠﻒ ﺕﻬﺮان آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ٤٩‬ـ ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﻡﻜﺎﻓﺎت‪ ،‬ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎء ص ‪ ،٢٥٩‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﭘﺮوﻳﺰ راﺟﯽ‪ ،‬آﺘﺎب “در ﺧﺪﻡﺖ ﺕﺨﺖ ﻃﺎووس” چﺎپ‬
‫ﻟﻨﺪن‪ ،١٩٨٣ ،‬ص ‪٢١‬‬
‫‪٣٠‬‬
‫دوﻡﻴﻦ “ﺟﻮﯼ ﺧﻮن” هﻢ در ﺟﻤﻌﻪﯼ ﺳﻴﺎﻩ‪ ،‬در ‪ ١٧‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻡﺎﻩ ‪ ١٣٥٧‬راﻩ اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﺕﻌﺪاد آﻞ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن اﻳﻦ واﻗﻌﻪ را ﻓﻘﻂ ‪ ٦٤‬ﺕﻦ ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻞ ﺁﻡﺎر ﺑﻨﻴﺎد ﺷﻬﻴﺪ اﻋﻼم ﻡﯽآﻨﺪ و‬
‫ﺡﺘﺎ ﻡﯽاﻓﺰاﻳﺪ‪» :‬اﻳ ﻦ ارﻗ ﺎم ﻡﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺑﻨﻴ ﺎد ﺷ ﻬﻴﺪ ﭘﺮوﻧ ﺪﻩ دارﻧ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﮔ ﺴﺘﺮﻩﯼ ﺟﻐﺮاﻓﻴ ﺎﻳﯽ اﻳ ﻦ ﺑﻨﻴ ﺎد و ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺎ ﮔﺬﺷ ﺖ ﺑ ﻴﺶ از دو ده ﻪ از اﻧﻘ ﻼب ﻡﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ ]ﻓﻘ ﻂ[ ﻧ ﺎم‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻡﻌﺪودﯼ ﺿﺒﻂ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﻳﻦ ارﻗﺎم ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺕﻌﺪاد آﻞ ﺷﻬﺪاﺳﺖ‪ «.‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آ ﻪ‬
‫ﺑ ﺎﻗﯽ هﻤ ﺎن ﺷ ﺎﻳﻌﻪه ﺎ و دروغﭘ ﺮدازﯼه ﺎﯼ هﻤﺮاه ﺎن ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را چﻨ ﻴﻦ ﮔ ﺰارش‬
‫ﻡﯽآﻨﺪ‪» :‬ﺷﺎﻳﻌﺎت وﺳﻴﻊ در هﻤﺎن روزهﺎ ﺡﺎآﯽ از رﻗ ﻢ ﺑ ﻴﺶ از ﺳ ﻪ ه ﺰار ﺷ ﻬﻴﺪ ﺑ ﻮد و ﺡﺘ ﺎ ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫رﻗﻢ ﺑﻴﺶ از ‪] ٤٠٠٠‬چﻬﺎر هﺰار[ و ﻳﺎ ‪] ١٠٠٠٠‬دﻩ هﺰار[ ﺷ ﻬﻴﺪ را ه ﻢ ذآ ﺮ آ ﺮدﻩ و ﮔﻔﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ :‬ﻓﻘ ﻂ‬
‫‪] ١٠٠‬ﻳﻜﺼﺪ[ آﻮدك آﻤﺘﺮ از ‪ ٢‬ﺳﺎل آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ!‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﺿﻤﻦ اﻳﻦ آﻪ آﻞ ﺕﻌ ﺪاد آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﮔﺎن ‪ ١٧‬ﺷ ﻬﺮﻳﻮر ‪ ١٣٥٧‬در ﻡﻴ ﺪان ژاﻟ ﻪﯼ ﺕﻬ ﺮان‬
‫)ﻡﻴ ﺪان ﺷ ﻬﺪا( را ﺕﻨﻬ ﺎ ‪٦٤‬ﺕ ﻦ اﻋ ﻼم ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ را ه ﻢ ﻡ ﯽاﻓﺰاﻳ ﺪ آ ﻪ در اﻳ ﻦ روز ﺟﻤﻌ ﺎ در ‪١٥‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪﯼ دﻳﮕﺮ ﺕﻬﺮان ]ﺑﺠﺰ ﻡﻴﺪان ژاﻟﻪ[ ‪ ٢٤‬ﺕﻦ دﻳﮕﺮ هﻢ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘ ﻪﯼ ﺑ ﺎﻗﯽ‪:‬‬
‫»ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁﻡﺎ ِر دوﻟﺖ وﻗﺖ اﻳﺮان در اﻳﻦ روز ﺕﻨﻬﺎ ‪ ٨٦‬ﺕﻦ آﺸﺘﻪ و ‪ ٢٠٥‬ﺕﻦ زﺧﻤﯽ ﺷﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﺁﻡﺎر ﺑﻨﻴﺎد ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺎ ﺁﻡﺎر دوﻟﺖ وﻗﺖ اﻳﺮان ﻡﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪ ،‬وﻟﯽ هﻴﭽﻜﺲ ﺁﻡ ﺎر آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﮔﺎن را‬
‫از زﺑﺎن ﺡﻜﻮﻡﺖ ]ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻳﺮان[ ﺑﺎور ﻧﻜﺮد‪«.‬‬
‫ﺧﻮد ﻡﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ در آﺘﺎب “ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ” چﺎپ ﭘﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﻡ ﺘﻦ ﻓﺎرﺳ ﯽ‪ ،‬در ﺻ ﻔﺤﻪﯼ‬
‫‪ ٢٥٩‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬درﺳﺖ در هﻤﺎن هﻨﮕﺎﻡﻴﻜﻪ ﻡﻄﺒﻮﻋ ﺎت ﻏﺮﺑ ﯽ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﺮان را چﻨﺪ هﺰار ﻧﻔﺮ اﻋﻼم ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ اﻳ ﻦ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﻡﺸﺨ ﺼﺎ از ‪) ٣٠٠‬ﺳﻴ ﺼﺪ(‬
‫ﻧﻔ ﺮ ﺕﺠ ﺎوز ﻧﻤ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻡ ﻮازات ﺷ ﺎﻳﻌﻪ ﭘﺮاآﻨ ﯽه ﺎﯼ ﺡ ﺎآﯽ از اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺕﻌ ﺪاد زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در‬
‫اﻳ ﺮان در ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‪) ٢٥٠٠٠ ،‬ﺑﻴ ﺴﺖ و ﭘ ﻨﺞ ه ﺰار( ﻧﻔ ﺮ ﺕ ﺎ ‪)١٠٠٠٠٠‬ﻳﻜ ﺼﺪ ه ﺰار( ﺑ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮔ ﺰارش ﻡﺤﺮﻡﺎﻧ ﻪاﯼ آ ﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺎن رژﻳ ﻢ ﺕﻬﻴ ﻪ ﺷ ﺪﻩ و ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﺎواك ﻡ ﻮرد اﺳ ﺘﻨﺎد ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺕﺼﺮﻳﺢ داﺷ ﺖ آ ﻪ ﻃ ﯽ ‪ ٩‬ﺳ ﺎل ﻳﻌﻨ ﯽ از ﺳ ﺎل ‪ ١٩٦٨‬ﺕ ﺎ ﺳ ﺎل ‪ ١٩٧٧‬ﻡ ﻴﻼدﯼ ﺕﻌ ﺪاد آﻠﻴ ﻪﯼ‬
‫آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻻﻳ ﻞ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺕﻮﺳ ﻂ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن ]ﺳ ﺎزﻡﺎن اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻡﻨﻴ ﺖ آ ﺸﻮر دوران ﺷ ﺎﻩ[‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎ ‪ ٣١٦٤‬ﻧﻔﺮ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺑﺎﻳ ﺪ ﺻ ﺮاﺡﺘﺎ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ آ ﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ آ ﻪ واﻗﻌ ﺎ‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﻧ ﻪ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖ و ﺧﺮاﺑﻜ ﺎر‪ ،‬هﺮﮔ ﺰ ﺑ ﺪرﻓﺘﺎرﯼ ﻧ ﺸﺪ‪ .‬ه ﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﻧ ﺎم ﻳ ﻚ ﻓ ﺮد‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ را ذآﺮ آﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳﺎواك ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫در آﺘﺎب ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﻡﻜﺎﻓﺎت‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷ ﻔﺎء‪ ،‬چ ﺎپ ﭘ ﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﺧ ﺮداد ﻡ ﺎﻩ ‪١٣٦٥‬‬
‫ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از آﺘ ﺎب ﺁﻧ ﺎﺕﻮﻡﯽ ﻳ ﻚ اﻧﻘ ﻼب ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ هﻮﺷ ﻨﮓ ﻧﻬﺎوﻧ ﺪﯼ‪ ،‬چ ﺎپ ﭘ ﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﺳ ﺎل‬
‫‪١٩٨٣‬ﻡﻴﻼدﯼ ﺁﻡﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬ﭘ ﺲ از روﯼ آ ﺎر ﺁﻡ ﺪن ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻳ ﻚ آﻤﻴ ﺴﻴﻮن رﺳ ﻤﯽ ﺑ ﻪ رﻳﺎﺳ ﺖ اﺡﻤ ﺪ‬
‫ﺑﻨ ﯽاﺡﻤ ﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩﯼ ﻡﺠﻠ ﺲ ]ﺷ ﻮراﯼ ﻡﻠ ﯽ در ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﻡ ﺎﻩه ﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻡﺤﻤ ﺪ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ[ آ ﻪ در ﺁن‬
‫زﻡﺎن از ﻃﺮﻓﺪاران ﭘﺮ و ﭘﺎ ﻗﺮص ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ اﺧﺘﻨﺎق ﺳﻴﺎﺳﯽ ‪ ١٥‬ﺳﺎﻟﻪﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫در اﻳ ﺮان ]از ﺑﻠ ﻮاﯼ ﺧ ﺮداد ‪ ١٣٤٢‬ﺕ ﺎ ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ [١٣٥٧‬و ﺕﻬﻴ ﻪﯼ ﻓﻬﺮﺳ ﺖ ﺟ ﺎﻡﻌﯽ از ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن ﺁن‬
‫]ﺡﻜﻮﻡ ﺖ[ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﺷ ﺪ‪ .‬در ‪ ٢٩‬اﺳ ﻔﻨﺪ ﻡ ﺎﻩ ‪] ١٣٥٨‬ﺡ ﺪودا ‪ ١٣‬ﻡ ﺎﻩ ﭘ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب[ ﺑ ﺮ ﻡﺒﻨ ﺎﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽهﺎ ﮔﺰارﺷﯽ رﺳﻤﯽ در روزﻧﺎﻡﻪﯼ اﻃﻼﻋﺎت ]ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ[ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﻡﺤ ﻞ‬
‫دﻓﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ چﺎپ رﺳﻴﺪ آﻪ ﺷﺎﻡﻞ اﺳﺎﻡﯽ ‪ ٢٣٤‬ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ذآﺮ ﺕﺎرﻳﺦ و ﻡﺤ ﻞ دﻓ ﻦ ه ﺮ ﻳ ﻚ‬
‫از ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺕ ﺼﺮﻳﺢ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ از اﻳ ﻦ اﺷ ﺨﺎص در ﻧﺒﺮده ﺎﯼ ﺧﻴﺎﺑ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺎ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻡﻨﻴﺘﯽ ]ﺡﻜﻮﻡﺖ ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻳﺮان[ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ و ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻴﺰ در اﺟﺮاﯼ اﺡﻜﺎم دادﮔ ﺎﻩه ﺎ اﻋ ﺪام‬
‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻌﻀﯽ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺑﻜﻠﯽ ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺑﻮدﻧﺪ و هﻴﭻ دﻟﻴﻠﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷ ﺖ آ ﻪ اﻳﻨ ﺎن ﺑ ﻪ‬

‫‪٣١‬‬
‫ﺻﻮرت ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺡﺘﺎ ﻳﻜﯽ از ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﻧﺪاﺷﺖ و ﻓﻘ ﻂ ﻧ ﺎم آﻮچ ﻚ‬
‫او ذآﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷ ﺠﺎعاﻟ ﺪﻳﻦ ﺷ ﻔﺎء در ﺻ ﻔﺤﻪﯼ ‪ ٢٦١‬آﺘ ﺎب “ﺟﻨﺎﻳ ﺖ و ﻡﻜﺎﻓ ﺎت” ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪» :‬ﺑﺮرﺳ ﯽ‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاﯼ آﻪ اﻧﺪآﯽ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻳﻚ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ اﻡﺮﻳﻜﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴﺎن )آ ﻪ ﻳ ﻚ‬
‫دﺳﺖ چﭙﯽ ﺷﺪﻳﺪا ﻡﺨﺎﻟﻒ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد( ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﻇﺎهﺮا اﺳﻨﺎد ﻡﻮرد ﻡﺮاﺟﻌﻪﯼ او ﺕﻮﺳﻂ ﻡﻘﺎﻡﺎت‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ و ﻧﻬ ﻀﺖه ﺎﯼ دﺳ ﺖ چﭙ ﯽ اﻳ ﺮان در اﺧﺘﻴ ﺎرش ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ارﻗ ﺎﻡﯽ در‬
‫هﻤﻴﻦ ﺡﺪود ﻡﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻡﻮﺟﺐ اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن آﻠﻴ ﻪﯼ ﻧﻬ ﻀﺖه ﺎﯼ ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﻡﻨﻴﺘ ﯽ ﺷ ﺎﻩ و در ﻡ ﺪت ‪ ١٥‬ﺳ ﺎل ﺟﻤﻌ ﺎ ‪ ٣٤١‬ﺑ ﻮد آ ﻪ از اﻳ ﻦ ﻋ ﺪﻩ ‪ ١٧٧‬ﺕ ﻦ ﻃ ﯽ زد و‬
‫ﺧﻮردهﺎﯼ ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻗﻮاﯼ دوﻟﺘﯽ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ‪١٦٤‬ﺕﻦ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﺧﻮدآ ﺸﯽ آ ﺮدﻩ و ﻳ ﺎ در‬
‫زﻧﺪان ﻡﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ هﻤﻴﻦ ﺁﻡﺎر را در آﺘﺎب اﻳﺮان ﺑﻴﻦ دو اﻧﻘﻼﺑﺶ ﻧﻴﺰ ﺕﺎﺉﻴﺪ آﺮد‪.‬‬
‫ﺁرواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴﺎن در ﺕﺎﻟﻴﻒ ﺕﺎزﻩاش ﺑﻪ ﻧ ﺎم اﺳ ﻼم رادﻳﻜ ﺎل در ﺑﺨ ﺶ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ‪ ،‬آ ﻞ‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ]آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺷﺪﻩ و ﻳﺎ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﻡﺎﻧ ﺪﻩﯼ[ آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ در رژﻳ ﻢ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان را ﻓﻘ ﻂ ‪ ١٣٠‬ﺕ ﻦ‬
‫ﺑﺮﺁورد آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ﻳﺎدﺁورﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴ ﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ در ﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن ﻳ ﻚ ﭘﮋوه ﺸﮕﺮ‬
‫آ ﺎر ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ چ ﻮن هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان ﺳ ﺮ ﺳ ﺘﻴﺰ دارد‪ ،‬آ ﺸﺘﻪﺷ ﺪﮔﺎن ﻋﻤﻠﻴ ﺎن‬
‫ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﺮدﻡﺪاران ﺁن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﺧ ﺎرﺟﯽ در اﻳ ﺮان ﺁن زﻡ ﺎن را هﻤﭽﻨ ﺎن‬
‫“ﺷﻬﻴﺪ” ارزﺑﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﺪ!‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁﻡﺎر ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴﺎن در ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ ﺳﺎله ﺎﯼ ‪ ٥٠‬ﺕ ﺎ ‪ ٥٧‬ﺕﻨﻬ ﺎ ‪]١٣٠‬ﻳﻜ ﺼﺪ و ﺳ ﯽ[ ﺕ ﻦ‬
‫ﻡﺠﺎهﺪ ]از هﺮ دو ﻓﺮﻗﻪ[ ﺟﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻩاﻧﺪ آﻪ از اﻳﻦ ﺕﻌﺪاد‪ ٤٢ ،‬ﺕﻦ از ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻡﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺑﻮدﻩاﻧﺪ و در ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ ﺳﺎله ﺎﯼ ‪ ٥٤‬ﺕ ﺎ ‪ ٥٧‬ﺟﺎﻧ ﺸﺎن را از دﺳ ﺖ دادﻩاﻧ ﺪ و ‪ ٤٧‬ﺕ ﻦ ﻧﻴ ﺰ از ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫‪٥٠‬‬
‫ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺖ ﺷﺪﻩ هﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴﺎن ﻡﯽاﻓﺰاﻳﺪ آﻪ ﺑﻘﻴﻪﯼ اﻳﻦ ﺕﻌ ﺪاد ﻳﻌﻨ ﯽ ‪ ٤١‬ﺕ ﻦ دﻳﮕ ﺮ هﻤﮕ ﯽ در ﺳ ﺎله ﺎﯼ ‪ ٥٠‬ﺕ ﺎ‬
‫‪ ٥٤‬ﻳﻌﻨﯽ ﺕﺎ زﻡﺎن اﻧﺸﻌﺎب در اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﺁﻡﺎر ﺻﺤﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و اﻡﺎ ﺁﻡﺎر ﻋﻤﺎداﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻗﯽ‪:‬‬
‫در ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ ﺑﻬﻤﻦ ‪ ١٣٤٩‬و ﺳﺮﻓﺼﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ هﺴﺘﻪﯼ اوﻟﻴﻪﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن‬
‫ﺧﻠﻖ در روﺳﺘﺎﯼ ﺳﻴﺎهﻜﻞ در ﺷﻤﺎل اﻳﺮان ﺕﺎ ﻡﻬﺮﻡﺎﻩ ‪ ١٣٥٦‬آﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺳﺎزﻡﺎنه ﺎﻳﯽ از‬
‫ﻃﻴ ﻒ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و ﻓ ﺪاﻳﻨﺎن ﺧﻠ ﻖ ﻓ ﺮوآﺶ آ ﺮد ]و ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪﯼ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻓﻘﻴ ﺪ اﻳ ﺮان ﺕﻮﻃﺌ ﻪﯼ ﺕ ﺎزﻩاﯼ از‬
‫ﺳﻮﯼ ﻡﺤﺎﻓﻞ ﻧﻔﺘﯽ و دوﻟﺖهﺎﯼ ﻡﺘﺒﻮﻋﺸﺎن‪ ،‬در هﻤﺮاهﯽ ﺑ ﺎ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳ ﺮان ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪ[‬
‫ﺟﻤﻌﺎ ‪ ٣٤١‬ﺕﻦ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ آ ﻪ ‪ ١٧٧‬ﺕ ﻦ از اﻳ ﺸﺎن در درﮔﻴ ﺮﯼ ﺑ ﺎ ﻡ ﺎﻡﻮران اﻡﻨﻴﺘ ﯽ آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫‪ ٩١‬ﺕﻦ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺪون ﻡﺤﺎآﻤﻪ و ﺑﺮﺧﯽ ﭘﺲ از ﻡﺤﺎآﻤﻪﯼ ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ در دادﮔﺎﻩهﺎﯼ ﻧﻈﺎﻡﯽ اﻋﺪام ﺷﺪﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫]ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﺑﺎﻗﯽ ﺁن هﻤﻪ دادﮔﺎﻩهﺎﯼ ﻋﻠﻨﯽ اﻳﻦ دوران را ﺑﻜﻠﯽ ﻓﺮاﻡﻮش آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ[ ‪ ٤٢‬ﺕ ﻦ‬
‫در زﻳﺮ ﺷﻜﺠﻪ ﺟﺎن ﺑﺎﺧﺘ ﻪاﻧ ﺪ و ‪ ١٥‬ﺕ ﻦ ه ﻢ دﺳ ﺘﮕﻴﺮ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬اﻡ ﺎ هﺮﮔ ﺰ دﻳ ﺪﻩ ﻧ ﺸﺪﻩاﻧ ﺪ و ‪ ٧‬ﺕ ﻦ ﻧﻴ ﺰ در‬
‫زﻧﺪان ﺧﻮدآﺸﯽ آﺮدﻩاﻧﺪ و ‪ ٩‬ﺕﻦ ﻧﻴﺰ هﻨﮕﺎم ﻓﺮار از زﻧﺪان آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺁﻡ ﺎر‪ ،‬آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪن ﻳ ﻚ ﺕ ﻦ دﻳﮕ ﺮ را ﻧﻴ ﺰ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ١٦‬ﺧ ﺮداد ‪ ١٣٤٢‬در‬
‫ﻡﻨﻄﻘﻪﯼ ﭘﺎﻡﻨﺎر ﺕﻬﺮان ﻡﯽاﻓﺰاﻳﺪ‪ ،‬و اﺿﺎﻓﻪ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ در ‪ ١١‬ﺁﺑﺎنﻡﺎﻩ هﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﻓﺮدﯼ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ رﺿ ﺎﻳﯽ ﻧﻴ ﺰ در زﻧ ﺪان آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻡﺤﻤ ﺪ رﺿ ﺎ ﻃﻴ ﺐ ﻧﻴ ﺰ در ﭘﺎدﮔ ﺎن ﺡ ﺸﻤﺘﻴﻪ‬
‫ﺕﻴﺮﺑ ﺎران ﺷ ﺪ و ﻏﻼﻡﺮﺿ ﺎ ﺕﺨﺘ ﯽ ﻧﻴ ﺰ در ‪ ١٦‬ﻓ ﺮوردﻳﻦ ‪ ١٣٤٦‬ﺑ ﻪ ﻗﺘ ﻞ رﺳ ﻴﺪ ]در ﺻ ﻮرﺕﯽ آ ﻪ‬

‫‪ ٥٠‬ـ ص ‪١٠٣‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ آﺘﺎب‬

‫‪٣٢‬‬
‫ﺷﺎدوران ﺕﺨﺘﯽ ﺧﻮدآﺸﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ[ ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ اﮔﺮ ﺳ ﻜﺘﻪﯼ ﻗﻠﺒ ﯽ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ در ﻏ ﺮب را ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺑ ﻪ ﺡ ﺴﺎب ﺳ ﺎواك ﺑﻨﻮﻳ ﺴﻴﻢ و ﻡ ﺮگ ﺳ ﻴﺪ ﻡ ﺼﻄﻔﯽ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ را ﻧﻴ ﺰ آ ﻪ از ﭘﺮﺧ ﻮرﯼ ﻡ ﺮد‪ ،‬ﺷ ﺎهﻜﺎر‬
‫ﺳﺎواك ﻗﻠﻤﺪاد آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ اﻳﻦ رﻗﻢ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻪ ‪ ٣٤٥‬ﺕﻦ ﺑﺎﻟﻎ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬و اﻟﺒﺘﻪ ﻡﯽﺕ ﻮان ﺑ ﺎ ﻡﻘﺎﻳ ﺴﻪﯼ‬
‫اﻳﻦ ﺁﻡﺎر آﻪ از چﻨﺪ ﺳﻮﯼ ﻧﺎﻡﺘﺠﺎﻧﺲ ﺕﺎﺉﻴﺪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬درﻳﺎﻓﺖ آﻪ چﮕﻮﻧ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﻳﯽ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﻋﻤﺎداﻟ ﺪﻳﻦ‬
‫ﺑ ﺎﻗﯽ “ﺑ ﺎ ﺑﺰرﮔﻨﻤ ﺎﻳﯽ‪ ،‬اﻏ ﺮاق و ﺷ ﺎﻳﻌﻪﭘﺮاآﻨ ﯽ” ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ دﺳ ﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ و ول آ ﻦ ﻡﻌﺎﻡﻠ ﻪ ه ﻢ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ!!‬
‫ﺡﺘﺎ ﻡﯽﺕ ﻮان ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﮔﻔﺘ ﻪﯼ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﻗﺘ ﻞ ﭘ ﺪ ِر او اﺡﻤ ﺪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ را آ ﻪ در‬
‫دﻋﻮاﯼ ارﺿﯽاﯼ در ﺧﻤﻴﻦ در ﺳﺎلهﺎﻳﯽ آﻪ رﺿﺎ ﺷ ﺎﻩ هﻨ ﻮز ﺳ ﺮﺑﺎز ﮔﻤﻨ ﺎﻡﯽ ﺑ ﻴﺶ ﻧﺒ ﻮد‪ ،‬ﻧﻴ ﺰ ﺟ ﺰو‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺎت ﭘﻬﻠﻮﯼ اول ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ اﻳﻦ روزهﺎ آﻪ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‪ ،‬اﺑﺮه ﺎﯼ‬
‫ﺕﻴﺮﻩﯼ دروغ و ﻓﺮﻳﺐ و ﺷﺎﻳﻌﻪ و ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﯽ ﺑﻪ آﻨﺎر ﻡﯽرود و ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ واﻗﻌﯽ اﻳﻦ ﺟﻤﻬﻮرﯼ دروغ‬
‫ﻡﺸﺨﺺﺕﺮ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ از هﺮ دو ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﻓﻘﻴﺪ اﻳﺮان اﻋﺎدﻩﯼ ﺡﻴﺜﻴﺖ آﻨﻨﺪ!‬
‫در هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﺑ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﻓﺎﺟﻌ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑﺤ ﺮان روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ در اﻳ ﺮان اﺷ ﺎرﻩاﯼ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ و ﺁن آﺸﺘﺎرهﺎﯼ درون ﮔﺮوهﯽ‪/‬ﺳﺎزﻡﺎﻧﯽ‪/‬ﺡﺰﺑﯽ در ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ و واﺑ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ در دوران ﭘﻬﻠ ﻮﯼ دوم اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﻋ ﻴﻦ ﺡ ﺬف رﻗﺒ ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ و ﻋ ﺸﻘﯽﺷ ﺎن ]![ در درون‬
‫ﺳﺎزﻡﺎنهﺎﺷ ﺎن در درون و ﺑﻴﺮوﻧﻤ ﺮز‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت ﻓﺠﻴ ﻊ را ﺑ ﻪ ﺷ ﺎﻩ و ﺳ ﺎواك ﻧ ﺴﺒﺖ ﻡ ﯽدادﻩاﻧ ﺪ و‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻳﺸﺎن هﻢچﻨﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺟﻌﻠﻴﺎت ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎ ﭘﺎﯼ ﻡﯽﻓﺸﺎرﻧﺪ‪:‬‬
‫»‪ ١‬ـ ﻳﻜﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﻓﺪاﺉﻴﺎن را ﻡﯽآﺸﻨﺪ و در اﻋﻼﻡﻴ ﻪه ﺎﯼ رﺳ ﻤﯽ‪ ،‬ﻗﺘ ﻞ را ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺎواك ﻧﺴﺒﺖ ﻡﯽدهﻨ ﺪ‪ .‬چﻨ ﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ در آﺘ ﺎب “ﺷﻮرﺷ ﻴﺎن ﺁرﻡ ﺎنﺧ ﻮاﻩ” ﺑ ﺎ ﺡﻴ ﺮت ﻡ ﯽﺧ ﻮاﻧﻴﻢ آ ﻪ‬
‫“رﻓﻴ ﻖ ﺷ ﻬﻴﺪ ﭘﻨﺠ ﻪ ﺷ ﺎهﯽ” ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺳ ﺎواك آ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ هﻤﺮزﻡ ﺎن ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﻗﺘ ﻞ رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻡﺠﻠ ﻪﯼ ﺁرش ]چ ﺎپ ﭘ ﺎرﻳﺲ[ آ ﻪ ﺑ ﻪ ارﮔ ﺎن چ ﭗ ﺳ ﻨﺘﯽ ﺑ ﺪل ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ روال ﻡﻌﻤ ﻮل ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﯽاﻋﺘﺒﺎر آ ﺮدن آﺘ ﺎب‪ ،‬چ ﺎپ ﺁن را در اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت ﻧ ﺴﺒﺖ ﻡ ﯽده ﺪ‪ .‬ﺻ ﺎﺡﺐ ﻡﺠﻠ ﻪ‬
‫]ﭘﺮوﻳﺰ ﻗﻠﻴﭻﺧﺎﻧﯽ[ ﺑﺎ اﻋﻀﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡ ﺼﺎﺡﺒﻪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ؛ اﻡ ﺎ ﺁﻧ ﺎن اﺕﻬ ﺎم ﻡﻨ ﺪرج در آﺘ ﺎب را‬
‫ﺕﺎﺉﻴﺪ ﻡﯽآﻨﻨﺪ و اﻧﮕﻴ ﺰﻩﯼ ﻗﺘ ﻞ را ﻧ ﻪ اﺧﺘﻼﻓ ﺎت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ آ ﻪ راﺑﻄ ﻪﯼ ﻋ ﺎﻃﻔﯽ و اﺡﺘﻤ ﺎﻻ ﺳﻜ ﺴﯽ ﭘﻨﺠ ﻪ‬
‫ﺷ ﺎهﯽ ﺑ ﺎ هﻤ ﺮزم دﺧﺘ ﺮ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻋﻨ ﻮان ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻡ ﺼﺎﺡﺒﻪ آﻨﻨ ﺪﻩ ]ﻗﻠ ﻴﭻ ﺧ ﺎﻧﯽ[ ﺑ ﺮﺧﻼف ﺳ ﺎدﻩﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻡﺒﺎﻧﯽ روزﻧﺎﻡﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ از رﻓﻘﺎﯼ ﺧﻮد ﻧﻤﯽﭘﺮﺳﺪ آﻪ ﻗﺘﻞ اﻧﺴﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﯼ داﺷﺘﻦ رواﺑﻂ ﻋﺎﺷ ﻘﺎﻧﻪ‬
‫ـ ﺡﺘﺎ ﺟﻨﺴﯽ ـ ﺑﺎ آﺪام ﻡﻨﻄﻖ ﺕﻮﺟﻴﻪ ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ؟!! چﺮا در ﺁن زﻡﺎن اﻋﺘﺮاض ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ؟ چﺮا ﺕ ﺎ ﭘ ﻴﺶ‬
‫از چﺎپ آﺘﺎب “ﺷﻮرﺷﻴﺎن ﺁرﻡﺎﻧﺨﻮاﻩ” در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﺑ ﻪ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان دروغ ﮔﻔﺘ ﻪاﻧ ﺪ؟ چﻨ ﺪ‬
‫ﻗﺘ ﻞ دﻳﮕ ﺮ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ رخ دادﻩ اﺳ ﺖ؟ ﺁﻳ ﺎ ﻗﺘ ﻞ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ و ﺳ ﻜﻮت در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﻗﺘ ﻞ‪ ،‬ﻗﺎﺑ ﻞ ﺕﻌﻘﻴ ﺐ‬
‫ﻗﻀﺎﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫»‪ ٢‬ـ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺷﻮق ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﻗ ﺼﺪ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ را دارد‪،‬‬
‫ﻡ ﺸﻜﻮك ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻋ ﻀﺎﯼ ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮرﯼ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ او را ﺷ ﻜﻨﺠﻪ دادﻩ و زﻳ ﺮ ﺷ ﻜﻨﺠﻪ ﺑ ﻪ ﻗﺘ ﻞ‬
‫ﻡﯽرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬چﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ آﺘﺎب “ﺑﺮ ﻓﺮاز ﺧﻠﻴﺞ” واﻗﻌﻴﺖ را اﻓﺸﺎء ﻡﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺻ ﺎﺡﺐ ﻡﺠﻠ ﻪﯼ ﺁرش ﺑ ﺎ‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺕﺮاب ﺡﻖ ﺷﻨﺎس از رهﺒ ﺮان ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡ ﺼﺎﺡﺒﻪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ ﺡ ﻖ ﺷ ﻨﺎس ﻡﻨ ﺪرﺟﺎت آﺘ ﺎب را‬
‫ﺕﺎﺉﻴﺪ ﻡﯽآﻨﺪ و ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪“ :‬ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ رﻓﻴ ﻖ از دﺳ ﺖ رﻓ ﺖ!” اﻧﮕ ﺎر رﻓﻴ ﻖ ﺧ ﻮد ﺑ ﺎل درﺁورد و ﭘﺮﻳ ﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺡﻖ ﺷﻨﺎس اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را آﻪ در ﺁن ﻓﺎﻋﻞ )ﻗﺎﺕﻞ ﻳﺎ ﻗﺎﺕﻠﻴﻦ( ﻡﺠﻬﻮل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺟﻤﻠ ﻪﯼ “او را‬
‫زﻳﺮ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ” ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺼﺎﺡﺒﻪ آﻨﻨﺪﻩ از اﻳ ﺸﺎن ﻧﭙﺮﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ]اﻳ ﺸﺎن[ چ ﺮا‬
‫ﺕﺎآﻨﻮن در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺳﻜﻮت آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ؟!!‬
‫»‪ ٣‬ـ ﺁﻗﺎﯼ ﻓﺮخ ﻧﮕﻬ ﺪار از رهﺒ ﺮان داﺉﻤ ﯽ ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن اآﺜﺮﻳ ﺖ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺕﺒﻌﻴ ﺪ در ﺷ ﻮروﯼ‬
‫ﺳﺎﺑﻖ از ﺑﺎزار آﻬﻨﻪ ﻓﺮوﺷﺎن‪ ،‬ﻡ ﺪاله ﺎﻳﯽ ﻡ ﯽﺧ ﺮد و ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان “ﻡ ﺪاله ﺎﯼ اﻓﺘﺨ ﺎر” اه ﺪاﻳﯽ ﺡ ﺰب‬

‫‪٣٣‬‬
‫آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺷﻮروﯼ ﺑﺮاﯼ دﻳﮕﺮ رهﺒﺮان ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﯽﻓﺮﺳ ﺘﺪ‪ .‬رهﺒ ﺮان آ ﻪ در اﻳ ﺮان ﻡ ﺪاﻓﻌﺎن ﭘﺮﺷ ﻮر‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ دﻓﺎع و هﻤﻜﺎرﯼ ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺎﮔﺮاﻳﺎن ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺲ از ﺷﻜﺴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺳﺮآﻮب ﺳﺎزﻡﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﻳﻜﯽ از آﺸﻮرهﺎﯼ ﺁﺳﻴﺎﯼ ﻡﺮآﺰﯼ ﺷﻮروﯼ ﺳﺎﺑﻖ ﮔﺮﻳﺨﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻒ ﻡ ﯽآ ﺸﻨﺪ و در ﻡﺮاﺳ ﻤﯽ رﺳ ﻤﯽ‬
‫ﻡﺪالهﺎﯼ اﻓﺘﺨﺎر را ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﻡﯽزﻧﻨﺪ و از ﺧﻮد ﻧﻤﯽﭘﺮﺳﻨﺪ آﻪ اﻓﺘﺨﺎرﯼ چﻨﻴﻦ را ﺑ ﺮاﯼ ﻓ ﺘﺢ آ ﺪام ﻗﻠ ﻪ‬
‫]![ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩاﻧﺪ! ﺷﺎهﺪﯼ در آﺘﺎب “ﺧﺎﻧ ﻪﯼ داﻳ ﯽ ﻳﻮﺳ ﻒ” واﻗﻌﻴ ﺖ آﻤ ﺪﯼ ﻡ ﺪاله ﺎﯼ اﻓﺘﺨ ﺎر را‬
‫اﻓﺸﺎء ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺻﺎﺡﺐ ﻡﺠﻠﻪﯼ ﺁرش در ﻡﺼﺎﺡﺒﻪ ﺑﺎ ﺁﻗﺎﯼ ﻧﮕﻬﺪار از واﻗﻌﻴ ﺖ ﻡ ﺎﺟﺮا ﻡ ﯽﭘﺮﺳ ﺪ‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ‬
‫ﻧﮕﻬﺪار ﺑﻪ ﻧﺎچﺎر ـ اﻡﺎ ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻴﻬﺎت ﻏﻴﺮ ﻡﻨﻄﻘﯽ ـ ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ آﺘ ﺎب را ﺕﺎﺉﻴ ﺪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ؛ اﻡ ﺎ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ را ﺑ ﺎ‬
‫اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم اﺕﻬﺎﻡﺎت ﺑﻤﺒﺎران ﻡﯽآﻨﺪ!‬
‫»‪ ٤‬ـ ﺧ ﺎﻧﻢ اﺷ ﺮف دهﻘ ﺎﻧﯽ در ﺟ ﺰوﻩاﯼ در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺻ ﻤﺪ ]ﺑﻬﺮﻧﮕ ﯽ[ اﺻ ﺮار ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺻﻤﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳﺎواك ﻳﺎ “ﺳﺎزﻡﺎن ﭘﻴﻜﺎر ﺑﺎ ﺑﻴﺴﻮادﯼ” آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن اﻓ ﺸﺎﯼ دروﻏ ﻴﻦ ﺑ ﻮدن‬
‫ﻗﺘﻞ ﺻﻤﺪ را در “ﺁدﻳﻨﻪ” ﺟﺰﻳﯽ از ﺕﻮﻃﺌﻪﯼ ﺁﻗﺎﯼ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﻋﻠ ﯽ ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻡ ﯽداﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﻤﺎن اﻳﺸﺎن در ﺳﺎل ‪ ١٣٧٠‬در داﺧﻞ اﻳﺮان در ﺡﺎل رﺷﺪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ…‬
‫»ﺑﺮادر ﺻﻤﺪ‪ ،‬اﺳﺪ ﺑﻬﺮﻧﮕﯽ و ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔ ﯽ از چ ﭗ ﺳ ﻨﺘﯽ آ ﺎر ﻡ ﺎ ]اﻓ ﺸﺎﯼ ﺟﻌﻠ ﯽ ﺑ ﻮدن‬
‫ﻗﺘ ﻞ ﺻ ﻤﺪ[ را ﻧﺎﻡ ﺴﺌﻮﻻﻧﻪ‪ ،‬هﻤﺮاه ﯽ ﺑ ﺎ ﻧﻘ ﺸﻪﯼ ﭘﻠ ﻴﺲ اﻡﻨﻴﺘ ﯽ‪ ،‬ﺿ ﺮﺑﻪ زدن ﺑ ﻪ چ ﭗ و ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ‬
‫ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ ﺑﯽ ﻡﻮﻗﻊ و… ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوه ﯽ از رهﺒ ﺮان چ ﭗ ﺳ ﻨﺘﯽ آ ﻪ ﺡﻘﻴﻘ ﺖ را‬
‫ﻡﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺳ ﻜﻮت آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ دﻳﮕ ﺮ و از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺁﻗ ﺎﯼ ]ﻡ ﺴﻌﻮد[ ﻧﻘ ﺮﻩ آ ﺎر در ﻡﻘﺎﻟ ﻪاﯼ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﺑﻴ ﺎن‬
‫ﺡﻘﻴﻘﺖ را ﻡﺜﺒﺖ دﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺷﻜﺴﺘﻦ اﺳﻄﻮرﻩﯼ ﺻﻤﺪ‪ ،‬ﻧﻔ ﯽ داﺳ ﺘﺎن دروﻏﻴﻨ ﯽ آ ﻪ ﺳ ﺎله ﺎ ﺑ ﻪ ﺁن ﺑ ﺎور‬
‫داﺷﺘﻨﺪ را ﺑﺮ ﻡﺎ ]ﻓﺮج ﺳﺮآﻮهﯽ‪ ،‬ﻡﺠﻠﻪﯼ ﺁدﻳﻨﻪ و ﺡﻤﺰﻩﯼ ﻓﻼﺡﺘ ﯽ از اﻋ ﻀﺎﯼ ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن آ ﻪ در هﻨﮕ ﺎم‬
‫ﻏﺮق ﺷﺪن ﺑﻬﺮﻧﮕﯽ در رود ارس ﺕﻨﻬﺎ هﻤﺮاﻩ او ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻗﺘﻞ او ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺳﺎواك ﻡ ﺘﻬﻢ ﺷ ﺪ و ﺧ ﻮد‬
‫ﺑﻪ دﻻﻳﻞ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ دهﻪهﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻗﺘﻞ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ و ﺟﻌﻠﯽ ﺻﻤﺪ ﺑﻬﺮﻧﮕﯽ ﺳﻜﻮت و ﭘﻨﻬ ﺎنآ ﺎرﯼ‬
‫آﺮد[ ﻧﺒﺨﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪن اﺳ ﻄﻮرﻩه ﺎﯼ دروﻏ ﻴﻦ و ذوب ﺷ ﺪن ﺑﺎوره ﺎﯼ آ ﺎذب‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻧ ﺎن آ ﻪ‬
‫ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑ ﻪ ﺟﻌ ﻞه ﺎ و اﻓ ﺴﺎﻧﻪه ﺎ ﺑ ﺎور داﺷ ﺘﻨﺪ… ﺁﺳ ﺎن ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻧﻘ ﺪ ﺧ ﻮد و ﭘ ﺬﻳﺮش ﺳ ﻘﻮط ﺑﺎوره ﺎﯼ‬
‫‪٥١‬‬
‫ﻗﺪﻳﻤﯽ دﺷﻮارﺕﺮﻳﻦ ﺁزﻡﻮنهﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﻡﻦ و ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ!‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٣٦٠‬آﻪ ﻡﻦ اﺟﺒﺎرا ﺑﻪ ﺟﺮﮔﻪﯼ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪم ـ هﻨﻮز ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ زدﻩ ﺑ ﻮدم ـ‬
‫ﻳﺎدم هﺴﺖ ﺟﻮاﻧﻚ آﺎرﮔﺮﯼ از ﺷﺮق ﺕﻬﺮان ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﯼ ﻡﺜﻼ ﺕﻴﻤﯽ ﻡﺎ رﻓ ﺖ و ﺁﻡ ﺪ داﺷ ﺖ آ ﻪ ﺡﺘ ﺎ چﻨ ﺪ‬
‫آﻼس اﺑﺘﺪاﻳﯽ هﻢ ﺳﻮاد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﮔﺰارشهﺎﯼ ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽاش را ﻡﻦ ﺑﺮاش ﻡﯽﻧﻮﺷﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻚ آﻪ ﺁن‬
‫روزه ﺎ در ﺷ ﻮق ﻳﻜ ﯽ‪ /‬دوﺕ ﺎ ﺕﺮﻗ ﻪ درآ ﺮدن ﻡ ﯽﺳ ﻮﺧﺖ‪ ،‬دو ﺕ ﺎ ﻗ ﺮص ﺳ ﻴﺎﻧﻮرش را ﻡ ﯽﮔﺬاﺷ ﺖ ﺕ ﻮ‬
‫ﻗﻮﻃﯽ آﺒﺮﻳﺘﺶ و ﻡﯽﻧﺸﺴﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﮕﺎر دود آﺮدن و از ﻡﻦ ﻡﯽﺧﻮاﺳﺖ چﻴﺰﯼ ﺑﺮاش ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ .‬ﺟﻮاﻧ ﻚ‬
‫ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ اﺳﺒﺎب ﺑﺎزﯼهﺎ ﺑﻌﺪهﺎ ﺧﻮراك ﺧﻮﺷﻤﺰﻩاﯼ ﺑﺮاﯼ ﻡﻴﺰ ﭘﺬﻳﺮاﻳﯽ اﺳﺪاﷲ ﻻﺟ ﻮردﯼ و‬
‫ﻟﻴ ﺴﺖ ﺷ ﻬﺪاﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺁن روزه ﺎ ﻡ ﻦ دوﺕ ﺎ ﺑﭽ ﻪ داﺷ ﺘﻢ‪ .‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ه ﻢ در ﻧﻘ ﺶ‬
‫ﻡﻴﻬﻤﺎﻧ ﺪار اﻳ ﻦ ﺑﭽ ﻪه ﺎﯼ ﺁوارﻩﯼ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻇ ﺎهﺮ ﻡ ﯽﺷ ﺪم‪ ،‬ه ﺮ چﻨ ﺪ آ ﻪ اﺟﺒ ﺎرا ﺑ ﻪ رﻓ ﺖ و ﺁﻡ ﺪهﺎﯼ‬
‫ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ه ﻢ ﺁﻟ ﻮدﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮدم‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ وﻗﺘ ﯽ اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻧ ﻚ ﺳ ﺎدﻩ ﻟ ﻮح ـ ﻻﺑ ﺪ ﺑﻌ ﺪ از ﻗﺮاره ﺎﯼ‬
‫ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﻳﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪاش ـ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺁﻟﻮﻧﻚ ﭘﻨﺎﻩ ﻡﯽﺁورد‪ ،‬ﻡﯽﻧﺸﺴﺘﻢ و آﺘﺎب آﻮﻳﺮ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‬
‫را ﺑﺮاش ﻡﯽﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﻳﺎدم هﺴﺖ ﺡﺘﺎ ﻳﻚ ﺟﻠﺪ از اﻳﻦ آﺘﺎب را ﺑﻪ او هﺪﻳﻪ آﺮدم آﻪ ﻧﻤﯽداﻧﻢ آﺠﺎ ﮔ ﻢ و‬
‫ﮔﻮرش آﺮد‪ .‬آﺘﺎﺑﯽ آﻪ ﺳﺎلهﺎ ﺡﺘﺎ در ﻗﺮارﮔﺎﻩ اﺷﺮف ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ هﻢ آﺘﺎب ﺑﺎﻟﻴﻨﯽ ﻡﻦ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ ٥١‬ـ ﺻﻤﺪ و ﺳﺎﻋﺖ ﺡﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮاﯼ چﭗ ﺳﻨﺘﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﻓﺮج ﺳﺮآﻮهﯽ‪ ،‬ﻧﻘﻞ از وب ﺳﺎﻳﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻮ‪ ٢١ ،‬اآﺘﺒﺮ ‪٢٠٠٤‬‬
‫ﻡﻴﻼدﯼ‬
‫‪٣٤‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺡﺎل ﻡﻦ ﺳﺎلهﺎ وﻗﺖ ﻻزم داﺷﺘﻢ ﺕﺎ ﺑﻔﻬﻤﻢ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ چﻪ ﻡﯽﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽهﺎ آﻤﻜﻢ‬
‫آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اوﻟﻴ ﻨﺶ ﻡﻴﺮﻓﻄ ﺮوس ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺧ ﻮد را واﻡ ﺪار او ﻡ ﯽداﻧ ﻢ‪ .‬از او ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻳ ﺎد ﮔ ﺮﻓﺘﻢ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‬
‫ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ اﺳﻼم و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺕﺸﻴﻊ چﮕﻮﻧﻪ دﺳﺘﮕﺎهﯽ اﺳﺖ و ﻋﻠﺖ اﻟﻌﻠ ﻞ ﺑ ﺪﺑﺨﺘﯽه ﺎ و ﻧﺎﻓﺮﺟ ﺎﻡﯽه ﺎﯼ ﻡ ﺎ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن چﻴﺴﺖ!؟ از او ﺧﻴﻠﯽ ﺁﻡﻮﺧﺘﻢ؛ ﺧﻴﻠﯽ چﻴﺰهﺎ هﻢ از ﺧﻴﻠﯽهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺁﻡﻮﺧﺘﻢ‪ .‬درﺳﺖ ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﺁن‬
‫ﺷﺎهﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم آﻪ روﯼ درﻳﺎﯼ ﻧﻔﺖ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ اﺳﺖ و ﺡﻖ ﻧﺪارد ﺑﻪ ﺁن دﺳﺖ ﺑﺰﻧﺪ و ادﻋ ﺎﯼ ﻡ ﺎﻟﻜﻴﺘﯽ‬
‫ﺑﺮ ﺁن ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬چﻨﻴﻦ آﺮد و ﺑﻨﻴ ﺎدش را ﺑﺮﺑ ﺎد دادﻧ ﺪ‪ .‬ﻡ ﻦ ه ﻢ روﯼ درﻳ ﺎﯼ اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ ﺧﻮاﺑﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻮدم آ ﻪ‬
‫ﺳﺎلهﺎ در آﻮچﻪ ﭘﺲ آﻮچﻪهﺎﯼ ﻡﻐﺰم ﺕﻞاﻧﺒﺎر آﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬اﻡﺎ ﺕﺎ ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻢ از ﺁن اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ آ ﻨﻢ ـ ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﺧﻴﻠ ﯽ ﻧﺎﺷ ﻴﺎﻧﻪ ـ در هﻤ ﺎن دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻡ ﺘﻬﻢ ﻡ ﯽﺷ ﺪم آ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮم‪ ،‬ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ زدﻩام‪،‬‬
‫ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوا هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻮرژواﻳﯽ دارم و…‬
‫ﺕﺎزﻩ از اﻳﺮان ﺁﻡﺪﻩ ﺑﻮدم آﻪ ﺑﻪ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ وﺻﻞ ﺷﺪم‪ .‬در واﻗﻊ ﺁنهﺎ دﻧﺒﺎﻟﻢ ﺁﻡﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ دﻧﺒ ﺎل‬
‫هﻤﻪ ﻡﯽرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻡﻦ هﻢ ﻳﻜﻴﺶ‪ .‬ﻧﻮروز ‪“ ١٣٦٦‬ﻋﻴ ﺎل” ﺁن زﻡ ﺎﻧﻢ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ﻳ ﻚ ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﻧ ﻮروزﯼ را ﺑ ﺎ‬
‫چﻨﺪ اﻳﺮاﻧﯽ دﻳﮕﺮ دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺁن روزهﺎ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻡﺜ ﻞ ﺷ ﻜﺎرچﯽ دﻧﺒ ﺎل اﻳﺮاﻧﻴ ﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺷﻜﺎرﺷ ﺎن‬
‫آﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋ ﺮاق ﺑﻜ ﺸﺎﻧﻨﺪﺷﺎن‪ .‬ﻡ ﺎ ه ﻢ از هﻤ ﻴﻦ اﻳﺮاﻧ ﯽه ﺎ ﺑ ﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻈ ﺎهﺮات‪ ،‬ﻧﺸ ﺴﺖ‪ ،‬و ﺧﻴﻠ ﯽ‬
‫آﺎرهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺳﺮاغ ﻡ ﺎ را ﻡ ﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺮاغ ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎ را ﻡ ﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎ آ ﻪ ﻋﺎﻗ ﻞﺕ ﺮ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺟﻮاب رد ﻡﯽدادﻧﺪ‪ .‬ﻡ ﻦ آ ﻪ ﻓﻘ ﻂ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮ” ﺑ ﻮدم‪ ،‬ﺟ ﻮاب رد ﻧﻤ ﯽدادم‪ .‬ﺳ ﺮاغ ﻋﻴ ﺎل را ه ﻢ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ هﻢ آﺎر آﺮدﻧﺪ آﻪ هﻢ ﻡﺎ را از هﻢ ﺟﺪا آﻨﻨﺪ و هﻢ ه ﺮ دوﻡ ﺎن را ﺑ ﻪ ﻋ ﺮاق و ﺑ ﻪ رواﺑ ﻂ‬
‫ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻋﻴﺎل چﻬﺎر‪/‬ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﯽ ﺑﻮد در ﻓﺮﻧﮓ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ دم ﺑﻪ ﺕﻠﻪ ﻧﻤ ﯽداد‪ .‬ﻡ ﻦ آ ﻪ ﻏﻴ ﺮ‬
‫از ﺁن دو ﺕ ﺎ ﺟﻮﺟ ﻪﯼ ﻗﺒﻠ ﯽ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ را ه ﻢ در ﺷ ﻜﻢ داﺷ ﺘﻢ‪ ،‬و ﺕ ﺎزﻩ ه ﻢ از اﻳ ﺮان ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ ﺑ ﻮدم‪،‬‬
‫دﻧﺒﺎﻟﺸﺎن راﻩ اﻓﺘﺎدم‪ .‬ﺑﻪ ﻡﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻋﺘﻤﺎد ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩهﺎﺷ ﺎن راه ﻢ ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ‪ .‬ﻋﻴ ﺎل را راﻩ‬
‫ﻧﻤﯽدادﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ از او ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﺎﻡﻪهﺎﯼ ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﯽ هﻤﺴﺎﻳﻪهﺎﻡﺎن را آ ﻪ چﻨ ﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪزدد و ﺑﻪ ﺁنهﺎ ﺕﺤﻮﻳﻞ دهﺪ‪ .‬ﻡﻦ از اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﻋﻴﺎل ه ﻢ ﮔﻮﻳ ﺎ ﻳﻜ ﯽ‪/‬دوﺑ ﺎر ﺑ ﻪ ﺻ ﻨﺪوق‬
‫ﭘﺴﺘﯽ هﻤﺴﺎﻳﻪهﺎ ﺷﺒﻴﺨﻮن زدﻩ‪ ،‬و ﻧﺎﻡﻪهﺎﯼ ﻡﺮدم را ﺑﻪ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺕﺤﻮﻳ ﻞ دادﻩ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ اﻟﺒﺘﻪ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺁﺧ ﺮ ﺁن ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ ه ﻢ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮ” ﺑ ﻮد و‬
‫ﺷﻴﻔﺘﻪﯼ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ!‬
‫ﺟﻤ ﺎﻋﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻋﻴ ﺎل ﻡﺮﺑﻮﻃ ﻪ در ﺑ ﺮاﻩ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﻡﺮاﺳ ﻢ ﻧ ﻮروزﯼ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٦٦‬هﻤ ﺮاﻩ و‬
‫هﻤﻜﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻡﺮا هﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﺮاﺳﻢ دﻋﻮت آﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻡﺎ ﺕﺎآﻴﺪ آﺮدﻧﺪ آﻪ ﺕﻮ دﻋﻮﺕﯽ؛ اﻡ ﺎ ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان هﻤ ﺴﺮ ﻋﻴ ﺎل ﻡﺮﺑﻮﻃ ﻪ‪ .‬ﻡ ﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ ﻧ ﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﺧﻴ ﺎل ﻡ ﯽآ ﺮدم ﺷ ﺮآﺖ در ﻡﺮاﺳ ﻢ‬
‫ﻧﻮروزﯼ ﺁدمهﺎﯼ ﻋﺎدﯼاﯼ آﻪ ﺳﺎلهﺎ ﭘﻴﺶ هﻮادار ﺳﺎزﻡﺎن ﺑ ﻮدﻩ و ﻡ ﺪﺕﯽ اﺳ ﺖ آﻨ ﺎر آ ﺸﻴﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬آﻔ ﺮ‬
‫ﻻﻳﻐﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮﻓﺘﻢ و ﺕﻮﯼ ﺧﺎﻧﻪام ﺕﻤﺮﮔﻴﺪم و ﺑﺮﻧﺎﻡﻪهﺎﯼ ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ اﻳﻨﺠﺎ را ﺕﻤﺎﺷﺎ آﺮدم‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ ﻋﻴ ﺎل‬
‫ﻡﺮﺑﻮﻃﻪ در اﻳﻦ ﻡﺮاﺳﻢ ﻡﻘﺎﻟﻪاﯼ از آﺘ ﺎب آ ﻮﻳﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ را ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم “ﻧ ﻮروز” روﺧ ﻮاﻧﯽ آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑ ﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ در ﺁن ﺟﻠ ﺴﻪ ﻳ ﻚ ﺑ ﺎﻧﻮﯼ ﻡﻌﻈ ﻢ ﺟﺎﺳ ﻮس ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ه ﻢ ﺡ ﻀﻮر داﺷ ﺖ و ﺕﻤ ﺎم اﺧﺒ ﺎر و‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻡﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﻡﺮاﺳ ﻢ را در اﺧﺘﻴ ﺎر ﻡ ﺴﺌﻮل ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ در ﺷ ﻬﺮ ﻓﺮاﻧﻜﻔ ﻮرت ﺁﻟﻤ ﺎن‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺁﺧﺮ هﻔﺘﻪ آﻪ ﺑﺎز هﻢ ﻡﻦ ﺑﺎ دو ﺕﺎ ﺟﻮﺟﻪام و ﺁن ﻳﻜﯽ آﻪ در ﺷﻜﻢ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺻﺎدق )ﻡﺠﻴﺪ ﺳﺎچﻤﻪاﯼ( ﻡﺴﺌﻮل ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻡ ﺮا ﺑ ﻪ دﻓﺘ ﺮش اﺡ ﻀﺎر آ ﺮد و ﮔ ﺰارش ﺟﻠ ﺴﻪ را ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻦ داد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﺕﻠﺨﯽ ﭘﺮﺳﻴﺪ آ ﻪ چ ﺮا ﻋﻴ ﺎل ﻡﺮﺑﻮﻃ ﻪ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﻡﻘﺎﻟ ﻪﯼ “ﻧ ﻮروز” ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﭘﻴ ﺎم‬
‫ﻧﻮروزﯼ ﺑﺮادر ﻳﺎ ﺧﻮاهﺮ را ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮادر اﺻﻄﻼﺡﯽ ﺑﻮد آﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ ﺑ ﻪ آ ﺎر‬
‫ﻡﯽرﻓﺖ و ﺧﻮاهﺮ هﻢ اﻟﺰاﻡﺎ ﺑﺮاﯼ ﻋﻴﺎل و هﻤﺮدﻳﻒ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ اﻳﻦ ﺟﻨﺎب‪ ،‬ﺳ ﺮآﺎر ﻋﻠﻴ ﻪ ﺑ ﺎﻧﻮ ﻡ ﺮﻳﻢ‬
‫ﻗﺠﺮﻋﻀﺪاﻧﻠﻮ ﻡﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﻡ ﺮﻳﻢ رﺟ ﻮﯼ‪ .‬راﺳ ﺘﺶ ﻡ ﻦ ﺡﺘ ﺎ از اﻳ ﻦ ﺟ ﺎﯼ آ ﺎر ه ﻢ ﺧﺒ ﺮ ﻧﺪاﺷ ﺘﻢ‪ .‬ﺷ ﻜﺎف‬
‫ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ ﺑﻴﻦ ﻡﻦ و ﻋﻴﺎل ﺑﻪ ﺟﺎهﺎﯼ ﺑﺎرﻳﻜﯽ آﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪهﺎ ﺕﺤﺖ زﻋﺎﻡﺖ هﻤﻴﻦ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ‬

‫‪٣٥‬‬
‫ﺑ ﻪ ﺟ ﺪاﻳﯽ آ ﺸﻴﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﺻ ﺎدق ﮔﻔ ﺘﻢ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻡﺮاﺳ ﻢ ﺷ ﺮآﺖ ﻧﻜ ﺮدﻩام‪ ،‬از چﻨ ﻴﻦ “ﺟﻨ ﺎﻳﺘﯽ” ه ﻢ‬
‫ﺑﯽﺧﺒﺮم؛ وﻟﯽ چﺮا ﺑﺮاﯼ آﺎرﯼ آﻪ آ ﺲ دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡ ﺮا ﻡﺤﺎآﻤ ﻪ ﻡ ﯽآﻨﻴ ﺪ!؟ ﮔﻔ ﺘﻢ آ ﻪ اﮔ ﺮ‬
‫ﺧﻮﺷﻢ ﻡﯽﺁﻡﺪ‪ ،‬ﺡﺘﻤﺎ در اﻳﻦ ﻡﺮاﺳﻢ ﺷﺮآﺖ ﻡﯽآ ﺮدم‪ .‬ﻻﺑ ﺪ ﻡ ﻦ ه ﻢ از ﺷ ﺮآﺖ در اﻳ ﻦ ﺟﻠ ﺴﻪ راﺿ ﯽ‬
‫ﻧﺒﻮدم‪ .‬ﻡﯽداﻧﺴﺘﻢ ﺟﺎﺳﻮس ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ زﻧﯽ اﺳﺖ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺷ ﻬﻴﻦ آ ﻪ ﺕﻤ ﺎم رﻓ ﺖ و‬
‫ﺁﻡﺪهﺎﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺷﻬﺮ دارﻡﺸﺘﺎت را ﮔ ﺰارش ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺁنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎن را ﻡ ﯽﺷ ﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑ ﺮاش‬
‫اهﻤﻴﺘﯽ ﻗﺎﺉﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺎﺳﻮﺳﯽه ﺎ و ﺟﺎﺳﻮﺳ ﯽه ﺎﯼ ﺟﺎﺳﻮﺳ ﺎن هﻤﺠ ﻮار ]ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ[‬
‫هﻢ چﻨﺪان ﺑﺮاﺷﺎن ﻡﻬﻢ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻪ آﺎر ﺧﻮدﺷ ﺎن ﻡ ﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺕ ﺮﻩ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ دو ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺧ ﺮد‬
‫ﻧﻤ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎﻧﯽ آ ﻪ آ ﺴﯽ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻡﺠﺎه ﺪ در زﻧ ﺪان ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ‬
‫آ ﺴﯽﺷ ﺎن ﻃﻌﻤ ﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺷ ﺪﻩ و آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬دﻟ ﺸﺎن ﻧﻤ ﯽﺁﻡ ﺪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ راﺡﺘ ﯽه ﺎ از‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ هﺮچﻨﺪ آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽهﺎﺷ ﺎن ﺑﺪﺷ ﺎن ﻧﻤ ﯽﺁﻡ ﺪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺑ ﯽ ﺳ ﺮ و ﺻ ﺪا و ﺳ ﺎﻟﻢ و‬
‫ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳ ﯽاﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑﻴﭽ ﺎرﻩه ﺎ هﻤﻴ ﺸﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع ﮔﺰارﺷ ﺎت ﺷ ﻬﻴﻦ ﺧ ﺎﻧﻢ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺡﺘﻤ ﺎ‬
‫اﻋﺼﺎﺑ ﺸﺎن ه ﻢ از اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع ﺧﺒﺮچﻴﻨ ﯽه ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ‪/‬ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺧ ﺮدﻩ ﺟﺎﺳﻮﺳ ﺎن ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﺮد ﺑ ﻮد‪ .‬ﻡﺠﻴ ﺪ ﺳ ﺎچﻤﻪاﯼ )ﺻ ﺎدق( ﻳ ﻚ ﺳ ﺎل ﺑﻌ ﺪ از اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن‪ ،‬در ﻟﺸﻜﺮآ ﺸﯽ ﻧ ﺎﻡﻮﻓﻖ‬
‫ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ و ﺑﺎﻧﻮ ﺑﻪ اﻳﺮان‪ ،‬در ﻋﻤﻠﻴﺎﺕﯽ ﻡﻮﺳﻮم ﺑ ﻪ ﻓ ﺮوغ ﺟﺎوﻳ ﺪان‪ ،‬در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٣‬ﻡ ﺮداد ‪١٣٦٧‬‬
‫ﻧﻔﻠﻪ و ﺡﺮام ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻚ ﺳﺎدﻩ ﻟﻮح ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﺎدش ﺑﺨﻴﺮ!‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﺷﻨﻴﺪم آﻪ ﻡﺤﻞ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽهﺎﯼ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺡ ﺴﻴﻨﻴﻪﯼ ارﺷ ﺎد ـ ﺁن دو ﺳ ﻪ‬
‫ﺳﺎﻟﯽ آﻪ ﺑﻪ راﻩ ﺑﻮد ـ ﻡﺤﻠﯽ اﺳﺎﺳﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﺎرﮔﻴﺮﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺁن‬
‫زﻡ ﺎن ﺳ ﺎزﻡﺎن‪ ،‬ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎ را از هﻤﺎﻧﺠ ﺎ و از هﻤ ﺎن زﻳ ﺮزﻡﻴﻦ ﺡ ﺴﻴﻨﻴﻪﯼ ارﺷ ﺎد “ﻗ ﺮ” زدﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن آﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻌﺪهﺎ هﻢ ﺑﻪ آﺸﺘﻨﺸﺎن دادﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز ﻡ ﻮرد ﻏ ﻀﺐ‬
‫ﺷﺨﺺ رهﺒﺮﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺡﺘﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ آ ﻪ آﻠ ﯽ از هﻤ ﺎن ﻓﺮﻗ ﺎﻧﯽه ﺎ و ﺁرﻡ ﺎن ﻡﺴﺘ ﻀﻌﻔﻴﻨﯽه ﺎ و…‬
‫دﻳﮕﺮ ﻡﺪﻋﻴﺎن راﻩ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﻧﻴﺮوﯼ زﻧﺪﻩ و ﻡﺮدﻩ و زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺡ ﺎج ﺁﻗ ﺎ رﺟ ﻮﯼ‬
‫اﺻ ﻼ از اﻳ ﻦ رﻗﻴ ﺐ ﻡ ﺮدﻩ ﺧﻮﺷ ﺶ ﻧﻤ ﯽﺁﻡ ﺪ و ﺳ ﺎله ﺎ ﺑ ﻮد آ ﻪ در درون ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﺶ ﺑ ﻪ »ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‬
‫زداﻳ ﯽ« ﻡ ﺸﻐﻮل ﺑ ﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ چﻨ ﺪان ﺁش ده ﻦ ﺳ ﻮزﯼ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬چ ﺮا‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﻚ دﺧﺘ ﺮك‬
‫هﺠﺪﻩ‪/‬ﻧﻮزدﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ هﻴﻮﻻﻳﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻧﻤﯽآﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺁرواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴﺎن ﻡﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ آﻪ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﺎ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻳﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺕﺌﻮرﯼ “ﺟﻨﮓ ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪ ،‬هﻢ اﺳﺘﺮاﺕﮋﯼ‪ ،‬هﻢ ﺕﺎآﺘﻴﻚ” آﻪ ﺳﺮﻟﻮﺡﻪﯼ ﺕﻤﺎم رﻓﺘﺎرهﺎﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ اﻳﻦ‬
‫ﺳ ﺎزﻡﺎن در دو دورﻩﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان ـ ﺷ ﺎﻩ و ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ـ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‬
‫ﺐ ﺟﻨﺒﺶ ﺿﺪ ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‬ ‫ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ را اﻡﺎم ﺡﺴﻴﻦ و ﺧﻮدش را زﻳﻨ ِ‬
‫اﺳﺎﺳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ “روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻡﺘﻌﻬﺪ ﻡﺴﺌﻮل” ﺕﻜﻴﻪ داﺷﺖ و اﮔ ﺮ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻧﻜ ﻨﻢ در ﺁﺧ ﺮﻳﻦ آﺘ ﺎﺑﺶ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫“ﺕﺨﺼﺺ” ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد آﻪ اﻧﻘﻼب ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﺮان زود اﺳ ﺖ و اﮔ ﺮ ﺡ ﺎﻻ ]ﺳ ﺎله ﺎﯼ ‪١٣٥٥‬و ‪ ١٣٥٦‬ﺕ ﺎ‬
‫زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮدش زﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮد[ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ رخ ده ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ارﺕﺠ ﺎع ﻡ ﯽاﻧﺠﺎﻡ ﺪ آ ﻪ اﻧﺠﺎﻡﻴ ﺪ؛ ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ آ ﻪ‬
‫ﺧﻮدش ﺁنهﺎ را ﺑﻪ ﻡﻴﺪان آﺸﻴﺪ و دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺟﻤﻌﺸﺎن آﻨﺪ‪ .‬ﺟ ﻦه ﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑ ﺎزﯼه ﺎﯼ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﺎ آﻠﻤﺎت‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺮﺁن و ﺑﺎ ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬از ﭘﺸﺖ دﻳﻮارهﺎﯼ ﺡﻮزﻩهﺎ ﻳﻜﺒﺎرﻩ ﺑﻪ ﻡﻴﺪان رﻳﺨﺘﻨ ﺪ و زدﻧ ﺪ‬
‫و ﺑﺮدﻧﺪ و ﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻴﭻ آﺲ هﻢ رﺡﻢ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﯽ از ﺟﺪا ﺷﺪﮔﺎن از ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ روزﯼ ﻡﯽﮔﻔﺖ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ در ﺷﻬﺮ ﺑﻮﺧﻮم ﺁﻟﻤﺎن‬
‫درس ﻡﯽﺧﻮاﻧﺪ و هﻤﺎن زﻡﺎن هﻢ ﺑ ﻪ ﻋ ﻀﻮﻳﺖ اﻧﺠﻤ ﻦه ﺎﯼ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺁﻟﻤ ﺎن ]واﺡ ﺪ ﺧ ﺎرج‬
‫آ ﺸﻮرﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ[ درﺁﻡ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻧ ﻮﻋﯽ “اﻧﺒ ﺮ” ﺕﻬﻴ ﻪ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﻴﺮون آﺸﻴﺪن ﻧﺎﻡﻪهﺎﯼ اﻳﺮاﻧﯽهﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳ ﮋﻩ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺳ ﺎآﻦ ﺧﻮاﺑﮕ ﺎﻩه ﺎﯼ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﯽ ﺷ ﻬﺮ‬
‫ﺑﻮﺧﻮم‪ ،‬از ﺻﻨﺪوقهﺎﯼ ﭘ ﺴﺘﯽﺷ ﺎن ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ‪» :‬ﻧﻴﻤ ﻪه ﺎﯼ ﺷ ﺐ ﺕ ﻴﻢ ﺳ ﻪ ﻧﻔ ﺮﻩاﯼ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻡ ﯽدادﻳ ﻢ‪ ،‬دو‬

‫‪٣٦‬‬
‫ﻧﻔﺮﻡﺎن آﺸﻴﻚ ﻡﯽدادﻧﺪ و ﻧﻔﺮ اﺻﻠﯽ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻡﯽرﻓﺖ ﺳﺮاغ ﺻﻨﺪوقهﺎﯼ ﭘﺴﺘﯽ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺑ ﺎ ﻳ ﻚ‬
‫ﻓﻘﺮﻩ “اﻧﺒﺮ” ﺳﺎزﻡﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺻﻨﺪوقهﺎﯼ ﭘﺴﺘﯽ ﻡﺮدم را ﺧﺎﻟﯽ ﻡﯽآﺮد‪«.‬‬
‫راﺑﻄﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻴﺎل ﻡﺮﺑﻮﻃﻪﯼ ﺁن زﻡﺎن ﻡﻦ دﺳﺘﻮر ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ دادﻩ ﺑﻮد آﻪ ﺑﻪ ﺻﻨﺪوقه ﺎﯼ‬
‫ﭘﺴﺘﯽ اﻳﺮاﻧﻴﺎن هﻤﺴﺎﻳﻪ دﺳﺘﺒﺮد ﺑﺰﻧﺪ‪“ ،‬ﺑﺮادر”ﯼ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﻡﻬﺮداد آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ آﺎره ﺎﯼ ﺧ ﻼف‬
‫ﻗ ﺎﻧﻮن و ﻋ ﺮف در ﻓﺮﻧ ﮓ ـ ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ در زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﺮدم ﻋ ﺎدﯼ اﻳ ﺮان ـ ﻳ ﺪﯼ ﻃ ﻮﻻ داﺷ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ آﻠﯽ از اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺎب ﺧ ﻼفآ ﺎرﯼ ﻳ ﺎد ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑﻴﺨ ﻮد ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﺟﻨ ﺎﺑﺶ ﺳ ﺎله ﺎ ﭘ ﺲ از‬
‫ﺑﺮﻳﺪن از ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺎدﯼ ﻡﺸﻐﻮل ﺷ ﺪن‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﺡ ﻀﺮات ﻳﻘ ﻪ ﻡ ﯽدراﻧ ﺪ و‬
‫ﻧﺨﻮد و ﻟﻮﺑﻴﺎ ﭘﺎك ﻡﯽآﻨﺪ!!‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎ ﻓﺮد ﺳﻴﺎﺳﯽ ]و ﺡﺘﺎ ﻏﻴ ﺮ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ[ را ﺑ ﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ راﻩ ﺑ ﺮ‬
‫اﺳﺎس ﺁن ﺿ ﺮب اﻟﻤﺜ ﻞ ﻗ ﺪﻳﻤﯽﻡ ﺎن‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﺁن هﻤ ﺴﻔﺮ ﺷ ﻮﻳﻢ و ﻳ ﺎ هﻤ ﺴﻔﺮﻩ‪ .‬از ﭘﺰه ﺎ و‬
‫ﺷﻌﺎرهﺎ و اداهﺎﯼ ﺑﻴﺮوﻧﯽ هﻴﭽﻜﺲ و هﻴﭻ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺁن را ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ را ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻡﺸﺘﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺧﺮوار را‪ ،‬ﻧﻪ در ﺷﻌﺮ و ﺷﻌﺎرهﺎ و ﺧﻄﺎﺑﻪهﺎﯼ ﺁﺕ ﺸﻴﻦ رهﺒ ﺮش و ﻧ ﻪ ﺡﺘ ﺎ در‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪهﺎ و ادﻋﺎه ﺎش‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ از درون و از زﺑ ﺎن و ﺑﻴ ﺎن آ ﺴﺎﻧﯽ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن را در‬
‫دروﻧﯽﺕﺮﻳﻦ زواﻳﺎ و ﻡﻨﺎﺳﺒﺎت ﺁن‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ و ﮔﻮﺷﺘﺸﺎن ﺕﺠﺮﺑﻪ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﺎﻳﺪ از زﺑ ﺎن‬
‫و ﺑﻴ ﺎن آ ﺴﺎﻧﯽ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ آ ﻪ زﻧ ﺪاﻧﯽ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ؛ چﻨﺎﻧﭽ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را ه ﻢ ﻧ ﻪ در‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪهﺎﯼ “ژوآﻮﻧﺪ” ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﻌﺎرهﺎ و ﺧﻄﺎﺑﻪهﺎﯼ ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳ ﺮوش و ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‬
‫و ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﺡﺘ ﺎ ﺑﻴ ﺎن ده ﺎﺕﯽ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ در درون ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ‪ ،‬رواﺑ ﻂ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬رﻓﺘﺎرهﺎﯼ ﻡﺨﻔﯽ و زﻳﺮزﻡﻴﻨﯽ‪/‬اﻃﻼﻋﺎﺕﯽاش ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را ﺑﺎﻳ ﺪ از زﺑ ﺎن‬
‫و ﺑﻴﺎن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و ﺡﺘ ﺎ ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳ ﯽاش ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﻧ ﻮع راﺑﻄ ﻪاﯼ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺡﺎآﻢ و ﻏﻴﺮﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺎ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺎن و زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧ ﺸﺎن دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ وﺳ ﻴﻠﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺁﻧﻬﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﻡ ﺴﻌﻮد‬
‫رﺟ ﻮﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ ﻃ ﻼقه ﺎﯼ اﺟﺒ ﺎرﯼ ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ‪/‬اﺟﺒ ﺎرﯼ درون ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺎم‬
‫اﻋ ﻀﺎ و آﺎدره ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن از ﺳ ﺎل ‪ ١٣٦٨‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ ﺕﺤﻤﻴ ﻞ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺟ ﺎﻟﺒﯽ دارد‪ .‬ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪:‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴ ﺪ چ ﻪ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع زن دارﻳ ﺪ‪ ،‬ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ دروﻧ ﯽﺕ ﺮﻳﻦ رواﺑﻄﺘ ﺎن ﺑ ﺎ‬
‫هﻤﺴﺮاﻧﺘﺎن ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ چﻪ ﻡﻌﺎﻡﻠﻪاﯼ ﺑ ﺎ هﻤ ﺴﺮﺕﺎن دارﻳ ﺪ! ﻡ ﻦ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺎر ﻡ ﻮاﻓﻘﻢ‪ .‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮ‬
‫اﻳﺮاﻧ ﯽ را در درون و ﺧ ﺼﻮﺻﯽﺕ ﺮﻳﻦ راﺑﻄ ﻪاش ﺑ ﺎ اﻧ ﺴﺎنه ﺎﯼ ﭘﻴﺮاﻡ ﻮﻧﺶ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻡﻮﺿ ﻮع ﻗ ﺪرت‬
‫ﺑﻬﺘﺮ ﻡﯽﺕﻮان ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺕﺎ در ﺷﻌﺎر و آﺘﺎب و ﺧﻄﺎﺑﻪاش‪ .‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮ اﻳﺮاﻧ ﯽ آﺘ ﺎﺑﺶ را آ ﻪ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪،‬‬
‫ﺷﻌﺎرش را آﻪ ﻡﯽدهﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺮش را آﻪ ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻳ ﻚ دﻡ ﻮآﺮات‪ ،‬ﻳ ﻚ اوﻡﺎﻧﻴ ﺴﺖ و ﻳ ﻚ ﻋﻨ ﺼﺮ ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺑﺸﺮﯼ رادﻳﻜﺎل اﺳﺖ‪ ،‬اﻡﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل دآﺘﺮ ﻡﻬﺮداد ﺑﻬ ﺎر در ﺧﺎﻧ ﻪ‪ ،‬زﻧ ﺶ آﻠﻔ ﺖ اوﺳ ﺖ‪ .‬در ﺧﺎﻧ ﻪاش ﻳ ﻚ‬
‫ارﺑﺎب اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺮدﻩ دار اﺳﺖ‪ ،‬چﻪ در ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩﯼ ﺟﻨﺴﯽاﯼ آ ﻪ از هﻤ ﺴﺮش ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و چ ﻪ در‬
‫ﺑﻴﮕﺎرﯼاﯼ آﻪ ﺑﻪ هﻤﺴﺮش ﺕﺤﻤﻴﻞ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ آ ﻪ چ ﺮا ﻡ ﺎ ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ از رواﺑ ﻂ ﻗﺒﻴﻠ ﻪاﯼ‪/‬ﺑ ﺮدﻩدارﯼ‬
‫ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ ﻡﻨﺎﺳﺒﺎﺕﻤﺎن ﻋﺒﻮر آﻨﻴﻢ و راﺑﻄﻪاﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻧ ﺴﺎنه ﺎﯼ ﭘﻴﺮاﻡﻮﻧﻤ ﺎن ﺑﺮﻗ ﺮار آﻨ ﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﺎ ﻡ ﺪﻧﻴﺖ را ﺕﻨﻬ ﺎ در ﻓ ﺮم و ﺑ ﯽﻡﺤﺘ ﻮا ﭘﺬﻳﺮﻓﺘ ﻪاﻳ ﻢ؛ ﺑ ﺎﻻﺕﺮ ﺑ ﺮوم‪ ،‬ﺁن را ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ چﻮن اﻳﻦ ﻡﻔﺎهﻴﻢ ﭘﺲ از ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ “ﻡﺪ” ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁﻧﻬ ﺎ را‬
‫ﺡﻔ ﻆ ﻡ ﯽآﻨ ﻴﻢ و و ﺑﺠ ﺎ و ﻧﺎﺑﺠ ﺎ ﺑﻠﻐﻮرﺷ ﺎن ﻡ ﯽآﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫آﻤﺪﯼ اﺳﺖ و ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ رهﺒﺮﯼ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺎﺳ ﺎ ه ﻴﭻ درآ ﯽ از ﻡﻮﺿ ﻮع ﺡﻘ ﻮق‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ رهﺒ ﺮﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺳ ﺘﻢ ﺟﻨ ﺴﯽ ﺑ ﺮ زﻧ ﺎن ]آ ﻪ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﺁﻡﻮزشهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ اﺳﻼم در ﺑﻴﻦ اﻳﺮاﻧﻴﺎن اﺳﺖ[ آﻮﺷ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ در اﻳ ﻦ ‪ ١٥‬ﺳ ﺎل ـ از ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٣٦٨‬ﺕﺎ آﻨﻮن ـ اﺳﺎﺳﺎ راﺑﻄﻪﯼ ﺟﻨﺴﯽ را در ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﻧﻔﯽ آﻨﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ‬
‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧ ﻮﻋﯽ دﺳ ﺘﻮر ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ و وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ “آﻨﺘ ﺮل ﻧﻴ ﺮو” اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺳ ﺨﻨﯽ ﻧﻤ ﯽﮔ ﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ‬

‫‪٣٧‬‬
‫ﻡﯽﺧﻮاهﻢ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ آﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن اﮔﺮ ‪ ١٥‬ﺳﺎل اﺳﺖ رﻳﺎﺿﺖ ﺟﻨﺴﯽ را ﺑﺮ اﻓ ﺮادش ﺕﺤﻤﻴ ﻞ آ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ آﻪ اﺳﺎﺳﺎ هﻴﭻ درآ ﯽ از ﻡﻮﺿ ﻮع اﻧ ﺴﺎن و ﺡﻘ ﻮق و ﺧﻮاﺳ ﺖه ﺎ و ﺕﻤ ﺎﻳﻼت‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ ﻧﺪارد‪ .‬راﻩ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺳﺘﻢ ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬آﻮر آﺮدن راﺑﻄﻪهﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬راﺑﻄ ﻪﯼ ﺟﻨ ﺴﯽ‬
‫ﻳﻚ راﺑﻄﻪﯼ ﻇﺮﻳﻒ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﯽ و ﺧﻮاﺳ ﺘﻨﯽ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻴﻦ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ ،‬آ ﻪ ﻡﻴ ﺎن ﺕﻤ ﺎﻡﯽ ﻡﻮﺟ ﻮدات ﺟﺎﻧ ﺪار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‪ ،‬زاﻳ ﺶ و ﭘﻮﻳ ﺎﻳﯽاش را از راﺑﻄ ﻪﯼ ﺟﻨ ﺴﯽ آ ﺴﺐ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺕﻮﻟ ﺪ و ﻧ ﻮ ﺷ ﺪن‪ ،‬ﻡﻴ ﻮﻩﯼ‬
‫ﺑﻼﻓ ﺼﻞ راﺑﻄ ﻪه ﺎﯼ ﺟﻨ ﺴﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳ ﻚ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺟﻨ ﺴﯽ ﺳ ﺎﻟﻢ و ﻋﺎﺷ ﻘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡ ﺎﻧﻌﯽ در راﻩ‬
‫“ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﺳﺎزﻡﺎﻧﯽ” و ﺑﺮاﯼ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ هﻴﭻ ﻏﻮﻟﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ اﻧﮕﻴ ﺰﻩ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻧﻴ ﺮو ﺑﺪه ﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ آﻪ اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن ـ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ و اﺡﻤﻘﺎﻧﻪ ـ اﻧﺠﺎم دادﻩ اﺳﺖ و ﻡﯽدهﺪ‪ ،‬ﻧﻔﯽ و ﺡﺬف اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑ ﻮد و‬
‫ﻧﻪ ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ چﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و چﮕﻮﻧﻪ راﺑﻄﻪاﯼ ﻏﻴ ﺮ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺳ ﺘﻢ‬
‫ﺟﻨﺴﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻡﻮزش ﻡﺮدان ـ و اﻟﺒﺘﻪ زﻧﺎن ـ ﺑﺮاﯼ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از راﺑﻄﻪﯼ ارﺑﺎب‪/‬رﻋﻴﺘﯽ‬
‫ﻡﻮﺟﻮد در ﺑﻴﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ‪/‬ﺳﻨﺘﯽ اﻳﺮاﻧﯽ آﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﯼ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ را ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽدهﻨﺪ‪،‬‬
‫راﻩ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ اﻧﺴﺎنهﺎ را از ﻃﺒﻴﻌﯽﺕﺮﻳﻦ راﺑﻄﻪهﺎﺷﺎن ﻡﻤﻨﻮع آﻨﻨﺪ‪ ،‬راﻩ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺁﻡﻮزش دادﻩ ﺷﻮد هﻤﻪﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ را ـ ﺡﺘﺎ هﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن را ـ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و اﮔ ﺮ ﺑ ﺮ‬
‫اﺳ ﺎس اﺧ ﻼق اﺳ ﻼﻡﯽ‪ /‬ﺕﺒﻌ ﻴﺾ ﺁﻡﻴ ﺰ ﺟﻨ ﺴﯽﺷ ﺎن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن را اﺳ ﺘﺜﻤﺎر آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬رﻳﺸﻪهﺎﯼ اﻳﻦ اﺳﺘﺜﻤﺎر و ﺕﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﯽ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺑﺎ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺁن از ﺳ ﺘﻢ ﺟﻨ ﺴﯽ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ ﻧﻪ اﻳﻦ آﻪ اﺳﺎﺳﺎ راﺑﻄﻪﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻃﺒﻴﻌﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎنهﺎ را ﺡ ﺬف آﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ‬
‫هﻤﺎﻧﻘﺪر اﺡﻤﻘﺎﻧﻪ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاﯼ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن دزدﯼ‪ ،‬دﺳﺖ دزد را ﻗﻄﻊ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ از ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﺮدن‬
‫دزدﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺴﺎنهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﻼف ﻧﺎچﺎر ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آﺎر و رﻓﺎﻩ اﻳﺠ ﺎد آ ﺮد‪ .‬ﺟﺎﻡﻌ ﻪاﯼ آ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺷﻨﺎﺧﺖ و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻋﻠﺖهﺎ‪ ،‬ﻡﻌﻠﻮلهﺎ را ﻧ ﺎﺑﻮد ﻡ ﯽآﻨ ﺪ ـ ﺁﻧﻬ ﻢ در آﻤ ﺪﯼ ﺕ ﺮﻳﻦ وﺟﻬ ﺶ ـ‬
‫ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ درد ﺟﺎﻡﻌ ﻪ را درﻡ ﺎن ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ درده ﺎ و ﺑﻴﻤ ﺎرﯼه ﺎ و ﻧﺎﺳ ﺎزوارﯼه ﺎﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ و‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﻡﯽدهﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻓﺤﺸﺎ در ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧ ﻮرد‬
‫ﺧﺸﻦ ﺑﺎ ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ زﻧﺎن‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻧﻤﺎدﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺧﻴ ﺎل ﻡ ﯽآﻨ ﺪ “ﻋﻠ ﺖ”‬
‫ﻓﺤﺸﺎﺳﺖ‪ .‬در ﻳﻚ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﺳﺎﻟﻢ ﻳﺎ آﻤﺘﺮ ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬اﮔﺮ ﺡﻘﻮق ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺑ ﻪ رﺳ ﻤﻴﺖ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫اﮔﺮ آﺎر و اﻡﻨﻴﺖ و ﺁﺳﺎﻳﺶ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﻡﻨﻴﺖ ﺡﻘﻮﻗﯽ و ﻗﻀﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻴﺎن ﺳﺎدﻩاش اﻡﻨﻴﺖ ﺟﺎﻧﯽ و ﻡﺎﻟﯽ‬
‫و ﺷﻐﻠﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ اﻧﺴﺎنهﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺕﺎﻡﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺕﺎ ﺡﺪودﯼ ﺕ ﺎﻡﻴﻦ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻧﻴ ﺎزﯼ ﺑ ﻪ اﻋﻤ ﺎل‬
‫ﺧ ﺸﻮﻧﺖ در ﺑﺮﺧ ﻮرد ﺑ ﺎ ﻡﻌﻠ ﻮله ﺎ ـ ﺑ ﻪ زﻋ ﻢ اﺳ ﻼﻡﻴﻮن ـ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬زﻧ ﺪﮔﯽ ﻓ ﺮدﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺡﻴﻄ ﻪاﯼ‬
‫ﻡﻤﻨﻮﻋﻪ اﺳﺖ آﻪ هﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬هﻴﭻ ﺧ ﺪا و دﻳ ﻦ و ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﺡ ﻖ ﻧ ﺪارد ﺑ ﻪ ﺁن ﺳ ﺮك ﺑﻜ ﺸﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ وﻇﻴﻔ ﻪاﯼ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻳﻚ ﺡﻜﻮﻡﺖ و ﻳﻚ دوﻟﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺁﻡﻮزش دادن اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ‬
‫از ﺕ ﻀﻴﻴﻖ ﺡﻘ ﻮق دﻳﮕ ﺮ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان اﺳ ﺖ‪ .‬ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ ﺑ ﺎرز ﺕ ﻀﻴﻴﻖ ﺡﻘ ﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎ و ﻳﺎ ﺡﺘﺎ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮنهﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﻡﻔﻬﻮم ﺁﻡﻮزش و ﭘﺮورش را‬
‫ﻧﻤﯽﻓﻬﻤﻨﺪ و درك و ﺕﺼﻮرﯼ هﻢ از ﺁن ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻡﯽآﻮﺷ ﻨﺪ ﺑ ﺎ اﻋﻤ ﺎل ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و اﻟﺒﺘ ﻪ‬
‫ﺑﻪ وﺡﺸﻴﺎﻧﻪﺕﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻡﻤﻜﻦ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﮕﺸﺖ ﻡﻌﻠﻮلهﺎ را ﻗﻄﻊ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺧﻴ ﺎل اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡ ﺸﻜﻞ ﻡﺒ ﺎرزﻩ‬
‫آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕﺤﻘﻴ ﺮ‪ ،‬ﺡ ﺬف ﻓﻴﺰﻳﻜ ﯽ و ﺡﺘ ﺎ ﺷﺨ ﺼﻴﺘﯽ‪ ،‬دﺧﺎﻟ ﺖ آ ﺮدن در زﻧ ﺪﮔﯽ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﯼ “اﻡﺮ ﺑﻪ ﻡﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ ازﻡﻨﻜﺮ” دﺧﺎﻟﺖ در ﭘﻮﺷﺶ و آﻮﺷﺶ اﻧﺴﺎنهﺎ در ه ﺮ‬
‫زﻡﻴﻨﻪاﯼ‪ ،‬ﻡﻌﻴﻮب ﺑ ﻮدن دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽاﯼ را ﺑ ﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﻡ ﯽﮔ ﺬارد آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ و ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﯼ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر را ﺑﻪ ﺻﻼﺑﻪ ﻡﯽآﺸﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺷﺨﺺ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ هﻢ ﺑﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ ـ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑ ﻪ زﻋ ﻢ ﺧﻮدﺷ ﺎن ـ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر زﻧ ﺎن ﻡﻘﺎﺑﻠ ﻪ آ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺕﺤ ﺮﻳﻢ راﺑﻄ ﻪه ﺎﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ دﺳ ﺖ‬
‫ﻡﯽﻳﺎزﻧ ﺪ‪ .‬دﺳ ﺘﺎورد ‪ ١٥‬ﺳ ﺎل چﻨ ﻴﻦ ﺕﺤ ﺮﻳﻢه ﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ اﺳ ﺖ و ﻳ ﻚ ﻡ ﺸﺖ ﻋ ﻀﻮ‬
‫ﻡﻌﻴﻮب و دچﺎر ﺑﺤﺮان و ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺟﻨﺴﯽ آﻪ ﺡﺴﺮتهﺎ و ﻧﺎآ ﺎﻡﯽه ﺎﯼ ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽﺷ ﺎن را در ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‬

‫‪٣٨‬‬
‫و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺑ ﺎزهﻢ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﻡ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﻮدﺳ ﻮزﯼه ﺎﯼ ﺕﺎﺑ ﺴﺘﺎن ‪ ١٣٨٢‬اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن در‬
‫اروﭘ ﺎﯼ ﻡﺮآ ﺰﯼ‪ ،‬ﻧﻤ ﺎدﯼ از هﻤ ﻴﻦ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﻧﻬﻔﺘ ﻪ در اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ و ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن اﺳ ﺖ؛ اﻳ ﻦ‬
‫رﻓﺘﺎره ﺎ چ ﻪ در ﻧ ﻮع راﺑﻄ ﻪه ﺎﯼ ﻡﻄﺒﻮﻋ ﺎﺕﯽاﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎ “رﻗﺒ ﺎ” ﺑﺮﻗ ﺮار ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و چ ﻪ در درون‬
‫ﻡﻨﺎﺳﺒﺎﺕﺸﺎن و چﻪ ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﺎ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح دﺷﻤﻨﺎﻧ ﺸﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺕﺤ ﺮﻳﻢ ازدواج از‬
‫ﺳﻮﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺳﺎدﻩﺕﺮﻳﻦ دﻟﻴﻠﺶ آﻨﺘﺮل ﻧﻴﺮوﺳ ﺖ و در اﺧﺘﻴ ﺎر ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺕﻤ ﺎم زواﻳ ﺎﯼ روح و‬
‫ﺟﺴﻢ ﻳﻚ ﻧﻴﺮو ﺑﺮاﯼ ﺷﺴﺖ و ﺷﻮﯼ ﻡﻐﺰﯼ او و ﺕﺒﺪﻳﻠﺶ ﺑﻪ ﻳﻚ آﻤﺮﺑﻨﺪ اﻧﺘﺨ ﺎرﯼ اﻧﻔﺠ ﺎرﯼ‪ .‬ﺕﻈ ﺎهﺮات‬
‫ﻋﻔﺖﮔﺮاﻳﺎﻧﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺑﺎﺻﻄﻼح ﻓ ﺴﺎد در اﻳ ﺮان اﺷ ﻐﺎل ﺷ ﺪﻩﯼ ﻡ ﺎ‪،‬‬
‫ﺁﻧﻬﻢ ﺑﺎ چﻨﻴﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﻗﺼﺎوﺕﯽ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ آﺸﺘﻦ ﺑﻴﻤﺎر اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎرﯼ و اﻳ ﻦ ﻳ ﻚ راﻩ ﺡ ﻞ‬
‫آﺎﻡﻼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ اﺳ ﺖ و از ﻡﻐ ﺰ ﺟ ﺎدوﮔﺮان ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺻ ﺤﺮاهﺎﯼ ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن و چﻨ ﺪهﺰار ﺳ ﺎل‬
‫ﭘﻴﺶﺕﺮ هﻤﻴﻦ ﻡﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﺕﺌﻮرﯼهﺎ را در آﺘﺎبهﺎﯼ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ادﻳﺎن ﺳﺎﻡﯽ ﺕﺤ ﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺕﺒﻌﻴﺾ ﺟﻨﺴﯽ و ﺳﻨﮕﺴﺎر و آﺸﺘﺎر و ﺕ ﺮور و ﻡﺤ ﺪودﻳﺖه ﺎﻳﯽ دﻳﻨ ﯽ و دﺧﺎﻟ ﺖه ﺎﯼ دﻳﻨ ﯽ در‬
‫اﻡﻮر ﺷﺨﺼﯽ اﻓﺮاد ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻡﯽﺕﻮان دﻳﺪ و ﺕﺎﺳ ﻒ ﺧ ﻮرد‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ ﺟﺎﻡﻌ ﻪاﯼ ﻡ ﺪﻧﯽ‪ ،‬در‬
‫ﮔﺎم ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﻳ ﺪ از ﺕﻮﺡ ﺸﯽ آ ﻪ در رﻓﺘﺎره ﺎﯼ ﺧ ﺸﻦ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻔ ﯽ و ﻃ ﺮد دﻳﮕ ﺮان ﻧﻤ ﺎد ﭘﻴ ﺪا‬
‫ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻡﻠﻐﻤﻪاﯼ از ﺳﻨﺖ و ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠ ﻪاش هﻤ ﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫در اﻳﺮان ﻓﻌﻠﯽ ﺡﺎآﻢ اﺳﺖ‪ .‬ازﺕﻤﺎم اﺳﺒﺎب ﻓﻴﺰﻳﻜﯽ ﺕﻤﺪن و ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺕﻜﻨﻴ ﻚ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﻳﯽﺷ ﺎن را ﺑ ﻪ زور و اﺟﺒ ﺎر ﺑ ﻪ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﺕﺤﻤﻴ ﻞ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ ه ﻢ آ ﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ از ﺳﻨﺖ ﻋﺒﻮر آﻨﻨﺪ و ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ در ﺕﻤﺎم اﻳﻦ ‪ ١٠٠‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺧﻮاه ﺎن ﺕﻠﻔﻴﻘ ﯽ از ﺳ ﻨﺖ‬
‫و ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ در اﻳ ﺮان ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﺳ ﻨﺖﮔﺮاﻳ ﺎن و ﻓﻮﻧﺪاﻡﻨﺘﺎﻟﻴ ﺴﺖه ﺎﻳﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ در درون‬
‫ﻡﻐﺰهﺎﺷﺎن‪ ،‬هﻤﺎن رواﺑﻂ ﻏﻴﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ و ﭘﻴﺶﺕ ﺮ را رﺳ ﻮب دادﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ رﺳ ﻴﺪن‬
‫ﺑﻪ ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ وﺡﺸﻴﺎﻧﻪﯼ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ اﺳﻼﻡﯽ ﻋﺒﻮر آ ﺮد‪ .‬ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان دوﮔﺎﻧ ﻪﯼ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺕ ﺼﻮر دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺟﺎﻡﻌ ﻪاﯼ ﻡ ﺪرن و ﻡ ﺪﻧﯽ ﻏﻴ ﺮﻡﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آﺎﻇﻢ ﻋﻠﻤﺪارﯼ در آﺘﺎب ﭘﺮ از ﺳﻨﺪش ﺑﺎ ﻋﻨﻮان “چ ﺮا ﻏ ﺮب ﺟﻠ ﻮ رﻓ ﺖ و اﻳ ﺮان ﻋﻘ ﺐ ﻡﺎﻧ ﺪ”‬
‫ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﺑﺮﻡﯽﮔﺮدد‪ ،‬دﻻﻳﻞ ﻡﻨﻄﻘﯽ ]![ ﭘﻴﺸﺮوﯼ ﻏﺮب را ﺑﺮﻡﯽﺷﻤﺎرد‪ ،‬اﻡﺎ ﺧﻮد‪ ،‬ﺷﺨﺼﺎ از‬
‫دوﻟﺖ اﺻﻼﺡﺎت ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ دﻓﺎع ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺷ ﻴﺮﻳﻦ ﻋﺒ ﺎدﯼ ﺑﺮﻧ ﺪﻩﯼ ﺟ ﺎﻳﺰﻩﯼ ﺻ ﻠﺢ ﻧﻮﺑ ﻞ‪ ،‬ﺁﻧﺠ ﺎ‬
‫آ ﻪ از ﻧﻘ ﺾ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﺳ ﺨﻦ ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ ،‬اﻡﺮﻳﻜ ﺎ را ﻡﺤﻜ ﻮم ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ از ﺑﻬﺒ ﻮد وﺿ ﻊ‬
‫دﻡﻮآﺮاﺳﯽ ﺳﺨﻨﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺮان ﺕﺤﺖ ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ را ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻡﯽﺁورد‪.‬‬
‫»ﺷ ﻴﺮﻳﻦ ﻋﺒ ﺎدﯼ… در ﮔﻔ ﺖ و ﮔ ﻮ ﺑ ﺎ روزﻧﺎﻡ ﻪﯼ دﯼ وﻟ ﺖ چ ﺎپ ﺁﻟﻤ ﺎن از ﻧﻘ ﺾ ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺑﺸﺮ ﺕﻮﺳﻂ اﻡﺮﻳﻜﺎ اﻧﺘﻘ ﺎد و اﻇﻬ ﺎر اﻡﻴ ﺪوارﯼ آ ﺮد آ ﻪ اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﺎﻧﺪاردهﺎﯼ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‬
‫ارزش ﻗﺎﺉ ﻞ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻋﺒ ﺎدﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت از ﻧﻘ ﺾ ﺡﻘ ﻮق زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن در زﻧ ﺪان اﺑﻮﻏﺮﻳ ﺐ ﻋ ﺮاق و‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﻃﺎﻟﺒ ﺎن در زﻧ ﺪان ﮔﻮاﻧﺘﺎﻧ ﺎﻡﻮ ﻧﮕ ﺮان اﺳ ﺖ… ﮔﻔ ﺖ‪ …:‬در اﻳ ﺮان در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖهﺎﻳﯽ داﺷﺘﻪاﻳﻢ و ﻡﻮﻓﻖ ﺑﻮدﻩ اﻳ ﻢ و ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻳ ﻢ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﻡ ﺴﺘﻘﻞ از دوﻟ ﺖ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ‬
‫دهﻴﻢ… ﻋﺒﺎدﯼ اﻓﺰود‪ :‬ﺡﻤﺎﻳﺖ از دادﮔﺎﻩهﺎﯼ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ اﻗ ﺪام ﻡﻬ ﻢ دﻳﮕ ﺮﯼ در اﻳ ﻦ زﻡﻴﻨ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫هﻤﻪﯼ دوﻟﺖهﺎ از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﺮان و اﻡﺮﻳﻜﺎ ]دو ﻧﺎﻗﺾ ﺡﻘﻮق ﺑ ﺸﺮ[ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ از اﻳ ﻦ راﻩ ﺑﺎﻋ ﺚ ﺕﻘﻮﻳ ﺖ‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﺒﺎدﯼ ﺑﺎ ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻡﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺡﺠﺎب در آﺸﻮر ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺑ ﺪون ﻓﻬ ﻢ‬
‫از ﻓﺮهﻨ ﮓ دﻳﮕ ﺮ آ ﺸﻮرهﺎ و ﺑ ﺪون “ﺻ ﺒﺮ و ﺷ ﻜﻴﺒﺎﻳﯽ” در ﻡﻘﺎﺑ ﻞ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﺻ ﻠﺢ در ﺟﻬ ﺎن‬
‫‪٥٢‬‬
‫ﻧﻤﯽرﺳﻴﻢ…«‬

‫‪ ٥٢‬ـ ﻧﻘﻞ از آﻴﻬﺎن چﺎپ ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١٠٠٧‬ـ ‪ ٧‬ﺕﺎ ‪١٣‬ﺧﺮدادﻡﺎﻩ ‪ ،١٣٨٣‬ص ‪٤‬‬
‫‪٣٩‬‬
‫ﻡﻦ در هﻤﻴﻦ آﺘﺎب ﺑﺨﺶ آﻮﺕﺎهﯽ از آﺘﺎب ﺧﺎﻧﻢ ﺁﻟﻴﺲ ﺷﻮوارﺕﺰر‪ ،‬ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان “ﺷ ﻜﻴﺒﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﻴﺠ ﺎ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺳ ﺮﺑﺎزان اﷲ” را در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﺁوردﻩام‪ .‬ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫ﺧﺎﺕﻤﯽ در ﺳﻔﺮﯼ آﻪ چﻨﺪﯼ ﭘﻴﺶ ﺑﻪ آﺸﻮر ﺳﻮﺉﻴﺲ داﺷﺖ‪ ،‬ﺁﻧﺠﺎ آ ﻪ از ﻋﻠ ﻞ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻏﺮﺑ ﯽه ﺎ‬
‫از ﻡ ﺬهﺐ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺳ ﺨﻦ ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜ ﺮد وﺡ ﺸﻴﺎﻧﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﭘ ﺎپه ﺎ را در ه ﺰار و اﻧ ﺪﯼ ﺳ ﺎل‬
‫ﻗﺮون وﺳﻄﺎ ﻡﺜﻞ ﻡﯽﺁورد و ﺑﻌﺪ آﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﺳ ﺶ روﺑ ﺮو ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ در اﻳ ﺮان ه ﻢ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ دﻳﻨ ﯽ‬
‫ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ و ﻧﻘﺾ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ و… ﺑﺎ اداﯼ ﻡﺨﺼﻮﺻﯽ ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﺪ آ ﻪ‪ :‬اﻟﺒﺘ ﻪ در اﻳ ﺮان اﺷ ﻜﺎﻻﺕﯽ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ ،‬وﻟﯽ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ـ ﻻﺑﺪ ﺑ ﺎ ﺁﮔ ﺎهﯽ از ﺕﻤ ﺎم ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎﯼ ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎل‬
‫ﺑﻌﺪ ﺁن ـ راﯼ دادﻩ اﺳﺖ و ﺑﻪ هﻴﭻ ﻋﻨﻮان ﺡﺎﺿ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺁن را آﻨ ﺎر ﺑﮕ ﺬارد‪ .‬او دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ را ﻓﻘ ﻂ‬
‫در راﯼ ﮔﻴ ﺮﯼ ﺧﻼﺻ ﻪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﺻ ﻨﺪوقه ﺎﯼ راﯼ ﺳ ﺮﮔﺬرﮔﺎﻩه ﺎﯼ اﻳ ﺮان را ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺤﻜ ﻴﻢ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺡﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺑﺎرز دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﺧﻮاﺳﺖ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﺪ!!‬
‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ!‬
‫ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ در ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽه ﺎﻳﺶ اﻧ ﺴﺎن را ﭘﺪﻳ ﺪﻩاﯼ دوﮔﺎﻧ ﻪ ﻡﻌﺮﻓ ﯽ‬
‫ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ از دو ﺑﺨ ﺶ آ ﺎﻡﻼ ﻧﺎﻡﺘﺠ ﺎﻧﺲ و ﻡﺘ ﻀﺎد ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻓﻠ ﺴﻔﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻧﺴﺎن از ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﮔﻞ ﺑ ﺪﺑﻮ و ﺡﻤ ﺎء ﻡ ﺴﻨﻮن ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﺨ ﺶ ﺷ ﻴﻄﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫دﻧﯽ‪ ،‬اﻳﻦ دﻧﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺡﻘﻴﺮ‪ ،‬آﺜﻴﻒ‪ ،‬ﻟﺠﻦ‪ ،‬ﺡﻴﻮاﻧﯽ و دچ ﺎر روزﻡﺮﮔ ﯽ اوﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ هﻤ ﻪﯼ‬
‫رﻓﺘﺎرهﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻡﺮدان و زﻧﺎﻧﯽ آ ﻪ آﺸ ﺸﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺷ ﺎدﯼ‪ ،‬ﻟ ﺬت‪ ،‬ﺧﻮﺷ ﯽ‪ ،‬ﺳ ﺎﺧﺘﻦ و اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﻡﻮاهﺐ زﻧﺪﮔﯽ دارد‪ ،‬ﻳﻜﺴﺮﻩ ﻡﺬﻡﻮم اﺳﺖ و “اﻧﺴﺎ ِن ﺕﻤﺎم” آﺴﯽ اﺳﺖ آﻪ هﺮ چﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻟ ﺬته ﺎ و‬
‫ﺧﻮﺷﯽهﺎﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮد و دور ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ اﻧ ﺴﺎن ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎن ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﺨ ﺶ اﻟﻬ ﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﺎﻳﯽ‪ ،‬روﺡ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧ ﺪاﻳﯽ و‬
‫ﮔﺮﻳﺰان از ﻟﺬتهﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ زﻧﺪﮔﯽ اوﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﻡ ﺜﻼ راﺑﻄ ﻪﯼ‬
‫ﺟﻨﺴﯽ ﺡﺘﺎ ﺷﺮﻋﯽ‪ ،‬آﺜﻴﻒ‪ ،‬ﭘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮوآﺸﻨﺪﻩ‪ ،‬ﭘﺎﺉﻴﻦ ﺁورﻧﺪﻩ و ﻡﺒﺘ ﺬل ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪﯼ اﻳ ﻦ‬
‫دﻳ ﺪﮔﺎﻩ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺷ ﺎدﯼ‪ ،‬ﺷ ﺎدﺧﻮارﯼ‪ ،‬ﻟ ﺬت ﺑ ﺮدن از زﻧ ﺪﮔﯽ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬آ ﺎر و ﺕ ﻼش ﺑ ﺮاﯼ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻬﺘﺮ و ﻡﺮﻓﻪﺕﺮ ﻧﻔ ﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮد و هﻤﮕ ﺎن ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ رﻳﺎﺿ ﺖ ﻋﺎرﻓﺎﻧ ﻪ و زﻧ ﺪﮔﯽ ﮔﺮﻳ ﺰﯼ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ “ﺕﻜﺎﻡﻞ” دﻋﻮت ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»رهﺒﺮﯼ اﻡﺖ )اﻡﺎم( ﻡﺘﻌﻬﺪ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ هﻢچﻮن رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﻳ ﺎ ﻡ ﺴﺌﻮل ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪﯼ‬
‫ﺷﻤﺎ و رادﻳﻮ ﻡﻄﺎﺑﻖ ذوق و ﭘﺴﻨﺪ و ﺳ ﻠﻴﻘﻪﯼ ﻡ ﺸﺘﺮﯼه ﺎ ﻋﻤ ﻞ آﻨ ﺪ‪ ،‬و ﺕﻌﻬ ﺪ ﻧ ﺪارد آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺧﻮﺷ ﯽ و‬
‫ﺷﺎدﯼ و ﺑﺮﺧ ﻮردارﯼ ﺑ ﻪ اﻓ ﺮاد ﺟﺎﻡﻌ ﻪاش ﺑﺒﺨ ﺸﺪ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ و ﻡﺘﻌﻬ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ را ﺑ ﻪ‬
‫‪٥٣‬‬
‫ﺳﻮﯼ ﺕﻜﺎﻡﻞ رهﺒﺮﯼ آﻨﺪ؛ ﺡﺘﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺕﻜﺎﻡﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ رﻧﺞ اﻓﺮاد ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫در دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽاﯼ آﻪ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺕﺌﻮرﻳﺰﻩ آﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﺡ ﻖ و ﺡﺘ ﺎ ﺕ ﻀﻤﻴﻨﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﺮﺁوردﻩ ﺷﺪن ﻧﻴﺎزه ﺎ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎﻳﻼت‪ ،‬ﺧﻮاﺳ ﺖه ﺎ و رﻓ ﺎﻩ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬در چﻨ ﻴﻦ‬
‫دﺳ ﺘﮕﺎهﯽ‪ ،‬اﻡ ﺎم‪ ،‬رهﺒ ﺮ و ﺡ ﺎآ ِﻢ در ﻗ ﺪرت‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ در ﺧ ﺪﻡﺖ ﻡ ﺮدم ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ ه ﺪف و‬
‫وﻇﻴﻔﻪاش اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ “ﺡﺘﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ رﻧﺞ” ﺷﻬﺮوﻧﺪان هﻢ آﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان را ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ “ﺕﻜﺎﻡ ﻞ”‬
‫هﺪاﻳﺖ آﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺕﻌﺮﻳﻒ هﺮﮔﻮﻧﻪ رﻓﺎﻩ‪ ،‬ﺷﺎدﯼ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﻟﻢ و ﻃﺒﻴﻌﯽ از ﻡﺮدم ﺳﻠﺐ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻩ در آﺎر اﻳﺠ ﺎد اﺡ ﺴﺎس ﮔﻨ ﺎﻩ در ذه ﻦ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎن ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ “اﻡ ﺖ” اﺳ ﺖ‪ .‬راﺑﻄ ﻪﯼ‬
‫ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﺑ ﻴﻦ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ ،‬ﻡﻨﻔ ﻮر و آﺜﻴ ﻒ و ﻟﺠ ﻦ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮد؛ ﺡﺘ ﺎ راﺑﻄ ﻪﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‬
‫زﻧﺎﺷﻮﻳﯽ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎنهﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩاﯼ ﺷﻮم و ﻡﻬﻮع اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﭘﺲ از ارﺕﻜ ﺎب اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺮم ]![ آﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ از ﺁﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻡﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺸﻮﻳﻨﺪ و ﭘ ﺎآﻴﺰﻩ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ از‬

‫‪ ٥٣‬ـ اﻡﺖ و اﻡﺎﻡﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺙﺎر ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٢٦‬ﺻﺺ ‪ ٤٠٢‬ﺕﺎ ‪٤٠٣‬‬
‫‪٤٠‬‬
‫اﻳﻦ ﺡﺎﻟﺖ ﺡﻴﻮاﻧﯽ ]![ و زﻡﻴﻨﯽ و اﻳﻦ دﻧﻴﺎﻳﯽ ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻳﺠﺎد اﺡﺴﺎس ﮔﻨﺎﻩ در اﻧﺴﺎنه ﺎ‬
‫و راﺑﻄﻪهﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ را ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻡﺒﺘﺬل و ﭘ ﺴﺖ ﺟﻠ ﻮﻩ دادن‪ ،‬آ ﻪ ﻋﻤﻮﻡ ﺎ ﺁﺑ ﺸﺨﻮر ﻡ ﺬهﺒﯽ دارد‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﺎﻟﺒﯽ راﻩ ﻡﯽﺑﺮد‪ .‬وﻳﻠﻬﻢ راﻳﺶ در آﺘﺎب “رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺕ ﻮدﻩاﯼ ﻓﺎﺷﻴ ﺴﻢ” اﺷ ﺎرﻩاﯼ ﺧﻮاﻧ ﺪﻧﯽ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﻌﺮﻳﻒ از اﻧﺴﺎن و ﺁﻡﻮزش و ﺕﺮﺑﻴﺖ دارد‪:‬‬
‫»ﺑﺮاﯼ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻡﻴﻞ ﺟﻨﺴﯽ ارﺿﺎء ﻧﻤﯽﺷ ﻮﻧﺪ و دچ ﺎر ﭘﺮﺧﺎﺷ ﮕﺮﯼ و اﺡ ﺴﺎس‬
‫ﺡﻘﺎرت هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻡﻌﻀﻼت در دراز ﻡﺪت ﺕﻨﻬﺎ وﻗﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺕﺤﻤﻞ ﻡﯽﺷﻮد آﻪ ﺧ ﺸﻢ ﻓﺮوﺧ ﻮردﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺎرج هﺪاﻳﺖ ﺷﺪﻩ و ﻋﻠﺖ ﺡﻘﺎرت ﺷ ﺨﺺ ﺑ ﻪ دﻳﮕ ﺮان ﻡﻨﺘﻘ ﻞ و ﻧ ﺴﺒﺖ دادﻩ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ‬
‫]ﻡﺤﺮوﻡﻴﺖ ﺟﻨﺴﯽ و اﺡﺴﺎس ﮔﻨﺎﻩ و ﺡﻘﺎرت در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ[ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻇﻬﻮر ﺷﺨﺼﻴﺖهﺎﯼ ﻡﻄﻴﻌ ﯽ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻮﻳ ﺖ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ ﻡ ﺮد ﺑ ﺰرگ ]ﻳ ﺎ رهﺒ ﺮ و اﻡ ﺎم از دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺷﺒﺎن‪/‬رﻡﮕﯽ[ ﺕﻄﺎﺑﻖ ﻡﯽدهﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺧﻮد را ﺑﺰرگ اﺡﺴﺎس آﻨﻨﺪ و ﻋﻘﺪﻩﯼ ]ﺳﺮآﻮب ﺷ ﺪﻩ و‬
‫ﻟﺠﻦ ﻡﺎﻟﯽ ﺷﺪﻩﯼ[ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻡﻘﺼﺮﻳﻦ ﻡﺸﺨ ﺼﯽ )اﻗﻠﻴ ﺖه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و دﺷ ﻤﻨﺎن ﺧ ﺎرﺟﯽ( ]و‬
‫‪٥٤‬‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋﻩ زﻧﺎن[ ﺧﺎﻟﯽ آﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﻳ ﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ را ﻡ ﻦ چ ﻪ در زﻧ ﺪﮔﯽ ﺷﺨ ﺼﯽام‪ ،‬ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﻋﻴ ﺎل ﻡﺮﺑﻮﻃ ﻪﯼ اوﻟ ﯽ‪ ،‬چ ﻪ در‬
‫ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و چ ﻪ در زﻧ ﺪﮔﯽ در اﻳ ﺮان ﭘ ﺲ از ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٧‬ﺕﺠﺮﺑ ﻪ آ ﺮدﻩام‪ .‬ﻋﻴ ﺎل ﻡﺮﺑﻮﻃ ﻪ‬
‫اﺻﺮار ﻋﺠﻴﺒﯽ داﺷﺖ آﻪ روﺳﺮﯼ ﺳﺮم آﻨﻢ‪ .‬ﻧﻤ ﺎز ﺑﺨ ﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدان ﺡ ﺮف ﻧ ﺰﻧﻢ‪ ،‬ﻧﺨﻨ ﺪم‪ ،‬ﺑ ﺎ آ ﺴﯽ‬
‫ﺷﻮﺧﯽ ﻧﻜﻨﻢ‪ ،‬ﺕﻠﻔﻨﯽ ﺑﺎ آﺴﯽ ﮔﭗ ﻧﺰﻧﻢ‪ .‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮم را در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻜﻨﻢ و…‬
‫ﻡ ﻦ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻳ ﺎدم ﻧﻤ ﯽﺁﻳ ﺪ در روﺿ ﻪاﯼ ﻳ ﺎ ﺳ ﻔﺮﻩاﯼ ﺷ ﺮآﺖ آ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﻢ‪ .‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﻳ ﻚ ﺑ ﺎر ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻔﺮﻩاﯼ رﻓﺘﻢ‪ .‬ﺁنهﻢ ﻧﻪ اﻳﻦ آﻪ دﻋﻮت ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻢ‪ .‬زن داﺉ ﯽ ﺁﻻﻡ ﺪ و زﻳﺒ ﺎﻳﯽ داﺷ ﺘﻢ ]اﻟﺒﺘ ﻪ ﺡ ﺎﻻ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ![ آﻪ در ﻡﺮاﺳﻢ ازدواج ﻡﻦ ﺑﺎ ﻟﺒﺎس دآﻠﺘﻪ و ﭘﺸﺖ ﺑﺎز ﺷ ﺮآﺖ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ زن‬
‫داﺉ ﯽ ﻧ ﺎزﻧﻴﻦ ﺳ ﻔﺮﻩاﯼ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻡ ﻦ آ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ﻇﻬﺮه ﺎ ﺳ ﺮ راه ﻢ ﺳ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﺁنه ﺎ ﻡ ﯽزدم‪،‬‬
‫روزﯼ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻡﺮاﺳﻢ ﻡﻮاﺟﻪ ﺷﺪم‪ .‬ﺁن روز در ﺧﺎﻧﻪﯼ ﺁنهﺎ ﺳﻔﺮﻩاﯼ ﺑﺮﻗﺮار ﺑ ﻮد‪ .‬ﻇﻬ ﺮ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻡ ﻦ آ ﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺑﻠ ﻮز و ﺷ ﻠﻮار و آﻔ ﺶ ﺳ ﺒﻜﯽ رﻓ ﺖ و ﺁﻡ ﺪ ﻡ ﯽآ ﺮدم‪ ،‬اﺻ ﻼ ﺑ ﻪ ﺕﻴ ﭗ ﺧ ﺎﻧﻢه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﻔﺮﻩ‬
‫دﻋﻮت ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺧﻮردم‪ .‬ﺑﻪ ﺕﻴﭗ زن داﺉﯽام هﻢ ﻧﻤﯽﺧﻮردم‪ .‬ﻟﺒﺎسه ﺎﯼ ﺷ ﻴﻚ و ﮔﺮاﻧﻘﻴﻤ ﺖ اﻳ ﻦ‬
‫ﺧﺎﻧﻢهﺎ و ﺁن ﺟﻮاﻧﻚ ژﻳﮕﻮﻟﻮﯼ ﺁﺧﻮﻧﺪﯼ را آﻪ درﺳﺖ ﻡﺜﻞ ﻳﻮﺳﻒ ﮔﻤﮕﺸﺘﻪ وﺳ ﻂ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺁن‬
‫ﺑﻴﭽﺎرﻩ ـ ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺁن زﻡﺎن ﻡﻦ ـ وﺳﻂ اﻳﻦ هﻤ ﻪ ﺧ ﺎﻧﻢ ﺁﻻﻡ ﺪ ﮔﻴ ﺮ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد و ﺑ ﻪ ﺳ ﻮاﻻت اﻳ ﺸﺎن در‬
‫راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺡ ﻴﺾ و ﻧﻔ ﺎس ﭘﺎﺳ ﺦ ﻡ ﯽداد؛ اﻧﮕ ﺎر زنه ﺎ ﻋﻤ ﺪا ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ ﺟﻮاﻧ ﻚ را ﺕﺤﺮﻳ ﻚ آﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮالهﺎﯼ زﻧﻨﺪﻩاﯼ از او ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬او ه ﻢ ﺳ ﺮخ ﻡ ﯽﺷ ﺪ و ﺟ ﻮاب ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ‪ .‬ﺧ ﺎﻧﻢه ﺎ ﻡ ﺪﺕﯽ ه ﻢ زﻳ ﺮ‬
‫چﺎدرهﺎﯼ ﮔﻠﺪار و رﻧﮕﺎرﻧﮕﺸﺎن ﺁﺑﻐﻮرﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﺨ ﻮر ﺑﺨﻮرﺷ ﺎن ﺷ ﺮوع ﺷ ﺪ‪ .‬ﻡ ﻦ در اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﻴﻬﻤﺎﻧﯽ درﺳﺖ ﺡﺎل ﭘﺮﻧﺪﻩاﯼ را داﺷﺘﻢ آﻪ از آﺮﻩاﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ اﻳﻦ ﺳﻔﺮﻩ ﭘﺮﺕﺎب ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون‬
‫هﻴﭻ ﭘﻮﺷﺶ اﺳﻼﻡﯽاﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﺌﺎﺕﺮ ﻧﮕﺎﻩ ﻡﯽآﺮدم‪ .‬ﺳﻮادم ﺁﻧﻘﺪر ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﺡ ﺴﺎﺳﯽ آ ﻪ داﺷ ﺘﻢ‪،‬‬
‫ﻡﺒﻨﺎﯼ ﺕﺌﻮرﻳﻚ ﺑﺘﺮاﺷﻢ‪ ،‬اﻡﺎ اﺻﻼ از اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺧﻮﺷﻢ ﻧﻴﺎﻡﺪ‪ .‬اﻳﻦ اوﻟﻴﻦ و ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳ ﻔﺮﻩاﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ در‬
‫ﺁن ﺷﺮآﺖ آﺮدم‪ .‬ﺡﺘﺎ ﺟﺮات ﻧﻜﺮدم داﺳﺘﺎﻧﺶ را ﺑﺮاﯼ ﭘﺪرم ﺕﻌﺮﻳﻒ آﻨﻢ‪ .‬اﺡ ﺴﺎس ﮔﻨ ﺎﻩ ﻡ ﯽآ ﺮدم‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﺎﻳﯽ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم آﻪ ﺕﺎ ﺁن زﻡﺎن از ﺷﺮآﺖ در ﺁن ﻡﻨﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﭘﺪرم اﺻﻼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﻴﭗ زنه ﺎ و ﺁن‬
‫ﺕﻴﭗ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ اﻋﺘﻤﺎدﯼ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫از وﻗﺘ ﯽ ﻡﺠﺒ ﻮر ﺷ ﺪم ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از “ﺕﺤﺮﻳ ﻚ ﻡ ﺮدان” و ﺑ ﺎ ﻓ ﺸﺎرهﺎﯼ ﻗﻠﺪرﻡﺂﺑﺎﻧ ﻪﯼ‬
‫ﻋﻴ ﺎل ﻡﺮﺑﻮﻃ ﻪﯼ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮ دﻳﻨ ﯽ”ام ﻟﭽ ﻚ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮم ﺑﭙ ﻴﭽﻢ‪ ،‬ﭘ ﺪرم ﺑ ﺎ ﻡ ﻦ دراﻓﺘ ﺎد‪ .‬ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ دﺧﺘ ﺮ‬

‫‪ ٥٤‬ـ ﻧﻘﻞ از آﺘﺎب ردﭘﺎﯼ ﺳﻨﺘﻬﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ در ﺕﻌﻠﻴﻢ و ﺕﺮﺑﻴﺖ و رﻓﺘﺎر ﺟﻨﺴﯽ در اﻳﺮان‪ ،‬دآﺘﺮ اآﺒﺮ ﻡﺤﻤﻮدﯼ‪ ،‬ص ‪٧٣‬‬
‫‪٤١‬‬
 ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺶ ﻡﺜ ﻞ آﻠﻔ ﺖه ﺎ ﻟﺒ ﺎس ﻡ ﯽﭘﻮﺷ ﺪ‪ .‬او هﻴﭽﮕ ﺎﻩ ﺡﺎﺿ ﺮ ﻧ ﺸﺪ ﺡﺘ ﺎ ﻳﻜﺒ ﺎر ﺑ ﺎ ﻡ ﻦ در ﺧﻴﺎﺑ ﺎن راﻩ‬
‫ﺑﺮود‪ .‬از ﻡﻦ ﺷﺮﻡﺶ ﻡﯽﺷﺪ؛ هﻢ از ﻗﻴﺎﻓﻪام و هﻢ از ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻴﺎل ﻡﺮﺑﻮﻃﻪ ﻡﻠﻐﻤﻪﯼ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﯽ از ﺳﻨﺖ و ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ ﺑﻮد آ ﻪ درﺻ ﺪش ﮔ ﺎﻩ ﺑ ﺎﻻ و‬
‫ﮔﺎﻩ ﭘﺎﺉﻴﻦ ﻡﯽرﻓﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﻓﻘﻂ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﻮدش! وﻟﯽ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺻ ﻮرت ﻓ ﺮﺁوردﻩ و ﻡﺤ ﺼﻮل هﻤ ﺎن‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺬهﺐ زدﻩﯼ ﻡﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻡﺮد ﺕﺎﺙﻴﺮ ﺧﻴﻠ ﯽ ﺑ ﺪﯼ در زﻧ ﺪﮔﯽام ﮔﺬاﺷ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻋﻴ ﺎ ِل ﺁن دوران‬
‫ﭘﺲ از ﺟﺪاﻳﯽ از ﻡﻦ‪ ،‬ﻳﻚ زن ﭘﺴﺘﯽ از اﻳﺮان ﺕﺤﻮﻳ ﻞ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ ،‬دو ﺕ ﺎ ﺑﭽ ﻪ ه ﻢ در داﻡ ﻨﺶ ﮔﺬاﺷ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫ﺑﺎﻧﻮ ﺑﻪ ﺡﻴﻄﻪﯼ روﺷﻨﻔﻜﺮﯼِ ﻡﺬهﺒﯽاش ]![ ﺳﺮآﯽ ﻧﻜﺸﺪ‪ .‬ﺷﻨﻴﺪﻩام ﮔﺎﻩ ﻧ ﺼﻴﺤﺘﺶ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ راﻧﻨ ﺪﮔﯽ ﻳ ﺎد‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬روزﻧﺎﻡﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ و چﻴﺰه ﺎﯼ ﺑ ﯽﺧﺎﺻ ﻴﺘﯽ از اﻳ ﻦ ﺳ ﻨﺦ‪ .‬و اﻳ ﻦ ﺑ ﺎﻧﻮ‪ ،‬روزﻧﺎﻡ ﻪ را ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﯽ وﺿﻊ هﻮا ﻡ ﯽﺧﻮاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ ﺑﺒﻴﻨ ﺪ چ ﻪ ﻟﺒﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ ﺑﭽ ﻪه ﺎش ﺑﭙﻮﺷ ﺎﻧﺪ‪ .‬ﻳ ﻚ زن ﺑ ﯽدردﺳ ﺮ‪ ،‬ﻧﻤ ﺎز‬
‫ﺧﻮان‪ ،‬ﺳﻔﺮﻩﯼ اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﭘﻬﻦ آﻦ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ در اروﭘﺎ “ﺑﯽﺡﺠﺎب”! ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤ ﻪ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﻳ ﻚ هﻤ ﺴﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻤﺎم ﻡﻌﻨﺎ ﺧﺎﻧﻪدار ]![ اﺻﻼ آﺎرﯼ ﺑﻪ ﺡﻴﻄ ﻪﯼ آﺎره ﺎﯼ ﻡﺮداﻧ ﻪاﯼ ﻡﺜ ﻞ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ و ﺑﺤ ﺚ و ﻓﺤ ﺺ و‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ دﻳﻨﯽ و اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ چﻴﺰهﺎ ﻧﺪارد‪ .‬ﺡﻮﺻﻠﻪاش را ﻧﺪارد‪ .‬ﻋﻘﻠﺶ هﻢ ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪ .‬درﺳﺖ هﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺧﻴﻠﯽ از ﻡﺮدان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺁرزوﻳ ﺶ را دارﻧ ﺪ‪ .‬ﻳ ﻚ ﺁﺷ ﭙﺰﺧﺎﻧﻪﯼ ﭘ ﺮ از چﺮﺑ ﯽ‪ ،‬ﻳ ﻚ رﺧﺘﺨ ﻮاب‬
‫آﻨﺠﻜﺎوﯼ اﻳﻦ آﻪ در ﺑﻴ ﺮو ِن‬
‫ِ‬ ‫ﮔﺮم و ﻧﺮم و ﻳﻚ داﻡﻦ ﭘﺮ از ﺑﭽﻪ… ﺑﺪون ﺕﻼﺷﯽ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮآﺸﯽ ﻳﺎ ﺡﺘﺎ‬
‫اﻳ ﻦ داﻳ ﺮﻩﯼ ﺑ ﺴﺘﻪ ه ﻢ دﻧﻴ ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ در ﺟﺮﻳ ﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬و چ ﻪ زن ﺧ ﻮﺑﯽ‪ .‬زﻧ ﺪﮔﯽﺷ ﺎن ـ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﺕﻀﺎدهﺎﻳﺶ ـ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ از هﻢ ﻧﺨﻮاهﺪ ﭘﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﻳ ﻚ زن ﺕﺤ ﺼﻴﻠﻜﺮدﻩ‪ ،‬ﻡ ﺪﻋﯽ و آﺘ ﺎب‬
‫ﺧﻮان ﺑﺮاﯼ هﻔﺖ ﭘﺸﺖ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻡﺮدهﺎ آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﻧﺨﻮاهﻨ ﺪ زﻧ ﯽ از اﻳ ﻦ ﺳ ﻨﺦ را “ﭘ ﺮو”‬
‫آﻨﻨﺪ و چﻨﺪ ﺑﭽﻪ را ـ اﺡﺘﻤﺎﻻ ـ ﺑﯽﭘﺪر!!‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﻋﻠﯽ ﻓﺮدوﺳﯽ‪» :‬هﻴﭻ آﺠﺎ اﻳ ﻦ ﻧﺒ ﺮد از ﻧﺒ ﺮد ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺕ ﻦ زن‪ ،‬ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺟ ﺴﻤﺎﻧﻴﺖ‬
‫زﻧﺎﻧﻪ ﺳﻬﻤﮕﻴﻦﺕﺮ ﻧﻴﺴﺖ… زﻧﺎن‪ ،‬ﺕﻦ و ﺟﻨﺴﺎﻧﻴﺖ ]ﺳﻜﺴﻮﺁﻟﻴﺘﻪ ﯼ[ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﺧ ﻮد ﺻ ﺤﻨﻪﯼ ﺳ ﻬﻤﮕﻴﻦﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻧﺒﺮدهﺎﺳ ﺖ؛ ﻧﺒ ﺮدﯼ آ ﻪ در ﺁن زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺧ ﻮد ه ﻢ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻡﺘﺨﺎﺻ ﻢاﻧ ﺪ و ه ﻢ ﺁﻧﭽ ﻪ ﻧﺒ ﺮد ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺁن‬
‫‪٥٥‬‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫در دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬درﺳﺖ هﻤﺎﻧﺠﺎﻳﯽ آﻪ اﻧ ﺴﺎن ﻧ ﺼﻒ ﺷ ﺪﻩ و در دو وﺟ ﻪ ﻡﺘﻨ ﺎﻗﺾ‬
‫و ﻡﺘ ﻀﺎد ﺑ ﺎ ه ﻢ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻧﺒ ﺮد ﺧ ﻮﻧﻴﻦ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺳﻜ ﺴﻮﺁﻟﻴﺘﻪﯼ زن در ﻡ ﯽﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﻧﺒ ﺮد‬
‫ﺳﻬﻤﮕﻴﻨﯽ آﻪ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ در دﻳﺪﮔﺎﻩ اﻳﻦ روﺷﻨﻔﻜﺮ دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ در دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ ﺕﻤ ﺎم روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ‬
‫ﭘﺎﻳﮕﻴﺮ و ﺟ ﺎﻳﮕﻴﺮ ﺷ ﺪﻩ و رﺳ ﻮب آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﻧﺎﺷ ﯽ از ﻧﮕ ﺮش وﻳ ﮋﻩ و ﺧﻄﺮﻧ ﺎك‬
‫ادﻳﺎن ﺳﺎﻡﯽ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﺳﻼم ﺑﻪ ﺳﻜﺴﻮﺁﻟﻴﺘﻪﯼ زﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻡﻜﺎﺕﺐ و ﻡﺬاهﺐ ﻗﺪﻳﻤﯽﺕﺮ هﻢ اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﺒﺮد ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺟﻨﺴﺎﻧﻴﺖ زن در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻡﺎ ﺟﻨﮓ ﺑﻴﻦ اﺳﻼم و ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺑ ﻴﻦ اﺳ ﻼم‬
‫و ﺡﻘﻮق ﺑﺮاﺑﺮ هﻤﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ اﻡ ﺮوز ه ﻢ ﺟﺮﻳ ﺎن دارد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻃ ﺮز ﺳ ﻬﻤﮕﻴﻦ و ﺧ ﻮﻧﻴﻨﯽ ه ﻢ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن دارد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﻴﻦ ﺳﺮﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻏﺮب ﺁﻡﺪﻧﺪ‪ ،‬چﻪ ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ در ﺷﻴﻔﺘﮕﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻏﺮب‪ ،‬هﻤﻪﯼ زﻳﺒﺎﻳﯽهﺎ و ﻧﻴﻜﻮﻳﯽهﺎ را ﻧﺎﺷﯽ از ﺕﻤﺪن ﻏﺮب ﺑﻪ ﺡﺴﺎب ﺁوردﻧﺪ‪ ،‬و چﻪ ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﺑ ﺎ‬
‫اﻧﻌﻜﺎس ﺕﺼﻮﻳﺮ ﻏﺮب ﺑﺮ ﺷﺮق ﻡﺴﻠﻤﺎن و ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ‪ ،‬ﺻ ﺪارت و ﻗﺪرﺕ ﺸﺎن را ﻟ ﺮزان‬
‫و ﺳ ﺴﺖ ارزﻳ ﺎﺑﯽ آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﻪ و هﻤ ﻪ از ﭘﻴﻜ ﺮ زﻧ ﺎن در ﻏ ﺮب‪ ،‬ﻧ ﻮع ﭘﻮﺷ ﺶ اﻳ ﺸﺎن و ﺁزادﯼه ﺎﯼ‬
‫اﻳﺸﺎن ﺕﺼﻮﻳﺮهﺎﯼ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺤﻤﺪ ﺕﻮآﻠﯽ ﻃﺮﻗﯽ اﺳﺘﺎد ﺕﺎرﻳﺦ ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﺕﺎرﻳﺦ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ در اﻳﺎﻟ ﺖ اﻳﻠ ﯽ ﺟ ﻮﻧﺰ اﻳ ﺎﻻت‬
‫ﻡﺘﺤﺪﻩ ﭘﮋوهﺸﯽ دارد ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم “ﻧﮕ ﺮش ﺷ ﻬﻮت ﺑ ﺎر اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن ﻓﺮﻧ ﮓ” آ ﻪ چﻨ ﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ در‬

‫‪ ٥٥‬ـ هﻮس ﺧﺎم‪ ،‬ﺡﺪﻳﺚ اﻧﻘﻼب در ﺑﺎﻡﺪاد ﺧﻤﺎر‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻓﺮدوﺳﯽ‪ ،‬اﻳﺮان ﻧﺎﻡﻪ‪ ،‬ﺳﺎل ﺷﺎﻧﺰدهﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٤‬ﭘﺎﺉﻴﺰ ‪١٣٧٧‬‬
‫‪٤٢‬‬
 ‫ﻡﺠﻠﻪﯼ ﻡﻬﺮﮔﺎن ﺑﻪ چﺎپ رﺳﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕ ﻮآﻠﯽ اوﻟ ﻴﻦ ﻡ ﺴﺎﻓﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻏ ﺮب را در دو ﺳ ﺪﻩﯼ اﺧﻴ ﺮ‬
‫در دو ﮔﺮوﻩ ﻡﺘﻔﺎوت “ﻓﺮﻧﮓ ﺳﺘﺎﻳﺎن” و “ﻓﺮﻧﮓ ﺳﺘﻴﺰان” دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪﯼ آﺮدﻩ و در اﻳﻦ ﻡﻴﺎن ﻧﮕﺎﻩ وﻳﮋﻩ‬
‫و ﺷﻬﻮتﺑﺎر اﻳﻦ ﻡﺴﺎﻓﺮان ﺑﻪ زﻧﺎن ﻏﺮﺑﯽ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ زﻳﺮ ذرﻩﺑﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»دو ﺳﺪﻩاﯼ اﺳﺖ آﻪ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻧﮕﺮان ﻓﺮﻧﮓ ﺑﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ دل ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ از ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻧﮕ ﺮش‬
‫ﺑﻪ زﻧﺎن ﺁﻏﺎز و ﺕﺎ آﻨﻮن ]ﻧﻴﺰ[ اداﻡ ﻪ دارد‪ .‬در اﻳ ﻦ روﻳ ﺎروﻳﯽ ﻡ ﺴﺎﻓﺮان و ﻡﺤﺎﺿ ﺮان ﺑ ﻪ ﺟ ﺴﺘﺠﻮﯼ‬
‫ﺷﺒﺎهﺖهﺎ و ﺕﻔﺎوتهﺎﯼ ﺧﻮﻳﺶ و دﮔ ِﺮ ﻓﺮﻧﮕﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﺎ ﺕﻘﻠﻴﺪ و ﺕﻤ ﺴﺨ ِﺮ ﻓﺮﻧﮕ ﺎن‪ ،‬دورﻩﯼ ﺟﺪﻳ ﺪﯼ‬
‫از ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان را ﭘﯽ رﻳﺨﺘﻨ ﺪ‪ .‬ه ﺮ دو روﻳ ﻪﯼ ﺕﻘﻠﻴ ﺪ و ﺕﻤ ﺴﺨﺮ ﻓﺮﻧ ﮓ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺑ ﺎزﻧﮕﺮﯼ و ﺑ ﺎزﭘﺮدازﯼ‬
‫ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ و ﺧﻮﻳ ﺸﻴﻨﻴﺎن اﻧﺠﺎﻡﻴ ﺪ و ﻓﺮهﻨ ﮓ و هﻮﻳ ﺖ اﻳﺮاﻧ ﯽ را از ﻡ ﺪارﯼ ﻡ ﺴﺘﻌﺮﺑﺎﻧﻪ ﺑ ﻪ ﻡ ﺪارﯼ‬
‫ﻡ ﺴﺘﻔﺮﻧﮕﺎﻧﻪ ﮔ ﺴﻴﻞ داد‪ .‬اﻳ ﻦ دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ ﺁﻏ ﺎز دورﻩﯼ ﺕﺠ ﺪد و ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ دو روش ﻡﺘﻘﺎﺑ ﻞ هﻤ ﺴﺎزﯼ و‬
‫‪٥٦‬‬
‫دﮔﺮﺳﺎزﯼ ﺧﻮﻳﺶ در روﻳﺎروﻳﯽ ﺑﺎ ﻓﺮﻧﮓ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﺕ ﻮآﻠﯽ »ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﺎﻳﯽ و ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﻴﺰﯼ‪ ،‬دو ﺟﻠ ﻮﻩﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﺑ ﺎزﻧﮕﺮﯼ‬
‫ﻡ ﺴﺘﻔﺮﻧﮕﺎﻧﻪﯼ دورﻩﯼ ﺕﺠ ﺪد ﺑ ﻪ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺧ ﻮدﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧ ﻮرد ﺑ ﺎ ﻓﺮﻧﮕﻴ ﺎن‪ ،‬ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﺎﻳﺎن و‬
‫ﻓﺮﻧﮓ ﺳﺘﻴﺰان ـ هﺮ دو ـ زﻧﺎن ﻓﺮﻧ ﮓ را ﺑ ﯽﭘ ﺮدﻩ دﻳﺪﻧ ﺪ و در اﻳ ﻦ ﻧﮕ ﺮش‪ ،‬ﭘ ﺮدﻩ و ﺡﺠ ﺎب‪ ،‬ﻧﻘ ﺸﯽ‬
‫ﻡﺮآ ﺰﯼ در ﺧﻴ ﺎل و ﮔ ﻮﻳﺶ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻳ ﺮان ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﺎﻳﺎن “آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب” ـ هﻤﭽ ﻮن زﻧ ﺎن‬
‫ﻓﺮﻧ ﮓ ـ را زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﺕﺮﻗ ﯽ‪ ،‬آﻤ ﺎل‪ ،‬اﺳ ﺘﻘﻼل و ﺁزادﯼ اﻳ ﺮان ﭘﻨﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺘﻴﺰان “ﺑ ﯽﺡﺠ ﺎﺑﯽ”‬
‫زﻧﺎن هﻤﭽﻮن ﻓﺮﻧﮕﺎن را ﺑﯽﭘﺮدﮔﯽ‪ ،‬ﺑﯽﻋﻔﺘﯽ‪ ،‬ﺑﯽﻋﺼﻤﺘﯽ‪ ،‬ﺑﯽﻧﺎﻡﻮﺳ ﯽ و ﺁﻏ ﺎزﻩﯼ ﻧ ﺴﺦ دﻳ ﻦ و ﺁﺉ ﻴﻦ‬
‫و “ﺁزادﯼ و ﺑﯽ ﺑﻨﺪ و ﺑﺎرﯼ” اﻧﮕﺎﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﺎهﻨﮕﺎن هﺮ دو روش هﻤﺴﺎز و دﮔﺮﺳﺎز ﺑﺎ رواﻳ ﺖ ﺁزادﯼ‬
‫زﻧﺎن ﻓﺮﻧﮓ ﺑﻪ ﺑﺎزاﻧﺪﻳﺸﯽ ﻡﻔﺎهﻴﻢ ﺧﻮﻳﺶ و دﮔﺮ‪ ،‬اﻧﺪرون و ﺑﻴﺮون‪ ،‬ﻧﺮﻳﻨﮕ ﯽ و ﻡ ﺎدﻳﻨﮕﯽ‪ ،‬زﻧ ﺎﻧﮕﯽ و‬
‫ﻡﺮداﻧﮕ ﯽ و اﻳ ﺮان و اﺳ ﻼم ﭘﺮداﺧﺘﻨ ﺪ‪ .‬در ه ﺮ دو ﺳ ﻴﺎق “ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ ﺡﺠ ﺎب” زاﺉﻴ ﺪﻩﯼ ﻧﮕ ﺮش‬
‫‪٥٧‬‬
‫ﻡﺴﺘﻔﺮﻧﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺁزﻡﻨﺪ و ﺷﻬﻮﺕﺒﺎر ]ﻡﺴﺎﻓﺮان ﻡﺮد ﻡﺴﻠﻤﺎن[ ﺑﻪ زﻧﺎن ﻓﺮﻧﮓ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﮋوهﺶ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﺎﻧﺪارﯼ در ﻡﺘﻦ اوﻟﻴﻦ ﺳﻔﺮﻧﺎﻡﻪهﺎﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﻓﺮﻧﮓ آﻪ ﺕ ﻮآﻠﯽ‬
‫ﺁنهﺎ را “ﻏﻨﯽﺕﺮﻳﻦ ﻡﻨﺎﺑﻊ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ چﮕﻮﻧﮕﯽ روﻳﺎروﻳﯽ ]اﻳﺮاﻧﻴﺎن[ ﺑ ﺎ ﻓﺮﻧ ﮓ و ﻓﺮﻧﮕ ﺎن” ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﺪ‪،‬‬
‫اداﻡﻪ ﻡﯽﻳﺎﺑﺪ‪:‬‬
‫»در اﻳﻦ ﮔﺰارشهﺎ ﭘﻴﻜﺮ زن ﻓﺮﻧﮓ ﮔﺴﺘﺮﻩﯼ ﺧﻴﺎﻟﭙﺮدازﯼ ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﺷﺪ آﻪ ﺡﻀﻮر زﻧ ﺎن‬
‫ﺑﯽﺡﺠﺎب در ﻡﺤﻴﻄﯽ هﻤﮕﺎﻧﯽ را ﻋﺠﻴﺐ و ﺷﮕﻔﺖﺁور ﻡﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ… ﺳﻴﺎﺡﺎن چﮕﻮﻧﮕﯽ ﺑﺮﺧ ﻮرد زن‬
‫و ﻡﺮد ﻓﺮﻧﮕﯽ در ﻓﻀﺎﯼ هﻤﮕﺎﻧﯽ را چﺸﻤﮕﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺕﻔ ﻀﻴﻞ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮح و ﮔ ﺰارش ﺁن ﭘﺮداﺧﺘﻨ ﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﮔﺰارشهﺎ ﺕﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ هﻤﮕﺎﻡﯽ و هﻢﺳﺨﻨﯽ زﻧﺎن و ﻡﺮدان در ﺑﺎﻏﺴﺘﺎنهﺎ و ﮔﻠﺴﺘﺎنهﺎﯼ‬
‫‪٥٨‬‬
‫ﻋﻤﻮﻡﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ آﻪ زﻧ ﺎن را ﺕﻨﻬ ﺎ در زﻳ ﺮ ﭘﻴﭽ ﻪ و چ ﺎدر و چ ﺎﻗﭽﻮر و در‬
‫اﻧ ﺪروﻧﯽه ﺎ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﻮانه ﺎﻳﯽ از ﺳ ﻨﺦ ﺿ ﻌﻴﻔﻪ و ﻡ ﺴﺘﻮرﻩ و ﻡﻨ ﺰل و آﻠﻔ ﺖ و واﻟ ﺪﻩﯼ ﺁﻗ ﺎ ﻡ ﺼﻄﻔﯽ و‬
‫ﺑﯽادﺑﯽ و ادﺑﻴﺎﺕﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻡﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و اﻳﺸﺎن را ﺕﻨﻬ ﺎ ﺡﻴﻮاﻧ ﺎﺕﯽ ﺑ ﺮاﯼ رﻓ ﻊ ﻧﻴﺎزه ﺎﯼ ﺟﻨ ﺴﯽ و‬
‫ﺧ ﺪﻡﺎﺕﯽ ﺧ ﻮد ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬چﻨ ﻴﻦ ﭘﺪﻳ ﺪﻩاﯼ چﻘ ﺪر دور از ذه ﻦ و ﻧﺎﺑﺎوراﻧ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬دﻳ ﺪن زﻧ ﺎن‬
‫ﺁزادﯼ آﻪ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ ﻟﺒﺎس ﻡﯽﭘﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ هﺮ آﻪ ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫و ﺑ ﺎ ه ﺮ آ ﻪ ﻡ ﯽﭘ ﺴﻨﺪﻧﺪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺎدﯼ و ﺷ ﺎدﻡﺎﻧﯽ ﻡ ﯽﭘﺮدازﻧ ﺪ؛ ﺑﺨ ﺼﻮص در ﻡ ﻼء ﻋ ﺎم و ﻡﻜ ﺎنه ﺎﯼ‬
‫ﻋﻤ ﻮﻡﯽ ﺕ ﺎ چ ﻪ اﻧ ﺪازﻩ ﺡﻴ ﺮت اﻧﮕﻴ ﺰ و ﮔ ﻴﺞ آﻨﻨ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ِﻞ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺳ ﺎدﻩ آ ﻪ »در وﻃ ِﻦ‬
‫ﻡﺴﺎﻓﺮان‪ ،‬هﻤﺂﻡﻴﺰﯼ زن و ﻡﺮد در ﻡﺤﻴﻄﯽ هﻤﮕﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺁن هﻢ ﺑﺪون ﺡﺎﻳﻠﯽ چ ﻮن ﺡﺠ ﺎب اﻡﻜ ﺎن ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ‬

‫‪ ٥٦‬ـ ﻡﻬﺮﮔﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩهﺎﯼ ‪ ٣‬و ‪ ،٤‬ﭘﺎﺉﻴﺰ و زﻡﺴﺘﺎن ‪ ،١٣٧٥‬ص ‪١٢٤‬‬

‫‪ ٥٧‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪٤٣‬‬
‫ﺑ ﻮد‪ .‬در ﻋ ﺮف اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬زن‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ در ﺻ ﻮرت ﻡﺤ ﺮم ﺑ ﻮدن ﺑ ﻪ ﻡ ﺮدﯼ ﺁن ه ﻢ در ﺡ ﺮﻳﻢ اﻧ ﺪرون‪،‬‬
‫ﺟﺎﻳﺰ ﺑﻪ “رﻓﻊ ﻧﻘﺎب و آﺸﻒ ﺡﺠﺎب” ﻡﯽﺑﻮد‪ .‬ﺁﻡﻴ ﺰش زن ﺑ ﯽﺡﺠ ﺎب در “ﺑﻴ ﺮون” ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدﯼ ﻧ ﺎﻡﺤﺮم‬
‫ﻧ ﺸﺎن “ﺑ ﺪآﺎرﻩ” ﺑ ﻮدن زن‪ ،‬رواج ﺑ ﯽﺑﻨ ﺪ و ﺑ ﺎرﯼ و ﻋﺎﻡ ﻞ ﻓﺮوﭘﺎﺷ ﯽ ﻧﻈ ﺎم اﺧﻼﻗ ﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﭘﻨﺪاﺷ ﺘﻪ‬
‫‪٥٨‬‬
‫ﻡﯽﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﺕﻔﺎﺳ ﻴﺮﯼ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﻴﺎﺡﺎن از زﻧ ﺎن ﻓﺮﻧ ﮓ و ﻡﻨﺎﺳ ﺒﺎت اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدان داﺷ ﺘﻨﺪ ﺑ ﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ‬
‫ﺕﻮآﻠﯽ هﻤﺎن ﺑﻬﺸﺖ ﮔﻤﺸﺪﻩ و ﺁرزو ﺷﺪﻩاﯼ ﺑﻮد آﻪ اﻳﻦ ﻡﺮدان ﻡﺴﻠﻤﺎن ـ ﻧﺴﻞ اﻧﺪر ﻧﺴﻞ ـ در ﺷ ﻴﺮﻳﻨﯽ‬
‫و ﺷﺎدﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺁن‪ ،‬روﻳﺎه ﺎ دﻳ ﺪﻩ و ﺁرزوه ﺎ ﭘ ﺮوردﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬در ﻡﻐ ﺰ ﮔﻨﺠ ﺸﮕﯽ اﻳ ﻦ ﻡ ﺮدان‬
‫ﻧﻤﯽﮔﻨﺠﻴﺪ آﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻡﻮﻋﻮدﺷﺎن ﺑﺎ زﻧﺎن زﻳﺒﺎ و ﺕﺮﮔﻞ و ورﮔﻠﺶ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺟﻬﺎن و روﯼ هﻤﻴﻦ زﻡ ﻴﻦ‬
‫ﺧﺎآﯽ هﻢ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺡﺎﻻ در ﻏﺮب ﻡﯽدﻳﺪﻧﺪ هﻤﺎن ﺑﻬﺸﺘﯽ را آ ﻪ دﺳ ﺖ آ ﻢ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل‬
‫ﺑﻮد در ﺁرزو و ﺡﺴﺮﺕﺶ ﺧﻮابهﺎ ﻡﯽدﻳﺪﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺁن ﺑ ﻪ ه ﺮ اﻡ ﺎمزادﻩاﯼ در ه ﺮ دﻩ‬
‫آﻮرﻩاﯼ دﺧﻴﻞهﺎ ﻡﯽﺑﺴﺘﻨﺪ؛ اﻡﺎ اﻳﻦ ﺑﻬﺸﺖ ﻓﻘ ﻂ ﻡﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ ﻡﺮداﻧ ﯽ ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ در زﻳ ﺮ ﺳ ﺎﻳﻪﯼ درﺧﺘ ﺎن‬
‫ﺧﻮش ﺳﺎﻳﻪاش‪ ،‬ﻟﺸﻜﺮ زﻧﺎﻧﯽ را در ﺳ ﻤﺖ ﻡﻌ ﺸﻮﻗﮕﺎن ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎزﯼ ﺑ ﺎ رﻳ ﺶ ﻡﻮﻡﻨﺎﻧ ﻪﺷ ﺎن وادار‬
‫آﻨﻨ ﺪ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ “ﺑﻬ ﺸﺘﯽ” ﺑ ﻮد ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﻓ ﺎرغ از ﺟﻨ ﺴﻴﺖ و ﺑ ﺎور و دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺕﻔﺮﻗﻪچﻴﻨﯽهﺎﯼ ﻧﺎﻡﺮﺑﻮط و آﻤﺪﯼ در دﻳﺪﮔﺎﻩ دﻳﻦ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺎت‪.‬‬
‫»رﺿﺎ ﻗﻠﯽ ﻡﻴﺮزا ﻗﺎﺟﺎر آﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺮادراﻧﺶ ﺕﻴﻤ ﻮر ﻡﻴ ﺮزا و ﻧﺠ ﻒ ﻗﻠ ﯽ ﻡﻴ ﺮزا در ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٨٣٦‬ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺳﻔﺮ آﺮد« ﻏﺮب را “ﺑﺎﻏﯽ چﻮن ﺑﻬﺸﺖ ﺁراﺳﺘﻪ” آﻪ در ﺁﻧﺠ ﺎ “ﺁﺕ ﺶ ﺑ ﺎزﯼه ﺎ و‬
‫چﺮاﻏﺎنهﺎ” ﺑﻮدﻩ و “دﺧﺘﺮان ﻡﺎﻩ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺡﻮر ﻟﻘﺎ” ﮔﺮد ﺁﻡﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺼﻮﻳﺮ آﺮد‪.‬‬
‫ﺕﻮآﻠﯽ ﭘﺲ از چﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺰارش از ﺑﺮﺧﯽ ﺳﻔﺮﻧﺎﻡﻪهﺎﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن و ﺧﻴﺎﻻت و ﺕﺼﻮرات‬
‫اﻳ ﺸﺎن در ﺑ ﺎرﻩﯼ زﻧ ﺎن ﻓﺮﻧ ﮓ و ﻡﻨﺎﺳ ﺒﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر از زواﻳ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﻔﺮﻧﺎﻡﻪهﺎ را ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﻡﯽآﺸﺪ آﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ »ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش رﻓﺖ و ﺁﻡ ﺪ ﺑ ﻪ ﻓﺮﻧ ﮓ‬
‫در ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ‪ ،‬چﻬﺮﻩﯼ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩﯼ زﻧﺎن ﻓﺮﻧﮓ ﺑﻪ ﺕ ﺪرﻳﺞ ﺑ ﻪ ﻓﺎﺡ ﺸﮕﺎن و ﻋﻔﺮﻳﺘ ﺎﻧﯽ ﺑ ﯽﻋ ﺼﻤﺖ و‬
‫ﺷﻬﻮت ﭘﺮﺳﺖ ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ… اﻳﻦ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﺷﻬﻮت اﻧﮕﻴ ِﺰ زن ﻓﺮﻧﮓ هﻤﭽﻮن ﻡﺘﺮﺳﻜﯽ ﺑ ﺮاﯼ هﺮاﺳ ﺎﻧﺪن‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻪ آﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن و ﭘﺮداﺧﺘﮕﺮان اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﯽ ﺷ ﻬﻮت اﻧﮕﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ‬
‫زﻧﺎن ﺷﻬﻮﺕﺮان ﻓﺮﻧﮓ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎ زﻧﺎ ِن ﻓﺮﻧﮓ ﺑ ﯽﻋﻔ ﺖ و ﺑ ﯽﻋ ﺼﻤﺖ و ه ﺮزﻩ‬
‫ﺟﻠﻮﻩ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ… ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻘﺶ ﺷﻬﻮت اﻧﮕﻴﺰﯼ آﻪ از ﻓﺮﻧﮓ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻡﺴﺎﻓﺮت زﻧﺎن ﺑﻪ ﻓﺮﻧ ﮓ‬
‫‪٥٩‬‬
‫ﻗﺒﻴﺢ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ اﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻡﯽﺷﺪ و اﻳﻦ ﻧﮕﺮش هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و اﻳﻦ ﺑﺰﻧﮕﺎﻩ درﺳﺖ هﻤﺎن ﺑﺰﻧﮕﺎهﯽ اﺳﺖ آﻪ ﮔ ﺮﻩﯼ آ ﻮر ﻓﺎﺟﻌ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ‪ ١١‬ﺳ ﭙﺘﺎﻡﺒﺮ‬
‫‪ ٢٠٠١‬اﺳﺖ و آﺴﯽ ﺟﺮات ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ از ﺁن ﺳ ﺨﻨﯽ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺎن ﺁورد‪ .‬اﮔ ﺮ ﺑﭙ ﺬﻳﺮﻳﻢ آ ﻪ اﻳ ﺮا ِن دو ﺳ ﺪﻩﯼ‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺕﻔﺎوت چﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺎ آﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ از ﺳﻨﺦ ﻋﺮاق و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و ﻡﺼﺮ و اﻟﺠﺰاﻳﺮ و ﻡ ﺮاآﺶ‬
‫و… ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡ ﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑﺮاﺑ ﺮ و ﺑ ﺎ زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ و دﻳﻨ ﯽ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ‪ ،‬در ادﺑﻴ ﺎت‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻋﺮاب هﻢ ﺑﻪ چﻨﻴﻦ ﺡﻴﺮتﻧﺎﻡﻪهﺎ و ﻓﺮﻧﮓ ﺳﺘﺎﻳﯽهﺎ و ﻓﺮﻧﮓ ﺳﺘﻴﺰﯼهﺎﻳﯽ ﺑﺮﺧﻮرد آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫واﻗﻌﻴ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ در هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬زﻧ ﺎن ﻧﻘ ﺸﯽ آﻠﻴ ﺪﯼ در‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﯼ اﺳﻼﻡﻴﺴﺖهﺎ و ﺟﺮﻳﺎنه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ اﻳﻔ ﺎ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﻡ ﺮدان ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ آ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ﺡﺘ ﺎ ﻡ ﺪﻋﯽ‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺕﻤﺪن و ﻡ ﺪﻧﻴﺖاﻧ ﺪ و دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ را دﺳ ﺘﺂورد ارزﻧ ﺪﻩﯼ دوران رﻧ ﺴﺎﻧﺲ ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺷ ﺮق ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﻡ ﺎ‪ ،‬ﺁﻧﮕ ﺎﻩ آ ﻪ ﭘ ﺎﯼ زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺎن ﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﺳ ﺮﻩ هﻴﺌ ﺖ اﺳﻼﻡﻴ ﺴﺖه ﺎ را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد‬

‫‪ ٥٨‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٥٩‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪٤٤‬‬
‫ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ زﻧﺎن هﻤﺎن وﻇﺎﻳﻔﯽ را ﻗﺎﺉﻞ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ آﻪ در ﺕﺎرﻳﺦ ادﻳﺎن ﺳﺎﻡﯽ ـ ﺑﻪ وﻳ ﮋﻩ اﺳ ﻼم و‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺖ ـ ﺑﺮاﯼ زﻧﺎن ﻡﻘﺮر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎﻩ اﻳﻦ ﻡﺮدان ﺑﻪ زن و ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ زﻧﺎن در اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻋﺼﻤﺖ و ﻋﻔﺖ و ﺡﺠﺐ‬
‫و ﺡﻴﺎ و ﻧﮕﺮاﻧﯽهﺎﺷﺎن ﺑﺮاﯼ “ﺡﻔﺎﻇﺖ” از “ﻧﺎﻡﻮس” اﻳﺸﺎن آ ﻪ ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ ﺕﺤ ﺖاﻟﻠﻔﻈ ﯽ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ ﺧ ﻮد‬
‫اﻳ ﺸﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﻳﯽ را از چﻨﺘ ﻪﯼ دﻳﺪﮔﺎه ﺸﺎن ﺑﻴ ﺮون ﻡ ﯽآ ﺸﺪ آ ﻪ ﻧﻤ ﻮد ﺑﻴﺮوﻧ ﯽاش‪ ،‬زﻧ ﺪاﻧﯽ‬
‫آﺮدن زﻧ ﺎن در ﺡﺠ ﺎب اﺟﺒ ﺎرﯼ و ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ آ ﺸﻴﺪن از زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان وﻇ ﺎﻳﻒ زﻧ ﺎن در هﻴﺌ ﺖ‬
‫ﻡﺎدر و هﻤﺴﺮ و دﺧﺘ ﺮ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ داﻳ ﺮﻩاﯼ ﺑ ﺮاﯼ آﻨﺘ ﺮل ﺟﻨ ﺴﯽ اﻳ ﺸﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﺮ ﺕ ﻮﺟﻴﻬﯽ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻡﻌﻴﺎرهﺎﯼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﯼ ﺡﻘﻮق ﺑﺮاﺑﺮ ﺕﻤﺎم اﻧﺴﺎنهﺎ در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺎﻡﻌﻪهﺎﯼ ﻡﺘﻤ ﺪن‪ ،‬زاوﻳ ﻪاﯼ‬
‫‪ ١٨٠‬درﺟ ﻪ دارد‪ .‬ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ وﺿ ﻌﻴﺖ زﻧ ﺎن در ه ﺰارﻩﯼ ﺳ ﻮم در آ ﺸﻮرهﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن‬
‫ﺳﻌﻮدﯼ‪ ،‬ﻗﻄﺮ و ﺧﻴﻠﯽ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ آﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ ﻡﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺕﺼﻮﻳﺮ را ﺕﻜﻤﻴﻞﺕﺮ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫اهﻤﻴﺘﯽ آﻪ اﻳﻦ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ در ﭘﺮدﻩ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ زﻧﺎن ﻡﯽدهﻨﺪ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺕﺼﻮﻳﺮ‪ ،‬هﺮاس اﻳﻦ‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﺡﻀﻮر زﻧﺎن در ﺟﺎﻡﻌﻪ و ﻡﻄﺎﻟﺒﻪﯼ ﺡﻖ و ﺡﻘﻮﻗﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ زﻧ ﺎن در ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ و در‬
‫اﻧ ﺪروﻧﯽه ﺎ ﻡﺤﺒ ﻮس ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ و ﻧﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ﺡ ﻖ ﺡ ﻀﻮر در ﻡ ﺘﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎﯼ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪/‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪/‬ﻋﻠﻤﯽ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺁنﮔﺎﻩ ﺟﺎﻡﻌﻪاﯼ ﺧﻮاهﻴﻢ داﺷ ﺖ ﺕﺤ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ ﺻ ﺪ‬
‫در ﺻﺪ ﻡﺮدان‪ ،‬و ﺕﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻡﻮﻡﻨﺎن هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ آﺎرهﺎﯼ ﻡﺮداﻧﻪﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺷﺎن ﻡﯽﭘﺮدازﻧﺪ و هﻤﻴﻦ‬
‫ﻡﻮﻡﻨ ﺎن در ﺧﺎﻧ ﻪهﺎﺷ ﺎن ﻧﻴ ﺰ زن ﻳ ﺎ زﻧ ﺎﻧﯽ را در آﻨ ﺎر دارﻧ ﺪ آ ﻪ ﻏﺒ ﺎر ﺧ ﺴﺘﮕﯽ را از چﻬ ﺮﻩﯼ‬
‫ﺳ ﻠﻄﻪﮔﺮاﻧ ﻪ و ﻗﺪرﺕﻤﺪاراﻧ ﻪﺷ ﺎن ﺑﺮﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺮ و ﺧﺸﻜ ﺸﺎن ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﭽ ﻪهﺎﺷ ﺎن را ﻡ ﯽﭘﺎﻳﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﺴﺎﺉﻞ ﻡﺮداﻧﻪ و ﺟﻨﺴﯽﺷﺎن ﺳﺮ و ﺳﺎﻡﺎن ﻡﯽدهﻨﺪ و ﺧﻼﺻﻪ در ﺕﻘﺴﻴﻢ آﺎرﯼ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬ه ﻢ زﻧ ﺎن از‬
‫ﺡﻀﻮر در ﺟﺎﻡﻌﻪ ﻡﺤﺮوم ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ و هﻢ ﻡﺮدان ﻡﺴﻠﻤﺎن ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ ﻋﻈﻴﻤ ﺸﺎن را آ ﻪ هﻤﺎﻧ ﺎ‬
‫اﻡﻜ ﺎن اﻧﺘﺨ ﺎب راﺑﻄ ﻪه ﺎﯼ ﺟﻨ ﺴﯽ و ﺷ ﻐﻠﯽ و ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ زﻧ ﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬درز ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ و‬
‫ﺡﻴﻄﻪﯼ اﻧﺘﺨﺎب را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ داﻳﺮﻩاﯼ “ﺳﻜﺴﻴﺴﺘﯽ” و اﻟﺒﺘﻪ آﺎﻡﻼ ﻡﺮداﻧﻪ ﻡﺤﺪود آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻔﺘ ﻪ ﻧﺎﻡ ﻪﯼ “زﻧ ﺎن اﻳ ﺮان” در ﺳ ﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ ﺧ ﻮد در هﻔﺘ ﻪﯼ دوم ﺕﻴﺮﻡ ﺎ ِﻩ ﺳ ﺎل ‪٢٠٠٣‬‬
‫ﺑﺤﺜﯽ را ﭘﻴﺮاﻡﻮن ﺕﻔﺎوت ﻡﻴﺰان ﺑﻴﻜﺎرﯼ زﻧﺎن ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدان‪ ،‬زﻧ ﺎن ﺕﺤ ﺼﻴﻠﻜﺮدﻩ در ﺑ ﺎزار آ ﺎر اﻳ ﺮان و‬
‫اﻳﻦ آﻪ چﻪ درﺻﺪﯼ از زﻧﺎن‪ ،‬ﺳﻨﺖهﺎ را “ﻡ ﺎﻧﻊ اﺻ ﻠﯽ” ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ ﺧ ﻮد ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁﻏ ﺎز آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﻧ ﺸﺮﻳﻪ آﻮﺷ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬در هﻤ ﺎن اﻡﻜ ﺎن آﻤ ﯽ آ ﻪ در اﻳ ﺮان ﻓﻌﻠ ﯽ وﺟ ﻮد دارد‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻓﺎﺟﻌ ﻪﯼ‬
‫اﺳﺎﺳ ﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﺑ ﺎزار آ ﺎر اﻳ ﺮان ﻧ ﻮآﯽ ﺑﺰﻧ ﺪ؛ ﻓﺎﺟﻌ ﻪاﯼ آ ﻪ ﻡ ﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳ ﯽ و ﻡﺤ ﻮرﯼ ﻧﻴﻤ ﯽ از‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ در ﺕﻤﺎم اﻳﻦ ﺳﺎلهﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﻴﺎن ﺑﺮ اﻳﺮان ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺰارﺷﯽ آﻪ زﻳﺮ ﻋﻨﻮان “زﻧﺎن ﺕﺤ ﺼﻴﻠﻜﺮدﻩﯼ ﺑ ﺎزار آ ﺎر اﻳ ﺮان” ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﺑﻪ ﻃﺮح چﻨ ﺪ ﭘﺮﺳ ﺶ ﺳ ﺎدﻩ و اﺳﺎﺳ ﯽ ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺕﻤ ﺎم ﻓﺎﺟﻌ ﻪ را در ‪ ٤‬ﻡﻴ ﺎن ﭘ ﺮدﻩﯼ‬
‫ﻧﻤﺎﻳ ﺸﯽ از ﺑﻴﻤﺎرﺳ ﺘﺎن و زاﻳﻤ ﺎن و ﺳ ﺰارﻳﻦ و ﮔﺮاﻧ ﯽ ﺑﻴﻤ ﻪ و ﺷ ﻴﺮ ﻡ ﺎدر و ﺿ ﺮب اﻟﻤﺜ ﻞ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫“ﺑﻬﺸﺖ زﻳﺮ ﭘﺎﯼ ﻡﺎدران اﺳﺖ” ﺧﻼﺻﻪ آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ ﺑﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘﺮﺳ ﺶه ﺎﯼ ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ در‬
‫ش ﮔﺰارﺷﮕﺮ ]ﺧﺎﻧﻢ ﺁﻳﻨﺎ ﻗﻄﺒﯽ ﻳﻌﻘﻮﺑﯽ[ ﭘﺎﺳﺨﯽ دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻻﯼ ﮔﺰار ِ‬
‫و اﻡﺎ ﭘﺮﺳﺶهﺎ‪ :‬چﻨ ﺪ در ﺻ ﺪ از زﻧ ﺎن ﺑ ﺎ اﻡﻴ ﺪ داﺷ ﺘﻦ ﺷ ﻐﻞ و ورود ﺑ ﻪ ﻋﺮﺻ ﻪﯼ آ ﺎر و‬
‫ﺕﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺎلهﺎﯼ ﺕﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﯽ ﺧﻮد را ﻡﯽﮔﺬراﻧﻨﺪ؟!‬
‫چﻪ ﺕﻌﺪادﯼ از زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﺎﻳ ﺎن ﺕﺤ ﺼﻴﻼت ﺑ ﻪ ﺑ ﺎزار آ ﺎر وارد ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ و‬
‫ﺖ در ﺧﺎﻧﻪه ﺎ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳﻔ ﺎﯼ ﻧﻘ ﺶه ﺎﯼ‬ ‫چﻨﺪ درﺻﺪ از اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺕﻤﺎم داﻧﺶ ﺳﺎلهﺎﯼ ﺁﻡﻮزش را ﭘﺸ ٍ‬
‫ﺧﺎﻧﮕﯽ ﻡﺸﻐﻮل ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ؟!‬
‫در ﺧﺒﺮﯼ از اﻳﺴﻨﺎ ]‪ ٣١‬ﺧﺮداد ‪ [١٣٨٢‬آ ﻪ در هﻤ ﻴﻦ وب ﺳ ﺎﻳﺖ “زﻧ ﺎن اﻳ ﺮان” ﻧﻘ ﻞ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﻋ ﻀﻮ هﻴﺌ ﺖ ﻋﻠﻤ ﯽ داﻧ ﺸﻜﺪﻩﯼ ﻋﻠ ﻮم اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬ﻡﻴ ﺰان ﺑﻴﻜ ﺎرﯼ در ﻡﻴ ﺎن‬

‫‪٤٥‬‬
‫زﻧﺎن را ‪ %١٩/٦‬ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻡﻴﺰان دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻡﻴ ﺰان ﺑﻴﻜ ﺎرﯼ ﻡ ﺮدان ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﺒﺮ دﻳﮕﺮﯼ از اﻳﺴﻨﺎ ]‪ ٣‬ﺕﻴﺮ ‪ [٨٢‬در ﻳﻚ ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ﻡﺮآﺰ اﻡﻮر ﻡ ﺸﺎرآﺖ زﻧ ﺎن‪%٤١ ،‬‬
‫زﻧﺎن‪ ،‬ﺳﻨﺖهﺎ را ﻡﺎﻧﻊ اﺻ ﻠﯽ رﺷ ﺪ ﺷ ﻐﻠﯽ و ارﺕﻘ ﺎﯼ ﻡﻮﻗﻌﻴ ﺖ ﺧﻮدﺷ ﺎن داﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ ‪ %٥١‬زﻧﺎن هﻢ از ﺁﻳﻨﺪﻩﯼ ﺷﻐﻠﯽ و آ ﺎرﯼﺷ ﺎن اﻇﻬ ﺎر ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬از ﻡ ﻮاﻧﻌﯽ آ ﻪ‬
‫اﻳﻦ زﻧﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ راﻩ ﻡﻮﻓﻘﻴﺖهﺎﯼ ﺷ ﻐﻠﯽﺷ ﺎن ﻧ ﺎم ﺑ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮﻳﻦ ﻡﻴ ﺰان‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﺳ ﻨﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ آﻤ ﯽ‬
‫درﺁﻡﺪ هﻤﻴﻦ ﺕﺤﺼﻴﻞ آﺮدﮔﺎن ﻡﻮﻧﺚ اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﭘﺎﺉﻴﻦ ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ درﺁﻡ ﺪﯼ آ ﻪ ﻧﺎﺷ ﯽ‬
‫از ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼهﺎﯼ ﺡﻘﻮﻗﯽ ﻡﻮﺟﻮد ﻡﻴﺎن زﻧ ﺎن و ﻡ ﺮدان ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺑﺎﻓ ﺖ ﺕﺒﻌ ﻴﺾﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ ﺕﻘ ﺴﻴﻢ اﻡﻜﺎﻧ ﺎت‬
‫ﺕﻮﻟﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺙﺮوت و ﻗﺪرت در ﺑﺎزار آﺎر اﻳﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺕﻮﺟﻪ آﻨﻴﻢ آﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ %٦٥‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻡﺪارس ﻋﺎﻟﯽ و داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎﯼ اﻳﺮان را زﻧ ﺎن‬
‫و دﺧﺘﺮان ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽدهﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻡﯽﺕﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪﯼ ﺁﻡﺎرﯼ ﻧﻮع دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮرد آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫زﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﭘﻴﺶ از ﭘﺎﯼ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺕﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪﺷ ﺎن را در ﻏ ﺮب ﻳ ﺎ در‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎﯼ ﻋﺮﻓﯽ ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻳﺮان ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮدﻩ و ﻳﺎ در ﺡﺎل ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮدن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼﺷ ﺎن‬
‫از هﻤﺎن ﺁﻏﺎز ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﭘﺎآ ﺴﺎزﯼ‪ ،‬ﺑﺎزﻧﺸ ﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎزﺧﺮﻳ ﺪ و اﺧ ﺮاج ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از هﻤ ﻴﻦ‬
‫زﻧ ﺎن ﻡﺘﺨ ﺼﺺ و ﻡﺤﻘ ﻖ از آ ﺸﻮر ﮔﺮﻳﺨﺘﻨ ﺪ و ﺁزادﯼﺷ ﺎن را در ﻏ ﺮب ﺟ ﺴﺘﺠﻮ آﺮدﻧ ﺪ‪“ .‬اﺕﻬ ﺎم”‬
‫ﭘﺎآﺴﺎزﯼ ﺷﺪﮔﺎن هﻢ ﺑ ﺪون اﺳ ﺘﺜﻨﺎء ﻋ ﺪم اﺳ ﺘﻔﺎدﻩﯼ درﺳ ﺖ اﻳ ﺸﺎن از ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺕ ﺎزﻩﯼ اﺟﺒ ﺎرﯼ ﭘﻮﺷ ﺶ‬
‫ﺑﺮاﯼ زﻧﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺧ ﺎﻧﻢ دآﺘ ﺮ هﺎﻳ ﺪﻩﯼ ﻡﻐﻴﺜ ﯽ در ﭘﮋوه ﺸﯽ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ﺡﻘ ﻮق زن و ﺑ ﻦﺑ ﺴﺖه ﺎﯼ‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪/‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﻡﻨﺪرج در ﻓﺼﻞ ﻧﺎﻡﻪﯼ چﺸﻢاﻧﺪاز ]ﺑﻬﺎر ‪ [٧٣‬ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺑﺎ اﻳ ﻦ‬
‫آﻪ زﻧﺎن ﻡﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ در ﻡﺴﺎﺑﻘﻪ ﺳﻮارآﺎرﯼ ﺷﺮآﺖ آﻨﻨﺪ و در هﻴﺌﺖ “زوروﯼ ﻡﻮﻧ ﺚ” در ﺑﺮاﺑ ﺮ چ ﺸﻢ‬
‫ﺕﻤﺎﺷ ﺎﮔﺮان اﺳ ﺐ ﺑﺘﺎزﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ در ﺷ ﻬﺮ ﻗ ﻢ زﻧ ﺎن داﻧ ﺸﺠﻮﯼ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ اﻡ ﺎم ﺻ ﺎدق ﺡ ﻖ ورود ﺑ ﻪ‬
‫آﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩ را ﻧﺪارﻧﺪ…«‬
‫در اﻳﻦ ‪ ٢٥‬ﺳﺎل زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻡﺤ ﺪودﻳﺖ ﺑ ﺮاﯼ ورود ﺳ ﺮﻳﻊ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎزار آ ﺎر‪ ،‬و ﺳﻜﺴﻴ ﺴﻢ‬
‫ﺟﺎرﯼ در ﻡﺘﻦ ﺑﺎزار آﺎر اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻡﻴﺪ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺕﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺳﺪ ﺷ ﻐﻠﯽ‬
‫ﺁﺳﺎنﺕﺮ ﻋﺒﻮر آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ و ﻡﺪارس ﻋﺎﻟﯽ روﯼ ﺁوردﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ هﻤ ﻴﻦ زﻧ ﺎن در داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ و‬
‫ﻡﺪارس ﻋﺎﻟﯽ ﻡﻮﺟﻮد در ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ اﺟ ﺎزﻩ ﻧﺪارﻧ ﺪ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ه ﻢ دورﻩه ﺎﯼ ﻡﺮدﺷ ﺎن از ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ‬
‫اﻡﻜﺎﻧﺎت ﺁﻡﻮزﺷﯽ ﺑﻬﺮﻩﻡﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ هﺮ ﺳﺎل آﻪ از ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺡﺎآﻤﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡ ﯽﮔ ﺬرد‪ ،‬در‬
‫هﻤ ﻪ ﭘﻬﻨ ﻪه ﺎ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﮔ ﺴﺘﺮﻩﯼ ﺁﻡﻮزﺷ ﯽ و ﻓﺮاﮔﻴ ﺮﯼ‪ ،‬اﻳ ﻦ زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﺕ ﺎزﻩاﯼ دﺳ ﺖ‬
‫ﻡﯽﻳﺎﺑﻨﺪ؛ ﺕﺎ ﺟﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﺮﺧﯽ از زﻧﺎن ﻡﺠﻠﺲ اﺳﻼﻡﯽ و ﺷﺎﻏﻞ در ﺳﻄﻮح ﻡﺪﻳﺮﻳﺖ درﺟﻪ چﻨﺪم دوﻟﺘ ﯽ‬
‫آﻪ ﺳﺨﻨﮕﻮﻳﺎن ﻡﻮﻧﺚ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮﺕﺮﯼ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻡﻴﺰان داﻧﺸﮕﺎﻩ دﻳﺪﮔﺎن زن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻡﺮدان را ﻳﻚ ﻓﺎﺟﻌﻪ در روﻧﺪ ﺕﻀﻌﻴﻒ »ﺳﻨﺖ« در ﺟﺎﻡﻌﻪ اﻳﺮان ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ!‬
‫اﻳﻦ زﻧﺎن ﺕﺤﺼﻴﻞ آﺮدﻩ آﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻼﺷ ﯽ ﭘﻴﮕﻴ ﺮ ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ اﺧ ﺬ ﻡ ﺪارج داﻧ ﺸﮕﺎهﯽ دﺳ ﺖ‬
‫ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﺎزار آﺎر اﻳﺮان ﺑﺎ ﺑﻦ ﺑﺴﺖهﺎﯼ ﭘﯽ در ﭘﯽاﯼ روﺑﺮو ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬راﻩ ورود ﺑﻪ ﻡ ﺪﻳﺮﻳﺖه ﺎﯼ‬
‫درﺟ ﻪ ﻳ ﻚ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﻡ ﺸﺎﻏﻞ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻡﺮداﻧ ﻪاﻧ ﺪ و زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﺎ ه ﺮ ﻡﻴ ﺰان‬
‫ﺕﺨﺼﺺ راهﯽ در اﻳﻦ ﺑﺎزار آﺎر ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﻡﻐﻴﺜﯽ در ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮﯼ از هﻤﻴﻦ ﭘﮋوهﺶ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﻡﺤﺪودﻳﺖهﺎﯼ ﺷ ﻐﻠﯽ زﻧ ﺎن را در‬
‫اﻳ ﻦ دوران چﻨ ﻴﻦ ﺑﺮﻡ ﯽﺷ ﻤﺎرد‪» :‬زﻧ ﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎﻧ ﺸﻨﺎس از ﺷ ﺮآﺖ در ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺡﻔ ﺎرﯼ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر آﻠ ﯽ‬
‫ﻡﺤﺮوﻡﻨﺪ و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﯼ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧ ﺸﻨﺎس ﺡﺘ ﺎ در داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﻧﻴ ﺰ واﺡ ﺪ ﻡﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺡﻔ ﺎرﯼ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫دﺧﺘ ﺮان داﻧ ﺸﺠﻮ ﺡ ﺬف آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺧ ﺎﻧﻢه ﺎﯼ ﮔﻴ ﺎﻩ ﺷ ﻨﺎس ﺡ ﻖ ﻡ ﺴﺎﻓﺮته ﺎﯼ ﺕﺤﻘﻴﻘ ﯽ را ﻧﺪارﻧ ﺪ و‬
‫ﻡﺠﺒﻮرﻧﺪ روﯼ ﮔﻴﺎهﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ ﻡ ﺮدان ﮔﻴ ﺎﻩ ﺷ ﻨﺎس ﺟﻤ ﻊ ﺁورﯼ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬آ ﺎر آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪﯼ ﺧ ﺎﻧﻢ‬

‫‪٤٦‬‬
‫ﻡﺤﻘﻖ دﻳﮕﺮﯼ آﺎر ﻋﻤﻠﯽ ﺕﺤﻘﻴﻘﺎﺕﯽ ﺡﺘﺎ در ﭘ ﺮوژﻩه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻡ ﺸﻜﻼت ﻡ ﻮرد ﺕﺤﻘﻴ ﻖ ﻡﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﺮدان ﺳﭙﺮدﻩ ﻡﯽﺷﻮد و دﻳﮕﺮﯼ آ ﻪ ﻋ ﻀﻮ هﻴﺌ ﺖ ﻋﻠﻤ ﯽ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﻧﻴ ﺰ ه ﺴﺖ‪ ،‬از ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ‬
‫ﻧﺎﻡﻮﻓﻖ ﺧﻮد ﺳﺨﻦ ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ آﻪ ﺑﺎ ﺁن آﻪ چﻨﺪ ﺑﺎر از ﺳ ﺪ ﮔ ﺰﻳﻨﺶ ﻋﺒ ﻮر آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﺷ ﺶ ﻡ ﺎﻩ آ ﺎر‬
‫در ﻳﻜﯽ از ﺑﻨﻴﺎده ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ ﻓ ﺸﺎرهﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻴ ﺮون آ ﺮدن او اﻋﻤ ﺎل ﻡ ﯽﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﻡﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻪ ره ﺎ‬
‫آﺮدن ﭘﺴﺖ ﺧﻮد ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬از ﺧﺮوج ﺧﺎﻧﻢ دﻳﮕﺮﯼ آﻪ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﻳﻚ ﺷﻌﺒﻪﯼ ﺑ ﺎﻧﻜﯽ ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮر‬
‫ﻡﻨﺼﻮب ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از آﺸﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻡﯽﺷﻮد… و از ورود ﺧﺎﻧﻢ ﻡﺤﻘﻖ دﻳﮕﺮﯼ آﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻳ ﻚ‬
‫هﻴﺌﺖ ﺕﺤﻘﻴﻘﺎﺕﯽ اﻋﺰاﻡﯽ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ هﺘﻞ ﺷﻬﺮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻡﯽﺷﻮد و ﭘﺲ از ﺁن آﻪ ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم‬
‫]اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﻡﺤﻘﻖ[ ﻡﻮﻓﻖ ﻡﯽﺷﻮد اﺕﺎﻗﯽ در هﺘﻞ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬در ﺕﻤﺎم ﻡﺪت اﻗﺎﻡﺖ ﻡﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻩ از در ﻋﻘ ﺐ‬
‫هﺘﻞ رﻓﺖ و ﺁﻡﺪ آﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ آﺴﯽ ﻡﺘﻮﺟﻪ اﻗﺎﻡﺖ او در هﺘﻞ ﻧﺸﻮد…«‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺕﻜﻤﻴﻞ اﻳﻦ ﮔﺰارش ﻡﯽﺕ ﻮان از ﻡ ﻮاﻧﻌﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ راﻩ اﻋ ﺰام دﺧﺘ ﺮان داﻧ ﺸﺠﻮ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺎرج از آ ﺸﻮر از ﺳ ﻮﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ اﻳﺠ ﺎد ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﻧﻴ ﺰ ﻳ ﺎد آ ﺮد آ ﻪ ﺳ ﺎلهﺎﺳ ﺖ ﻡﻮﺿ ﻮع‬
‫ﻡﺤﻮرﯼ ﺑﺤﺚهﺎﯼ ﻡﻄﺒﻮﻋﺎﺕﯽ در درون اﻳﺮان را ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫هﻤﺎﻧﮕﻮﻧ ﻪ آ ﻪ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﺁﻡ ﺎرﯼ ﻡﺮآ ﺰ ﻧﻈ ﺮ ﺳ ﻨﺠﯽ ﻡﺮآ ﺰ اﻡ ﻮر ﻡ ﺸﺎرآﺖ زﻧ ﺎن ﻧ ﺸﺎن‬
‫ﻡﯽدهﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از زﻧﺎن “ﺳﻨﺖه ﺎ” را ﻡ ﺎﻧﻊ اﺳﺎﺳ ﯽ ﻡﻮﻓﻘﻴ ﺖه ﺎﯼ ﺷ ﻐﻠﯽﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ﺡ ﺴﺎب ﻡ ﯽﺁورﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺘﻮان از ﻡﻴ ﺰان ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼه ﺎﯼ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ در ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ اﻳ ﺮان آ ﻪ ﻳ ﻚ ﺑﺨ ﺶ ﺁن در ﺑ ﺎزار‬
‫آﺎر ﻧﻤﻮد ﭘﻴﺪا ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬آﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯽ ﺕﺮدﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻨﺖه ﺎﻳﯽ را آ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﺟ ﺎن ﺳ ﺨﺘﯽاﯼ در ﺑﺮاﺑ ﺮ روﻧ ﺪ‬
‫ﺕﻮﺳﻌﻪ ﻧﺸﺎن ﻡﯽدهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﺪ آﺸﻴﺪ و ﺁنهﺎ را از ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻗﺪرت ﺡﺬف آﺮد؛ ﺳﻨﺖهﺎﯼ ﺟﺎن ﺳ ﺨﺘﯽ آ ﻪ‬
‫در ﺕﻔﺴﻴﺮهﺎﯼ ﺡﻘﻮﻗﯽ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ‪ ،‬ﻡﻨﺸﺎﻳﯽ ﺕﻘﺪﻳﺲ ﺷﺪﻩ دارﻧﺪ و ﻗﺪرﺕﻤﺪاران اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺡﺎآﻢ ﺑﻮدن‬
‫اﻳ ﻦ ﺳ ﻨﺖه ﺎ در دﻳﺪﮔﺎه ﺸﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻡ ﺎﻧﻊ اﺳﺎﺳ ﯽ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻦ اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻡ ﻊ ﺑ ﻪ آ ﺎروان ﺕﻤ ﺪن ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ اﻟﻴﺲ ﺷﻮوارﺕﺰر ‪ Alice-Schwarzer‬از ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺖهﺎﯼ اﺳﺘﺨﻮان دار ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ و از‬
‫ﭘﻴ ﺸﮕﺎﻡﺎن ﺟﻨ ﺒﺶ ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽ‪ ،‬ژورﻧﺎﻟﻴ ﺴﺖ و ﺻ ﺎﺡﺐ اﻡﺘﻴ ﺎز ﻡﺠﻠ ﻪﯼ ﭘ ﺮﺁوازﻩﯼ ‪ Emma‬در آﺘ ﺎب‬
‫ﺕﺎزﻩاش ﺑﻪ ﻧﺎم “ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﯽ ﺑﻴﺠﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ اﷲ” ﺕﺌﻮرﯼ ﺕﺎزﻩاﯼ دارد آﻪ ﺧﻮاﻧ ﺪن و ﺑﺮرﺳ ﯽ ﺁن‬
‫ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ اﻳﻦ آﻴﻨﻪ و ﻧﻔﺮت ﻋﻈﻴﻢ و ﻋﺠﻴﺐ ﺷ ﺮق ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺑ ﻪ ﻏ ﺮب راﺳ ﻴﻮﻧﺎل را ﺕ ﺎ ﺡ ﺪﯼ از ﺳ ﺎﻳﻪ‬
‫درﺁورد‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩاﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﻨﺼﺮ ﻡﺮداﻧﮕﯽ و ﻧﺮﻳﻨﮕ ﯽ و ﺕﺤ ﺖ ﻟ ﻮاﯼ ﺁن؛ آﻨﺘ ﺮل ﺟﻨ ﺴﯽ زﻧ ﺎن‬
‫ﺷﺮق آﻪ آﻤﯽ از اﻳﻦ ﺑﻮﯼ ﺑﻬﺸﺘﯽ ﺁزادﯼ را در ﻡﺸﺎم ﺧﻴﺎﻟﺸﺎن ﻡﺰﻡﺰﻩ آﺮدﻩاﻧﺪ‪:‬‬
‫»در ﺑﺮرﺳﯽهﺎﯼ ﭘﮋوهﺸﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﭘﺴﻴﻜﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﻧﻘﺶ اﻧﮕﻴﺰﻩﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ ﻋﺎﻡ ﻞ‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪﯼ ‪ ١١‬ﺳﭙﺘﺎﻡﺒﺮ‪ ،‬هﻤﻪ چﻴ ﺰ ﺑ ﺮ زﺑ ﺎن ﺁوردﻩ ﺷ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ از ﻳ ﻚ چﻴ ﺰ ـ آ ﻪ روﺷ ﻦﺕ ﺮﻳﻦ ﺁنهﺎﺳ ﺖ ـ‬
‫ﺳﺨﻨﯽ ﺑﺮ زﺑﺎن ﻧﻴﺎﻡﺪ‪ .‬و ﺁن ﻋﺎﻡﻞ “ﻡﺮداﻧﮕﯽ” اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ ﻡﺮداﻧﮕﯽاﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﻗﺘﺪار ﺧﻮد‬
‫‪٦٠‬‬
‫ﺑﺮ زن را در ﻡﺨﺎﻃﺮﻩ ﻡﯽﺑﻴﻨﺪ!«‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻮﯼ روﺷﻨﮕﺮ آﻪ اﺕﻔﺎﻗﺎ در ‪ ٢٧‬اﺳﻔﻨﺪ ﻡﺎﻩ ‪ ١٨] ١٣٥٧‬ﻡ ﺎرس ‪ [١٩٧٩‬ﻳﻌﻨ ﯽ ‪ ٤‬هﻔﺘ ﻪ‬
‫ﭘﺲ از اﻓﺘﻀﺎح ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻬﻤﻦ ‪ ٥٧‬ﺑﻪ ﺕﻬﺮان ﺳ ﻔﺮ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ درﻳﺎﻓﺘ ﻪ و‬
‫ﺕﺌﻮرﻳﺰﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻮوارﺕﺰر در ﮔﻔﺖ و ﮔﻮﻳﯽ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻢ ﻡﺎهﺒﺎز از اﺳﺘﺮاﺕﮋﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﻼﻡﻴﺴﺖه ﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﮔ ﺴﺘﺮدﻩ ﺑ ﺎ ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳ ﯽ آ ﻪ ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ ﺷ ﺴﺘﻪ‪/‬رﻓﺘ ﻪﯼ ﺁن وارد ﺷ ﺪن ﺧﻠ ﻞ ﺑ ﻪ ارآ ﺎن‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﺮدﺳﺎﻻران اﺳﻼﻡﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ زﻧﺎن اﺳﺖ ـ چﻨﺎﻧﻜﻪ در ﻳﻚ ﮔﺰارش آﻮﺕﺎﻩ ژورﻧﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﺘ ﻮان‬
‫‪٦١‬‬
‫ﺑﻪ ﺁن ﭘﺮداﺧﺖ ـ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ٦٠‬ـ ﻡﺠﻠﻪﯼ ﺕﻼش‪ ،‬ﺳﺎل دوم‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٨‬ﺧﺮداد‪/‬ﺕﻴﺮ ‪ ،١٣٨١‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ دآﺘﺮ ﺡﺴﻦ آﻴﺎﻧﺰاد‬
‫‪ ٦١‬ـ ﻡﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ در ﺳﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ اﻳﺮان اﻡﺮوز در ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ١٤‬ﻡﺎﻩ ژوﺉﻦ ‪٢٠٠٢‬‬
‫‪٤٧‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﯽﺕﻮان ﭘﺪﻳﺪﻩﯼ ﻧﻔﺮت و آﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻏﺮب را ﺑﺪون ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ‬
‫ﻧﺮﻳﻨﮕﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮد‪ .‬اﻳﻦ راﺑﻄﻪﯼ ﺳ ﻠﻄﻪ آ ﻪ ﻡ ﺎ هﻤﭽﻨ ﺎن در ﺷ ﺮق اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﺎ ﻧﻤﺎده ﺎﯼ‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪ اﻧﮕﻴﺰش ﻡﻮاﺟﻪ هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬هﻤﺎن ﺕﺌﻮرﯼاﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺕﻮﺳﻂ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰار اﺳﻼم در ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬
‫ﺟﺎﻡﻪﯼ ﺕﻘﺪس ﭘﻮﺷﻴﺪ و در ﺟﺎن و ﺕﻦ و ﺑﺎور ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن‪ ،‬و در ﻧﺎﺧﻮدﺁﮔﺎﻩ هﺮ ﻡ ﺮد ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ در‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺷﻜﺎر و راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﻮدﺁﮔﺎﻩ و ﻡﻴﺪان ﻋﻤ ﻞ‪ ،‬ﺑ ﻪ آﻤ ﻴﻦ ﻧﺸ ﺴﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﻧﻔ ﺮت ﻏﻴﺮﻡﻨﻄﻘ ﯽ‪ ،‬و رﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﻏ ﺮب ﺳ ﺘﻴﺰﯼ را ﺑ ﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬چ ﺎرﻩاﯼ ﻧ ﺪارﻳﻢ ﺟ ﺰ اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫ﻡﻜ ﺎﻧﻴﺰم اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺳ ﻠﻄﻪ را ﺑ ﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ .‬ﺕ ﺎ ﻧ ﺪاﻧﻴﻢ چ ﺮا اﺳﻼﻡﻴ ﺴﺖه ﺎ در ﺑﻬ ﺮﻩ ﺑ ﺮدارﯼ آ ﺮدن از‬
‫دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﻓﻨﯽ و ﺕﻜﻨﻴﻜﯽ ﻏﺮب‪ ،‬ﺕﺮدﻳﺪﯼ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد راﻩ ﻧﻤ ﯽدهﻨ ﺪ؛ اﻡ ﺎ ﺑ ﻪ ﮔ ﺴﺘﺮﻩﯼ ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺡﻘ ﻮق‬
‫هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ و ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻡ ﺮدم ﺑ ﻪ ﺡﻘﻮﻗ ﺸﺎن و ﺑﺨ ﺼﻮص ﺡﻘ ﻮق زﻧ ﺎن‪ ،‬آﻮدآ ﺎن‪ ،‬دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪،‬‬
‫دﮔ ﺮﺟﻨﺲ ﮔﺮاﻳ ﺎن آ ﻪ ﻡ ﯽرﺳ ﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤ ﺸﻴﺮ را از ﻧﻴ ﺎم ﺑﺮﻡ ﯽآ ﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ ﺑ ﺴﺘﺮ اﻳ ﻦ رﻓﺘﺎره ﺎ را‬
‫ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻡ ﻦ ﺑﻨﻴ ﺎد ﮔﺮاﻳ ﯽ دو ﭘﺎﻳ ﻪﯼ ﻡﺤﻜ ﻢ دارد؛ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺟﻨ ﺴﯽ‪ .‬ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺟﻨﺒﯽ دﻳﮕﺮﯼ ه ﻢ اﻳ ﻦ ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎ را ﻡﺤﻜ ﻢﺕ ﺮ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ اﺳ ﺎس‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ دو ﭘﺎﻳ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨﻴ ﺎدﮔﺮاﻳﯽ در‬
‫درﺧﺸﺶ راﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻋﻘﻞ ﮔﺮاﻳﯽ و ﺑﺎ رﺷﺪ ﺁﮔﺎهﯽ ﻡ ﺮدم ﺕﺤ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻪاش‪ ،‬ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﻳﺶ را ﺳ ﺴﺖ و‬
‫ﺷ ﻜﻨﻨﺪﻩ ﻡ ﯽﺑﻴﻨ ﺪ‪ .‬اﺳ ﻼم ه ﻢ آ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪﯼ اﻧ ﻮاع ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼه ﺎ ﺷ ﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼهﺎ اﻡﻜﺎن ﺕﺠﻠﯽاش را از دﺳﺖ ﻡﯽده ﺪ‪ ،‬ﻧﺎچ ﺎر اﺳ ﺖ چﻨ ﻴﻦ ﻧﻔﺮﺕ ﯽ را اﻋﻤ ﺎل و اﻋ ﻼم آﻨ ﺪ؛‬
‫چﺮا آﻪ اﮔﺮ در ﻏﺮب اﻳﻦ ﺧﺒﺮهﺎ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد و اﮔﺮ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﻋﻘﻞﮔﺮاﻳﯽ ـ ﺑﺎ هﻤ ﻪﯼ ﻡﺒ ﺎرزات ]![‬
‫ﻋﻠﻤ ﺎﯼ اﻋ ﻼم اﺳ ﻼﻡﯽ ـ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮق ﻡ ﺴﻠﻤﺎن راﻩ ﻧﻴﺎﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﺎ ﻏ ﺮب آ ﺎرﯼ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬زﻧ ﺎن‬
‫هﻤﭽﻨ ﺎن در اﻧ ﺪروﻧﯽه ﺎ و در ﺡﺮﻡ ﺴﺮاهﺎ ﺑ ﻪ ﺡ ﺒﺲ داﺉ ﻢ در ﺡﺠ ﺎب و ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ ﺟﻨ ﺴﯽ و ﺟ ﺴﻤﯽ‬
‫ﻡﺤﻜﻮم ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﺧﻠﻠﯽ هﻢ ﺑﺮ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن وارد ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻏ ﺮب از ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎ‬
‫ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﻧﻤ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ و وارد ﺕﻔ ﺴﻴﺮﯼ ﺟﺪﻳ ﺪ از اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬ﻓﺮدﻳ ﺖ‪ ،‬و ﺡﻘ ﻮق اﻧ ﺴﺎنه ﺎ و وﺟ ﺪان اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮق را ﺑﺎ ﻏﺮب آﺎرﯼ ﻧﺒﻮد و ﻡﻦ هﻤﻴﻦ ﺟ ﺎ ادﻋ ﺎ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ اﺳ ﻼﻡﯽاﯼ ه ﻢ در‬
‫آﺎر ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻡﺎ ﻏﺮب‪ ،‬زﻧﺎن را از اﻧ ﺪروﻧﯽه ﺎ ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺮون از ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ و ﺑ ﻪ ﻡﺠ ﺎﻡﻊ ﺑ ﺎز و ﺁزاد آ ﺸﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ را ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺕﺠﺎوز و زورﮔﻮﻳﯽ ﺑﻪ اﻧﻮاع اﻧﺴﺎنهﺎ را زﻳﺮ ذرﻩ ﺑﻴﻦ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻏ ﺮب ﺑ ﺎ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از ﻗﺮاﺉ ﺖ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ از آﺎﺕﻮﻟﻴﺴﻴ ﺴﻢ‪“ ،‬آﻨﻴ ﺰان و ﺿ ﻌﻴﻔﻪه ﺎ و‬
‫ﺻﻴﻐﻪهﺎ و آﻠﻔﺖهﺎ و واﻟﺪﻩهﺎﯼ ﺁﻗﺎ ﻡﺼﻄﻔﯽ و ﻡﻨﺰلهﺎ و ﺑﯽادﺑﯽه ﺎ” را در ﺟﺎﻳﮕ ﺎﻩ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدان‬
‫و ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن اﷲ ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻦ درﺳﺖ هﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪﯼ ﺁﻏﺎزﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﺮاﯼ ﺷ ﺮق ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺑ ﻮد‪ .‬ﻓﺎﺟﻌ ﻪ‬
‫از هﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺁﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﻡﺮز ﺑﻴﻦ آﺸﻮرهﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬رﻓﺖ و ﺁﻡﺪ ﺑ ﻴﻦ ﺷ ﺮق و ﻏ ﺮب ﻋﻤ ﻮﻡﯽ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺪرﺳﻪهﺎ و داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ زﻧﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬و از هﻤﻪ ﻡﻬ ﻢﺕ ﺮ ﭘ ﺎﯼ زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﺡﻴﻄ ﻪﯼ ﻓﺮهﻨ ﮓ‪،‬‬
‫هﻨﺮ‪ ،‬داﻧﺶ‪ ،‬ﺁﮔﺎهﯽ و ﻏﺮب ﺑﺎز ﺷﺪ‪ .‬و اﻳﻦ هﻤﺎن ﻧﻘﻄ ﻪﯼ ﺷ ﻨﻴﺪن ﻧ ﺎﻗﻮس ﺧﻄ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﺮق ﻡ ﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ زﻧﮓ ﺧﻄﺮ ﺟﺪﯼ ﺑﺮاﯼ ﺷﺮق ﺑﻴﻤ ﺎر‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧ ﺎكﺕ ﺮ و وﺡ ﺸﺖﻧ ﺎكﺕ ﺮ از‬
‫هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺷﻜﺴﺖ و واﻡﺎﻧﺪﮔﯽ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻮد‪ .‬چﺮا آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻧﻤﻮﻧ ﻪ در ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ دو ﺳ ﺎل‬
‫ﭘﻴﺶ ه ﻴﭻ زﻧ ﯽ ﺷﻨﺎﺳ ﻨﺎﻡﻪ ﻧﺪاﺷ ﺖ و ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﭘ ﺪر و ﺷ ﻮهﺮ و ﺑ ﺮادرش ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬و در ﻗﻄ ﺮ و‬
‫ﺧﻴﻠ ﯽ از دﻳﮕ ﺮ آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﺮﺑ ﯽ‪ ،‬زﻧ ﯽ را در ورزﺷ ﮕﺎﻩه ﺎ ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺕﻤﺎﺷ ﺎچﯽ و ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن‬
‫ﺕﺼﻮﻳﺮ اﺳﻼﻡﯽ ـ ﻡﺎﻧﺘﻮ و روﺳﺮﯼ و چﺎدر و ﻡﻘﻨﻌﻪ و ﭘﻴﭽ ﻪ و ﻧﻘ ﺎب و… ـ ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان دﻳ ﺪ‪ .‬ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ‬
‫چﻨﺪﯼ ﭘﻴﺶ هﻢ در اﻳﺮان هﻤﻴﻦ ﺕﻔﺮﻳﺢ ﺡﺪاﻗﻞ ـ ﺕﻤﺎﺷﺎﯼ ﻡﺴﺎﺑﻘﺎت ورزﺷﯽ ـ ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﻤﯽ از ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﻡﻤﻨﻮع ﺑﻮد!!‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ راﺑﻄﻪهﺎ‪ ،‬ﻡﻬﻢﺕﺮﻳﻦ و اﺳﺎﺳﯽﺕﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﻳﻦ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺑﻴﻦ زﻧ ﺎن و‬
‫ﻡﺮدان‪ ،‬در ﻳﻚ درﻳﺎﻓﺖ راﺳﻴﻮﻧﺎل ﺕ ﺮك ﺑﺮداﺷ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ ﺑ ﺎز ﺷ ﺪن ﭘ ﺎﯼ زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﻏ ﺮب‪ ،‬و ﺑ ﺎ راﻩ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ‬

‫‪٤٨‬‬
‫درﻳﺎﻓﺖهﺎ و راﻩآﺎرهﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﺷﺮق‪ ،‬در ﺡﻘﻴﻘﺖ زﻧﺎن ﺳﺘﻮن ﭘﻨﺠﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ آﻪ اﻳﻦ ﻋﺎﻡ ﻞ ﻧﺮﻳﻨﮕ ﯽ‬
‫را زﺧﻤﯽ آﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن از اﻧﺪروﻧﯽهﺎ ﺑﻴﺮون ﺁﻡﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﺮون ﺁﻡﺪن از اﻧﺪروﻧﯽه ﺎﯼ ﻡﺮدﺳ ﺎﻻراﻧﻪ‪،‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺷﻜﻠﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻳﺸﺎن از آﻠﻴﺖ ﺑﺎورهﺎﯼ ﻡﺮدﺳﺎﻻراﻧﻪﯼ اﺳﻼﻡﯽ هﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻡﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ آ ﺴﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮕﻮﻳ ﺪ آ ﻪ زﻧ ﺎن ﻧ ﺎﻗﺺاﻟﻌﻘﻠﻨ ﺪ و ﺑﻬ ﺮﻩﺷ ﺎن از زﻧ ﺪﮔﯽ ﻧﺎﺕﻤ ﺎم؛ چﻨ ﺎنآ ﻪ ﻡﺤﻤ ﺪ و ﻋﻠ ﯽ و‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎرهﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺕﻬﺪﻳﺪ وﺟﻮد داﺷﺖ و اﺕﻔﺎﻗﺎ ﺧﻴﻠﯽ هﻢ ﺟﺪﯼ ﺑﻮد آﻪ دﻳﮕﺮ زﻧﯽ ﺕﺌﻮرﯼ ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ ردﻳ ﻒ‬
‫دوم ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻋﻠ ﯽ اﺑ ﻦ اﺑ ﯽﻃﺎﻟ ﺐ را ﺑ ﻪ رﻳ ﺶ ﻧﮕﻴ ﺮد‪ .‬هﻤ ﻮ آ ﻪ در ﺧﻄﺒ ﻪﯼ ‪٨٠‬‬
‫ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪاش “ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺒﺮد ﺟﻤﻞ در ﻧﻜﻮهﺶ زﻧﺎن” و ﺑﺮاﯼ ﺕﻮﺟﻴﻪ ﺳﺮآﻮب زﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫»ﻡﻌﺎﺷﺮ اﻟﻨﺎس ان اﻟﻨﺴﺎء ﻧﻮاﻗﺺ اﻻﻳﻤﺎن اﻟﺤﻈ ﻮظ ﻧ ﻮاﻗﺾ اﻟﻌﻘ ﻮل‪ .‬ﻓﺎﻡ ﺎ ﻧﻘ ﺼﺎن اﻳﻤ ﺎﻧﻬﻦ‬
‫ﻓﻘﻌﻮدهﻦ ﻋﻦ اﻟﺼﻼﻩ و اﻟﺼﻴﺎم ﻓﯽ اﻳﺎم ﺡﻀﻴﻬﻦ‪ .‬و اﻡﺎ ﻧﻘﺼﺎن ﺡﻈﻮﻇﻬﻦ ﻓﻤﻮارﻳﺜﻬﻦ ﻋﻠﯽ اﻻﻧ ﺼﺎف‬
‫ﻡ ﻦ ﻡﻮارﻳ ﺚ اﻟﺮﺟ ﺎل‪ .‬و اﻡ ﺎ ﻧﻘ ﺼﺎن ﻋﻘ ﻮﻟﻬﻦ ﻓ ﺸﻬﺎدﻩ اﻡ ﺮاﺕﻴﻦ آ ﺸﻬﺎدﻩ اﻟﺮﺟ ﻞ اﻟﻮاﺡ ﺪ‪ .‬ﻓ ﺎﺕﻘﻮ ﺷ ﺮار‬
‫اﻟﻨﺴﺎء‪ .‬و آﻮﻧﻮا ﻡﻦ ﺧﻴﺎرهﻦ ﻋﻠﯽ ﺡﺬر و ﻻ ﺕﻄﻴﻌﻮهﻦ ﻓﯽ اﻟﻤﻌﺮوف ﺡﺘﯽ ﻻﻳﻄﻤﻌﻦ ﻓﯽ اﻟﻤﻨﻜﺮ‪.‬‬
‫»ﻡﺮدم! اﻳﻤﺎ ِن زﻧﺎن ﻧﺎﺕﻤﺎم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩﯼ ﺁﻧﺎن ﻧﺎﺕﻤﺎم‪ ،‬ﺧﺮد اﻳ ﺸﺎن ﻧﺎﺕﻤ ﺎم‪ .‬ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ ﻧﺎﺕﻤ ﺎﻡﯽ‬
‫اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻡﻌﺬور ﺑﻮدﻧﺸﺎن از ﻧﻤﺎز و روزﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﻋﺎدﺕ ﺸﺎن و ﻧﻘ ﺼﺎن ﺑﻬ ﺮﻩﯼ اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﻧ ﺼﻒ‬
‫ﺑﻮدن ﺳﻬﻢ ﺁﻧ ﺎن از ﻡﻴ ﺮاث اﺳ ﺖ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻬﻢ ﻡ ﺮدان؛ و ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ ﻧﺎﺕﻤ ﺎﻡﯽ ﺧ ﺮد ﺁﻧ ﺎن اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﮔ ﻮاهﯽ دو زن چ ﻮن ﮔ ﻮاهﯽ ﻳ ﻚ ﻡ ﺮد ﺑ ﻪ ﺡ ﺴﺎب رود‪ .‬ﭘ ﺲ از زﻧ ﺎ ِن ﺑ ﺪ ﺑﭙﺮهﻴﺰﻳ ﺪ و ﺧ ﻮد را از‬
‫ﻧﻴﻜﺎﻧﺸﺎن واﭘﺎﻳﻴﺪ ]ﻡﻮاﻇﺐ ﺧﻮدﺕﺎن ﺑﺎﺷﻴﺪ[ و ﺕﺎ در آﺎر زﺷﺖ ﻃﻤ ﻊ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ‪ ،‬در آ ﺎر ﻧﻴ ﻚ ]ه ﻢ[ از ﺁﻧ ﺎن‬
‫‪٦٢‬‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻨﻤﺎﻳﻴﺪ!«‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻡﻦ آﺸﺘﺎر ‪ ١١‬ﺳﭙﺘﺎﻡﺒﺮ و ﺕﺪاوم ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ اﺳ ﻼﻡﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ را‬
‫ﺑﻪ ﺁﺕﺶ آﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ و روزﺑﺮوز ﺧﻄﺮﻧ ﺎكﺕ ﺮ ه ﻢ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬در واﻗ ﻊ ﭘ ﺎرﻩ ﺷ ﺪن ﺕ ﻮر ﻧﺮﻳﻨﮕ ﯽ را ﺑ ﻪ‬
‫اﻋﺘﺮاض ﻧﺸ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ؛ ﺡﺘ ﺎ ﺕ ﺎ ﺡ ﺪ ﺧ ﻮد ﺁزارﯼ و ﺧﻮدآ ﺸﯽ و ﻋﻤﻠﻴ ﺎت اﻧﺘﺤ ﺎرﯼ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺕﻮﺟ ﻪ آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺨ ﺶ اﺳﺎﺳ ﯽ ﻏﻨﻴﻤ ﺖه ﺎﻳﯽ آ ﻪ چ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺎن و چ ﻪ در ﺟﻬ ﺎن دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﻡ ﺮدان ﻡ ﺴﻠﻤﺎن‬
‫وﻋﺪﻩ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬زﻧ ﺎﻧﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﭘ ﺎك و ﻡﻨ ﺰﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻜ ﺮ و دﺳ ﺖ ﻧﺨ ﻮردﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﻨ ﺪ‪ .‬هﻨ ﻮز‬
‫ﺁﮔﺎهﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮدﺷﺎن را درﺑﺴﺖ در اﺧﺘﻴﺎر ﻡﺮدان و ﻡﻮﻡﻨﺎن ﻡ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡﺎﻳ ﻪﯼ‬
‫ﺷﺎدﯼ و ﺧﻮﺷﯽ و ﺻﻔﺎﯼ ﺁنهﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻡﻮﺿﻮع ﺑﻜﺎرت دﺧﺘﺮان هﻢ آﻪ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ در ﻡﻴ ﺎن ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ت اﻳ ﺸﺎن‬‫اهﻤﻴﺖ دارد‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺁن آﻪ ﺑﻪ هﻤﺎن ﭘﻮﺳﺘﻪﯼ داﺧﻞ ﺁﻟﺖ ﺕﻨﺎﺳ ﻠﯽ زﻧ ﺎن ﻡﺤ ﺪود ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﻜ ﺎر ِ‬
‫در ﺁﮔﺎهﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪم ﺁﮔﺎهﯽﺷﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺡﻘﻮﻗﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ ﺑﻜﺎرت اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ زﻧ ﺎن را اﻳ ﻦ‬
‫هﻤﻪ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻡﺮدان ﺟﺬاب و روﻳﺎﻳﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺎ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ دﻳﻮارهﺎﯼ ﺑﻴﻦ ﺷﺮق و ﻏﺮب ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد و ﻏﺮﺑﯽهﺎ هﻨﻮز اﻳﻦ اﻡﻜﺎن را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‬
‫آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮق ﺑﺮوﻧ ﺪ و ﻧﻤﺎده ﺎﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻧﻮﻳﻨ ﺸﺎن را ﭘ ﺲ از آﻮﺕ ﺎﻩ آ ﺮدن دﺳ ﺖ دﻳ ﻦ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و‬
‫ﭘﻴﺎﻡﺪهﺎﯼ ﺁن ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺮق در اﻡﻦ و اﻡﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫»در ﺡﺒﻴ ﺐاﻟ ﺴﻴﺮ‪ ،‬ﺿ ﻤﻦ ﺕﻮﺻ ﻴﻒ دوران ﺧﻼﻓ ﺖ اﻟﻘ ﺎﺉﻢ ﺑ ﺎﻡﺮاﷲ چﻨ ﻴﻦ ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪:‬‬
‫ﻧ ﺼﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ ]آ ﻪ[ ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﻮ هﻤ ﺖ و ﺡ ﺴﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ… اﻧ ﺼﺎف داﺷ ﺖ …ﺑ ﻪ ﻋ ﺪﻩﯼ اﻳ ﺎم ﺳ ﺎل ‪٣٦٠‬‬
‫ﺳﺮﻳﺖ ]زن[ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و هﺮ ﺷﺐ ﺑﺎ ﻳﻜﯽ از اﻳﺸﺎن ﻡﺒﺎﺷﺮت ﻡﯽﻧﻤﻮد و دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺁن “آﻨﻴﺰك” ﺧﻠ ﻮت‬
‫‪٦٣‬‬
‫ﻧﻤﯽآﺮد‪ ،‬ﻡﮕﺮ در ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ وﯼ ﻡﯽرﺳﻴﺪ…«‬

‫‪ ٦٢‬ـ ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ دآﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﺟﻌﻔﺮ ﺷﻬﻴﺪﯼ‪ ،‬چﺎپ ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،١٣٨٠ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺷﺮآﺖ اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻧﺪﻩﯼ ﺟﺎﻳﺰﻩﯼ آﺘﺎب ﺳﺎل ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،١٣٦٩‬ﺻﺺ ‪ ٥٧‬ﺕﺎ ‪٥٨‬‬
‫‪ ٦٣‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‪ ،‬چﺎپ دوم‪ ،‬ﻡﻮﺳﺴﻪﯼ اﻧﺘﺸﺎرات اﻡﻴﺮآﺒﻴﺮ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،٢٥٣٦‬ﺡﻘﻮق‬
‫ﻓﺮدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ زﻧﺎن ﺑﻌﺪ از اﺳﻼم‪ ،‬ص ‪٦٣٦‬‬
‫‪٤٩‬‬
‫»…ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺻ ﺤﺎﺑﻪ ﺑﻄ ﻮر وﻓ ﻮر زن ﻡ ﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ و ﻃ ﻼق ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ؛‬
‫‪٦٤‬‬
‫چﻨﺎنآﻪ ﺡﻀﺮت اﻡﺎم ﺡﺴﻦ ‪ ٢٥٠‬ﺕﺎ ‪ ٣٠٠‬زن اﺧﺘﻴﺎر ﻧﻤﻮد…«‬

‫ﻳﻜﯽ از دﺳﺖ ﭘﺨﺖهﺎﯼ “دﻓﺘﺮ ادﺑﻴﺎت اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽ” آﺘﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان “ﺧﺎﻃﺮات‬
‫اﺡﻤ ﺪ اﺡﻤ ﺪ” آ ﻪ ﺑ ﻪ آﻮﺷ ﺶ ﻡﺤ ﺴﻦ آ ﺎﻇﻤﯽ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٧٩‬در “ﺡ ﻮزﻩﯼ هﻨ ﺮﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت‬
‫اﺳ ﻼﻡﯽ” ﻡﻨﺘ ﺸﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻃﺒ ﻖ ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ آﺘ ﺎب‪ ،‬اﺡﻤ ﺪ اﺡﻤ ﺪ آ ﺎر ﺳﻴﺎﺳ ﯽاش را ﺑ ﺎ ﻋ ﻀﻮﻳﺖ در‬
‫اﻧﺠﻤﻦ ﺿﺪﺑﻬﺎﺉﻴﺖ ﺁﻏﺎز ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ “ﺡﺰب ﻡﻠﻞ اﺳﻼﻡﯽ” ﻡﯽﭘﻴﻮﻧﺪد‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ وارد‬
‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﻡﻮﺕﻠﻔﻪ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬در هﻤﻴﻦ دوران ﻃﺮاح ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم “ﺡ ﺰباﷲ” ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺑﻌ ﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﻡﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻡﻮازﯼ هﻢ ﺑﺎ هﻴﺌﺖ ﻡﻮﺕﻠﻔﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺕ ﺮور ﺡ ﺴﻨﻌﻠﯽ‬
‫ﻡﻨ ﺼﻮر ﻧﺨ ﺴﺖ وزﻳ ﺮ وﻗ ﺖ اﻳ ﺮان راﺑﻄ ﻪ دارد‪ .‬ﺑﻌ ﺪ از ﺟ ﺪاﻳﯽ از ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﺎ‬
‫ﺖ اﻳ ﻦ‬‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻡﻮﺕﻠﻔﻪ ﺟﻮش ﻡﯽﺧﻮرد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺑﻪ “رود ﺧﺮوﺷ ﺎن” اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡ ﯽﭘﻴﻮﻧ ﺪد‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳ ٍ‬
‫هﻤﻪ ﺕﻼش ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺮ ﭘ ﺎ آ ﺮدن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﻮان درﺷ ﺘﯽ در زﻧ ﺪان اوﻳ ﻦ ﺑ ﻪ آ ﺎر ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد ﺕﺎ… ﺑﻪ اﻡﺮوز… و اﻟﺒﺘﻪ هﻨﺮﭘﻴﺸﻪﯼ اول اﻳﻦ ﺳ ﺮﻳﺎل ﺳﺮاﺳ ﺮ ﻗﻬﺮﻡ ﺎﻧﯽ و ﺡﻤﺎﺳ ﻪ‪ ،‬در ﺕﻤ ﺎم‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎلهﺎ ﻳ ﺎ در آ ﺎر ﺕ ﺮور ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﺎ در آﻨ ﺎر ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎ آﻤ ﻚ ﻡ ﺎﻟﯽ‬
‫ﻡﯽآﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ در ﺡﺎل ﺁﻡﻮزش ﺷﻴﻮﻩهﺎ و راهﻜﺎرهﺎﯼ ﺳﺎﺧﺖ و ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻤﺐهﺎﯼ اﻧﻔﺠﺎرﯼ ﺑ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ زﻡﺎﻧﯽ را هﻢ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺷ ﻴﺪن ﺁب ﺧﻨ ﻚ ﺕﮕ ﺮﯼ در زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ ﺳ ﺮ آ ﺮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺟﺎﻟ ﺐ اﺳ ﺖ و در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ زﻧ ﺪﮔﯽﻧﺎﻡ ﻪ ـ و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕ ﺮ از هﻤ ﻴﻦ ﻧ ﻮع‬
‫زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻡﻪهﺎ ـ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎزﻡﺎﻧﺪهﯽ ﺑﺎزارﻳﺎن و ﻡﺬهﺒﻴﻮن و ﺕﻼشهﺎﯼ ﻡﻮازﯼ‬
‫و ﮔﺎﻩ ﻡﺘﻘﺎﻃﻊ و اﻟﺒﺘﻪ هﻤﺎهﻨﮓ هﻤﻪﯼ اﻳﺸﺎن ﺑﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و ﺑ ﺮ ﭘ ﺎ داﺷ ﺘﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺤﻮر اﺻﻠﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﻡﺨﺎﻟﻔﺖهﺎ هﻢ ﺑﯽﺡﺠﺎﺑﯽ اﺳﺖ و وﺿﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮ اﺳﻼﻡﯽ زﻧ ﺎن‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ!! چﻪ ﺟﺎﻧﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺕ ﺎ زﻧ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺳ ﻬﻢ ﻧﺎچﻴﺰﺷ ﺎن از ﻡ ﺜﻼ ﻡﺒ ﺎرزﻩ و ﻓﻘ ﻂ در‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ از “ﻡﺮدان ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﺸﺎن” راﺿﯽ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫»از ﻡﺴﺎﺉﻞ ﻧﺎراﺡﺖ آﻨﻨﺪﻩ و ﺁزار دهﻨ ﺪﻩ ]در زﻧ ﺪان[ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﻦ ﭘﺨ ﺶ ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ ﻡﺒﺘ ﺬل در‬
‫ﻓ ﻀﺎﯼ زﻧ ﺪان ﺑ ﻮد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻡﻴ ﺎن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺻ ﺪاﯼ ﻡ ﺴﺤﻮر آﻨﻨ ﺪﻩﯼ ﻳﻜ ﯽ از ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن زن ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﺡﺴﺎس ﺷﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬روزﯼ ﺕﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ آﻪ چﻨﺪ رادﻳﻮﯼ زﻧﺪان را در هﻢ ﺑﺸﻜﻨﻢ و ﺧﺮد آﻨﻢ… ﻟﺬا ﺑ ﺎ‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﻧﻮر ﺻﺎدﻗﯽ ﻡ ﺸﻮرت آ ﺮدم‪ .‬او ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ آ ﺮد و ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ ﻓﺎﻳ ﺪﻩاﯼ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﺑ ﻪ وﯼ ﮔﻔ ﺘﻢ‪ :‬ﺡ ﺪاﻗﻞ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻌﺪ از درﮔﻴﺮﯼ و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ رادﻳﻮهﺎ ﻡﺮا ﺑﻪ ﺟﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺕﺒﻌﻴ ﺪ ﺧﻮاهﻨ ﺪ آ ﺮد‬
‫و دﻳﮕﺮ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺨﻮاهﻢ ﺑ ﻮد ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ ﺻ ﺪاﯼ ﻧﻔ ﺮﻳﻦ ﺷ ﺪﻩ را ﺑ ﺸﻨﻮم‪ .‬او ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ ه ﺮ ﺟ ﺎ ﺑ ﺮوﯼ و ﺕﺒﻌﻴ ﺪ‬
‫‪٦٥‬‬
‫ﺷﻮﯼ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﻌ ﺪ »ﺡ ﺎج ﺁﻗ ﺎ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻡﻄﻤ ﺌﻦ ﺑ ﺎش ﺷ ﻤﺎ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ اﻳ ﻦ آ ﻪ از ﺳ ﺮ اﺟﺒ ﺎر و ﺑ ﺪون ﻡﻴ ﻞ‬
‫‪٦٦‬‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﺁن ]ﺻﺪا[ را ﮔﻮش ﻡﯽآﻨﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻤﯽآﻨﻴﺪ!!«‬
‫آﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮات اﺡﻤﺪ اﺡﻤﺪ ﺑﻴﺶ از ‪ ٥٢٠‬ﺑﺮگ دارد‪ ،‬در اﻧﺘﻬﺎﯼ آﺘﺎب چﻨﺪ ﻋﻜﺲ ﻗﺪ و ﻧﻴﻢ‬
‫ﻗﺪ‪ ،‬ﺕﻜﯽ و دوﺕﺎﻳﯽ و چﻨﺪﺕﺎﻳﯽ چﺎپ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ چﻨﺪ دﺳﺖ ﻧﻮﻳﺲ را هﻢ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﺪهﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﺑﻨﺪﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎﯼ آﺘﺎب اﻓﺰودﻩاﻧﺪ ﺕﺎ ﻻﺑﺪ ﺳﻨﺪﻳﺖ آﺘ ﺎب و ارزش آ ﺎر “ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت اﺳ ﻼﻡﯽ”‬
‫را ﺧﻴﻠﯽ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ و ﭘﮋوهﺸﯽ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻨﺪ!‬

‫‪ ٦٤‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻤﺪن اﺳﻼم‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ٣‬ص ‪ ،١٩٧‬ﻧﻘﻞ از ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٦٣‬هﻤﺎن ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ ٦٥‬ـ ﺧﺎﻃﺮات اﺡﻤﺪ اﺡﻤﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻮﺷﺶ ﻡﺤﺴﻦ آﺎﻇﻤﯽ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٧٩‬از اﻧﺘﺸﺎرات ﺡﻮزﻩﯼ هﻨﺮﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﺕﺒﻠﻴﻐﺎت‬
‫اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﻡﻨﺘﺸﺮ‪ ،‬ص ‪١٤٦‬‬
‫‪ ٦٦‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪٥٠‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮات آﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرﺕﯽ ﺷﻔﺎهﯽ و ﺑﺎ ﺿﺒﻂ ﺑﻴﺶ از ‪ ٧٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﻧ ﻮار و ﻃ ﯽ دو ﺳ ﺎل‬
‫ﻓﺮاهﻢ ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻜﯽ از اﺳﻨﺎد ﺑﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺕﺎرﻳﺦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻢ آﺎر ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ را آﻪ‬
‫در اوﺟﺶ ﺑﻪ ﺁن “ﺧﻮد ﺳ ﻮزﯼ دﻟ ﺴﻮز ﻡﻠ ﯽ” اﻧﺠﺎﻡﻴ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﺸﺎن ﻡ ﯽده ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب ﺑ ﺎ ﺡﻜﺎﻳ ﺖه ﺎﻳﯽ از‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ اﻳﻦ “ﻡﺮدان ﺧﺪا” ﺁﻏﺎز ﻡﯽﺷﻮد و ﺑ ﻪ ﺳ ﺎدﮔﯽ ﺑ ﺴﺘﺮ ﺳ ﻨﺘﯽ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ را آ ﻪ “زﻳ ﺮ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺷﺐ” ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ اﻳﺮان ﺟﺎرﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﻡﯽآﺸﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻡ ﺮدان آ ﻪ ﻋﻤ ﺪﺕﺎ در ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﻳﯽ‬
‫ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر ﺳ ﻨﺘﯽ ﭘ ﺮورش ﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬چﺮاﻳ ﯽ و ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ دﺷ ﻤﻨﯽ هﻴﺴﺘﺮﻳﻜ ﺸﺎن را ﺑ ﺎ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻧﻮﮔﺮاﻳﯽ‪ ،‬ﺕﻤﺪن و ﺕﺠﺪد و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺡﻘﻮﻗﯽ اﻧﺴﺎنهﺎ را ﺑﺎ “ﺟﻬﺎد”ﺷﺎن ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﻗﻬﻘﺮا آ ﺸﺎﻧﺪن‬
‫ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﻧ ﺸﺎن ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ و ﺕ ﺎزﻩ ﺑ ﻪ ﺁن اﻓﺘﺨ ﺎر ه ﻢ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ! ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺕﻌﺮﻳﻔ ﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ “ﻗﻬﺮﻡﺎﻧ ﺎن” از‬
‫ﻡﺎدران‪ ،‬ﺧﻮاهﺮان و دﺧﺘﺮاﻧﺸﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ و ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ از اﻳ ﻦ “ﻗﻬﺮﻡﺎﻧ ﺎن” آ ﻪ ﻡﺒ ﺎرزﻩاش را از‬
‫ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺁﻏ ﺎز آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ‪ ،‬ﺳ ﭙﺲ ﺳ ﺮ از زﻳ ﺮ ﻋﺒ ﺎﯼ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ درﺁوردﻩ و ﺑﻪ ﺁﻏﻮش ﭘﺮ ﻡﻬﺮ “اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽ” ﭘﻨﺎهﻨﺪﻩ ﺷﺪﻩ و در آﻨ ﺎر اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ﺕ ﻼشه ﺎﯼ‬
‫ﺟﺴﺘﻪ‪/‬ﮔﺮﻳﺨﺘﻪاش ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺕﺎزﻩ در ﻡﺮﺡﻠﻪﯼ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﺟﻬﺎده ﺎﻳﺶ ه ﻢ در ﭘﻮﭘﻮﻟﻴ ﺴﻢ آﻤ ﺪﯼ دوم‬
‫ﺧﺮدادﯼ ﻳﺎر ﻏﺎر ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ و ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ… ﺕﺎ ﺑﻪ اﻡﺮوز…‬
‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺕﺎآﻴﺪ آﻨﻢ آﻪ اﻋﺘﻘﺎد اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻡﺒﺎرزﻩﺷﺎن ﺑ ﻪ راﺳ ﺘﯽ ﺑ ﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻡﻴﺜﻤﯽ در ﺳﺎل ‪ ١٣٥٣‬زﻡﺎﻧﯽ آﻪ در ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪﯼ ﺕﻴﻤﯽ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻡﺸﻐﻮل ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻤﺐ دﺳﺖ ﺳﺎز ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺁﻡﺎﺕﻮر ﺑﻮدن در اﻳﻦ ﺡﺮﻓﻪﯼ “دﻟﭙﺬﻳﺮ” هﺮ دو چﺸﻢ و ﻳﻚ دﺳ ﺘﺶ را از دﺳ ﺖ ﻡ ﯽده ﺪ‪ .‬اﺡﻤ ﺪ‬
‫اﺡﻤ ﺪ ه ﻢ در دوران هﻤﺮاه ﯽاش ﺑ ﺎ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ در آﺎرﮔ ﺎهﯽ در ﭘﻴﺮاﻡ ﻮن ﺷ ﻬﺮ ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬آ ﺎرش‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻡﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﻬﻴ ﻪﯼ ﺑﻤ ﺐه ﺎﯼ اﻧﻔﺠ ﺎرﯼ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﺕﻔﺎﻗ ﺎ او ه ﻢ ﺑ ﺮ اﺙ ﺮ ﺕ ﻨﻔﺲ ﻡ ﻮاد‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﻡﺪﺕﯽ ﺑﻴﻬﻮش ﺷﺪﻩ و اﮔﺮ آﺴﯽ ﺳﺮﻧﻤﯽرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ رﻓﻴﻖ اﻋﻼﻳ ﺶ ﻡ ﯽﭘﻴﻮﺳ ﺖ و آﺎرﮔ ﺎﻩ را ﺑ ﻪ‬
‫هﻮا ﻡﯽﻓﺮﺳﺘﺎد! اﺡﻤﺪ آﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ هﻤﻴﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖهﺎﯼ دﻟﭙﺬﻳ ِﺮ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽاش ﺕﺤﺖ ﺕﻌﻘﻴﺐ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ وﻗ ﺖ‬
‫ﺑﻮدﻩ‪ ،‬در ﻳﻚ درﮔﻴﺮﯼ ﺑﺎ ﺳﺎواك ﺷﺎﻩ از ﻧﺎﺡﻴﻪﯼ ﭘﺎ و آﻤﺮ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﺎﻗﺺ ﻡﯽﺷﻮد و ﺑﻘﻴﻪﯼ ﻗﻀﺎﻳﺎ…‬
‫و اﻡﺎ زﻧﺎن ﺧﺎﻧﻮادﻩﯼ اﻳﻦ ﻡﺒﺎرزﻳﻦ و ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ!‬
‫ﻡﺎدر ﻟﻄﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤﯽ در ‪ ٢٥‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﺎ داﺷ ﺘﻦ ‪ ٧‬ﻓﺮزﻧ ﺪ در ﺡ ﺎﻟﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎردار ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻴﻮﻩ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬در ‪ ١٢‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ازدواج آﺮدﻩ اﺳﺖ و ﭘﺲ از ﻡﺮگ هﻤﺴﺮ ﺕﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ ﺕﻨﻬﺎ ﻡﯽﻡﺎﻧ ﺪ و‬
‫ﺑﻪ “ﺕﺮﺑﻴﺖ” ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻡﯽﭘ ﺮدازد‪ .‬ﻧ ﺴﻞ ﺑﻌ ٍﺪ هﻤ ﻴﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺧ ﻮاهﺮ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ آ ﺎرش از اﻳ ﻦ ه ﻢ‬
‫زارﺕﺮ اﺳﺖ‪ .‬او را در ‪ ٩‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻧﺎﻡﺰد ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬در ‪ ١١‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺷﻮهﺮ ﻡﯽدهﻨﺪ و ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫دﺧﺘﺮﺑﭽ ﻪ در ﺕﻤ ﺎم ‪ ٢‬ﺳ ﺎل دوران ﻧ ﺎﻡﺰدﯼاش‪ ،‬هﻤ ﺴﺮش را ﻧﻤ ﯽﺑﻴﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺧ ﻮد ﻡﻴﺜﻤ ﯽ او را‬
‫‪٦٧‬‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺧﺖ‪«.‬‬
‫اﺡﺴﺎس ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻡﺎدر در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺶ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ ﺑ ﻪ ﺡﻤﺎﺳ ﻪ ﺕﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪» :‬آﻼس ﺳﻮم اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﺑﻮدﻳﻢ آﻪ از ﻃﺮف ﻡﺪرﺳﻪ ﺕﻤﺎم ﺑﭽﻪهﺎﯼ آﻼس را ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻤﺎ ﺑﺮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺁن ﺷﺐ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﻨﻤﺎ رﻓﺘﻦ را ﺑﻪ ﻡﺎدرم ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬او روز ﺑﻌﺪ ﺑ ﻪ ﻡﺪرﺳ ﻪ ﺁﻡ ﺪ و داد و ﺑﻴ ﺪاد آ ﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻡﺪﻳﺮﻡﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻡﻦ اﻳﻦ ﺑﭽﻪهﺎ را روﯼ دﺳﺖ ﺑﺰرگ آﺮدﻩام‪ ،‬ﻳﺘﻴﻢ ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﻤﺎ چ ﻪ ﺡﻘ ﯽ داﺷ ﺘﻴﺪ‬
‫اﻳﻦهﺎ را ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﺒﺮﻳﺪ؟!«‪ ٦٨‬و اﻟﺒﺘﻪ آﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎ رﻓﺘﻦ در اﻳﻦ ﻡﺪرﺳﻪ اﺳﺎﺳﺎ ﻡﻮﻗﻮف ﻡﯽﺷﻮد!‬
‫داﺳﺘﺎن رادﻳﻮ و ﺑﺮﺧﻮرد اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺟﻌﺒ ﻪﯼ ﺟ ﺎدوﻳﯽ ه ﻢ از ﺁن ﻧﻘﻄ ﻪه ﺎﯼ آﻠﻴ ﺪﯼ‬
‫ﺿﺪﻳﺖ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ و رﺷﺪ و ﺁﮔﺎهﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ٦٧‬ـ از ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺕﺎ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﻟﻄﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ص‪٣‬‬
‫‪ ٦٨‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪٥‬‬
‫‪٥١‬‬
‫»اواﻳﻞ آﻪ رادﻳﻮ ﺑﻪ اﻳ ﺮان ﺁﻡ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﭘ ﺪر ﻡ ﻦ ﻳﻜ ﯽ از چﻬ ﺎر ﻧﻔ ﺮﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ در اﺻ ﻔﻬﺎن‬
‫رادﻳﻮ ﺧﺮﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬روزهﺎﯼ اول از رادﻳﻮ ﻗﺮﺁن زﻳﺎد ﭘﺨﺶ ﻡﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻳ ﻚ روﺡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪ‬
‫را ﻡﯽﺷﻨﻮد‪ ،‬ﻗﺮﺁن را روﯼ رادﻳﻮ ﻡﯽﮔﺬارد و ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪا ﺡﻔﻈﺖ آﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗ ﺮﺁن ﺕ ﻮ را ﺡﻔ ﻆ آﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﻮان‪ ،‬چﻬﺎر ﻗﻞ ]چﻬﺎر ﺳﻮرﻩﯼ ﻗﺮﺁن آﻪ ﺑﺎ ﻗﻞ ﺁﻏﺎز ﻡﯽﺷﻮد[ ﺑﺨﻮان! ﺁﻗﺎ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﯽ ﻧﺠ ﻒ ﺁﺑ ﺎدﯼ آ ﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن را ﻡﯽﺷﻨﻮد‪ ،‬ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦهﺎ اول ﻗﺮﺁن ﻡﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ آﻪ ﻡﺮدم ﺑﻪ رادﻳ ﻮ ﻋ ﺎدت آﺮدﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖهﺎﯼ ﺧﻮدﺷﺎن را از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺕﺒﻠﻴﻎ ﻡﯽآﻨﻨﺪ و اﺧﻼق ﻡﺮدم را ﺧﺮاب ﻡﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬در ﺁن زﻡ ﺎن‬
‫او چﻨ ﻴﻦ ﺑﻴ ﻨﺶ ﻋﻤﻴﻘ ﯽ داﺷ ﺖ و ﻓﺮﻳ ﺐ ﻗ ﺮﺁن ﺧﻮاﻧ ﺪن ﻇ ﺎهﺮﯼ را ﻧﻤ ﯽﺧ ﻮرد و ﺁﻳﻨ ﺪﻩ را ﭘ ﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ‬
‫‪٦٩‬‬
‫ﻡﯽآﺮد‪«.‬‬
‫در ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ ـ آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﺮﺑ ﯽ و ﺕﺮآﻴ ﻪ و اﻳ ﺮان ـ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از واژﻩﯼ‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮ ]ﻡﻨﻮراﻟﻔﻜﺮ[ ﺡﺪودا از دهﻪﯼ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﺳ ﺪﻩﯼ ﻧ ﻮزدهﻢ و ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﺁﻏ ﺎزﻳﻦ ﻗ ﺮن ﺑﻴ ﺴﺘﻢ ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﺷﺪ‪ .‬روﺷﻨﻔﻜﺮان دﻧﻴﺎﯼ اﺳﻼم در اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ارﺕﺒ ﺎط آﻤﺮﻧﮕ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﻄﺢ ﻏ ﺮب ﺑﺮﻗ ﺮار‬
‫آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاهﺎن ﻧﻮﻋﯽ ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ و ﺕﻐﻴﻴﺮ در رواﺑﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ آ ﺸﻮرهﺎﺷﺎن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻴ ﺪارﯼ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺁﻡﺪن اﻳﻦ روﺷﻨﻔﻜﺮان‪ ،‬اﻳﺸﺎن را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ﺕﺎ در ﭘﯽ اﻳﺠ ﺎد رﻓﺮﻡ ﯽ در ﻡ ﺬهﺐ اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺑﻜﻮﺷ ﻨﺪ‬
‫اﻳﻦ دﻳﻦ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻡﻔﺎهﻴﻤﯽ اﻡ ﺮوزﯼ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ آ ﺮدﻩ و در چ ﺎرچﻮب هﻤ ﻴﻦ دﻳ ﻦ ﺑ ﻪ ﺕﺠ ﺪد و ﺕﻤ ﺪن‬
‫دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺳﻢ اﻡﻴﻦ ]‪ ١٩٠٨‬ـ ‪ [١٨٦٣‬روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻡ ﺼﺮﯼ در آﺘ ﺎﺑﯽ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان “ﺕﺤﺮﻳ ﺮ اﻟﻤ ﺮات” آ ﻪ‬
‫ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ ﺁن ﺕﻮﺳﻂ ﻳﻮﺳﻒ ﺧﺎن اﻋﺘﺼﺎم اﻟﻤﻠﻚ زﻳﺮ ﻋﻨﻮان “ﺕﺮﺑﻴﺖ ﻧﺴﻮان” در ﺕﺒﺮﻳﺰ ﺑﻪ چﺎپ رﺳﻴﺪ‪،‬‬
‫اﺳﺎﺳ ﺎ دﻟﻴ ﻞ اﻧﺤﻄ ﺎط اﺳ ﻼم را ﺿ ﻌﻒ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﺧﻼﻗ ﯽ و ﭘﺮﻳ ﺸﺎﻧﯽ رﻓﺘﺎره ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد اﻡﻴﻦ‪» :‬رﻳﺸﻪﯼ ﻧﺎداﻧﯽ و ﻋﺪم ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﺑﺎ دﻧﻴﺎﯼ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ و ﻋﻠ ﻮم ﺟﺪﻳ ﺪ‬
‫را ﺑﺎﻳﺪ در ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺟﺴﺘﺠﻮ آﺮد‪ ،‬زﻳﺮا در آﺸﻮرهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ رواﺑﻂ ﺳﻨﺘﯽ ﻡﻴﺎن زن و ﻡﺮد ﻡ ﺎﻧﻊ از‬
‫ﺁن اﺳﺖ آﻪ زﻧﺎن ﺑﻪ ﺁزادﯼ ﻻزم ﺑﺮاﯼ اﺟﺮاﯼ ﻧﻘﺶ ﺧ ﻮد در ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ و اﺟﺘﻤ ﺎع دﺳ ﺖ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ‪ «.‬اﻡ ﻴﻦ‬
‫چﺎرﻩﯼ آﺎر را در ﺁﻡﻮزش ﻋﻤﻮﻡﯽ و ﺁﻡﻮزش زﻧﺎن ﻡﯽداﻧﺴﺖ و ﺷﺎﻩ ﺑﻴﺖ آﺘﺎب او اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺕﺎآﻴﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ :‬ﺁﻡﻮزش زﻧﺎن ﺑﻪ ﺳ ﻮا ِد ﺧﻮاﻧ ﺪن و ﻧﻮﺷ ﺘﻦ و ﺧﺎﻧ ﻪدارﯼ ﻡﺤ ﺪود ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ اﻡﻜﺎﻧ ﺎت‬
‫ﺕﺎﻡﻴﻦ ﻡﻌﺎش و زﻧﺪﮔﯽ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻡﺴﺘﻘﻞ را ﺑﻪ زﻧﺎن داد‪ .‬ﺕﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ اﻡﻴﻦ در ﺳﺎل ‪١٩٠٨‬‬
‫‪٧٠‬‬
‫درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ه ﻢ در اﻳ ﻦ دوران آ ﻢ و ﺑ ﻴﺶ از ﺁﻧﭽ ﻪ در آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﺮﺑ ﯽ و ﺕﺮآﻴ ﻪﯼ ﻋﺜﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫ﻡﯽﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪﻧﺪ و در هﻤﻴﻦ دوران ﺑﻮد آﻪ “اﻧﺪﻳﺸﻪﯼ ﺕﺮﻗﯽ” ﺕﻮﺳﻂ آﺘﺎب و روزﻧﺎﻡﻪ و رﻓﺖ و‬
‫ﺁﻡ ﺪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧ ﺎن و ﺳ ﻴﺎﺡﺎن ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان رﺳ ﻴﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ دوران آﺘ ﺎبه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ درهﻤ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ از‬
‫زﺑﺎنهﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ و ﺕﺮآﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﺕﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧﯽ اﻳ ﻦ دوران ـ‬
‫ﺑﺠﺰ آﭙﯽﺑﺮدارﯼ از اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ اﻳ ﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻤﻨﺪان ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪاﯼ ـ ﺡﺘ ﺎ ﻧ ﺎم ﻧﺸﺮﻳﺎﺕ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ ﺕﻘﻠﻴ ﺪ از‬
‫‪٧١‬‬
‫روزﻧﺎﻡﻪ ﻧﮕﺎران دﻧﻴﺎﯼ ﻋﺮب و اﻡﭙﺮاﻃﻮرﯼ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮﻡﯽﮔﺰﻳﺪﻩاﻧﺪ!‬
‫در هﻤﻴﻦ دوران ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ آﺘﺎب “ﻃﺒﺎﻳﻊ اﻻﺳﺘﺒﺪاد ﻋﺒﺪاﻟﺮﺡﻤﺎن آﻮاآﺒﯽ” ﺕﻮﺳﻂ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ‬
‫ﻡﻴﺮزا آﻪ زﺑﺎنهﺎﯼ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ و ﻋﺮﺑﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻡﯽداﻧﺴﺖ‪ ،‬در دوران اﺳﺘﺒﺪاد ﺻﻐﻴﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﺷﺎهﯽ ]ﺳﺎل ‪ ١٩٠٧‬ﻡﻴﻼدﯼ[ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﯼ چﺎپ ﺳﻨﮕﯽ در ﺕﻬﺮان ﺑﻪ چﺎپ رﺳ ﻴﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ آﺘ ﺎب “ﻋﻠ ﻞ‬
‫ﺕﻮﻓﻖ اﻧﮕﻠﻮﺳﺎآﺴﻮن” ﺕﺎﻟﻴﻒ ادﻡﻮﻧ ﺪ دو ﻡ ﻮﻟﻦ ﺕﻮﺳ ﻂ ﺷ ﺎدروان ﻋﻠ ﯽ دﺷ ﺘﯽ از زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن‬

‫‪ ٦٩‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪٤‬‬

‫‪ ٧٠‬ـ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺑﻬﻨﺎم‪ ،‬زﻡﻴﻨﻪهﺎﯼ ﻓﻜﺮﯼ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان اﻳﺮان در ﺑﺮﻟﻦ‪ ،‬اﻳﺮان ﻧﺎﻡﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺉﻴﺰ ‪١٣٧٧‬‬
‫‪ ٧١‬ـ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ رﺿﻮاﻧﯽ “روزﻧﺎﻡﻪ ﻧﮕﺎرﯼ ﺑﻬﺎر” ﻧﺎﻡﻮارﻩﯼ دآﺘﺮ ﻡﺤﻤﻮد اﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﺕﻬﺮان‪ ،١٣٦٦ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از‬
‫اﻳﺮان ﻧﺎﻡﻪ‪ ،‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪٥٢‬‬
‫ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺸﺮﻳﺎت زﻳﺎدﯼ هﻢ در ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮر و ﺑﻌ ﺪهﺎ در داﺧ ﻞ آ ﺸﻮر چ ﺎپ ﺷ ﺪ؛‬
‫ﺁﻧﭽﻪ اﻡﺎ اﻃ ﻼق واژﻩﯼ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ را ﺑ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از اﻳ ﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻤﻨﺪان ﺑ ﺎ اﺷ ﻜﺎل ﻡﻮاﺟ ﻪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺖ آﻪ اﻳﺸﺎن ـ ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن ـ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺕﺠﺪد‪ ،‬ﺕﻤﺪن‪ ،‬ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ و ﺕﻜﻨﻮﻟﻮژﯼ‬
‫از ﺳﻨﺖهﺎ آﻪ رﻳﺸﻪ در ﻡﺬهﺐ اﺳﻼم دارد‪ ،‬ﻋﺒﻮر آﻨﻨﺪ ـ چﻨﺎن آﻪ در ﻏﺮب و در دوران روﺷﻨﮕﺮﯼ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ـ ﺧﻮاهﺎن ﺕﻠﻔﻴﻘﯽ ﺑﻴﻦ اﺳﻼم و ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷ ﺎدروان دآﺘ ﺮ ﻡﻬ ﺮداد ﺑﻬ ﺎر ﭘﮋوه ﺸﮕﺮ ارزﻧ ﺪﻩ در ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮﻳﯽ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان “ﺑﺤ ﺮان‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ در اﻳﺮان” آﻪ ﭘﺲ از درﮔﺬﺷﺘﺶ ﺑ ﻪ چ ﺎپ رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺼﻮﻳﺮ ﺑ ﺴﻴﺎر روﺷ ﻨﯽ از اﻳ ﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻬﺎر ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ :‬ﻡ ﺎ در اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آ ﺮدﻩ و داﻧ ﺸﮕﺎﻩ دﻳ ﺪﻩ دارﻳ ﻢ‪.‬‬
‫ﺧﻴﻠﯽ از اﻳﺸﺎن ﺡﺘﺎ آﺘﺎبهﺎﻳﯽ هﻢ ﻡﻨﺘﺸﺮ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﻳﻨﺎن هﻤﻴﺸﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺕﻘﻠﻴﺪ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦ آﻪ‬
‫ﺑ ﻪ ﻡﺎهﻴ ﺖ و هﻮﻳ ﺖ ﺁﻧﭽ ﻪ آ ﻪ از ﺁن آﭙ ﯽﺑ ﺮدارﯼ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁﮔ ﺎﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬او ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﻡ ﯽﺁورد آ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آﺮدﮔ ﺎن ﺡﺘ ﺎ اﻳ ﻦ ﻇﺮاﻓ ﺖ را ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ارزش ﻡ ﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻬ ﺮﻩ ﺑ ﺮدارﯼ از‬
‫ﺕﻜﻨﻮﻟﻮژﯼ ﻧﻴﺰ ﭘﯽ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ آﻪ ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺻﻨﻌﺖ ﻡﻮﻧﺘﺎژ هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻡ ﺪﻳﺮﻳﺖ داﺷ ﺖ؛ چ ﺮا‬
‫آﻪ ﻡﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻚ ﻓﻦ ﻡﺪرن اﺳﺖ و از دﺳﺘﺮس درك و ﻓﻬﻢ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺎت ﺑﻴ ﺮون‪ .‬او ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ ﻧ ﺸﺎن‬
‫ﻡﯽدهﺪ آﻪ واژﻩهﺎﯼ دﻡﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﻡﺮدمﺳﺎﻻرﯼ‪ ،‬ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺪﻧﯽ‪ ،‬ﺕﺮﻗﯽ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺕﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﺕﻜﻨﻮﻟﻮژﯼ‬
‫و واژﻩهﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ روﺷﻨﻔﻜﺮان در ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎ و ﮔﻔﺘ ﻪهﺎﺷ ﺎن ﻡﺜ ﻞ ﻧﻘ ﻞ و ﻧﺒ ﺎت ﺑ ﻪ‬
‫آﺎر ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻡﺒﻨﺎﻳﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﭙ ﯽ ﺑ ﺮدارﯼاﯼ ﻧﺎﺷ ﻴﺎﻧﻪ اﺳ ﺖ از ﺳ ﻄﺢ و ﻇ ﺎهﺮ ﺁﻧﭽ ﻪ‬
‫ﻡﯽﭘﻨﺪارﻧﺪ در ﻏﺮب ﻡﯽﮔﺬرد‪ .‬ﺑﻬﺎر در ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻡ ﯽﮔﻴ ﺮد آ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺳ ﻨﺦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان‪ ،‬ﻡ ﺎ ه ﻴﭻ‬
‫چﺸﻢ اﻧﺪازﯼ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺁزادﯼ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﺕﺮﻗﯽ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺕﻮﺳ ﻌﻪ ﻧ ﺪارﻳﻢ‬
‫و ﺑ ﺎ ﺕﺎﺳ ﻒ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺴﻮادﯼ ﺧﻮدﻡ ﺎن اﻋﺘ ﺮاف آﻨ ﻴﻢ ﺕ ﺎ ﺑﺘ ﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻔﻬﻤ ﻴﻢ چ ﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎرﯼهﺎﻳﯽ دارﻳﻢ‪ .‬او ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺑﻪ آﺎروان ﺕﻤﺪن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺕﻮﺳﻌﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻦ ﺟﺒ ﺮﯼ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻮدﻩاﻧﺪ و هﺴﺘﻨﺪ ﻡﻠﺖه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻋ ﺪم درك درﺳ ﺖ از ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ ﻋﻤﻠﻜ ﺮد دوران‬
‫روﺷﻨﮕﺮﯼ و اﻟﺰاﻡﺎت و ﺑﺎزﺕﺎبهﺎ و ﭘﻴﺎﻡﺪهﺎﯼ ﺁن‪ ،‬ﻗﺮنهﺎﺳﺖ در ﻗﺮون وﺳﻄﺎ دﺳﺖ و ﭘﺎ ﻡﯽزﻧﻨﺪ و‬
‫اﮔﺮ ﻧﺠﻨﺒﻨﺪ هﻤﭽﻨﺎن در اﻳﻦ ﮔﺮداب ﺧﻮاهﻨﺪ چﺮﺧﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻬﺎر ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻋﻘﺐ ﻡﺎﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﯽ و ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان را ﻧ ﺸﺎن‬
‫دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪاﯼ ﻡﯽﺁورد آﻪ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺮﻡﺴﺎرﯼ ﻡﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫»ﻧﻤﻮﻧﻪاﯼ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻋﺮض آﻨﻢ از ﻳﻜﯽ از ﺷﻌﺮاﯼ ﺧﻴﻠﯽ درﺧ ﺸﺎن روﺷ ﻨﻔﻜﺮ آ ﻪ اﺷ ﻌﺎرش‬
‫واﻗﻌﺎ ﻋﻠﻮ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ را ﻧﺸﺎن ﻡﯽدهﺪ‪ .‬ﻳﻜﯽ ﻡﯽﮔﻔﺖ ﺑ ﺎ ه ﻢ رﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮدﻳﻢ ﻡ ﺸﻬﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﺑﺎﺑ ﺎﯼ ﻡ ﻦ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫هﻤﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬زن ﺁن ﺷﺎﻋﺮ هﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺕﺎ رﺧﺘﺨﻮاب اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻡﺮدهﺎ اﻳ ﻦ‬
‫اﺕ ﺎق‪ ،‬زنه ﺎ ﺁن اﺕ ﺎق‪ .‬ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺻ ﺒﺢ ﺷ ﺪ و ﻡ ﺎ ﭘ ﺎ ﺷ ﺪﻳﻢ رﺧﺘﺨ ﻮابهﺎﻡ ﺎن را ﺟﻤ ﻊ آ ﺮدﻳﻢ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺷ ﺎﻋﺮ‬
‫ﺑﺰرگ رﺧﺘﺨﻮاﺑﺶ را ﺟﻤﻊ ﻧﻜﺮد‪ .‬ﺑﻪ زﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻴﺎ ﺟﻤﻊ آﻦ! ﻡ ﻦ ﮔﻔ ﺘﻢ‪ :‬زﻧ ﺖ ﺁﺑ ﺴﺘﻨﻪ‪ ،‬چ ﯽ چ ﯽ را‬
‫ﺟﻤﻊ آﻨ ﻪ؟ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺕ ﻮ ﺧﻴ ﺎل ﻡ ﯽآﻨ ﯽ ﻡ ﻦ زن ﮔﺮﻓﺘ ﻪام آ ﻪ ﺧ ﻮدم رﺧﺘﺨ ﻮاﺑﻢ را ﺟﻤ ﻊ آ ﻨﻢ؟ اﻳ ﻦ ﺷ ﺎﻋﺮ‬
‫ﻇﺎهﺮا چﭗ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬ﻡﺘﺮﻗﯽ‪ ،‬ﻇﺎهﺮا ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠ ﯽ ﻓﻬﻤﻴ ﺪﻩ و داﻧ ﺸﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ وﻗﺘ ﯽ ﺷ ﻌﺎرهﺎﻳﺶ‬
‫را ﻡ ﯽده ﺪ‪ ،‬ﺷ ﻌﺮش را ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ ،‬ﻡﺘﺮﻗ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬در زﻧ ﺪﮔﯽ زﻧ ﺶ آﻠﻔ ﺖ اوﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻡ ﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫‪٧٢‬‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮهﺎﯼ ﻡﺎ اﻳﻦهﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪٧٣‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪﯼ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ‪» :‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ اﻳﻦ روﺷﻨﻔﻜﺮهﺎ هﻴﭻ ﻏﻠﻄﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد آﺮد!«‬

‫‪ ٧٢‬ـ ﻡﻬﺮداد ﺑﻬﺎر‪ ،‬ﺑﺤﺮان روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ در اﻳﺮان‪ ،‬اﻳﺮان ﻧﺎﻡﻪﯼ ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪١٣٧٧‬‬
‫‪ ٧٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪٥٣‬‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﻡﻬﺮداد ﺑﻬﺎر ﺡﺪودا ﻳﻚ ﺳﺪﻩ ﭘﺲ از ﻗﺎﺳ ﻢ اﻡ ﻴﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﻡ ﺼﺮﯼ دﻧﻴ ﺎﯼ ﻋ ﺮب و‬
‫در دوران اﻃﻼﻋﺎت و آﺎﻡﭙﻴﻮﺕﺮ و ﺕﻜﻨﻴﻚ و ارﺕﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬در اﻳ ﺮان ﻡ ﺎ و چﻨ ﺪﻳﻦ ﺳ ﺎل ﭘ ﺲ از اﻓﺘ ﻀﺎج‬
‫ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻬﻤﻦ ‪ ١٣٥٧‬ﺑﻪ هﻤﺎن درﻳﺎﻓﺖ و ﺟﻤﻊﺑﻨﺪﯼاﯼ ﻡﯽرﺳﺪ آﻪ اﻡﻴﻦ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫ﻳﻚ ﺷﻮﺧﯽ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪﯼ ﮔﻴﺮ و ﭘﻴﭻ اﺳﺎﺳﯽاﯼ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻡﺎ ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ‬
‫روﺷﻦ ﺁن هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻃﻴﻒ آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮان هﻢ روال هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫واژﻩه ﺎﯼ ﻻﺉﻴ ﺴﻴﺘﻪ‪ ،‬روﺷ ﻨﮕﺮﯼ‪ ،‬ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‪ ،‬ﺕﻜﻨﻮﻟ ﻮژﯼ‪ ،‬ﻡ ﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬ﺁزادﯼ‪،‬‬
‫ﺁزادﯼهﺎﯼ ﻓﺮدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮﯼه ﺎﯼ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ ،‬ﻧﻔ ﯽ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻧﻔ ﯽ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ‪،‬‬
‫دﻡﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﻡﺪارا و ﺕﺤﻤﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن هﻤﻪ و هﻤﻪ ﻡﻔﺎهﻴﻤﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﻡﺘﻌﻠﻖ ﺑ ﻪ ﻋ ﺼﺮ ﺟﺪﻳ ﺪ و دوران‬
‫ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب آﺒﻴﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﻋﺼﺮ ﻓ ﺮوغ و روﺷ ﻨﮕﺮﯼ‪ .‬ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ ﺑ ﺎ ه ﻢ ارﺕﺒ ﺎط ﮔﺮه ﯽ و‬
‫زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ دارﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻴﺪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ ﺑﺎﺷ ﻴﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ در ﺳﻴﺎﺳ ﺖ آ ﺸﻮرﺕﺎن از ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ‬
‫ﺡﻤﺎﻳﺖ آﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺷﻌﺎر ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ داد‪ ،‬اﻡﺎ در اﻧﻘﻼب ‪ ٥٧‬ﺑﺮاﯼ آﺸﺘﺎرﯼ آﻪ از ﺳﺮدﻡﺪاران و‬
‫دوﻟﺘﻤﺮدان ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻳﺮان ﻡﯽﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺖ در دﺳﺖ ﺷﻴﺢ ﺻﺎدق ﺧﻠﺨﺎﻟﯽ هﻮار آ ﺸﻴﺪ و او را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺟﻨﺎﻳﺎﺕﺶ ﺕﺸﻮﻳﻖ و ﺕﺮﻏﻴﺐ آﺮد‪ .‬ﻧﻤﯽﺷﻮد از ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺡﺮف زد‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺡﻘﻮق ﺑ ﺸﺮ‬
‫اﻳﺮان ﺑ ﻮد و آﻠ ﯽ ه ﻢ ﻧ ﺎن اﻳ ﻦ ﻋﻨ ﻮان ﮔ ﺰاف را ﺧ ﻮرد‪ ،‬اﻡ ﺎ دادﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب و آ ﺸﺘﺎر را ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫وﻳﮋﻩﯼ اﻧﻘﻼب داﻧﺴﺖ و ﺧﻮاهﺎن ﻡﻌﺪوم آﺮدن اﻳﻦ اﻧﺴﺎنهﺎﯼ ﺡﺘﺎ ﻡﺠﺮم‪ ،‬ﺑ ﺪون دادﮔ ﺎﻩ‪ ،‬ﺑ ﺪون وآﻴ ﻞ‬
‫ﻡﺪاﻓﻊ و ﺑﺪون ﺡﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽﺷﻮد در ﻏﺮب ﺕﺤﺼﻴﻞ آﺮد‪ ،‬ﺕﺮﻡﻮدﻳﻨﺎﻡﻴﻚ و ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫و ﺡﻘ ﻮق و ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﺧﻮاﻧ ﺪ و ﻋﻨ ﺎوﻳﻦ دآﺘ ﺮا ﺑ ﻪ ﭘ ﺎﺉﻴﻦ را آ ﺴﺮ ﺷ ﺎن ﺧ ﻮد داﻧ ﺴﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ چﻬ ﺮﻩﯼ‬
‫ﺑ ﺪهﻴﺒﺖ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ را در ﻡ ﺎﻩ ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽ دﻳ ﺪ و ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ دﻧﺒ ﺎل ﭘ ﺸ ِﻢ رﻳ ﺶ اﻳ ﻦ ﺟ ﺎﻧﯽ در ﻻﯼ‬
‫ﺑﺮگهﺎﯼ ﻗﺮﺁن ﮔﺸﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽﺷﻮد ﭘﺰ ﻃﺮﻓﺪارﯼ از دﻡﻮآﺮاﺳﯽ را داد‪ ،‬ﻳﺎ ﻡﺜﻼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ “ﺕﺮورهﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺻﺪر اﺳﻼم” ﻡﻘﺎﻟﻪهﺎ و آﺘﺎبهﺎ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬اﻡﺎ ﺳﺮﻓﺼﻞ “اﻧﻘﻼب ﺷﻜﻮهﻤﻨﺪ اﺳﻼﻡﯽ” ﻳ ﺎ “اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺕ ﻮدﻩاﯼ‪/‬دﻡﻮآﺮاﺕﻴ ﻚ” ﺳ ﺎل ‪ ٥٧‬را ﺡﻤﻠ ﻪﯼ چﻨ ﺪ ﺟﻮاﻧ ﻚ رﻡﺎﻧﺘﻴ ﻚ ﺑ ﻪ ژاﻧ ﺪارﻡﺮﯼ دهﻜ ﺪﻩﯼ ﺳ ﻴﺎهﻜﻞ‬
‫ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮد و اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ را آ ﻪ ﺁن ﮔﻮﻧ ﻪ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان را ﮔﺮﻓﺘ ﺎر ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ‬
‫دوﻟﺘ ﯽ‪/‬اﺳ ﻼﻡﯽ‪/‬ﺟﻬ ﺎﻧﯽ آ ﺮد‪ ،‬ﺳ ﺘﺎﻳﺶ آ ﺮد و از ﺁن ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽ و ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﮔﯽ داﺳ ﺘﺎن و ﺷ ﻌﺮ و‬
‫اﻃﻼﻋﻴﻪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽﺷﻮد از دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺡﺮف زد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ “هﻤﺴﺮ” رﻓﺘﺎرﯼ ﺷ ﺒﻴﻪ ﺑ ﻪ‬
‫اﻋ ﺮاب ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ داﺷ ﺖ‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد در ﻡﻨ ﺸﻮرﯼ ادﻋ ﺎﯼ رهﺒ ﺮﯼ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺁزادﯼﺧ ﻮاهﯽ و‬
‫ﻡﺮدﻡﺴﺎﻻرﯼ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺕﻔﻮﻳﺾ آ ﺮد‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر ﺡﻔ ﻆ ﺑﺨ ﺶ اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ هﻤ ﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽﺷﻮد روﺷﻨﻔﻜﺮ ﺑﻮد‪ ،‬اﻡﺎ ﺳﺎلهﺎ چﺮاغ ﻡﻮﺷﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ در ﻡﻴﺎن ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ‬
‫دﻧﺒ ﺎل ﻡﻨﺠﻴ ﺎن ﺁزادﯼ و دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ و ﺕﺮﻗ ﯽ و ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ و ﺕﻮﺳ ﻌﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﺮان و ﻡﻨﻄﻘ ﻪ و ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﮔﺸﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑﻪ ‪ ٥٠‬ﺳﺎل آﺎر ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ در ﻧﻴﻢ ﺳﺪﻩﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﻟﻴﺪ و ﻡﻨﺘﺶ را ﺳﺮ ﻡ ﺮدم‬
‫اﻳ ﺮان ﮔﺬاﺷ ﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ از “هﻤ ﺴﺮ” و “دﺧﺘ ﺮ” ﺑ ﺎ واژﻩﯼ ﺕﺤﻘﻴ ﺮ ﺁﻡﻴ ﺰ “اﻳ ﻦ زنه ﺎ” ﻳ ﺎد آ ﺮد‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‬
‫ﺁزادﻳﺨﻮاﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻡﺎ راﻩ رهﺎﻳﯽ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان از ﺟﻮر “ﺳﺘﻤﺸﺎهﯽ” را در ﻗﻮرﺧﺎﻧﻪهﺎ و اﺳ ﻠﺤﻪﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪﯼ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪاﯼ و در ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺕﻴﻤ ﯽ و ﺕ ﻴﻢه ﺎﯼ ﻋﻤﻠﻴ ﺎﺕﯽ‪/‬ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫ﻡ ﺬهﺒﯽ‪/‬ﻟﻨﻴﻨ ﯽ و ﺑ ﺎ ﺡﻤﺎﻳ ﺖه ﺎﯼ ﮔ ﺴﺘﺮدﻩﯼ ﻡ ﺎﻟﯽ‪/‬ﺕ ﺴﻠﻴﺤﺎﺕﯽ‪ /‬ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ﻡﺮﺕﺠ ﻊﺕ ﺮﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪاﯼ ﻧﻈﻴﺮ ﺻﺪام ﺡﺴﻴﻦ و ﺡﺎﻓﻆ اﺳﺪ و ﻡﻌﻤﺮاﻟﻘﺬاﻓﯽ و ﻳﺎﺳﺮ ﻋﺮﻓﺎت ﺟﺴﺘﺠﻮ آﺮد‪ .‬ﻧﻤﯽﺕﻮان‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮ ﺑﻮد‪ ،‬اﻡﺎ ﻧﻌﺶ ﺷﻴﺦ ﻓﻀﻞاﷲ ﻧﻮرﯼ را ﺑﺮ ﺑﺎﻻﯼ دار‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ و ﺳﻤﺒﻞ ﻡﺒﺎرزات و ﺕﻼشه ﺎﯼ‬
‫ﺿ ﺪ اﺳ ﺘﻌﻤﺎرﯼ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮد‪ .‬ﺁن ﮔﻔﺘﻤ ﺎنه ﺎ و اﻳ ﻦ رﻓﺘ ﺎر و آﺮداره ﺎ هﻤ ﻪ در ارﺕﺒ ﺎط‬
‫آﻠﻴ ﺪﯼ ﺑ ﺎ ه ﻢ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ه ﺮ آ ﺲ ﺑﺨﻮاه ﺪ اﻳ ﻦ ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ را در ﺕﺌ ﻮرﯼ و ﭘﺮاﺕﻴ ﻚ از ه ﻢ ﺕﻔﻜﻴ ﻚ آﻨ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺮ‬
‫ﺧ ﻮدش و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺳ ﺮ ﻡ ﺮدم را آ ﻼﻩ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬راﻧ ﺪﻡﺎن ﺳ ﺎله ﺎ ﻡﺒ ﺎرزﻩ و ﻡﺠﺎه ﺪت و ﺕ ﻼش و‬
‫آﻮﺷﺶ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ‪ ٥٠‬ﺳﺎل‪ ،‬دﺷﻤﻨﯽ هﻴﺴﺘﺮﻳﻚ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ روﺷﻨﻔﻜﺮان ﺑﺎ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬

‫‪٥٤‬‬
‫و ﺕﺮﻗﯽ و روﺷﻨﮕﺮﯼ زﻳﺮ ﻋﻨﻮان ﻏﺮﺑﯽ زدﮔﯽ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺧ ﻴﺶ ]ﮔ ﺎوﺁهﻦ[ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﻤﺒﻞ و‬
‫ﻧﻤﺎد ﺕﻼشهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ اﻳ ﺸﺎن ه ﻢ ﺷ ﺨﺺ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ در‬
‫ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ و… اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺁن ﻓﺮزاﻧﻪ‪:‬‬
‫»در ﻓ ﺮداﯼ ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺑ ﺮ ﺡﺎآﻤ ﺎن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ]اﮔ ﺮ چﻨ ﻴﻦ ﻓﺮداﻳ ﯽ در چ ﺸﻢ اﻧ ﺪاز‬
‫ﺑﺎﺷﺪ[ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ در ﻡ ﺰار ﻗﺎﺉ ﺪ اﻋﻈ ِﻢ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ]ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ[ ﻧﻮﺷ ﺖ‪ :‬اﻳ ﻦ ﺑﻨ ﺎ‪ ،‬ﻳﺎدﮔ ﺎر‬
‫ﺟﻬﻞ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ]روﺷﻨﻔﻜﺮان[ ﻡﻠﺖ ﻡﺎ در روﺷﻦﺕﺮﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﺑﻴﺪارﯼ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﺑﻪ ﻗﻮل ﻳﻜﯽ دﻳﮕﺮ‪ …» :‬چ ﭗ آ ﻪ ﻗ ﺮار ﺑ ﻮد ﻡ ﺮوج ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻳﻜﺒﺎرﻩ ﺳﺮ ﺑﺮ داﻡﺎن ﺁﻳﺖاﷲ ﻧﻬﺎد… ﺑﻠﺸﻮﻳﻚهﺎ ﺳﺮ از ﺧﺎﻧﻪﯼ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ درﺁوردﻧﺪ‪ ،‬ﻡﺎﺉﻮﺉﻴﺴﺖه ﺎ‬
‫دﻋﺎﯼ ﻧﺪﺑ ﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﻴﺎوس آ ﺴﺮاﻳﯽ زﻳ ﺮ آﺮﺳ ﯽ ﺁﻳ ﺖاﷲ چ ﺎﯼ ﺷ ﻴﺮﻳﻦ ﻧﻮﺷ ﻴﺪ و در ﻡ ﺪﺡﺶ ﺷ ﻌﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻗﺼﻪﯼ ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ ﺁن ﻡ ﯽﻡﺎﻧ ﺪ آ ﻪ ﺟﺮداﻧ ﻮ ﺑﺮوﻧ ﻮﯼ ﻗﺘﻴ ﻞ‪ ،‬دﺳ ﺘﮕﺎﻩ اﻧﻜﻴﺰﻳ ﺴﻴﻴﻮن ﭘ ﺎپ اﻋﻈ ﻢ را ﺑ ﻪ‬
‫اﺕﺤﺎد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺎﻧﺪان هﻨﺮﭘﺮور ﻡﺪﻳﭽﯽ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻠﻮراﻧﺲ ﺳﻘﻮط آﻨﺪ و ﻋﻠﻢ ﺑ ﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕ ﺎﻩ رود‪ .‬در‬
‫‪٧٤‬‬
‫اﻳﺮان رﻧﺴﺎﻧﺴﯽ واروﻧﻪ رخ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﮔﺬار از دوران ﻡﺪرن ﺑﻪ ﻗﺮون ﺕﺎرﻳﻚ وﺳﻄﺎ…«‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻡﺒﻨﺎﯼ ﺕﺌﻮرﻳﻚ اﻋﺘﻘﺎدات اﻳﻦ ﺳﻨﺦ روﺷﻨﻔﻜﺮان را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺑ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﻧﮕ ﺎهﯽ‬
‫ه ﻢ ﺑ ﻪ آﺘ ﺎب ﻡﻘ ﺪس و ﺁﺳ ﻤﺎﻧﯽ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺑﻴﺎﻧ ﺪازﻳﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ ﻓﻜ ﺮﯼ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ را ﺑﻬﺘ ﺮ‬
‫ﺑﺮرﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ از اﻳ ﻦ زاوﻳ ﻪ اهﻤﻴ ﺖ دارد آ ﻪ ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ ﻓﻜ ﺮﯼ ﺿ ﺪ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺿ ﺪ ﺁزادﯼ‪،‬‬
‫ﺿﺪ زن‪ ،‬ﺿﺪ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺿﺪ ﻓﺮدﻳﺖ و ﺿ ﺪ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺿ ﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ را‬
‫ﺑﺮاﯼ وﺻﻞ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﺰرگ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺧ ﺸﻦ‪ ،‬ﺕﺤ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﻳﯽ از دﺳ ﺖ‬
‫اﺳﺎﻡﻪ ﺑﻦ ﻻدن و روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﺳﻮرﻩﯼ ﻧﺴﺎء ﻳﻜﯽ از ﻡﻌﺪود ﺳﻮرﻩهﺎﯼ ﻗﺮﺁن اﺳﺖ آﻪ در ﻡﺘ ِﻦ ﺁن از “ﺡﻘﻮق” زﻧﺎن ﺳ ﺨﻦ‬
‫رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴﺪ ﺁﻳﺘﯽ ﻳﻜﯽ از ﻡﺘﺮﺟﻤﻴﻦ ﻗﺮﺁن ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ آﻪ ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ ﻗ ﺮﺁن چ ﺎپ ‪١٣٧٩‬‬
‫او را در دﺳ ﺖ دارم ]ﺑﺠ ﺰ ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ ﺳ ﻨﺘﯽ اﻟﻬ ﯽ ﻗﻤ ﺸﻪاﯼ و ﻗ ﺮﺁن ﻓﺎرﺳ ﯽ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ[ در‬
‫زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ اول ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ آﺘ ﺎب ]ﺻ ﻔﺤﻪﯼ ‪ [٧٧‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪» :‬در اﻳ ﻦ ﺳ ﻮرﻩ از ﺡﻘ ﻮق زﻧ ﺎن ﺳ ﺨﻦ‬
‫رﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ اﻟﻨﺴﺎء )= زﻧﺎن( ﻧ ﺎم ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ١٧٦ .‬ﺁﻳ ﻪ دارد و در ﻡﺪﻳﻨ ﻪ ﻧ ﺎزل ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ «.‬اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ چﻬﺎرﻡﻴﻦ ﺳﻮرﻩﯼ ﻗﺮﺁن هﻢ هﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳ ﻮرﻩ ﺑ ﺎ “ﺕ ﺮس” از اﷲ ﺁﻏ ﺎز ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺕﺮﺳ ﯽ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ اﺳ ﺘﻤﺮار‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ در ذه ﻦ ﺕ ﻮدﻩه ﺎﯼ ﻡ ﺮدم اﺳ ﺖ‪ .‬در اداﻡ ﻪﯼ اﻳ ﻦ اﻳﺠ ﺎد وﺡ ﺸﺖ‪ ،‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﻳ ﺎ اﻧ ﺸﺎ‬
‫آﻨﻨﺪﻩﯼ آﺘﺎب ﺕﺎآﻴﺪ دارد آﻪ اﷲ »ﺷﻤﺎ را از ﻳ ﻚ ﺕ ﻦ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳ ﺪ‪ ،‬و از ﺁن ﻳ ﻚ ﺕ ﻦ‪ ،‬هﻤ ﺴﺮ او را و از ﺁن‬
‫دو‪ ،‬ﻡ ﺮدان و زﻧ ﺎن ﺑ ﺴﻴﺎر ﭘﺪﻳ ﺪ ﺁورد‪ «.‬در اﻳ ﻦﺟ ﺎ ﺑ ﺎز ه ﻢ اﻧ ﺸﺎ آﻨﻨ ﺪﻩﯼ آﺘ ﺎب ]ﻳ ﺎ اﷲ[ از ﺕ ﺮس و‬
‫ﺕﺮﺳﺎﻧﺪن ﺳﺨﻦ ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ و اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺧ ﻮد ]اﷲ[ هﻤ ﻮارﻩ و هﻤﻴ ﺸﻪ »ﻡﺮاﻗ ﺐ ﺷﻤﺎﺳ ﺖ‪ «.‬در زﻳﺮﻧ ﻮﻳﺲ‬
‫هﻤﻴﻦ ﺻﻔﺤﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺁن ﺑﺨﺶ از ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ﻳﻚ آﻪ اﺷ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﺁﻓﺮﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪن هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‬
‫از ﻳﻚ ﺕﻦ واﺡﺪ دارد‪ ،‬ﻳﺎدﺁورﯼ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ اﷲ »ﺡﻮا را از ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺁدم ﻳﺎ ﺁﻧﭽ ﻪ از ﮔ ﻞ او اﻓ ﺰون ﺁﻡ ﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٣‬هﻢ‪ ،‬چﻨ ﻴﻦ ﺁﻏ ﺎز ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪» :‬اﮔ ﺮ ﺷ ﻤﺎ را ﺑ ﻴﻢ ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ در‬
‫آﺎر ﻳﺘﻴﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﻮرزﻳﺪ‪ ،‬از زﻧﺎن هﺮ چ ﻪ ﺷ ﻤﺎ را ﭘ ﺴﻨﺪ اﻓﺘ ﺪ‪ ،‬دو دو‪ ،‬ﺳ ﻪ ﺳ ﻪ‪ ،‬و چﻬ ﺎر چﻬ ﺎر ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻜﺎح درﺁورﻳﺪ…« اﻟﺒﺘﻪ ﻡﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ چ ﺮا آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ در آ ﺎر ﻳﺘﻴﻤ ﺎن ﻋ ﺪاﻟﺖ ورزﻧ ﺪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ اﺟﺎزﻩ را دارﻧﺪ آﻪ »از زﻧﺎن هﺮ چﻪ را ﭘﺴﻨﺪﺷﺎن اﻓﺘﺪ‪ ،‬دو دو‪ ،‬ﺳﻪ ﺳﻪ‪ ،‬و چﻬ ﺎر چﻬ ﺎر ﺑ ﻪ ﻧﻜ ﺎح‬
‫درﺁورﻧﺪ؟!« و ﻻﺑﺪ در ﻡﻮرد اﻳﺸﺎن هﻢ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻪ آﺎر ﻧﺒﺮﻧﺪ!‬

‫‪ ٧٤‬ـ ﻡﺮگ ﺳﻴﻤﺮغ‪ ،‬ﻧﻴﻤﺎ راﺷﺪن‪ ،‬ﻧﻘﻞ از ﺧﺒﺮﻧﺎﻡﻪﯼ ﮔﻮﻳﺎ‪ ٢١ ،‬اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﻡﺎﻩ ‪١٣٨٣‬‬
‫‪٥٥‬‬
‫ﺕﺎآﻴﺪ ﺑﺮ دو دو‪ ،‬ﺳﻪ ﺳﻪ و چﻬﺎر چﻬﺎر هﻢ ﻡﺸﺨﺺ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫داﺳ ﺘﺎن دو دو‪ ،‬ﺳ ﻪ ﺳ ﻪ و چﻬ ﺎر چﻬ ﺎر را ﺑ ﻪ ﺡ ﺴﺎب ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ ادﺑ ﯽ ﻡﺘ ﺮﺟﻢ ﺑﮕ ﺬارﻳﻢ و در‬
‫ﺑﺎرﻩاش ﺳﺨﻨﯽ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ‪ .‬اﻡﺎ ﺁﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪﯼ دو ﺑﺨﺸﯽ ﺕﻮﺟﻪ را ﺟﻠﺐ ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ارﺕﺒ ﺎط ﻧﺪاﺷ ﺘﻦ دو‬
‫ﺑﺨﺶ ﺑﻪ هﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﯼ ﺟﻤﻠ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺎ آﻤ ﯽ دﻗ ﺖ ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ رﺿ ﺎﻳﺖ‬
‫ﺑﺨﺶ رﺳﻴﺪ آﻪ چﻨﺪ هﻤﺴﺮﯼ ﺟﺎﻳﺰﻩاﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺮداﻧ ﯽ در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ در آﺎر ﻳﺘﻴﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻮرزﻧﺪ؛ ﻡﯽﺕﺮﺳ ﻨﺪ‪ ،‬و ﻡﺸﺨ ﺼﺎ ﺑ ﺮ ﺿ ﻌﻒ و ﻧ ﺎﺕﻮاﻧﯽﺷ ﺎن‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻪ ﺧﺮج دادن ﺁﮔﺎهﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﺳ ﻮاﯼ ﻧ ﺎﻡﻔﻬﻮم ﺑ ﻮدن و ﺑ ﯽارﺕﺒ ﺎط ﺑ ﻮدن اﻳ ﻦ دو ﺑﺨ ﺶ از‬
‫ﺁﻳﻪ ]ﺑﺮاﺳﺎس ﺕﺒﻴﻴﻦ و ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﺘﺮﺟﻢ[ ﻡﯽﺕﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪﯼ رﺳﻴﺪ آﻪ اوﻟ ﻴﻦ ﺑﺨ ﺶ از ﺡﻘ ﻮق زﻧ ﺎن‬
‫از زﺑﺎن اﷲ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ اﻓﺘﺨﺎر دارﻧﺪ دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﻪ ﺡﺼﻦ ﻳﻚ ﻡﺮد ﺁﻳﻨﺪ؛ ﺡﺘ ﺎ ﻡﺮداﻧ ﯽ آ ﻪ در آ ﺎر‬
‫ﻖ« زﻧﺎن در ﺳﻮرﻩﯼ ﻧﺴﺎء ]زﻧﺎن[ اﺳﺖ!‬ ‫ﻳﺘﻴﻤﺎن ﻋﺪاﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻧﻤﯽدهﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اوﻟﻴﻦ »ﺡ ِ‬
‫ﻡﺘﺮﺟﻢ در زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺑﻌﺪﯼ در هﻤﺎن ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬ﻻﺑﺪ ﺑﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ زه ﺮ ﻋﻮﺿ ﯽ ﻓﻬﻤﻴ ﺪنه ﺎ‬
‫را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺷﻴﺮﻓﻬﻢﺕﺮ آﺮدن دﺳﺘﻮرات ﺧﺪاوﻧﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺡﻘﻮق “ﺡﻘﻪﯼ زﻧﺎن” ﺕﺎآﻴﺪ‬
‫ﻡ ﯽﻓﺮﻡﺎﻳ ﺪ آ ﻪ‪» :‬در ﺑ ﺎرﻩﯼ اﻳ ﻦ ﺁﻳ ﻪ در ﺕﻔ ﺴﻴﺮهﺎ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﻳ ﻚ وﺟ ﻪ ﺁن اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫هﻢچﻨﺎن آﻪ ﺑﺎﻳﺪ در آﺎر ﻳﺘﻴﻤﺎن راﻩ ﻋﺪاﻟﺖ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬در آﺎر زﻧﺎن ﻧﻴ ﺰ راﻩ ﻋ ﺪاﻟﺖ ﭘ ﻴﺶ ﮔﻴﺮﻳ ﺪ‪ .‬و‬
‫ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺟﺎهﻠﻴﺖ ﺑﯽ ﺡﺴﺎب زن ﻡﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻳﺎ هﺮچﻪ ﻡﺎﻟﻚ ﺁن ﺷﻮﻳﺪ… زﻧﺎن اﺳﻴﺮ ﻳﺎ آﻨﻴﺰان‪«.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﻌﻠﻮم ﻡﯽﺷﻮد آﻪ ﻡﻔﺴﺮﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎرﯼ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺳ ﺨﻦه ﺎ ﮔﻔﺘ ﻪ و در ﺕﻮﺟﻴ ﻪ و‬
‫ﺕﺎوﻳﻞ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺁﻳﻪﯼ ﺳﻮم ﺳﻮرﻩﯼ ﻧﺴﺎء آﺎﻏﺬهﺎ ﺳﻴﺎﻩ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ آﻮﺷ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫ﺡﻜ ﻢ اﷲ را اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﺎوﻳ ﻞ ﻓﺮﻡﺎﻳﻨ ﺪ آ ﻪ در ﺟﺎهﻠﻴ ﺖ‪ ،‬اﻋ ﺮاب ﺑ ﯽﺡ ﺴﺎب زن ﻡ ﯽﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ و ﺟ ﻮاز‬
‫داﺷﺘﻦ چﻨﺪ هﻤﺴ ِﺮ هﻢ زﻡﺎن‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺕﻌﺪﻳﻠﯽ در ﺡﻘﻮق ﻡﺮدان و ارﺕﻘﺎﯼ آﻴﻔﯽ ﺡﻘﻮﻗﯽ زﻧﺎن ﺷﻤﺮدﻩ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺕﻔﺎﺳﻴﺮ ﻗﺮﺁﻧﯽ هﻢ در ﺑﺎرﻩﯼ “هﺮچﻪ ﻡﺎﻟﻚ ﺁن ﺷ ﻮﻳﺪ” ﺑ ﺴﻴﺎر ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻪاﻧ ﺪ و چ ﻮن اﻳ ﻦ‬
‫ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻳﻜﯽ از ﺑﺤﺚهﺎﯼ ﺷﻴﺮﻳﻦ و دﻟﭙﺬﻳﺮ ﺑﺮاﯼ ﻋﻠﻤﺎ و ﻡﻔ ﺴﺮﻳﻦ اﺳ ﻼﻡﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺡﺘﻤ ﺎ ﺑﺨ ﺶ ﺑﺰرﮔ ﯽ‬
‫از ﺕﻔﺎﺳﻴﺮ ﻡﺬهﺒﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺑﺮرﺳ ﯽ‪ ،‬آ ﺎر ﻡ ﻦ ﻧ ﻪ وﺟ ﻪ ﺕﻔ ﺴﻴﺮﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺁﻳﻪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ وﺿﻊ زﻧﺎن در اﻳﻦ آﺘﺎب آﻪ ﺑﺤﺚ ﺡﻘﻮﻗﯽ اﻳﻦ داﺳ ﺘﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﻡﻔﻬ ﻮﻡﯽ آ ﻪ‬
‫ﻡﺘﺮﺟﻢ ]ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴﺪ ﺁﻳﺘﯽ[ در ﺕﻔﺴﻴﺮ اﻃﻼق ﻧﺎم “اﻟﻨ ﺴﺎء” ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮرﻩ ﻳ ﺎدﺁورﯼ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪“ :‬ﺡﻘ ﻮق‬
‫زﻧﺎن”‬
‫ﻡﻦ در آﺘﺎب “ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬زﻧﺎن و اﺳﻼم” در ﻳﻚ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﻓﻮرﯼ از ﻋﺪم وﺟﻮد ﺕﻌﺪد زوﺟﺎت‬
‫ب ﭘﻴﺶ از اﺳﻼم ﻳﺎد آﺮدﻩام و ﻧﺸﺎن دادﻩام آﻪ اﻳﻦ ﺕﻔﺴﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ آﻴﻔﻴﺖ در هﻤﺎن ﺟﻮاﻡﻊ اﻋﺮا ِ‬
‫دروغ ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﺳﺖ و اﻋﺮاب در ﻋﻤﻮﻡﻴﺖ ﺧﻮد اﻳﻦ اﻡﻜﺎن را ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ آﻪ چﻨﺪﻳﻦ زن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺡﺘﺎ ﻡﺘﻤﻜﻴﻦ ﻡﻜﻪ از ﻗﺒﻴﻞ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن و ﻋﺜﻤﺎن و دﻳﮕﺮان هﻢ در ﭘﻴﺶ از اﺳ ﻼم ﺡﺮﻡ ﺴﺮا ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ؛ ﻳ ﺎ‬
‫ﻡﺎ چﻨﻴﻦ اﺧﺒﺎرﯼ را از زﺑﺎن ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ و ﻧﺸﻨﻴﺪﻩاﻳﻢ! ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺡﻜﻢ دو‪ ،‬ﺳﻪ و چﻬﺎر اﺟﺎزﻩ ﻧﺎﻡﻪﯼ‬
‫ﺕ ﺎزﻩ و رﺳ ﻤﯽاﯼ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ اﺳ ﻼم از ﺁن اﺳ ﺘﻔﺎدﻩه ﺎ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و ﺑ ﺎ اﺕﻜ ﺎ ﺑ ﻪ ﺁن‬
‫زﻧﺠﻴﺮهﺎﯼ ﻡﻀﺎﻋﻔﯽ را ﺑﺮ دﺳﺖ و ﭘﺎﯼ زﻧﺎن و دﺧﺘ ﺮان ﻡ ﺴﻠﻤﺎن و ﻏﻴﺮﻡ ﺴﻠﻤﺎن ]ﻳ ﺎ ﺁﻧﭽ ﻪ آ ﻪ ﻡﺎﻟ ﻚ‬
‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ[ ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ هﻢ ﻓﺮض آﻨﻴﻢ آﻪ اﻳﻦ ﺡﻜﻢ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﺎهﺎن اﻳﺮان ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ چﻨ ﺪ ﺻ ﺪ‬
‫هﻤﺴﺮ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬چﻮن چﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩاﯼ ]چﻨﺪ هﻤﺴﺮﯼ ﺑﯽروﻳﻪ[ ﺡﻜﻢ آﻠﯽ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ؛ ﭘ ﺲ‬
‫ﭘ ﺮداﺧﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺁن در ﻳ ﻚ آﺘ ﺎب »ﺁﺳ ﻤﺎﻧﯽ« ﻋﻤ ﻮﻡﯽ زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان “ﺡﻘ ﻮق ﻋﻤ ﻮم زﻧ ﺎن” ﻡﻮﺿ ﻮﻋﻴﺖ‬
‫ﻧﺪارد؛ چﺮا آﻪ چﻪ در اﻳﺮان و چﻪ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و دﻳﮕﺮ ﭘﻬﻨﻪهﺎﯼ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﺕ ﺼﺮف درﺁﻡ ﺪﻩﯼ اﻋ ﺮاب‪،‬‬
‫چﻨﺪ هﻤﺴﺮﯼ دﻗﻴﻘﺎ راﺑﻄﻪاﯼ ﻡﺸﺨﺺ ﺑﺎ ﺡﺎآﻤﻴﺖ و ﻗﺪرت داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از ﺡﻴﻄﻪﯼ اﻡﻜ ﺎن‬
‫ﻋﻤﻮﻡﯽ ﺕﻮدﻩهﺎ ﺧﺎرج ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٥٦‬‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٧‬ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬از هﺮچ ﻪ ﭘ ﺪر و ﻡ ﺎدر و ﺧﻮﻳ ﺸﺎوﻧﺪان ﺑ ﻪ ارث‬
‫ﻡﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻡﺮدان را ﻧﺼﻴﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬و از ﺁﻧﭽﻪ ﭘﺪر و ﻡ ﺎدر و ﺧﻮﻳ ﺸﺎوﻧﺪان ﺑ ﻪ ارث ﻡ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ‪ ،‬چ ﻪ‬
‫اﻧﺪك و چﻪ ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬زﻧﺎن را “ﻧﻴﺰ” ﻧﺼﻴﺒﯽ اﺳﺖ‪“ ،‬ﻧﺼﻴﺒﯽ ﻡﻌﻴﻦ‪ ”.‬ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺑﻴﺎن ﻧﺼﻴﺐ ﻡﻌﻴﻦ زﻧﺎن از‬
‫ﻡﻴ ﺮاث ﭘ ﺪر و ﻡ ﺎدر و ﺧﻮﻳ ﺸﺎوﻧﺪان از دﺳ ﺖ رﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﮔ ﻮاهﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺳ ﺎدﻩاﯼ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦآ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫»ﻧﺼﻴﺐ ﻡﻌﻴﻦ« آﻪ اﻟﺰاﻡﺎ در ﺑﺨﺶهﺎﯼ دﻳﮕﺮ آﺘﺎب هﻢ اﻧﺸﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺼﻴﺐ ﻏﻴﺮﻡﻌﻴﻦ ﻡ ﺮدان‪،‬‬
‫ﺕﻔﺎوﺕﯽ آﻴﻔﯽ دارد‪ .‬و زﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺳﻘﻒ و ﻡﻴﺰان ﻡﻌﻴﻦ ﺡﻘﺸﺎن در اﻳﻦ راﺑﻄ ﻪ آ ﺎﻡﻼ ﺁﮔ ﺎﻩ و راﺿ ﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ چﺮا آﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺕﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪﯼ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮﻡﺎن ﺧﻠﻞ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﷲ اﻧﺸﺎ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺕﻔ ﺴﻴﺮ و‬
‫ﺕﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮهﺎﯼ ﻋﺮﻓﯽ را اﺳﺎﺳﺎ در ﺁن راهﯽ ﻧﻴﺴﺖ!‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ‪ ١١‬اﷲ »در ﺑﺎرﻩﯼ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺳ ﻔﺎرش ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺳ ﻬﻢ ﭘ ﺴﺮ ﺑﺮاﺑ ﺮ دو‬
‫ﺳﻬﻢ دﺧﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ دﺧﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻴﺶ از دو ﺕﻦ‪ ،‬دو‪/‬ﺳﻮم ﻡﻴﺮاث از ﺁنهﺎﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﻳﻚ دﺧﺘﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺼﻒ ﺑﺮد‪ .‬و اﮔﺮ ﻡﺮدﻩ را ﻓﺮزﻧﺪﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﺮ ﻳﻚ از ﭘ ﺪر و ﻡ ﺎدر ﻳ ﻚ‪/‬ﺷ ﺸﻢ ﻡﻴ ﺮاث را ﺑ ﺮد‪ .‬و‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮزﻧﺪﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻡﻴﺮاثﺑﺮان ﺕﻨﻬﺎ ﭘﺪر و ﻡﺎدر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻡﺎدر ﻳﻚ‪/‬ﺳ ﻮم داراﻳ ﯽ را ﺑ ﺮد‪ .‬اﻡ ﺎ‬
‫اﮔ ﺮ ﺑ ﺮادران داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﻬﻢ ﻡ ﺎدر ﭘ ﺲ از اﻧﺠ ﺎم وﺻ ﻴﺘﯽ آ ﻪ آ ﺮدﻩ و ﭘﺮداﺧ ﺖ وام او ﻳ ﻚ‪/‬ﺷ ﺸﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽداﻧﻴ ﺪ آ ﻪ از ﭘ ﺪران و ﭘ ﺴﺮاﻧﺘﺎن آ ﺪام ﻳ ﻚ ﺷ ﻤﺎ را ﺳ ﻮدﻡﻨﺪﺕﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦه ﺎ ﺡﻜ ﻢ اﷲ‬
‫اﺳﺖ آﻪ اﷲ داﻧﺎ و ﺡﻜﻴﻢ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫از ﺧﻮد ﺁﻳﻪ هﻢ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻡﯽﺕﻮان درﻳﺎﻓ ﺖ آ ﻪ ﻡﻴ ﺰان ﺕﻘ ﺴﻴﻢ ﺙ ﺮوت ﺑ ﻴﻦ وارﺙ ﺎن ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺮ‬
‫اﺳﺎس ﺟﻨﺴﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﺕﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ؛ چ ﻪ اﻳ ﻦ دﻳﮕ ﺮان ]زﻧ ﺎن[ ﻡ ﺎدر‪ ،‬ﺧ ﻮاهﺮ‪ ،‬هﻤ ﺴﺮ‪ ،‬دﺧﺘ ﺮان ﻳ ﺎ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﻓﺮد ﻡﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺕﺎآﻴﺪ ﺑﺮ ﺧﻠﻞ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدن اﻳ ﻦ ﺡﻜ ﻢ ه ﻢ در اﻧﺘﻬ ﺎﯼ ﺁﻳ ﻪ ﺑ ﺮ‬
‫اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ »ﺡﻜ ﻢ‪ ،‬ﺡﻜ ﻢ اﷲ اﺳ ﺖ و اﷲ داﻧ ﺎ و ﺡﻜ ﻴﻢ اﺳ ﺖ« ه ﻢ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ دﻳﮕ ﺮ‬
‫زﻳﺮﻧﻮﻳ ﺴﯽ در آ ﺎر ﻧﻴ ﺴﺖ ﺕ ﺎ ﺑ ﺮ ﻧ ﺼﻒاﻻرث ﺑ ﻮدن زﻧ ﺎن ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ؛ چ ﺮا آ ﻪ ﺡﺘﻤ ﺎ ﺕ ﺎ ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٣٧٩‬ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ آﻪ اﻳﻦ ﺕﺮﺟﻤﻪ ﺑﻪ چﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﺑﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺡﻜ ﻢ آﻠ ﯽ ﺟ ﺎ اﻓﺘ ﺎدﻩ و ﺑ ﻪ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﺡﻘﻮﻗﯽ آﺸﻮرهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ هﻢ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ!‬
‫ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻨﯽ آﻪ در ﺕﻮﺟﻴﻪ و ﺕﺎوﻳﻞ اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﺕﺒﻌ ﻴﺾه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺡ ﻖ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﯼ داﺷﺘﻦ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎدﯼ ﺑﺮ دﻳﮕﺮ ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦهﺎﯼ ﺑﻴﭽﺎرﻩاﯼ از ﺳﻨﺦ ﺷﻴﺦ ﻡﺮﺕ ﻀﯽ ﻡﻄﻬ ﺮﯼ و‬
‫هﻢ ﻃﻴﻔﺎن اوﺳ ﺖ‪ ،‬در اﻳ ﻦ دو ﻡ ﻮرد وﻳ ﮋﻩ ]ارث و ﺕﻌ ﺪد زوﺟ ﺎت[ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ و ﺕﺎوﻳ ﻞه ﺎﯼ ﺟ ﺎﻟﺒﯽ دارد‪.‬‬
‫ﻳﻜﯽ اﻳﻦ آﻪ ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﺪ‪ :‬در ﻡﻴﺎن اﻋﺮاب هﻤﻴﻦ ﺡﻘﻮق ﻧﺼﻔﻪ‪/‬ﻧﻴﻤﻪ هﻢ اﺳﺎﺳﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷ ﺖ و ﻡﺤﻤ ﺪ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳ ﻦ آ ﺎر در واﻗ ﻊ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺎن ﻗﺎﺉ ﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺟﺎهﻠﻴ ﺖ‪ ،‬زﻧ ﺎن ﻋ ﺮب از ﺁن ﺑ ﻪ آﻠ ﯽ‬
‫ﻡﺤﺮوم ﺑﻮدﻧﺪ و اﮔﺮ آﻞ ارث و ﻡﻴﺮاﺙ ﯽ را آ ﻪ زﻧ ﺎن از ﻡ ﺮدان و ﻡﺮدﮔ ﺎن دور و ﺑﺮﺷ ﺎن ﻡ ﯽﺑﺮﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺟﻤ ﻊ و ﺕﻔﺮﻳ ﻖ آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻬﻤ ﺸﺎن ﺑﻴ ﺸﺘﺮ از ﺳ ﻬﻢ ﻡﺮداﻧ ﺸﺎن ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﻡ ﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ در رﺷ ﺘﻪﯼ‬
‫رﻳﺎﺿﯽ دورﻩﯼ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮدﻩام‪ ،‬و دروﺳﯽ هﻢ در داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺁن ﻋ ﻼوﻩ آ ﺮدﻩام‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﺑﺎ آﻤﻚ ﻡﺎﺷﻴﻦ ﺡﺴﺎب و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻓﺮﻡ ﻮله ﺎﯼ ﺟﺒ ﺮ و ﻡﺜﻠﺜ ﺎت و ﺡ ﺴﺎب و هﻨﺪﺳ ﻪ و دﻳﮕ ﺮ ﻡﺒﺎﺡ ﺚ‬
‫ﻒ ﺳﻬﻢاﻻرث را ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در آ ﻞ ﺟﻤ ﻊ‬ ‫ﻧﻈﺮﯼ و ﻋﻤﻠﯽ ﻧﻔﻬﻤﻴﺪم چﮕﻮﻧﻪ ﻡﯽﺷﻮد زﻧﺎن هﻤﻪ ﺟﺎ ﻧﺼ ٍ‬
‫ﺳﻬﻢاﻻرﺙﺸﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﻬﻢ اﻻرث دوﺑﻠﻪﯼ ﻡﺮدان ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺧ ﻮد ﺡ ﻀﺮت ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ه ﻢ دراﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ‬
‫ﺕﻮﺿﻴﺤﯽ ﻧﺪارد و ﺑﺎ ﻃﺮح ﻳﻚ ﺷﻌﺎر و ﺑﺪون ورود ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺡﻘﻮﻗﯽ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻡﺴﺎﻟﻪ را درز ﻡ ﯽﮔﻴ ﺮد‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﺟﻨﺎﺑﺶ در ﻳ ﻚ ﺟﻤﻠ ﻪﯼ ﺳ ﺎدﻩ اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩ را ﻡ ﯽﺑﻨ ﺪد و ﺑ ﻪ ﺷ ﻌﺎر “ﻋ ﺪاﻟﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ در هﻤﻪﯼ زﻡﻴﻨﻪهﺎ” ﺑﺴﻨﺪﻩ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺧﻮد و ﭘﻴﺮوان ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺶ را از ﻋﺬاب ﺕﺤﻘﻴﻖ و ﺕﻔﺤ ﺺ در‬
‫چﻨﺪ و چﻮن ﻗﻀﻴﻪ راﺡﺖ ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻌ ﺪد زوﺟ ﺎت ه ﻢ ﺑ ﺮ هﻤ ﻴﻦ ﻧﻈ ﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴ ﺪ ﺁﻳﺘ ﯽ ﻡﻨﺘﻬ ﺎ ﺑ ﺎ ﺟﻤﻼﺕ ﯽ‬
‫ﺷﺴﺘﻪ‪/‬رﻓﺘﻪﺕﺮ ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ‪ :‬ﻡﺮدان در ﺟﺎهﻠﻴﺖ هﺰاره ﺎ زن ﻡ ﯽﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ ]آ ﺪام ﻡ ﺮدان[ و ﻡﺤﻤ ﺪ‬

‫‪٥٧‬‬
‫ﺖ ﺑﺴﺘﻪﯼ دو دو‪ ،‬ﺳﻪ ﺳﻪ و چﻬﺎر چﻬﺎر و ه ﺮ ﺁﻧﭽ ﻪ‬ ‫ﺖ ﺑﺎز را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﯽﻧﻬﺎﻳ ٍ‬
‫ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﺑﯽﻧﻬﺎﻳ ٍ‬
‫آ ﻪ ﻡ ﺎﻟﻜﺶ ﺷ ﻮﻳﺪ و… هﺮچﻘ ﺪر آ ﻪ در ازدواج ﻡﻮﻗ ﺖ ﺑﺨﻮاهﻴ ﺪ‪ ،‬و از آﻨﻴ ﺰان و اﺳ ﻴﺮان … ﺡ ﻖ‬
‫ﻡﺮدان ﻡﺴﻠﻤﺎن را ﺕﻘﻠﻴﻞ دادﻩ اﺳﺖ! اﺳﺎس ﺑﺮهﺎنهﺎﯼ ﻗﺎﻃﻊ اﻳﻦ ﺕﻮﺟﻴﻪ آﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﻡ ﺎدون ﻗ ﺮون‬
‫وﺳﻄﺎﻳﯽ اﺳﻼﻡﯽ هﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ‪ :‬در اﻳﻦ داﻳﺮﻩﯼ ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺁزادﯼ زﻧﺎن و ﺡﻘﻮق ﻋﺎدﻻﻧﻪﯼ اﻳﺸﺎن ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫در آﻨﻒ ﺡﻤﺎﻳﺖ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن دﻳﻦ ﻋﺪاﻟﺖ ﮔﺴﺘﺮ اﺳﻼم اﻡﻜﺎن ﺕﺤﻘﻖ دارد و ﻧﻪ در هﻴﭻ ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ!‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١٢‬ه ﻢ هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺮ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻧ ﺼﻒاﻻرث ﺑ ﻮدن زﻧ ﺎن در راﺑﻄ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﻡﺘﻔﺎوت وارث و ﻡﻮرث ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺎز هﻢ در اﻧﺘﻬﺎﯼ ﺁﻳﻪ‪ …» :‬اﻳﻦ اﻧﺪرزﯼ اﺳﺖ از اﷲ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ و اﷲ داﻧﺎ و ﺑﺮدﺑﺎر اﺳﺖ‪«.‬‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪ )ش‪ (١٣‬هﻢ ﺑﺮاﯼ دو ﻗﺒﻀﻪ آﺮدن اﻳﻦ اﺡﻜﺎم ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪» :‬اﻳ ﻦه ﺎ اﺡﻜ ﺎم‬
‫اﷲ اﺳﺖ‪ .‬هﺮآﺲ از اﷲ و ﭘﻴﺎﻡﺒﺮش ﻓﺮﻡﺎن ﺑﺮد‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖهﺎﻳﯽ آﻪ در ﺁن ﻧﻬﺮهﺎ ﺟﺎرﯼ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫در ﺁورد و هﻤﻮارﻩ در ﺁﻧﺠﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و اﻳﻦ آﺎﻡﻴﺎﺑﯽ ﺑﺰرﮔﯽ اﺳ ﺖ‪ «.‬ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺟ ﺎﻳﺰﻩاﯼ ه ﻢ‬
‫ﺑﺮاﯼ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ اﻳ ﻦ اﺡﻜ ﺎم اﻟﻬ ﯽ را ﻡﺠ ﺮﯼ ﻡ ﯽدارﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡﻘ ﺮر ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺁن ﺑﻬ ﺸﺖه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ‬
‫ﻧﻬﺮهﺎﻳﯽ آﻪ در ﺁن ﺟﺎرﯼ اﺳﺖ و …‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺑﻌ ﺪ )ش‪» :(١٤‬و ه ﺮ آ ﻪ از اﷲ و رﺳ ﻮﻟﺶ ﻓﺮﻡ ﺎن ﻧﺒ ﺮد و از اﺡﻜ ﺎم او ﺕﺠ ﺎوز‬
‫آﻨﺪ‪ ،‬او را داﺧﻞ ﺁﺕﺶ آﻨﺪ و هﻤﻮارﻩ در ﺁﻧﺠﺎ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد و ﺑﺮاﯼ اوﺳﺖ ﻋﺬاﺑﯽ ﺧﻮار آﻨﻨﺪﻩ‪«.‬‬
‫اﻡﺎ ﺟﺎﻟﺐﺕﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ آﻨﺘﺮل ﺟﻨﺴﯽ‪/‬دﻳﻨﯽ ﻡﺮداﻧﻪ‬
‫ﺕﻦ در ﻧﺪادﻩاﻧﺪ و ﺑﺮاﺳﺎس ﺧﻮاﺳﺖ و ﺕﻤﺎﻳﻞ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎ ﻡﺮدﯼ راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار آﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﻟﻔ ﻆ “ﻓﺤ ﺸﺎ”‬
‫ه ﻢ آ ﻪ در زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر از ﺁن اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫راﺑﻄﻪاﯼ ﺧﺎرج از اﻳﻦ ﻧﻮع ازدواجهﺎ ﺕﻦ دادﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻌﻨﯽ آﻪ ﻡﺮدان ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺡﻖ دارﻧ ﺪ از ه ﺮ‬
‫زﻧﯽ آﻪ اﻳﺸﺎن را ﺧﻮش ﺁﻡﺪ‪ ،‬دو دو‪ ،‬ﺳﻪ ﺳﻪ و چﻬﺎر چﻬﺎر و ﻳﺎ هﺮ آﻪ را آﻪ ﻡﺎﻟ ﻚ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ه ﻢچﻨ ﻴﻦ‬
‫از آﻨﻴﺰان و اﺳﻴﺮان هﺮ آ ﻪ را آ ﻪ ﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ و ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺑ ﻪ ﺑ ﺴﺘﺮﺷﺎن ﺑﻜ ﺸﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺎن ه ﺮ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ارﺕﺒﺎﻃﯽ ﺧﺎرج از اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻡﺮداﻧﻪ‪ ،‬ﺡﻜﻢ ﻓﺤﺸﺎ و ﻓﺴﺎد را دارد‪.‬‬
‫»و از زﻧﺎن ﺷﻤﺎ ﺁﻧﺎن آﻪ ﻡﺮﺕﻜﺐ ﻓﺤﺸﺎ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از چﻬ ﺎر ﺕ ﻦ از ﺧﻮدﺕ ﺎن ﺑ ﺮ ﺿ ﺪ ﺁنه ﺎ‬
‫ﺷﻬﺎدت ﺑﺨﻮاهﻴ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺷ ﻬﺎدت دادﻧ ﺪ زﻧ ﺎن را در ﺧﺎﻧ ﻪ ﻡﺤﺒ ﻮس دارﻳ ﺪ ﺕ ﺎ ﻡﺮﮔ ﺸﺎن ﻓ ﺮا رﺳ ﺪ ﻳ ﺎ اﷲ‬
‫راهﯽ ﭘﻴﺶ ﭘﺎﻳﺸﺎن ﻧﻬﺪ‪) «.‬ش‪(١٥‬‬
‫اﻳﻦ اﻟﺒﺘﻪ از رﻗﻴﻖﺕﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﺕﻨﺒﻴﻬﺎت دﻳﻨﯽ‪/‬ﻡﺮداﻧﻪاﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ “ﻓﺤ ﺸﺎ”‬
‫ﻡﺘﻬﻢ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و اﺕﻬﺎﻡﺸﺎن هﻢ ﺑﺎ چﻬﺎر ﺷﺎهﺪ ﻡﺮد‪ ،‬دو ﻗﺒﻀﻪ ﺟﺮم ﺕﻠﻘ ﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﻡﻘ ﺮر ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻡﺸﺨﺺ هﻢ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ چﻨﻴﻦ زﻧ ﺎﻧﯽ چﮕﻮﻧ ﻪ ﺟ ﺮات ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ چ ﺸﻤﺎن ﺑ ﺎز و ده ﺎنه ﺎﯼ ﺑ ﺎز‬
‫ﻡﺎﻧﺪﻩﯼ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻡﺮدان‪ ،‬ﺕﺎ ﺁﺧﺮ ﻗﻀﻴﻪﯼ راﺑﻄﻪﺷﺎن را ﺑﻪ ﺕﻤﺎﺷﺎ ﺑﮕﺬارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ چﻬ ﺎر ﻧﻔ ﺮﻩﯼ‬
‫ﺷﺎهﺪان ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﻡﺤﻜﻤﻪ ﺑﺮوﻧﺪ و ﻡﺸﺎهﺪاﺕﺸﺎن را در ﻡﺤﻜﻤﻪهﺎﯼ ﺷﺮع ﻡﻘﺪس ﮔﻮاهﯽ ﺑﺪهﻨﺪ؟!‬
‫ﺕﺎﺳﻒ اﻧﮕﻴﺰ اﻳﻦآﻪ در ﺕﻔﺎﺳﻴﺮ ﻗﺮﺁﻧﯽ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ اﻳﻦ ﺕﻨﺒﻴﻬﺎت ﻡﺮﺕﺒﺎ ﺑ ﺎﻻﺕﺮ و ﺑ ﺎﻻﺕﺮ ﻡ ﯽرود‪،‬‬
‫ﺕ ﺎ ﺑ ﻪ ﻡﺮﺡﻠ ﻪﯼ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر ﻡ ﯽﺑﺎﻟ ﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﻧﻈ ﺮ “اﺑ ﻦ وراق” در آﺘ ﺎب “اﺳ ﻼم و ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ” ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ دآﺘ ﺮ ﻡ ﺴﻌﻮد اﻧ ﺼﺎرﯼ در ﻗ ﺮﺁنه ﺎﯼ اوﻟﻴ ﻪ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺑﻌ ﺪهﺎ اﻳ ﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ را از ﻗﺮﺁن ﺡﺬف آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﻡﺤﻤﺪ و ﻋﻠﯽ هﻢ ﺑﺎره ﺎ ﺡﻜ ﻢ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر را در ﻡ ﻮرد ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن‬
‫آﺎﺳﺘﯽهﺎﯼ ﺕﺮﺑﻴﺘﯽ‪/‬ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪/‬اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺟﺎﻡﻌﻪﺷﺎن اﺟﺮاء آﺮدﻩاﻧﺪ!‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ اﻡﺎ ﺑﻪ ﺁزردن دو ﺕﻨﯽ آﻪ ﻡﺮﺕﻜﺐ “ﻓﺤﺸﺎ” ﺷﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺴﻨﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬و ﺁن‬
‫دو ﺕﻦ را آﻪ ﻡﺮﺕﻜﺐ ﺁن ﻋﻤﻞ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎزارﻳﺪ…« )ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ‪(١٦‬‬

‫‪٥٨‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﺕﻮﺿﻴﺢ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪﯼ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ آ ﻪ »چ ﻮن ﺕﻮﺑ ﻪ آﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺻ ﻼح ﺁﻳﻨ ﺪ‪ ،‬از‬
‫ﺁزارﺷﺎن دﺳﺖ ﺑﺮدارﻳ ﺪ…« ﺑ ﻪ ﺑﺨ ﺶ ﻡﻨ ﺴﻮخ اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻡﺘﻬﻤ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﺧ ﺮوج از‬
‫داﻳﺮﻩﯼ آﻨﺘﺮل ﺟﻨﺴﯽ ]زﻧﺎن[ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺕﻨﻬﺎ ﻡﻴﺪان ﺳﻨﮕﺴﺎر را اﻧﺘﻈﺎر ﺧﻮاهﻨﺪ آﺸﻴﺪ!‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢٤‬ﺡﻜﻢ “ﻏﺮﻳﺒﯽ” ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ زﻡﻴﻨﻪﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺕﺠ ﺎوزات‬
‫ﺟﻨﺴﯽاﯼ اﺳﺖ آ ﻪ ﻡ ﺮدان ﻡ ﺴﻠﻤﺎن در ﻳ ﻮرش ﺑ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﺮزﻡﻴﻦه ﺎ از ﺁن اﻟﻬ ﺎم ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪» :‬و ﻧﻴ ﺰ‬
‫زﻧﺎن ﺷﻮهﺮدار ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺡﺮام ﺷﺪﻩاﻧﺪ؛ ﻡﮕﺮ ﺁنهﺎ آﻪ ﺑﻪ ﺕﺼﺮف ﺷ ﻤﺎ درﺁﻡ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ «.‬اﻳ ﻦ ﺡﻜ ﻢ ﻳﻜ ﯽ از‬
‫ﺡﻜ ﻢه ﺎﻳﯽ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ زﻧ ﺎن آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻏﻴﺮﻡ ﺴﻠﻤﺎن را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻏﻨﻴﻤ ﺖ ﺟﻨﮕ ﯽ ـ ﺡﺘ ﺎ زﻧ ﺎن‬
‫ﺷ ﻮهﺮدار را ـ ﻧ ﺼﻴﺐ دﻟﭙ ﺬﻳﺮﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و ﻏﺎزﻳ ﺎن ﺟﻨ ﮓ ﻡ ﯽآ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑﻜﻨ ﻴﻢ آ ﻪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻡﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻧﻴﺰ در آﺸﻮر اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن ﺑ ﺎ ﺕﻜﻴ ﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺁﻳ ﻪ و ﺁﻳ ﺎﺕﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺁن‪ ،‬هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﺕﺠﺎوزﯼ ﺑﻪ زﻧﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن آ ﺸﻮر اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن را ﺡ ﻼل و ﺡ ﻖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺧ ﻮد ﻡ ﯽﺷ ﻤﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬در ﺟﻨ ﮓ‬
‫ﺑﻴﻦ اﻳﺮان و ﻋﺮاق هﻢ ـ هﺮ چﻨﺪ آﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ از اﻓ ﺸﺎﯼ ﻋﻠﻨ ﯽ اﻳ ﻦ داﺳ ﺘﺎن ﺑ ﻴﻢ دارد ـ زﻧ ﺎن‬
‫اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ در ﻡﻨ ﺎﻃﻘﯽ آ ﻪ چﻨ ﺪﯼ ﺕﺤ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻋﺮاﻗ ﯽ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻡ ﻮرد ﺕﺠ ﺎوز و‬
‫»ﺕﺼﺮف« ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ از اﻳﺸﺎن هﻢ ﺑ ﺎردار ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻋﻤ ﺎل ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﺎك آ ﺮدن‬
‫اﻳ ﻦ ردﭘ ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﻓﺮزﻧ ﺪان »دورﮔ ﻪ«ﯼ اﻳ ﻦ زﻧ ﺎن ﻡ ﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ را ﭘ ﺲ از ﭘﺎآ ﺴﺎزﯼ ﻡﻨﻄﻘ ﻪ‬
‫ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺡﺮامزادﻩ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ داﺳﺘﺎن را ﻡﺎ در ﺕﺮاژدﯼ هﻮﻟﻨﺎكﺕﺮﯼ در زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎن‬
‫ﺕﺠﺮﺑﻪ آﺮدﻩاﻳﻢ آﻪ زﻧﺎن اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﺎ هﺮ ﺑﺎورﯼ در هﺮ ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺑﯽﻧﻤﺎزﯼ ﻳﻚ ﭘﺎﺳﺪار اﺳﻼم ﺟﻴ ﺮﻩاش‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﺦ ﺡﺴﻴﻦﻋﻠﯽ ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ هﻢ در زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻡ ﻪاش و در ﻧﺎﻡ ﻪه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡﺤ ﻀﺮ ﻧﺎﻡﺒ ﺎرك اﻡ ﺎم‬
‫ﺟﻤﺎران ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع “ﺕﺼﺮﻓﺎت” ﺑﺮ زﻧﺎن زﻧﺪاﻧﯽ اذﻋﺎن دارد!‬
‫آﺎرﮔﺰاران ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ در زﻧﺪانهﺎ ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﻦ زﻧﺎن را ﭘﺲ از اﻳﻦ آﻪ در ﺷ ﺮاﻳﻂ‬
‫اﺳﻔﻨﺎآﯽ در زﻧﺪان ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻡﯽﺁﻡﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ زﻧﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن هﻢ آﻪ از‬
‫ﺧﺎﻧﻪهﺎﺷﺎن و در آﺸﻮر ﺧﻮدﺷﺎن دزدﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ و ﺑ ﻪ زﻧ ﺪانه ﺎ آ ﺸﺎﻧﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ ـ ه ﻢ ـ ﻡ ﺸﻤﻮل هﻤ ﺎن‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﻼﻡﯽ »هﺮ چﻪ را آﻪ ﻡﺎﻟﻚ ﺁن ﻡ ﯽﺷ ﻮﻳﺪ؛ ﺡﺘ ﺎ زﻧ ﺎن ﺷ ﻮهﺮدار« ه ﺴﺘﻨﺪ! داﺳ ﺘﺎن ﺕﺠ ﺎوز ﺑ ﻪ‬
‫دﺧﺘﺮان ﺑﺎآﺮﻩ هﻢ در ﺷﺐهﺎﯼ ﻗﺒﻞ از اﻋﺪام‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ واﻗﻊ ﺷﺮم ﺁور از هﻤ ﻴﻦ ﺕﻔ ﺴﻴﺮهﺎﯼ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ‬
‫ﺷﻴﻌﯽ از ﻡﻨﺎﺑﻊ دﻳﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻡﯽﺧﻮاهﻢ در اﻳﻦ ﺑﺤ ﺚ ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ‪ ،‬زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ دﺳ ﺖ ﻡ ﺮدان ﻡ ﺴﻠﻤﺎن را‬
‫ﺑﺮاﯼ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﺠﺎوزﯼ ﺑﻪ ﺡﺮﻳﻢ زﻧﺎن ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ه ﻢ چﻨ ﺎن ﺑ ﺎز ﻡ ﯽﮔ ﺬارد‪ .‬در واﻗ ﻊ هﻤ ﻴﻦ ﺁﻳ ﺎت‬
‫ﻗﺮﺁن و رﻓﺘﺎر و ﮔﻔﺘﺎر ﻡﺤﻤﺪ و ﻋﻠﯽ اﺳﺖ آﻪ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺕﺠﺎوزﯼ ﺑﻪ ﺡﻘﻮق اﻧﺴﺎنهﺎ و ﺑﺨﺼﻮص زﻧﺎن‬
‫را ﺕﻮﺟﻴﻪ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬زﻧﺎﻧﯽ هﻢ آﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﻔﺎﺳﻴﺮ و اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺖهﺎ از ﻡﻨﺎﺑﻊ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﮔ ﺮدن ﻧﻤ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ‪،‬‬
‫اﺕﻬﺎم واﻻﯼ “ﻓﺎﺡﺸﻪ” را ﻳﺪك ﻡﯽآ ﺸﻨﺪ آ ﻪ ﺑﺮاﻳ ﺸﺎن اﻧ ﻮاع و اﻗ ﺴﺎم ﺷ ﻜﻨﺠﻪه ﺎ و ﺕﻨﺒﻴ ﻪه ﺎ و ﺁزاره ﺎﯼ‬
‫ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﻧﺸﺎء ﺷﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫»… و ﺑﺎﻳﺪ آﻪ ]اﻳﻦ زﻧﺎن اﺳﻴﺮ آﻪ اﻳﺸﺎن را ﻧﻜﺎح ﻡﯽآﻨﻴ ﺪ[ ﭘﺎآ ﺪاﻡﻦ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ زﻧﺎآ ﺎر و‬
‫ﻧ ﻪ از ﺁنه ﺎ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘﻨﻬ ﺎن دوﺳ ﺖ ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ و چ ﻮن ﺷ ﻮهﺮ آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬هﺮﮔ ﺎﻩ ﻡﺮﺕﻜ ﺐ ﻓﺤ ﺸﺎ ﺷ ﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪﯼ ﺁنهﺎ ﻧﺼﻒ ﺷﻜﻨﺠﻪﯼ زﻧﺎن ﺁزاد اﺳﺖ…« )ﺁﻳﻪﯼش‪ (٢٥‬در زﻳﺮ ﻧ ﻮﻳﺲ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٩‬آﺘ ﺎب‬
‫در هﻤﻴﻦ ﺻﻔﺤﻪ در ﺕﻮﺿﻴﺢ زﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﺧﺎرج از ﺧﻮاﺳﺖ ﻡﺎﻟﻜﺎﻧﺸﺎن ﺑﻪ دﻳﮕﺮﯼ دل ﺑ ﺴﺘﻪ و ﺑ ﺎ اﻳ ﺸﺎن‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﻮﺿﻴﺢ ﻡﻜﺮر دادﻩ ﻡﯽﺷﻮد آﻪ‪» :‬ﻡﺮاد‪ ،‬زﻧ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ آﻔ ﺎر‬
‫ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ «.‬ﻳﻌﻨ ﯽ هﻤ ﺎن دﺧﺘ ﺮان و ﻳ ﺎ زﻧ ﺎن ﺷ ﻮهﺮدارﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻏﻨﻴﻤ ﺖ ﺟﻨﮕ ﯽ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﻏﺎزﻳﺎن و ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ اﺳﻼم ﺕﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٥٩‬‬
‫در ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻓﻌﻠﯽ اﺳﻼﻡﯽ در اﻳﺮان چﻮن چﻨﻴﻦ ﺟﻨﮕﯽ ﻡﻮﺿﻮﻋﻴﺖ ﻧﻴﺎﻓﺖ ـ ﺑﺎ ﺕﻤﺎم ﺕﻼﺷ ﯽ‬
‫آ ﻪ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺻ ﺪور اﺳﻼﻡ ﺸﺎن ﺑ ﻪ داراﻟﻜﻔ ﺮ و داراﻟﺤ ﺮب ﻋ ﺮاق و دﻳﮕ ﺮ آ ﺸﻮرهﺎ‬
‫آﺮدﻧﺪ ـ اﻳﻦ ﺑﻼﻳﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ زﻧﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن و ﻏﻴﺮ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻧ ﺎزل ﺷ ﺪ‬
‫و اﻳ ﺸﺎن ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺡﻜ ﻢ ﻏﻨ ﺎﻳﻢ ﺟﻨﮕ ﯽ را ﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﺕﺠﺎوزه ﺎ ﺷ ﺪ و ﺑ ﺮ اﻳ ﺸﺎن ﺕﺤﻘﻴﺮه ﺎ و‬
‫ﺕﺨﻔﻴﻒهﺎ روا ﺷﺪ!‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪ )ش‪ (٣٤‬زﻡﻴﻨﻪﯼ ﺧﻴﻠﯽ از ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼهﺎﻳﯽ آﻪ هﻤﮕﯽ ﺑﻪ اﺡﻜﺎم اﺳ ﻼﻡﯽ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ‬
‫ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬زﻡﻴﻨﻪﯼ ﻧﻈﺮﯼ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﻡ ﺮدان‪ ،‬از ﺁن ﺟﻬ ﺖ آ ﻪ ﺧ ﺪا ﺑﻌ ﻀﯽ را ﺑ ﺮ ﺑﻌ ﻀﯽ ]دﻳﮕ ﺮ[‬
‫ﺑﺮﺕﺮﯼ دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و از ﺁن ﺟﻬﺖ آﻪ از ﻡﺎل ﺧﻮد ﻧﻔﻘ ﻪ ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮ زﻧ ﺎن ﺕ ﺴﻠﻂ دارﻧ ﺪ‪ «.‬اﻳ ﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻧﺎرﺳﺎﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ چﻮن ﻡﺮدان ﺑﻪ زﻧﺎن ﻧﻔﻘﻪ ﻡﯽدهﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﺟﺎزﻩ دارﻧﺪ ﺑ ﺮ اﻳ ﺸﺎن ﻡ ﺴﻠﻂ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ؛‬
‫چﺮا آﻪ هﻤﺴﺮ اول ﻡﺤﻤﺪ ـ ﺧﺪﻳﺠﻪ ـ زن ﺙﺮوﺕﻤﻨ ﺪﯼ ﺑ ﻮدﻩ و زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡﺤﻤ ﺪ را ﺕ ﺎﻡﻴﻦ ﻡ ﯽآ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﻡﺤﻤﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﺧ ﻮردارﯼ از اﻡﻜﺎﻧ ﺎت ﺧﺪﻳﺠ ﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ از ﺕ ﻼش ﻡﻌ ﺎش ره ﺎﻳﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ و‬
‫هﻤﻪﯼ وﻗﺘﺶ را ﺑﻪ ﺕﺪارك ﭘﻴﺎدﻩ آﺮدن دﻳﻦ اﺳﻼم اﺧﺘﺼﺎص دهﺪ‪ .‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ در ﭘﻴ ﺸﮕﻔﺘﺎرﯼ آ ﻪ‬
‫ﺑﺮ ﻗﺮﺁن ﻓﺎرﺳﯽاش ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ :‬ﻡﺤﻤ ﺪ ﺑﻴ ﺴﺖ ﺳ ﺎﻟﻪ ﭘ ﺲ از ازدواج »ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺮآﺖ ﻡﺎل ﺧﺪﻳﺠﻪ ]دﻳﮕﺮ[ ﻏﻢ ﻡﻌﺎش ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﺮاﯼ ﺕﻔﻜﺮ در وﺿﻊ ﻡﻮﺟﻮد… ﻓﺮﺻﺖ آ ﺎﻓﯽ داﺷ ﺖ‬
‫‪٧٥‬‬
‫و ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﺧﻮﻳﺶ را در آﻮﻩ و ﺻﺤﺮا ﺑﻪ ﺧﻠﻮت و ﺕﻔﻜﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻡﯽﺑﺮد‪«.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻔﻘ ﻪ دادن ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ دﻟﻴﻠ ﯽ ﺑ ﺮ ﺑﺮﺕ ﺮﯼ ﺑﻌ ﻀﯽ ﺑ ﺮ ﺑﻌ ﻀﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ‬
‫دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﻡﺒﻨﺎ ﻧﻔﻘﻪ دادن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻡﺮداﻧﯽ آﻪ از زﻧﺎﻧﺸﺎن ﻧﻔﻘﻪ ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ ـ ﻡﺜﻞ ﺧ ﻮد ﻡﺤﻤ ﺪ ـ ه ﻴﭻ دﻟﻴﻠ ﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﻠﻄﻪ ﺑﺮ زﻧﺎﻧﺸﺎن ﻧﺪارﻧﺪ و ﻡﯽﺑﺎﻳﺪ ﻋﻴﻨﺎ در هﻤﺎن راﺑﻄﻪﯼ رﻓﺘ ﺎرﯼ زﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ از ﺷﻮهﺮاﻧ ﺸﺎن‬
‫ﻧﻔﻘﻪ ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪﯼ هﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺡﻘﻮﻗﺸﺎن ﺳﻠﺐ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ‪،‬‬
‫زﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ آﺎرﻡﻨ ﺪ و آﺎرﮔﺮﻧ ﺪ و هﺰﻳﻨ ﻪﯼ زﻧ ﺪﮔﯽﺷ ﺎن را ﺧ ﻮد ﺕ ﺎﻡﻴﻦ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ ﻳ ﺎ از ارث و ﻡﻴ ﺮاث‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ داﻳﺮﻩﯼ آﻨﺘﺮل ﺟﻨﺴﯽ و ﺳﻠﻄﻪﮔﺮﯼ ﺧﺎرج ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺳﻠﻄﻪ ﻡﺤ ﺪود‬
‫ﻡﯽﺷﻮد ﺑﻪ زﻧﺎﻧﯽ آﻪ از ﻡﺮداﻧﺸﺎن ﻧﻔﻘﻪ ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻡﺎ داﺳﺘﺎن ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﺕﺮ از اﻳﻦ ﺡﺮفهﺎﺳﺖ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ اﮔ ﺮ‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ آﻪ در هﻤﻴﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬آ ﺎر در ﺧﺎﻧ ﻪ و آ ﺎر در ﺑﻴ ﺮون از ﺧﺎﻧ ﻪ ـ ﺑ ﺎ چ ﺸﻢ ﺑ ﺴﺘﻦ ﺑ ﺮ‬
‫دﻻﻳﻞ ﺟﻨﺴﯽ ـ ﻧﻮﻋﯽ ﺕﻘﺴﻴﻢ آﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﺕﺮﯼ و ﺕﺴﻠﻂ ﻡﺮدان ﺑﺎﺷﺪ!‬
‫ﺑ ﻪ ذآ ﺎوت وﻳ ﮋﻩاﯼ ﻧﻴ ﺎز ﻧﻴ ﺴﺖ ﺕ ﺎ ﭘ ﯽ ﺑﺒ ﺮﻳﻢ آ ﻪ ﻡﻴ ﺪان ﺕ ﺴﻠﻂ ﻡ ﺮدان ﺑ ﺮ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺕﺎآﻴ ﺪ‬
‫ﻡﺸﺨﺺ ﺑﺮ ﺑﺮﺕﺮﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﻡﺮدان ﺑﺮ زﻧﺎن‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ ﻳﻚ ﻓﺮﻡﺎن اﻟﻬﯽ اﺳ ﺖ و ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ ﻧﻔﻘ ﻪ دادن ه ﻢ از‬
‫ﺁن ﺑﻬﺎﻧ ﻪه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮﻋﻴﺖ چﻨ ﺪاﻧﯽ ﻧ ﺪارد‪ .‬آﻤ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ در ﻗ ﺮﺁن در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫درﺁﻡﺪﯼ و ﻳ ﺎ ﭘ ﻮﻟﯽ دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡﻄ ﺮح ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺼﺎﺡﺐ ﺙ ﺮوت و ﻡﻬﺮﻳ ﻪﯼ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺕﻬﻤﺖ زﻧﺎ ﻧﺰﻧﻴﺪ ﺕﺎ اﻡﻮاﻟﺸﺎن را ﺑﻪ ﻏﺎرت ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺮﺡﻠﻪﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺑﺎز هﻢ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺑ ﺮ آﻨﺘ ﺮل ﺟﻨ ﺴﯽ زﻧ ﺎن در داﻳ ﺮﻩاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺮدان‬
‫ﺖ ﺷ ﻮﯼ‪،‬‬ ‫ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﺮﻋﺎ و ﻋﺮﻓ ﺎ ﻧﻬﺎدﻳﻨ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬ﭘ ﺲ زﻧ ﺎن ﺷﺎﻳ ﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻡﺎﻧﺒﺮدارﻧ ﺪ و در ﻏﻴﺒ ٍ‬
‫ﻏﻔﻴﻔﻨﺪ و ﻓﺮﻡﺎن ﺧﺪاﯼ را ﻧﮕﺎﻩ ﻡﯽدارﻧﺪ…« )ش‪(٣٤‬‬
‫اﻳﻦ ﺁﻳﻪ هﻨﻮز ﺕﻤﺎم ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ و در اداﻡﻪﯼ اﻳﻦ آﻨﺘﺮل ﺟﻨ ﺴﯽ زﻧ ﺎن‪ ،‬هﻤ ﺎن ﺡﻜﻤ ﯽ ﺻ ﺎدر‬
‫ﻡﯽﺷﻮد آﻪ ﻡﺤﻤﺪ در ﺑﺨﺸﯽ از ﺡﺠ ﻪاﻟ ﻮداع ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان وﺻ ﻴﺖﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽاش ﺑ ﺮ ﺁن ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪» :‬و ﺁن زﻧﺎن را آﻪ از ﻧﺎﻓﺮﻡﺎﻧﯽ ﺷﺎن ﺑﻴﻢ دارﻳﺪ ]ﻧﻪ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻧﺎﻓﺮﻡ ﺎﻧﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ[ اﻧ ﺪرز دهﻴ ﺪ و‬
‫از ﺧﻮاﺑﮕﺎهﺸﺎن دورﯼ آﻨﻴﺪ و ﺑﺰﻧﻴﺪﺷﺎن‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮﻡﺎﻧﺒﺮدارﯼ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺁن ﭘ ﺲ دﻳﮕ ﺮ راﻩ ﺑﻴ ﺪاد ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﻡﮕﻴﺮﻳﺪ‪) «.‬ش‪(٣٤‬‬

‫‪ ٧٥‬ـ ﻗﺮﺁن ﻡﺠﻴﺪ ﻓﺎرﺳﯽ ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬چﺎپ ﺧﺎرج‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻡﻬﺮ و اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻡﻘﺪﻡﻪ ص ز‬
‫‪٦٠‬‬
‫داﻳﺮﻩﯼ آﻨﺘﺮل ﺟﻨ ﺴﯽ اﺳ ﻼﻡﯽ در ﻡ ﺴﺘﻨﺪﺕﺮﻳﻦ و اﺳﺎﺳ ﯽﺕ ﺮﻳﻦ ﺳ ﻨﺪ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ “ﻗ ﺮﺁن”‬
‫اﻳ ﻦ چﻨ ﻴﻦ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ :‬ﺕ ﺴﻠﻂ ﻡ ﺮدان‪ ،‬ﻋﻔ ﺖ و ﻧﺠﺎﺑ ﺖ زﻧ ﺎن‪ ،‬و در ﺻ ﻮرت اﺡﺘﻤ ﺎل ﻋ ﺪم‬
‫ﻓﺮﻡﺎﻧﺒﺮدارﯼ‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ و ﺁزار ﺟﺴﻤﯽ و روﺡﯽ زﻧﺎن؛ هﻢچﻨﻴﻦ ﺕﻘﻠﻴ ﻞ ﺡﻘ ﻮق اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ﻧﻴﻤ ﻪﯼ ﺡﻘ ﻮق‬
‫ت ﮔ ﻞ ﻡ ﺮد‬ ‫ﻡ ﺮدان و در هﻤ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ اﻳ ﺸﺎن را ﻧﻴﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺮد و ﺳ ﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ از اﺿ ﺎﻓﺎ ِ‬
‫اﻧﮕﺎﺷﺘﻦ‪ ،‬ﻳﺎ از دﻧﺪﻩﯼ چﭗ ﻡﺮد ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪن!‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﺕﺎآﻴﺪ اﺳﺖ آﻪ ﻡﻦ چﻨﺪ ﺁﻳﻪﯼ وﻳﮋﻩ را آﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑ ﺎ آﻨﺘ ﺮل ﺟﻨ ﺴﯽ زﻧ ﺎن اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫از ﻡﻴﺎن ﺁﻳﺎت ﻡﺘﻌﺪد اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ دﺳﺖ چﻴﻦ آﺮدﻩام‪ .‬ﻗﺼﺪم هﻢ ﺕﻔﺴﻴﺮ و ﻳﺎ ﺑﻪ روال آﺎر ﻡﺬهﺒﻴﻮ ِن دﻡ ﺪﻩ‬
‫و دﻓﺮﻡﻪ و رﻓﺮﻡﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺕﺎوﻳﻞ و ﺕﻮﺟﻴﻪ ﺁنهﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﮔﺸﻮدن ﮔﺮهﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻴﻠ ﯽ از ﻡ ﺎ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ه ﻢچﻨ ﺎن ﻧﺎﮔ ﺸﻮدﻩ و ﻧﺎﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و چ ﻮن ﻡ ﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑﻴ ﺸﺘﺮﻡﺎن ﺷ ﻨﻮﻧﺪﻩ و ﮔﻮﻳﻨ ﺪﻩ‬
‫هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺕﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ و ﭘﮋوهﺸﮕﺮ ـ ﺁن هﻢ در اﻳﻦ ﺡﻴﻄﻪهﺎ آﻪ ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ و زﻧﺪﮔﯽﻡ ﺎن ﻟﻄﻤ ﻪه ﺎ ﻡ ﯽزﻧ ﺪ ـ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ اﻳﻦ آﺘﺎب آﻪ زﻡﻴﻨﻪﯼ ﻧﻈ ﺮﯼ رﻓﺘ ﺎر ﻡ ﺮدان ﻡ ﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ را ﻧ ﺸﺎن ﻡ ﯽده ﺪ‪ ،‬اﻟﺰاﻡ ﯽ چﻨ ﺪ‬
‫ﺻﺪ ﺑﺎرﻩ ﻡﯽﻳﺎﺑﺪ!‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٥٧‬ﺑﻪ ﻡﺮدان ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﯽ آﻪ هﻤﻪﯼ وﻋﺪﻩهﺎﯼ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ اﺳﻼم را ﺑﺎور آﺮدﻩ‬
‫و دﺳﺘﻮرات دﻳﻨﯽﺷﺎن را اﻧﺠ ﺎم دادﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﺠ ﺰ ﺟ ﻮﯼه ﺎﯼ ﺷ ﻴﺮ و ﻋ ﺴﻞ آ ﻪ »ﺕ ﺎ اﺑ ﺪ در ﺁﻧﺠ ﺎ ﺧﻮاهﻨ ﺪ‬
‫ﻡﺎﻧ ﺪ« زﻧ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺰ ﭘﻴ ﺸﻜﺶ ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺕﻤﻠﻜ ﺸﺎن در ﻡ ﯽﺁﻳﻨ ﺪ آ ﻪ »در ﺁﻧﺠ ﺎ ﺻ ﺎﺡﺐ زﻧ ﺎن ﭘ ﺎك و‬
‫ﺑﯽﻋﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ و…«‬
‫ﻻﺑ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ذه ﻦ اﻳﺮاﻧ ﯽ‪/‬اﺳ ﻼﻡﯽ هﻤﻮﻃﻨ ﺎن ﻡ ﺎ ﺕﺮﺟﻤ ﻪاﯼ رﺳ ﺎﺕﺮ از ﺁﻳ ﺎت ﭘﻴ ﺸﻴﻦ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫»زﻧﺎن ﭘﺎك و ﺑﯽﻋﻴﺐ« ﻧﻴﺴﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻡﻮﻡﻨﺎن ﺕﺼﺎﺡﺐ و ﺕﺼﺮﻓﺸﺎن ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ چﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﺕﻤﺎﻡﯽ »ﺡﻘﻮق«ﯼ اﺳﺖ آﻪ در ﺳﻮرﻩﯼ ‪ ١٧٦‬ﺁﻳﻪاﯼ ﻧﺴﺎء ]ﺳﻮرﻩﯼ زﻧ ﺎن[‬
‫در ﻡﻮرد »زﻧﺎن« ﻧﺎزل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮرﻩﯼ ﻧﻮر ﻧﻴﺰ ﻳﻜﯽ دﻳﮕﺮ از هﻤﻴﻦ ﻡﻌ ﺪود ﺳ ﻮرﻩه ﺎﯼ ﻗ ﺮﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ در چﻨ ﺪ ﺁﻳ ﻪﯼ ﺁن‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺳﺨﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎم اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ از ﺁﻳﻪﯼ ﺳﯽ و ﭘﻨﺠﻢ اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻡﺪﻳﻨ ﻪ اﻧ ﺸﺎء ﺷ ﺪﻩ‪٦٤ ،‬‬
‫ﺁﻳﻪ دارد و ﺑﻴﺴﺖ و چﻬﺎرﻡﻴﻦ ﺳﻮرﻩﯼ ﻗﺮﺁن هﻢ هﺴﺖ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺁﻳﻪﯼ اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ﺕﺎآﻴﺪﯼ اﺳﺖ ﺑﺮ واﺟﺐ ﺑﻮدن ]اﺡﻜﺎم[ اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ و دﻳﮕﺮ ﺳ ﻮرﻩه ﺎﯼ‬
‫ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﻗﺎﻓﻴ ﻪﯼ هﻤﻴ ﺸﮕﯽ ﻟﻌﻠﻜ ﻢ ﺕ ﺬآﺮون و ﻟﻌﻠﻜ ﻢ ﺕﻔﻘﻬ ﻮن و ﻟﻌﻠﻜ ﻢ ﺕﻌﻘﻠ ﻮن و… اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻟﻌﻠﻜﻢهﺎ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﺸﺨﺺ در هﻤ ﺎن ﺑ ﺪو ورود ﺑ ﻪ ﺳ ﻮرﻩ در ﺁﻳ ﻪﯼ دوم ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬زن و‬
‫ﻡﺮد زﻧﺎآﺎر را هﺮ ﻳﻚ ﺻﺪ ﺿﺮﺑﻪ ]ﺷﻼق[ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ «.‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺡﻜﻢ اﷲ ﺑﺮ ﻗﺴﺎوت هﺮچ ﻪ ﺕﻤ ﺎمﺕ ﺮ‬
‫ﺑﺮ زﻧﺎن و ﻡﺮداﻧﯽ آﻪ ﻡﺘﻬﻤﻨﺪ ﺧﺎرج از رواﺑﻂ دﻳﻨﯽ ﺑﺎ هﻢ رﻓﺖ و ﺁﻡﺪﯼ داﺷﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪:‬‬
‫»و اﮔﺮ ﺑﻪ اﷲ و روز ﻗﻴﺎﻡﺖ اﻳﻤﺎن دارﻳﺪ‪ ،‬ﻡﺒﺎدا در ﺡﻜﻢ اﷲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺁن دو ]دو ﻡ ﺘﻬﻢ[ دچ ﺎر ﺕ ﺮﺡﻢ‬
‫ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬و ]اﻟﺒﺘﻪ[ ﺑﺎﻳ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺷ ﻜﻨﺠﻪ آﺮدﻧ ﺸﺎن ﮔﺮوه ﯽ از ﻡ ﺴﻠﻤﺎن و ﻡﻮﻡﻨ ﺎن ]ﺡﺘﻤ ﺎ[ ﺡ ﻀﻮر‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) «.‬ﺁﻳﻪ ‪(٢‬‬
‫ﻡﺮﺡﻠﻪﯼ ﺑﻌﺪﯼ اﻧﺸﺎﯼ ﺡﻜ ﻢ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳ ﺪ ﭘﻬﻠ ﻮ ﻡ ﯽزﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ آ ﻪ ﻡ ﺮد زﻧﺎآ ﺎر‬
‫ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺑﺠﺰ زن زﻧﺎآﺎر و ﻳﺎ ﻡﺸﺮك را ﺑﻪ هﻤﺴﺮﯼ اﻧﺘﺨﺎب آﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ]ازدواج زن و ﻡ ﺮد زاﻧ ﯽ[‬
‫ﺑﺎ ﻡﻮﻡﻨﺎن ﺡﺮام اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ آ ﻪ چ ﺮا ﻡﺤﻤ ﺪ دو واژﻩﯼ »ﺷ ﺮك و زﻧ ﺎ« را در آﻨ ﺎر ه ﻢ و در ارزﺷ ﻴﺎﺑﯽ ﻡﻔﻬ ﻮﻡﯽ‬
‫ﻒ هﻢ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻡﻦ ﻡﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﺕﺎآﻴﺪ آﻨﺪ آﻪ ﺷﺮك ﻳﺎ آﻔ ﺮ ه ﻢ‬ ‫هﻤﺮدﻳ ٍ‬
‫ﻋﻴﻨﺎ ﺡﻜﻢ هﻤﺎن زاﻧﯽ و زاﻧﻴﻪ را دارد و ﻡﺸﺮآﺎن را ﻧﻴﺎﻡﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﺷﺮﻋﯽ و داﺉﻤﯽ ﻡﻮﻡﻨﺎن‬
‫درﺁﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦآﻪ چﺮا ﺷ ﻜﻨﺠﻪﯼ ﮔﻨﺎهﻜ ﺎران ﺟﻨ ﺴﯽ ]ﮔﻨﺎهﻜ ﺎر در چ ﺸﻢ اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ[ ﺡﺘﻤ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬

‫‪٦١‬‬
‫چﺸﻤﺎن هﻤﻪﯼ ﻡﻮﻡﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎزهﻢ ﺑﺮ ﻡﻦ ﻡﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬چﺮا آﻪ در ﮔﻔﺘﻪه ﺎﻳﯽ ﻡﻨ ﺴﻮب ﺑ ﻪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﻳ ﺎ‬
‫ﺧﺪا هﺴﺖ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﺑﺮوﯼ ﻡﻮﻡﻨﺎن را در هﺮ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺡﻔﻆ آﺮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ در دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻡﺤﻤ ﺪ »ﻡﺘﻬﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺑ ﻪ زﻧ ﺎ« اﺳﺎﺳ ﺎ از ﺡﻴﻄ ﻪﯼ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ ﺧ ﺎرج ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺁﻳ ﻪﯼ ﺳ ﻮم ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻧ ﻮر ﺡﻜ ﻢ‬
‫ﻡﺸﺮك را ﭘﻴﺪا ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ‪/‬ﺳﻨﺘﯽ ﻡﺎ ﺡﺘﻤﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻧﺪ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎﻧﻮان ﻡﺴﻠﻤﺎ ِن ﺡ ﺎﺟﯽ ﺑ ﺎزارﯼه ﺎ‬
‫و هﻤﺴﺮان ﻡﺨﻔﯽ ﻋﻠﻤﺎ در ﺑﻴﺖهﺎﺷﺎن‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺨﺶ ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺕﻜﻠﻴﻒ ﻡ ﺬهﺒﯽ‬
‫ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻢ چﻨﻴﻦ ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ زﻧ ﺎن ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻳﻮﺳ ﻒ را ﺑﻴﺎﻡﻮزﻧ ﺪ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻋﺒ ﺎدات ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺎن‪ ،‬هﻤ ﺴﺮان‪ ،‬دﺧﺘ ﺮان و ﺧ ﻮاهﺮان و آ ﻼ ﻡﺘﻌﻠﻘ ﻪه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﻡ ﻮﻡﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺟ ﺰ ﺑ ﺎ‬
‫اﺟﺎزﻩﯼ آﺘﺒﯽ و ﺷﻔﺎهﯽ ﺻﺎﺡﺒﺎن و ارﺑﺎﺑﺎن و ﺁﻗﺎﻳﺎن اﻳﺸﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮش ﻧﻴﺴﺖ و اﮔ ﺮ ه ﻢ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎﻧﻮان‬
‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﻡﻴﻞ ﻡﺎﻟﻜﻴﻨﺸﺎن ﺑﻪ ﻋﺒﺎداﺕﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﺳﻮﯼ اﷲ از اﻳﺸﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫»ﺡ ﻖ ﺷ ﻮهﺮ ﺑ ﺮ زن ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺪون اﺟ ﺎزﻩﯼ او‪ ،‬ﺟ ﺰ روزﻩﯼ واﺟ ﺐ ﻧﮕﻴ ﺮد و اﮔ ﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻨﺎهﻜﺎر اﺳﺖ ]و از او[ ﻧﭙﺬﻳﺮﻧ ﺪ‪ .‬و ﺑ ﺪون اﺟ ﺎزﻩﯼ او ]ﻡ ﺮد[ چﻴ ﺰﯼ از ﻡ ﺎل او را ﺑ ﻪ آ ﺴﺎن‬
‫ﻧﺪهﺪ‪ .‬اﮔﺮ داد ﺙ ﻮاﺑﺶ از ﺷ ﻮهﺮ و ﮔﻨ ﺎﻩ ]ﺁن[ از زن اﺳ ﺖ‪ .‬و از ﺧﺎﻧ ﻪﯼ او ]ﻡ ﺮد[ ﺑ ﯽ اﺟ ﺎزﻩ ﺑﻴ ﺮون‬
‫ﻧﺮود و اﮔﺮ رﻓﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻏﻀﺐ‪ ،‬او را ﻟﻌﻨ ﺖ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺕﻮﺑ ﻪ آﻨ ﺪ ﻳ ﺎ ﺑ ﺎزﮔﺮدد؛ اﮔ ﺮ چ ﻪ‬
‫‪٧٦‬‬
‫ﺷﻮهﺮش ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ!«‬
‫در چﻨ ﺪ ﺁﻳ ﻪﯼ ﺑﻌ ﺪ ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻧ ﻮر ه ﻢ ـ چ ﻮن ﻡﻌﻤ ﻮﻻ زﻧ ﯽ و ﻳ ﺎ ﻡ ﺮدﯼ رواﺑ ﻂ‬
‫ﻏﻴﺮﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽﺷﺎن را در ﻡﻌﺮض ﺕﻤﺎﺷﺎ ﻧﻤﯽﮔﺬارﻧ ﺪ و در ﺧﻠ ﻮت و ﺕﻨﻬ ﺎﻳﯽ و ﺑ ﺪور از اﻏﻴ ﺎر ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫آﺎر ﻡﯽﭘﺮدازﻧﺪ ـ روﺷﯽ ﺑﻪ ﺻﺎﺡﺒﺎ ِن اﻳﻦ زﻧﺎن از ﻃﺮف ﻗﺮﺁن ﺁﻡﻮزش دادﻩ ﻡﯽﺷﻮد آﻪ ﻻزم ﻧﻴ ﺴﺖ‬
‫ﺡﺘﻤﺎ چﻬﺎر ﺷﺎه ٍﺪ ﻋﺎد ِل ﻡ ﺮد ﺑ ﺮ زﻧ ﺎﯼ اﻳ ﻦ زﻧ ﺎن ﺷ ﻬﺎدت ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ اﮔ ﺮ ﻳ ﻚ ﺷ ﺎهﺪ ه ﻢ چﻬ ﺎر ﺑ ﺎر‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎد آﻨﺪ‪ ،‬ﺡﻜﻢ هﻤﺎن چﻬﺎر ﺷﺎهﺪ ﻡﺮد ﻋﺎدل را ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ و زن و ﻡﺮد ﻡﺘﻬﻢ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮﮔﻨﺪ‬
‫چﻬﺎر ﺑﺎرﻩ‪ ،‬ﻡﺸﻤﻮل ﺡﻜﻢ ﺁﻳﻪﯼ دوم ﺳﻮرﻩﯼ ﻧﻮر ﺷﺪﻩ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ چ ﺸﻤﺎن ﻡ ﺮدم ﺷ ﻜﻨﺠﻪ ]و ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس‬
‫ﺕﻔﺎﺳﻴﺮ ﻗﺮﺁﻧﯽ ﺳﻨﮕﺴﺎر[ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﻡﻴﺎن ارﻓ ﺎﻗﯽ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺎن ﻡ ﺘﻬﻢ در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪» :‬اﮔ ﺮ زﻧ ﯽ چﻬ ﺎر ﺑ ﺎر ﺳ ﻮﮔﻨﺪ ﺑﺨ ﻮرد آ ﻪ ﻡ ﺮد دروغ ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ ،‬ﺡ ﺪ از او ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد‪ «.‬وﻟﯽ ﻡﺎ چﻨﻴﻦ ارﻓﺎﻗﯽ را در اﻳﻦ زﻡﻴﻨﻪ در ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻧ ﻪ در‬
‫ﺟﺎﻳﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩاﻳﻢ و ﻧﻪ از آﺴﯽ ﺷﻨﻴﺪﻩاﻳﻢ!‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﭘﺮﺳﺸﯽ آﻪ ﺑﻪ ذهﻦ ﻡﯽرﺳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ‪ :‬چﮕﻮﻧﻪ ﻡﯽﺕ ﻮان اﻧ ﺴﺎنه ﺎﻳﯽ را‬
‫ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ اﺕﻬ ﺎم‪ ،‬ﺑ ﺪون ﺷ ﺎهﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪون دادﮔ ﺎﻩ و ﺑ ﺪون دﻟﻴ ﻞ ﻡﺸﺨ ﺼﯽ در ﺑﺮاﺑ ﺮ دﻳ ﺪﮔﺎن هﺮاﺳ ﺎن دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﻓﺠﻴﻊ از زﻧﺪﮔﯽ ﻡﺤﺮوم آﺮد و ﺳﻨﮕﺴﺎرﺷﺎن آﺮد‪ .‬ﻻﺑﺪ ﺧﻮد‬
‫ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻡﯽداﻧﻨﺪ!!!‬
‫در اداﻡﻪﯼ اﻳﻦ ﺁﻳﺎت اﺷﺎرﻩاﯼ اﺳﺖ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن اﻓﻚ و ﺕﻬﻤﺘ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ ﻋﺎﻳ ﺸﻪ هﻤ ﺴﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ‬
‫زدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﻳ ﺎدﺁورﯼ آ ﻨﻢ آ ﻪ‪ :‬ﺁنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ادﻋ ﺎ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ ﺡﻜ ﻢ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر در ﻡ ﺘﻦ ﻗ ﺮﺁن‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬و »ﺳﻨﮕﺴﺎر از ﺳﻨﺖ اﻋﺮاب ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم ﺑﻪ ﻡ ﺘﻦ اﺳ ﻼم راﻩ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘ ﺲ رﺑﻄ ﯽ‬
‫ﺑﻪ اﺳ ﻼم ﻧ ﺪارد« ﻧﺎﺷ ﻴﺎﻧﻪ ﻓﺮاﻡ ﻮش ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﺨﺮاج ﻓ ﺮوع دﻳ ﻦ و اﺡﻜ ﺎم ﻗ ﺼﺎص و…‬
‫ﻗ ﺮﺁن ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡﻨﺒ ﻊ ﻡ ﻮرد ﻡﺮاﺟﻌ ﻪﯼ اﺳ ﻼﻡﻴﻮن ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ “اﺑ ﻦ وراق” در آﺘ ﺎب “چ ﺮا ﻡ ﻦ‬
‫ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﻧﻴ ﺴﺘﻢ” آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﻮان “اﺳ ﻼم و ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ” ﺕﻮﺳ ﻂ دآﺘ ﺮ ﻡ ﺴﻌﻮد اﻧ ﺼﺎرﯼ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ‬
‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ آ ﻪ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر در ﻗ ﺮﺁن وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺑﻌ ﺪهﺎ از ﻡ ﺘﻦ‬
‫ب ﻗﺒ ﻞ از‬‫ﻗ ﺮﺁن ﺡ ﺬف ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻧﻤﻮﻧ ﻪاﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻡﺮاﺳ ﻢ ﺡ ﺞ ه ﻢ از هﻤ ﺎن ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺟ ﺎرﯼ اﻋ ﺮا ِ‬

‫‪ ٧٦‬ـ ﻧﻬﺞاﻟﻔﺼﺎﺡﻪ‪ ،‬آﻠﻤﺎت ﻗﺼﺎر ﻡﺤﻤﺪ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،١٣٨٨‬ﺻﺺ ‪ ٤٤٥‬ﺕﺎ ‪٤٤٦‬‬

‫‪٦٢‬‬
‫اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﻡ ﺘﻦ ﻓ ﺮوع دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم راﻩ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ ﻡ ﯽﺕ ﻮان از اﻡ ﺎم ﻡﺤﻤ ﺪ ﻏﺰاﻟ ﯽ‬
‫ﻗ ﺸﺮﯼﺕ ﺮﻳﻦ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪار اﺳ ﻼم ﻳ ﺎد آ ﺮد آ ﻪ در ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺳ ﻼم ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺑ ﺎر او ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﺡﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼﻡﯽ را ﻳ ﺪك آ ﺸﻴﺪ‪ .‬ﻏﺰاﻟ ﯽ ﻡﻌﺘﻘ ﺪ ﺑ ﻮد آ ﻪ ه ﻴﭻ دﻟﻴ ﻞ و ﻡﻨﻄﻘ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﺠ ﺎم ﻡﺮاﺳ ﻢ ﺡ ﺞ‬
‫ﻧﻤﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻡﺎ چﻮن اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻡﺮاﺳﻢ را ﻳﻚ دﺳﺘﻮر دﻳﻨ ﯽ ﻡ ﯽﻳﺎﺑ ﺪ‪ ،‬ﺁن را ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﻡ ﯽﺁورد‪ .‬ﻳ ﺎدﺁورﯼ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد آﻪ ﺡﺞ ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﺳﻨﺖ ﻋﺮﻓﯽ اﻋ ﺮاب ﻗﺒ ﻞ از اﺳ ﻼم اﺳ ﺖ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻡﻨﻄ ﻖ ﺕﺠ ﺎرﯼ‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺕﺎ دﻳﻨﯽ‪ ،‬اﻡﺎ ﺑﺎز هﻢ ﺑﻪ ﻳﻜﯽ از ﻓﺮوع دﻳﻦ اﺳﻼم ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻡﻤﻜ ﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺁﮔﺎهﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﻨﻢ آ ﻪ روزﻩ ﻧﻴ ﺰ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از اﺡﻜ ﺎم اﺳ ﻼﻡﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﻚ‬
‫ﺳ ﻨﺖ ﻳﻬ ﻮدﯼ اﺳ ﺖ و از ﺷ ﻌﺎﺉﺮ ﻳﻬﻮدﻳ ﺎن اﻟﮕ ﻮﺑﺮدارﯼ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻗﺒﻠ ﻪﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴ ﺰ ﺕ ﺎ ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ هﻤﺎن ﻗﺒﻠﻪﯼ ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻮد‪ ،‬و اﺳﺎﺳﺎ ﺳﻨﺖ ﻗﺒﻠﻪ داﺷﺘﻦ و رو ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻡﺤﻞ ﺧﺎﺻﯽ ﻋﺒﺎدت‬
‫آﺮدن هﻢ از ﻡﺘﻦ رﺳﻮم ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻪ اﺳﻼم راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎر و آﺸﺘﺎر آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺧﺎرج از ازدواج ﺷﺮﻋﯽ ﺑﻪ راﺑﻄﻪاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎزﻳﺪﻩاﻧﺪ ـ ﻧﻴﺰ ـ‬
‫هﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ از ﻡﺘﻦ ﻳﻬﻮدﻳﺖ آﻪ ﻡﺎدر ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺡﻘﻮﻗﯽ و ﺟﺰاﻳ ﯽ اﺳ ﻼم اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻡ ﺘﻦ اﺳ ﻼم راﻩ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺡﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻧﻴﺰ هﺮ چﻨﺪ آﻪ در ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﺁزار و ﺷﻜﻨﺠﻪﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺧ ﺎرج از‬
‫ازدواج ﺷ ﺮﻋﯽ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺟﻨ ﺴﯽ ﺑﺮﻗ ﺮار آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺴﻨﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺧ ﻮد ﻡﺤﻤ ﺪ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺡﻜ ﻢ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎر را روا داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﺡﻜﻢ را اﺟﺮاء آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﻬﺞاﻟﻔﺼﺎﺡﻪ آﻪ ﻡﺠﻤﻮﻋﻪﯼ ﺳﺨﻨﺎن ﻗﺼﺎر‪ ،‬ﺧﻄﺒ ﻪه ﺎ و ﺕﻤﺜ ﻴﻼت ﻡﺤﻤ ﺪ اﺳ ﺖ و ﺕﻮﺳ ﻂ‬
‫ﺷﺎدوران اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﺟﻤ ﻊ ﺁورﯼ و ﺕﺮﺟﻤ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺡﻜ ﻢ ﻡ ﺎدون ﺕﻤ ﺪن و ﻋﻘ ﺐ‬
‫ﻡﺎﻧﺪﻩ و ﻏﻴﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ آﺘﺎب از ﻗﻮل ﻡﺤﻤﺪ دﺳﺖ آﻢ ‪ ٣٥‬ﺑﺎر در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎ‬
‫و زﻧﺎآﺎران ﺳﺨﻦ رﻓﺘﻪ و ﻡﺠ ﺎزاته ﺎﯼ ﺳ ﻨﮕﻴﻨﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن “ﺑ ﺸﺎرت” دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺑﺨ ﺸﯽ از‬
‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺧﻄﺒﻪﯼ ﻡﺤﻤﺪ ﻡﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺡﺠﻪاﻟﻮداع ﻧﻴﺰ اﻳ ﻦ چﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺮ اﺟ ﺮاﯼ ﺡﻜ ﻢ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر ﭘﺎﻓ ﺸﺎرﯼ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪» :‬اﻳﻬﺎاﻟﻨﺎس ان اﷲ ﻗﺪ ﻗﺴﻢ ﻟﻜﻞ وارث ﻧ ﺼﻴﺒﻪ ﻡ ﻦ اﻟﻤﻴ ﺮاث وﻻ ﻳﺠ ﻮز ﻟ ﻮارث وﻃﻴﺘ ﻪ ﻓ ﯽ اآﺜ ﺮ‬
‫ﻡﻦ اﻟﺜﻠﺚ و اﻟﻮﻟﺪ ﻟﻠﻔﺮاش و ﻟﻠﻌﺎهﺮ اﻟﺤﺠﺮ… «‬
‫‪٧٧‬‬
‫»اﯼ ﻡﺮدم… ﻃﻔﻞ از ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻡﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬و ﻧﺼﻴﺐ زﻧﺎآﺎر‪ ،‬ﺳﻨﮓ اﺳﺖ…«‬
‫ﺷﻴﺦ ﺡﺴﻴﻦﻋﻠﯽ ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ آﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻡﺮﺕﺒ ﻪﯼ ﺑ ﺎﻻﯼ ﻓﻘﻬ ﯽاﯼ آ ﻪ ﻧ ﺰد ﻡﺘ ﺸﺮﻋﻴﻦ داﺷ ﺖ و‬
‫در ﺳﺎلهﺎﯼ ﺁﻏﺎزﻳﻦ ﭘ ﺎﯼ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﺑ ﺮ ﺡ ﻖ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‬
‫ﻡ ﺸﺨﺺ ﺷ ﺪ‪ ،‬و ﺑﻌ ﺪهﺎ در دﻋ ﻮاﯼ ﻗ ﺪرت ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ اﻡﺮﻳﻜ ﺎ و داﺳ ﺘﺎن ﻡﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﺮان ﮔﻴﺖ و ﻗﻀﻴﻪﯼ آﻴﻚ و آﻠﺖ و اﻧﺠﻴﻠﯽ آﻪ اﻡﺮﻳﻜﺎﺉﻴ ﺎن و اﺳ ﺮاﺉﻴﻠﻴﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‬
‫ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﻗﺪرت ﺡﺬف ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻡﺜﻠﺚ ﺷﻮم ﺳﻴﺪ اﺡﻤﺪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ و ﺷ ﻴﺦ ﻋﻠ ﯽ‬
‫اآﺒﺮ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ دچﺎر زﺡﻤﺖ ﺷﺪﻩ‪ ،‬از راس ه ﺮم ﻗ ﺪرت ﺑ ﻪ ﭘ ﺎﺉﻴﻦ ﭘ ﺮت ﺷ ﺪ‪ ،‬ﻧﻴ ﺰ ﻃ ﯽ اﺳ ﺘﻔﺘﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫اﺧﻴﺮا در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺕﻮﻗﻒ ـ و ﻧﻪ ﻟﻐﻮ ـ ﺡﻜ ﻢ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر از ﺳ ﻮﯼ ﻡﺘ ﺸﺮﻋﻴﻦ در اﻳ ﺮان از او ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺮ اﻟﺰام اﻧﺠﺎم اﻳﻦ اﺡﻜﺎم ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﯽ ﭘ ﺎﯼ ﻓ ﺸﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓ ﺮد هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر را ﻳ ﻚ ﺡﻜ ﻢ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ‪/‬ﻗﺮﺁﻧﯽ و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ و اﻡﺎﻡ ﺎن ﺷ ﻴﻌﻪ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ و ﻡﻌﺮﻓ ﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ در رﺳ ﺎﻟﻪﯼ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﻪاش آ ﻪ در ﺳ ﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ ﺷﺨ ﺼﯽاش در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر درج ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎر چﻨﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎهﯽ دارد‪:‬‬
‫»ﻡﺮد زﻧﺎآﺎر و ﻡﺤﺼﻦ را ﺑﺮاﯼ ﺳﻨﮕﺴﺎر ﺕ ﺎ آﻤ ﺮ و زن را ﺕ ﺎ ﻧﺰدﻳﻜ ﯽ ﺳ ﻴﻨﻪ در ﮔ ﻮداﻟﯽ‬
‫‪٧٨‬‬
‫دﻓﻦ ﻡﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪«.‬‬

‫‪ ٧٧‬ـ ﺑﺨﺸﯽ از ﺡﺠﻪاﻟﻮداع ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬اﻟﺒﻴﺎن و اﻟﺘﺒﻴﻴﻦ ﻧﻘﻞ از ﻧﻬﺞاﻟﻔﺼﺎﺡﻪ‪ ،‬ﻡﺠﻤﻮﻋﻪﯼ آﻠﻤﺎت ﻗﺼﺎر ﺡﻀﺮت رﺳﻮلاﷲ اآﺮم‬
‫)ص( اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎوﻳﺪان‪ ،‬چﺎپ ﺳﻮم‪ ،١٣٧٧ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ص ‪٨٣٠‬‬
‫‪ ٧٨‬ـ ﻡﺴﺎﻟﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٣١٦٩‬از رﺳﺎﻟﻪﯼ ﻋﻤﻠﻴﻪﯼ ﺷﻴﺦ ﺡﺴﻴﻦ ﻋﻠﯽ ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ‬
‫‪٦٣‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ آﻪ ﻳﻜﯽ از ﻡﺮاﺟﻊ ﻡﺴﻠﻢ ﺕﺸﻴﻊ و ﻳﻜﯽ از ﻡﻼﻳﺎن ﺑﺎﺻﻄﻼح ﻡ ﺪرن‬
‫و ﻏﻴﺮﻗ ﺸﺮﯼ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان اﺳ ﺖ و در ﺳ ﺎل ‪١٣٤٠‬هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﻳ ﺪاﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ‬
‫“ﻧﻬﻀﺖ ﻡﺬهﺒﯽ ﺁزادﯼ” را ﺕﺎﺳﻴﺲ آﺮد‪ ،‬در ﺟﻠﺪ چﻬﺎرم آﺘﺎب “ﭘﺮﺕﻮﯼ از ﻗﺮﺁن” اش ﺑ ﺮ هﻤ ﻴﻦ ﺡﻜ ﻢ‬
‫ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﯽآﻨﺪ‪]» :‬در[ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ زﻧﯽ آﻪ دچﺎر اﻧﺤﺮاف ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺕﺎ اﺻﻼح ﺷﻮد‪ ،‬ﻡﺮﺡﻠﻪﯼ اﺑﺘ ﺪاﻳﯽ‬
‫]اﺟﺮاﯼ ﺡﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎر[ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ]اﻳﻦ اﺕﻬﺎم[ ﺁﺷﻜﺎر و ﻋﻠﻨﯽ اﺙﺒﺎت ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫‪٧٩‬‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻋﻤﻮﻡﯽ “ﻡﻼء ﻋﺎم” ﺡﺪ ﺕﺎزﻳﺎﻧﻪ )ﺟﻠﺪ( ﻳﺎ ﺳﻨﮕﺴﺎر )رﺟﻢ( اﺟﺮاء ﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﺕﺎآﻴﺪ اﺳﺖ آﻪ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻡﻼﻳﯽ ﻡﻴﺎﻧ ﻪ رو و ﻡﺘﻤ ﺪن ـ‬
‫ﺷﻮﺧﻤﻨﺪاﻧﻪ ـ از ﺳﻮﯼ ﺟﺮﻳﺎن ﻡﻠﯽ‪/‬ﻡﺬهﺒﯽهﺎﯼ داﺧﻞ و ﺧﺎرج آﺸﻮر ﻋﻨ ﻮان ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺕﻤ ﺎم ﺡﻜ ﻢه ﺎﯼ‬
‫ﻓﻘﻬﯽ و ﺟﺰاﻳﯽ و ﺡﻘﻮﻗﯽ او هﻢ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و دﻳﮕﺮ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻧﻴ ﺰ‬
‫از ﺳﻮﯼ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺎت و ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺸﺮﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ﺕﺎآﻴ ﺪ و ﺕﺎﺉﻴ ﺪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ و ﺿﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ “ﭘﺪر ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ” ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺕﻔﺴﻴﺮ ﺳﻮرﻩﯼ ﺡﻤﺪ او ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫»در رواﻳﺎت “ﻡﻐﻀﻮب ﻋﻠﻴﻬﻢ” ﺕﻄﺒﻴﻖ ﺑﺮ ﻳﻬﻮد ﺷﺪﻩ‪ ،‬و “ﺿﺎﻟﻴﻦ” ﺑﺮ ﻧﺼﺎرﯼ‪ .‬ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻪ ﺑ ﻪ‬
‫وﺿﻊ روﺡﯽ و اﺧﻼﻗﯽ ﻳﻬﻮد و ﻧﺼﺎرﯼ‪ ،‬اﻳﻨﺎن ﻡﺼﺪاق واﺿﺢاﻧﺪ؛ زﻳ ﺮا ﻃ ﺮز ﺕﻔﻜ ﺮ ﻋﻤ ﻮﻡﯽ ﻳﻬ ﻮد‪،‬‬
‫ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ از ﺡﻖ و آﻤﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻬﻮد از ﺟﻬﺖ ﺕﺮﺑﻴﺖ ﻧﮋادﯼ و ﻏﺮور دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺟﻬﺎن و ﻡﺮدم ﺟﻬﺎن را‬
‫ﻡﺎل و ﻡﻠﻚ ﺧﻮد ﻡﯽداﻧ ﺪ و چﻨ ﻴﻦ ﻡﻌﺘﻘ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺧ ﺪا‪ ،‬ﺧ ﺪاﯼ ﻳﻬ ﻮد و دﻧﻴ ﺎ از ﺁن ﻳﻬ ﻮد‪ ،‬و ﻡ ﺮدم ﺁن‬
‫‪٨٠‬‬
‫ﺑﺮدﮔﺎن ﻳﻬﻮد و ﺳﺮاﯼ ﺟﺎوﻳﺪان ﺑﺮاﯼ ﻳﻬﻮد اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و در ﺕﻔﺴﻴﺮﯼ دﻳﮕﺮ‪) » :‬ﺑﻪ( راﺳﺘﯽ‪ ،‬آﻔﺮ و ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ ﻳﻬﻮد از اﺳﻼم‪ ،‬ﻡﻨ ﺸﺎء ﭘﺮاآﻨ ﺪﮔﯽ و‬
‫‪٨١‬‬
‫ﺳﺮﮔﺮداﻧﯽ ﻡﺮدم دﻧﻴﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﻨﺸﺎن ﺑﻪ ﺕﻨﻪﯼ ﻡﺬهﺒﻴﻮن ﺳﻨﺘﯽ و ﺧﺎﻧﻮادﻩه ﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﺑ ﺎزارﯼ ﺧ ﻮردﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫ﺷﺎﻳﺪ راهﯽ ﺑﻪ درون اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬در ﻡﺠﺎﻟﺲ روﺿﻪ و ﺕﻌﺰﻳﻪ و ﺑﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺳ ﺮ ﺳ ﻔﺮﻩه ﺎﯼ‬
‫ﻧﺬرﯼ اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ و ام اﻟﺒﻨﻴﻦ و دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺠﺰ ﺁﻡ ﻮزش ﺷ ﻔﺎهﯽ اﺡﻜ ﺎم ﺡ ﻴﺾ و ﻧﻔ ﺎس ﺕﻮﺳ ﻂ “ﺁﻗﺎﻳﻮﻧ ﺎ”‬
‫ﺡﺘﻤﺎ اﻳﻦ را هﻢ ﺷﻨﻴﺪﻩاﻧﺪ آﻪ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﻳﺎ اﻡﺎﻡﺎن ﻓﺮﻡﻮدﻩاﻧﺪ‪ :‬ﺑ ﻪ زﻧﺎﻧﺘ ﺎن چﻨ ﺪ ﺁﻳ ﻪﯼ اول ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻧ ﻮر را‬
‫ﺑﻴﺎﻡﻮزﻳﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺳﻮرﻩﯼ ﻳﻮﺳﻒ را ﺑﻪ زﻧﺎن و دﺧﺘﺮاﻧﺘﺎن ﻧﻴﺎﻡﻮزﻳﺪ!‬
‫درﺳﺘﯽ ﻳﺎ ﻧﺎدرﺳﺘﯽ اﻳﻦ “ﺷﺎﻳﻌﻪ”ﯼ اﺳﻼﻡﯽ هﺮ ﺑﻬﺎﻧﻪاﯼ آﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺡﺘﻤﺎ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن و‬
‫ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ﻡﺸﺨﺺ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑ ﻪ ﺳ ﺮاغ ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻳﻮﺳ ﻒ ﻡ ﯽروﻳ ﻢ آ ﻪ در ﻡﻜ ﻪ و‬
‫ﺁﻏﺎز دوران ﭘﻴﺎﻡﺒﺮﯼ ﻡﺤﻤﺪ از ﺳﻮﯼ اﻳﺸﺎن اﻧﺸﺎء ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ‪ ١١١‬ﺁﻳﻪ دارد‪.‬‬
‫در دوﻡﻴﻦ ﺁﻳﻪﯼ اﻳﻦ ﺳﻮرﻩ ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ‪ :‬ﻡﺎ ﻗﺮﺁن را ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ ﻧﺎزل آ ﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫آﻪ در ﺁن ﺕﻌﻘﻞ آﻨﻴﺪ! در ﺁﻳﻪﯼ ﺳﻮم‪ ،‬ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ از داﺳﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ و ﻡﺨﺎﻃﺒﺎن او ﻧﻘﻞ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد و اﻳﺸﺎن ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺕﺎرﻳﺦ و ﭘﻴﺶ از ﺁﮔﺎهﯽ ﻳﺎﻓﺘﻦ از اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬از ﺑﯽ ﺧﺒﺮان ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳﻪﯼ چﻬﺎرم ﺡﻜﺎﻳﺖ از ﺧﻮاﺑﯽ دارد آﻪ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﺮاﯼ ﭘﺪرش ﻳﻌﻘﻮب ﻧﻘﻞ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ :‬اﯼ ﭘ ﺪر‪،‬‬
‫ﻡﻦ ﺧﻮاب دﻳﺪﻩام آﻪ ﻳﺎزدﻩ ﺳﺘﺎرﻩ و ﻡﺎﻩ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺳﺠﺪﻩام ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﺪر آ ﻪ ﻓﺮزﻧ ﺪان دﻳﮕ ﺮش را ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﺪ‪ ،‬و ﻻﺑ ﺪ ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ ﺡﻴﻠ ﻪﮔ ﺮﯼ اﻳ ﺸﺎن را ﻡ ﯽداﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻮﺳﻒ را از ﻧﻘﻞ اﻳﻦ ﺧﻮاب ﺑﺮاﯼ ﺑﺮادراﻧﺶ ﻡﻨﻊ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺡﻴﻠﻪﮔﺮﯼ هﻢ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻄﺎن رﺟ ﻴﻢ ﻧ ﺴﺒﺖ‬
‫دادﻩ ﻡﯽﺷﻮد آ ﻪ ﺁدﻡﻴ ﺎن را دﺷ ﻤﻨﯽ ﺁﺷ ﻜﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬اﺧﻴ ﺮا ﻳﻜ ﯽ از ﻗ ﻀﺎت ﺷ ﺮع ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ در‬
‫اﻳﺮان‪ ،‬ﻡﺮدﯼ را آﻪ ﺟﺮﻡﯽ ﻡﺮﺕﻜﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ادﻋﺎﯼ ﻡﺘﻬﻢ آﻪ ﺷﻴﻄﺎن او را ﮔﻮل زدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬از‬

‫‪ ٧٩‬ـ ﭘﺮﺕﻮﯼ از ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺟﻠﺪ چﻬﺎرم‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ص ‪١٠٨‬‬
‫‪ ٨٠‬ـ ﭘﺮﺕﻮﯼ از ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ﺁﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ص ‪٤٢‬‬
‫‪ ٨١‬ـ ﭘﺮﺕﻮﯼ از ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺟﻠﺪ چﻬﺎرم‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ص ‪١٤٠‬‬
‫‪٦٤‬‬
‫ﻡﺠ ﺎزات اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﻌ ﺎف اﻋ ﻼم آ ﺮد‪ .‬ﺧﺒ ﺮ اﻳ ﻦ ﻡﺤﺎآﻤ ﻪﯼ ﻗﻼﺑ ﯽ ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ چﻨ ﺪﯼ ﭘ ﻴﺶ‪ ،‬ﺑﺨ ﺶ ﻃﻨ ﺰ‬
‫ﻡﻨﺘﻘﺪﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ را ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽداد!‬
‫داﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﺕﻮﺿﻴﺢ ﺡﺴﺎدت ﺑﺮادران ﻳﻮﺳﻒ ﺑﻪ ﻡﻬﺮﺑﺎﻧﯽهﺎﯼ ﭘ ﺪر ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕ ﻪ ﺕﻐ ﺎرﯼ‬
‫ﺧ ﺎﻧﻮدﻩ اداﻡ ﻪ ﻡ ﯽﻳﺎﺑ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺟ ﺎﯼ ﭘ ﺎﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ در دل ﭘ ﺪر ﻧﺎﻡﻬﺮﺑ ﺎن‪ ،‬ﻗ ﺼﺪ ﺟ ﺎن‬
‫درداﻧﻪﯼ ﭘﺪر را ﻡﯽآﻨﻨﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ هﻤﺎن ﺧﺒﺎﺙﺖ ﺷﻴﻄﺎن رﺟﻴﻢ! ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﺎ اﺻﺮار‪ ،‬درداﻧ ﻪ را از ﭘ ﺪر‬
‫ﺟﺪا آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ چﺎهﯽ ﻡﯽاﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳ ﻦ ﻡﻴ ﺎن در ﭘ ﺴﺖ ﻡ ﺎﻡﻮر اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ ﻳﻮﺳ ﻒ و ﭘ ﺪرش‪،‬‬
‫درداﻧﻪ را از ﻧﺎﻡﺮدﯼ ﺑﺮادراﻧﺶ ﺁﮔﺎﻩ ﻡﯽآﻨﺪ و اﻳﻦ ﺑﺮادران را ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ و “ﻻﻳﺸﻌﺮون” ﻡﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮادران ﺷ ﺐ هﻨﮕ ﺎم ﮔﺮﻳ ﻪ آﻨ ﺎن ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺎزﻡﯽﮔﺮدﻧ ﺪ و ﭘ ﺪر را از ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ ﺟﻨ ﺎﻳﺘﯽ آ ﻪ‬
‫ﺷ ﻴﻄﺎن ﺑﺮﮔﺮدﻧ ﺸﺎن ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁﮔ ﺎﻩ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ‪ … :‬اﯼ ﭘ ﺪر ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ اﺳ ﺐ ﺕ ﺎﺧﺘﻦ رﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮدﻳﻢ و‬
‫ﻳﻮﺳﻒ را ﻧﺰد وﺳﺎﻳﻞ ﺧﻮد ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﮔﺮگ او را ﺧﻮرد… )ش ‪(١٧‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺪر از ﭘﻴﺶ اﺡﺘﻤﺎل درﻳﺪﻩ ﺷﺪن درداﻧﻪاش را از ﺳ ﻮﯼ ﮔ ﺮگ دادﻩ ﺑ ﻮد؛ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ‬
‫چﻮن اﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪان از ﺑﯽﻡﻬﺮﯼ و ﺑﯽ اﻋﺘﻤﺎدﯼ ﭘﺪر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺁﮔ ﺎهﯽ دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻡ ﻪﯼ ﻳﻮﺳ ﻒ‬
‫را ﺑﻪ ﺧﻮن دروﻏﻴﻦ ]ﮔﻮﻳﺎ ﺧﻮن ﺧﺮﮔﻮش ﻳﺎ آﺒﻮﺕﺮﯼ[ ﺁﻏﺸﺘﻪ آﺮدﻩ‪ ،‬ﻧﺰد ﭘﺪر ﻡﯽﺁورﻧﺪ‪ .‬ﺡﺘﺎ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‬
‫آﻪ ﻡﺎ هﺮ چﻘﺪر هﻢ راﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺕﻮ ﺡﺮف ﻡﺎ را ﺑﺎور ﻧﺨﻮاهﯽ آﺮد!‬
‫ﭘﺪر ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ ]ﻳﻌﻨ ﯽ ﺁﮔ ﺎﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﭘ ﺴﺮان‪ ،‬درداﻧ ﻪاش را ﺳ ﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ آﺮدﻩاﻧﺪ[ و ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ آﻪ ﻧﻔﺲ ﺷﻤﺎ ]ﻳ ﺎ هﻤ ﺎن ﺷ ﻴﻄﺎن رﺟ ﻴﻢ[ ﺟﺮﻡﺘ ﺎن را در ﻧ ﺰد ﺷ ﻤﺎ ﺑﻴﺎراﺳ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﻪ دل ﺧﻮدش وﻋﺪﻩ ﻡﯽدهﺪ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ ﺟﻤﻴﻞ ]زﻳﺒﺎ[ آﺮد و… )ش‪(١٨‬‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ از آﺎرواﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻡﯽﺁﻳﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮ هﻤﺎن چﺎﻩ آ ﻪ ﺑ ﺮادران ﻳﻮﺳ ﻒ‪،‬‬
‫ﺕﻪ ﺕﻐﺎرﯼ ﻳﻌﻘﻮب را در ﺁن اﻓﻜﻨﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮو ﻡﯽﺁﻳﻨﺪ و دﻟﻮ ﺑﻪ چﺎﻩ ﻡﯽاﻧﺪازﻧﺪ و ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺁب‪ ،‬ﻡﮋدﮔ ﺎﻧﯽ‬
‫ﭘ ﺴﺮﯼ را ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ آ ﻪ ﺳ ﻮار ﺑ ﺮ ﺳ ﻄﻞ ﺁب ﺷ ﺪﻩ و ﺑ ﺎﻻ ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬دوران ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ اﺳ ﺖ و‬
‫آﺎرواﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺷﺎدﻡﺎن از “ﻡﺘﺎﻋﯽ آﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ” ﻳﻮﺳﻒ را ﭘﻨﻬﺎن ﻡﯽآﻨﻨﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻨﻬ ﺎن آ ﺎرﯼ‬
‫ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮد‪) .‬ش‪(١٩‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ اﻳﻦ “ﻡﺘﺎع” را ﺑﻪ چﻨﺪ درهﻢ ﻧﺎﻗﺎﺑﻞ ﻡﯽﻓﺮوﺷﻨﺪ و هﻴﭻ رﻏﺒﺘﯽ هﻢ ﺑ ﻪ او ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺕ ﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ هﻨﻮز ﻡﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ آﻪ چﺮا زﻧﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن از ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮرﻩﯼ ﻳﻮﺳﻒ ﻡﻨﻊ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺮﻳﺪار آﻪ ﻡﺮدﯼ ﻡ ﺼﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ زﻧ ﺶ ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ :‬اﻳ ﻦ “ﻡﺘ ﺎع” را ﮔﺮاﻡ ﯽ ﺑ ﺪار‪ ،‬ﺷ ﺎﻳﺪ‬
‫ﺳﻮدﯼ ﺑﻪ ﻡﺎ رﺳﺎﻧﺪ! او را ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪﯼ ﻡﯽﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از دﺧ ﺎﻟﺘﺶ در اﻡ ﻮر ﺑﻨ ﺪﮔﺎن‬
‫ﺳﺨﻦ ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ آﻪ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺕﻮﻃﺌﻪﯼ ﺑﺮادران ﻳﻮﺳﻒ و ﺷﻴﻄﺎن رﺟﻴﻢ و آﺎرواﻧ ﺴﺎﻻران ﺑ ﺮدﻩ ﻓ ﺮوش‪،‬‬
‫ﺧﺮﻳﺪار اﻳﻦ ﺑﺮدﻩﯼ آﻮچﻚ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻓﺮزﻧ ﺪ ﺧﻮاﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﯽﭘ ﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻡﻴ ﺪ ﺑﻬ ﺮﻩاﯼ آ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ از اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﺘﺎع ﺧﻮاهﺪ ﺑﺮد‪) .‬ش‪(٢١‬‬
‫ﻳﻮﺳﻒ آﻪ ﺑﺰرگﺕﺮ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺪا او را در هﻤﺎن ﺷﻐﻞ ﻏﻼﻡﯽ و ﺑﺮدﮔﯽ‪ ،‬داﻧﺶ و ﺡﻜﻤ ﺖ‬
‫ﻡﯽﺁﻡﻮزد‪ .‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﺧﺪا ﻳﻚ ﺡﻜﻢ آﻠﯽ را در اﻳ ﻦ ﻡﻴ ﺎن وارد ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﻧﻴﻜﻮآ ﺎران را ه ﻢ هﻤ ﻴﻦﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﭘﺎداش ﻡﯽدهﻴﻢ‪ .‬ﻡﻌﻠﻮم هﻢ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻳﻚ آﻮدك آﻪ ﺕﻤﺎم هﻨﺮش اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺡ ﺴﺪ و‬
‫ﻓﺘﻨﻪ در ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﭘﺪر ﺑﺎ ﺕﻔﺎوت ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻴﻦ ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺶ‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑﺮادرآ ﺸﯽ‬
‫ﺕﺮﻏﻴﺐ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬چﻪ آﺎر ﻧﻴﻜﻮﻳﯽ ﺑﺠﺰ هﻤ ﺎن ﺧ ﻮاب دﻳ ﺪن آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﺎﻡﻞ ﺡ ﺎل ﻧﻴﻜﻮآ ﺎران‬
‫ﭘﺎداش ﺑﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﻋﻄ ﻒ ﺑ ﻪ ﻡﺎﺳ ﺒﻖ‪ ،‬ﻋﻄ ﻒ ﺑ ﻪ ﻡ ﻀﺎرع اﺳ ﺖ!‬
‫)ش‪(٢٢‬‬
‫ﻗ ﻀﻴﻪ از ﺁﻳ ﻪﯼ ‪ ٢٣‬داغ ﻡ ﯽﺷ ﻮد و ز ِن ﻡ ﺮد ﻡ ﺼﺮﯼ و ﻡ ﺎدر ﺧﻮاﻧ ﺪﻩﯼ ﻳﻮﺳ ﻒ‪ ،‬در ﭘ ﯽ‬
‫آ ﺎﻡﺠﻮﻳﯽ از او ﺑﺮﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ .‬زن ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ :‬زود ﺑ ﺎش… و ﻳﻮﺳ ﻒ اﻋ ﺮاض ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺧ ﺪا ﭘﻨ ﺎﻩ‬
‫ﻡﯽﺑﺮد‪ .‬در ﺁﻳﻪﯼ ‪ ٢٤‬زن‪ ،‬ﺁهﻨﮓ ﻳﻮﺳﻒ ﻡﯽآﻨﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﻔﺘﻪﯼ ﺧﺪا‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻮﺳ ﻒ ﺑﺮه ﺎن ﺧ ﺪا را‬

‫‪٦٥‬‬
‫ﻧﺪﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬او ﻧﻴ ﺰ ﺁهﻨ ﮓ زن ﻡ ﯽآ ﺮد… آ ﻪ ﻧﻜ ﺮد و از ﺳ ﺘﻤﻜﺎران ﻧ ﺸﺪ‪ .‬آ ﻢ آ ﻢ دارد دﻻﻳ ﻞ ﺁن‬
‫“ﺷﺎﻳﻌﻪﯼ اﺳﻼﻡﯽ” روﺷﻦ ﻡﯽﺷﻮد!‬
‫در اﻳ ﻦ ﻡﻴ ﺎن ﻡ ﺮد ﻡ ﺼﺮﯼ ﺳ ﺮ ﻡ ﯽرﺳ ﺪ و ه ﺮ دو ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ در ﻡ ﯽدوﻧ ﺪ و زن ]ﻡﻠﻌ ﻮن[‬
‫ﺟﺎﻡﻪﯼ ﻳﻮﺳﻒ را ﭘﺎرﻩ ﻡﯽآﻨﺪ و ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑ ﺎ ﺑﺪﺟﻨ ﺴﯽ و ﻡﻈﻠ ﻮم ﻧﻤ ﺎﻳﯽ هﻤ ﻪﯼ ﺕﻘ ﺼﻴﺮات را ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدن‬
‫ﻳﻮﺳﻒ ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﻡﯽاﻧﺪازد‪.‬‬
‫زن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﺰاﯼ آﺴﯽ آﻪ ﺑﺎ زن ﺕﻮ ﻗﺼﺪ ﺑﺪﯼ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬چﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺟﺰ اﻳﻦ آﻪ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان‬
‫اﻓﺘﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺬاﺑﯽ ﺳﺨﺖ درد ﺁور ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮد؟!‬
‫ﻳﻮﺳﻒ زﻳﺒﺎ در ﭘﯽ اﻓﺸﺎﮔﺮﯼ ﺑﺮﻡﯽﺁﻳﺪ و ﺕﻬﻤﺖ را ﺑﻪ زن ﺑﺮﻡﯽﮔﺮداﻧﺪ آ ﻪ‪ :‬زن ﺕ ﻮ در ﭘ ﯽ‬
‫آﺎﻡﺠﻮﻳﯽ از ﻡﻦ ﺑﻮد و ﻡﺮا ﺑﻪ ﺧﻮد ﻡﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎهﺪﯼ آﻪ اﺕﻔﺎﻗﺎ از آﺴﺎن زن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮔ ﻮاهﯽ ﻡ ﯽده ﺪ‬
‫آﻪ ﭘﺎرﻩ ﺑﻮدن ﻟﺒﺎس ﻳﻮﺳﻒ از ﭘﺸﺖ‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﺑﺮ دروغﮔﻮﻳﯽ زن اﺳﺖ‪ .‬چ ﺮا آ ﻪ “ﻗﺎﻋ ﺪﺕﺎ” در اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻡﻮاﻗﻊ ﻟﺒﺎس ﻡﺮدان از ﺟﻠﻮ ﭘﺎرﻩ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ آﺎر ﺳﺎﺑﻘﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ هﻢ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ! )ش‪(٢٦‬‬
‫ﺑﻌﺪ آﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻓ ﺮد اﻋ ﻼ ﻡ ﯽﺑﻴﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﻟﺒ ﺎس ﻳﻮﺳ ﻒ از ﭘ ﺸﺖ ﭘ ﺎرﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬زن را‬
‫ﻡﻜﺎر ﻡﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢٨‬و ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﻳﻚ ﺟﺮ ِم اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺙﺒﺎت ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻗﺮﺁن‬
‫ﺡﻜﻢ ﺑﺮ ﻡﻜﺮ ﺕﻤﺎﻡﯽ زﻧﺎن ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ از ﻡﻜﺮ ﺷﻤﺎ زﻧﺎن اﺳﺖ آﻪ ﻡﻜﺮ ﺷﻤﺎ زﻧﺎن‪ ،‬ﻡﻜﺮ ﺑﺰرﮔﯽ اﺳ ﺖ‪) .‬ش‪٢٨‬ﺳ ﻮرﻩﯼ‬
‫ﻳﻮﺳ ﻒ( و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ ﻳﻮﺳ ﻒ ﺕﻜﻠﻴ ﻒ ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ رازدارﯼ آﻨ ﺪ و از زن ه ﻢ ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ آ ﻪ از‬
‫ﮔﻨﺎهﺶ ﺁﻡﺮزش ﺑﺨﻮاهﺪ آﻪ ﺧﻄﺎآﺎر اﺳﺖ‪) .‬ش‪(٢٩‬‬
‫ﻡﻌﻠﻮم هﻢ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺧﺒ ﺮ را چ ﻪ آ ﺴﯽ ﺑ ﻪ ﮔ ﻮش دﻳﮕ ﺮ زﻧ ﺎن ﺷ ﻬﺮ ﻡ ﯽرﺳ ﺎﻧﺪ آ ﻪ‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬زن ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬در ﭘﯽ آﺎﻡﺠﻮﻳﯽ از ﻏﻼم ﺧﻮد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺷﻴﻔﺘﻪﯼ او ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ… )ش‪(٣٠‬‬
‫زﻧﺎن ﺷﻬﺮ آﻪ از آﻞ ﻗﻀﻴﻪ ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ زن ﻋﺰﻳﺰ ﻡﺼﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﻡ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ زن دﻟﺪادﻩ ﭘﺲ از ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪن از ﺳﻮﯼ ﺷﻮﯼ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن در ﺡﺴﺮت ﻋﺸﻖ ﻡﻌ ﺸﻮق در ﺡ ﺎل‬
‫ﺳ ﻮﺧﺘﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ ﺷ ﻮهﺮ ]ﻡ ﺮد ﻡ ﺼﺮﯼ ﺑ ﯽ هﻮﻳ ﺖ‪ ،‬در ﻡ ﺘﻦ داﺳ ﺘﺎن آ ﻢ آ ﻢ ﺑ ﻪ درﺟ ﻪﯼ ﻋﺰﻳ ﺰﯼ‬
‫ﻡﺼﺮﯼ ارﺕﻘﺎء ﻡﯽﻳﺎﺑﺪ[ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻚ رﻋﻨﺎ را از اﻧ ﺪروﻧﯽ ﺑ ﺎﻧﻮ ه ﻢ ﺑﻴ ﺮون ﻧﻤ ﯽﺑ ﺮد‪ .‬زن ﮔﻨﺎهﻜ ﺎر و‬
‫ﻋﺎﺷ ﻖ‪ ،‬وﻟﻴﻤ ﻪاﯼ ﻡ ﯽده ﺪ و زﻧ ﺎن ﺷ ﻬﺮ را دﻋ ﻮت ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺸﺖ هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﺸﺎن ﭘ ﺸﺘﯽ و ﻡﺨ ﺪﻩاﯼ‬
‫ﻡﯽﮔﺬارد‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ هﺮ ﻳﻚ آﺎردﯼ ﻡﯽدهﺪ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺟﻮاﻧ ﻚ ﻡﻌ ﺼﻮم را ﻓﺮﻡ ﺎن ﻡ ﯽده ﺪ آ ﻪ از ﭘ ﺲ‬
‫ﭘﺮدﻩ ﺑﻴﺮون ﺁﻳﺪ! ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎﻧﻮ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﻡﻴﻬﻤ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﻳﻮﺳ ﻒ اﻡ ﺮ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﭘ ﺸﺖ ﭘ ﺮدﻩ ﻡﻨﺘﻈ ﺮ اﺟ ﺮاﯼ‬
‫ﻓﺮﻡﺎﻧﺶ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺮ ﻡﺨﺪﻩه ﺎﯼ ﺷ ﺎهﺎﻧﻪﯼ ﺑ ﺎﻧﻮ ﺕﻜﻴ ﻪ زدﻩاﻧ ﺪ و ﺑ ﺴﺎط ﺑ ﺮ ﭘﺎﺳ ﺖ و در‬
‫دﺳﺖ هﺮ ﻳﻚ هﻢ آﺎردﯼ ﺕﻴﺰ آﻪ ﻻﺑﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻮﺳ ﺖ آﻨ ﺪن ﺳ ﻴﺐ و ﮔﻼﺑ ﯽ در اﺧﺘﻴﺎرﺷ ﺎن ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧﻮ ﺑﻪ ﻳﻮﺳﻒ اﻡﺮ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ از ﭘﺲ ﭘﺮدﻩ ﺑﺪر ﺁﻳﺪ و ﺑﺮ اﻳﻦ زﻧﺎن اﺡﻤﻖ ﺑﯽﺧﺒ ﺮ از ﺡ ﺴﻦ ﻳ ﺎر‬
‫ﺧﻮدﯼ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﻮﺳﻒ زﻳﺒﺎ ﺧﺮاﻡﺎن از ﭘﺸﺖ ﭘﺮدﻩ ﺑﻴﺮون ﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ و زﻧ ﺎن هﻤﮕ ﯽ از ﺕﻌﺠ ﺐ و ﺕﺤ ﺴﺮ‪،‬‬
‫دﺳﺘﺎﻧﺸﺎن را ﺑﺎ آﺎرد ﺕﻴﺰ ﻡﯽﺑﺮﻧﺪ و در هﻤﺎن ﻟﺤﻈ ﻪ »ﻓﺘﺒ ﺎرك اﷲ اﺡ ﺴﻦ اﻟﺨ ﺎﻟﻘﻴﻦ ﮔﻮﻳ ﺎن« ﻡ ﯽﻧﺎﻟﻨ ﺪ‪:‬‬
‫واﯼ‪ ،‬ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮ ﺧﺪا‪ ،‬اﻳﻦ آﻪ ﺁدم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﻪ اﺳﺖ! )ش‪(٣١‬‬
‫ﺡﺎل آﻪ ﺑﺎﻧﻮ دﻟﻴﻞ ﻡﺤﻜﻤﯽ ﺑﺮ زﻧﺎﯼ ﻧﺎآﺮدﻩاش دارد‪ ،‬ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ هﻤﺎن اﺳﺖ آ ﻪ ﻡ ﺮا در‬
‫ﺑﺎب او ﻡﻼﻡﺖ ﻡﯽآﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻡﻦ در ﭘﯽ آ ﺎﻡﺠﻮﻳﯽ از او ﺑ ﻮدم و او ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ را ﻧﮕ ﻪ داﺷ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺁﻧﭽ ﻪ‬
‫ﻓﺮﻡ ﺎﻧﺶ ﻡ ﯽده ﻢ ﻧﻜﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﻡ ﺮا ﺷ ﻴﺮﻳﻦ آ ﺎم ﻧﻜﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ زﻧ ﺪاﻧﺶ ﻡ ﯽاﻓﻜ ﻨﻢ و ﺧ ﻮارش‬
‫ﻡﯽﺳﺎزم‪) .‬ش‪(٣٢‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ دوﺳﺘﺎن ﺑﻪ دﻡﻮآﺮاﺳﯽ ﻋﺰﻳﺰ ﻡﺼﺮ و ﺧﺮﻳﺪار ﻳﻮﺳﻒ ﺕﻮﺟﻪ دارﻧﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻡ ﭻ‬
‫ﺑﺎﻧﻮ را در ﺡﻴﻦ ارﺕﻜﺎب ﺟ ﺮم ﻧ ﺎآﺮدﻩاش ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺑ ﺎﻧﻮ را از ﺡ ﻀﻮر اﻳ ﻦ ﭘ ﺴﺮك زﻳﺒ ﺎ‬
‫ﻡﺤ ﺮوم ﻧﻜ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻳﻮﺳ ﻒ هﻤﭽﻨ ﺎن در اﻧ ﺪروﻧﯽ ﺑ ﺎﻧﻮ ﺑ ﻪ ﺧ ﺪﻡﺘﮕﺰارﯼ و ﻓﺮﻡ ﺎﻧﺒﺮدارﯼ ﻡ ﺸﻐﻮل‬

‫‪٦٦‬‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﺎﻧﻮ ﺁن ﻗ ﺪر ﻗ ﺪرت دارد آ ﻪ ﻳﻮﺳ ﻒ را ﺑ ﻴﻦ آ ﺎﻡﺠﻮﻳﯽ و زﻧ ﺪان ﻡﺨﻴ ﺮ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﻳﻮﺳ ﻒ‬
‫ﮔﻤﮕ ﺸﺘﻪ زﻧ ﺪان را ﺑﺮﻡ ﯽﮔﺰﻳﻨ ﺪ آ ﻪ‪ :‬زﻧ ﺪان ﺑ ﺮ ﻡ ﻦ ﮔ ﻮاراﺕﺮ اﺳ ﺖ از ﺁﻧﭽ ﻪ ﻡ ﺮا ﺑ ﺪان ﻡ ﯽﺧﻮاﻧﻨ ﺪ‪.‬‬
‫)ش‪ (٣٣‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﻳﻮﺳﻒ ﺧﺪا را ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ ﻡﻜﺮ اﻳﻦ زﻧﺎن را از ﻡ ﻦ ]ﺑﺮﻧﮕﺮداﻧ ﯽ[ ﺑ ﻪ ﺁنه ﺎ‬
‫]ﺡﺎﻻ ﻡﺸﺘﺮﻳﺎن ﻡﻜﺎر از ﻓ ﺮد ﺑ ﻪ ﺟﻤ ﻊ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ[ ﻡﻴ ﻞ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ و در ﺷ ﻤﺎر ﻧﺎداﻧ ﺎن ﺧ ﻮاهﻢ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫)ش‪(٣٣‬‬
‫ﺧﺪا از اﻳﻦ ﺕﻬﺪﻳﺪ ﺑﺮﺁﺷﻔﺘﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد و دﻋ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺑﻨ ﺪﻩاش را ﻡ ﺴﺘﺠﺎب آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻳ ﺎرﯼاش‬
‫ﻡﯽﺷﺘﺎﺑﺪ‪) .‬ش‪(٣٤‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﺧﺎﻧﻢهﺎ او را ﺑﻪ زﻧﺪان ﻡﯽاﻧﺪازﻧﺪ‪).‬ش‪(٣٥‬‬
‫داﺳ ﺘﺎن اداﻡ ﻪ ﭘﻴ ﺪا ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﻳﻮﺳ ﻒ در زﻧ ﺪان ﺑ ﺎ دو ﺟ ﻮان ه ﻢﺑﻨ ﺪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﻳﻜ ﯽ از اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن ﺧﻮاب ﻡﯽﺑﻴﻨﺪ آﻪ اﻧﮕﻮر ﻡﯽﻓﺸﺎرد‪ .‬دﻳﮕﺮﯼ ﺧﻮدش را ﻡﯽﺑﻴﻨﺪ آﻪ ﻧ ﺎن ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻧﻬ ﺎدﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن از ﺁن ﻧﺎن ﻡﯽﺧﻮرﻧﺪ‪ .‬و ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮاﺑﺸﺎن را از ﻳﻮﺳﻒ زﻧﺪاﻧﯽ ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ‪) .‬ش‪(٣٦‬‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﻪ هﻢ ﺳﻠﻮﻟﻴﺎﻧﺶ ﺧﺒﺮ ﻡﯽدهﺪ آﻪ آﻴﺶ ﻡﺮدﻡﯽ را آﻪ ﺑﻪ ﺧ ﺪاﯼ ﻳﻜﺘ ﺎ‬
‫و روز ﻗﻴﺎﻡﺖ آﺎﻓﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺮك آﺮدﻩ اﺳﺖ‪(٣٧) .‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ ﺑﺤﺚ ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺧﻮاﺑ ﺸﺎن را ه ﻢ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﻳﻜﯽ از ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻡﻮﻻﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺷ ﺮاب ﻡ ﯽﻧﻮﺷ ﺪ و دﻳﮕ ﺮﯼ را ﺑ ﺮ دار ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﭘﺮﻧ ﺪﮔﺎن ﺳ ﺮ او را‬
‫ﻡﯽﺧﻮرﻧﺪ‪ .‬از ﺁﻧﻜ ﻪ ﻗ ﺮار ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ ﻡ ﻮﻻﻳﺶ‪ ،‬آ ﻪ اﺕﻔﺎﻗ ﺎ ﺷ ﻮهﺮ هﻤ ﺎن زن و ﻋﺰﻳ ﺰ ﻡ ﺼﺮ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺷﺮاب ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ ،‬ﻡﯽﺧﻮاهﺪ آﻪ او را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻡﻮﻻﻳﺶ ﺑﻴﺎورد‪ ،‬اﻡﺎ ﺷﻴﻄﺎن رﺟﻴﻢ ﻓﺮاﻡﻮﺷﻜﺎرش ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ چﻨﺪ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ هﻢ ﻳﻮﺳﻒ در زﻧﺪان ﻡﯽﻡﺎﻧﺪ‪ .‬ﻡﻌﻠﻮم هﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮد آ ﻪ چ ﺮا ﺧ ﺪا اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ‬
‫دﻳﮕﺮ ﭘﺎ در ﻡﻴﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽآﻨﺪ! )ش‪(٤٢‬‬
‫داﺳﺘﺎن اداﻡﻪ ﻡﯽﻳﺎﺑﺪ و ﻗﺤﻄﯽ و ﺧﻮاب ﻋﺰﻳﺰ ﻡﺼﺮ و زﻧﺪاﻧﯽ زﻧﺪﻩ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ‪ ،‬آ ﻪ ﻧﺎﮔﻬ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﻳﺎد هﻤﺒﻨﺪش ﻳﻮﺳﻒ ﻡﯽاﻓﺘﺪ و هﻤﻴﻦ ﻳﺎدﺁورﯼ‪ ،‬ﻳﻮﺳﻒ را از زﻧﺪان رهﺎ ﻡﯽﺳﺎزد‪) .‬ش‪(٤٥‬‬
‫ﻳﻮﺳﻒ را ﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﺕﺨﺖ ﻡﯽﺁورﻧﺪ و ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮابه ﺎﯼ ﺷ ﺎﻩ… ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻳ ﺎد ﺁن زﻧ ﺎن‬
‫ﻡﻜﺎر ﻡﯽاﻓﺘﺪ آﻪ‪ :‬ﺑﭙﺮس‪ ،‬ﺡﻜﺎﻳﺖ ﺁن زﻧﺎن آﻪ دﺳ ﺖه ﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﺑﺮﻳﺪﻧ ﺪ‪ ،‬چ ﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﭘﺮوردﮔ ﺎر ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻜﺮﺷﺎن ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮد‪) .‬ش‪(٥٠‬‬
‫زﻧﺎن را ﺡﺎﺿﺮ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪] .‬ﭘﺎدﺷﺎﻩ[ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬اﯼ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺁﻧﮕ ﺎﻩ آ ﻪ ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر ﺕ ﻦ ﻳﻮﺳ ﻒ ﺑﻮدﻳ ﺪ‪،‬‬
‫ﺡﻜﺎﻳﺖ ﺷﻤﺎ چﻪ ﺑﻮد؟ زﻧﺎن ]هﻤﮕﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺕﻬﻤﺖ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺎرﺷ ﺎن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ[ ﻡ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪ :‬ﻡ ﺎ او را‬
‫ﮔﻨﺎهﻜﺎر ﻧﻤﯽداﻧﻴﻢ… زن ﻋﺰﻳﺰ هﻢ ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺕﻤﺎم و ﺑﺪون ذرﻩاﯼ ﺧﺠﺎﻟ ﺖ و ﺡﻴ ﺎ ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ :‬ﻡ ﻦ در‬
‫ﭘﯽ آﺎﻡﺠﻮﻳﯽ از او ﺑﻮدم‪ .‬او راﺳﺖ ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪) .‬ش‪ (٥١‬اﻳﻨﺠﺎ دﻳﮕﺮ واﻗﻌ ﺎ ﻡﻌﻠ ﻮم ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﺁن ﻡ ﺮد‬
‫ﻡ ﺼﺮﯼ آ ﻪ ﻳﻮﺳ ﻒ را ﺧﺮﻳ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ آﻨ ﻮﻧﯽ ﻡ ﺼﺮ ﻳ ﺎ ﻋﺰﻳ ﺰ ﻡ ﺼﺮ اﺳ ﺖ و ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ هﻤ ﺴﺮ‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖ آﺎرش هﻢ هﻴﭻ ﺑﻼﻳﯽ ﻧﻴﺎوردﻩ اﺳﺖ آﻪ در ﻏﻴﺒﺖ ﺷﻮﯼ ﺧﻴﺎﻧﺘﯽ ﺑﻪ ﺷﻮﯼ ﻧﻜﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ‬
‫زن آﺎﺳﻪﯼ داغﺕﺮ از ﺁش ﻡﯽﺷﻮد و ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪا ﺡﻴﻠﻪﯼ ﺧﺎﺉﻨﺎن را ﺑﻪ هﺪف ﻧﻤﯽرﺳﺎﻧﺪ‪) .‬ش‪(٥٢‬‬
‫ﻧﺎم دوم ﺳﻮرﻩﯼ ﺕﻮﺑﻪ را در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺑﺮاﺉﺖ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ ﻡﻌﻨﺎﯼ ﺑﻴﺰارﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻧ ﺸﺎﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﻮرﻩ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻡﺮﺡﻠﻪاﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺁن را وﺡﯽ ﻳﺎ ﻧﺰول ﻗ ﺮﺁن ﻧﺎﻡﻴ ﺪﻩاﻧ ﺪ؛ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﺳ ﻮرﻩاﯼ‬
‫ﻡﺪﻧﯽ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻔﻬﻮم آﻪ در اوج ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻡﺤﻤﺪ ﺑﺮ زﺑﺎن او ﺟﺎرﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﻡﯽﺕﻮان ﺳﻮرﻩﯼ ﺕﻮﺑﻪ را ﺕﻜﺎﻡﻞ دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎﯼ ﻗﺪرت ﻃﻠﺒﺎﻧﻪﯼ ﻡﺤﻤﺪ ﺕﻌﺮﻳﻒ آﺮد‪ .‬چﺮا آﻪ اﮔ ﺮ‬
‫ﺳﻮرﻩهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻗﺮﺁن “ﺑﻪ ﻧ ﺎم ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﻡﻬﺮﺑ ﺎن و ﺑﺨ ﺸﻨﺪﻩ” ﺁﻏ ﺎز ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬در اﻳ ﻦ ﺳ ﻮرﻩ‪ ،‬ﻡﺤﻤ ﺪ از‬
‫زﺑﺎن اﷲ از هﻤﺎن ﺁﻏﺎز ﺷﻤ ﺸﻴﺮش را ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن از رو ﻡ ﯽﺑﻨ ﺪد و اﻳ ﺸﺎن را چ ﻪ در اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻬﺎن و چﻪ در ﺟﻬﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ و ﺡﺮق و ﺷﻜﻨﺠﻪ و دﻳﮕﺮ ﻋﺬابهﺎﯼ اﻟﻴﻢ و ﺷ ﺪﻳﺪ ﺕﻬﺪﻳ ﺪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮرﻩﯼ ﺕﻮﺑﻪ ﻧﻬﻤﻴﻦ ﺳﻮرﻩﯼ ﻗ ﺮﺁن اﺳ ﺖ و ‪ ١٢٩‬ﺁﻳ ﻪ دارد‪ .‬ﺁﻳ ﻪﯼ ﻧﺨ ﺴﺖ ﺑ ﺎ ﺑﻴ ﺰارﯼ اﷲ و ﻡﺤﻤ ﺪ از‬

‫‪٦٧‬‬
‫ﻡﺸﺮآﺎن و آﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺁنه ﺎ ﭘﻴﻤ ﺎن ﺑ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺁﻏ ﺎز ﻡ ﯽﺷ ﻮد؛ ﺑ ﯽ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﻮد ﺑ ﺎ‬
‫ﻡﺸﺮآﺎن ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ دوم »ﭘ ﺲ چﻬ ﺎر ﻡ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎ ]ﻏﻴﺮﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن[ ﻡﻬﻠ ﺖ دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺮزﻡﻴﻦ ﺳﻴﺮ آﻨﻴﺪ و ﺑﺪاﻧﻴﺪ آﻪ از اﷲ ]ﻳﺎ ﻟﺸﻜﺮ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن[ ﻧﺘﻮاﻧﻴ ﺪ ﮔﺮﻳﺨ ﺖ و اوﺳ ﺖ آ ﻪ آ ﺎﻓﺮان را‬
‫رﺳﻮا ﻡﯽﺳﺎزد‪«.‬‬
‫وﻳﮋﮔﯽ ﺧﺎﺻﯽ آﻪ در اﻳﻦ ﺁﻳﻪه ﺎ ﺑ ﻪ چ ﺸﻢ ﻡ ﯽﺧ ﻮرد‪ ،‬در ه ﻢ ﺷ ﺪن ﻧﻘ ﺶ آﻔ ﺎر و ﻡ ﺸﺮآﺎن‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ ﺕﻔﻜﻴ ﻚه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﻦ دو ﮔ ﺮوﻩ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ و ﺷ ﻨﻴﺪﻩاﻳ ﻢ‪ ،‬ﺳ ﺎﺧﺘﻪ و‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪﯼ ذهﻦ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﺘﺎﺧﺮ اﺳﺖ و ﺧﻮد “اﷲ” و ﻡﺤﻤﺪ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﮔﺮوﻩ اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﺕﻔﻜﻴﻜ ﯽ‬
‫ﻗﺎﺉﻞ ﻧﺒﻮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎدروان ﻋﻠﯽ دﺷﺘﯽ در آﺘﺎب ﭘﺮ ارﺟﺶ “‪ ٢٣‬ﺳﺎل رﺳﺎﻟﺖ” اﺷﺎرﻩاﯼ دارد ﺑﻪ اﻳﻦ آ ﻪ‬
‫در ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬چﻬ ﺮﻩﯼ ﻡﺤﻤ ﺪ و اﷲ ﮔ ﺎﻩ چﻨ ﺎن در ه ﻢ ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﺕﻔﻜﻴ ﻚ اﻳ ﻦ دو چﻬ ﺮﻩ از ه ﻢ‬
‫ﻏﻴﺮﻡﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺁﻳﻪاﯼ در اﺑﺘﺪا از ﺳﻮﯼ اﷲ اﻧﺸﺎء ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ در اداﻡﻪ ﺑﻪ ﺑﻴ ﺎن ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮات‬
‫و ﻡﻨﺎﻓﻊ اﺳﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ ﻡﺤﻤﺪ ﻡﯽﭘﺮدازد‪ .‬ﺁﻳﻪﯼ اول و دوم ﺳﻮرﻩﯼ ﺕﻮﺑﻪ هﻢ چﻨﻴﻦ ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻤﯽ دارد؛ چ ﺮا‬
‫آﻪ اﮔﺮ اﷲ و ﭘﻴﺎﻡﺒﺮش از ﻡﺸﺮآﺎن ﺑﻴﺰارﻧﺪ‪ ،‬چﮕﻮﻧﻪ هﻤﻴﻦ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ؟!‬
‫داﺳﺘﺎن ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻦ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﺑﺎ ﻡﺸﺮآﺎن هﻢ ﺑﺮﻡﯽﮔﺮدد ﺑﻪ ﺡﺠﯽ آﻪ ﻡﺤﻤﺪ در ﺳ ﺎل ه ﺸﺘﻢ ﻳ ﺎ‬
‫ﻧﻬﻢ هﺠ ﺮﯼ ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪ رﻳ ﺰﯼ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬وﻟ ﯽ اه ﻞ ﻡﻜ ﻪ از ورود ﻡﺤﻤ ﺪ ﺑ ﻪ ﻡﻜ ﻪ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و‬
‫ﻡﺤﻤ ﺪ ﺷﺨ ﺼﺎ ﺑ ﺎ اﻳ ﺸﺎن ﭘﻴﻤ ﺎﻧﯽ ﻡﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ “ﺡﺪﻳﺒﻴ ﻪ” ﻡ ﯽﺑﻨ ﺪد و در اﻳ ﻦ ﻗ ﺮارداد ﺑ ﺎ ﻡ ﺸﺮآﻴﻦ ﻗ ﺮار‬
‫ﻡﯽﮔﺬارد آﻪ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﻡﺮاﺳﻢ ﺡﺞ ﺑﻪ ﻡﻜﻪ ﺳﻔﺮ آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺡﺘﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ آ ﻪ در ﻡ ﺘﻦ‬
‫ﺻ ﻠﺢﻧﺎﻡ ﻪ ﻳ ﺎ ﻗ ﺮارداد ﺡﺪﻳﺒﻴ ﻪ‪ ،‬ﻡﺤﻤ ﺪ در اﺑﺘ ﺪا ﻧ ﺎﻡﺶ را ﻡﺤﻤ ﺪ رﺳ ﻮلاﷲ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ؛ اﻡ ﺎ اه ﻞ ﻡﻜ ﻪ‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ ﻡﺎ ﺕﻮ را ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮﯼ ﻗﺒﻮل داﺷ ﺘﻴﻢ‪ ،‬چ ﻪ ﺟ ﺎﯼ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺟﻨ ﮓ و آ ﺸﻤﻜﺶ ﻡ ﯽﺑ ﻮد؟!‬
‫ﻡﺤﻤﺪ در ﺁﻏﺎز از ﻋﻠﯽ ﻡﯽﺧﻮاهﺪ ﻧﺎﻡﺶ را ﺕﺼﺤﻴﺢ آﻨﺪ‪ ،‬اﻡﺎ او ﺳﺮﺑﺎز ﻡﯽزﻧﺪ‪ :‬آﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺮ ﻧ ﺎم ﺕ ﻮ‬
‫ﺧﻂ ﺑﻄﻼن ﻧﻤﯽآﺸﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﻮد‪ ،‬در ﻡﺘﻦ ﻗﺮارداد ﺑﺮ ادﻋﺎﯼ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮﯼاش ﺧﻂ ﺑﻄ ﻼن ﻡ ﯽآ ﺸﺪ و‬
‫ﺧﻮد را ﻡﺤﻤﺪ اﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﻡﯽﻧﺎﻡﺪ! در اﻳ ﻦ ﺑ ﻴﻦ ﻡﻮﻗﻌﻴ ﺖ اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و او چ ﻮن‬
‫دﻳﮕﺮ ﺿﺮورﺕﯽ ﺑﺮاﯼ ﻡﺎﻧﺪن ﺑﺮ ﺳﺮ ﭘﻴﻤﺎﻧﺶ ﻧﻤﯽﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬از زﺑﺎن اﷲ ﻗﺮارداد را ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﻓ ﺴﺦ آ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻡﻜﻪ ﺡﻤﻠﻪ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺳﻮم »در روز ﺡﺞ ﺑﺰرگ ]ﺡﺞ اآﺒﺮ[ از ﺟﺎﻧ ﺐ اﷲ و ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮش ﺑ ﻪ ﻡ ﺮدم اﻋ ﻼم‬
‫ﻡﯽﺷﻮد آﻪ اﷲ و ﭘﻴﺎﻡﺒﺮش از ﻡ ﺸﺮآﺎن ﺑﻴﺰارﻧ ﺪ؛ ﭘ ﺲ اﮔ ﺮ ﺕﻮﺑ ﻪ آﻨﻴ ﺪ ﺑﺮاﻳﺘ ﺎن ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ و ﻟ ﯽ اﮔ ﺮ‬
‫ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ آﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ آﻪ از اﷲ ﻧﺘﻮاﻧﻴﺪ ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ .‬و آﺎﻓﺮان را ﺑﻪ ﻋﺬاﺑﯽ دردﻧﺎك ﺑﺸﺎرت دﻩ!« در اﻳﻦ‬
‫ﺁﻳﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪن ﻧﻘﺶ ﺿﻤﻴﺮ ﺳﻮم ﺷ ﺨﺺ ﺟﻤ ﻊ و دوم ﺷ ﺨﺺ ﺟﻤ ﻊ و دوم ﺷ ﺨﺺ ﻡﻔ ﺮد ﻗﺎﺑ ﻞ ﺕﻌﻤ ﻖ‬
‫اﺳﺖ!‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ اﷲ در اوﻟ ﻴﻦ ﺁﻳ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮرﻩ‪ ،‬ﻧﻔ ﺮت و ﺑﻴ ﺰارﯼاش را از ﭘﻴﻤ ﺎن‬
‫ﺑﺴﺘﻦ ﺑﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ]آﺎﻓﺮان و ﻡﺸﺮآﺎن[ ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻡﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺎن را ﺕﺤﻤﻞ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‬
‫و در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪﯼ ]چﻬﺎرم[ ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻡﮕﺮ ﺁن ﮔﺮوﻩ از ﻡﺸﺮآﺎن آ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﺸﺎن ﭘﻴﻤ ﺎن ﺑ ﺴﺘﻪاﻳ ﺪ‪ .‬و در‬
‫ﭘﻴﻤﺎن ﺧﻮد آﺎﺳﺘﯽ ﻧﻴﺎوردﻩاﻧﺪ ]زﻳﺮ ﻗﻮﻟﺸﺎن ﻧﺰدﻩاﻧﺪ[ و ﺑﺎ هﻴﭻ آﺲ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺷﻤﺎ هﻢ دﺳﺖ ﻧ ﺸﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻨﺎن ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺕﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻡﺪﺕﺶ وﻓﺎ آﻨﻴﺪ…«‬
‫اﻳﻦ ارﻓﺎق ﻓﻘﻂ ﻡﺮﺑﻮط ﻡﯽﺷﻮد ﺑﻪ هﻤﺎن چﻬﺎر ﻡﺎهﯽ آﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺁﺕﺶ ﺑ ﺲ اداﻡ ﻪ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺲ از ﺳﭙﺮﯼ ﺷﺪن ﻡﺎﻩهﺎﯼ رﺟﺐ و ذواﻟﻘﻌﺪﻩ و ذواﻟﺤﺠﻪ و ﻡﺤﺮم‪.‬‬
‫ﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﻮر را از ﺳﻮﯼ اﷲ اﻋﻼم ﻡﯽآﻨﺪ‪» :‬و چ ﻮن ﻡ ﺎﻩه ﺎﯼ‬ ‫در ﺁﻳﻪﯼ ﭘﻨﺠﻢ ﻡﺤﻤﺪ درﻳﺎﻓ ٍ‬
‫ﺡ ﺮام ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن رﺳ ﻴﺪ‪ ،‬ه ﺮ ﺟ ﺎ ﻡ ﺸﺮآﺎن را ﻳﺎﻓﺘﻴ ﺪ‪ ،‬ﺑﻜ ﺸﻴﺪ و ﺑﮕﻴﺮﻳ ﺪ و ﺡ ﺒﺲ آﻨﻴ ﺪ و در هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫آﻤﻴﻨﺸﺎن ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ… « و اﻟﺒﺘﻪ اﷲ در اداﻡﻪﯼ هﻤﻴﻦ ﺁﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺟ ﺪاﻳﯽ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﺑ ﻴﻦ ﺕﻴ ﭗه ﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ‬

‫‪٦٨‬‬
‫دﺷ ﻤﻨﺎن ﻡﺤﻤ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﻮر را ه ﻢ اﻧ ﺸﺎء ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪» :‬اﻡ ﺎ اﮔ ﺮ ﺕﻮﺑ ﻪ آﺮدﻧ ﺪ و ﻧﻤ ﺎز ﺧﻮاﻧﺪﻧ ﺪ و زآ ﺎت‬
‫دادﻧﺪ‪ ،‬از ﺁنهﺎ دﺳﺖ ﺑﺮدارﻳﺪ…« در ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٧‬اﷲ ﺑﺎز هﻢ ﻗ ﻮل ﭘﻴ ﺸﻴﻨﺶ را ﻧﻘ ﺾ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و‬
‫ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﺪ‪» :‬چﮕﻮﻧﻪ ﻡﺸﺮآﺎن را ﺑﺎ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ او ﭘﻴﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻡﮕﺮ ﺁنهﺎﻳﯽ آﻪ ﻧ ﺰد ﻡ ﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام‬
‫ﺑﺎ اﻳ ﺸﺎن ﭘﻴﻤ ﺎن ﺑ ﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﭘﻴﻤﺎﻧ ﺸﺎن اﻳ ﺴﺘﺎدﻧﺪ ]ﺷ ﻤﺎ ه ﻢ[ ﺑﺮﺳ ﺮ ﭘﻴﻤﺎﻧﺘ ﺎن ﺑﺎﻳ ﺴﺘﻴﺪ…« ﺁﻳ ﻪﯼ‬
‫ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٨‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺷ ﻚ ﺑ ﻪ دل ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻡ ﯽاﻧﺪازﻧ ﺪ آ ﻪ‪» :‬چﮕﻮﻧ ﻪ ﭘﻴﻤ ﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ اﮔ ﺮ ﺑ ﺮ ﺷ ﻤﺎ‬
‫ﭘﻴﺮوز ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﭻ ﻋﻬﺪ و ﺳﻮﮔﻨﺪ و ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪﯼ وﻓﺎ ﻧﻜﻨﻨﺪ؟ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺧﺸﻨﻮدﺕﺎن ﻡﯽﺳﺎزﻧﺪ و در دل‬
‫ﺳﺮﻡﯽﭘﻴﭽﻨﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﺼﻴﺎﻧﮕﺮاﻧﻨﺪ‪ «.‬ﻡﻔﻬﻮم اﻳﻦ ﺁﻳﻪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦآ ﻪ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﻡ ﻮرد ﻧﻈ ﺮ‬
‫هﻨﻮز ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺎ ﺷﻤﺎ را ﻧﺸﻜﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ چﻮن اﺡﺘﻤﺎل دارد آﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﺘﺎن را ﺑ ﺸﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘ ﺲ ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﺧﻮد ﭘﻴﺸﺪﺳﺘﯽ آﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺎﻧﺶ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن را ﺑﺸﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻡﻴﻨﻪ ﺳﺎزﯼ اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺎن ﺷﻜﻨﯽ هﻢ در ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٩‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺁﻏﺎز ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪» :‬ﺁﻳ ﺎت اﷲ‬
‫را ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ اﻧﺪك ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ و ﻡﺮدم را از راﻩ اﷲ ﺑﺎز داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺪآﺎرﯼ آﺮدﻧ ﺪ‪ «.‬و در ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪:١٠‬‬
‫»ﻋﻬﺪ و ﺳﻮﮔﻨﺪ و ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪﯼ هﻴﭻ ﻡﻮﻡﻨﯽ را رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﯽآﻨﻨﺪ و ﻡﺮدﻡﯽ ﺕﺠﺎوزآﺎرﻧﺪ‪«.‬‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١١‬ﺷ ﺮط ﮔﺬﺷ ﺖ از اﻳ ﺸﺎن را‪ ،‬ﺕﻮﺑ ﻪ آ ﺮدن‪ ،‬ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﺪن‪ ،‬ﻧﻤ ﺎز‬
‫ﮔﺰاردن و زآﺎت دادن ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻔﻬﻮم آﻪ در ﺻﻮرﺕﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺿ ﻮاﺑﻂ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ‬
‫ﺕ ﻦ در دادﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮادران دﻳﻨ ﯽ ﻡﺤﻤ ﺪ و ﻳ ﺎراﻧﺶ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ ﺑ ﺎزهﻢ در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪١٢‬‬
‫ﺕﻬﺪﻳﺪهﺎ ﺟﺪﯼ و ﺟﺪﯼﺕﺮ ﻡﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫»اﮔ ﺮ ﭘ ﺲ از ﺑ ﺴﺘﻦ ﭘﻴﻤ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﻮﮔﻨﺪ ﺧ ﻮد ]را[ ﺷﻜ ﺴﺘﻨﺪ و در دﻳ ﻦ ﺷ ﻤﺎ ﻃﻌ ﻦ زدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن آﻔﺮ ﻗﺘﺎل آﻨﻴﺪ آﻪ اﻳﺸﺎن را رﺳﻢ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ آ ﻪ از آ ﺮدار ﺧ ﻮد ]ﻃﻌﻨ ﻪ‬
‫زدن ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ[ ﺑﺎز اﻳﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻗﺘﺎل آﺮدن از رﻳﺸﻪﯼ ﻗ َﺘ َﻞ و ﺑﻪ ﻡﻔﻬ ﻮم ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﻪ ﻗ ﺼﺪ آ ﺸﺘﻦ و از ﻡﻴ ﺎن ﺑﺮداﺷ ﺘﻦ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺑﺎزهﻢ ﺑﺮاﯼ ﺕﻔﺮﻗ ﻪ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﻡﻴ ﺎن دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﻡﺤﻤ ﺪ ﻓﺮﻡ ﺎن ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ و ﺟﻨ ﮓ و ﻗﺘ ﺎل ﺑ ﺎ‬
‫ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن آﻔﺮ ]اﺉﻤﻪ اﻟﻜﻔﺮ[ را ﺻﺎدر ﻡﯽآﻨﺪ و ﺑ ﺮ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ ﺑﺎوره ﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻨ ﺸﺎن ﭘﺎﻳ ﺪار‬
‫ﻡﺎﻧﺪﻩاﻧﺪ و ﺕﻦ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻮاﻳﯽ و رهﺒﺮﯼ و ﭘﻴﺎﻡﺒﺮﯼ ﻡﺤﻤﺪ ﻧﺪادﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﯽورزد‪ .‬اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻡﻔﻬ ﻮﻡﯽ ﺟ ﺰ‬
‫اﻳﻦ ﻧﺪارد آﻪ دﻳﮕ ﺮان ﻳ ﺎ »ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕﻮﺑ ﻪ آﻨﻨ ﺪ و ﻧﻤ ﺎز ﺑ ﺮ ﭘ ﺎﯼ دارﻧ ﺪ و زآ ﺎت ﺑﭙﺮدازﻧ ﺪ« و ﻳ ﺎ ﻡ ﺮگ و‬
‫ﭘﻴﻤﺎن ﺷﻜﻨﯽ از ﺳﻮﯼ ﻡﺤﻤﺪ را اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١٣‬ﻳﻜ ﯽ از هﻤ ﺎن ﺁﻳ ﻪه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺁن ﻧﻘ ﺶ ﻡﺤﻤ ﺪ و اﷲ دره ﻢ ﺕﻨﻴ ﺪﻩ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد‪» :‬ﺁﻳﺎ ﺑﺎ ﻡﺮدﻡﯽ آﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮد را ﺷﻜ ﺴﺘﻨﺪ و ﺁهﻨ ﮓ اﺧ ﺮاج ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ آﺮدﻧ ﺪ و ﺁنه ﺎ ﺑ ﺮ ﺿ ﺪ‬
‫ﺷﻤﺎ دﺷﻤﻨﯽ ﺁﻏﺎز آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽﺟﻨﮕﻴ ﺪ؟ ﺁﻳ ﺎ از ﺁنه ﺎ ﻡ ﯽﺕﺮﺳ ﻴﺪ؟ ﺡ ﺎل ﺁن آ ﻪ اﮔ ﺮ اﻳﻤ ﺎن ﺁوردﻩ ﺑﺎﺷ ﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺰاوارﺕﺮ اﺳﺖ ]و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ[ آﻪ از اﷲ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ و ﺑﺲ!«‬
‫در اﻳ ﻦ ﻡﺮﺡﻠ ﻪ دﺳ ﺘﻮرات ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴﻤ ﺎن ﺷ ﻜﻨﯽ و ﻋ ﺬاب ﻃ ﺮفﻡﻘﺎﺑ ﻞ ﺻ ﺮﻳﺢﺕ ﺮ و‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺕﻴﻚﺕﺮ ﻡﯽﺷﻮد‪» :‬ﺑ ﺎ ﺁنه ﺎ ﺑﺠﻨﮕﻴ ﺪ‪ .‬اﷲ اﻳ ﺸﺎن را ]ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ[ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺷ ﻤﺎ ﻋ ﺬاب‬
‫ﻡ ﯽده ﺪ و ﺧﻮارﺷ ﺎن ﻡ ﯽﺳ ﺎزد و ﺷ ﻤﺎ را ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﻡ ﯽده ﺪ و دله ﺎﯼ ﻡﻮﻡﻨ ﺎن را ﺧﻨ ﻚ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪«.‬‬
‫)ش‪ (١٤‬دلهﺎﯼ ﻡﻮﻡﻨﺎن چﮕﻮﻧﻪ ﺧﻨﻚ ﻡﯽﺷﻮد؟ ﺑﺎ آﺸﺘﺎر اﻳﺸﺎن و ﺑﺎ ﻋﺬاب اﻳﺸﺎن ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫و ﺑﺎ ﺧﻮارﯼ اﻳﺸﺎن و ﺻﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﺷﻜﺴﺖ اﻳﺸﺎن در اﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ‪.‬‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١٥‬اﷲ ]ﻡﺤﻤﺪ[ اوﻟﺘﻴﻤﺎﺕﻮﻡﯽ ﺑﻪ ﻡﺠﺎهﺪان و ﻏﺎزﻳ ﺎن اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﮓ و دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺟﻨﮓهﺎﯼ ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ ﻡﯽدهﺪ آﻪ‪» :‬ﺁﻳﺎ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪاﻳﺪ آ ﻪ ]اﷲ[ ﺷ ﻤﺎ را ﺑ ﻪ ﺡ ﺎل ﺧ ﻮد واﻡ ﯽﮔ ﺬارد‪ ،‬ﺑ ﯽ ﺁﻧﻜ ﻪ‬
‫ﻡﻌﻠﻮم ﺷﻮد چﻪ آﺴﺎﻧﯽ ﺟﻬﺎد ﻡﯽآﻨﻨﺪ و چﻪ آﺴﺎﻧﯽ هﻤﺮاز اﷲ و ﻡﺤﻤﺪ و ﻡﻮﻡﻨﺎن ه ﺴﺘﻨﺪ؟! و در اﻧﺘﻬ ﺎ‬
‫ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﯽﺷﻮد آﻪ‪» :‬اﷲ ﺑﻪ هﺮ آﺎرﯼ آﻪ ﻡﯽآﻨﻴﺪ ﺁﮔﺎﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪٦٩‬‬
‫ﮔﻮﻳﺎ در اﻳﻦ ﻡﺮﺡﻠﻪ در ارﺕﺶ ﻡﺤﻤ ﺪ ه ﻢ اﺕﻔﺎﻗ ﺎﺕﯽ ﻡ ﯽاﻓﺘ ﺪ‪ .‬ﻋ ﺪﻩاﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ‬
‫ﺟﻬﺎد آﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻧ ﺴﺒﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻗﺮﻳ ﺸﻴﺎن دارﻧ ﺪ و ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺕ ﺮس از ﻡ ﺮگ و … آ ﺴﺎﻧﯽ ه ﻢ‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ رازدار ﻡﻮﻡﻨ ﺎن و ﻡﺤﻤ ﺪ و اﷲ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ و ﺑ ﺮاﯼ دﺷ ﻤﻦ ]آﻔ ﺎر و ﻡ ﺸﺮآﺎن[ ﻡ ﺜﻼ‬
‫ﺟﺎﺳﻮﺳﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اوﻟﺘﻴﻤﺎﺕﻮم ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﺎآﻴﺪ آﻪ اﷲ و ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﻡﺤﻤﺪ از ﺿﻤﻴﺮ ﺷ ﻤﺎ ﺧﺒ ﺮ دارد‪ ،‬ﺿ ﺪ‬
‫ﺿﺮﺑﻪ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻮﻡﻨﺎن دروﻏﻴﻦ و ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن و ﺳﺨﻦ چﻴﻨﺎن وارد ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١٧‬ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ ﺧ ﻂ ﻓﺎﺻ ﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﻴﻦ ﻡ ﺮدم آ ﺸﻴﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬اوﻟ ﻴﻦ ﺧ ﻂ‬
‫آﺸﯽ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﻡﺸﺮآﺎن را ﻧﺮﺳﺪ آﻪ در ﺡﺎﻟﯽ آﻪ ﺑﻪ آﻔﺮ ﺧﻮد اﻗﺮار ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻡﺴﺠﺪهﺎﯼ اﷲ‬
‫را ﻋﻤﺎرت آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻋﻤﺎل اﻳﺸﺎن ﻧﺎچﻴﺰ اﺳﺖ و در ﺁﺕﺶ ﺟﺎوﻳﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺑﺮﻡ ﯽﮔ ﺮدد ﺑ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ‬
‫آﻪ ﻡﺴﺠﺪﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻪاﻧ ﺪ و چ ﻮن ﻡﺤﻤ ﺪ ﺁن ﻡ ﺴﺠﺪ را ﻧﭙ ﺴﻨﺪﻳﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻳ ﺎ از ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺁن دل ﺧﻮﺷ ﯽ‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬دﺳﺘﻮر دادﻩ اﺳﺖ ﺁن ﻡﺴﺠﺪ را وﻳﺮان آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺧ ﺎك ﻳﻜ ﺴﺎن آﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻡ ﺴﺠﺪ ه ﻢ‬
‫ﻡﺸﺮك و آﺎﻓﺮ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ آﻪ ﭘﺎ از ﺡﺮﻳﻢ ﺧﻮد درازﺕﺮ آﺮدﻩ و ﻡ ﺴﺠﺪ اﷲ را ﻋﻤ ﺎرت آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺠﺎزات اﻳﺸﺎن هﻢ ﺳﻮﺧﺘﻦ در ﺁﺕﺶ ﺧﺸﻢ اﷲ و ﻡﺤﻤﺪ در ﻡﻨﻄﻘﻪاﯼ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺟﻬ ﻨﻢ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺟﺎوﻳ ﺪان ـ‬
‫ﺑﯽ زﻡﺎن ـ در ﺁن ﻡﯽﺳﻮزﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻡﯽﺕﻮان ﭘﺮﺳﺶهﺎﯼ ﺑﺪون ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺟﻬﺎن ﻋﺪم ﻡﻄﺮح آ ﺮد‬
‫آﻪ ﻡﺜﻼ‪ :‬در ﺁﻧﺠﺎ ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻢ زﻡﺎن چﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ و ﻡﻜﺎن در ﻋﺪم چﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ دارد و ﻡﻔﻬﻮم ﺟﺎوﻳﺪان آﻪ‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩﯼ زﻡﺎن درازﯼ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺧﻼء و ﻋﺪم چﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ ﻡﯽﺕﻮاﻧ ﺪ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‬
‫و ﻡﺤﻞ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻡﺠﺎزاتهﺎ و اﻳﻦ ﺷﻜﻨﺠﻪﮔﺎﻩ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺕﯽ ﺟﻬﻨﻢ در آﺠﺎﯼ اﻳﻦ آﻬﻜﺸﺎن ﻡﺎدﯼ ﻗ ﺮار‬
‫دارد و ﻡﺎدﻩ آﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺕﺸﻜﻴﻞ دهﻨﺪﻩﯼ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﺑﻪ چ ﻪ ﺷ ﻜﻠﯽ درﺧﻮاه ﺪ ﺁﻡ ﺪ‬
‫و چﮕﻮﻧﻪ در ﻳﻚ ﻡﺤﻞ ﻡﺸﺨﺺ و زﻡﺎن ﻡﺸﺨﺺ ﻡﯽﺕﻮان ﻡﺎدﻩ را آ ﻪ ﭘﺮاآﻨ ﺪﻩ و ﭘﻮﺳ ﻴﺪﻩ و ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ‬
‫هﺰار و ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ دﻳﮕﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔ ﺮد ﺁورد و ﺳ ﻮزاﻧﺪ؟ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﻪ ه ﻴﭻ ﻡ ﺎدﻩاﯼ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﺕﻮان ﺳﻮزاﻧﺪن داﺉﻤﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ه ﻴﭻ ﻡ ﺎدﻩاﯼ ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﺑﺘ ﻮان ﺁن را ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺪت ﻧﺎﻡﺤ ﺪودﯼ‬
‫ﺳﻮزاﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﻡﺎدﻩاﯼ در ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﺧﺎﺻﯽ و ﻧﻘﻄﻪ ذوب وﻳﮋﻩاﯼ ﺕﺒﺨﻴ ﺮ و ﺳ ﻮزاﻧﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ‬
‫اﻧﺮژﯼ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺟﺎوﻳ ﺪان ﺑ ﻮد ِن ﻓﻌ ﻞ ﺳ ﻮزاﻧﺪن از آ ﺎرآﺮد ﻡ ﯽاﻓﺘ ﺪ‪ .‬ﻡﻜ ﺎن‬
‫ﺡﺎدﺙﻪ ه ﻢ چ ﻮن ﻃﺒ ﻖ ﮔﻔﺘ ﻪه ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﻗ ﺮﺁن و ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن اﺳ ﻼم‪ ،‬ﻡﻜ ﺎن ﻡ ﺎدﯼ ﺑﺨ ﺼﻮﺻﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﭘ ﺲ‬
‫ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ وﺟﻮد واﻗﻌﯽ و ﺕﺎرﻳﺨﯽ و ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﻡﺤﻤﺪ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﺴﺠﺪ اﷲ را ﻋﻤﺎرت ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬آﺴﺎﻧﯽاﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ اﷲ و روز ﻗﻴﺎﻡﺖ‬
‫اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ هﻤﺎن روز ﺑﯽ زﻡﺎن و ﺑﯽ ﻡﻜﺎن و ﻏﻴﺮ ﻡﺎدﯼ‪ .‬ﻧﻤ ﺎز ﻡ ﯽﮔﺰارﻧ ﺪ و زآ ﺎت ـ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻡﺎﻟﻴﺎت ـ ﺑﻪ ﻡﺤﻤﺪ ﻡﯽدهﻨﺪ و ﺧﺮج او را ﺕﻘﺒﻞ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﺟ ﺰ از اﷲ ﻧﻤ ﯽﺕﺮﺳ ﻨﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ اﷲ‬
‫آﺴﯽ اﺳﺖ آﻪ وﺡﺸﺘﻨﺎك و ﺕﺮﺳﻨﺎك اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ از او هﻤﻴﺸﻪ در ﺕﺮس و ﻟﺮز ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻡﺮﺡﻠﻪ هﻢ ﻡﺤﻤﺪ ﻳﺎ اﷲ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻓﺮﺿﯽ دﻳﮕ ﺮ ﻡﻴ ﺎن هﻤ ﻴﻦ ﻧﻤ ﺎزﮔﺰاران و ﻡﻌﺘﻘ ﺪﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡﺖ و زآﺎت دهﻨ ﺪﮔﺎن و ﺧ ﺪا ﺕﺮﺳ ﺎن ﻡ ﯽآ ﺸﻨﺪ آ ﻪ‪» :‬اﻡﻴ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳﻨ ﺎن از ه ﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﮕ ﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) «.‬ش‪(١٨‬‬
‫در اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻳﻚ ﻡﺴﻠﻤﺎن و ﻳﻚ ﻡﻮﻡﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﻤ ﺎز ﺑﮕ ﺰارد و ﺑ ﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺖ ﻡﻌﺘﻘ ﺪ ﺑﺎﺷ ﺪ و زآ ﺎت‬
‫ﺑﺪه ﺪ و ﺟ ﺰ از ﺧ ﺪا ﻧﺘﺮﺳ ﺪ‪ ،‬ﻡﻌﻠ ﻮم ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﺑﺘ ﻮان او را ﻡ ﺴﻠﻤﺎن واﻗﻌ ﯽ ﺑ ﻪ ﺡ ﺴﺎب ﺁورد و از‬
‫هﺪاﻳﺖﻳﺎﻓﺘﮕﺎن ﻡﺤﺴﻮب آﺮد‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ راﻩ را ﺑﺮاﯼ ﺕﻜﻔﻴﺮ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻡﺎن رهﺒﺮﯼ زﻡﺎن‬
‫و ﻡﻼﻳﺎن ﻡﺘﻮﻟﯽ اﺳﻼم ﺕﻤﻜﻴﻦ ﻧﻤﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ آ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن را ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﻧﻪهﺎﯼ اﺑﺘﻜﺎرﯼ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻡﻨﺎﻓﻊ ﺡﺎآﻤﺎن ﺷﺮﻋﯽ وﻗﺖ‪ ،‬ﺑﻪ چﺎرﻡﻴﺦ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﻂ آﺸﯽهﺎ ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت اداﻡ ﻪ ﻡ ﯽﻳﺎﺑ ﺪ آ ﻪ‪» :‬ﺁﻳ ﺎ ﺁب دادن ﺑ ﻪ ﺡﺎﺟﻴ ﺎن و ﻋﻤ ﺎرت‬
‫ﻡ ﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام را ﺑ ﺎ آ ﺮدﻩﯼ آ ﺴﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﷲ و روز ﻗﻴﺎﻡ ﺖ اﻳﻤ ﺎن ﺁوردﻩ و در راﻩ اﷲ ﺟﻬ ﺎد آ ﺮدﻩ‪،‬‬

‫‪٧٠‬‬
‫ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻡ ﯽداﻧﻴ ﺪ؟ ﻧ ﻪ ﻧ ﺰد اﷲ ]اﻳ ﻦ دو ﺟﻤﺎﻋ ﺖ[ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ و اﷲ ﺳ ﺘﻤﻜﺎران را ه ﺪاﻳﺖ ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ‪«.‬‬
‫)ش‪ (١٩‬در ﺕﻜﻤﻴﻞ ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻡﯽﺕﻮان ﮔﻔﺖ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻡﺤﻤﺪ ﺕﻨﻬﺎ آﺴﺎﻧﯽ ﻡﺴﻠﻤﺎن واﻗﻌ ﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‬
‫آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻡﻨﺎﻓﻊ اﺳﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮﺷﺎن ﻡﯽﺟﻨﮕﻨﺪ و ﺑﻪ آﺎرهﺎﯼ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮاﻧﻪ و اﻧﺴﺎﻧﯽاﯼ از ﻗﺒﻴﻞ ﺁب‬
‫دادن ﺑﻪ ﺕﺸﻨﮕﺎن و ﺡﺘﺎ ﺑﺎزﺳﺎزﯼ ﻡﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻧﻤﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺕﺎآﻴﺪ ﺁﺧ ِﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﻡﺒﻨﯽ ﺑ ﺮ ﻋ ﺪم ه ﺪاﻳﺖ‬
‫ﺳﺘﻤﻜﺎران از ﺳﻮﯼ اﷲ و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﺧﻂ آ ﺸﯽ ﺑ ﻴﻦ دو ﻗ ﺸﺮ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻗﺎﺑ ﻞ ﺕﺎﻡ ﻞ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻡﺘﺮﺟﻢ در زﻳﺮ ﻧﻮﻳﺲ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ و در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﺎن ﻧﺰول اﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ ﻡ ﺮاد از‬
‫ﻡﺠﺎهﺪ‪ ،‬ﺡﻀﺮت اﻡﻴﺮاﻟﻤﻮﻡﻨﻴﻦ ﻋﻠﯽاﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢٠‬ﺧ ﻂ ﻡ ﺸﯽ اﺻ ﻠﯽ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن واﻗﻌ ﯽ ﻡ ﺸﺨﺺ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪» :‬ﺁﻧ ﺎن آ ﻪ‬
‫اﻳﻤ ﺎن ﺁوردﻧ ﺪ و ﻡﻬ ﺎﺟﺮت آﺮدﻧ ﺪ و در راﻩ اﷲ ﺑ ﻪ ﻡ ﺎل و ﺟ ﺎن ﺧ ﻮﻳﺶ ﺟﻬ ﺎد آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬در ﻧ ﺰد اﷲ‬
‫درﺟﻪاﯼ ﻋﻈﻴﻢﺕﺮ دارﻧﺪ و آﺎمﻳﺎﻓﺘﻪﮔﺎﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫آﺴﺎﻧﯽ آﻪ اﺳﻼم را در وﺟﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ و اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﺁن ﻡ ﯽﻓﻬﻤﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕﻮﺟ ﻪ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ‬
‫اﮔﺮ ﻡﺤﻤﺪ زﻡﺎﻧﯽ از »ﻻ اآﺮاﻩ ﻓ ﯽ اﻟ ﺪﻳﻦ« و »ﻟﻜ ﻢ دﻳ ﻨﻜﻢ وﻟ ﯽ دﻳ ﻦ« ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫زﻡﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ هﻨﻮز ﺷﺮاﻳﻂ و اﻡﻜﺎن ﺕﺤﻘﻖ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ را ﺑﺮاﯼ ﺧ ﻮدش ﻡﻴ ﺴﺮ ﻧﻤ ﯽدﻳ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺑﺎ ادﺑﻴﺎﺕﯽ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و دﮔﺮاﻧ ﺪﻳﺶ ﭘ ﺴﻨﺪ و ﺻ ﻠﺢﺟﻮﻳﺎﻧ ﻪ ]اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن زﺑ ﺎن ‪١٤٠٠‬‬
‫ﺳﺎل ﭘﻴﺶ[ ﺑﺎ ﭘﻴﺮاﻡﻮن و ﭘﻴﺮاﻡﻮﻧﻴﺎﻧﺶ ﺑﺮﺧﻮرد ﻡﯽآﺮد‪ .‬اﻡﺎ ﭘﺲ از دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﻗ ﺪرت‬
‫و ﺕﺼﻮر اﻡﻜﺎن ﺕﺤﻘﻖ روﻳﺎهﺎﯼ ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎﻳﺎﻧﻪاش‪ ،‬ﻧﻮع ﺑﻴﺎن و ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺑﺮﺧﻮردش ﺑﺎ اﻋﺮاب و ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ‬
‫ﺑﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و ﻡﺮدم ﺳﺮزﻡﻴﻦهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ آﻠ ﯽ ﺕﻔ ﺎوت ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ در ﻗ ﺮﺁن ﻡ ﺎ‬
‫ﻋﻤﻼ ﺑﺎ چﻨﺪ ﻡﺤﻤﺪ روﺑﺮو هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻳﻜﯽ ﻡﺤﻤﺪﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺕ ﻼش ﻡ ﯽآﻨ ﺪ ﺑ ﺎ ﺷ ﻴﻮﻩاﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻘﺎﻳ ﺪش‬
‫را ﺑ ﻪ ﭘﻴﺮاﻡ ﻮﻧﺶ ﺑﻘﺒﻮﻻﻧ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﺎر ﺑﻴ ﺎﻧﺶ ﺑﺨ ﺼﻮص در ﺳ ﻮرﻩه ﺎﯼ ﻡﻜ ﯽ ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬ﺕﻔ ﺎوﺕﯽ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ دارد ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﻡﺪﻧﯽ ﺳﻮرﻩهﺎﯼ ﻗ ﺮﺁن‪ .‬در واﻗ ﻊ ﺑﺤ ﺚ ﺟﻬ ﺎد و آ ﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و ﺡﻤﻠ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﺸﺎن و ﻗﺘﺎل اﻳﺸﺎن و ﺑﻪ ﺑﺮدﮔ ﯽ ﺑ ﺮدن ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن و ﻏﻨﻴﻤ ﺖ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ اﻡ ﻮال و ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﯼ‬
‫آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﺤﻤﺪ ﺁﻧﺎن را دﺷﻤﻦ ﺧﻮﻳﺶ و ﻡﺎﻧﻊ ﺕﺤﻘﻖ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ اﺳﻼﻡﯽاش ﻡﯽداﻧ ﺪ‪ ،‬از ﻡﺪﻳﻨ ﻪ‬
‫و ﺑﺎ ﺕﻐﻴﻴﺮ آﻴﻔﯽ ﺕﻮان و ﻗﺪرت اﺳﺘﺮاﺕﮋﻳﻜﯽ او ﺁﻏﺎز ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬در ﻗﺮﺁن دو ﮔﻮﻧﻪ اﷲ و دو ﮔﻮﻧﻪ ﻡﺤﻤﺪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﺕﺎﺳ ﯽاﯼ آ ﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻡ ﺎ ـ ﻡ ﺜﻼ ﻡﻠ ﯽ‪/‬ﻡ ﺬهﺒﯽه ﺎﯼ‬
‫داﺧﻞ و ﺧﺎرج اﻳﺮان ـ ﺑﻪ ﺡﺮفهﺎ و ﺳﻮرﻩهﺎﯼ ﻡﻜﯽ ﻗﺮﺁن ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺨﺶ ﻡﻨﺴﻮخ ﻗﺮﺁن اﺳ ﺖ‬
‫و ﺑﺨﺶ ﻧﺎﺳﺦ و ﻧﺴﺦآﻨﻨﺪﻩﯼ ﻗﺮﺁن ﺑﺨﺼﻮص ﺳ ﻮرﻩﯼ ﺕﻮﺑ ﻪ و ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻧ ﻮر اﺳ ﺖ آ ﻪ از ﺳ ﻮرﻩه ﺎﯼ‬
‫اﻧﺸﺎ ﺷﺪﻩﯼ ﺳﺎلهﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻡﺤﻤﺪ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ آﻪ اﻳﻤﺎن ﺁوردﻩاﻧﺪ و در راﻩ اﷲ ﺟﻬ ﺎد آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪» :‬اﷲ ﺑ ﻪ‬
‫رﺡﻤ ﺖ و ﺧ ﺸﻨﻮدﯼ ﺧ ﻮد و ﺑﻬ ﺸﺘﯽ آ ﻪ در ﺁن ﻧﻌﻤ ﺖه ﺎﯼ ﺟﺎوﻳ ﺪان ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﺸﺎرﺕ ﺸﺎن ﻡ ﯽده ﺪ‪«.‬‬
‫)ش‪ (٢١‬و در اداﻡﻪ‪» :‬در ﺁن ﺑﻬﺸﺖ ﺟﺎوﻳﺪان ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؛ زﻳ ﺮا اﺟ ﺮ و ﻡ ﺰد ﺑ ﺰرگ در ﻧ ﺰد اﷲ اﺳ ﺖ‪«.‬‬
‫)ش‪ (٢١‬ﺑ ﻪ ذآ ﺎوت وﻳ ﮋﻩاﯼ ﻧﻴ ﺎز ﻧﻴ ﺴﺖ ﺕ ﺎ ﺑﻔﻬﻤ ﻴﻢ آ ﻪ در ه ﺰارﻩﯼ ﺳ ﻮم چﮕﻮﻧ ﻪ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ‬
‫اﺳ ﻼﻡﯽاﯼ از ﻧ ﻮع اﻟﻘﺎﻋ ﺪﻩ‪ ،‬چﻨ ﻴﻦ ﻡ ﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ در ﻃﻠ ﺐ ﺑﻬ ﺸﺖ ﺟﺎوﻳ ﺪان وﻋ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ در ﻗ ﺮﺁن ﻡﺤﻤ ﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮدﺷ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺁب و ﺁﺕ ﺶ ﻡ ﯽزﻧﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ اﻧﺠ ﺎم ﻋﻤﻠﻴ ﺎت اﻧﺘﺤ ﺎرﯼ‪ ،‬زﻧ ﺪﮔﯽ هﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺮدم از هﻤ ﻪﯼ‬
‫ﺳﺮزﻡﻴﻦهﺎ را از اﻡﻨﻴﺖ ﺕﻬﯽ ﻡﯽﺳﺎزﻧﺪ!‬
‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ اﺧﺘﻼف اﻧﺪاﺧﺘﻦ در ﻡﻴﺎن ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﻳﯽ آﻪ ﺕﺎ ﭘﻴﺶ از ﻇﻬﻮر اﺳ ﻼم‪ ،‬هﻤ ﺮاﻩ‬
‫و ﻳﺎر هﻢ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬از هﻤﻴﻦﺟﺎ و در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺁﻏﺎز ﻡﯽﺷﻮد‪» :‬اﯼ آﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳﻤ ﺎن ﺁوردﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬اﮔ ﺮ‬
‫ﭘﺪران و ﺑﺮادراﻧﺘﺎن دوﺳﺖ دارﻧﺪ آﻪ آﻔﺮ را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻤﺎن ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁنهﺎ را ﺑ ﻪ دوﺳ ﺘﯽ ﻡﮕﻴﺮﻳ ﺪ و‬
‫هﺮآﺲ از ﺷﻤﺎ ]اﻳﺸﺎن را[ دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪ ،‬از ﺳﺘﻤﻜﺎران ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪) «.‬ش‪(٢٣‬‬

‫‪٧١‬‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ آﻪ اﻧﺪآﯽ از ﺑﻬﺎر ﺟﻮاﻧﯽ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻓﺎﺿ ﺎت ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ را در‬
‫هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ و ﺕﻔﺮﻗﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﻴﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎ را ﺧﻮد ﺑﻪ چﺸﻢ دﻳﺪﻩ و ﺧﻴﻠﯽهﺎ هﻢ داغ اﻳﻦ ﺧﻂ آ ﺸﯽه ﺎ‬
‫را آﺸﻴﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬هﻤﺎن دوراﻧﯽ آﻪ اﻡﺜﺎل ﻡﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ ﻗﺎﺿﯽ اﻟﻘﻀﺎت ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﭘ ﺴﺮاﻧﺶ را‬
‫ﻓﺪﻳ ﻪﯼ اﺳ ﺘﺤﻜﺎم ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ ﻗ ﺪرت رهﺒ ﺮ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽاش ﺷ ﺨﺺ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻡ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺷ ﻴﺮﻳﻨﯽ‬
‫ﺧﻮردن ﻡﺎدران ﺑﻴﭽﺎرﻩاﯼ آﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﺟﻼدان ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻟ ﻮ ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ ـ ه ﻢ ـ از ﺁن‬
‫داﺳﺘﺎنهﺎﯼ ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰﯼ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﺕﻔﺮﻗﻪاﻓﻜﻨﯽهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ را ﺑﺮ ﻡﺒﻨﺎﯼ هﻤﻴﻦ ﺁﻳﻪهﺎﯼ ﻗﺮﺁﻧﯽ‪ ،‬ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﻡﺮدم ﻡﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮان ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ آﺮدﻩ اﺳﺖ!‬
‫در ﺁﻳﻪﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺕﺎآﻴﺪﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ اﺻ ﻠﯽ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﻡﺎﻧ ﺪن ﻡ ﺪﻋﻴﺎن ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﮕ ﻮ‪ :‬اﮔ ﺮ ﭘ ﺪراﻧﺘﺎن و ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺘﺎن و ﺑﺮادراﻧﺘ ﺎن و زﻧﺎﻧﺘ ﺎن و ﺧﻮﻳ ﺸﺎوﻧﺪاﻧﺘﺎن و اﻡ ﻮاﻟﯽ آ ﻪ‬
‫اﻧﺪوﺧﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬و ﺕﺠﺎرﺕﯽ آﻪ از آﺴﺎدﯼ ﺁن ﺑﻴﻢ دارﻳﺪ و ﺧﺎﻧﻪهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺁن دﻟﺨ ﻮش ه ﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻤﺎ‬
‫از اﷲ و ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮش و ﺟﻬ ﺎد آ ﺮدن در راﻩ او‪ ،‬دوﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻨﯽﺕ ﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡﻨﺘﻈ ﺮ ﺑﺎﺷ ﻴﺪ ﺕ ﺎ اﷲ ﻓﺮﻡ ﺎن‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﺎورد و اﷲ ﻧﺎﻓﺮﻡﺎﻧﺎن را هﺪاﻳﺖ ﻧﺨﻮاهﺪ آﺮد‪) «.‬ش‪(٢٤‬‬
‫در واﻗﻊ اﻳﻦ ﺁﻳﻪ اﺕﻤﺎم ﺡﺠﺘ ﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ‬
‫ﺟﻨﮓ ﻧﻤﯽﺧﻮاهﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادﻩﺷﺎن را دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧ ﻪاﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻪاﻧ ﺪ و در آﻨ ﺎر ﺧ ﺎﻧﻮادﻩﺷ ﺎن زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﺁراﻡﯽ را ﻡﯽﮔﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬چﻨﻴﻦ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ اﺳﺎﺳﺎ از هﺪاﻳﺖ ﺷ ﺪﮔﺎن ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳ ﺪ هﻤﻴ ﺸﻪ‬
‫ﺳﺮﺑﺎز ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻼح ﺑﺮ دوش و درﺡﺎل ﺟﻨﮓ و هﻴﭻ ﺁرام و ﻗﺮارﯼ ﺑﺮاﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﺳ ﻮﯼ ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫و اﷲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ آﻪ هﻤﮕﯽ ﻟﺒﺎس رزم ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ و هﻤﻪﯼ آﺎر و زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن را ﺕﻨﻬ ﺎ در ﺟﻨ ﮓ‬
‫و ﺟﻬﺎد و ﻡﺒﺎرزﻩ و آﺸﺘﺎر و ﻗﺘﺎل و… ﺧﻼﺻﻪ آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ در ﺳ ﺎله ﺎﯼ‬
‫ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ از ﺳ ﻮﯼ او ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺕﻠﻘ ﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴ ﻪﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ه ﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﮕ ﺎن ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ و‬
‫اﺻﻼ ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﺡ ﺴﺎب ﻧﻤ ﯽﺁﻳﻨ ﺪ‪ .‬در چﻨ ﺪ ﺁﻳ ﻪ ﻗﺒ ﻞ ه ﻢ دﻳ ﺪﻳﻢ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﺁﺕ ﺶ ﺟﻬﻨﻤ ﯽ آ ﻪ در ﺁن‬
‫ﺟﺎوﻳﺪان ﺧﻮاهﻨﺪ ﻡﺎﻧﺪ‪ ،‬وﻋﺪﻩ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺁﻳ ﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢٨‬ﻡ ﯽﺧ ﻮاﻧﻴﻢ آ ﻪ‪» :‬اﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳﻤ ﺎن ﺁوردﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬ﻡ ﺸﺮآﺎن‬
‫]دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن[ ﻧﺠ ﺲ ه ﺴﺘﻨﺪ و از ﺳ ﺎل ﺑﻌ ﺪ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻡ ﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام ﻧﺰدﻳ ﻚ ﺷ ﻮﻧﺪ و اﮔ ﺮ از ﺑﻴﻨ ﻮاﻳﯽ‬
‫ﻡ ﯽﺕﺮﺳ ﻴﺪ‪ ،‬اﷲ اﮔ ﺮ ﺑﺨﻮاه ﺪ ﺑ ﻪ ﻓ ﻀﻞ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑ ﯽﻧﻴﺎزﺕ ﺎن ﻡ ﯽآﻨ ﺪ…« داﺳ ﺘﺎن ﺕ ﺮس از ﺑﻴﻨ ﻮاﻳﯽ ه ﻢ‬
‫ﻡﺮﺑﻮط ﻡﯽﺷﻮد ﺑﻪ ﺑ ﺎزار ﻡﻜ ﺎرﻩاﯼ آ ﻪ در ﭘﻴﺮاﻡ ﻮن ﻡﻜ ﻪ ﺑﺮﻗ ﺮار ﺑ ﻮدﻩ و هﻤ ﻪ ﻃﻴ ﻒ اﻋ ﺮاب ﺑ ﺎ ه ﺮ‬
‫ﻋﻘﻴﺪﻩاﯼ ﺑﺮاﯼ ﺕﺠﺎرت و ﺳﻴﺎﺡﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻜﺎن ﻡﯽﺁﻡﺪﻩاﻧﺪ و ﺡﺎل آﻪ ﻡﺤﻤﺪ اﻡﻜ ﺎن ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡﻨﻄﻘ ﻪ‬
‫را ﻗﺮق آﺮدﻩ‪ ،‬هﻤﻪﯼ دﻳﮕﺮان را از ورود ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻨﻄﻘﻪﯼ ﻡﺤﺮﻡﻪ ﻡﻤﻨﻮع اﻋﻼم ﻡﯽآﻨ ﺪ و ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫هﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ و ﻧﮕﺮاﻧﯽاﯼ ﺑﺮاﯼ آﺴﺎدﯼ ﺑﺎزارهﺎﯼ ﺕﺠﺎرﺕﺸﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﺁﻳ ﻪﯼ ‪» :٢٩‬ﺑ ﺎ آ ﺴﺎﻧﯽ از اه ﻞ آﺘ ﺎب آ ﻪ ﺑ ﻪ اﷲ و روز ﻗﻴﺎﻡ ﺖ اﻳﻤ ﺎن ﻧﻤ ﯽﺁورﻧ ﺪ و‬
‫چﻴﺰهﺎﻳﯽ را آﻪ اﷲ و ﭘﻴ ﺎﻡﺮش ﺡ ﺮام آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧ ﻮد ﺡ ﺮام ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و دﻳ ﻦ ﺡ ﻖ را ﻧﻤ ﯽﭘﺬﻳﺮﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺟﻨﮓ و ﻗﺘﺎل آﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺁﻧﮕﺎﻩ آﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺧ ﻮد در ﻋ ﻴﻦ ﻡ ﺬﻟﺖ ﺟﺰﻳ ﻪ ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ «.‬و اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ه ﻢ ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳ ﺪ‬
‫دﻳﻨﯽ و ﻓﺮق ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩﯼ ﺕﺎزﻩ‪ ،‬ذﻟﺘﯽ را ﺑﺮ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و‬
‫ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردﮔﺎن در اﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ ﺕﺤﻤﻴﻞ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ هﻤﭽﻨﺎن و ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ اﻻن ه ﻢ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺟﻬ ﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﺡﻤﺎم ﺧﻮن ﺑﺪل ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻳﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٣٥‬هﻢ اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺷﻜﻨﺠﻪه ﺎﯼ ﺧﺪاوﻧ ﺪﯼ را ﺑ ﻪ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫ﺕﺴﻠﻴﻢ ﻡﺤﻤﺪ ﻧﺸﺪﻩاﻧ ﺪ ]ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﻧ ﺸﺪﻩاﻧ ﺪ[ وﻋ ﺪﻩ ﻡ ﯽده ﺪ‪» :‬روزﯼ آ ﻪ در ﺁﺕ ﺶ ﺟﻬ ﻨﻢ ﮔﺪاﺧﺘ ﻪ ﺷ ﻮﻧﺪ و‬
‫ﭘﻴﺸﺎﻧﯽ و ﭘﻬﻠﻮ و ﭘﺸﺘﺸﺎن را ﺑﺎ ﺁن داغ آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﺁن چﻴﺰﯼ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد اﻧﺪوﺧﺘ ﻪ ﺑﻮدﻳ ﺪ‪ .‬ﺡ ﺎل‬
‫ﻃﻌﻢ اﻧﺪوﺧﺘﻪﯼ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﭽﺸﻴﺪ‪ «.‬ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ زﻧﺪانهﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ و‬

‫‪٧٢‬‬
‫آﻤﯽ زاوﻳﻪ داﺷﺘﻦ در هﻤﺎن ﻧﻮع ﺑﺎورهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﺕﺠﺮﺑﻪ آﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻋﻤ ﺎل اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ ﻗﺮﺁﻧ ﯽ را‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ ﺕﻦ و ﺑﺪن ﺕﺮدﺷﺎن ﺡﺲ آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ دﻳﻨ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ ﺟﻬ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺁﺕ ﺶ آ ﺸﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﻨﻬ ﺎ دﻳﻨ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ‬
‫اﺳﺎس ﻡﺮگ و آﺸﺘﺎر و ﺟﻬﺎد و ﺡﺬف دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن اﻡﻜﺎن ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺧ ﻮد‬
‫ﻡﺎ هﻢ در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ و ﺁﻏﺎز هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم هﻢ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺡﺎل ﺕﺎ اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان “اماﻟﻘ ﺮاء” و ﻡﺮآ ﺰ ﺙﻘ ﻞ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫در ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ وﺟ ﻮد دارد‪ ،‬ﺟﻬ ﺎن روﯼ ﺁﺳ ﺎﻳﺶ و اﻡﻨﻴ ﺖ ﻧﺨﻮاه ﺪ دﻳ ﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘ ﺮ ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻏ ﺮب از‬
‫ﻡﻨﺎﻓﻊ آﻮﺕﺎﻩﻡﺪﺕﺶ ﺑﺮاﯼ ﻡﻌﺎﻡﻠﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ‪ ،‬آﻮﺕﺎﻩ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺑﻪ ﻡﻨ ﺎﻓﻊ دراز ﻡ ﺪت اﻡﻨﻴ ﺖ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﺪ!‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﻢ در آﺠﺎ از ﻗﻮل ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺧﻮاﻧﺪم آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻦ ﻳ ﻚ دﻳ ﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺧ ﺪاﯼ ﺁن‬
‫دﻳﻦ را ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﻻﺑﺪ ﺡﻀﺮﺕﺶ ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ آﻪ وﻗﺘﯽ ﺧ ﺪاﯼ اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ را ﺷ ﻨﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﻡ ﯽﻓﻬﻤ ﯽ‬
‫آ ﻪ او چ ﻪ اﻧﺘﻈ ﺎرﯼ از ﺕ ﻮ دارد و در ﻧﮕ ﺎهﺶ ﻳ ﻚ ﺧﺪاﺷ ﻨﺎس واﻗﻌ ﯽ آ ﻪ ﺡﺘﻤ ﺎ ﻋﻜ ﺲ ﺑﺮﮔ ﺮدان و‬
‫روﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮد اوﺳﺖ‪ ،‬چﻪ وﻳﮋﮔﯽهﺎ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ چﻪ رﻓﺘﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪/‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽاﯼ دارد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﻤﯽﺧ ﻮاهﻢ وارد ﺑﺤ ﺚ آﻼﻡ ﯽ “ﺧ ﺪا ﺷﻨﺎﺳ ﯽ” و “ﺧ ﻮد را ﺑ ﺸﻨﺎس ﺕ ﺎ ﺧ ﺪاﯼ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺸﻨﺎﺳﯽ” و داﺳﺘﺎنهﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﺑﺸﻮم‪ .‬روﺡﺎﻧﻴﻮن و ﺟﺴﻤﺎﻧﻴﻮن اﺳﻼﻡﯽ ﺁنﻗ ﺪر در اﻳ ﻦ‬
‫ﺑ ﺎب ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻪﯼ ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳ ﺎن و ﺡﺘ ﺎ ﺧ ﺪا ﻧ ﺸﻨﺎﺳﺎن زﻧ ﺪﻩ و ﻡ ﺮدﻩ آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ‬
‫ﺲ ﺧﻮاﻧﺪن ﺁن هﻤﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮﻧﻤ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ‬ ‫آﺴﯽ‪ ٩٥٠‬ﺳﺎل هﻢ ﻋﻤﺮ ﻧﻮح اﻓﺴﺎﻧﻪاﯼ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﭘ ِ‬
‫هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻡﯽﺧﻮاهﻢ در اﻳﻦ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺧﺪاﯼ ﻡﺤﻤﺪ را آﻪ در زﺑ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽاش “اﷲ” ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪،‬‬
‫از زﺑﺎن ﺧﻮد ﻡﺤﻤﺪ و ﺑﻪ ﻗﻮل ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از زﺑﺎن ﻗﺮﺁن و ﺷﺨﺺ “اﷲ” ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﺑﻜﺸﻢ و ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ‬
‫آ ﻪ ﺧ ﺪاﯼ ﻡﺤﻤ ﺪ و ﻋﻠ ﯽ چﮕﻮﻧ ﻪ ﺧ ﺪاﻳﯽ اﺳ ﺖ و راﺑﻄ ﻪاﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﻳ ﺎ در ﺕﻌﺮﻳ ﻒ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﺮﻗﺮار ﻡﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬چﮕﻮﻧ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬و او ﺧ ﻮد را در آﺠ ﺎﯼ ﺳﻠ ﺴﻠﻪ ﻡﺮاﺕ ﺐ ادارﯼ‬
‫اﺡﺘﺮاﻡﺎت ﺟﺎﯼ دادﻩ اﺳﺖ و اﻧﺴﺎنهﺎ چﻪ ﻡﻘﺎﻡﯽ در اﻳﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻡﺮاﺕﺐ دارﻧﺪ؟!‬
‫ﻡﺠﺒﻮرم ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺧﺖ “اﷲ” ﺑﻪ آﺘﺎب ﻗﺮﺁن ﻡﺮاﺟﻌﻪ آﻨﻢ آﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﯼ ﻡﺤﻤ ﺪ اوﻟ ﻴﻦ و ﺁﺧ ﺮﻳﻦ‬
‫ﭘﺪﻳ ﺪﻩﯼ ﺟﻬ ﺎن اﺳ ﺖ و ه ﺮ رﻃ ﺐ و ﻳﺎﺑ ﺴﯽ در ﺁن ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺕﻤ ﺎم رﻡ ﻮز زﻧ ﺪﮔﯽ و ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ و هﻤﻪﯼ ﻋﻠﻮم ﺑﺮﯼ و ﺑﺤﺮﯼ و ﻓﻀﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ هﻤﻪﯼ ﭘﻬﻨﻪهﺎ و هﻤﻪﯼ زﻡﺎنهﺎ و ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻤ ﺎﻡﯽ‬
‫ﻡﻠﺖهﺎ ﺑﺎ ﺕﻤﺎﻡﯽ ﻓﺮهﻨﮓهﺎ و ﺕﻤﺪنهﺎ در ﺁن ﻡﺴﺘﺘﺮ اﺳﺖ و اﮔﺮ آ ﺴﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ ﺑﮕ ﺮود و اﻳ ﻦ اﷲ‬
‫را ﺑﭙﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺎر ﺕﻤﺎم ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖهﺎ از دوﺷﺶ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻡﯽﺷﻮد و ﺕﻤ ﺎم زﻧ ﺪﮔﯽاش ﺧﻼﺻ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد در‬
‫ﭘﻴﺮوﯼ از اﺡﻜﺎم اﻳﻦ اﷲ و ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ اﻳﻦ اﷲ و اﺟﺮاﯼ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞهﺎﯼ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ در آﺘﺎب اﻳﻦ اﷲ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻗﺮﺁن‪ .‬ﭘﺲ دﺳﺖاولﺕﺮﻳﻦ و ﻡﺴﺘﻘﻴﻢﺕﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪﯼ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻳﻦ اﷲ ﻡﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ آﺘﺎب اﺳ ﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ‬
‫ﻡ ﯽﺷ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺤﻜ ﻢآ ﺎرﯼ از ﺳ ﺨﻨﺎن ﻗ ﺼﺎر ﻡﺤﻤ ﺪ و ﻋﻠ ﯽ و دﻳﮕ ﺮ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن و اﻡﺎﻡ ﺎن و ﺧﻠﻔ ﺎﯼ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ هﻢ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد؛ اﻡﺎ ﺕﺎ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﺎ ﻡﻨﺒﻊ دﺳﺖ اوﻟﯽ ﻡﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮﺁن را در دﺳﺘﺮس دارﻳﻢ‪ ،‬چ ﺮا‬
‫ﺑﻪ ﺡﺎﺷﻴﻪ ﺑ ﺮوﻳﻢ و ﺑ ﻪ ﻡﺘ ﻮﻧﯽ ﻡﺮاﺟﻌ ﻪ آﻨ ﻴﻢ آ ﻪ ﻡﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ در ﻧﻘ ﻞ ﺁنه ﺎ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳ ﺴﺎن ﺧ ﺴﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺮج دادﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎﻩ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ آﺎرهﺎﺷﺎن ﺧﻴﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺎد ﻧﺒﺎﺷﺪ!‬
‫ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺡﺠ ﻢ زﻳ ﺎد و ﺕﻜﺮاره ﺎﯼ ﻓ ﺮاوان‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺳ ﻮرﻩﯼ ﮔ ﺎو ]ﺑﻘ ﺮﻩ[ را ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﺎر‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩام‪ .‬دﻟﻴﻞ ﺑﺨﺼﻮﺻﯽ هﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪام‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ آﻪ “ﺑﻘﺮﻩ” ﺑﻠﻨ ﺪﺕﺮﻳﻦ ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻗ ﺮﺁن اﺳ ﺖ‬
‫و ﺟﺎﻡﻌﻴﺘﯽ آﻪ در ﺁن هﺴﺖ ـ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻴﺰان ـ در دﻳﮕﺮ ﺳﻮرﻩهﺎﯼ ﻗﺮﺁن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮرﻩﯼ ﮔﺎو دوﻡﻴﻦ ﺳﻮرﻩﯼ ﻗﺮﺁن اﺳﺖ‪ ٢٨٦ .‬ﺁﻳ ﻪ دارد‪ .‬و در ﻡﺪﻳﻨ ﻪ ﻧ ﺎزل ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻻزم‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎدﺁورﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺻﻔﺎت ﺕﻜﺮارﯼ را از اﻳﻦ ﻡﺠﻤﻮﻋﻪ آﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪام‪.‬‬
‫در ﺳﻮرﻩﯼ ﮔﺎو ﻳﺎ ﺑﻘﺮﻩ‪ ،‬اﷲ آﺴﯽ اﺳﺖ آﻪ‪:‬‬

‫‪٧٣‬‬
 ‫ﻡﺮض را در دل ﻡﺮدم اﻓﺰاﻳﺶ ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ دل و ﮔﻮش ﻡﺮدم ﻡﻬﺮ ﻡﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﻡﺮدم را ﻡﺴﺨﺮﻩ و اﺳﺘﻬﺰاء ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫روﺷﻨﺎﻳﯽ را از ﻡﺮدم ﻡﯽﮔﻴﺮد و در ﺕﺎرﻳﻜﯽهﺎ رهﺎﺷﺎن ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ آﺎﻓﺮان اﺡﺎﻃﻪ دارد‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ آﺎﻓﺮان ﺁﺕﺶ را ﺁﻡﺎدﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻦ ﻡﺮدم ﺕﻔﺮﻗﻪ ﻡﯽاﻧﺪازد‪(٣٦) .‬‬
‫ﺑﻪ آﺎﻓﺮان ﺟﻬﻨﻢ و ﺁﺕﺶ ﺟﺎوﻳﺪان را وﻋﺪﻩ ﻡﯽدهﺪ‪(٣٩) .‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ او وﻓﺎ آﺮد‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ وﻓﺎ آﻨﺪ‪(٤٠) .‬‬
‫ﺕﺮﺳﻨﺎك اﺳﺖ‪ ٤٠) .‬و‪(٤١‬‬
‫ﺑﻪ ﻡﺮدم دﺳﺘﻮر ﻡﯽدهﺪ آﻪ هﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ او آﺸﺘﺎرﯼ آﻪ اﻧﺴﺎنهﺎ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺘﻮدﻩ اﺳﺖ‪(٥٤) .‬‬
‫ﺑﺮ ﻓﺮق آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ او را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺎﻋﻘﻪ ﻓﺮو ﻡﯽﻓﺮﺳﺘﺪ‪(٥٥) .‬‬
‫ﻡﺮدﮔﺎن را ﭘﺲ از ﻡﺮگ زﻧﺪﻩ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺡﺮﻓﺶ ﮔﻮش ﻧﻤﯽ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺬاب ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﻡﯽﻓﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ ﻡﺮدم آﻪ ﺑﻪ ﺡ ﺮﻓﺶ ﮔ ﻮش ﻧﻤ ﯽ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮارﯼ و ﺑﻴﭽ ﺎرﮔﯽ و ﻗ ﺮﻳﻦ ﺷ ﺪن ﺑ ﺎ ﺧ ﺸﻤﺶ را‬
‫ﻡﻘﺮر ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺮدﻡﯽ را آﻪ از ﺡﺪ ﺧﻮد ﺕﺠﺎوز ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﻮزﻳﻨﻪهﺎﻳﯽ ﺧﻮار و ﺧﺎﻡﻮش ﻡﯽآﻨﺪ‪(٦٥) .‬‬
‫هﺮ ﺁﻧﭽﻪ را آﻪ ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺁﺷﻜﺎر ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺮدﮔﺎن را زﻧﺪﻩ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫از آﺮدار ﻡﺮدﻡﺎن ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫آﺴﺎﻧﯽ را آﻪ آﺘﺎب ]ﻗﺮﺁن[ را ﺑﺎ دﺳﺖ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻡﯽآﻨﺪ‪(٧٩) .‬‬
‫ﻡﺮدم را ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺮدم را در دﻧﻴﺎ ﺧﻮار ﻡﯽآﻨﺪ و در ﻗﻴﺎﻡﺖ ﺑﻪ ﺳﺨﺖﺕﺮﻳﻦ وﺟﻪ ﻡﻤﻜﻦ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را ﻃﺮد ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را ﻟﻌﻨﺖ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻀﻞ و آﺮﻡﺶ را ﺑﻪ هﺮ آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را ﺑﻪ ﺧﻮارﯼ ﻋﺬاب ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫آﻮﻩ ﻃﻮر را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻡﺮدم اﻓﺮاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺘﻤﻜﺎران را ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯽ دوﺳﺘﺎن را ﺕﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﺬاب ﻡﯽآﻨﺪ‪(٩٦) .‬‬
‫دﺷﻤﻦ آﺎﻓﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺴﺎﻧﯽ را آﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﺸﺎن را ﻡﯽﺷﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬رﺳﻮا ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را ﺑﻪ ﻋﺬاﺑﯽ دردﻧﺎك ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﺁﻳﻪاﯼ را آﻪ ﻡﻨﺴﻮخ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﻳﺎ هﻤﺎﻧﻨﺪش را ﻡﯽﻓﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻡﺎﻧﺮواﯼ ﺁﺳﻤﺎنهﺎ و زﻡﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻪﯼ آﺮدار ﻡﺮدم ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫در روز ﻗﻴﺎﻡﺖ درﺑﺎرﻩﯼ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻡﺴﻴﺤﻴﺎن ﺡﻜﻢ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪.‬‬
‫ﻡﺮدم ﺡﻖ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻪ ﻡﺴﺠﺪهﺎ ﺟﺰ ﺑﺎ ﺕﺮس و ﻟﺮز وارد ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٧٤‬‬
 ‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻡﺮدم ﺑﺎﻳﺪ در دﻧﻴﺎ و ﺁﺧﺮت ﻋﺬاﺑﯽ ﺑﺰرگ از ﺳﻮﯼ او را اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺎﺡﺐ ﺷﺮق و ﻏﺮب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺻﺎﺡﺐ هﻤﻪﯼ زﻡﻴﻦ و ﺁﺳﻤﺎن اﺳﺖ و هﻤﻪ هﺴﺘﯽ ﻓﺮﻡﺎﻧﺒﺮدار اوﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻡﻴﻦ و ﺁﺳﻤﺎنهﺎ را او ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اوﺳﺖ آﻪ ارادﻩ ﻡﯽآﻨﺪ و ﺑﻪ چﻴﺰﯼ ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺸﻮ و ﻡﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫او هﺮ آﻪ را ﺑﺨﻮاهﺪ هﺪاﻳﺖ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺠﺰ ﺧﻮدش‪ ،‬هﻴﭽﻜﺲ ﻡﺴﺌﻮل ورود ﻡﺮدم ﺑﻪ دوزخ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﺉﻴﻞ را ﻡﺠﺒﻮر ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ از ﻧﻌﻤﺖهﺎﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎد آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺮدم را ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ در ﺁن روز ﻡﻮﻋﻮد‪ ،‬هﻴﭻ ﻓﺪﻳﻪ و ﺷﻔﺎﻋﺖ و ﻳﺎرﯼاﯼ آﻤﻜﺸﺎن ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ اﺑ ﺮاهﻴﻢ را ﺧ ﻮدش ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮﯼ ﻡ ﺎﻡﻮر آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ از ﻓﺮزﻧ ﺪان اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﺳﺘﻤﻜﺎران ﻳﺎد ﻡﯽآﻨﺪ‪(١٢٤) .‬‬
‫آﻌﺒﻪ را ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ اﻡﻦ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را در ﺁﻏﺎز آﻤﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﯼ ﻡﯽدهﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻋﺬاب دردﻧﺎك دچﺎرﺷﺎن ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻡﺮدم ﻡﯽﺧﻮاهﺪ آﻪ ﺕﺴﻠﻴﻤﺶ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﺪا‪ ،‬رﻧﮓ او از هﺮ رﻧﮕﯽ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ!‬
‫ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺎﺡﺐ ﻡﺸﺮق و ﻡﻐﺮب اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﺮ آﻪ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ هﺪاﻳﺖ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮدش ﻡﻄﻤﺌﻦ اﺳﺖ آﻪ اهﻞ آﺘﺎب از ﻗﺒﻠﻪاﯼ آﻪ ﻡﺤﻤﺪ اﺧﺘﻴﺎر آﺮدﻩ‪ ،‬ﭘﻴﺮوﯼ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ آﺮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ را ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﺟﺎ ﺡﺎﺿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از او ﺕﺮﺳﻴﺪ ﺕﺎ ﻧﻌﻤﺘﺶ را ﺑﺮ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ از او ﻡﯽ ﺕﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻤﺎم آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﺎن را دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن را دوﺳﺖ دارد‪.‬‬
‫آﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن در راهﺶ را ﺟﺰو زﻧﺪﮔﺎن ﻡﻨﻈﻮر ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺮدم را ﺑﺎ ﺕﺮس و ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ و ﺑﻴﻤﺎرﯼ و ﻧﻘﺼﺎن در ﻡﺤﺼﻮﻻت ﻡﺮﺕﺒﺎ ﺁزﻡﺎﻳﺶ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آ ﺴﺎﻧﯽ را آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴﻠ ﯽ ]ﻡ ﺜﻼ ﻋﻘﻠ ﯽ[ ﻗﺒ ﻮﻟﺶ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ ،‬ه ﻢ ﺧ ﻮدش ﻟﻌﻨ ﺖ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ه ﻢ وادار ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‬
‫دﻳﮕﺮان ﻟﻌﻨﺘﺸﺎن آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را هﻢ ﺧﻮدش ﻟﻌﻨﺖ ﻡﯽآﻨﺪ و هﻢ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﺶ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﻟﻌﻨﺘﯽ هﻤﻴﺸﮕﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﺕﺨﻔﻴﻔﯽ هﻢ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﻤﯽدهﺪ‪ .‬ﺡﺘﺎ ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ه ﻢ‬
‫ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻡﻬﻠﺖ ﻧﻤﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻴﻠﯽهﺎ را ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻋﺬاب ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺮدارهﺎﯼ ﻡﺮدم را ﻡﺎﻳﻪﯼ ﺡﺴﺮﺕﺸﺎن ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را ﺑﻪ آﺮ و ﻻل و آﻮر ﺕﺸﺒﻴﻪ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺮدم ﺑﺎﻳﺪ در ﺡﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻡﻜﺎﻧﺎت دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻡﺮﺕﺐ او را ﺳﭙﺎس ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻨﻬﺎن آﻨﻨﺪﮔﺎن آﺘﺎﺑﺶ را ﺑﻪ ﻋﺬاب ﺁﺕﺶ در ﺷ ﻜﻢهﺎﺷ ﺎن وﻋ ﺪﻩ ﻡ ﯽده ﺪ‪ .‬در روز ﻗﻴﺎﻡ ﺖ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﻪ‬
‫ﺡﺮف ﻧﻤﯽزﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻋﺬاﺑﺸﺎن ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫“ﻗﺼﺎص” را ﻡﺎﻳﻪﯼ زﻧﺪﮔﯽ اﻋﻼم ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٧٥‬‬
 ‫ﺑﺎﻳﺪ او را ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﯽ ﻳﺎد آﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ او را ﺳﭙﺎس ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻡﺎن ﺟﻨﮓ و آﺸﺘﺎر را ﺷﺨﺼﺎ ﺻﺎدر ﻡﯽآﻨﺪ‪ ١٩٠) .‬و ‪(١٩١‬‬
‫ﺑﺎز هﻢ ﺧﻮدش ﻓﺮﻡﺎن ﺟﻨﮓ ﻡﯽدهﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺕﻨﻬﺎ اﺳﻼم در ﺟﻬﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻡﺎن دهﻨﺪﻩﯼ ﺕﺠﺎوز ﺑﺮ ﺳﺘﻤﻜﺎران اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از او ﺕﺮﺳﻴﺪ چﺮا آﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻋﺬاب ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ چﻴﺰﯼ از او ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ‪ ،‬در ﺁﺧﺮت چﻴﺰﯼ ﻧﺨﻮاهﺪ داد‪(٢٠٠) .‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺡﺴﺎب هﻤﻪ ﻡﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺴﺎد را دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ .‬ﺧﻮدﺧﻮاهﺎن را ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ وﻋﺪﻩ ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺟﺎﻧﺸﺎن را در راﻩ او ﻓﺪا ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻡﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫از هﻤﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﻡﯽﺧﻮاهﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻄﺎن را دﺷﻤﻦ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻡﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺮﺟﻊ هﻤﻪﯼ آﺎرهﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫دﮔﺮﮔﻮن آﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻌﻤﺖهﺎﻳﺶ را ﺳﺨﺖ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫در روز ﻗﻴﺎﻡﺖ‪ ،‬ﺧﺪاﺕﺮﺳﺎن را ﺑﺎﻻﺕﺮ از آﺎﻓﺮان ﻗﺮار ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮآﺲ آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ‪ ،‬ﺑﯽﺡﺴﺎب روزﯼ ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫هﺮآﺲ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﻩ راﺳﺖ هﺪاﻳﺖ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻨﮓ را ﺑﺮ ﻡﺴﻠﻤﺎنهﺎ ﻡﻘﺮر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮچﻨﺪ آﻪ ﺁن را ﻧﺎﺧﻮش ﻡﯽدارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻨﺎﻩ ﺷﺮك را از ﻗﺘﻞ ﺑﺰرگﺕﺮ ﻡﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺒﺎﻩ آﻨﻨﺪﻩﯼ اﻋﻤﺎل از دﻳﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﮕﺎن و آﺎﻓﺮان اﺳﺖ و اﻳﺸﺎن را ﺟﺎوداﻧﻪ در ﺟﻬﻨﻢ ﺟﺎﯼ ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺒﻬﻜﺎران را از ﻧﻴﻜﻮآﺎران ﺑﺎز ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺕﻮﺑﻪ آﻨﻨﺪﮔﺎن و ﭘﺎآﻴﺰﮔﺎن را دوﺳﺖ دارد‪.‬‬
‫ﻡﺮدان را ﺑﺮزﻧﺎن ﺑﺮﺕﺮﯼ دادﻩ اﺳﺖ‪(٢٢٨) .‬‬
‫ﭘﻴﺮوزﻡﻨﺪ و ﺡﻜﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از او ﺑﺎﻳﺪ ﺕﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ آﺎرهﺎﻳﯽ آﻪ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁﮔﺎﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻡﺴﻤﺎﻧﺎن چﻴﺰهﺎﻳﯽ را ﻡﯽﺁﻡﻮزد آﻪ ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﺎﻟﺐ و ﺡﻜﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻡﺮدﮔﺎن را زﻧﺪﻩ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ در راهﺶ ﻓﺮﻡﺎن ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ]اﻓﻜﺎر و آﺎرهﺎﯼ[ ﺳﺘﻤﻜﺎران ﺁﮔﺎﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دوﺳﺘﺪار ﭘﺎﻓﺸﺎرﯼ آﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ )‪(٢٤٩‬‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪﯼ آﺸﺘﺎر دﻓ ﻊ آﻨﻨ ﺪﻩﯼ ﺑﺮﺧ ﯽ ﺑ ﺮ ﺑﻌ ﻀﯽ دﻳﮕ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬از اﻳ ﻦ راﻩ ﻓ ﻀﻞ و آ ﺮم ﺧ ﻮﻳﺶ را‬
‫ارزاﻧﯽ ﻡﯽدارد‪(٢٥٠) .‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﭘﻴﺎﻡﺒﺮان را ﺑﺮ ﺑﺮﺧﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﺮﺕﺮﯼ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻡﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻡﺮدم ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺘﺎل ﻧﻤﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬او هﺮچﻪ آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻡﯽآﻨﺪ‪(٢٥٤) .‬‬
‫ﺧﺪاﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺟﺰ او ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺪﻩ و ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻪ چﻴﺰ را ﻡﯽداﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٧٦‬‬
 ‫ﺟﺰ ﺑﻪ اذن او ﻧﻤﯽﺕﻮان ﻧﺰدش ﺷﻔﺎﻋﺖ آﺮد‪.‬‬
‫آﺮﺳﯽ او در ﺁﺳﻤﺎنهﺎ و زﻡﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎور ﻡﻮﻡﻨﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻡﺮدم را ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻤﯽ آﻪ در ﺁن ﺟﺎوﻳﺪان ﻋﺬاب ﻡﯽآﺸﻨﺪ‪ ،‬وﻋﺪﻩ ﻡﯽدهﺪ‪(٢٥٧) .‬‬
‫ﺳﺘﻤﻜﺎران را هﺪاﻳﺖ ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎداش هﺮ آﻪ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ‪ ،‬چﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺸﺎﻳﺶ دهﻨﺪﻩ و داﻧﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﯽ ﻧﻴﺎز و ﺑﺮدﺑﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺎﻓﺮان را هﺪاﻳﺖ ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺮ آﻪ را ﺑﺨﻮاهﺪ هﺪاﻳﺖ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺑﺎﺧﻮاران را ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺸﺎرت ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫آﻔﺮان آﻨﻨﺪﻩﯼ ﮔﻨﻬﻜﺎر را دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫هﺮ آﻪ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻡﯽﺁﻡﺮزد و هﺮ آﻪ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻋﺬاب ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯽهﻤﺘﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﺎ هﻤﻪﯼ اﻡﻜﺎﻧﺎﺕﺶ ﺕﺪارك دﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻪﯼ ﻡﺮدم را ﭘﺲ از ﻡﺮگ زﻧﺪﻩ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻪ چﻴﺰ را ﺑﺮ روﯼ زﻡﻴﻦ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻔﺖ ﺁﺳﻤﺎن را ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎن و ﺁﺷﻜﺎر هﻤﻪ چﻴﺰ و ﺁﺳﻤﺎن و زﻡﻴﻦ را ﻡﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ هﻤﻪ چﻴﺰ ﺁﮔﺎهﯽ دارد‪.‬‬
‫ﺕﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮ و ﻡﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﻳﺎ را ﺑﺮاﯼ ﻗﻮم ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﺉﻴﻞ ﻡﯽﺷﻜﺎﻓﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﻡﺮدﻡﺎن ﺳﺎﻳﻪ ﻡﯽﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻡﻦ و ﺳﻠﻮﯼ ]ﺕﺮﻧﺠﺒﻴﻦ ﻳﺎ ﺷﻴﺮﺧﺸﺖ و ﺑﻠﺪرچﻴﻦ[ ﺑﺮاﯼ ﻡﺮدم ﻡﯽﻓﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻡﺮدم از چﻴﺰهﺎﯼ ﭘﺎآﻴﺰﻩ روزﯼ ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ را هﻢ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺸﺎرت ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻡﻮﻡﻨﺎن ﺑﺸﺎرت ﻡﯽدهﺪ و اﻳﺸﺎن را راهﻨﻤﺎﻳﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻡﯽﺑﺨﺸﺪ هﺮ ﺁﻧﭽﻪ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻡﺎﻧﺮواﯼ ﺁﺳﻤﺎنهﺎ و زﻡﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ اوﺳﺖ آﻪ ﻳﺎور “ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن” اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﭘﺎﻳﺎن ﺕﻨﻬﺎ ﻡﯽﺕﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬چﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ در هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ دورانه ﺎ و‬
‫ﺑﻪ وﻳ ﮋﻩ در دوران ﻡﻌﺎﺻ ﺮ ﺑﺨﻮاهﻨ ﺪ و چ ﻪ ﻧﺨﻮاهﻨ ﺪ‪ ،‬ﻃﻮﻓ ﺎﻧﯽ در ﺟﻬ ﺎن درﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﭘ ﯽ‬
‫رﻳﺸﻪ آﻦ آﺮدن ﺕﻤﺎﻡﯽ اﻳﻦ ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽهﺎﺳﺖ آﻪ زﻡﻴﻨﻪﯼ ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ رﺳ ﻴﺪن و ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﺎﻧﺪن اﻳ ﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﻓﺮﺻﺖﻃﻠﺐ و ﺿﺪ ﺑﺸﺮ را ﻓﺮاهﻢ ﺁوردﻩاﻧ ﺪ و ﻓ ﺮاهﻢ ﻡ ﯽﺁورﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن‪ ،‬ﻃ ﯽ‬
‫ﭘﺮوژﻩاﯼ ﺁرام و ﻡﺪت دار‪ ،‬در ﺑﺮﻧﺎﻡﻪهﺎﻳﯽ ﻡﺸﺨﺺ و ﻡﺮﺡﻠﻪ ﺑﻪ ﻡﺮﺡﻠﻪ ﻡﯽآﻮﺷ ﺪ ﺟﻬ ﺎن و ﺟﻬﺎﻧﻴ ﺎن‬
‫را از اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ ﭘ ﺎك آﻨ ﺪ‪ .‬ﺕ ﺎآﻨﻮن ه ﻢ ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ را از وﺟ ﻮد‬
‫ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﻳﯽ اﻳ ﻦ چﻨﻴﻨ ﯽ ـ ﻃﺎﻟﺒ ﺎن در اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن و ﺻ ﺪام ﺡ ﺴﻴﻦ در ﻋ ﺮاق ـ ﭘ ﺎك آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و‬

‫‪٧٧‬‬
‫ﻡﻌﻤﺮاﻟﻘﺬاﻓﯽ را ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻡﺮﺡﻠﻪ ﺑﻪ ﺕﺴﻠﻴﻢ واداﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮاﯼ اﻳﺮان ﻡﺎ ﻧﻴ ﺰ ﭘ ﺮوژﻩاﯼ‬
‫در دﺳ ﺖ اﻧﺠ ﺎم دارد آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺧﻮاﺳ ﺖ ﻡﻠ ﺖ ﻡ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ره ﺎ ﺷ ﺪن از زﻧﺠﻴ ﺮ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮره ﺎﻳﯽ اﻳ ﻦ چﻨﻴﻨ ﯽ‬
‫هﻤﮕ ﺎﻡﯽ و هﻤﺮاه ﯽ دارد‪ .‬اﻳ ﻦ روزه ﺎ و اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ ﻡﻨ ﺎﻓﻊ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان دﻗﻴﻘ ﺎ ﻡﻨﻄﺒ ﻖ ﺑ ﺎ ﻡﻨ ﺎﻓﻊ اﻳ ﻦ‬
‫ﺷﺒﻜﻪﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﺼﻔﻴﻪﯼ ﺟﻬ ﺎن از ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‪/‬اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ اﺳ ﺖ؛ ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﻡﻨﺪ آﺮدن ﺕﻤﺎﻡﯽ ﺑﺸﺮﻳﺖ از ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ و ﺁزادﯼ و دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ و در ﮔ ﺎم ﻧﺨ ﺴﺖ‪ ،‬ﻧ ﺎن؛ و ﺁن‪،‬‬
‫ﺟﺮﻳ ﺎ ِن ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺷ ﺪن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘ ﺸﺘﻮاﻧﻪﯼ ﻡﺨ ﺎزن اﻧﺪﻳ ﺸﻪ و ‪ Think Tanks‬آ ﻪ در هﻤ ﻪﯼ‬
‫آﺸﻮرهﺎ در ﭘﺮوژﻩاﯼ ﺁرام و ﻡﺪتدار ﺑﺮاﯼ رهﺎ آﺮدن ﺑﺸﺮﻳﺖ از چﺮﺧﻪﯼ ﻟﻪ آﻨﻨﺪﻩﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ‬
‫اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﻡ ﺬهﺒﯽ و دﻳﻜﺘﺎﺕﻮره ﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴ ﺴﺖ در هﻴﺌ ﺖ ﺳ ﺎزﻡﺎنه ﺎ و آﻤﻴﺘ ﻪه ﺎ و اﻧﺠﻤ ﻦه ﺎﯼ‬
‫ﻡﻄﺎﻟﻌﺎﺕﯽ و ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪﯼ داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﭘﮋوهﺸﮕﺮاﻧﯽ از هﻤﻪﯼ ﻡﻠﻴﺖهﺎ در ﭘﯽ ﮔﺴﺘﺮش دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ‬
‫ﺑ ﺸﺮﻳﺖ ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺎﻡﯽ ﮔ ﺴﺘﺮﻩﯼ ﺟﻬﺎﻧﻨ ﺪ‪ .‬آ ﺮﻩﯼ ﺧ ﺎآﯽ ﻡ ﺎ آ ﻢ آ ﻢ از وﺟ ﻮد ﻋﻨﺎﺻ ﺮ و ﻋﻮاﻡ ﻞ ﺿ ﺪ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽاﯼ ﻧﻈﻴﺮ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽ‪/‬دﻳﻨ ﯽ‪/‬ﻓﺎﺷﻴ ﺴﺘﯽ ﺕ ﺼﻔﻴﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد و ﺟﻬﺎﻧﻴ ﺎن ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ در‬
‫آﻨ ﺎر ه ﻢ از ﺕﻤ ﺎﻡﯽ دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ‪/‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‪ /‬اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‪/‬ﺕﻜﻨﻴﻜ ﯽ ﺑ ﺸﺮﻳﺖ هﻤﺰﻡ ﺎن و ﺕ ﺎ ﺡ ﺪﯼ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ! ﺁﻧﭽ ﻪ ﻡ ﻦ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد وﻇﻴﻔ ﻪ ﻡ ﯽداﻧ ﻢ ﻳ ﺎرﯼ رﺳ ﺎﻧﺪن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮔﺮدوﻧ ﻪﯼ ﺷ ﮕﺮف‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ره ﺎﻳﯽ اﻧ ﺴﺎنهﺎﺳ ﺖ؛ در راﺳ ﺘﺎﯼ ﺁﮔ ﺎﻩ آ ﺮدن هﻤﻮﻃﻨ ﺎﻧﻢ از ﺡﻘﻮﻗ ﺸﺎن و از آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫اﻳﺸﺎن را در ﻡﻨﮕﻨﻪﯼ اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎ و ﻓﺮهﻨﮓه ﺎ ﻟ ﻪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺷ ﺪن ﻳ ﻚ روﻧ ﺪ‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺮاﯼ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻊ ﺑﺸﺮﻳﺖ و ﺑﺸﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر در چﺮﺧﻪﯼ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼه ﺎ و ﻡ ﺬهﺐه ﺎﯼ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻡﯽﺕﻮان در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ و ﺑﺮاﯼ ره ﺎﻳﯽ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ از ﻡﻨﮕﻨ ﻪﯼ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮره ﺎﯼ ﻡﻨﻄﻘ ﻪاﯼ آﻮﺷ ﻴﺪ و‬
‫ﻡﯽﺕﻮان در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳ ﻦ روﻧ ﺪ ﭘﻮﻳ ﺎ اﻳ ﺴﺘﺎد‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ ﮔﻔﺘﻨ ﯽ اﺳ ﺖ اﻡ ﺎ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﻴﭻ دﺳ ﺘﺎورد ﻡ ﺪرن‬
‫ﺑﺸﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ از اﻳ ﻦ آ ﺮﻩﯼ ﺧ ﺎآﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺁزادﯼ‪ ،‬رﻓ ﺎﻩ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ و در‬
‫اﻡﻨﻴ ﺖ زﻳ ﺴﺘﻦ ﺡ ﻖ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ زﻳ ﺴﺘﻦ در ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺁزاد‪ ،‬اﻡ ﻦ و ﻡﺮﻓ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁن‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ آﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ چﺮﺧﻪﯼ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩﯼ دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ و ﺟﻬ ﺎﻧﺮواﻳﯽ و ﺟﻬﺎﻧ ﺸﻤﻮﻟﯽ‬
‫ﻗ ﺮار ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ اﻋﺘﻘ ﺎدات ﻡ ﺬهﺒﯽ‪/‬اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜ ﺸﺎن و در واﻗ ﻊ ﺑ ﺮاﯼ داﺷ ﺘﻦ ﺳ ﻬﻤﯽ در‬
‫ﻗﺪرت ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎﯼ ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ‪/‬دﻳﻨﯽ ﺑﺮاﯼ در ﻡﻨﮕﻨﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻡﻠﺖهﺎ ﻳ ﺎرﯼ ﻡ ﯽرﺳ ﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺠ ﺰ اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫ﻡﻬﺮﻩهﺎﻳﯽ در زﻧﺠﻴﺮه ﺎﯼ اﺳ ﺎرت ﻧﺎﺁﮔ ﺎﻩ ﻧﮕ ﺎﻩ داﺷ ﺘﻦ ﻡﻠ ﺖه ﺎ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﺷﺎﻧ ﺴﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت‬
‫رﺳﻴﺪن ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روزهﺎ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ رهﺎﻳﯽ اﻧﺴﺎنهﺎ‪ ،‬ﺕﻼش ﺑﺮاﯼ ﺁﮔﺎﻩ آﺮدن اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺡﻘﻮﻗﺸﺎن‬
‫و ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ اﻧﺴﺎنه ﺎ از ﺑﺎوره ﺎﯼ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﻳﯽ و ﺟﻬ ﺎن ﺳ ﻮﻡﯽ و دﻡ ﺪﻩﺷ ﺎن اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫هﻴﭻ درس ﺧﻮاﻧﺪﻩاﯼ را آﻪ در اﻳﻦ ﻡﺴﻴﺮ ﻧﻜﻮﺷﺪ‪ ،‬روﺷﻨﻔﻜﺮ و ﺁزادﻳﺨﻮاﻩ و دﻡﻮآﺮات و… ﻧﻤﯽﺕ ﻮان‬
‫ﻧﺎﻡﻴ ﺪ؛ اﻳ ﻦ روﻧ ﺪ را ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ دوران ﻡﻌﺎﺻ ﺮ ﻡ ﺎ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺑﺮﺁﻡ ﺪن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ در‬
‫اﻳﺮان ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ اﻳﺮاﻧﻴﺎن و ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬چﻨ ﻴﻦ اﻓ ﺮادﯼ‪ ،‬آ ﺴﺎﻧﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ه ﺮ وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ را ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳﻴﺪﻧ ﺸﺎن ﻡﺠ ﺎز ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ؛ ﺡﺘ ﺎ ﻳ ﺎرﯼ رﺳ ﺎﻧﺪن ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﻳﯽ‬
‫وﺡﺸﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ در اﻳﺮان و ﻃﺎﻟﺒﺎن در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن…‬

‫‪٧٨‬‬
 ‫ﭘﺮوژﻩ ﯼ ﮐﻬﻨﻪ ﯼ دوم ﺧﺮداد‬

‫اﻳﻦ ﻡﻄﻠﺐ را زﻡﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺘﻢ آﻪ هﻨ ﻮز “ﺧ ِﺮ” اﺻ ﻼﺡﺎت “ﻡ ﯽرﻓ ﺖ”‪ .‬اوﻟ ﻴﻦ ﺑ ﺎر در ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ‬
‫ﺕﻼش و ﺑﻌﺪ هﻢ در چﻨﺪﻳﻦ و چﻨﺪ ﺳﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ چﺎپ ﺷﺪ‪ .‬ﺕﺎ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﺧﻮدم دﻳﺪم‪ ،‬آﺴﯽ ﻧﻘ ﺪﯼ ﺑ ﺮ ﺁن‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ از ﺷﻴﻮﻩﯼ آﺎر و ﻧﻮع ردﻳﻒ آﺮدن اﻃﻼﻋﺎت ]![ راﺿﯽ ﺑﻮد‪ ،‬اﻡﺎ از اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫ﻡﻦ چﻴﺰ ﺕﺎزﻩاﯼ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن دوم ﺧ ﺮداد اراﺉ ﻪ ﻧﻜ ﺮدﻩ ﺑ ﻮدم‪ ،‬ﻧﺎراﺿ ﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺕ ﺼﻮر‬
‫ﻡﯽآﻨﻢ ﺑﯽ اﻧ ﺼﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ اﮔ ﺮ آ ﺴﯽ ﻡ ﺮا “ﻡ ﺘﻬﻢ” آﻨ ﺪ آ ﻪ چﻴ ﺰﯼ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺁﻟﺘﺮﻧ ﺎﺕﻴﻮ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ در ﺁﺳﺘﻴﻦ ﻧﺪارم‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻦ ﻧﻪ ﺡﺰﺑﯽ دارم‪ ،‬ﻧﻪ ﮔﺮوهﯽ و ﻧﻪ ﻡﯽﺧﻮاهﻢ آﺎر ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑﻜ ﻨﻢ‪ .‬در‬
‫آﺎره ﺎﻳﯽ از ﻧ ﻮع اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ آﺎره ﺎ ﻗ ﺮار ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﺴﯽ ﺑ ﺎزار اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎﺕﯽاﯼ را ﮔ ﺮم آﻨ ﺪ؛ اﻡ ﺎ ﻡ ﻦ ه ﻢ‬
‫اﻧﺪﻳ ﺸﻪاﯼ و ﺁرﻡ ﺎﻧﯽ دارم؛ اﻟﺒﺘ ﻪ ﻧ ﻪ ﺁرﻡ ﺎﻧﯽ ﻡﺘ ﺎﻓﻴﺰﻳﻜﯽ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺁرﻡ ﺎﻧﯽ آ ﺎﻡﻼ دم دﺳ ﺖ و دﺳ ﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻨﯽ؛ﺁرﻡﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﻬﺮﻩﻡﻨ ﺪ ﺷ ﺪن هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ از هﻤ ﻪﯼ دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﺑ ﺸﺮﯼ ﻳ ﺎ دﺳ ﺖ آ ﻢ در‬
‫ﻡﺴﻴﺮ اﻳﻦ ﺑﻬﺮﻩﻡﻨﺪﯼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ! ﺑﻪ ﺑﺎور ﻡﻦ هﻴﭻ دﺳﺘﺎورد ﺑﺸﺮﯼ ﻡﻨﻄﻘﻪاﯼ ﻧﻴﺴﺖ و ﺁزادﯼ و رﻓﺎﻩ‬
‫و اﻡﻨﻴﺖ و دﻡﻮآﺮاﺳﯽ ﺡﻖ ﻃﺒﻴﻌﯽ هﻤﻪﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺑﺮاﯼ زﻳﺴﺘﻦ در ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻡﺪرن و ﻡﺘﻤﺪن اﺳﺖ!‬

‫ﺳﺎل ‪ ١٣٧٥‬ﺑﺮاﯼ رژﻳﻢ ﺕﻬﺮان ﺳﺎل ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬اداﻡ ﻪﯼ روﻧ ﺪ آ ﺎر دادﮔ ﺎﻩ ﻡﻴﻜﻮﻧ ﻮس در‬
‫راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺻ ﺪور ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ دوﻟﺘ ﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ ﺟﺎه ﺎﯼ ﺑ ﺎرﻳﻜﯽ آ ﺸﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻡﺤﻜ ﻮم ﺷ ﺪن‬
‫ﻧﻔﺮات درﺟﻪ اول اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺁﻡﺮان ﺁن ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻓﺠﻴﻊ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ آ ﻪ در ﻧ ﻮع ﺧ ﻮد ﺑ ﯽﻧﻈﻴ ﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬دﻧﻴﺎ را ﺕﻜﺎن دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻴﺦ ﻋﻠﯽ اآﺒﺮ هﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ آﻪ ﺳﺎل ﭘﺎﻳ ﺎﻧﯽ ه ﺸﺖ ﺳ ﺎﻟﻪﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺟﻤﻬ ﻮرﯼاش را ﻡ ﯽﮔﺬراﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡ ﯽآﻮﺷ ﻴﺪ ﺑ ﺎ دﺳ ﺘﻜﺎرﯼ در ﻧ ﺺ ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ آ ﻪ‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ هﺮ رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﯼ را ﺕﻨﻬﺎ ﺑ ﻪ ‪ ٢‬دورﻩ ﻡﺤ ﺪود ﻡ ﯽآ ﺮد‪ ،‬ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ ﻗ ﺪرﺕﺶ را در‬
‫ﺳﻨﮓ و ﺳﻤﻨﺖ ﻓ ﺮو آﻨ ﺪ‪ .‬ﺷ ﻴﺦ رﻓ ﺴﻨﺠﺎن ﺧ ﻮاب رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﻡﻄﻠﻘ ﻪ و ﻡ ﺎداماﻟﻌﻤ ﺮﯼ از ﺳ ﻨﺦ‬
‫آﺸﻮر “دوﺳﺖ و ﺑﺮادر” ﺳﻮرﻳﻪ و ﭘﺮزﻳﺪﻧﺖ ﻡﺎداماﻟﻌﻤﺮ ﺁن ﺡﺎﻓﻆ اﺳﺪ را ﻡ ﯽدﻳ ﺪ! در چﻨ ﺪ ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮ‬
‫هﻢ ﺧﻮد را رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺑﻌﺪﯼ اﻳﺮان ﻡﻌﺮﻓﯽ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ آﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ روﺑ ﺮو ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻧ ﺺ ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ آ ﺸﻮرﺕﺎن چ ﻪ ﺧﻮاهﻴ ﺪ آ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﻟﺒﺨﻨ ﺪ آ ِﺞ ﻡﻌ ﺮوﻓﺶ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ :‬ﺁن ه ﻢ‬
‫درﺳﺖ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ آﺎره ﺎ در ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ اﻧﺠ ﺎم ﻡ ﯽﺷ ﺪ آ ﻪ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫دوﻟﺘﯽ آﻪ وزﻳ ﺮ اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻡﻨﻴ ﺘﺶ ﻋﻠ ﯽ ﻓﻼﺡﻴ ﺎن در ﺳﻠ ﺴﻠﻪ ﻗﺘ ﻞه ﺎ و ﺕﺮوره ﺎﯼ اﻳ ﻦ دورﻩ ﻧﻘ ﺸﯽ‬
‫ﺁﻡﺮاﻧﻪ داﺷﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻡﺎﺟﺮا ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺸﯽ آﻠﻴﺪﯼ اﻳﻔﺎ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬در دو دورﻩﯼ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺷ ﻴﺦ‪ ،‬دآﺘ ﺮ ﺷ ﺎهﭙﻮر ﺑﺨﺘﻴ ﺎر‪ ،‬ﻓﺮﻳ ﺪون ﻓﺮﺧ ﺰاد‪ ،‬دآﺘ ﺮ ﻋﺒ ﺪاﻟﺮﺡﻤﺎن ﻗﺎﺳ ﻤﻠﻮ و ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕ ﺮ از‬
‫ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﻼح آﻼم ﺑﻪ ﻡﺼﺎف اﻳﻦ ﻧﻈﺎم رﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺮور ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﺡﺘ ﺎ ﺑﺮﺧ ﯽ ﻋ ﺎﻡﻼن اﻳ ﻦ ﻗﺘ ﻞه ﺎ ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻮد ﺑ ﺎ زرﻧﮕ ﯽ ﺧﺎﺻ ﯽ از ﻡﻌﺮآ ﻪ ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ “ﭘﻨﺎهﻨﺪﻩ” ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬چﻨﺪ آﺸﻮر اروﭘﺎﻳﯽ در ﺟﺮﻳﺎن ﻡﺤﻜﻮﻡﻴﺖ اﻋﻀﺎﯼ دوﻟﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﺁﻡ ﺮﻳﻦ واﻗﻌ ﻪﯼ رﺳ ﺘﻮران ﻡﻴﻜﻮﻧ ﻮس‪ ،‬ﺳﻔﻴﺮهﺎﺷ ﺎن را از اﻳ ﺮان ﻓﺮاﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﺮان در‬
‫اﻳﺰوﻻﺳﻴﻮن “ﺑﯽﺳﺎﺑﻘﻪاﯼ” ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ﻡ ﯽﺑ ﺮد‪ .‬ﺡﺘ ﺎ ﺁن “روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ” آ ﻪ در دوران ‪ ٨‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺷﻴﺦ ﻋﻠﯽ اآﺒ ﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑﻬﺮﻡ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﺎوﻳﺰ “ﭘﺮاﮔﻤﺎﺕﻴ ﺴﺖ” ﺑ ﻮدن اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﺦ‪،‬‬
‫رﻓﺖ و ﺁﻡﺪﯼ را ﺑﻪ آﺸﻮر ﺁﻏﺎز آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻡﯽآﻮﺷﻴﺪﻧﺪ اﻓﺘﺘ ﺎح ه ﺮ روزﻩﯼ ﺳ ﺪﯼ و زدن آﻠﻨﮕ ﯽ‬

‫‪٧٩‬‬
‫در ه ﺮ ﺧﺮاﺑ ﻪاﯼ را روﻧ ﺪ ﺕﻮﺳ ﻌﻪﯼ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ و ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺕﻮﺳ ﻂ “اﻡﻴﺮآﺒﻴ ﺮ اﻳ ﺮان” و “ﺳ ﺮدار‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ” ]ﻳﺎ هﻤﺎن ﺷﻴﺦ رﻓﺴﻨﺠﺎن[ ﺟﺎ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬آﻢ و ﺑﻴﺶ ﺳﺮﺷﺎن ﭘﺎﺉﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫هﻴﺎهﻮﻳﯽ ﺑﺮﭘﺎ ﺑ ﻮد‪ .‬از ﻳﻜ ﺴﻮ اﻧ ﺰواﯼ ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ‪ ،‬از ﺳ ﻮﻳﯽ ﻡﺤﻜﻮﻡﻴ ﺖ ﻧﻔ ﺮات ﻃ ﺮاز اول‬
‫دوﻟ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ آ ﻪ در ﻋ ﺮف ﺡﻘ ﻮﻗﯽ ﻏﺮﺑ ﯽ دﻳﭙﻠﻤ ﺎت ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﻡ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ و اﻟﺰاﻡ ﺎ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫ﺕﻌﻘﻴﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻏﻮﻏﺎﻳﯽ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬از درون آﺸﻮر ﺟﻮاﻧﺎﻧﯽ ﺳﺮ ﺑﺮﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ از ﺧ ﻮد‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﻴﺎن ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ زه ﺮ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺟ ﺎر و ﺟﻨﺠ ﺎل را ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬در چﻨ ﺪ ﻧ ﺸﺮﻳﻪ ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ زدن‬
‫ﺡﺮفهﺎﻳﯽ آﺮدﻧﺪ آﻪ ﺕﺎ ﺁن ﺕﺎرﻳﺦ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ زﺑﺎن راﻧﺪ ِن ‪ %٠١‬ﺁنهﻢ ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎ ﺑ ﻪ ﺻ ﻼﺑﻪ آ ﺸﻴﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دوران هﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪﯼ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺷﻴﺦ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺧ ﻮد ﻧﺰدﻳ ﻚ ﻡ ﯽﺷ ﺪ و در ﺟﺮﻳ ﺎن هﻤ ﺎن‬
‫اﻋﺘﺮاﺿﺎت و دﻋﻮاهﺎﯼ ﻗﺪرت در درو ِن ﻧﻈﺎم ﺑﻮد آﻪ رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﯼ وﻗﺖ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ را هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎل ‪ ١٣٦٨‬و ﭘﺲ از ﻡﺮگ ﺳﻴﺪروح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ دﺳﺘﻜﺎرﯼ آﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ٨٠٠‬ﻧﻔﺮﯼ آﻪ در ﺁن ﺑﻠﺒﺸﻮ ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت هﻔﺘﻤﻴﻦ دور رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺙﺒ ﺖ ﻧ ﺎم آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬هﻤﮕﻴﺸﺎن ﺑﺠﺰ ‪ ١٠‬ﻧﻔﺮ ﻡﺸﻤﻮل ﻗﺎﻧﻮن ﻋﺎم ﻧﻈﺎرت اﺳﺘﺼﻮاﺑﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ و از ﺻ ﺤﻨﻪﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت‬
‫ﺡﺬف‪ .‬چﻨﺪ ﺧﺎﻧ ِﻢ ﺑﺎ چﺎدر و چﺎﻗﭽﻮر هﻢ در ﻡﻴ ﺎن ﺁن ‪ ٨٠٠‬ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﺮ ﺧ ﻮردﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ دﺧﺘ ﺮ ﺁﻳ ﺖاﷲ‬
‫ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ه ﻢ ﺧ ﻮد را ﻧ ﺎﻡﺰد اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬در ﺑﺮﺧ ﯽ ﻧ ﺸﺮﻳﺎت‬
‫زﻧﺎﻧﻪ آﻪ در اﻳﻦ دوران ﻡﯽرﻓﺘﻨﺪ ﺕﺎ ﺟﺎﻧﯽ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺤﺚ در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ واژﻩﯼ “رﺟ ﻞ” در ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫ﺑ ﻮد‪ .‬اوﺿ ﺎع ﺟﻨﺠ ﺎﻟﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺧﻴﻠ ﯽ ﺟﻨﺠ ﺎﻟﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬از ﻧﺨ ﺴﺖ وزﻳ ﺮ دوران ﺟﻨ ﮓ ﺁﻗ ﺎﯼ ﻡﻬﻨ ﺪس ﺳ ﻴﺪ‬
‫ﺡﺴﻴﻦ ﻡﻮﺳﻮﯼ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد او هﻢ در اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺷ ﺮآﺖ آﻨ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ او ـ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﻃﻨﺰﻧﻮﻳ ﺴﯽ ﻡ ﺪته ﺎ ﺑ ﻮد ﺕ ﺼﻮﻳﺮ داﺷ ﺖ وﻟ ﯽ ﺻ ﺪا ﻧﺪاﺷ ﺖ ـ از ﺷ ﺮآﺖ در اﻳ ﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت‬
‫اﺳﺘﻨﻜﺎف آﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز ه ﻢ ﻡﻌﻠ ﻮم ﺑ ﻮد آ ﻪ ‪ ٨‬ﻧ ﺎﻡﺰ ِد از ‪ ١٠٠١‬ﻓﻴﻠﺘ ﺮ رد ﺷ ﺪﻩﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ‪ ،‬در آﻨﺎر ﺡﺠﺖاﻻﺳﻼم ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬وزﻳ ﺮ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ ارﺷ ﺎد اﺳ ﻼﻡﯽ دوﻟ ﺖ ﺷ ﻴﺦ ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﺲ هﻤ ﺎن زﻡ ﺎن‬ ‫اآﺒ ﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑﻬﺮﻡ ﺎﻧﯽ‪ ،‬و ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻋﻠ ﯽ اآﺒ ﺮ ﻧ ﺎﻃﻖ ﻧ ﻮرﯼ رﺉ ﻴﺲ ﻡﺠﻠ ِ‬
‫ﺷﻮراﯼ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاﯼ دآﻮراﺳﻴﻮن ﺟﻌﺒﻪﯼ رﻧﮕﯽ ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ‬
‫ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫در هﻤ ﻴﻦ دوران آﻠ ﯽ ﺟﺮﻳ ﺎن و ﺡ ﺰب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ از زﻳ ِﺮ زﻡ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺰ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬آﻠ ﯽ ﻧ ﺸﺮﻳﻪ و‬
‫ﻡﺠﻠ ﻪ اﺟ ﺎزﻩﯼ اﻧﺘ ﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬اوﺿ ﺎع ﺧﻴﻠ ﯽ هﻴﺠ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ه ﺮ چ ﻪ دوم ﺧ ﺮداد و روز اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت‬
‫ﻧﺰدﻳ ﻚﺕ ﺮ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ ،‬داﺳ ﺘﺎن‪ ،‬اﻟﺘﻬ ﺎب ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﻡ ﯽﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﺡﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم ﺧ ﺎﺕﻤﯽ از ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡ ﺪﻧﯽ و‬
‫ﺕﻮﺳﻌﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺁزادﯼ و ﺁزادﯼه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮﯼ ﻓﺮهﻨ ﮓه ﺎ ﺳ ﺨﻦ ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ‪ .‬ﺁﻳ ﺖاﷲ‬
‫ﻧﺎﻃﻖ ﻧﻮرﯼ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺷﻌﺎر ﺕﺎزﻩ در ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ آﻪ ﺕﺎ ﺁن زﻡ ﺎن ﺡﻜ ﻢ ﺕ ﺎﺑﻮ را داﺷ ﺖ‪،‬‬
‫ﭘﺎك ﻡﺎت ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در هﻤﻴﻦ ﮔﻴﺮودار ﺑﻮد آﻪ رهﺒﺮ ـ ﺧﻮد ـ ﺑﻪ ﻡﻴﺪان ﺁﻡﺪ و ﺑ ﺮ ﺧ ﻼف ﻧ ﺺ ﺻ ﺮﻳﺢ‬
‫ﺖ ﻏﻴﺮﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ]اﻧﮕ ﺎر ﺑﻘﻴ ﻪﯼ آﺎرهﺎﺷ ﺎن‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ از ﺁﻳﺖاﷲ ﻧﺎﻃﻖ ﻧﻮرﯼ ﺡﻤﺎﻳﺖ آﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺡﻤﺎﻳ ٍ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻮد![ ﺟﻮاﻧﺎن و ﺑﻪ وﻳ ﮋﻩ زﻧ ﺎن اﻳ ﺮان را آ ﻪ ﻃ ﯽ ‪ ١٩‬ﺳ ﺎل در ﻡﻨﮕﻨ ﻪﯼ رادﻳﻜﺎﻟﻴ ﺴﻢ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﻡﺠﺎﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﻨﻔﺲ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﻴﺪان آﺸﺎﻧﺪ‪ .‬از اﻗﺼﺎ ﻧﻘﺎط ﺟﻬ ﺎن ﺧﺒﺮﻧﮕ ﺎر و روزﻧﺎﻡ ﻪ‬
‫ﻧﮕﺎر و ﻋﻜﺎس ﺑﻪ اﻳﺮان ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﻡ ﺼﺎﺡﺒﻪ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ در وﺻ ﻒ رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫آﻪ ﺁﻡﺪﻩ ﺑﻮد ﺕﺎ هﻤﻪ چﻴﺰ را و ﺡﺘﺎ ﺷ ﺮﺑﺖ ﺳ ﻴﺎﻩ ﺳ ﺮﻓﻪ را ﻗ ﺴﻤﺖ آﻨ ﺪ و ﻗ ﺪش از چﻨ ﺎر ﺡﻴ ﺎط ﺧﺎﻧ ﻪﯼ‬
‫“ﻡﺶ ﻗﺎﺳﻢ” هﻢ ﺑﻠﻨﺪﺕﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺡﺮف ﻡﯽزدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺮف ﻏﻮﻏﺎ ﺑﻮد‪ .‬از اروﭘﺎ ﻳﻜﯽ هﺮ ﺷﺐ ﻡﺼﺎﺡﺒﻪﯼ‬
‫رادﻳﻮﻳﯽ ﻡﯽآﺮد و از روﯼ اﺧﺒﺎرﯼ آﻪ از اﻳ ﺮان ﺑ ﺮاش ﻓ ﺎآﺲ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ ،‬ﺕﺤﻠﻴ ﻞه ﺎﯼ ﺕ ﺎزﻩاﯼ ﻡ ﯽداد‪.‬‬
‫ﻋﺼﺮ ﻧﻮﻳﻨﯽ در اﻳﺮان ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ ﺑﻮد؛ ﻋ ﺼﺮ دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ‪ ،‬رﻓ ﺎﻩ و ﺧﻴﻠ ﯽ چﻴﺰه ﺎﯼ‬
‫دﻳﮕﺮ‪ .‬ﻋﺼﺮ اﺕﻮﭘﻴﺎ ﺳﺎزﯼ و ﻡﺪﻳﻨﻪﯼ ﻓﺎﺿﻠﻪ ﺳﺎزﯼ دوﺑ ﺎرﻩ اوج ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬هﻴ ﺎهﻮﯼ اﻳ ﻦ دوران را‬
‫ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﺎ هﻴ ﺎهﻮﯼ ﺧﺒﺮﻧﮕ ﺎران ﻏﺮﺑ ﯽ از ﺑ ﯽ ﺑ ﯽ ﺳ ﯽ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺕ ﺎ رادﻳﻮه ﺎ و ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮنه ﺎﯼ‬

‫‪٨٠‬‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ و ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ و ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ و اﻡﺮﻳﻜﺎﻳﯽ در هﻨﮕﺎم اﻗﺎﻡﺖ ﺳﻪ ﻡﺎهﻪﯼ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در زﻳ ﺮ‬
‫درﺧﺖ ﺳﻴﺒﯽ در “ﻧﻮﻓﻞ ﻟﻮ ﺷﺎﺕﻮ”ﯼ ﭘﺎرﻳﺲ ﻡﻘﺎﻳﺴﻪ آ ﺮد‪ .‬هﻤ ﻪ هﻴﺠ ﺎن زدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬هﻤ ﻪ ﻡﻨﺘﻈ ﺮ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫دﻧﻴﺎ را ﺟﻨﺠﺎل اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت هﻔﺘﻤﻴﻦ دور رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ در اﻳﺮان ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﯽ آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽ ﺳ ﻨﮓ‬
‫اﺻﻼﺡﺎت و دﻡﻮآﺮاﺳﯽ را در دوران رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﻳﻦ ﺡﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻪ ﻡ ﯽزد‪ ،‬ﻡ ﺪﻋﯽ‬
‫ﺑﻮد آﻪ در ﺑﻴﻦ هﻤﻪﯼ ﻃﻴﻒه ﺎ و ﺻ ﻨﻒه ﺎ ﺁدمه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮﻧﯽ وﺟ ﻮد دارﻧ ﺪ و ﺁﻗ ﺎﯼ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ در ﻡﻴ ﺎن‬
‫ﻋﻤﺎﻡﻪداران از ﺁن “ﺧﻮب ﺧﻮﺑﺎش” اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼب ﻋﺠﻴﺒﯽ در ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺟ ﻮانه ﺎ در ﺕﻬ ﺮان ﺳ ﻮار‬
‫ﺑﺮ اﺕﻮﻡﺒﻴﻞهﺎﯼ ﺑﻌﻀﺎ روﺑﺎز وﻳﺮاژ ﻡﯽدادﻧﺪ و ﻡﺮدم را ﺑﻪ ﺷ ﺮآﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﺕﺮﻏﻴ ﺐ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫از ﺧﻮدﺷ ﺎن آ ﻪ ﻡ ﯽﭘﺮﺳ ﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺡﻤﺎﻳ ﺖ از ﺡﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم را ده ﻦ آﺠ ﯽاﯼ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎﻡﺰ ِد رهﺒ ﺮ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ‬
‫ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ هﻢ ﺁرزو ﻡﯽآﺮدﻧﺪ روزﯼ رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﻏﻴﺮﻡﻌﻤﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ!‬
‫دوم ﺧ ﺮداد ﻓ ﺮا رﺳ ﻴﺪ‪ .‬رادﻳﻮه ﺎ و ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮنه ﺎ ﻟﺤﻈ ﻪاﯼ از آ ﺎر ﻧﻤ ﯽاﻓﺘﺎدﻧ ﺪ‪ .‬ﻡﺠﻠ ﻪه ﺎ و‬
‫روزﻧﺎﻡﻪهﺎ هﯽ آﺎﻏﺬ ﺳﻴﺎﻩ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ه ﯽ ﻋﻜ ﺲ ﻡ ﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ه ﯽ ﻡ ﺼﺎﺡﺒﻪ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ه ﯽ ﺟﻨﺠ ﺎل‬
‫ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬هﯽ ﺷﻠﻮغ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ؛ ﺕﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ زﻡﺎن ﺧﻮاﻧﺪن راﯼهﺎ ﻓﺮارﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻧ ﺎﻡﺰد اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎﺕﯽ ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ وﻟ ﯽ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﺎ ﺕﻔ ﺎوت‬
‫ﺳﻬﻤﮕﻴﻨﯽ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪ .‬ﺑﻴﺴﺖ ﻡﻴﻠﻴ ﻮن راﯼ‪ ،‬ﻧ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﻴﺶ از ﺑﻴ ﺴﺖ ﻡﻴﻠﻴ ﻮن راﯼ ﺑ ﻪ ﭘ ﺎﯼ‬
‫ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﺳﻴﺪ اردآﺎن رواﻧﻪﯼ ﺻﻨﺪوقهﺎﯼ راﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘ ﺎرﻩاﯼ آ ﻪ ﻡ ﺪته ﺎ ﺑ ﻮد در ﻏ ﺮب ﺧﺮﺟ ﺸﺎن را از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺟ ﺪا آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺮﻡﺴﺎراﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ هﻢ ﺳﺮاﻓﺮازاﻧﻪ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺡﺠﺖاﻻﺳﻼ ِم ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮﯼ ﺕﻤ ﺪنه ﺎ راﯼ دادﻧ ﺪ‪.‬‬
‫اوﺿﺎع ﺧﻴﻠﯽ ﺷﻠﻮغ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻡﻴﺎن اﻟﺒﺘ ﻪ داﺳ ﺘﺎن ﻡﻴﻜﻮﻧ ﻮس آﻤﺮﻧ ﮓ و آﻤﺮﻧ ﮓﺕ ﺮ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ‬
‫دوﻟﺖ ﺁﻗﺎﯼ ﺧﺎﺕﻤﯽ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻧﻤﺎﻳﺶه ﺎﻳﯽ در آ ﺸﺎآﺶ اﻧﺘﺨ ﺎب وزﻳ ﺮان ﭘ ﻴﺶ ﺁﻡ ﺪ‪ .‬ﻳﻜ ﯽ از اﻳ ﻦ‬
‫ﻃﺮف ﻡﯽآﺸﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻜﯽ از ﺁن ﻃﺮف‪ .‬ﻳﻜﯽ از ﺳﻴﻨﻪ چﺎآﺎن درﺟ ﻪ اول رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ از اﻳ ﻦ ﺳ ﻮ ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﻨﺎب ﺧﻂ ﻡ ﯽداد‪ :‬اﮔ ﺮ ﺷ ﻴﺦ ﻡﺤﻤ ﺪ ﻳ ﺰدﯼ را از ﺑ ﺎﻻﯼ ﻗ ﻮﻩﯼ ﻗ ﻀﺎﺉﻴﻪ آﻨ ﺎر ﺑﮕﺬارﻳ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﺮان ﺑﻬ ﺸﺖ‬
‫ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺟ ﻮاد ﻻرﻳﺠ ﺎﻧﯽ را از ﺳ ِﺮ ﺻ ﺪا و ﺳ ﻴﻤﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑﺮدارﻳ ﺪ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﺁزادﯼه ﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ “ﻗﻠﭙ ﯽ” ﻡ ﯽﭘ ﺮد در داﻡ ﻦ رﺳ ﺎﻧﻪه ﺎﯼ اﻳ ﺮان‪ .‬آﺸﺎآ ﺸﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻳﻜ ﯽ از اﻳ ﻦ ﺳ ﻮ‬
‫ﻡﯽآﺸﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻜﯽ از ﺁن ﺳﻮ‪.‬‬
‫ﻳﻜﯽ‪/‬دو ﺧﺎﻧﻢ اﻳﺮاﻧﯽ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ در ﻏﺮب را‪ ،‬ﻃﺮح ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻡﻴﺪان آﺸﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻨﺎن رﻓﺘﺎر ﻡﺮدﺳﺎﻻر و زن ﺳﺘﻴﺰ اﺳﻼﻡﯽ را ﻡﺘﻤﺪﻧﺎﻧ ﻪ و هﻮﺷ ﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺕﺌ ﻮرﻳﺰﻩ‬
‫ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ “دوﺳ ﺘﺎن و ﺳ ﻴﻨﻪ چﺎآ ﺎن ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ!” در ﻡﻴ ﺎن زﻧ ﺎن ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫دروﻧﻤ ﺮز‪ ،‬ﻡﺠﺘﻬ ﺪﻳﻦ ﻡ ﻮﻧﺜﯽ آ ﺸﻒ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺧﻴ ﺎل داﺷ ﺘﻨﺪ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺷ ﺮﻋﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را‬
‫ﺕﻔﺴﻴﺮﯼ زﻧﺎﻧﻪ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﻻﺑﺪ ﺳﻄﺢ ﺡﻘﻮق زﻧﺎن را در اﻳﺮان ﺑﻪ ﺳ ﻄﺢ ﺡﻘ ﻮق دوﺑﻠ ﻪﯼ ﻡ ﺮدان ﻡ ﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ! در هﻤﻴﻦ ﺑﻠﺒﺸﻮ ﺑﻮد آﻪ ﻧﺸﺮﻳﺎت ﺟﺎﻡﻌﻪ و ﻧﺸﺎط و ﺕﻮس و ﺻﺒﺢ و ﺳﻼم و زن و ﺧﻴﻠﯽه ﺎﯼ‬
‫ﻒ ﭘ ﺲ از اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦ‬‫دﻳﮕﺮ از زﻳ ِﺮ زﻡﻴﻦ ﺳﺒﺰ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﺎت هﻤﺎﻧﻨﺪ دوران ﺧﺮوﺷ ﭽ ٍ‬
‫در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت ﺷ ﻴﺦ رﻓ ﺴﻨﺠﺎن اﻓ ﺸﺎﮔﺮﯼه ﺎ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎﺑ ﺎن ﺧﺎآ ﺴﺘﺮﯼ و ﻋﺎﻟﻴﺠﻨﺎﺑ ﺎن‬
‫ﺳﺮﺧﭙﻮش رﺳﻮا ﻡﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ه ﺮ روز ﺧﺒﺮه ﺎﻳﯽ‪ ،‬ه ﺮ روز ﺷ ﺎﻳﻌﻪه ﺎﻳﯽ‪ ،‬ه ﺮ روز ﺟﻨﺠ ﺎﻟﯽ‪ ،‬و در اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﻴﺎن هﺮ روز ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﺎﻧﯽ ﻇﻬ ﻮر ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻓﺎﺻ ﻠﻪه ﺎﻳﯽ آﻮﺕ ﺎﻩ ﻧﺮدﺑ ﺎم از زﻳ ﺮ ﭘﺎهﺎﺷ ﺎن آ ﺸﻴﺪﻩ‬
‫ﻡﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫درﺳﺖ در هﻤﻴﻦ دوران اﺳ ﺖ آ ﻪ روﻳ ﺎﯼ اﺉ ﺘﻼف ﺑ ﺰرگ ﺑ ﻪ ذه ِﻦ ﺕﻴ ﺰ ﺑﺮﺧ ﯽ دوﻟﺘﻤ ﺮدان‬
‫ﺖ اﺻﻼﺡﺎت ﻡﯽرﺳﺪ‪ .‬درﺳﺖ در هﻤﻴﻦ دوران اﺳﺖ آﻪ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺑ ﻴﻦ “ﻗﻬﺮﻡﺎﻧ ﺎن” درون آ ﺸﻮر‬ ‫دوﻟ ٍ‬
‫و “روﺷﻨﻔﻜﺮان” ﺑﻴﺮون از آﺸﻮر ﻧﻀﺞ ﻡﯽﮔﻴ ﺮد‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻋﻠﻨ ﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ﺧﺠ ﺎﻟﺘﯽ در ﺑ ﻴﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺖ ﺑﺨﺖ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﺑ ﺎ‬ ‫هﻤﻪ ﺑﺮاﯼ هﻤﺮاهﯽ و هﻤﮕﺎﻡﯽ و هﻤﻜﺎرﯼ و هﻤﻴﺎرﯼ و هﻤﭙﺎﻳﯽ ﺑﺎ دوﻟ ٍ‬

‫‪٨١‬‬
 ‫هﻢ ﻡﺴﺎﺑﻘﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ﺑ ﻪ رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺻ ﻼﺡﺎت ﺧ ﻂ ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ و ﺑﻘﻴ ﻪﯼ داﺳ ﺘﺎنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫هﻤﻪﻡﺎن آﻢ و ﺑﻴﺶ ﻡﯽداﻧﻴﻢ!!‬
‫در هﻤﻴﻦ دوران ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﻇﻬﻮر ﻡﯽآﻨﻨﺪ آﻪ ﺑﻠﻨ ﺪﮔﻮهﺎﻳﯽ در‬
‫ﺧﺎرج از آ ﺸﻮر دارﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﺑ ﺎن آ ﻪ هﻤﮕ ﯽ از “رﺟ ﺎل” ﻃ ﺮاز اول و دوم ﺑﻴ ﺴﺖ ﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﺳ ﭙﺮﯼ‬
‫ﺷﺪﻩﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن ﻓﻴﻠﺴﻮف و داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ از ﺁب در ﻡ ﯽﺁﻳﻨ ﺪ‪ .‬ﺁﻧ ﺎﻧﯽ‬
‫آ ﻪ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻡﻨﻴ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ و ﻡ ﺴﺌﻮل ﺁن هﻤ ﻪ ﻗﺘ ﻞ و ﺡ ﺮق و‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎر و ﻡﺮگ و ﺡﺬف و آﺸﺘﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن در هﻴﺌﺖ ﻓﻴﻠ ﺴﻮﻓﺎن و داﻧ ﺸﻤﻨﺪان و ﻃﻨﺰﻧﻮﻳ ﺴﺎن و‬
‫ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎ و ﻓﻴﻠﻤ ﺴﺎزان و ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن و ﺷ ﺎﻋﺮان ﭘﺎآﺒ ﺎز و ﻗﻬﺮﻡ ﺎن از ﺳ ﻮﯼ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮان‬
‫ﺑﺮوﻧﻤﺮز” هﯽ ﺑﺎد ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ و هﯽ ﺑﺎد ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺑ ﺎﻟﻨﯽ ﺑ ﻪ ه ﻮا ﻡ ﯽرود‪.‬‬
‫آﺎر ﺑﺮوﻧﻤﺮزﯼهﺎ در دﻡﻴﺪن ﺑﻪ د ِم ﺡ ﻀﺮت ﺧ ﺎﺕﻤﯽ دﻳ ﺪﻧﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤﮕ ﯽﺷ ﺎن ﺑ ﺎ روﻳ ﺎﯼ اﻳ ﻦ رﺉ ﻴﺲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺑﻪ ﺧﻮاب ﻡﯽروﻧﺪ و ﺑ ﺎ ﻋ ﺸﻖ هﻤ ﺎن رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧﻨ ﺪا ِن اﺻ ﻼحﻃﻠ ﺐ از ﺧ ﻮاب ﻧ ﺎز‬
‫دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﺁزادﯼ و رﻓﺮﻡﺎﺳﻴﻮن اﺳﻼﻡﻴﺸﺎن ﺑﻴﺪار ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ!‬
‫هﻨﻮز اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ در ﺡﺎل ﺕﺮاش دادن ﺑﺖ ﻋﻴﺎرﺷ ﺎن ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻳ ﻚﺑ ﺎرﻩ ﺧﺒ ﺮﯼ از درون‬
‫هﻤﻪ را ﮔﻴﺞ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﯼ ﭘﺮواﻧﻪﯼ اﺳﻜﻨﺪرﯼ و دارﻳﻮش ﻓﺮوهﺮ ﺡﻤﻠﻪ ﺷﺪﻩ و اﻳﺸﺎن را ﺳ ﻼﺧﯽ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬چﻪ اﻓﺘﻀﺎﺡﯽ!؟ ﺡﺎﻻ چﻪ ﻡﻮﻗﻊ اﻳﻦ آﺎرهﺎﺳﺖ؟! ﺻ ﺒﺮ ﻡ ﯽآﺮدﻳ ﺪ چﻨ ﺪ ﺻ ﺒﺎﺡﯽ دﻳﮕ ﺮ‪ .‬ﺁﺧ ﺮ‬
‫ﻡﺎ هﻨﻮز داﺷﺘﻴﻢ ﺡﻼوت رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ را زﻳ ﺮ زﺑﺎﻧﻤ ﺎن ﻡﺰﻡ ﺰﻩ ﻡ ﯽآ ﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻬ ﺎر ﭘ ﺮاگ ]ﺑﺒﺨ ﺸﻴﺪ‬
‫ﺕﻬﺮان[ را ﺧﺮاب ﻧﻜﻨﻴﺪ‪“ .‬روﺷﻨﻔﻜﺮان ﺑﺮوﻧﻤﺮزﯼ” آﺎﺳﻪﯼ “چﻪ آ ﻨﻢ؟” را دﺳﺘ ﺸﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ و ﻧﺸ ﺴﺖ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺳﻤﻴﻨﺎر ﺑﺮﮔﺰار آﺮدﻧﺪ و ﻡﺬاآﺮﻩ آﺮدﻧﺪ و ﻡﺼﺎﺡﺒﻪ آﺮدﻧ ﺪ و ﺟﻠ ﺴﻪ ﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ و ﮔﻔ ﺖ و ﮔ ﻮ‬
‫آﺮدﻧﺪ و ﻡﻘﺎﻟ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻨﺪ و ﻧﻮﺷ ﺘﻨﺪ و ﻧﻮﺷ ﺘﻨﺪ و ﻧﻮﺷ ﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨ ﺪ و ﮔﻔﺘﻨ ﺪ آ ﻪ‪ …:‬ﺑﻠ ﻪ… اﻳ ﻦ آ ﺎر‪ ،‬آ ﺎ ِر‬
‫ﺖ اﻳﻦ ﺳﻮﯼ ﻡﺮز‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎن در‬ ‫ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻳﺎل ﻗﺘﻞهﺎ ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺖ و اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋ ٍ‬
‫ﺡ ﺎل چﺎﻟ ﻪ آﻨ ﺪن ﺑ ﻴﻦ دو ﺟﻨ ﺎح ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬چ ﻪ آ ﺎر ﺳ ﺨﺘﯽ! ﺑﻴﭽ ﺎرﻩه ﺎ ﺑﻌ ﻀﯽ وﻗ ﺖه ﺎ ﮔﻴ ﺮ‬
‫ﻡﯽاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎ داﺷﺘﻨﺪ و هﻤﺎن ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﺷﺎن در ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ آ ﺸﺎﻧﺪن ﻡﺒ ﺎرزات ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‬
‫در ‪ ٥٠‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺎ هﻢ ﺑ ﻪ آﺎرﺷ ﺎن ﺁﻡ ﺪ‪ .‬ﻡ ﯽرﻓﺘﻨ ﺪ آ ﻪ ﺕﺠﺮﺑ ﻪهﺎﺷ ﺎن را ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﻬﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺪل آﻨﻨﺪ و آﺮدﻧﺪ‪ .‬و چﻪ ﻧﻴﻜﻮ!‬
‫ﻡﺮدم اﻡﻴﺪوار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻡﻴﺪوارﯼ از ﺳﻮﯼ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮان” ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮرﯼ داﻡ ﻦ زدﻩ‬
‫ﻡﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺪت داﻡﻦ زدﻩ ﻡﯽﺷﺪ‪ .‬آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ ‪ ٤‬ﺳﺎل اول رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬آﻠ ﯽ‬
‫آﺎﻏ ٍﺬ ﺳﻴﺎﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ـ ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ـ آﻪ هﺮ آﺪام ﻋﻤﺮ چﻨﺪ ﻡﺎهﻪاﯼ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ه ﻢ ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﻡﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﺮ روز روزﻧﺎﻡﻪ و ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﺕ ﺎزﻩاﯼ اﺟ ﺎزﻩﯼ چ ﺎپ ﻡ ﯽﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﺟﻨﺠ ﺎﻟﯽ ﻡ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺑﻌ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﻡﯽرﻓﺖ ﺧﺴﺘﻪ آﻨﻨﺪﻩ و ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺕﻌﻄﻴﻞ ﻡﯽﺷﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ دوران آﻠ ﯽ ﻗﻬﺮﻡ ﺎن از ﻡﻴ ﺎن هﻤ ﻴﻦ‬
‫روزﻧﺎﻡﻪﻧﮕﺎران ﺕﺎزﻩ آ ﺎر آ ﻪ در ﺁﻏ ﺎز ﭘ ﺎﻳﮕﻴﺮﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ه ﺮ ﻳ ﻚ ﻋﻨ ﻮان ﻧ ﺎن و ﺁب دار و‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻮدارﯼ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻇﻬﻮر آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺡﺎﻡﻴ ﺎن ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﯼ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن داﺧﻠ ﯽ ﺟﻨﺠ ﺎﻟﯽ‪ ،‬در ﺕﻘ ﺴﻴﻢ‬
‫آﺎرﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﮔﻤﺎردﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻋﻤﺎل ﺟﻨﺎح اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ‬
‫ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ اﻳ ﺸﺎن آ ﻪ آ ﺎرﯼ ﻧﻤ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺡ ﺮف ﻡ ﯽزﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺟﻨﺠ ﺎل ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺷ ﻌﺎر‬
‫ﻡﯽدادﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﻡﯽرﻓﺘﻨﺪ در ﺧﺎﻧﻪهﺎﺷﺎن ﺑﺎ روﻳﺎﯼ ﺕﺪاوم ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﯽﺧﻔﺘﻨﺪ و ﺑ ﺎز روز از ﻧ ﻮ‬
‫و “روزﯼهﺎﯼ آﻼن” از ﻧﻮ!‬
‫هﻤ ﺎن ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ در ﺁﻏ ﺎز ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن اﺳﻼﻡﻴ ﺴﺖه ﺎ در اﻳ ﺮان‪ ،‬از اﺷ ﻐﺎل‬
‫ﺳﻔﺎرت آﺸﻮر اﻳﺎﻻت ﻡﺘﺤﺪﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺡﺮآﺖ ﺿﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﻡﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻳﺎد آﺮدﻩ و اﻳﺸﺎن را ﺑﺎد‬
‫ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬از ﻡﻘ ﺮ ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﻴ ﺸﺎن در ﻏ ﺮب‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ را و ﺷ ﻬﺮدار ﺕﻬ ﺮان را و‬
‫روزﻧﺎﻡﻪﯼ ﻧﺸﺎط را و روزﻧﺎﻡﻪﯼ ﺟﺎﻡﻌﻪ را و ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺷﻤﺲاﻟﻮاﻋﻈﻴﻦ را و ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒﺎر را و ﻡﻮﺳﻮﯼ‬

‫‪٨٢‬‬
‫ﺧﻮﺉﻴﻨﯽهﺎ را و ﺳﻌﻴﺪ ﺡﺠﺎرﻳﺎن را و ﺟﻼﻳ ﯽ ﭘ ﻮر را و ﻡﺤ ﺴﻦ ﺳ ﺎزﮔﺎرا را و ﻡﺠﺘﻬ ﺪ ﺷﺒ ﺴﺘﺮﯼ را و‬
‫ﺧﻴﻠﯽهﺎﯼ دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﻋﺮش اﻋﻼ ﻡﯽﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪﯼ اﻳﺸﺎن ﺳﺨﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎﻩ ﻡﯽﺑﺎﻳﺪ ﺡﺮفهﺎﻳﯽ ﺑﺰﻧﻨﺪ‬
‫آﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ دروﻧﻤﺮزﯼ ﻳﺎدش ﻡﯽرﻓﺖ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬هﺮچﻪ ﺑﻪ ذهﻦ ﺁﻧﺎن ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ ﻋﻨﻮان ﻡﯽﺷﺪ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ ﺕﻔﺴﻴﺮ و ﺕﻌﺒﻴﺮ و ﺕﺎوﻳﻞ و ﺕﻮﺟﻴﻪ ﻡﯽﺷﺪ‪ .‬آﻤ ﺪﯼ ﺁن آ ﻪ ﺷ ﻌﺎرهﺎﻳﯽ را آ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻘﻞ ﺁن ﻃﺮﻓﯽهﺎ ﻧﻤﯽرﺳﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦهﺎ در دهﻨﺸﺎن ﻡﯽﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬دﻳ ﻮار ﺡﺎﺷ ﺎ ﺑﻠﻨ ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬هﻨ ﻮز ه ﻢ ﺑﻠﻨ ﺪ‬
‫اﺳﺖ!‬
‫“روﺷ ﻨﻔﻜﺮان” ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ در اﻳ ﻦ روزه ﺎ ﺑ ﺎ ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺑ ﻪ ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ ﻋﺰﻳﺰﺷ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫چﻨﺪﻡﻴﻦ ﺑﺎر‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﺑ ﻪ داﻡ ﺎن ﻡﺘ ﻮﻟﯽ دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ دﻳﻨ ﯽ و رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ آ ﻪ در اوﻟ ﻴﻦ دورﻩﯼ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﺶ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻗﺘﻞهﺎﯼ زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ اﺕﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪“ .‬ﻡﺎم ﻡﻴﻬﻦ اﺳﻼﻡﯽ” ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ‬
‫اﻳﺸﺎن ﭘﺮﭘﺮ ﻡﯽزد‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ از هﻤﻴﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان ﮔﺮﻳﺨﺘﻨﺪ و ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﻳﻜ ﯽ‪/‬دوﺕﺎﺷ ﺎن ه ﻢ ﺷ ﻜﺎر ﻳ ﻚ‬
‫ﻡﺤﻔﻞ ﭘﺮﺳﻨﻠﯽ وزارتﺧﺎﻧ ﻪﯼ دوﻟﺘ ﯽ اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻡﻨﻴ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑ ﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم “ﭘﺮوژﻩﯼ آ ﺸﺘﺎر درﻡ ﺎﻧﯽ” اﻋﺘ ﺮاف آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ ﻡﮕ ﺮ ﻡ ﯽﺷ ﺪ از ﭘ ﺲ ﺡﺎﻡﻴ ﺎن ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﯼ‬
‫ﺟﻨﺎح اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﺑﺮﺁﻡﺪ؟! هﺮآﺪام ﻳ ﻚ ﺧ ﺮوار ﺕﻮﺟﻴ ﻪ و ﺕﻔ ﺴﻴﺮ و ﺕﺎوﻳ ﻞ در چﻨﺘ ﻪ داﺷ ﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺎزﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺒ ﺮا ﺟﻠ ﻮﻩ دادن رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﻳ ﺸﺎن از ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻗﺘ ﻞه ﺎﯼ زﻧﺠﻴ ﺮﻩاﯼ‪ ،‬دﺳ ﺘﻪ‬
‫ﺟﻤﻌﯽ هﻤﻪﯼ ﮔﻨﺎﻩهﺎ را ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدن رهﺒ ﺮ و ﺷ ﻴﺦ رﻓ ﺴﻨﺠﺎن ﻡ ﯽاﻧﺪاﺧﺘﻨ ﺪ‪ .‬اﺻ ﻼ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ آ ﻪ ﺕ ﺪارك اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻨﺎﻳ ﺎت در دو دورﻩﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺷ ﻴﺦ رﻓ ﺴﻨﺠﺎن دﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد و ﺡ ﻀﺮت ﺳ ﻴﺪ ﺧﻨ ﺪان‬
‫روﺡ ﺶ ه ﻢ از ﺁﻧﭽ ﻪ در “ﺑﺮﺧ ﯽ ﻡﺤﺎﻓ ﻞ” وزارت اﻃﻼﻋ ﺎﺕﺶ ﻡ ﯽﮔ ﺬرد‪ ،‬ﺧﺒ ﺮ ﻧ ﺪارد‪ .‬چ ﻪ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ؟! داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ آﻪ ﺑﻪ ﺁﺕﺶ آﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺡﻀﺮت رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ه ﺮ چﻴ ﺰ ﺑﻴﻤ ﺰﻩاﯼ‪،‬‬
‫ﻡ ﺰﻩاﯼ در وﺻ ﻒ دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ و ﺁزادﯼ ﻡ ﯽﭘﺮاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺎآﺖ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ ﻡﻘ ﺎش ه ﻢ ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪ زﺑ ﺎن‬
‫ﺻﺎﺡﺒﻤﺮدﻩاش را از دهﺎﻧﺶ ﺑﻴﺮون آﺸﻴﺪ‪ .‬اﺻﻼ ﻻل ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ هﻢ آﻪ ‪ ١٨‬ﺕﻴﺮ ﺳﭙﺮﯼ ﺷﺪ‪ ،‬رﺉﻴﺲ‬
‫ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺻ ﻼﺡﺎت‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻓﺘﺨ ﺎر ﺕﻤ ﺎم و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺧﻨ ﺪان ﺧﻨ ﺪان ﻓﺮﻡ ﻮد‪» :‬از آﺠ ﺎ آ ﻪ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن آﺘ ﻚ‬
‫ﺧﻮردﻩ و آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ و زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﯽ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟!«‬
‫ﺧﻨﺪﻩدار ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﻡﮕﺮ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ دﺳﺖ ﺑﺮﻡﯽداﺷﺘﻨﺪ؟! ﺑﺎزهﻢ دآﺎن ﺕﻮﺟﻴ ﻪهﺎﺷ ﺎن رواج‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎز هﻢ ﻡﺼﺎﺡﺒﻪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﺳﻤﻴﻨﺎر‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺡ ﺮف و ﺡ ﺮف‬
‫ﺕﺎ اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن هﻢ آﻬﻨﻪ ﺷﺪ و از ﻡﺪ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﻡﺮدم هﻢ از ﻧﻔﺲ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓ ﺮج ﺳ ﺮآﻮهﯽ را در هﻤ ﻴﻦ دوران دزدﻳﺪﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان آ ﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ ﻡﺒ ﺮا از ه ﺮ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻏﻼﻡﺤ ﺴﻴﻦ آﺮﺑﺎﺳ ﭽﯽ را ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ول آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬دوﺑ ﺎرﻩ‬
‫ت ﺁزادﻳﺨ ﻮاﻩ اﺻ ﻼحﻃﻠﺒ ﺎن ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ” و‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ ،‬دوﺑ ﺎرﻩ ول آﺮدﻧ ﺪ و آﻠ ﯽ ﻡ ﻼت ﺑ ﺮاﯼ “ﻡﻄﺒﻮﻋ ﺎ ِ‬
‫دﻋ ﻮاﯼ دو ﺟﻨ ﺎح ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺕ ﺪارك دﻳﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﺷ ﻬﺮدار ﺑ ﻪ اوج رﺳ ﻴﺪ‪ .‬ﻗﻬﺮﻡ ﺎن ﺷ ﺪ‪ .‬ﻗﻬﺮﻡ ﺎن ﻗﻬﺮﻡﺎﻧ ﺎن‪.‬‬
‫ﺕﻔ ﺴﻴﺮ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮان” ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ از آ ﺸﺎآﺶ رﻓ ﺖ و ﺁﻡ ﺪ ﺟﻨ ﺎب آﺮﺑﺎﺳ ﭽﯽ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان ﺟﺎﻟ ﺐ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫هﻨ ﻮز رﮔ ﻪه ﺎﯼ ﺕﻴﺰهﻮﺷ ﯽ در ﻡﻴﺎﻧ ﺸﺎن دﻳ ﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ :‬ﺟﻨ ﺎح راﺳ ﺖ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫آﺮﺑﺎﺳﭽﯽ ﭘﺎﭘﻮش دوﺧﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ ﺟﻨﺎب‪ ،‬ﭘﻮله ﺎﯼ ﺷ ﻬﺮدارﯼ را ﺧ ﺮج اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ‬
‫آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ؟!‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻮرش داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺕﻴﺮﻡﺎﻩ ‪ ١٣٧٨‬ﻳﻜﯽ از هﻤﻴﻦ “روﺷﻨﻔﻜﺮان ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ”‬
‫ﺑﻪ ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺁﻟﻤﺎن ﺁﻡﺪ و اﻓﺎﺿﻪ ﻓﺮﻡﻮد آﻪ‪» :‬ﻡﻦ ﻡﻄﻤﺌﻨﻢ ﻗﻠﺐ رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﺑ ﺎ ﻗﻠ ﺐ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن زﻧﺪاﻧﯽ و ﺷﺒﻴﺨﻮن زدﻩ ﻡﯽﺕﭙﺪ‪ «.‬ﺳﻜﻮت رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺸﺎن را اﻳﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ و ﺕﻔ ﺴﻴﺮ‬
‫ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﺸﺎن ﺳ ﻜﻮﺕﺶ را ﺷﻜ ﺴﺖ‪ .‬ﺡ ﺎج ﺁﻗ ﺎ هﻤ ﺎن روز ﻳ ﺎ روز ﺑﻌ ﺪش ﻓﺮﻡ ﻮد‪ :‬ﻡﻄﻤ ﺌﻦ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ آﻪ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻴﮕﻨﺎﻩ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﻡﮕﺮ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ دﺳﺖ ﺑﺮﻡﯽداﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺡ ﺮف‬
‫ﻡﯽﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و در ده ﺎن رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﻳ ﺸﺎن ﻡ ﯽﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﻳ ﺸﺎن را آ ﻪ ﺡ ﺎﻻ‬

‫‪٨٣‬‬
‫دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزﯼ هﻢ ﻧﺪاﺷﺖ ﻧﻘﺶ ﺑﺎزﯼ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ‪ ١٨٠‬درﺟﻪ اﺧﺘﻼف‪ ،‬ﺕﻔﺴﻴﺮ ﺑ ﻪ راﯼ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و ﺷ ﺮﻡﯽ‬
‫هﻢ از اﻳﻦ هﻤﻪ ﻓﺮﻳﺐ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اول آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪﯼ ﺧﺎﺕﻤﯽ را ﻡﻨﺘﺸﺮ آﺮدﻧﺪ‪ .‬هﻴﭽﯽ ﻧﺒﻮد و ﺟ ﺎﯼ ﺡ ﺮف زﻳ ﺎد داﺷ ﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦهﺎ هﻢ ﻓﻘﻂ ﺡﺮف زدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ ‪ ١٨‬ﻡﺎهﻪاش را ﻡﻨﺘﺸﺮ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ ﺟﺰ ﺡ ﺮف و ﺷ ﻌﺎر‬
‫هﻴﭽﯽ ﺑﺮاﯼ ﻡﺮدم ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﻡﺎ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ از ﻧﻔﺲ ﻧﻤﯽاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﺡﺎﻻ دﻳﮕﺮ از اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﺮ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺧﺎﺕﻤﯽ ﺡﺮف ﻡﯽزدﻧﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎ اﺻﻼ اﺟﺎزﻩ ﻧﺪاﺷﺖ وزﻳﺮ و ﺡﺘﺎ ﻡﻌﺎوﻧﺶ را ﺕﻌﻴﻴﻦ آﻨ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ را رهﺒ ﺮ و‬
‫ﺁن ﺟﻨﺎح ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺡﻘﻨﻪ ﻡﯽآﺮد‪ .‬روزﻧﺎﻡﻪﯼ ﺕ ﻮس ﺕﻮﻗﻴ ﻒ ﺷ ﺪ‪ ،‬روزﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﻗ ﺒﻼ ﺕﻮﻗﻴ ﻒ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺡﺎج ﺁﻗﺎ ﺕﺸﺮﻳﻒ ﺑﺮدﻧﺪ ﺑﻪ آﺸﻮر ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺰرگ ﺕﺎ ﺑﺮاﯼ ارﺷﺎد ﭘﺮزﻳﺪﻧﺖ ﺑﻴ ﻞ آﻠﻴﻨﺘ ﻮن و هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻡﺮﻳﻜ ﺎﻳﯽه ﺎ و اﻳﺮاﻧ ﯽه ﺎﯼ ﺳ ﺎآﻦ اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ه ﻢ ﺳ ﺨﻦﺳ ﺮاﻳﯽ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن رﻓﺘﻨ ﺪ و ﺁﻡﺪﻧ ﺪ و آﺎرﻧﺎﻡ ﻪﯼ‬
‫آﺎرﺷﺎن چﻨ ﺪ ﻧ ﻮار وﻳ ﺪﺉﻮﻳﯽ ﺑ ﻮد و چﻨ ﺪ ﺻ ﺪ ﺧ ﺮوار ﺷ ﻌﺎر و ﺧﻄﺎﺑ ﻪ؛ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ رﻳ ﻞ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ از‬
‫اﻳ ﺸﺎن از ﺳ ﻮﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧﻮاه ﺎن ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ و ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬دارﻳ ﻮش ﻓﺮوه ﺮ را آ ﺸﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘﺮواﻧ ﻪﯼ اﺳ ﻜﻨﺪرﯼ را ه ﻢ آ ﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡﺤﻤ ﺪ ﻡﺨﺘ ﺎرﯼ و ﭘﻮﻳﻨ ﺪﻩ و ﺷ ﺮﻳﻒ و زاﻟ ﺰادﻩ و‬
‫دﻳﮕ ﺮان را ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺦ آ ﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬و اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ هﻤﭽﻨ ﺎن در ﭘ ﯽ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ ﺑ ﯽﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ رﺉ ﻴﺲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺻﻼﺡﺎت در ﺕﻼش ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺡﺎﻻ دو ﮔﺮوﻩ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﻡﻨﺎﻓﻌﺸﺎن ﺑﻪ هﻢ ﮔﺮﻩ ﻡﯽﺧ ﻮرد؛ هﻤ ﻴﻦ “روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ”‬
‫و هﻤ ﺎن اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽه ﺎ و اﻡﻨﻴﺘ ﯽه ﺎﯼ دروﻧﻤ ﺮزﯼ آ ﻪ ﺡ ﺎﻻ ﺑ ﻪ دﻓﺘ ﺮ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ رﺧ ﺖ آ ﺸﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و هﯽ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ هﻢ روزﻧﺎﻡﻪ و ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻡﻨﺘﺸﺮ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺒﻬﻪﯼ اﺻﻠﯽ ﻡﺼﺎف آ ﻪ در ﺕﻤ ﺎم ‪ ١٩‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺡ ﻀﺮت ﺧ ﺎﺕﻤﯽ‬
‫ﺑ ﻴﻦ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺳﺮﺳ ﺨﺘﺎﻧﻪ در ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺡ ﺎﻻ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺎن دو ﺟﻨ ﺎح ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‬
‫رﺧﺖ آﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻡﺮدم ﺕﻨﻬﺎ ﺑ ﺮاﯼ راﯼ دادنه ﺎ ﺑ ﻪ آ ﺎر ﻡ ﯽﺁﻡﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎدﮔﯽ آﻨ ﺎر ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ‬
‫ﻡﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﺡﺮﻓﯽ از زﺑﺎن ﺟﻨ ﺎح ﻡﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻃ ﺮف آﻠ ﯽ ﻡﻔ ﺴﺮ ﭘﻴ ﺪا ﻡ ﯽآ ﺮد‪.‬‬
‫هﻤﻪﯼ ﺁن ﺡﺮفه ﺎ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻃ ﺮف “هﺮﺟ ﻮر آ ﻪ اﻳ ﻦه ﺎ دوﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻨﺪ” ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺕﻮﺟﻴﻪ ﺑﯽ ﻋﻤﻠﯽ اﻳﻦ ﺟﻨﺎح و در روﻧﺪ ﻡﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺕﺮاﺷﻴﺪن ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ ﺟﻨﺎح!‬
‫هﻤﻪﯼ آﺎﺳﻪ‪/‬آﻮزﻩهﺎ ﺳﺮ ﺟﻨﺎح ﺕﻤﺎﻡﻴﺖ ﺧﻮاﻩ ﻡ ﯽﺷﻜ ﺴﺖ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻡﻴ ﺎن چﻨ ﺪ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ه ﻢ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻡﺮدم دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺡﺎﺷﻴﻪ ﻧﺸﻴﻨﯽ آﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪“ .‬روﺷﻨﻔﻜﺮان” ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﯼاﯼ آ ﻪ در‬
‫دوران ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﭘﻬﻠﻮﯼ دوم ﺡﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ »اﻧﻘﻼب را ﺑﺎ چﻨﺪ رﻓﺮم دم و ﮔﻮش ﺑﺮﻳﺪﻩ ﻡﻌﺎﻡﻠ ﻪ آﻨﻨ ﺪ«‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ هﺮ ﺕﺮﻓﻨﺪﯼ دﺳﺖ ﻡﯽزدﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ اﺳﻜﻠﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ را ﺡﻔﻆ آﻨﻨﺪ و ﺕﺎ هﻤﻴﻦ اآﻨﻮن ه ﻢ‬
‫ﺡﻔﻆ آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫دوران چﻬ ﺎر ﺳ ﺎﻟﻪﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن رﺳ ﻴﺪ‪ .‬دوﺑ ﺎرﻩ هﻤ ﺎن‬
‫ﺟﻨﺠﺎلهﺎ‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ هﻤﺎن ﺷﻠﻮغآﺎرﯼهﺎ‪ ،‬هﻤﺎن ﺕﻮﺟﻴﻪ و ﺕﺎوﻳﻞهﺎ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر اﻡﺎ ‪ ١٤‬ﻡﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ از ﻡﺮدم‬
‫در اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﺷ ﺮآﺖ ﻧﻜﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽ از آﺎﻧ ﺎله ﺎﯼ رادﻳ ﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از آﺎﻧ ﺎله ﺎﯼ‬
‫ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ از ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت ﺧﺎرج آ ﺸﻮرﯼ هﻤﭽﻨ ﺎن در آ ﺎر ﺡﻤﺎﻳ ﺖ از اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﻧﺎآﺎرﺁﻡ ﺪ و‬
‫ﺟﻨﺠﺎﻟﯽ ﺑﻮد و هﻨﻮز هﻢ هﺴﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻡﻴﺎن اﻟﺒﺘﻪ اﺕﻔﺎﻗﺎت دﻳﮕﺮﯼ هﻢ اﻓﺘﺎد‪ .‬دوﻟ ﺖه ﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ ﺳﻴﺎﺳﺘ ﺸﺎن را در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻋﻮض آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ اﻧﺘﻘﺎدﯼ ﺑﻪ ﻡﺤﻮر اﺳﺎﺳ ﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﻏ ﺮب‪ ،‬اروﭘ ﺎ و‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺁﻟﻤﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺪل ﺷﺪ‪ .‬رﻓﺖ و ﺁﻡﺪهﺎ ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ دوﻟﺖه ﺎﯼ‬
‫ﻏﺮﺑ ﯽ آ ﻪ در ﺟﺮﻳ ﺎن دادﮔ ﺎﻩ ﻡﻴﻜﻮﻧ ﻮس ﺳﻔﻴﺮهﺎﺷ ﺎن را از اﻳ ﺮان ﻓﺮاﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر‬
‫ﺳﻔﻴﺮهﺎﺷﺎن را ﺑﺎ دﺳﺘﻪ ﮔﻞ ﺑﻪ ﺕﻬﺮان و ﺑﻪ ﻡﻼﻗﺎت رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ ﮔ ﺴﻴﻞ داﺷ ﺘﻨﺪ؛ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ “هﻠﻤ ﻮت ه ﻮﻓﺮ” ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ را ﮔﺮوﮔ ﺎن زد و ﺑﻨ ﺪهﺎﻳﺶ و ﺁزادﯼ آ ﺎﻇﻢ داراﺑ ﯽ‬

‫‪٨٤‬‬
‫ﻓﺮﻡﺎﻧ ﺪﻩﯼ اﺟﺮاﻳ ﯽ “آ ﺸﺘﺎردرﻡﺎﻧﯽ” رﺳ ﺘﻮران ﻡﻴﻜﻮﻧ ﻮس آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻡ ﺎ روﻧ ﺪ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ از رﻳﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ از ﺳﻮﯼ روﺷﻨﻔﻜﺮان ﺑﺮوﻧﻤﺮزﯼ و ﺟﻤﻬﻮرﯼﺧﻮاهﺎن ﺑﻌﺪﯼ هﻤﭽﻨﺎن اداﻡﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻬﻢ ﻡﺮدم اﻟﺒﺘﻪ از اﻳﻦ هﻤﻪ ﺟﻨﺠﺎل‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ وﺿ ﻊ ﺑ ﺪﺕﺮ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﺑ ﻮد و ﻧﺎاﻡﻴ ﺪﯼ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ‬
‫ﻡﻮجهﺎﯼ ﭘﯽ در ﭘﯽ ﮔﺮﻳﺰ از ﻡﻴﻬﻦ آﻪ ﺑﺮﺧﯽﺷﺎن ﻳﺎ در اﻗﻴﺎﻧﻮسهﺎﯼ دور ﺑﻪ آﺎم آﻮﺳﻪهﺎ ﻡﯽاﻓﺘﺎدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻳﺎ هﺪف ﺷ ﻠﻴﻚ ﺕﻴ ﺮ ﻡﺮزﺑﺎﻧ ﺎﻧﯽ ﻗ ﺮار ﻡ ﯽﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ آ ﻪ دوﻟﺘ ﺸﺎن ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ زد و‬
‫ﺑﻨﺪﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎاﻡﻴ ﺪﯼ و ﮔﺮﻳ ﺰ از ﻡ ﻴﻬﻦ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر در ﻡ ﻮج ﻃ ﻮﻳﻠﯽ آ ﻪ ﻡ ﯽرﻓ ﺖ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﻡ ﻴﻬﻦ‬
‫ج ﺡﺎﻡﯽ دوﻟﺖ اﺻﻼح ﻃﻠﺐ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ اﺷﻚهﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻧ ﺎن و‬ ‫ﺑﺎزﻧﮕﺮدد‪ ،‬ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻡﻮ ِ‬
‫ﭘﻨﺎهﺠﻮﻳﺎن ﻡﯽرﻳﺨﺖ‪ ،‬اﻡﺎ هﻤﭽﻨﺎن ﻧﺎآﺎرﺁﻡ ﺪﯼ دوﻟ ﺖ اﺻ ﻼﺡﺎت را ﺑ ﻪ ﻡ ﺎﻧﻊ ﺕﺮاﺷ ﯽ ﺟﻨ ﺎح راﺳ ﺖ و‬
‫رادﻳﻜﺎل ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﻡ ﯽآ ﺮد‪ .‬اﺕﻔ ﺎق ﺟﺎﻟ ﺐ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ در اﻳ ﻦ ﻡﻴ ﺎن اﻓﺘ ﺎد‪ .‬ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎﺕﯽ‬
‫ﺡﻀﺮت ﺧﺎﺕﻤﯽ در ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ ﺳ ﺎله ﺎﯼ ‪ ٧٦‬ﺕ ﺎ ‪ ٨٠‬آﻠ ﯽ رﻧ ﮓ ﺑﺎﺧ ﺖ‪ .‬ﺕ ﺎزﻩ اﻳ ﺸﺎن در هﻨﮕ ﺎم ﺕﻮﺷ ﻴﺢ‬
‫ﻓﺮﻡ ﺎن دورﻩﯼ دوم رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼاش از ﭘﺪﻳ ﺪﻩﯼ ﺕ ﺎزﻩاﯼ ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ زﻡ ﺎن از ﺳ ﻮﯼ‬
‫اﻳﺸﺎن دﺳﺖ آﻢ رﺳﻤﺎ اﻋﻼم ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﻡﺮدﻡﺴﺎﻻرﯼ ادﻋ ﺎ ﺷ ﺪﻩ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٧٦‬رﻧ ﮓ‬
‫ﺑﺎﺧﺖ و رﻧﮓ ﺑﺎﺧﺖ ﺕﺎ در ﻡﺮاﺳﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺮﻡﺎن رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ـ ﺁن هﻢ ﻧﻪ از دﺳﺖ رهﺒﺮ آ ﻪ از‬
‫دﺳﺖ رﺉﻴﺲ ﻡﺠﻤﻊ ﺕﺸﺨﻴﺺ ﻡ ﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈ ﺎم ـ ﺑ ﻪ ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻرﯼ دﻳﻨ ﯽ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﻡﺎهﻴ ﺖ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ‬
‫ﻡﺪﻧﯽ هﻢ در ﺕﻌﺒﻴﺮ دورﻩﯼ دوم رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﻳﺸﺎن ﺑ ﻪ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡﺪﻳﻨ ﻪاﻟﻨﺒ ﯽ ﺕﻘﻠﻴ ﻞ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن‬
‫دو ﺳﺎﻋﺖ ﺡﺮف زد و “هﻴﭻ چ ﯽ” از ﺕ ﻮش در ﻧﻴﺎﻡ ﺪ‪ .‬آﻤ ﺪﯼﺕ ﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﭘﺲ از ﺕﺮور اﺳﺪاﷲ ﻻﺟﻮردﯼ رﺉﻴﺲ زﻧﺪانهﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ آ ﻪ در ﻃ ﻮل دو ده ﻪ‬
‫در ﻗﺘﻞ و ﺷﻜﻨﺠﻪﯼ دﺳﺖ آﻢ ﺻﺪ هﺰار ﺷﻬﺮوﻧﺪ اﻳﺮاﻧﯽ ﺷﺮآﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﻟﻘ ﺐ ﺳ ﺮدار ﺷ ﻬﻴﺪ‬
‫اﺳ ﻼم را اﻋﻄ ﺎ ﻓﺮﻡ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ه ﻴﭻ آﻜ ﯽ ﺡﺎﻡﻴ ﺎن ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮرﯼ اﻳ ﺸﺎن را ﻧﮕﺰﻳ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ‪،‬‬
‫ﺳ ﻼحهﺎﺷ ﺎن را هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﻡﺤﻤ ﺪ ﻳ ﺰدﯼ و ﻻرﻳﺠ ﺎﻧﯽ و ﻓﻼﺡﻴ ﺎن و ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ زوم‬
‫آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬دورﺑ ﻴﻦهﺎﺷ ﺎن ﻓﻘ ﻂ هﻤ ﺎنه ﺎ را ﻡ ﯽدﻳ ﺪ‪ .‬چ ﺸﻢهﺎﺷ ﺎن ﺑ ﺮ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻳ ﻚ و ﻧ ﻴﻢ دورﻩﯼ‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺳ ﻴﺪ ﺧﻨ ﺪان هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺴﺘﻪ ﻡﺎﻧ ﺪ‪ .‬ﻡﮕ ﺮ ﻧ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ هﻤﭽﻨ ﺎن چﻨ ﺪ‬
‫ﻡﻴﻠﻴﻮن راﯼ ﻡﺮدم را در آﻴﺴﻪ داﺷﺖ؟! آﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﺁﻡﺪ و هﻤﻪﯼ ﺁﻧﺎﻧﯽ آ ﻪ آﻤ ﯽ ﻧ ﺎﭘﺮهﻴﺰﯼ‬
‫آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻓﺮﻳﺐ ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ ﺕﻤﺪنهﺎﯼ اﻳﻦ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ را ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد ـ از ﻡﻌﻤ ﻢ‬
‫و ﻡﻜ ﻼ و ﻡﺤﺠ ﺐ ـ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان اﻓﺘﺎدﻧ ﺪ؛ ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﺎ دﺳ ﺘﻜﺶ ﺟﺮاﺡ ﯽ ﺁﻟ ﺖ زﻧﺎﻧ ﻪﯼ اﻳ ﺸﺎن را در ورودﯼ‬
‫زﻧﺪان زﻧﺎن درﻳﺪﻧﺪ و ﺕﺤﻘﻴﺮﺷﺎن آﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺡﺎج ﺁﻗﺎ در ﺧﻮاب ﻧﺎز ﺑﻮد و در ﺧﻮاب ﻧﺎز هﻢ ﻡﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫روزه ﺎ ﻡ ﯽﮔﺬﺷ ﺖ‪ .‬هﻨ ﻮز زﻧ ﺎن را در اﻳ ﺮان اﻋ ﺪام ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬هﻨ ﻮز ﻡﻮﺕ ﻮر ﻗﺘ ﻞه ﺎﯼ‬
‫زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ از آﺎر ﻧﻴﻔﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬هﻨﻮز در ﺷﻬﺮهﺎ ﺟﻮاﻧﺎن را در ﺧﻴﺎﺑﺎنهﺎ ﺑﻪ دار ﻡﯽآﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬هﻨﻮز در‬
‫ﻡﻴﺪانهﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺷﻬﺮهﺎ ﺑﺮاﯼ ﺟﻮاﻧﺎن ﺕﺨﺖ ﺷﻼق ﺑﭙ ﺎ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬هﻨ ﻮز زﻧ ﺎن را ﺕ ﺎ ﺳ ﻴﻨﻪ در ﺧ ﺎك‬
‫ﻓﺮو ﻡﯽآﺮدﻧﺪ و ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬هﻨﻮز دﺳﺖ و ﭘﺎﯼ ﻡﺮدم را ﺿﺮﺑﺪرﯼ ﻗﻄﻊ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬زﻧ ﯽ را‬
‫ه ﻢ در ﺧﻴﺎﺑ ﺎن ﺑ ﻪ دار آ ﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟ ﻼد را ه ﻢ از ﻡﻴ ﺎن هﻤ ﻴﻦ زﻧ ﺎن ﺡ ﺎﻡﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻡﺎ ﻡﻴﺦ ﺁهﻨﯽ در ﺳﻨﮓ ﻓﺮو ﻧﻤﯽرﻓﺖ…‬
‫“ﭘﺮوژﻩﯼ دوم ﺧ ﺮداد” ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ ﻡﻮﻓﻘﻴ ﺖ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻨﺶ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑ ﻪ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ از ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ در ه ﻢ ﺁﻡﻴﺨ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ آ ﻪ از اﺳ ﺎس “ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪ رﻳ ﺰﯼ” و‬
‫ﺖ ﭘ ﺲ از ﺟﻨ ﮓ ﺷ ﻴﺦ ﻋﻠ ﯽ‬ ‫ﻃﺮاﺡﯽ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد ﺕ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را از ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎﯼ دوﻟ ٍ‬
‫اآﺒﺮ هﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ از ﺑﻦ ﺑﺴﺖ اﺳﺘﺮاﺕﮋﻳﻜﯽ ﺕﺮورﻳﺴﻢ دوﻟﺘﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻧﺠ ﺎت‬
‫ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ رﺳﻴﺪ؛ چﺮا آﻪ دوﻟ ﺖ اﺻ ﻼﺡﺎت چ ﻮن اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻴﻔﺎﯼ‬
‫ﺡﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻡﻴﺪان ﻧﻴﺎﻡﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻡﺎهﻴﺘﺎ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﺡﻘ ﻮق ﺡﻘ ﻪ و اوﻟﻴ ﻪﯼ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن را‬
‫ﻓﺎرغ از ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﻧﮋاد و ﻗﻮﻡﻴﺖ و ﺑﺎور ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ آﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ﻧﻴ ﺰ در ﺕﻤ ﺎم دو دورﻩﯼ اﻳ ﻦ‬

‫‪٨٥‬‬
‫رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‪ ،‬اﻳ ﻦ دوﻟ ﺖ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺖ و اﺳﺎﺳ ﺎ ﻧﺨﻮاﺳ ﺖ ﮔﺮه ﯽ از آ ﺎر ﻓﺮوﺑ ﺴﺘﻪﯼ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ آﻪ ﺑﺎ ﺕﺮﻓﻨﺪهﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮﻧﯽ آﻮﺷ ﻴﺪ ﺳ ٍﺪ راﻩ ﺑ ﻪ آﺮﺳ ﯽ ﻧﺸ ﺴﺘﻦ ﺡﻘ ﻮق ﻡﻠ ﺖ‬
‫اﻳ ﺮان ﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﭘ ﺮوژﻩﯼ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪﯼ ﻋﻠ ﯽ رﺿ ﺎ ﻋﻠ ﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر ﺳ ﻪ ﮔ ﺮوﻩ و دﺳ ﺘﻪ را ﻧﻴ ﺰ‬
‫هﻤﺪﺳﺖ و هﻤﺮاﻩ دارد‪ ،‬از اﺳﺎس ﺑﺮاﯼ ﺡﻔﻆ ﻡﻮﺟﻮدﻳﺖ اﻳﻦ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺑﻪ ﻡﻴ ﺪان ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻓ ﺮادﯼ‬
‫آﻪ از اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺡﻤﺎﻳﺖ ﻡﯽآﻨﻨﺪ و در ﭘ ﯽ ﺁﻧﻨ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺡﻤﺎﻳ ﺖه ﺎ را ﺑ ﻪ “اﺉﺘﻼﻓ ﯽ ﺕ ﺎزﻩ و ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ”‬
‫ارﺕﻘﺎء ﺑﺪهﻨﺪ‪ ،‬از چﻨﺪ ﻃﻴﻒ وﻳﮋﻩ ﺧﺎرج ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ١‬ـ ﺳ ﺮﯼ اول هﻤ ﺎن ﻃﻴ ﻒ دوم ﺧ ﺮدادﯼه ﺎ و دوﻟﺘﻤ ﺮدان ﭘ ﺮوژﻩﯼ اﺻ ﻼﺡﺎت ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻡﻌ ﻀﻞ‬
‫اﺻﻠﯽﺷﺎن ﺡﻔﻆ ﺕﻤﺎﻡﻴﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ و ﺡﻔ ﻆ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ “ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻراﻧﻪﯼ دﻳ ﻦ در ﻗ ﺪرت” اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن آﻪ از هﻤﺮاهﺎن و هﻤﻜﺎران ﺕﺌﻮرﻳﻚ ﻧﻀﺞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮﺷﺎن در‬
‫ﻧﻬﺎدهﺎﯼ اﻃﻼﻋﺎﺕﯽ و اﻡﻨﻴﺘﯽ و در ﺳﺮﻓ ﺼﻞه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺤﺪﻳ ﺪ ﺡﻘ ﻮق ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان در ﺕﻤ ﺎم‬
‫اﻳﻦ ‪ ٢٥‬ﺳﺎل در ﻡﻴﺪان ﺡﻔﻆ ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ و هﻤﭽﻨﺎن هﻢ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ف ﺑ ﺎﻟﻘﻮﻩ‪ ،‬ﻡﻠ ﯽ‪/‬ﻡ ﺬهﺒﯽه ﺎ ه ﺴﺘﻨﺪآﻪ ﺷ ﺎﺧﺺ اﺻ ﻠﯽﺷ ﺎن ﻧﻬ ﻀﺖ ﻡ ﺬهﺒﯽ‬ ‫‪ ٢‬ـ ﺟﺮﻳ ﺎن دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﻦ اﺉ ﺘﻼ ِ‬
‫ﺁزادﯼ اﺳﺖ و اﻓﺮادﯼ ﻧﻈﻴﺮ ﻋﺰت اﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺡﺒﻴﺐاﷲ ﭘﻴﻤﺎن‪ ،‬اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﻳ ﺰدﯼ و ﺕﻨ ﯽ چﻨ ﺪ از هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻃﻴﻒ‪ .‬ﻧﻬ ﻀﺖ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺁزادﯼ در اردﻳﺒﻬ ﺸﺖ ﻡ ﺎﻩ ‪ ١٣٤٠‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ ﺕﻮﺳ ﻂ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﻳ ﺪاﷲ‬
‫ﺳﺤﺎﺑﯽ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰارﯼ ﺷﺪ‪ .‬وﺟﻪ ﻡﺸﺨﺺ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن از دﻳﮕﺮ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ از ﻧﻬﻀﺖ ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ اﻳﻦ اﺳﺖ آ ﻪ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ‪ ،‬از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز ﺕﺎﺳﻴ ﺴﺶ ﺧﻮاه ﺎن دﺧﺎﻟ ﺖ دﻳ ﻦ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫ﺑﻮد و ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاراﻧﺶ ﺧﻮد را ﻡﺼﺪﻗﯽ و ﻡﺸﺮوﻃﻪ ﺧﻮاﻩ ـ ﻧﻴ ﺰ ـ ﻡﻌﺮﻓ ﯽ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ در‬
‫آﻠﻴﺘﺸﺎن ﺧﻮاهﺎن آﺸﺎﻧﺪن دﻳﻦ ﺑﻪ داﻳ ﺮﻩﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ه ﺴﺘﻨﺪ و اﺳﺎﺳ ﺎ اﺻ ﻞ ﺟ ﺪا ﺑ ﻮدن دﻳ ﻦ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫ﺕﺸﻴﻊ را از ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﺼﺮاﻧﻪ رد ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ٣‬ـ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺳ ﻮم آ ﻪ ه ﻢ در درون و ه ﻢ ﺑﻴ ﺮون از آ ﺸﻮر ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد را ﻡﻨﺘ ﺴﺐ ﺑ ﻪ دآﺘ ﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫ﻡﺼﺪق و راهﻴﺎن راﻩ ﺟﺒﻬﻪﯼ ﻡﻠﯽ ﻡﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﻧﻴﺰ چﻪ ﺑﻪ رﻓﺖ و ﺁﻡﺪﯼ آﻪ ﺑﻪ درون آﺸﻮر دارﻧ ﺪ‬
‫و چﻪ ﺑﻪ ﺳﻜﻮﺕﯽ آﻪ در ﻡﻮرد ﻓﺠﺎﻳﻊ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ و چﻪ ﺑﻪ اﻡﻴﺪﯼ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺪرت دارﻧﺪ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﻳﻦ آﻪ هﻤﭽﻨ ﺎن ﺧ ﻮد را ﻋ ﺰادار آﻮدﺕ ﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻡ ﺮداد و ﻡﺮﺙﻴ ﻪ ﺧ ﻮان اﻳ ﻦ‬
‫واﻗﻌﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻡﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را ﺑ ﺎ ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ در‬
‫ﻳﻚ راﺳﺘﺎ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﺳ ﺘﺎوﻳﺰ ه ﻢ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ هﻤﺮاه ﯽاﯼ را ﺑ ﺮاﯼ ﺁراﻳ ﺶ چﻬ ﺮﻩﯼ‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﻡﺠﺎز ﻡﯽﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن از ﻃﺮﻓﺪاران ﭘﺮوﭘﺎﻗﺮص اﺉﺘﻼف ﺕﺎزﻩ و ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ ﺑ ﺎ‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ هﺴﺘﻨﺪ؛ هﺮچﻨﺪ آﻪ ﻡﯽﺑﺎﻳﺪ در ﺕﻤﺎم اﻳ ﻦ ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎل درﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻧ ﺎﻓﯽ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﮔ ﺮﯼ‪ ،‬ﻡﻠ ﯽ ﮔﺮاﻳ ﯽ و ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴ ﺴﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن در واﻗ ﻊ‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﺷﻌﺎرهﺎﻳﯽ آﻪ ﻡ ﯽده ﺪ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺳ ﻨﺨﻴﺘﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﺪﻩه ﺎﯼ دآﺘ ﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ ﻡ ﺼﺪق در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫آﻮﺕﺎﻩ آﺮدن دﺳﺖ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳﻼم و اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ آﺎﺷﺎﻧﯽ از دوﻟﺖ و ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ٤‬ـ ﺟﺮﻳ ﺎن دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺁن هﻤﭽﻨ ﺎن در درون آ ﺸﻮر اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﺎزﻡﺎﻧ ﺪﻩﯼ ﺡ ﺰب ﻡﺘﻼﺷ ﯽ‬
‫ﺷﺪﻩﯼ ﺕﻮدﻩ و ﺑﺨﺶ ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﻦ ﺡﺰب‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎزﻡﺎن ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن اآﺜﺮﻳ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺕﻌ ﺪاد‬
‫اﻧﮕ ﺸﺖ ﺷ ﻤﺎرﯼ ﺑ ﻴﺶ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﻧﮕ ﺮش اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽ ﺑ ﺎ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ و ﺕﺠ ﺪد و‬
‫ﺁزادﯼه ﺎﯼ ﻓ ﺮدﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ـ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ﮔ ﺮاﻳﺶه ﺎﯼ ﺑ ﻮرژواﻳﯽ و اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﻢ ـ ﺿ ﺪﻳﺖ‬
‫ﻡﯽورزﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن چﻪ در ﺁﻏﺎز ﻧﻀﺞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ و چﻪ در ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم رﺳ ﺎﻧﺪن ﭘ ﺮوژﻩﯼ‬
‫دوم ﺧﺮداد ﺳﻬﻤﯽ اﺳﺎﺳﯽ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از هﻮاداراﻧ ﺸﺎن را ﻧﻴ ﺰ در اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ آ ﺸﺘﻦ‬
‫دادﻩاﻧﺪ‪ ،‬در ﺕﻤﺎم اﻳﻦ ﺳﺎلهﺎ ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻬﻢ آﻮچﻜﯽ از ﻗﺪرت ﺑﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ هﻤﺮاه ﯽه ﺎ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻨﺎن زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﻴﻎ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را آ ﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن در ﺕﻴ ﺰ آ ﺮدﻧﺶ‬
‫ﺳﻬﻤﯽ اﺳﺎﺳﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﮔﺮدﻧﺸﺎن ﺡﺲ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬از اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ آ ﺸﻮر ﺷ ﻮروﯼ ﻡﺮﺡ ﻮم ﮔﺮﻳﺨﺘﻨ ﺪ و‬

‫‪٨٦‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﭘﺲ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﺁن ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﻏﺮب “اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ” ﭘﻨﺎهﻨﺪﻩ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﻡﺮآ ﺰ اﺻ ﻠﯽ اﺳ ﺘﻘﺮار ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫اﻳﻨﺎن در اﺳﺘﻜﻬﻠﻢ و ﭘﺎرﻳﺲ و ﺑﺮﻟﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬وﺟﻪ ﻡﺸﺨﺺ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ و دوم ﺧﺮدادﯼهﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ‬
‫در ﻡﻮرد ﺻﻠﺢ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ رادﻳﻜﺎلﺕﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ وﺟ ﻪ ﻡ ﺸﺘﺮك و ﻡﺸﺨ ﺼﯽ دارﻧ ﺪ‬
‫و ﺁن هﻢ ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ آﺸﺎﻧﺪن ﺟﺮﻳﺎن ﺻﻠﺢ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ و دﺧﺎﻟﺖ در روﻧﺪ اﻳﻦ ﺻﻠﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ٥‬ـ ﻳ ﻚ ﺟﺮﻳ ﺎن دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ در اﻳ ﻦ ﻡﻴ ﺎن وﺟ ﻮد دارد آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺁنه ﺎ ﺑﺎزﻡﺎﻧ ﺪﮔﺎن و زﻧ ﺪﮔﺎن‬
‫آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﺟﻬﺎﻧﯽ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﯽ در اروﭘﺎ و اﻡﺮﻳﻜﺎ در ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﭘ ﻴﺶ از اﻧﻘ ﻼب ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫اﻓﺮاد آﻪ ﮔﺮاﻳﺶهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻡﺎ ﺕﻮدﻩاﯼهﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﺮﺧﯽﺷﺎن در دهﻪﯼ ‪٦٠‬‬
‫ﻡﻴﻼدﯼ ﻡﺎﺉﻮﺉﻴﺴﺖ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺟﻮاﻧ ﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﭘ ﺲ از آﻮدﺕ ﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻡ ﺮداد ﺑ ﺮاﯼ اداﻡ ﻪﯼ‬
‫ﺕﺤ ﺼﻴﻞ ﺑ ﻪ اروﭘ ﺎ و اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﺁﻡﺪﻧ ﺪ‪ .‬وﺟ ﻪ ﻡ ﺸﺨﺺ اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد‪ ،‬ﺿ ﺪﻳﺖ هﻴ ﺴﺘﺮﻳﻚ و دﺷ ﻤﻨﯽ‬
‫ﻏﻴﺮﻡﻨﻘﻄﯽﺷﺎن ﺑﺎ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ رﻓﺮم و ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ در دوران ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ ﭘﻬﻠ ﻮﯼه ﺎ اﺳ ﺖ و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﺶ “اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن” ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻡﺤﻤﺪرﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ اﺑ ﺎ‬ ‫ه ﻢ از ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ هﻤﺮاه ﯽاﯼ ﺑ ﺎ ارﺕﺠ ﺎﻋﯽﺕ ﺮﻳﻦ ﺑﺨ ِ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽﺷﺎن ﺡﺘﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪﯼ ﺕﻼشهﺎﻳﯽ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﻗﺘﻞ ﺳﺮدﻡﺪاران ﺁن ﻧﻈﺎم را داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻴﺴﺖهﺎﯼ دروﻏﻴﻦ آﺸﺘﺎرهﺎﯼ چﻨﺪ ﺻﺪ هﺰار ﻧﻔﺮﯼ در زﻧﺪانهﺎﯼ ﺳﺎواك را اﻳﻨﺎن ـ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪه ﺎ‬
‫و اﻋﺘﺮاﻓﺎت ﺧﻮدﺷﺎن ـ ﻡﻨﺘﺸﺮ ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ چﻬﺮﻩﯼ ﻧﻈ ﺎم ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان را در اﻓﻜ ﺎر‬
‫ﻋﻤﻮﻡﯽ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺁﻟ ﻮدﻩ‪ ،‬ﺧ ﺸﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺎﻳﺘﻜ ﺎر و ﻧ ﺎﻓﯽ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در ﻡﻘﻴ ﺎسه ﺎﻳﯽ ﻧﺠ ﻮﻡﯽ ﻧ ﺸﺎن دهﻨ ﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺕﺎزﮔﯽهﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩاﯼ در درون اﻳ ﺮان ﺕﻤ ﺎم دروﻏﺒ ﺎﻓﯽه ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن را در ده ﻪﯼ ‪ ٦٠‬و ‪ ٧٠‬اﻓ ﺸﺎ‬
‫آﺮدﻩ و ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﻨﺎدﯼ ﻡﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ دروغهﺎﯼ ﻧﺠﻮﻡﯽ آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮﻧﯽهﺎ را ﺑﯽ اﻋﺘﺒ ﺎر ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ؛‬
‫اﻃﻼﻋ ﺎت دروﻏﻴﻨ ﯽ آ ﻪ ﻡﺒﻨ ﺎﯼ دروﻏﺒ ﺎﻓﯽه ﺎﯼ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و دﺳ ﺘﻴﺎراﻧﺶ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺑﺨ ﺸﻴﺪن ﺑ ﻪ‬
‫“ﻡﺒﺎرزاﺕ ﺸﺎن” ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﻳ ﻚ وﻇﻴﻔ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ و ﺁن هﻢ ﺳﺮﻧﮕﻮن آﺮدن ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻋﺮﻓﯽ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ در اﻳﺮان ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻨ ﺎن هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ رﻓﺘﺎره ﺎﯼ ﻓﺮﻳﺒﻜﺎراﻧ ﻪﺷ ﺎن در ﺁن دوران‪ ،‬اﻧ ﮓ “ﻡﺒ ﺎرزﻩ” و “اﻧﻘﻼﺑ ﯽ”‬
‫ﻡﯽزﻧﻨﺪ و اﻓﺘﻀﺎح ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺳﺎل ‪ ٥٧‬را آﻪ ﺑﺎ ﺳﺮآﺮدﮔﯽ اﻳﺸﺎن و ﺑﺎ دروﻏﺒﺎﻓﯽه ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ وﻗ ﻮع‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن “اﻧﻘﻼب ﺷﻜﻮهﻤﻨﺪ اﺳﻼﻡﯽ” ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻳﮋﮔﯽ اﺳﺎﺳﯽ و ﺕﺎزﻩﯼ اﻳﺸﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁوردن ﺳ ﻬﻤﯽ از ﻗ ﺪرت در آﻨ ﺎر اﺻ ﻼح‬
‫ﻃﻠﺒﺎن ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻟﻴﺴﺖهﺎﯼ ﻃﻮﻳﻞ “ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻮاهﯽ“ و “ﻓﻘ ﻂ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ” و “چ ﺎرچﻮب‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ” را در ﺡﻤﺎﻳﺖهﺎﯼ ﻡﺮﺡﻠﻪاﯼ و ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈ ﻪ از ﭘ ﺮوژﻩﯼ دوم ﺧ ﺮداد ﻡﻨﺘ ﺸﺮ و اﻡ ﻀﺎء‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺳﺎدﻩ در ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ﺳﺎل ‪ ١٣٨١‬هﻤﻴﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪاﯼ ﻡﻨﺘ ﺸﺮ آ ﺮد آ ﻪ‬
‫در ﺁن ﺧﻮاهﺎن ﮔﻔﺖ و ﮔ ﻮﯼ دوﻟ ﺖ اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﺑ ﺎ دوﻟ ﺖ اﻳ ﺮان ﺑ ﺪون هﻴﭽﮕﻮﻧ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺷ ﺮﻃﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻨﺎن در اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺡﺘﺎ ﺡﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﻏﺮب در ﮔﻔﺖ و ﮔﻮﻳﯽ اﻧﺘﻘﺎدﯼ ﺑﺎ دوﻟﺖ اﺻﻼﺡﺎت ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻌﺎﻡﻠﻪ و ﻡﺬاآﺮﻩ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ .‬ﺕﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ آﻪ دوﻟﺖهﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ چﻨﺪ ﻡﺤ ﻮر را ﺑ ﺮاﯼ ﻡﻌﺎﻡﻠ ﻪ و ﻡ ﺬاآﺮﻩ ﺑ ﺎ‬
‫دوﻟﺖ اﻳﺮان در اﻳﻦ ﺳﺎلهﺎ ﻡﺮﺕﺒ ﺎ اﻋ ﻼم ﻡ ﯽآ ﺮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻡﻬﻤﺘ ﺮﻳﻦ ﻡﺤﻮره ﺎﯼ ﺁن ﻋ ﺪم ﻧﻘ ﺾ ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺑﺸﺮ در اﻳﺮان‪ ،‬ﻋﺪم ﺳﻨﮓ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ راﻩ ﺻﻠﺢ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ و چﻨﺪ ﻡﺤﻮر دﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت چﻨﺪﯼ اﺳﺖ آ ﻪ ﻡﺠﻤﻮﻋ ﻪﯼ اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ اﻓ ﺮاد ﻧﺨ ﻮدﯼاﯼ آ ﻪ ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻡﻀﺎﯼ اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪهﺎ ﺑﻪ آﺎر ﻡﯽﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ واروﻧ ﻪ ﺟﻠ ﻮﻩ دادن ﺧﻮاﺳ ﺖ اﺳﺎﺳ ﯽﺷ ﺎن ـ آﭙ ﯽ آ ﺮدن‬
‫ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﺁزادﻳﺨﻮاهﺎن ﺳﻜﻮﻻر درون و ﺑﻴﺮون آﺸﻮر ـ ﺑﻪ ﺷﺮآﺘﺸﺎن در اﺉﺘﻼﻓ ﯽ “ﺕ ﺎزﻩ و ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ”‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺡﻔﻆ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ اداﻡﻪ ﻡﯽدهﻨ ﺪ‪ .‬وﺟ ﻪ ﻡ ﺸﺨﺺ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‪ ،‬ﻓﻠ ﺴﻄﻴﻨﻴﺰﻩ آ ﺮدن ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺧ ﺎرﺟﯽ دوﻟ ﺖ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺡﻔ ﻆ ﺑﺨ ﺶ “اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ” ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬و ﻡ ﺜﻼ ﻧﻔ ﯽ ﺑﺨ ﺶ اﻧﺘ ﺼﺎﺑﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻳﺠﺎد ﺳﺪﯼ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺖ اﺳﺎﺳﯽ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺁزادﯼ‪،‬‬

‫‪٨٧‬‬
‫دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ ]ﻏﻴ ﺮ دﻳﻨ ﯽ[ ورود ﺑ ﻪ روﻧ ﺪ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺷ ﺪن‪ ،‬ﻋ ﺪم ﺻ ﺪور ﺕﺮورﻳ ﺴﻴﻢ دوﻟﺘ ﯽ و ﺳ ﻨﮓ‬
‫ﻧﻴﺎﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺮ ﺳ ِﺮ راﻩ روﻧﺪ ﺻﻠﺢ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ رﺿﺎ ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒﺎر در ﮔﻔﺖوﮔﻮﻳﯽ آﻪ ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﺁﻓﺘﺎب در ﺁﺑﺎنﻡ ﺎﻩ ‪ ١٣٨١‬ﻡﻨﺘ ﺸﺮ آ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان »اﺉﺘﻼفهﺎﯼ ﺕﺎزﻩ‪ ،‬ﮔﺎﻡﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﻮﺳﺎزﯼ ﺟﺒﻬ ﻪﯼ دوم ﺧ ﺮداد« ﺳ ﺨﻨﺎﻧﯽ دارد آ ﻪ‬
‫هﻢ ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ اﺳﺖ و هﻢ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻧﯽ! او آﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ هﻤﻴﺎرﯼهﺎ و هﻤﺮاهﯽهﺎﯼ ﻓﻜﺮﯼ‪/‬ﻋﻤﻠﯽ اﻡﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺮوزﯼ در ﺟﻨﮓ ﺷﻜﻠﯽ ﻡﻴﺎن دو ﺟﻨ ﺎح ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺕ ﺪاوم ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻡﻪرﻳﺰﯼ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﺮاﻡ ﻮش ﻧﻜﻨ ﻴﻢ آ ﻪ ﻋﻠ ﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر ﺑ ﺎ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد اﻳ ﻦ ﭘ ﺮوژﻩ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ در‬
‫ﻧﻘ ﺶ “ﻳ ﻚ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ دﻳﻨ ﯽ” ﻇ ﺎهﺮ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ او آﻠﻴ ﺖ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ و اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫“روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ‪/‬دﻳﻨﯽ” را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺸﮕﺮ از او ﻡﯽﭘﺮﺳﺪ‪» :‬در ﺑﻌﻀﯽ از ﮔﻔﺘﻪهﺎ و ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ اﺧﻴﺮﺕﺎن از ﻟ ﺰوم ﮔ ﺴﺘﺮش‬
‫ﺟﺒﻬﻪﯼ دوم ﺧﺮداد و ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮﯼ اﺉﺘﻼفهﺎ و ﭘﻴﻮﻧﺪهﺎﯼ ﺕ ﺎزﻩ ﺳ ﺨﻦ ﻡ ﯽﮔﻮﻳﻴ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺕ ﺎ ﺡ ﺪودﯼ‬
‫“ﺕﺎزﻩ” اﺳﺖ‪ .‬چﺮا ﺡﺎﻻ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎدﻩاﻳﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻡﻘﻄﻊ زﻡﺎﻧﯽ ﺡﺎﺿﺮ وﻳﮋﮔﯽ ﺧﺎﺻﯽ دارد؟«‬
‫و ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒﺎر در ﭘﺎﺳﺦ آﻪ‪» :‬اﻳﻦ ﺕﺎآﻴﺪ ﺕﺼﺎدﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻡﻦ ﮔ ﺴﺘﺮش ﺟﺒﻬ ﻪﯼ دوم‬
‫ﺧﺮداد و ﺷﻜﻞ دادن ﺑﻪ اﺉﺘﻼفه ﺎﯼ ﺕ ﺎزﻩ‪ ،‬اﻳ ﻦ روزه ﺎ ه ﻢ “ﺿ ﺮورت” ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ دارد و ه ﻢ “اﻡﻜ ﺎن”‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‪ .‬ﻳﻜﻢ‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ ﻡ ﻦ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ زودﯼ زﻟﺰﻟ ﻪاﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ ﻡ ﺎ رخ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫داد… ﻓﻜﺮ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ اﻳ ﺮان ﺕﻨﻬ ﺎ آ ﺸﻮرﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ از اﻳ ﻦ زﻟﺰﻟ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻼﻡﺖ ﺧ ﺎرج ﺷ ﺪﻩ و‬
‫ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﻡﻠﯽ ]اﺳﻼﻡﯽ[ و ﺕﻤﺎﻡﻴﺖ ارﺿﯽ ﺧﻮد را ﺡﻔﻆ آﺮدﻩ و ﺟﻠ ِﻮ ﮔﺴ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ “ﻓﺮﺁﻳﻨ ﺪ ﺕﻮﺳ ﻌﻪﯼ”‬
‫ﺧ ﻮد را ﺑﮕﻴ ﺮد‪ .‬اﻡ ﺎ ﺷ ﺮط ﺁن ]ﺷ ﺮط ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از روﻧ ﺪ ﮔﺴ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪن ﻓﺮﺁﻳﻨ ﺪ ﺕﻮﺳ ﻌﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ دوﻟ ﺖ‬
‫اﺻ ﻼﺡﺎت[ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻳ ﻚ “ﻧﻴ ﺮوﯼ ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ” آ ﻪ آ ﻢ و ﺑ ﻴﺶ ﺕﻤ ﺎﻡﯽ ﮔ ﺮاﻳﺶه ﺎﯼ ﻡ ﻴﻬﻦ دوﺳ ﺖ‬
‫]ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ دوﺳ ﺖ[ آ ﺸﻮر را در ﺑﺮﻡ ﯽﮔﻴ ﺮد‪ ،‬و “ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ ﺟﻠ ﺐ اﻋﺘﻤ ﺎد ﻡ ﺮدم” اﺳ ﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺻﺤﻨﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺡﻀﻮر داﺷﺘﻪ و ﺑﺎ ﻃﺮح “ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﻡﻨﺎﺳﺐ” ﻡﺮدم را هﺪاﻳﺖ آﻨﺪ‪.‬‬
‫»دوم… ﺕﻨﻬﺎ ﻳﻚ “اﺉﺘﻼف ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪ” اﺳﺖ آﻪ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴ ﺎن ﻧ ﺸﺎن ده ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد‬
‫“ﺑﺮﺧ ﯽ ﻧ ﺸﺎﻧﻪه ﺎﯼ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ” ﺕﺤ ﻮﻻت ﺕ ﺪرﻳﺠﯽ و دروﻧ ﺰاﯼ اﻳ ﺮان از اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر “ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻرﯼاﯼ‬
‫ﻡ ﺴﺎﻟﻤﺖﺟ ﻮ” ﺧﻮاه ﺪ ﺳ ﺎﺧﺖ و اﻳ ﻦ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺁﻳﻨ ﺪﻩﯼ اﻃﻤﻴﻨ ﺎن ﺑﺨ ﺶ و ﭘﺎﻳ ﺪار اﻳ ﺮان ]ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ[‬
‫اﺳﺖ…‬
‫»چﻬﺎرم‪ :‬در ﺁﻏﺎز ﺟﻨﺒﺶ اﺻﻼﺡﺎت ﻡﻴ ﺎن ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪ ﺑ ﻪ ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻرﯼ و‬
‫اﺻﻼحﮔﺮﯼ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺪﺑﻴﻨﯽ و ﺑﯽ اﻋﺘﻤﺎدﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ وﺟﻮد داﺷﺖ… اﻡﺎ “ﻗﺮار ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺕﺤ ﺖ‬
‫ﻓﺸﺎر واﺡﺪ” ]از ﺳﻮﯼ چﻪ آﺴﺎﻧﯽ!؟[ و آﻤﻚ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در دوران ﺳﺨﺘﯽ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺡ ﺪودﯼ اﻋﺘﻤ ﺎد ﺑ ﻪ ه ﻢ‬
‫را در ﻡﻴﺎن ﻧﻴﺮوهﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دادﻩ اﺳﺖ… اﻡﺮوز ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ ﻡ ﯽداﻧ ﻴﻢ آ ﻪ چ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ در ﺡﻤﺎﻳ ﺖ از‬
‫ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻرﯼ ]دﻳﻨ ﯽ[ ﭘﻴﮕﻴ ﺮ و ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭘ ﺬﻳﺮ ه ﺴﺘﻨﺪ و “ﻡ ﺴﺘﻘﻞ از ﮔﺬﺷ ﺘﻪاﯼ آ ﻪ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ” اﻡ ﺮوز‬
‫ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻرﯼ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ ﺿ ﺮورت ﺑ ﺎ ﺡ ﻀﻮر و ه ﺪف ﭘﺬﻳﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ… از “دﺷ ﻤﻨﯽ ﺑ ﺎ ﻧ ﺴﻞ‬
‫اﻧﻘﻼب و ﻋﻨﺎد ﺑﺎ “ﺡﻀﻮر ﻡﺮدﻡﺴﺎﻻراﻧﻪﯼ دﻳﻦ در ﻋﺮﺻﻪﯼ ﺟﺎﻡﻌﻪ” ]ﺑ ﻴﻦ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﺉ ﺘﻼف[ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺧﺒ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬از ﺕﺤﻘﻴ ﺮ ﭘﻴ ﺸﻴﻨﻪﯼ دﻳﮕ ﺮان و ﻡﺘ ﺼﻞ آ ﺮدن ﺁنه ﺎ ﺑ ﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕ ﺎن چﻴ ﺰﯼ ﺑ ﻪ ﮔ ﻮش‬
‫ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪] .‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ[ دﻳﮕﺮ ﺡﻀﻮر در اﻧﻘﻼب و ﺟﻨﮓ و دﻓﺎع از ﻧﻈﺎم اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﺮاﯼ آﺴﯽ “ﭘﻴ ﺸﻴﻨﻪﯼ‬
‫ﻡﻨﻔﯽ” ﻡﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻡﯽﺕﻮان ﮔﻔﺖ آﻪ اﺉﺘﻼفهﺎﯼ ﺕﺎزﻩ و ﮔﺴﺘﺮش اﺉﺘﻼفهﺎﯼ ﻡﻮﺟﻮد‬
‫اﻡﺮوز‪ ،‬هﻢ ﺿﺮورﯼﺕﺮ اﺳﺖ و هﻢ ﻡﻤﻜﻦﺕﺮ‪ .‬ﻻﺑﺪ ﺷﻤﺎ هﻢ اﻳﻦ ﺕﺤﻠﻴﻞ را ﺷﻨﻴﺪﻩاﻳ ﺪ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از اه ﺪاف‬
‫ﺖ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺑﻴ ﺮون از ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ‪ ،‬از‬ ‫ﻗﺘﻞهﺎﯼ زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ‪ ،‬از ﻡﻴﺎن ﺑﺮدن هﺮ ﻧﻮع زﻡﻴﻨﻪاﯼ ﺑﺮاﯼ ﺡﻤﺎﻳ ٍ‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن درون ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؟!«‬

‫‪٨٨‬‬
‫اﻡﺎ ﺳﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ آﻪ ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒﺎر و هﻤﺮاهﺎﻧﺶ ﺑﺮاﯼ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻧﻴﺮوﯼ ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ اﺉ ﺘﻼف روﯼ‬
‫ﺁنهﺎ ﺳﺮﻡﺎﻳﻪﮔﺰارﯼ آﺮدﻩاﻧﺪ‪:‬‬
‫»هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ ﻗﺒﻼ هﻢ ﮔﻔﺘﻪام‪ ،‬ﺳﻪ ﻧﻴﺮوﯼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ در ﻋﺮﺻ ﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻳ ﺮان ﻓﻌ ﺎل‬
‫هﺴﺘﻨﺪ آﻪ در ﻡﺠﻤﻮع در ﻳﻚ ﻃﺮف درﮔﻴﺮﯼه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ]و ﻧ ﻪ ﻡﻄﺎﻟﺒ ﺎت ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان از آﻠﻴ ﺖ اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻈ ﺎم[ ﻗ ﺮار ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ و ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻرﯼﺧ ﻮاﻩ ﻋﺒﺎرﺕﻨ ﺪ از‪ :‬ﺟﺒﻬ ﻪﯼ دوم‬
‫ﺧﺮداد‪ ،‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻡﻠﯽ‪/‬ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ “ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧ ﻮاﻩ”‪ .‬در درون اﻳ ﻦ ﺳ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑﺨ ﺶه ﺎﻳﯽ‬
‫وﺟﻮد دارد آﻪ اﺉﺘﻼف ﺁنه ﺎ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﻧﻘ ﺶ ﺕﻌﻴ ﻴﻦ آﻨﻨ ﺪﻩاﯼ در ﺕﺮﺳ ﻴﻢ چﻬ ﺮﻩﯼ ﺁﻳﻨ ﺪﻩﯼ آ ﺸﻮر داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ… در ﻡﻴﺎن ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻡﻠﯽ‪/‬ﻡﺬهﺒﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺨﺶهﺎﻳﯽ آﻪ ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ ﻓﺎﺻ ﻠﻪﯼ ﻡﻌﻨ ﺎدارﯼ از ﻡﻴ ﺮاث‬
‫و اﻟﮕﻮﯼ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ]آﺬا[ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و آﻴﻨﻪﯼ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺮﺧﻮردهﺎﯼ ﺳﺎلهﺎﯼ ﻧﺨﺴﺖ اﻧﻘ ﻼب را ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺮاﻡﻮﺷ ﯽ ﺳ ﭙﺎرﻧﺪ‪ ،‬در وﺿ ﻌﻴﺖ ﻡ ﺴﺎﻋﺪﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺸﺎرآﺖ در چﻨ ﻴﻦ اﺉﺘﻼﻓ ﯽ ﻗ ﺮار دارﻧ ﺪ‪ .‬در ﻡﻴ ﺎن‬
‫“ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻮاهﺎن” ﻧﻴﺰ ﺑﺨﺶهﺎﻳﯽ آﻪ دﻳﻦ ﺳﺘﻴﺰﯼ و ﺑﺮﺧ ﻮرد ﻡﻨﻔ ﯽ ﺑ ﺎ هﻤ ﻪﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎ و ﭘﺪﻳ ﺪﻩه ﺎﯼ‬
‫ﻡﻨﺴﻮب ﺑﻪ اﻧﻘﻼب را آﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬از اﺟﺰاﯼ ﻡﻨﺎﺳﺐ چﻨﻴﻦ اﺉ ﺘﻼف ﻡﺤﺘﻤﻠ ﯽ ﺕﻠﻘ ﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺕﻮﺟﻪ داﺷﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎ را هﻢ در داﺧﻞ آﺸﻮر ﻡﯽﺕﻮان ﻳﺎﻓﺖ و هﻢ در ﺧﺎرج از ﺁن…«‬
‫اﻡﺎ اﺉﺘﻼفهﺎﯼ ﺕﺎزﻩاﯼ آﻪ ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر روﯼ ﺁن ﺳ ﺮﻡﺎﻳﻪﮔ ﺰارﯼ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬چﻨ ﺪ وﻳﮋﮔ ﯽ‬
‫دارد‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺨﺶ ﻡﻠ ﯽ‪/‬ﻡ ﺬهﺒﯽ اﻳ ﻦ اﺉ ﺘﻼف ﺑﺎﻳ ﺪ »ﻓﺎﺻ ﻠﻪﯼ ﻡﻌﻨ ﺎدارﯼ از ﻡﻴ ﺮاث و اﻟﮕ ﻮﯼ‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ]آﺬا[ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و آﻴﻨﻪﯼ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺮﺧﻮردهﺎﯼ ﺳﺎلهﺎﯼ ﻧﺨﺴﺖ اﻧﻘﻼب را ﺑﻪ ﻓﺮاﻡﻮﺷ ﯽ‬
‫ﺳﭙﺎرﻧﺪ ]ﺕﺎ[ در وﺿﻌﻴﺖ ﻡﺴﺎﻋﺪﯼ ﺑﺮاﯼ ﻡﺸﺎرآﺖ در چﻨﻴﻦ اﺉﺘﻼﻓﯽ ﻗﺮار« ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫دوم اﻳﻦ آﻪ ﺑﺨﺶ “ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻮاﻩ ﺧﺎرج از آﺸﻮرﯼ” اﻳﻦ “اﺉ ﺘﻼف ﺕ ﺎزﻩ و ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ” ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺡﺘﻤ ﺎ “دﻳ ﻦ ﺳ ﺘﻴﺰﯼ و ﺑﺮﺧ ﻮرد ﻡﻨﻔ ﯽ ﺑ ﺎ هﻤ ﻪﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎ و ﭘﺪﻳ ﺪﻩه ﺎﯼ ﻡﻨ ﺴﻮب ﺑ ﻪ اﻧﻘ ﻼب را آﻨ ﺎر”‬
‫ﺑﮕﺬارد!‬
‫ﺳﻮم اﻳﻦ آﻪ اﻡﺮوز روﺷﻦ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ »از دﺷ ﻤﻨﯽ ﺑ ﺎ ﻧ ﺴﻞ اﻧﻘ ﻼب و ﻋﻨ ﺎد ﺑ ﺎ ﺡ ﻀﻮر‬
‫ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻراﻧﻪﯼ دﻳ ﻦ در ﻋﺮﺻ ﻪﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ]ﺑ ﻴﻦ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﺉ ﺘﻼف[ دﻳﮕ ﺮ ﺧﺒ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬از ﺕﺤﻘﻴ ﺮ‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪﯼ دﻳﮕﺮان و ﻡﺘﺼﻞ آﺮدن ﺁنهﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ]هﻢ[ چﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪] .‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ[ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺡ ﻀﻮر در اﻧﻘ ﻼب و ﺟﻨ ﮓ و دﻓ ﺎع از ﻧﻈ ﺎم اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﯽ “ﭘﻴ ﺸﻴﻨﻪﯼ ﻡﻨﻔ ﯽ” ﻡﺤ ﺴﻮب‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد‪«.‬‬
‫چﻬﺎرم اﻳﻦ آﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻳﻦ “اﺉﺘﻼف ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪ و ﺕﺎزﻩ” هﻨﻮز هﻢ “ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻠﺐ اﻋﺘﻤﺎد ﻡﺮدم”‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻡﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺎ ﻃ ﺮح “ﺷ ﻌﺎرهﺎﻳﯽ ﻡﻨﺎﺳ ﺐ” ﺑ ﺮاﯼ “ﻧﻮﺳ ﺎزﯼ ﺟﺒﻬ ﻪﯼ دوم ﺧ ﺮداد” از ﻡ ﺮدم ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻡﺎﺷﻴﻦ راﯼ ﮔﻴﺮﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮدﻩ و ﺿﻤﻦ اﺳﺘﻔﺎدﻩﯼ ﻡﺠﺪد از “اﻋﺘﻤﺎد ﻡﺮدم” هﻤﭽﻨ ﺎن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﻳﺎ “ﺡﻀﻮر ﻡﺮدﻡﺴﺎﻻراﻧﻪﯼ دﻳﻦ” را در ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺕﺪاوم ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﻨﺠﻢ اﻳ ﻦ آ ﻪ “ﺿ ﺮورت” و “اﻡﻜ ﺎن” اﻳ ﻦ اﺉ ﺘﻼف “ﺕ ﺎزﻩ و ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ” ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس‬
‫چ ﺮاغه ﺎﯼ ﺳ ﺒﺰﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ از “ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮر” ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان “ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧ ﻮاهﯽ” ﺑ ﺎ ﻧﺎدﻳ ﺪﻩ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ اﺳﺎﺳﯽ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻋﺮﻓ ﯽ و ﺳ ﻜﻮﻻر ـ ﺑ ﺪون ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﻞ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ـ درﻳﺎﻓﺖ ﻡﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺸﻢ و از هﻤﻪ ﺟﺎﻟﺐﺕﺮ اﻳﻦ آﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺁﻗﺎﯼ ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒﺎر‪» :‬ﺕﻨﻬﺎ ﻳﻚ اﺉ ﺘﻼف ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴ ﺎن ﻧ ﺸﺎن ده ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﺑﺮﺧ ﯽ ﻧ ﺸﺎﻧﻪه ﺎﯼ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ‪ ،‬ﺕﺤ ﻮﻻت ﺕ ﺪرﻳﺠﯽ و‬
‫دروﻧ ﺰاﯼ اﻳ ﺮان« از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ »ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻرﯼاﯼ ﻡ ﺴﺎﻟﻤﺖﺟ ﻮ ﺧﻮاه ﺪ ﺳ ﺎﺧﺖ و اﻳ ﻦ ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺁﻳﻨ ﺪﻩﯼ اﻃﻤﻴﻨ ﺎن ﺑﺨ ﺶ و ﭘﺎﻳ ﺪار اﻳ ﺮان ]ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ[ اﺳ ﺖ‪ «.‬و ﺻ ﺪ اﻟﺒﺘ ﻪ “ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻرﯼاﯼ‬
‫ﻡﺴﺎﻟﻤﺖﺟﻮ” ﺑﺎ هﻤﻜﺎرﯼ و هﻤﺮاهﯽ ﺡﺰب اﷲ ﻟﺒﻨﺎن و ﺡ ﻀﺮت ﺡ ﺴﻦ ﻧ ﺼﺮاﷲ رهﺒ ﺮ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن و‬

‫‪٨٩‬‬
‫ﺕﻮاﻓ ﻖه ﺎﯼ ﻡ ﺎﺑﻴﻦ اﻳ ﺸﺎن و دﻳﮕ ﺮ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﻡﻨﻄﻘ ﻪ ﺑ ﺎ رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺻ ﻼﺡﺎت در‬
‫ﺳﻔﺮهﺎﯼ چﻨﺪﮔﺎﻧﻪﯼ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻡﻨﻄﻘﻪﯼ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ!‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻳﺎ هﺮ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ اﻳﻦ اﺉﺘﻼف “ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪ و ﺕﺎزﻩ” آﻪ هﻤﭽﻨ ﺎن در‬
‫ﺻ ﺪدﻧﺪ از ﻓﺮﺁﻳﻨ ﺪ “ﻓﺮوﭘﺎﺷ ﯽ ﺕﻤﺎﻡﻴ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ” ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ آﻨﻨ ﺪ و ﺧﻮاه ﺎن ﺡﻔ ﻆ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ‬
‫“ﻡﺮدﻡﺴﺎﻻراﻧﻪﯼ دﻳﻦ در ﺡﻜﻮﻡﺖ” هﺴﺘﻨﺪ و “ﭘﻴﺸﻴﻨﻪﯼ ﻡﻨﻔﯽﺷ ﺎن” ه ﻢ چﻨ ﺪان اهﻤﻴﺘ ﯽ ﻧ ﺪارد و دﺳ ﺖ‬
‫داﺷﺘﻨﺸﺎن در ﺑﺨﺶهﺎﯼ اﻃﻼﻋﺎﺕﯽ و ﻧﻈﺎﻡﯽ و اﻡﻨﻴﺘﯽ ﺳﺎلهﺎﯼ ﺁﻏﺎزﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ هﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ “ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺮاﻡﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﻮد” ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﭘﺮوژﻩﯼ ﺕ ﺎزﻩاﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ “ﭘ ﺮوژﻩﯼ ﺷﻜ ﺴﺖ ﺧ ﻮردﻩﯼ دوم ﺧ ﺮداد”‬
‫ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺎ “ﻧﻮﺳﺎزﯼ ﺟﺒﻬﻪﯼ دوم ﺧﺮداد” و “ﺑﺎ اﺉ ﺘﻼفه ﺎﯼ ﺕ ﺎزﻩ و ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ” ﺑ ﺎز ه ﻢ ﻳ ﻚ دورﻩﯼ‬
‫ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ دﻳﮕ ﺮ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان را در ﻡﻨﮕﻨ ﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ و ﺟﻨﺠ ﺎله ﺎﯼ دروﻧ ﯽ ﭘ ﺮوژﻩﯼ دوم‬
‫ﺧﺮداد زﻧﺪاﻧﯽ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﺮﻓﻨﺪ ﺑﺎز هﻢ ﺑﺮ ﻋﻤﺮ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ﺁﻡ ﺪﻩﯼ اﻳ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ و ﻗ ﺮون‬
‫وﺳﻄﺎﻳﯽ ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ دﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻦ ﺑﺨ ﺶ “ﺟﻤﻬ ﻮرﯼﺧ ﻮاﻩ” ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ اﻳ ﻦ اﺉ ﺘﻼف ـ ﺑ ﻪ‬
‫دﻟﻴ ﻞ ﻋﻤﻠﻜﺮدﺷ ﺎن در دو دورﻩﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ـ دﻟﻴ ﻞ اﺻ ﻠﯽ ﺧﻮاﺑﻨﻤ ﺎ ﺷ ﺪن‬
‫ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﭘ ﺮوژﻩﯼ ﺷﻜ ﺴﺖ ﺧ ﻮردﻩﯼ دوم ﺧ ﺮداد و اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻡﺎﻳﻪ ﮔ ﺰارﯼ‬
‫روﯼ “اﻳﻦ اﺉﺘﻼف ﺕﺎزﻩ و ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪ” در ﺟﻬﺖ ﺕﺪاوم هﻤﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ!‬
‫ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ هﻤ ﻴﻦ چﻨ ﺪﯼ ﭘ ﻴﺶ ﺟﻨ ﺎب ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ در آ ﺪامﻳ ﻚ از‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽهﺎﯼ آﻤﺪﯼاش ﻡﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد آﻪ اﺳﺘﺒﺪاد ]دﻳﻨﯽ[ داﺧﻠ ﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ از اﺳ ﺘﻌﻤﺎر ﺧ ﺎرﺟﯽ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻡﺪ اﻳﻦ ﭘﻴﺎم وﻳﮋﻩ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ اﻧ ﺪرآﺎران ﺕﻤ ﺎم آ ﺮدن آ ﺎر ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان و ﺕﻜﻤﻴ ﻞ آﻨﻨ ﺪﮔﺎن روﻧ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫اﺿ ﻤﺤﻼل آ ﺸﺎﻧﺪن اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر وﻳ ﺮان ]دوم ﺧ ﺮدادﯼه ﺎ و ﺡﺎﻡﻴﺎﻧ ﺸﺎن[ ﺕﺌ ﻮرﻳﺰﻩ آ ﺮدن اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺎر‬
‫وﻳﮋﻩﯼ ﺁﻗﺎﯼ ﺧﺎﺕﻤﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁنهﻢ درﺳﺖ در اﻳﻦ ﺳﺮﻓﺼﻞ وﻳﮋﻩﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان!‬
‫در هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ در ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ٢٥‬ﺳﭙﺘﺎﻡﺒﺮ ‪ ٢٠٠٣‬ﻧﻮﺷﺘﻪاﯼ روﯼ ﻧﺖ ﺳﺎﻳﺖ ﮔﻮﻳﺎ ﻧﻴ ﻮز رﻓ ﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬آﻪ ﺧﻂ ﻡﺸﯽ ﺁﻳﻨﺪﻩﯼ ﺟﺮﻳﺎن دوم ﺧﺮدادﯼ را ﻡﺸﺨﺺ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒﺎر آﻪ در ﺁﺑﺎنﻡﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ١٣٨١‬ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺘﯽ دﻳﮕﺮ از ﻓﺮاﻳﻨ ﺪ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ‬
‫در اﻳﺮان‪ ،‬ﻡﺒﺘﻜﺮ ﺕﺰ اﺉﺘﻼﻓﯽ وﺳﻴﻊ و ﻗﺪرﺕﻤﻨ ﺪ و ﺕ ﺎزﻩ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ دو ﺟﺮﻳ ﺎن دﻳﮕ ﺮ ـ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺨﻮاه ﺎن‬
‫ﺑﺮوﻧﻤﺮزﯼ و ﻡﻠﯽ‪/‬ﻡ ﺬهﺒﯽه ﺎﯼ دروﻧﻤ ﺮزﯼ ـ ﺑ ﺮاﯼ در دﺳ ﺖ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻗ ﺪرت ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ﻡﻬ ﺮ ﻡ ﺎﻩ‬
‫‪١٣٨٢‬ﺑ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘﺎراﻡﺘﺮه ﺎﯼ ﺕ ﺎزﻩاﯼ آ ﻪ در ﻡﻨﻄﻘ ﻪ و ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن رخ ﻧﻤ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ از ﻃ ﺮح ﭘ ﺮوژﻩﯼ اﺉ ﺘﻼف ﺑ ﺰرگ دﺳ ﺖ ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ و ﺟﺮﻳ ﺎن اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ را در‬
‫ﺡﻀﻴﺾ ﺑﺪﻧﺎﻡﯽ و ﻧﺎﺕﻮاﻧﯽ و ﺑﯽ اﻋﺘﻤﺎدﯼ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان ﻡﻌﺮﻓﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠ ﻮﯼ ﺕﺒ ﺎر در ﺑﺨ ﺶ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺎم وﻳ ﮋﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺑﺮرﺳ ﯽ ‪ ٤‬ﻡﺸﺨ ﺼﻪﯼ اﺻ ﻠﯽ اﻳ ﻦ ‪٧‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪﯼ ﭘﺲ از دوم ﺧﺮداد ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﯼ ﺟﺎﻟﺒﯽ از اﻳﻦ دوران اراﺉﻪ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﻡ ﺪﻋﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘ ﺮوژﻩﯼ اﺻ ﻼﺡﺎت دچ ﺎر ﺑﺤ ﺮان ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻧﻤﺎد اﻳﻦ ‪ ٧‬ﺳﺎل اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ را هﻤﭽﻨﺎن ﺁﻗﺎﯼ ﺧﺎﺕﻤﯽ ﻡﻌﺮﻓﯽ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ‬
‫اﻳﺸﺎن هﻴﭽﮕﺎﻩ ﻧﺨﻮاﺳﺖ و ﻳﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ رهﺒﺮﯼ ﻃﺮح اﺻﻼﺡﺎت را در دﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﺸﺎن ﺻﺮﻳﺢ و روﺷﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ در اﻳﻦ چﻨﺪ ﺳﺎل‪ ،‬اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ آ ﻪ‬
‫“در چ ﺎرچﻮب ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ وﻻﻳ ﯽ« ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪﯼ ﺧ ﻮد اﻳ ﺸﺎن “ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ وﻻﻳ ﺖ‬
‫اﻧﺘ ﺼﺎﺑﯽ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ” ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﺡﻜﻮﻡ ﺖ را از درون ﻡﺘﺤ ﻮل آ ﺮد و ﺑ ﻪ ﺷ ﺎهﺮاﻩ اﺻ ﻼﺡﺎت و‬
‫ﻡﺸﺮوﻋﻴﺖ آﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺎ ﺕﺎﺳ ﻒ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﺕﺮﻓﻨ ﺪهﺎ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ اﺻ ﻼﺡﺎت‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ آﺎرﯼ از ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در هﻤ ﺎن ﮔ ﺎم ﻧﺨ ﺴﺖ ﻧﻴ ﺰ از ﺡﺮآ ﺖ ﺑ ﺎز ﻡﺎﻧ ﺪ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ‬

‫‪٩٠‬‬
‫اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﻧﻤ ﺎد اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺎح‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ و ﺳ ﺨﻨﮕﻮﯼ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺕﻤﺎﻡﻴﺖ و آﻠﻴﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ از ﺳﻮﯼ ﺁﻗﺎﯼ ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒﺎر ﺕﺎﺳﻒ اﻧﮕﻴﺰ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﻡﺮدم اﻟﺒﺘﻪ زودﺕﺮ از ﻓﻌﺎﻻن اﺻﻼح ﻃﻠﺐ‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ]واﻗﻌﻴ ﺖ ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ رﺳ ﻴﺪن ﭘ ﺮوژﻩﯼ دوم‬
‫ﺧ ﺮداد[ را درك آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺷ ﺮآﺖ ﻧﻜ ﺮدن در اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﺷ ﻮراهﺎ درك ﺧ ﻮﻳﺶ را از ﻧ ﺎﺕﻮاﻧﯽ‬
‫ﻧﻬﺎدهﺎﯼ ﻡﻨﺘﺨﺐ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاردﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒﺎر ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ آﻪ در چﺎرچﻮب اﻳ ﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ وﻻﻳ ﯽ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ اﻡﻜﺎ ِن ﺕﺤﻘﻖ ﻧ ﺪارد‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ راه ﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ راهﻜﺎره ﺎﻳﯽ را ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺁن ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﻧﻘ ﺶ وﻳ ﮋﻩﯼ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن را در ﺳ ﺪ آ ﺮدن ﻡﺒ ﺎرزات ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ‬
‫روﺷﻨﯽ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﺪ‪.‬‬
‫اﻳﺸﺎن در اداﻡﻪﯼ هﻤﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ‪ ٤‬ﻃﻴﻒ را در ﻡﻴﺎن اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑﻨ ﺪﯼ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫ه ﺮ ﻳ ﻚ راﻩ و روش وﻳ ﮋﻩاﯼ را ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺪاو ِم ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ آ ﺸﺎﻧﺪن ﻡﺒ ﺎرزات ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان در ﻧﻈ ﺮ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﻃﺮﻓﺪاران ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ راهﻜﺎر ﺑﻪ هﻤﺮاهﯽ و اﻡﻴﺪ ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻡﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑ ﺎور اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﺕﻬﺪﻳ ﺪ ﻗ ﺪرت‬
‫ﺳﻠﻄﻪﮔﺮ ﺧﺎرﺟﯽ )اﻡﺮﻳﻜﺎ و ﻡﺘﺤﺪاﻧﺶ( ﺟﺪﯼ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻗ ﺪرت ﺳ ﻠﻄﻪﮔ ﺮ ﺧﻮاه ﺎن ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺳ ﺎزﯼ‬
‫ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آﺮدن ﮔﺰﻳﻨﻪاﯼ واﺑﺴﺘﻪ و ﻏﻴﺮﻡﺮدﻡﺴﺎﻻر ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن اﺳﺖ!‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻡﻨﻈﻮر اﻳﺸﺎن از ﺕﻬﺪﻳﺪ ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻪﮔ ِﺮ ﺧﻮاهﺎن ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ‬
‫اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻡ ﺎﻧﻊ ﺕﺮاﺷ ﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ در روﻧ ﺪ ﺻ ﻠﺢ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ و ﺡﻤﺎﻳ ﺖ ﻓﻌ ﺎل‬
‫ﻟﺠ ﺴﺘﻴﻜﯽ و ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ اﻳ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ از ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﻃﻠ ﺐ و ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪاﯼ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺧﻔﻘ ﺎن وﺡ ﺸﺘﻨﺎك ﻡﻮﺟ ﻮد در ﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ اﻳ ﺮان و ﺕ ﻀﻴﻴﻖ ه ﺮ روزﻩﯼ ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ـ ﻓﺎرغ از ﺑﺎور و ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﻗﻮﻡﻴﺖ ـ اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﻪ ﺡﺘ ﺎ وﺿ ﻊ اﺳ ﻔﺒﺎر اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ و‬
‫ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺕ ﺪارك ﺟﺎﻧﺎﻧ ﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺳ ﻼحه ﺎﯼ آ ﺸﺘﺎر هﻤﮕ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺡﺘ ﺎ هﻤﻴ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ‬
‫رادﻳﻜﺎلﺕﺮﻳﻦ و ﺕﺮورﻳ ﺴﺖﺕ ﺮﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺷ ﺪﻩ و ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﻧ ﺸﺪﻩﯼ ﻡﻨﻄﻘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﯽ ﺑﻴﺶ از ‪ %٩٠‬ﻡﻠﺖ اﻳﺮان از آﺎرآﺮدهﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ در ه ﺮ دو ﺷ ﻖ ﺁن‪ ،‬در اﻳ ﻦ‬
‫رﺑﻊ ﻗﺮن ﻧﻴﺰ دﻟﻴﻞ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺳ ﻠﻄﻪ ﮔ ﺮ ﺧ ﺎرﺟﯽ ﻗ ﺮار‬
‫اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ اﻳﻨ ﺎن آ ﻪ ﺧ ﻮد را در ﻡﻮﺿ ﻊ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‪ ،‬اﻳﺮاﻧ ﯽ ه ﻢ ﻡ ﯽاﻧﮕﺎرﻧ ﺪ‪ ،‬ﺡﻤﻠ ﻪ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‬
‫واﺑﺴﺘﻪ و ﻏﻴﺮ ﻡﺮدﻡﺴﺎﻻر را ]![ ﺑﻪ اﻳﻨﺎن ﺕﺤﻤﻴﻞ آﻨﺪ! ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ هﻤﻴﻦ اﻳﻨﺎن در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ‬
‫هﻤﻴﺸﻪ و هﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮﻋﻠﻴﻪ ﻡﻨﺎﻓﻊ ﻋﺎﻟﻴﻪﯼ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﺤﻘﻴﺮ ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﻳﻦ ﻡﻠﺖ و ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ ه ﺮ ﺁﻧﭽ ﻪ‬
‫آﻪ ﻧﻤﺎ ِد اﻳﺮاﻧﻴﮕﺮﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ هﻢ هﻤﻴﻦ اﻳﻨﺎن ﻧﺒ ﻮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑ ﺴﺘﻦ راﻩ ﻡﻠ ﺖ‬
‫اﻳﺮان ﺑﺮاﯼ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ روﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن و ﺕﺮﻗﯽ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻳﻦ آ ﺸﻮر را در اﻳ ﻦ رﺑ ﻊ ﻗ ﺮن در‬
‫ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯼ اﻧﻜﻴﺰﻳﺴﻴﻮﻧﯽﺷﺎن ﻗﻔ ﻞ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﻡﺒ ﺎرزات ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان را ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺪن و‬
‫ﺕﺠﺪد و ﻡﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺞ آﺮدﻩاﻧﺪ!!‬
‫در واﻗﻊ ﻋﻠﻮﯼ ﺕﺒﺎر ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺧﻮد در ﺁﻏﺎز ﻧﻮﺷﺘﻪاش ﭘﺮوژﻩﯼ دوم ﺧﺮداد را ﻧﺎآﺎرﺁﻡ ﺪ و‬
‫ﻡﺘﻮﻗ ﻒ ﺷ ﺪﻩ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ از ﺕﻬﺪﻳ ﺪ ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ آﻠﻴ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‪،‬‬
‫وﻇﻴﻔ ﻪﯼ ﺟﻨ ﺎح اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ را اﻳ ﻦ ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻧﺰدﻳ ﻚ ﺷ ﺪن ﺑ ﻪ‬
‫اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎن‪ ،‬اﻡﻜﺎن ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺎ اﻳﺸﺎن ﻡﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ آﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻر اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻗ ﺮار‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻏﺮب‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﺮدﻡﺴﺎﻻر ]![ و ﻏﻴﺮ واﺑ ﺴﺘﻪ ]![ را ﺳ ﺮﻧﮕﻮن آﻨ ﺪ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ‬
‫ﭘﺲ از ﺕﺴﺨﻴﺮ اﻳﺮان‪ ،‬ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ واﺑﺴﺘﻪ و ﻏﻴﺮ ﻡﺮدﻡﺴﺎﻻر را ﺑﺮ ﺳﺮ آﺎر ﺁورد!‬

‫‪٩١‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﮕﺮاﻧﯽ اﻳﺸﺎن روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ه ﺮ چﻨ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﻡ ﯽآﻮﺷ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ را در‬
‫ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪﯼهﺎﯼ ﻡﻠﯽﮔﺮاﻳﺎﻧﻪﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ هﻤﮕﺎﻡﺎﻧﺶ ﻡﻌﺮﻓﯽ آﻨﺪ‪ ،‬چﺮا آﻪ ﺧﻮب ﻡﯽداﻧﺪ ﻃﺸﺖ اﻳ ﺮان‬
‫دوﺳ ﺘﯽ و ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ ﻡﻠ ﯽ اﻳ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ آﻤ ﺪﯼ ـ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ درﺧ ﺸﺎن در اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺳ ﺘﻴﺰﯼ ـ‬
‫ﺳﺎلهﺎﺳﺖ از ﺑﺎم اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ و ﺕﻼشهﺎﯼ هﻤﭙﺎﻟﮕﯽه ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن ﻧﻴ ﺰ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻓﺮﻳﻔﺘﻦ ﻡﻠﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ‪ ٨‬ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ زﻧ ﺪاﻧﯽ ﺷ ﻌﺎرهﺎ و ﻧﻤﺎده ﺎ و راهﻜﺎره ﺎﯼ اﻳ ﻦ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن در‬
‫چﺎرچﻮب ﺟﻤﻬﻮرﯼ وﻻﻳﯽ اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﻃﺮح اﺉﺘﻼف ﺑﺰرگ و ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪش‪ ،‬هﻨﻮز ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﻧﻴﺎﻡ ﺪﻩ‪،‬‬
‫از آﺎرآﺮد اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن از ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺧﻮاهﺎن ﺧﺎرج از آﺸﻮرﯼ ﺡﺎﻡﯽ ﭘﺮوژﻩﯼ اﺻ ﻼﺡﺎت‬
‫ﻡﯽﺧﻮاهﺪ در چﻨﻴﻦ ﺟﺒﻬﻪاﯼ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ واﻻﯼ ﺧﻮﻳﺶ را ﺡﻔﻆ آﻨﻨﺪ!‬
‫و اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮاز ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ اﻳﺸﺎن اﻳﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪» :‬اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ در چ ﺎﻟﺶ‬
‫ﻡﻴﺎن ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﺧﻮاهﺎن ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺕﻤﺎﻡﻴ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ ]ﻳﻌﻨ ﯽ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان[ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ‬
‫اﻗﺘﺪارﮔﺮاﻳﺎن ﻧﺰدﻳﻚﺕﺮ ﻡﯽﻳﺎﺑﻨﺪ!«‬
‫ﺁﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﻡﯽﺕﻮان چﻬ ﺮﻩﯼ ﺑ ﺰك آ ﺮدﻩﯼ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺷ ﻌﺎرهﺎ و ﻧﻤﺎده ﺎ و راهﻜﺎره ﺎﯼ‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ را در ﺻﺒﺢ ﺻﺎدق ﺁﮔﺎهﯽ اﻳﺮاﻧﻴﺎن‪ ،‬دﺳﺖ و رو ﻧﺸﺴﺘﻪ و چﺮك و ﭘﻒ ﺁﻟﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد‬
‫و از ﺁن ﺑﻪ وﺡﺸﺖ ﻧﻴﻔﺘﺎد؟!‬
‫رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺻﻼﺡﺎت هﻢ دارد چﻴﺰﯼ ﻡﯽﺷﻮد ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﻠﻮل ﻳﺎ ﻡﺜﻼ ﻡ ﻼ ﻧ ﺼﺮاﻟﺪﻳﻦ‬
‫ﻳ ﺎ دﻟﻘ ﻚ دﻳﮕ ﺮﯼ از هﻤ ﻴﻦ دﺳ ﺖ آ ﻪ ﺟﻤ ﻼت ﻗ ﺼﺎرش دل از ﻋ ﺎرف و ﻋ ﺎﻡﯽ ﻡ ﯽرﺑﺎﻳ ﺪ و ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽآﺎران هﻤﻴﺸﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎز اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن چﻨﺪ ﺕﺎ ﻧﻘﻄﻪﯼ ﻡﺎ را‪ ،‬ﺑﺎ هﻤﻴﻦ اﻓﺎﺿﺎت چﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪاش ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻴﺪان ﻡﯽآﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺜﻼ وﻗﺘ ﯽ ﺳ ﻴﺪ اﺳ ﺪاﷲ ﻻﺟ ﻮردﯼ را در دهﻨ ﻪﯼ ﺑ ﺎزار ﺕﻬ ﺮان ﺕ ﺮور آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺟﻨ ﺎب‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺡﺎﺟﯽ را ﺳﺮدار ﺑﺰرگ اﺳﻼم ﻧﺎﻡﻴﺪ و آﻠﯽ اﺷﻚ در ﻓﻘﺪان ﺡﺎج ﺁﻗﺎ ﺑﻪ رﻳﺶ ﻡﺒﺎرآﺶ ﺳﺮازﻳﺮ آﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ هﻢ ﺑﻪ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن در ‪ ١٨‬ﺕﻴﺮﻡ ﺎﻩ ‪ ١٣٧٨‬ﺷ ﺒﻴﺨﻮن زدﻩ ﺷ ﺪ و اﻳ ﻦ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن را از‬
‫ﺑﺎﻻﯼ ﺑﻠﻨﺪﯼهﺎ ﺑﺎ ﺷﻌﺎر “ﻳ ﺎ زه ﺮا از ﻡ ﺎ ﺑﭙ ﺬﻳﺮ!” ﺑ ﻪ ﭘ ﺎﺉﻴﻦ ﭘ ﺮت آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺟﻨ ﺎب رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ آ ﻪ‬
‫ﻡﻌﻤ ﻮﻻ ﺑ ﺮاﯼ ه ﺮ چﻴ ﺰ ﺑ ﯽﻡ ﺰﻩاﯼ‪ ،‬ﻡ ﺰﻩاﯼ ﻡ ﯽﭘﺮاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر اﻓﺎﺿ ﻪ ﻓﺮﻡ ﻮد آ ﻪ‪» :‬از آﺠ ﺎ آ ﻪ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻴﮕﻨﺎﻩ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟!«‬
‫هﻤﻴﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺰرگ اﺳﻼﻡﯽ ﺡﺎج ﺁﻗﺎ رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ در ﻡ ﺎﻩ ﺁورﻳ ﻞ ‪ ١٩٨٤‬آ ﻪ ﺕ ﺎزﻩ‬
‫وزﻳﺮ ارﺷﺎد اﺳﻼﻡﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در اوﻟﻴﻦ ﺳﻤﻴﻨﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ در ﺧ ﺎرج از‬
‫آﺸﻮر آﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ هﻤﺪﻟﯽ و دوﺳ ﺘﯽ ﻡﻴ ﺎن ﻋﻠﻤ ﺎء و ﻏﻼﻡ ﺎن ﺳ ﻔﺎرت در ﺷ ﻬﺮ ﻟﻨ ﺪن ﺑﺮﮔ ﺰار ﺷ ﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺕﻌﻴﻴﻦ اوﻟﻮﻳﺖهﺎﯼ اﺳﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺕﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ آﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان زﺑ ﺎن ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﻌﺮﻓﯽ آﻨﺪ‪ .‬و آﻮﺷﻴﺪ ﺑﺎ ﺕﺎآﻴﺪ ﺑﺮ اﺷﺎﻋﻪﯼ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﺑ ﺎن ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ در ﺕﺤﻜﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ اﺳﻼم‪ ،‬زﻡﻴﻨﻪ را ﺑﺮاﯼ اﻋﻼم زﺑﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان زﺑ ﺎن رﺳ ﻤﯽ ﻡ ﺮدم‬
‫اﻳﺮان ﻓﺮاهﻢ ﺁورد‪.‬‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﺟﻨ ﺎب در ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ١٨‬ﻧ ﻮاﻡﺒﺮ ‪ ١٩٩٧‬اﻓﺎﺿ ﻪﯼ‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﻡﺮﺕﻜﺐ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﻡﻮد‪» :‬آﺴﺎﻧﯽ در اﻳﺮان ﺡ ﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ و ﺡﻴ ﺎت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ دارﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم و‬
‫رهﺒﺮﯼ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ «.‬ﺑﻌﺪ هﻢ اﺿ ﺎﻓﻪ ﻓﺮﻡ ﻮد‪» :‬ﺑ ﺎ آ ﺴﯽ آ ﻪ ﻧﻈ ﺎم را ﻗﺒ ﻮل ﻧ ﺪارد و در ﻓﻜ ﺮ‬
‫ﺑﺮاﻧﺪازﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ زﺑﺎن اﻡﻨﻴﺘﯽ و ﺕﻨﺒﻴﻬﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻮرد آﺮد!«‬
‫از ﻗ ﻮل هﻤ ﻴﻦ اﻳ ﺸﺎن در آﻴﻬ ﺎن چ ﺎپ ﺕﻬ ﺮان در ﺕ ﺎرﻳﺦ ژوﺉ ﻦ ‪ ١٩٨٦‬چ ﺎپ ﺷ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﻓﺮﻡﻮدﻩاﻧﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﻡﻨﻈﻮر از ﺁزادﯼ اﻳﻦ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡﺒﻨ ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻡﯽ و اﺳ ﻼم ﺑﺮﺧ ﻮرد ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﺁزادﯼ را ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ‪ ،‬ﻡﺮدم اﻧﻘﻼﺑﯽ اﻳﺮان ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ )ﻗﺒﻮل آﻨﺪ( و اﺟﺎزﻩ هﻢ ﻧﻤﯽدهﺪ!«‬

‫‪٩٢‬‬
‫ﺡﻀﺮﺕﺸﺎن در ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ در ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ٢٣‬ﻡﺎﻩ ﻡ ﻪ ‪ ١٩٩٨‬ﺑ ﺎ ﮔ ﺮدن ﻓ ﺮازﯼ‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﻓﺮﻡﻮد‪» :‬هﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ در ﻋﻴﻦﺡﺎﻟﯽ آﻪ ﺑﺮ ﺁزادﯼ و ﻧﻬﺎدﯼ ﺷﺪن ﺁزادﯼ ﭘﺎﯼ ﻡ ﯽﻓ ﺸﺎرﻳﻢ‬
‫و ﺑﺮاﯼ ﺁن ﻓﺪاآﺎرﯼ ﻡﯽآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﭻوﺟﻪ هﻤﺴﻮﯼ دﺷﻤﻨﺎن ]اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻌﻨﯽ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان[ ﻧﺸﻮﻳﻢ!«‬
‫آﻴﻬ ﺎن چ ﺎپ ﺕﻬ ﺮان‪ ١٦ ،‬اﺳ ﻔﻨﺪ ‪ ١٣٦٧‬از ﻗ ﻮل اﻳ ﺸﺎن در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﻠﻤﺎن رﺷ ﺪﯼ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﯼ آﺘﺎب ﺁﻳﺎت ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺡﻜ ﻢ ﺷ ﺮﻋﯽ ﺡ ﻀﺮت اﻡ ﺎم ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ]ﺳ ﻠﻤﺎن[‬
‫رﺷﺪﯼ اﻋﺪام ﺷﻮد‪ ،‬و هﻴﭻ راهﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﺮﻳﺰ وﯼ از اﺟﺮاﯼ اﻳﻦ ﺡﻜﻢ ﻧﻴﺴﺖ!«‬
‫هﻤﻴﻦ ﺕﺎزﮔﯽهﺎ هﻢ اﻳﻦ ﺟﻨﺎب در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ در چﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﻮدن ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮاﯼ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻦ از ﺕﻮﻟﻴﺪ ﺳﻼحهﺎﯼ آﺸﺘﺎر ﺟﻤﻌﯽ و ﻋﺪم دﺧﺎﻟ ﺖ در روﻧ ﺪ ﺻ ﻠﺢ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ از ﺳ ﻮﯼ‬
‫ﺡﺎآﻤﺎن آﺸﻮرﯼ آﻪ اﻳﺸﺎن آﺒﺎدﻩﯼ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼاش را ﺑ ﻪ دوش ﻡ ﯽآ ﺸﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻡ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ :‬اﺳ ﺘﺒﺪاد‬
‫داﺧﻠﯽ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از اﺳ ﺘﻌﻤﺎر ﺧ ﺎرﺟﯽ! اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل اﻧ ﺸﺎهﺎﯼ دﺑ ﺴﺘﺎﻧﯽ ﺧﻮدﺷ ﺎن واﺿ ﺢ و ﻡﺒ ﺮهﻦ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻡﻨﻈﻮرﺷ ﺎن از اﺳ ﺘﺒﺪاد داﺧﻠ ﯽ هﻤ ﻴﻦ اﺳ ﺘﺒﺪاد دﻳﻨ ﯽ اﻋﻤ ﺎل ﺷ ﺪﻩ از ﺳ ﻮﯼ دوﻟ ﺖ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ آﻪ اﻳﺸﺎن هﻔ ﺖ‪/‬ه ﺸﺖ ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ آ ﺎخ رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼاش را ﺑ ﺎ ﻓﺮﻳ ﺐ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‬
‫اﺷﻐﺎل آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدﯼ هﻢ آﻪ ﺟ ﺎﻳﺰﻩﯼ ﺻ ﻠﺢ ﻧﻮﺑ ﻞ را ﺑﺮﻧ ﺪﻩ ﺷ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن اﻟﺒﺘ ﻪ ﺷ ﻮخ‬
‫ﻃﺒﻌﺎﻧﻪ ﻓﺮﻡﻮدﻧﺪ‪» :‬اﻳﻦ آﻪ چﻴﺰﯼ ﻧﺒﻮد!«‬
‫از ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺷ ﺎهﻜﺎرهﺎﯼ آﻼﻡ ﯽ اﻳ ﺸﺎن ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧ ﻪ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻡﺮگ اﺳ ﺪاﷲ ﻻﺟ ﻮردﯼ ﻋ ﺰادار ﺷ ﺪﻧﺪ و ﻻﺟ ﻮردﯼ را ﺳ ﺮدار ﺑ ﺰرگ اﺳ ﻼم ﺧﻄ ﺎب آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻡﺮگ ﻗﺎﺿﯽ ﻗﺎﺕﻞ ﺷﻴﺦ ﺻﺎدق ﺧﻠﺨﺎﻟﯽ اﻃﻼﻋﻴﻪﯼ ﺑﺎﻡﺰﻩاﯼ ﻡﺮﺕﻜﺐ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از هﻤﻪ ﺟﺎﻟ ﺐﺕ ﺮ و داغﺕ ﺮ‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﻓﺮﻡﻮدﻩاﻧﺪ‪» :‬در ﻡﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ اﺳﻼﻡﯽ هﻴﭻ ﻡﺨﺎﻟﻔﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ آﺴﯽ آﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ و ﺟﺰاﻳﯽ‬
‫و ﻡﺪﻧﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ را زﻳﺮ ﺳﻮال ﻡﯽﺑﺮد‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺡﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫راﺳﺘﯽ ﻡﻦ ﻡﺪﺕﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺎلهﺎﻳﯽ ﻓﻜﺮ ﻡﯽآﻨﻢ آﻪ ﺑﭽﻪهﺎﯼ ﻡﺎ اﻳﻦ اﻓﺎﺿﺎت را ﻡ ﯽﺧﻮاﻧﻨ ﺪ‬
‫و از اﻳﻦ آﻪ ﺑﺮﺧﯽ روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻡﺎ در دروﻧﻤﺮز و ﺑﺮوﻧﻤﺮز اﻳﻦ ﺡﺎﺟﯽ را ﺕﻨﻬﺎ ﺷﺎﻧﺲ ﻧﺠ ﺎت آ ﺸﻮر‬
‫ﺑﺮاﯼ رهﺎ ﺷﺪن از ﺑﻦ ﺑﺴﺖ هﻤﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺕﻠﻘﯽ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﯽﺳﻮادﯼ و ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽ ﻡﺎ و ﻡﻠﺖ‬
‫ﻡﺎ و اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن و روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﺶ ﻡﯽﺧﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﯼ ﻋﺒﻴ ﺪ زاآ ﺎﻧﯽ ﺧ ﺎﻟﯽ آ ﻪ از اﻳ ﻦ ﮔﺮﺑ ﻪﯼ ﻋﺎﺑ ﺪ زاه ﺪ‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﺕﺎزﻩﺕﺮﯼ اراﺉﻪ آﻨﺪ‪.‬‬

‫****‬
‫وﻃﻦ ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺁزارﯼ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﺨﺶ اﻡﻨﻴﺘﯽ و اﻃﻼﻋﺎﺕﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ از ﻃﺮﻳﻖ واﺳﻄﻪاﯼ ﻡﺮا ﺑﻪ ﺳﻔﺮﯼ ﺑ ﻪ آ ﺸﻮرم‬
‫اﻳﺮان دﻋﻮت آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ آﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﭘﺮﺳ ﺶ روﺑ ﺮو ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪ :‬ﻡ ﯽﺧﻮاهﻴ ﺪ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان اوﻳ ﻦ‬
‫ﺑﻜﺸﺎﻧﻴﺪش؟ ﭘﺎﺳﺦ دادﻩاﻧﺪ آﻪ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻡﯽﺧﻮاهﻴﻢ اﻳﺮان را ﻧ ﺸﺎﻧﺶ ﺑ ﺪهﻴﻢ‪ .‬ه ﻢ ﺧ ﻮدش و ه ﻢ ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺶ‬
‫ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و اﻳﺮان اﻡﺮوز را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ آﻪ ﻧﻮزدﻩ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از اﻳﺮان رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬

‫درﺳﺖ و ﺡﺴﺎﺑﯽ روﻧﺪ ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖه ﺎﯼ آ ﺸﻮر اﻳ ﺮان را در زﻳ ﺮ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬

‫ﻧﺪﻳﺪﻩ اﺳﺖ و ﻧﻤﯽداﻧﺪ آﻪ در اﻳﺮان چﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖهﺎﯼ ﻡﺤﻴﺮاﻟﻌﻘﻮﻟﯽ اﻧﺠﺎم ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ!! اﻳ ﻦ ﻡ ﺎم ﻡ ﻴﻬﻦ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﺳﺎلهﺎ و ﻗﺮنهﺎ از ﺕﻤﺎم آﺸﻮرهﺎﯼ اروﭘﺎﻳﯽ در ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ ﭘ ﻴﺶ اﻓﺘ ﺎدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬دو‬
‫ﺕﻦ از ﺑﺎﺻﻄﻼح روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اوﻟ ﯽ در هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﻔﺮهﺎﯼ آﻤ ﺪﯼاش ﺑ ﻪ ﺕﻬ ﺮان و دوﻡ ﯽ‬
‫‪٩٣‬‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﻢ از آﺠﺎﯼ اﻳﻦ دﻧﻴﺎﯼ آﺞ و آﻮﻟﻪ‪ ،‬هﺮ دو ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﻪ زﻋﻢ ﺧﻮدﺷﺎن روﻧﺪ ﭘﻮﻳﺎﯼ ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‬
‫را در اﻳﺮان دوران ﭘﻬﻠﻮﯼ دوم و اﻟﺰاﻡﺎ اول ﺑﻪ چﺎﻟﺶ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬از ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽهﺎﯼ ]![ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ‬
‫در دوران “اﻡﻴﺮ آﺒﻴﺮ” اﻳﺮان ﻳﺎ ﺷﻴﺦ رﻓﺴﻨﺠﺎن و ﺕﺪاوم ﺁن در دوران ﺳ ﻴﺪ اردآ ﺎن رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫آﻨﻮﻧﯽ اﻳﺮان ﻳﺎدهﺎ آﺮدﻩاﻧﺪ و ﺡﺘﺎ ﺷﻮﺧﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻡﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩاﻧﺪ آﻪ‪ :‬ﻡﮕﺮ ﺟﺎدﻩ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ هﻨ ﺮ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺷ ﺎﻩ‬
‫آﺮد‪ .‬ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ چﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮش را آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻡ ﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎدﻩاﻧﮕ ﺎرﯼه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ آ ﺎران ﺡﺮﻓ ﻪاﯼ ﺑ ﺎزار ﺳﻴﺎﺳ ﺖ در اﻳ ﺮان و‬
‫ﺧﺎرج از اﻳﺮان آﺎرﯼ ﻧﺪارم‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﻡﯽﺧﻮاهﻢ ﺕﺎآﻴﺪ آﻨﻢ آﻪ ﺟﺎدﻩ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﮔﺎز آﺸﻴﺪن و ﭘﺎرك درﺳﺖ‬
‫آ ﺮدن‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ دﻟﻴﻠ ﯽ ﺑ ﺮ ﭘ ﺎﻳﮕﻴﺮﯼ ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ و اﻳﺠ ﺎد ﺟﺎﻡﻌ ﻪاﯼ ﻡ ﺪﻧﯽ و ﻡ ﺪرن ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ‬
‫ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﻧﺎﻓﯽ ﺁﻧﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎدﻩهﺎ و اﺕﻮﺑﺎنهﺎ و راﻩﺁهﻦهﺎﯼ ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ را در ﻧﻴﻤ ﻪه ﺎﯼ ﻗ ﺮن‬
‫ﺑﻴ ﺴﺘﻢ‪ ،‬دوﺕ ﻦ از ﺿﺪﺑ ﺸﺮﺕﺮﻳﻦ رهﺒ ﺮان ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ ﻃ ﺮاز ﻧ ﻮﻳﻦ ﺟﻬ ﺎن ]![ در آ ﺸﻮرهﺎﺷﺎن‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ؛ هﻴﺘﻠﺮ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ‪ ،‬هﻢ زﻟﺰﻟﻪﯼ رودﺑﺎر و ﻡﻴﺰان آﺸﺘﺎر ﻓﺠﻴﻊ ﺁن در چﻨﺪ ﺳ ﺎل ﮔﺬﺷ ﺘﻪ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫آﺸﺘﺎر زﻟﺰﻟﻪﯼ ﺕﺎزﻩﯼ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑﻢ ﻧﺸﺎن داد آﻪ هﻤﻴﻦ ﻡﻴ ﺰان ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ ادﻋ ﺎﻳﯽ ه ﻮاداران ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﺕﺎ چﻪ ﻡﻴﺰان ﺑﯽ ﭘﺎﻳﻪ و ﺕﺎ چﻪ ﻡﻴﺰان ﭘﻮﺷﺎﻟﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬در اﻳ ﺮان اﺷ ﻐﺎل ﺷ ﺪﻩﯼ ﻡ ﺎ زﻟﺰﻟ ﻪاﯼ ﺑ ﺎ‬
‫ﻗﺪرت ﺡﺪود ﺷﺶ رﻳﺸﺘﺮ ﺕ ﺎ ﭘﻨﺠ ﺎﻩ ه ﺰار آ ﺸﺘﻪ ﺑ ﺮ ﺟ ﺎﯼ ﻡ ﯽﮔ ﺬارد و در آ ﺸﻮر اﻡﺮﻳﻜ ﺎ زﻟﺰﻟ ﻪاﯼ ﺑ ﺎ‬
‫ﻗﺪرت هﻔﺖ رﻳﺸﺘﺮ ﺕﻨﻬﺎ دو ﻧﻔﺮ ﺕﻠﻔﺎت دارد!!!‬
‫اﻡﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ دﻋﻮت ﺡﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻡﯽ در اﻳﺮان‪ :‬ﻡﻦ‪ ،‬ﻧ ﺎدرﻩ اﻓ ﺸﺎرﯼ‪ ،‬ﺑ ﺪﻳﻦ وﺳ ﻴﻠﻪ رﺳ ﻤﺎ و‬
‫ﻋﻠﻨ ﺎ اﻋ ﻼم ﻡ ﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ زﻡ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ آ ﺸﻮر اﺷ ﻐﺎل ﺷ ﺪﻩام از ﺳ ﻮﯼ ﺁزادﯼ آ ﺸﺎن و ﻧﺎﻓﻴ ﺎن اﻡﻨﻴ ﺖ ﺑ ﺎز‬
‫ﺧﻮاهﻢ ﮔﺸﺖ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ در ﺧﻴﺎﺑﺎن زﻳﺒﺎﯼ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﻳ ﺎ چﻬ ﺎر ﺑ ﺎغ اﺻ ﻔﻬﺎن و ﻳ ﺎ زﻧ ﺪ ﺷ ﻴﺮاز ﺑ ﺎ‬
‫داﻡﻨﯽ ﻡﻴﻨﯽژوپ‪ ،‬ﻡﻮهﺎﯼ ﺁراﻳ ﺶ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﻟ ﺐه ﺎﯼ ﻡﺎﺕﻴ ﻚ زدﻩ‪ ،‬در ﺡ ﺎﻟﯽ آ ﻪ زﻳ ﺮ ﺑﻐ ﻞ ﻡ ﺮدﯼ را آ ﻪ‬
‫دوﺳﺖ دارم‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪام و ﺑﺎ او در ﺡﺎل ﺧﻨﺪﻩ و ﺷﺎدﯼ هﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻗﺪم ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑ ﻪ آﺎﻓ ﻪ ﻧﺎﻧ ﺴﯽ ﺧﻴﺎﺑ ﺎن‬
‫ﻋﺒﺎس ﺁﺑﺎد ﺑﺮوم و در اﻳﻦ آﺎﻓﻪ ﺷﺮاب ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ ﺳﻔﺎرش ﺑﺪهﻢ و در ﺡﺎﻟﯽ آﻪ دوﺕﺎﻳﯽ ﺑﺴﺘﻪه ﺎﯼ ﻋﻴ ﺪﯼ‬
‫را ﺑﺮاﯼ دوﺳﺘﺎﻧﻤﺎن زﻳﺮ ﺑﻐﻞ دارﻳﻢ‪ ،‬از ﻡﻴﻬﻤﺎﻧﯽ ﺁنهﺎﻳﯽ آﻪ دوﺳﺘﺸﺎن دارﻳﻢ‪ ،‬ﺻ ﺤﺒﺖ آﻨ ﻴﻢ و ﺑ ﺎ ه ﻢ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ و ﺑﺨﻨﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻢ ﺑﻴ ﺎن ﺳ ﻤﺒﻮﻟﻴﻚ درﻳﺎﻓ ﺖ ﻡ ﻦ از ﺁزادﯼاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ در اﺙ ﺮ‬
‫“ﻡﺒﺎرزات” ﺑﺎﺻﻄﻼح روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩﯼ ﻡﺎ در هﻤﺮاهﯽ و هﻤﺪﺳﺘﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺷﻐﺎﻟﮕﺮان اﻳ ﺮان‬
‫ﺑﻪ ﻏﺎرت رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫وﻃﻦ ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ آﻪ ﺁزارﯼ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬

‫آﺴﯽ را ﺑﺎ آﺴﯽ آﺎرﯼ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬

‫اﻳﻦ ﺷﻌﺮ ﻋﺎﻡﻴﺎﻧﻪ در واﻗﻊ ﺑﻴﺎن ﻋﻴﻨﯽ و ﻡﺎدﯼ و ﻡﻠﻤﻮس ﻡﺎ در ﻓﻬﻢ از ﺁزادﯼ و اﻡﻨﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در آﺸﻮرﯼ آﻪ ﻡﻦ ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ دوﺳﺖ دارم ﻟﺒﺎس ﺑﭙﻮﺷ ﻢ‪ ،‬ﺁن ﮔﻮﻧ ﻪ آ ﻪ دوﺳ ﺖ دارم و ﺑ ﺎ ه ﺮ‬
‫آﻪ دوﺳﺖ دارم‪ ،‬ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ آﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ هﺮ ﺡﺮآﺘﯽ ﻡﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﻢ هﺰار و ﻳﻚ اﻡﺘﺤ ﺎن ﺷ ﺮﻋﻴﺎﺕﯽ ﺑ ﺪهﻢ‬
‫آﻪ اﺳﺎﺳﺎ ﺁن را ﭘﻴﺶ زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﻧﻔ ﯽ ﺁزادﯼ و دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ و اﻡﻨﻴ ﺖ در آ ﺸﻮرم ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺷ ﻢ‪ ،‬ﻧ ﻪ اﻡﻨﻴﺘ ﯽ‬
‫هﺴﺖ و ﻧﻪ ﺁزادﯼاﯼ و ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺧ ﺎﻧﻢ ﻡﻬ ﺸﻴﺪ اﻡﻴ ﺮ ﺷ ﺎهﯽ‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ ﺧﺎآ ﺴﺘﺮ ﺟ ﺴﺪ ﺳ ﻮﺧﺘﻪﯼ ﻡ ﻦ ﻧﻴ ﺰ در‬
‫زﻡﺎﻧﯽ آﻪ اﻳﻦ آﺸﻮر هﻤﭽﻨﺎن ﺕﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪﯼ اﻳﻦ ﺡﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﺎز ﻧﺨﻮاهﺪ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻡﻦ اﻳﺮاﻧﻢ را ﺁن ﮔﻮﻧﻪ دوﺳ ﺖ دارم آ ﻪ آ ﺴﯽ را ﺑ ﺮاﯼ دوﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻦ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺮزﻡﻴﻨﯽ آﻪ در ﺁن ﻡﺰد ﮔﻮرآﻦ از ﺑﻬﺎﯼ ﺁزادﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ارزش ﺳﻔﺮ و زﻳﺴﺘﻦ ﻧﺪارد‪ .‬هﻤﻴﻦ!!‬

‫‪٩٤‬‬
 ‫ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ‪ ٢٨ ،‬دﺳﺎﻡﺒﺮ ‪ ٢٠٠٣‬ﻡﻴﻼدﯼ‬

‫روﻧﻮﺷﺖ ﺑﺮاﯼ ﺕﻤﺎﻡﯽ ﻧﻬﺎدهﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ در درون آ ﺸﻮر و‬

‫ﺕﻤﺎم ﺑﻨﻴﺎدهﺎ و اﻓﺮاد ﺡ ﺎﻡﯽ اﻳ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ در ﺧ ﺎرج از ﻡﺮزه ﺎﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﻴﻬﻦ ﺁﻓﺖ زدﻩ‪ ،‬اﻳﺮان!!‬

‫****‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬زﻧﺎن و اﺳﻼم‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﻨﺎ ﻧﺪارم ﺑﻪ ﺡﻘﺎﻧﻴﺖ و ﻳﺎ ﻋﺪ ِم ﺡﻘﺎﻧﻴﺖ دﻳﻦ‪ ،‬ﻡﻜﺘﺐ‪ ،‬ﺁﺉ ﻴﻦ ﻳ ﺎ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺑﭙ ﺮدازم‪.‬‬
‫ﺡﺘﺎ ﺑﻨﺎ ﻧﺪارم ﻡﻮاﺿﻊ ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ اﻳﻦ ﺑﺎورهﺎ را ﺑﺸﻜﺎﻓﻢ؛ چﺮا آ ﻪ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺡ ﺎل ـ ﻻﺑ ﺪ ـ در ه ﺮ آ ﺪا ِم اﻳ ﻦ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪهﺎ رﮔﻪهﺎﻳﯽ از »ﺡﻘﻴﻘﺖ!« ﻳﺎﻓﺖ ﻡﯽﺷﺪﻩ آﻪ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻋﺪﻩاﯼ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮد‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺡﺘﺎ ﺕﺎ‬
‫ﺳﺮﺡﺪ ﻓﺪاآﺎرﯼ و ﺟﺎﻧﺒﺎزﯼ ﺑﻜ ﺸﺎﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ ﻗ ﺼﺪم اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘ ﺎر ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن اﺳ ﻼم را‪ ،‬از‬
‫هﻤﺎن اوان اﻋﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳﺖ اﻳﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ ﺑ ﺎ دﻳﮕ ﺮان و دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺎز آ ﻨﻢ‪ .‬ﺑﺮرﺳ ﯽ اﻳ ﻦ ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺕﺎرﻳﺨﯽ از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ اهﻤﻴﺖ دارد آﻪ زﻡﻴﻨﻪهﺎﯼ ﻧﻈ ﺮﯼ رﻓﺘ ﺎ ِر اﺳ ﻼمﮔﺮاﻳ ﺎ ِن اﻡ ﺮو ِز اﻳ ﺮان را ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﯽﮔﺬارد‪ .‬در واﻗﻊ ﻧﺸﺎن ﻡﯽدهﺪ آﻪ اﻳﺸﺎن از چﻪ ﻡﻨﺒﻌﯽ ﺕﻐﺬﻳﻪ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ آﻪ چﻨﻴﻦ ﺑ ﯽﭘ ﺮوا ﺑ ﻪ‬
‫ﺡﺬف و ﻧﻔﯽ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻡﯽﭘﺮدازﻧﺪ؛ ﻳﺎ ﻡﺜﻼ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ چﮕﻮﻧﻪ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ ﻗ ﺪرت و ﺙ ﺮوت‬
‫اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ ﻟ ﺮزﻩ درﺁورد‪ ،‬و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﻬﺪﻳ ﺪﯼ ﺟ ﺪﯼ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﻳﻜ ﻪﺷ ﻨﺎس ]ﻡﻮﺡ ﺪ[ ﺕﻠﻘ ﯽ‬
‫ﺷﻮد؛ ﻗﺪرت و ﺙﺮوﺕﯽ آﻪ ﺑﺎ ﺕﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺟﻬﻞ و اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﺎورهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ﻡﻠﺘﯽ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻤﺎم ﻡﺬاهﺐ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ دﻳﻦ اﺳﻼم اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﺡ ﺬف دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬آ ﺸﻮرهﺎﯼ‬
‫ﻡﺘﻤﺪن ﭘﻴﺮاﻡﻮﻧﺶ را ﺕﺼﺮف آﺮدﻩ‪ ،‬ﻡﺮدم ﻓﺮهﻨﮓﺳﺎز ﺁن را ﺑﻪ زﻳﺮ ﻡﻬﻤﻴﺰ ﺧﺸﻮﻧﺘﺶ آ ﺸﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫هﻴﭻ دﻳﻦ و ﺁﺉﻴﻨﯽ »چﻪ ﺕﻮﺡﻴﺪﯼ و چ ﻪ اﺳ ﺎﻃﻴﺮﯼ« در ﺕﻤ ﺎم ﻃ ﻮل ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺑ ﺸﺮ ﻧﺒ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ چﻨ ﻴﻦ‬
‫دﺳ ﺖ ﺑ ﺎزﯼ در آ ﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ]آ ﺎﻓﺮان‪ ،‬ﻡ ﺸﺮآﺎن‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳ ﺎن‪ ،‬ﻡ ﺴﻴﺤﻴﺎن‪ ،‬زرﺕ ﺸﺘﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻮداﺉﻴ ﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺎﺑﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺎﺉﻴﺎن و دﻳﮕ ِﺮ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن[ داﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ چﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﻡﻠﺖهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ـ ﺡﺘﺎ هﻤﺎن اﻋﺮاب ﺑ ﺪوﯼ ـ‬
‫دﺳﺖ ﺕﺼﺮف ﺑﺎز آﻨﺪ‪ .‬ﻓﺎﺟﻌﻪﯼ آﺸﺘﺎر ﺕﺎرﻳﺨﯽ ‪ ١١‬ﺳﭙﺘﺎﻡﺒﺮ ‪ ٢٠٠١‬اﻳﻦ ﺕﺼﻮﻳﺮ را ﺕﻜﻤﻴﻞﺕﺮ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻮﺷﻴﺪﻩام اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ را ﺑﻴﺸﺘﺮ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﺮان ﺑﻴﺎورم ﺕ ﺎ ﻡ ﺴﺘﻨﺪ ﺑ ﻮدن ادﻋ ﺎﻳﻢ‬
‫را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺡﺎآﻤﺎن ﻓﻌﻠﯽ اﻳﺮان ﺑﻪ اﺙﺒﺎت ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪ .‬از ﻧﻈ ﺮ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ و ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺑ ﺸﺮ ه ﻴﭻ ﻧ ﮋاد‪ ،‬ﻋﻘﻴ ﺪﻩ‪ ،‬ﻡﻠﻴ ﺖ‪ ،‬ﺟﻨ ﺴﻴﺖ و ﻗ ﻮﻡﻴﺘﯽ ﺑ ﺮ دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﻦ اﻧ ﻮاع ﺑﺮﺕ ﺮﯼ ﻧ ﺪارد؛ چ ﺮا آ ﻪ در‬
‫هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺕﻔﻜﻴﻚ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬و وﻗ ﺖ ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ در اﻳ ﺮان ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺕﻌﺮﻳﻒ ﺕﺎزﻩاﯼ از ﻡﻮﺿﻮع اﻧ ﺴﺎن و ﺑﺎوره ﺎﻳﺶ داد‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد ﺑ ﻪ ﻧ ﮋاد ﭘﺮﺳ ﺘﺎن‪ ،‬ﻡﺮدﺳ ﺎﻻران‪،‬‬
‫ﻋﻘﻴ ﺪﻩﭘﺮﺳ ﺘﺎن و… ه ﻢ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ آ ﺸﺘﺎرهﺎﻳﯽ آ ﻪ در ﺕﻤ ﺎم ﻃ ﻮل ﺕ ﺎرﻳﺦ زﻳ ﺮ ﭘ ﺮچﻢ اﻋﺘﻘﺎداﺕ ﺸﺎن‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ ﭘﺮداﺧﺖ؛ اﻡﺎ ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ اﻳﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻡ ﺎ را از ﭘ ﺮداﺧﺘﻦ ﺑ ﻪ زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﻡﺸﺨ ﺼﯽ آ ﻪ در اﻳ ﺮا ِن‬
‫اﻡﺮوز درﮔﻴﺮ ﺁﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎزﻡﯽدارد‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻤﺮﯼ ﺑﻮد و اﻡﻜﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻡﻨ ﺎﺑﻊ‪ ،‬اﺳ ﻨﺎد ﻗﺎﺑ ﻞ اﺳ ﺘﻨﺎد و ﺑﻬﺘ ﺮﯼ ه ﻢ‬
‫در دﺳﺘﺮس ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮﻩﯼ اﻳﻦ ﻡﻮﺿﻮع هﻢ در آﻠﻴﺖ ﺕﺎرﻳﺦ آﺸﻮر ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺮض را هﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻡﯽﮔ ﺬارم آ ﻪ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩ‪ ،‬دﺳ ﺖآ ﻢ اﻳ ﻦ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن را در ﻧ ﺎم و ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ‬
‫ﺕﺎرﻳﺨﯽﺷﺎن ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬و چﻮن ﻗﺮار ﻧﻴﺴﺖ در ﻓﻠﺴﻔﻪﯼ ﺑﺎورهﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن دﻗﻴ ﻖ ﺷ ﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﭘﻴ ﺮوان ه ﺮ‬
‫‪٩٥‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮوهﯽ از اﻧﺴﺎنهﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻡﯽآﻨ ﻴﻢ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺳ ﺮزﻡﻴﻦ ﺡ ﻖ زﻧ ﺪﮔﯽ دارﻧ ﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﺎ آﺴﯽ اﺟﺎزﻩ ﻧﺪارد اﻳﺸﺎن را از اﻳﻦ ﺡﻖ ﻃﺒﻴﻌﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽﺷﺎن ﻡﺤﺮوم آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﺕﺎآﻴﺪ اﺳﺖ آﻪ راﺑﻄﻪﯼ دو ﻡﻮﺿﻮع ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﻏﻨﻴﻤﺖ در ﺕﻔ ﺴﻴﺮهﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫ﺕﻔﻜﻴ ﻚ از ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ ﻇﺮﻓ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﺳ ﻠﻄﻪ آ ﺸﻴﺪن ﻡ ﺮدم و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳ ﺖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر اﻳ ﺸﺎن ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ؛ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﻡﻨﻄﻘ ﯽﺕ ﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻇ ﺮف و‬
‫ﻡﻈﺮوف؛ ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻧﮕﺮش ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﻳﻦ دﻳ ﻦ ﺑ ﻪ ﭘﺪﻳ ﺪﻩﯼ ﻏﻨﻴﻤ ﺖ ]ﻳ ﺎ چﭙ ﺎول[ ﺟ ﺪﯼﺕ ﺮ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ در اﻳﻦﺟﺎ ﺕﺎآﻴﺪ آﻨﻢ آﻪ‪ :‬در آﺘﺎبه ﺎﯼ ﻡ ﺴﺘﻨﺪ و ﻡﻮﺙ ﻖ ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺁﻧﻘ ﺪر ﺳ ﻨﺪ و‬
‫ﻡ ﺪرك در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ وﺟ ﻮد دارد آ ﻪ ﮔ ﺎﻩ اﻧ ﺴﺎن درﻡ ﯽﻡﺎﻧ ﺪ آ ﻪ آ ﺪامﻳ ﻚ را زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﺑﺤ ﺚ و‬
‫ﺑﺮرﺳﯽاش ﻗﺮار دهﺪ؛ در ﻋﻴﻦ اﻳﻦ آﻪ اﺳ ﻨﺎدﯼ ه ﻢ آ ﻪ در اﺧﺘﻴ ﺎر ﻡ ﺎ ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﻳﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﺨ ﺶ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر آ ﻮچﻜﯽ از ﻡﺂﺧ ﺬ و ﻡﻨ ﺎﺑﻊ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﻮﺙ ﻖ و ﻡ ﺴﺘﻨﺪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ اﻡﻜ ﺎن وﺟ ﻮد‬
‫ﻡﯽداﺷﺖ آﻪ از اﺳﻨﺎد آﺘﺎبﺧﺎﻧﻪهﺎﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ‪ ،‬ﻡﺮآﺰ اﺳﻨﺎد رﺳﻤﯽ‪ ،‬آﺘ ﺎبﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﻡﺮآ ﺰﯼ و دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﻡﺠﻤﻮﻋﻪهﺎﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ آﺘﺎبهﺎ ارزش ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻡ ﯽﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ؛ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦهﻤ ﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺧﺎﻧﻪ اﮔﺮ آﺲ اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺡﺮف هﻢ ﺑﺲ اﺳﺖ!‬
‫ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ ـ زﻡﺴﺘﺎن ‪٢٠٠١‬ـ ‪١٣٨٠‬‬

‫****‬
‫ﺗﺌﻮرﯼ ﺧﺸﻮﻧﺖ!‬
‫ﺟﺰﻡﻴﺖ و دﮔﻤﺎﺕﻴﺴﻢ ﺟﺎرﯼ در ﻡﺘﻦ ﻡﺬاهﺐ »اﻟﻬﯽ« ﺡﺘﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﻡﻜﺎﺕﺐ ﻏﻴﺮاﻟﻬﯽ‪ ،‬ﺑﺨ ﺼﻮص‬
‫در دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم و ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬رﻓﺘ ﺎرﯼ را ﻡ ﯽﻃﻠﺒ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ ﺑ ﻪ ﺁن ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻋ ﺪم ﺕﺤﻤ ﻞ‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻓﺎﻧﺎﺕﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻓﺎﻧﺪاﻡﻨﺘﺎﻟﻴ ﺴﻢ‪ ،‬دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬اﺳ ﺘﺒﺪاد دﻳﻨ ﯽ ﻳ ﺎ واژﻩه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ از اﻳ ﻦ‬
‫دﺳﺖ ﻡ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺡ ﺮف چﻨ ﺪان ﺕ ﺎزﻩ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ‪ :‬ﺕﻤ ﺎم آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ دﺳ ﺘﯽ در ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﺑﺨ ﺼﻮص‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ ادﻳﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ دﻳ ﻦ را از ﻳ ﻚ ﻡﻘﻮﻟ ﻪﯼ ﻡﺘ ﺎﻓﻴﺰﻳﻜﯽ ﺑ ﻪ درون ﻧﺸ ﺴﺖه ﺎ و ﺑﺤ ﺚه ﺎﯼ‬
‫روزاﻧﻪ‪ ،‬ﺡﺘﺎ ژورﻧﺎﻟﻴﺴﺘﯽ آﺸﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬هﻤﺎن آﺎرﯼ را ﺑﻜﻨﻨﺪ آﻪ آﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺳ ﻴﺪﻡﺤﻤﻮد‬
‫ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ و دﻳﮕﺮ هﻢ ﻃﻴﻔﺎن اﻳﺸﺎن آﺮدﻩاﻧ ﺪ؛ اﻡ ﺎ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ و ﺕﻘ ﺪﻳﺲ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ ـ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻮﻋﯽ ﺑﻪ ﻳﻚ دﻳﻦ ﻡﺘﺮوك ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ـ هﻢچﻨ ﻴﻦ ﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦآ ﻪ ﺁن ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ آﻬﻨ ﻪ و ﻗ ﺪﻳﻤﯽ را در‬
‫ب د ِل ﺧﻮدﺷﺎن و هﻮاداراﻧﺸﺎن ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪﯼ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ از ﻡ ﺮگ ﻡﺤﺘ ﻮم اﻳ ﻦ‬ ‫زرورقهﺎﯼ اﻡﺮوزﯼﭘﺴﻨ ٍﺪ ﺑﺎ ِ‬
‫ﻋﻘﻴﺪﻩ‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﻡﻌﺘﻘﺪﻳ ِﻦ ﻧﺴ ِﻞ ﭘﻴﺸﻴﻨﺶ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ آﻨﻨ ﺪ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﻨﻈ ﻮر آ ﻪ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ را ـ ﺑ ﺪون‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽ از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻧﮓ و ﺑﻨﮕﯽ! ـ از ﺕﻤﺎم زواﻳﺎ ﺑﻪ ﻡﻴﺪانهﺎﯼ ﺟﺪﯼ ﺑﺤﺚ و آﻨﻜﺎش آﺸﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬دﻻﻳﻞ‬
‫ﺕﻘﺪﻳﺲ‪ ،‬هﻢچﻨﻴﻦ آﻬﻨﮕﯽ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑ ﻮدن ﺁن را در داﻳ ﺮﻩﯼ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‪ ،‬در ه ﺰارﻩﯼ ﺳ ﻮم ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﻴﻮﻩﯼ آﺎر ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﻳﻦ دﻳﻦ در ﻳﻜﯽ دو دهﻪ ﭘﻴﺶ از ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ واآﻨﺸﯽ اﺳﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺁن ﺷﻴﻮﻩ ﺕﻮﺟﻴﻪ آﺮدنهﺎ و در زرورق ﭘﻴﭽﻴﺪنهﺎﯼ ﺁن‬
‫ﻡﻔﺎهﻴﻢ آﻬﻨﻪ و از ﻡﺪ اﻓﺘﺎدﻩ!‬
‫اﻳﻦ را هﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ آﻪ هﺪف از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ آ ﺎوشه ﺎ‪ ،‬ﺑﺮرﺳ ﯽ اﻳ ﻦ ﻡ ﺬهﺐ در ﺷ ﻜﻞ‬
‫ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ و اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﯼ ﺁن اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ دﺳ ﺘﻜﺎرﯼاﯼ در ﺑﺎوره ﺎﯼ ﻡﺮدﻡ ﯽ آ ﻪ ﺷ ﻴﻌﻪ و ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﻡﺘﻮﻟ ﺪ‬
‫ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ دوﺳ ﺘﺪاران و ﺑﺎورﻡﻨ ﺪان ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ و ﻡ ﺬهﺐ ـ و ه ﺮ دﻳ ﻦ و ﻡ ﺬهﺐ دﻳﮕ ﺮﯼ ـ‬
‫‪٩٦‬‬
‫ﺡﻖ دارﻧﺪ هﻢچﻨﺎن ﺑﻪ ﺑﺎورهﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽﺷﺎن ﭘﺎﯼﺑﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻡﺮا ﺑﺎ اﻳﺸﺎن آﺎرﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻡﺎ ﺁنﺟﺎ آﻪ اﻳﻦ‬
‫دﻳﻦ و اﻳﻦ ﻡﺬهﺐ‪ ،‬هﻴﺌﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ و ﺕﻌﻴﻴﻦ ﺕﻜﻠﻴ ﻒ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﻠ ﺖ ﻡ ﯽﭘﻮﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ چﻬ ﺮﻩﯼ واﻗﻌ ﯽ ـ و ﻧ ﻪ‬
‫ﺕﺼﻮﻳ ِﺮ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ در هﺎﻟﻪهﺎﻳﯽ از ﺕﻘﺪس و ﻡﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻚ ـ ﺁن را ﺑﻪ ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺖ ]ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ[ آﻪ ﺷﺎﻡﻞ ﺑﺨﺶهﺎﯼ ﻡﺘ ﺪوﻟﻮژﯼ‪،‬‬ ‫»ﺟﺰوﻩﯼ درون ﺳﺎزﻡﺎﻧﯽ ﺷﻨﺎﺧ ٍ‬
‫ﺕﻜﺎﻡ ﻞ و راﻩ اﻧﺒﻴ ﺎء ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺕ ﻼش ﻡ ﯽآ ﺮد ﺕ ﺎ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ را ﻡﻨﻄﺒ ﻖ ﺑ ﺮ اﺻ ﻮل ﻋﻠﻤ ﯽ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ و ﺕﺤﻠﻴ ِﻞ ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﺸﺎن دهﺪ و ﺑﻪ ﻡﺬهﺐ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﻡﻨﻄﻖ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺰوﻩ آﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦﺕﺮﻳﻦ‬
‫اﺙﺮ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ ﺳﺎزﻡﺎن ﺑﻮد‪ ،‬اداﻡﻪﯼ هﻤﺎن آﺎرﯼ ﺑﻮد آﻪ ﻗﺒﻼ ﻡﻬﻨ ﺪس ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﺕ ﺎ ﺡ ﺪﯼ ﺁﻳ ﺖاﷲ‬
‫ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ از ﺁن ﺷ ﺮوع آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪ ،‬در ﭘ ﯽ ﺁن ﺑ ﻮد ﺕ ﺎ هﻤ ﻪﯼ اﺻ ﻮل اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ و‬
‫دﺳﺘﻮرات ﻓﻘﻬﯽ]اﯼ[ را آﻪ وﯼ ﺑﻪ ﺁنهﺎ ﻋﻘﻴﺪﻩ داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﻮار ﺑﺮ ﻡﻨﻄ ﻖ ﻋﻠﻤ ﯽ ﺑ ﻪ ﻗ ﺸﺮهﺎﯼ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺑﻘﺒﻮﻻﻧﺪ! ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﺎر‪ ،‬وﯼ اﺻﻮل ﻋﻠﻤﯽ و دﺳﺘﺂوردهﺎﯼ داﻧ ﺸﻤﻨﺪان روز را در زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ‬
‫زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﻚ و ﺕﺮﻡﻮدﻳﻨﺎﻡﻴﻚ ﺑﻪ آﺎر ﻡﯽﮔﺮﻓﺖ ﺕﺎ ﺡﻘﺎﻧﻴﺖ اﻋﺘﻘﺎدات ﺧﻮﻳﺶ ]اﺳﻼم[ را ﺙﺎﺑﺖ‬
‫ﺶ ﻗ ﺸﺮ ﺟ ﻮان و روﺷ ﻨﻔﻜﺮ‬ ‫آﻨﺪ؛ ﺿﻤﻦ اﻳﻦآﻪ ﺑﺎزرﮔﺎن در ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﭘﯽﮔﻴﺮش ﺑﺎ رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ‪ ،‬اﻟﻬ ﺎمﺑﺨ ِ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺎ ﺑﻮد ـ و اﻳﻦ ﻡﻮﻓﻘﻴﺘﯽ ﺑﺮاﯼ وﯼ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻡﯽﺁﻡﺪ ـ اﻡﺎ رﻧﺴﺎﻧﺲ]![ ﻋﻠﻤﯽ‪/‬ﻡﺬهﺒﯽ او چﻨ ﺪان‬
‫ﻡﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻡﻴﺰ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ﺕﻮﺟﻴ ﻪ و اﺙﺒ ﺎت ﺡﻘﺎﻧﻴ ﺖ ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ “ﻃﻬ ﺎرت” در ﻓﻘ ﻪ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺕ ﺸﺒﺚ ﺑ ﻪ‬
‫دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﻡﻴﻜ ﺮب ﺷﻨﺎﺳ ﯽ روز‪ ،‬ﮔﺮچ ﻪ ﻇ ﺎهﺮا ﺑ ﻪ ﻡﻌﺘﻘ ﺪا ِن ﺑ ﻪ ﺁن ﻡ ﺴﺎﺉﻞ دﻟﮕﺮﻡ ﯽ ﻡ ﯽداد؛ اﻡ ﺎ‬
‫هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ وﺳ ﻴﻠﻪﯼ اﺙﺒ ﺎت ﺡﻘﺎﻧﻴ ﺖ دﻳ ﻦ و ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺕﻄ ﺎﺑﻖ ﻡ ﺴﺎﺉﻞ ﻓﻘﻬ ﯽ ﺑ ﺎ اﺻ ﻮل‬
‫ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬اﮔﺮ در ﺟﺎﻳﯽ ﺧﻮاﻧﺎﻳﯽ داﺷﺖ‪ ،‬در ﺟﺎهﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎ ِر دﻳﮕﺮﯼ ﺳﻮالﺑﺮاﻧﮕﻴ ﺰ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ‬
‫و دآﺘﺮ ﻳﺪاﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ هﻢ در چﻨﻴﻦ زﻡﻴﻨﻪاﯼ ﺕﻼش ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁنهﺎ ﻡﯽآﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺕﺎ ﺑﺎ ﺕﻔﺴﻴﺮ ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن‬
‫ﺑﻪ ﺳﺒﻜﯽ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻗﺮﺁن ﭘﻴﺮاﻡﻮن ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ اﻧﺴﺎن و ﺟﻬﺎن را ﺑ ﺎ دﺳ ﺘﺂوردهﺎﯼ ﻋﻠ ﻮم ﺟﺪﻳ ﺪ ﺕﻄﺒﻴ ﻖ‬
‫‪١‬‬
‫دهﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻗﺮﺁن را در ﺑﻴﻦ ﻗﺸﺮ ﺕﺤﺼﻴﻞآﺮدﻩ ﺕﻘﻮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ از اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﯽهﺎ ﻧﺼﻴﺐ چﻨﻴﻦ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬در ﺧﻮشﺑﻴﻨﺎﻧ ﻪﺕ ﺮﻳﻦ ﻧﮕ ﺎﻩ‪ ،‬ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩاﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺁن ﻡﻮﻡﻨﻨ ﺪ و در ﺷ ﻖ ﻡﻨﻔ ﯽاش‪ ،‬واآﻨ ﺸﯽ ﻋ ﺼﺒﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺡ ﺬف و ﻧﻔ ﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ زﻳﺮ ذرﻩﺑﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻦهﺎ‪ ،‬آﻨﻜﺎشهﺎ و ﺑﺮرﺳﯽهﺎ‪ .‬اﻡ ﺎ ﺕ ﺎرﻳﺦ اروﭘ ﺎ‪ ،‬ﺳ ﻴﺮ رﻓﺮﻡﻴ ﺴﻢ‪ ،‬و ﺑﻌ ﺪهﺎ ه ﻢ‬
‫رﻧ ﺴﺎﻧﺲ ﻧ ﺸﺎن داد آ ﻪ ﺑﺮداﺷ ﺘﻦ ﺡﺠ ﺎب ﺕﻘ ﺪس و ﻧ ﺸﺎن دادن چﻬ ﺮﻩﯼ واﻗﻌ ﯽ دﻳ ﻦ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫]ﻡﺴﻴﺤﻴﺖ[ از ﻡﻴﺰان و ﺕﻌﺪاد ﻡﺴﻴﺤﻴﺎن و ﺑﺎورﻡﻨﺪا ِن ﺑﻪ اﻳﻦ دﻳﻦ ﻧﻜﺎﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ؛ ﺡﺘ ﺎ هﺎﻟ ﻪﯼ ﺕﻘ ﺪس ﺁن‬
‫را هﻢ چﻨﺪان زﺧﻤﯽ ﻧﻜﺮدﻩ اﺳﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ چﻬﺮﻩﯼ راﺳﺘﻴ ِﻦ دﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﺪ آﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎورهﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ در ﺑﺎورﺧﺎﻧﻪه ﺎﯼ ﻓ ﺮدﯼ ﻡﺘ ﺪﻳﻨﻴﻦ ﻡﺤﻔ ﻮظ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ در ﻋﻴﻦﺡﺎل هﻢ از دﺧﺎﻟﺖ در ﺡﻜﻮﻡﺖ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‪ ،‬اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﻡﺮدم آﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد؛ چﺮا آﻪ دﻳﻦ ـ هﺮ دﻳﻦ و اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼاﯼ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ـ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺧ ﻮدش را ﻡﻄﻠ ﻖ و ﺑﺮﺡ ﻖ ﻡ ﯽداﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺎ ﭘﺪﻳ ﺪﻩاﯼ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬رﻓﺘ ﺎرﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و‬
‫ﻡﺪاراﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬اﺳﺎﺳ ﺎ ﻡﻔ ﺎهﻴﻤﯽ آ ﻪ ﭘ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب آﺒﻴ ﺮ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ از ﺳ ﻮﯼ روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ وﻟﺘﺮ‪ ،‬ﻡﻨﺘﺴﻜﻴﻮ و دﻳﮕﺮ روﺷﻨﮕﺮا ِن ﻋﺼ ِﺮ ﻓﺮوغ در اروﭘﺎ ﻃﺮح ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﻡﺒ ﺎرزﻩاﯼ ﺑ ﻮد‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻜﺴﺎنﺳﺎزﯼ و ﻳ ﻚدﺳ ﺖ ﺳ ﺎزﯼ ﻡﺮدﻡ ﯽ آ ﻪ در ﻳ ﻚ ﻡﺤ ﺪودﻩﯼ ﺟﻐﺮاﻓﻴ ﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺕﺤ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ‬
‫دﻳ ﻦ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﺟﺒ ﺎر از ﺕﻤ ﺎم ﺡﻘ ﻮق اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و ﻡ ﺪﻧﯽﺷ ﺎن‪ ،‬زﻳ ﺮ ﻟ ﻮاﯼ دﻳ ﻦ و اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ دﻳﻨ ﯽ‬
‫ﻡﺤﺮوم ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺕﺒﻴﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﻳﻚﺳﺎن ﺳﺎزﯼ و ﻳﻚدﺳﺖ ﺳﺎزﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ‪ ،‬زﻳ ﺮ ﻟ ﻮاﯼ دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم‬
‫و ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ هﻢ آﺎرﯼ اﺳﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ ﺁن ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﻧ ﺸﻮد‪ ،‬اﻡﻜ ﺎن هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﺤ ﻮﻟﯽ را در ﻧﮕ ﺎﻩ و‬

‫‪ ١‬ـ ﺑﺮ ﻓﺮاز ﺧﻠﻴﺞ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﻡﺤﺴﻦ ﻧﺠﺎت ﺡ ﺴﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻋ ﻀﻮ ﺳ ﺎﺑﻖ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ )‪ ١٣٤٦‬ﺕ ﺎ ‪ (١٣٥٤‬چ ﺎپ اول‪،‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﻧﯽ‪ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،١٣٧٩ ،‬ص ‪٤١٦‬‬

‫‪٩٧‬‬
‫ﻧﮕﺮش اﻧﺴﺎن اﻳﺮاﻧﯽ ﻡﺴﻠﻤﺎن ﻡﯽﺳﻮزاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻄﯽ آﻪ اﻳﺮاﻧﯽه ﺎ ه ﻢ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ـ ﺑ ﺪون‬
‫هﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ـ در آﻨ ﺎر ه ﻢ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺷ ﺎد‪ ،‬ﺁزاد‪ ،‬ﻡﺮﻓ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﯽه ﺮاس و اﻡﻨ ﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻃ ﻮر زﻳﺮﺑﻨ ﺎﻳﯽ ﻡﻜﺘﺒ ﯽ را ﺷ ﻨﺎﺧﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ اﻡﻜ ﺎن را در اﺧﺘﻴ ﺎر ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎﻧﺶ ﻡ ﯽﮔ ﺬارد ﺕ ﺎ ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ‬
‫اﻧ ﺴﺎنه ﺎ را ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﻌﺎدت و ﺑﻬﺰﻳ ﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ ﻓﺮﻗ ﻪاﯼ و ﺡ ﺬف و ﻧﻔ ﯽ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺎزﯼهﺎﯼ ﺧﻮدﯼ و ﻏﻴﺮﺧﻮدﯼ ﺕﻘﻠﻴﻞ دهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ دﺳﺖﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻄﯽ آﻪ ﻡﺮدم اﻳﺮان هﻢ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑ ﺪون ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ در اﻡﻨﻴ ﺖ‬
‫ﻡ ﺪﻧﯽ‪ ،‬اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ‪ ،‬اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و ﺑ ﺎ ﺁﺳ ﻮدﮔﯽ ﺧﻴ ﺎل و‬
‫ﺑﯽهﺮاس از هﺮ »ﺕﻜﻔﻴ ﺮ و ﺕﻔ ﺴﻴﻘﯽ« ﺑ ﻪ ﺑ ﺎﻻ ﺑ ﺮدن ﺳ ﻄﺢ آﻴﻔ ﯽ و آﻤ ﯽ زﻧ ﺪﮔﯽﺷ ﺎن ﺑﭙﺮدازﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻡﻮاﻧ ﻊ اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ و ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ اﻳ ﻦ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ را ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﭘﺪﻳ ﺪﻩاﯼ آ ﻪ ﻡ ﯽآﻮﺷ ﺪ در‬
‫هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم هﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﺕﻜﺎ ﺑﻪ هﻤﺎن ﻗﻮاﻧﻴﻦ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬هﺮﮔﻮﻧﻪ اﻡﻜﺎﻧﯽ را ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺕﻤ ﺪن‪ ،‬ﺕﺮﻗ ﯽ‪ ،‬ﺷ ﺎدﯼ‪ ،‬ﻋﻠ ﻢ‪ ،‬هﻨ ﺮ و رﻓ ﺎﻩ ﺳ ﻮزاﻧﺪﻩ؛ در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ ه ﻢ ﺑ ﺎ آ ﺸﺘﺎر‪ ،‬ﻡ ﺮگ‪،‬‬
‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻧﻮﺡﻪ‪ ،‬روﺿﻪ‪ ،‬ﺟﻨ ﺎزﻩآ ﺸﯽ‪ ،‬ﻋ ﺰادارﯼ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪﺳ ﺎزﯼ‪ ،‬ﺷ ﻬﻴﺪﺑﺎزﯼ‪ ،‬ﺕﻌﺰﻳ ﻪ و ﺕﻬﻴ ﻴﺞ اﺡ ﺴﺎﺳﺎت‬
‫ﻡﺬهﺒﯽ ﻡﺮدم‪ ،‬اﻳﺸﺎن را در ﺑﯽﺧﺒﺮﯼ آﺎﻡﻞ ﻧﮕﻪدارد‪ ،‬و ﻋﻤﺮ و وﻗﺖ اﻳﺸﺎن را ه ﺮز ﺑ ﺮد؛ ﺕ ﺎ اﻡﻜ ﺎن‬
‫ﻏﺎرت و چﭙﺎول ﺑﺮاﻳﺶ ﺁﺳﺎنﺕﺮ ﺷﻮد؛ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘ ﻮان اﻳ ﻦ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ را در ﺟﻨﺒ ﻪﯼ ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ‪ ،‬ه ﻢزﻡ ﺎن ه ﻢ در‬
‫ﻚ ﺁن ﺷﻨﺎﺧﺖ؛ ﺕﺎ ﭘﺎﻳﻪهﺎﻳﯽ آﻪ چﻨﻴﻦ رﻓﺘﺎرﯼ ﺑﺮ روﯼ ﺁن ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬از‬ ‫ﭘﻬﻨﻪﯼ ﭘﺮاﺕﻴ ٍ‬
‫اﻳﻦ راﻩ از دﺧﺎﻟﺖ در زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻤﻌﯽ ﻡﺮدم ـ ﻳﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ ـ ﺑﺎز داﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫دﻳﮕ ﺮ ﺑﺎﻳ ﺪ دوراﻧ ﯽ آ ﻪ ﺕﻤ ﺎﻡﯽ ه ﻢ و ﻏ ﻢ ﻡﻠ ﺖ‪ ،‬ﺻ ﺮف چﮕ ﻮﻧﮕﯽ رﻓﺘ ﺎر ﺑ ﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‬
‫ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﻡﺮدم اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟ ﺎﯼ ﭘ ﺮداﺧﺘﻦ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ آﻬﻨ ﻪ و ﻡ ﺎدون‬
‫ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﻳﯽ؛ ﺑ ﯽه ﺮاس از هﻤ ﻴﻦ دﻧﻴ ﺎﯼ »دﻧ ﯽ« ﭘ ﺮ از ﺷ ﻜﻨﺠﻪ و ﻋ ﺬاب و ﻡﻜ ﺮ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن دﻳ ﻦ‪،‬‬
‫ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‪،‬‬ ‫هﻢچﻨﻴﻦ ﺑﯽواهﻤﻪ از ﺟﻬﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺮ از ﺷ ﻜﻨﺠﻪﮔﺮاﻧ ﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎ ِن اﻡ ﺮوزﻳ ِﻦ ﺡﻜﻮﻡ ٍ‬
‫ﺑ ﻪ ﺕ ﻼش ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻬﺒ ﻮ ِد زﻧ ﺪﮔﯽ و ﺑ ﺎﻻ ﺑ ﺮدن ﺳ ﻄﺢ آﻴﻔ ﯽ زﻧ ﺪﮔﯽ‪ ،‬ه ﻢچﻨ ﻴﻦ ﺑﻴ ﺪارﯼ و ﺁﮔ ﺎهﯽﺷ ﺎن‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎﻧﯽ ه ﻢ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﭘﻬﻨ ﻪﯼ ﮔ ﺴﺘﺮدﻩ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ﺑ ﯽه ﺮاس از‬
‫هﺮﮔﻮﻧﻪ دﺳﺖﺑﺮدﯼ ﺑﻪ ﺟﺎن و ﻡﺎل و زﻧﺪﮔﯽ ﺧﺼﻮﺻﻴﺸﺎن ـ آ ﻪ زﻳ ﺮ ﻳ ﻮغ چﻨ ﻴﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎﻧﯽ ﻡﺮﺕﺒ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕ ﺎراج ﻡ ﯽرود ـ ﺑ ﻪ زﻳﺒ ﺎﻳﯽ‪ ،‬دوﺳ ﺘﯽ‪ ،‬هﻤﺰﻳ ﺴﺘﯽ ﻡ ﺴﺎﻟﻤﺖ ﺁﻡﻴ ﺰ و ﺕﺤﻤ ﻞ ﻳ ﻚدﻳﮕ ﺮ دﻟﮕ ﺮم ﺑﺎﺷ ﻨﺪ؛ ﺕ ﺎ‬
‫ك ﻡ ﺮگ‪ ،‬ﺡ ﺬف‪ ،‬ه ﺮاس‪،‬‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ دﺳﺖ در دﺳﺖ هﻢ‪ ،‬اﻳ ﺮان ﺑ ﻼ زدﻩ را از اﻳ ﻦ دو ِر ﺕﺴﻠ ﺴﻞِ وﺡ ﺸﺘﻨﺎ ِ‬
‫ﺳﺎﻧ ﺴﻮر‪ ،‬ﻋ ﺪم اﻡﻨﻴ ﺖ‪ ،‬زﻧ ﺪان‪ ،‬ﺟﻨ ﮓ‪ ،‬ﺑﻴﻜ ﺎرﯼ‪ ،‬ﻓ ﺴﺎد و ﻓﺤ ﺸﺎﻳﯽ آ ﻪ آﺎرﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﻡ ﺸﺨﺺ اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺎم‬
‫اﺳﻼﻡﯽ و راﻧﺪﻡﺎ ِن ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬رهﺎﻧﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻨﺪ آﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﺶ ـ‬
‫ﻓﺎرغ از هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑ ﺎور و اﻧﺪﻳ ﺸﻪاﯼ ـ دوش ﺑ ﻪ دوش ه ﻢ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ارﺕﻘ ﺎﯼ آﻴﻔ ﯽ ﺳ ﻄﺢ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺧ ﻮد و‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ و ﺧﺮد ﺟﻤﻌﯽ آﺸﻮرﺷﺎن ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ‪ ،‬هﻤﺎنچﻴﺰﯼ اﺳﺖ آﻪ ﻡ ﻦ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳﻜ ﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ‬
‫اﻧﺘﻈﺎرش را ﻡﯽآﺸﻢ‪.‬‬
‫»در ﭘﺎﻳﺎن ﻗﺮون وﺳﻄﺎ و ﺁﻏﺎز ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪﯼ ﺕﻐﻴﻴ ﺮات ﺷ ﺮاﻳﻂ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‪ ،‬اﻓﻜ ﺎر‬
‫و اﻧﺪﻳﺸﻪهﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻠﺴﻔﯽ در ﺑﻴﻦ ﺻﺎﺡﺐﻧﻈﺮان ﻏﺮب راﻩ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﻓﺎﺻ ﻠﻪﯼ ﺑ ﻴﻦ ﻗ ﺮن ﺳ ﻮم ﺕ ﺎ‬
‫دهﻢ و ﻳﺎزدهﻢ ﻡﻴﻼدﯼ‪ ،‬اروﭘﺎ ﺑﺪﺕﺮﻳﻦ دوران ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺧ ﻮد را ﻃ ﯽ ﻡ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺡﻤﻠ ﻪﯼ ﻡ ﺪاوم ﺑﺮﺑﺮه ﺎ‪،‬‬
‫ﺟﻨﮓهﺎﯼ داﺉﻤﯽ ﻓﺌﻮدالهﺎ‪ ،‬و ﺁﺷﻔﺘﮕﯽ وﺿﻊ اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻡﺮدم ﻡﺠ ﺎل ﺕﻔﻜ ﺮ ﻧﻤ ﯽداد‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ دورﻩ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و ﻡﻌﺮﻓﺖ در اﻧﺤﺼﺎر آﻠﻴﺴﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻡﺒﻠﻐ ﻴﻦ ﻡ ﺬهﺐ ﻡ ﺴﻴﺢ ﺑ ﺎ ﺑ ﯽرﺡﻤ ﯽ ﺷ ﺪﻳﺪﯼ آﻠﻴ ﻪﯼ‬
‫ﻡﻈﺎهﺮ و ﺁﺙﺎر ﻓﺮهﻨﮕﯽ و ﺕﻤﺪن ﺑﺸﺮﯼ را ﻡﺤﻜﻮم ﺑﻪ وﻗﻔﻪ و رآﻮد آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺮ ﻧﻮع ﻓﻜﺮ اﻧﺘﻘ ﺎدﯼ‬
‫و ﭘﮋوهﺸﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮﻡﺎن آﺸﻴﺸﺎن در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪﯼ ﺧﺪا ﺑﻪ وﺿﻊ دﻟﺨﺮاﺷﯽ ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪“ .‬اﻳﻤ ﺎن ﺑ ﺮ ﻋﻠ ﻢ‬

‫‪٩٨‬‬
‫ﻡﻘﺪم ﺷﻤﺮدﻩ ﻡﯽﺷﺪ”… ﺳﺎلهﺎﯼ وﺡﺸﺖزاﯼ اﻧﻜﻴﺰﻳﺴﻴﻮن و آﺸﺘﺎرهﺎ و آﺘﺎﺑﺴﻮزﯼهﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﭙﺮﯼ‬
‫‪٢‬‬
‫ﺷﺪ…«‬
‫چﺮا آﻪ »از دﻳﺮ ﺑﺎز ﺕﺎآﻨﻮن‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ادارﻩﯼ اﻡﻮر اﺟﺘﻤﺎع دو ﻧﻈﺮﻳ ﻪ و دو ﻃ ﺮز ﻓﻜ ﺮ وﺟ ﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻋﺪﻩاﯼ ﻡﻌﺘﻘﺪﻧﺪ آﻪ “ﻓﺮﻡﺎن اوﻟﻮاﻻﻡﺮ” را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﺎر ﺑﺴﺖ و ﺟﻤﻌﯽ دﻳﮕﺮ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﺎﯼ اﻃﺎﻋﺖ از دﺳﺘﻮر ﻓﺮد واﺡﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ راﻩ ﺑﺤﺚ و ﺕﺤﻘﻴ ﻖ را در ﭘ ﻴﺶ ﮔﻴ ﺮﻳﻢ ﺕ ﺎ ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ‬
‫]آ ﻪ[ ﺡ ﺮف ﺡ ﻖ و ﻃﺮﻳ ﻖ ﺻ ﻮاب آ ﺪام اﺳ ﺖ و از ﺁن ﭘﻴ ﺮوﯼ آﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﻡ ﺮﺕﺠﻌﻴﻦ‪ ،‬در ه ﺮ دورﻩ و‬
‫ت ﻓ ﺮ ِد واﺡ ﺪﯼ‪ ،‬ﻡﻘﺎﺻ ﺪ ﺧ ﻮد‬ ‫زﻡﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘﻴﺮو “ﻓﺮﻡﺎن اوﻟﻮاﻻﻡﺮ” ﺑﻮدﻧﺪ و ﻡﯽآﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺕ ﺎ در ﭘﺮﺕ ﻮ ﻗ ﺪر ِ‬
‫را اﺟﺮاء آﻨﻨﺪ و از ﻡﺎﺟﺮاﯼ چﻮن و چﺮا و ﺑﺤﺚ و اﻧﺘﻘﺎد ﺑﺮآﻨﺎر ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﺑ ﺮﺧﻼف اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﻪ‪ ،‬ﻋﻘ ﻼ و ﺧﻴﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﻃﺮﻓ ﺪار ﺑﺤ ﺚ و ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮ ﺑ ﻮدﻩ و ه ﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﻡﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‪ :‬ﻧﻈﺮﻳﻪ و ﻋﻘﻴﺪﻩاﯼ آﻪ ﻡﺤﺼﻮل ﻡﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺕﺤﻘﻴﻖ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻓﻜﺮ ﻓﺮد واﺡﺪ‪ ،‬رﺟﺤﺎن و ﺑﺮﺕﺮﯼ‬
‫‪٣‬‬
‫دارد‪«.‬‬
‫ﺺ ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﻳ ﺎ‬ ‫در اﻳ ﻦ راﺳ ﺘﺎ و در هﻤ ﻴﻦ زﻡﻴﻨ ﻪ‪ ،‬اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب روﯼ ﻡﺤ ﻮر ﻡ ﺸﺨ ِ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺕﺌﻮرﻳﺰﻩ ﺷﺪﻩ ﺕﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮﻳﯽ ﻧﮕﺎهﯽ ﮔﺬرا هﻢ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺕﻴﻚ اﻋﻤﺎل ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﺮ »زن« ﻡﯽاﻧﺪازم ﺕﺎ وﺟﻪ دﻳﮕﺮﯼ از اﻳﻦ اﻧﻮاع ﺧﺸﻮﻧﺖهﺎ را ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﺕﺎآﻴﺪ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺤﺚهﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬آﺎرﯼ در ﺡﻴﻄﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺦﻧﮕﺎرﯼ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ‬
‫ـ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ـ ﺕﻔﺴﻴﺮﯼ از وﻗﺎﻳ ِﻊ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻳ ﻚ ﻡﻠ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬چﻨ ﻴﻦ ﺕﻔ ﺴﻴﺮهﺎﻳﯽ در‬
‫ص ﺕﺎرﻳ ِﺦ آﺸﻮرﯼ ﺿﺮورت ﻡﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﻧﺴﻞه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ‪،‬‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋﻩﯼ زﻡﺎﻧﯽ ﺧﺎ ِ‬
‫ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﺷ ﺮاﻳﻂ وﻳ ﮋﻩاﯼ آ ﻪ در ﺁن ﻗ ﺮار ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬وﻗ ﺎﻳﻊ دﻳﮕ ﺮﯼ از ﺕ ﺎرﻳﺦ آ ﺸﻮر را ﺑ ﻪ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ‬
‫ﻡﯽآﺸﻨﺪ؛ هﺮ چﻨﺪ آﻪ ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ اوﺿﺎع در اﻳﺮان ]دﻳﻦ اﺳﻼم در ﻗﺪرت[ ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻠﻖاﻟﺴﺎﻋﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﺕﺎرﻳﺨﯽ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎﻟﻪ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ دارد‪.‬‬
‫در اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ آ ﺎر‪ ،‬اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ه ﺮ ﺳ ﻨﺪ و ﻡ ﺪرآﯽ؛ ﺡﺘ ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ ﻃﺮﻓ ﺪاران ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪،‬‬
‫ﺕﻮﺟﻴﻪآﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬هﻢچﻨﻴﻦ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻡﺘﻮﻟﯽ اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ ـ ﻡﺜﻼ ﻏﻴﺮﻡﺬهﺒﯽ ـ‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ در ﻡﻴﺎﻧ ﻪﯼ دو ﺻ ﻨﺪﻟﯽ ﻟ ﺮزان ﻓﻜ ﺮﯼ‪ ،‬ﻡﻌﻠ ﻖ ﺁوﻳﺰاﻧﻨ ﺪ ه ﻢ ﺿ ﺮورﯼ اﺳ ﺖ؛ ﺕ ﺎ‬
‫ﻡﺎهﻴﺖ‪ ،‬ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ و ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻧﮕﺮش اﻳﺸﺎن ـ ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻮع اﻧ ﺴﺎن و ﺑ ﺎور اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ـ ﺑ ﻪ ﺕ ﺼﻮﻳﺮ آ ﺸﻴﺪﻩ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻡﻘﺎﻳﺴﻪاﯼ ﺕﻄﺒﻴﻘﯽ هﻢ ﺑﺎ روشهﺎﯼ ﻓﻌﻠﯽ اﻋﻤ ﺎل ﺷ ﺪﻩ در اﻳ ﺮا ِن اﻡ ﺮوز ﺑ ﺸﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫هﻴﭻ رو از ﻧﻘﻞ ﺡﻮادث ﻡﺸﺎﺑﻪ در زﻡﺎن ﺡﺎل ﺧﻮددارﯼ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﭘﺮاﻧﺘﺰ را هﻢ ﺑﺎز آﻨﻢ آﻪ رﻓﺘﺎر چﻨ ﻴﻦ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮره ﺎﻳﯽ را ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺑﺮﻡﺒﻨ ﺎﯼ آ ﻮدآﯽ‬
‫ﻧﺎﺷﺎدﯼ آﻪ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦآﻪ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺿ ﻌﻒ ﺕﺮﺑﻴﺘ ﯽ و وﺿ ﻊ‬
‫ﻓﺠﻴ ﻊ ﺧ ﺎﻧﻮادﮔﯽ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺡﺘ ﺎ ﻳﺘ ﻴﻢ ﺑ ﻮدن و ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ ﺑﺮرﺳ ﯽ آ ﺮد؛ هﺮچﻨ ﺪ آ ﻪ چﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺑﺮدارهﺎﻳﯽ در رﻓﺘﺎر چﻨﻴﻦ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرهﺎﻳﯽ ﺑ ﯽﺕ ﺎﺙﻴﺮ ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬اﻡ ﺎ اﻳ ﻦ رﻓﺘ ﺎر‪ ،‬ﻗﺒ ﻞ از اﻳ ﻦآ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﻡﺤﺮوﻡﻴﺖهﺎﯼ دوران آﻮدآﯽ اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ زﻡﻴﻨﻪﯼ ﺕﺎرﻳﻚ ﺕﺎرﻳﺨﯽ دارد و ﺁن ه ﻢ‬
‫ﺁﻡ ﻮزشه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬در دوران ﻃﻠﺒﮕ ﯽ ﻳ ﺎ ]ﻡ ﺜﻼ[ دوران ﺁﻡ ﻮزشه ﺎﯼ‬
‫ﻡﺬهﺒﯽﺷﺎن ﻓﺮا ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ؛ هﻢچﻨﻴﻦ ﻧﻮع ﻧﮕﺎهﯽ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ ]اﺳﻼم[ ﺑﻪ ﭘﺪﻳﺪﻩﯼ اﻧﺴﺎن دارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﺘﺎب‪ ،‬ﺳﻮﻡﻴﻦ آﺎر از اﻳﻦ دﺳﺖ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ دﮔﻤﻪهﺎﯼ آﺎﻡﭙﻴﻮﺕﺮ ﺳﭙﺮدﻩ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﺷﺪ آﻪ‬
‫روزﻧﻪاﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﮔﺸﻮدن راهﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ رهﺎﻳﯽ از ﺳﻴﻄﺮﻩﯼ ﺟﻬﻞ و ﺑﯽﺧﺒﺮﯼ ﻡﻠﺘﯽ آ ﻪ ‪١٤٠٠‬‬

‫‪٢‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬چﺎپ دوم ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٥٤‬ﺻﺺ ‪ ٥١٨‬ﺕﺎ ‪٥١٩‬‬
‫‪ ٣‬ـ ﺕﺎﺙﻴﺮ ﻋﻠﻢ ﺑﺮ اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﺑﺮﺕﺮاﻧﺪ راﺳﻞ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮدان دآﺘﺮ ﻡﺤﻤﻮد ﺡﻴ ﺪرﻳﺎن‪ ،‬ص ‪ ،١٩‬ﻧﻘ ﻞ از ﺕ ﺎرﻳﺞ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺟﻠ ﺪ‬
‫دوم‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٥٢٤‬ﺕﺎ ‪٥٢٥‬‬

‫‪٩٩‬‬
‫ﺳﺎل اﺳﺖ ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺪ چ ﺮا ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﺑﻼﻳ ﯽ دچ ﺎر ﺷ ﺪﻩ و ﻋﻘﻮﺑ ﺖ آ ﺪام ﺑ ﺪآﺮدارﯼاش را ﻡ ﯽﭘ ﺮدازد؟!‬
‫هﻤﻴﻦ!‬

‫****‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ!‬
‫»ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ« ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ آﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺕﻴﻚ در دﻳﻦ اﺳﻼم ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪﻩﯼ ﺳﻨﺘﯽ اﺳ ﺖ؛ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﻌﻨﺎ آﻪ از هﻤﺎن ﺻﺪر اﺳﻼم هﻢ اﻳﻦ دﻳﻦ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺎ اﺳﺒﺎب ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺑ ﺮ ﻧﻴﻤ ﯽ از ﺟﻬ ﺎن ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫زﻳ ﺴﺖ ﺁن دوران ﺕﻔ ﻮق ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ اﺳ ﺘﻤﺮار ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را ﻓ ﺮاهﻢ ﺁورد‪ .‬و ﺑ ﺎز ه ﻢ‬
‫»ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ« از چﻨﺪ دهﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ‪ ،‬ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺑﺎﺻ ﻄﻼح رﻓﺮﻡﻴ ﺴﺖ اﻳ ﻦ ﻡ ﺬهﺐ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻧ ﺸﺎن دادن‬
‫وﺟ ﻪ ﺕﻔﺮﻳ ﻖ ﺧﻮدﺷ ﺎن از اﺳ ﻼم ﻡ ﺼﻄﻠﺢ ﻓﻌﻠ ﯽ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺧ ﺎﻃﺮﻩﯼ ﺕﻠ ﺦ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻡﻠ ﻞ ﺕﺤ ﺖ‬
‫ﺳﻠﻄﻪﯼ اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻴﺶ از هﺮ چﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﺮچﺸﻤﻪ‪ ،‬ﻡﺘﻮن اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﻗﺮﺁن‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ و ﻋﻠﯽ اﺳ ﺘﻨﺎد‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺕﻮﺟﻴﻬﺸﺎن هﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ در اﺻﻞ‪ ،‬اﺳﺎس و ﺳﺮچﺸﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﻡﺬهﺐ اﺷﻜﺎﻟﯽ وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد‬
‫و راﻩ ره ﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺘﯽ و رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ »ﺕﻜﺎﻡ ﻞ« و »رﺳ ﺘﮕﺎرﯼ« ﺕﻨﻬ ﺎ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻧﻮﺷ ﻴﺪن از اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺮچ ﺸﻤﻪه ﺎﯼ اﺻ ﻴﻞ‪ ،‬ﭘ ﺎك و ﻡﻨ ﺰﻩ ﻡﻴ ﺴﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺁن چ ﻪ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ را ﺑ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺿ ﺪ‬
‫ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺿﺪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪ ،‬ﺿﺪ آﺘﺎب‪ ،‬ﺿ ﺪ ﺕﺮﻗ ﯽ‪ ،‬ﺿ ﺪ ﺕﺨ ﺼﺺ‪ ،‬ﺿ ﺪ ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺿ ﺪ اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬ﺿ ﺪ‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﺿ ﺪ ﻡ ﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺿ ﺪ زن و ﺿ ﺪ ﻡ ﺮد ِم ﻡﺤ ﺮوم ﺕﺒ ﺪﻳﻞ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺳ ﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘ ﻪﯼ‬
‫ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﺑﻌﺪﯼ اﻳﻦ دﻳﻦ و اﻳﻦ ﻡﺬهﺐ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻡﺜﻼ اﻡﺎم زﻡﺎن ﻏﺎﻳﺐ ﻇﻬﻮر آ ﺮدﻩ‪ ،‬هﻤ ﺎن اﺳ ﺎس و‬
‫اﺻﻮل اﺳﻼم اوﻟﻴﻪ را ﻃﺮح آﻨﺪ‪ ،‬اﻧﮕﺎر آ ﻪ ﻡﻜﺘ ﺐ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ را ﻋﻨ ﻮان آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ؛ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ‬
‫ﺕﻮﺳ ﻂ آ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎ ِن اﻡ ﺮوزﻳ ِﻦ اﺳ ﻼم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‪ ،‬در راﻩ ﻃ ﺮح دوﺑ ﺎرﻩﯼ دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم اوﻟﻴ ﻪ‬
‫»ﺷ ﻬﻴﺪ« ﻡ ﯽﺷ ﻮد؛ چ ﺮا آ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻡ ﺬهﺐ را ﺑ ﻪ دآ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ دوﺷ ﻴﺪن ﻡ ﺮدم ﺕﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘﺎر‪ ،‬هﻴﭻ ﺳﻨﺨﻴﺘﯽ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ و ﺳ ﺎﻳﺮ راهﺒ ﺮان ﺳ ﻨﺘﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﻜﺘ ﺐ ﻧ ﺪارد و ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ »ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺑ ﻪ ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ« ﺑ ﻪ اﺻ ﻞ و ﺳﺮچ ﺸﻤﻪ ﺑ ﺎزﮔﺮدﻳﻢ و از ﺁن‬
‫ﺳﺮچﺸﻤﻪﯼ ﭘﻮﻳﺎ و ﺟﻮﺷﺎن ﺑﻨﻮﺷﻴﻢ ﺕﺎ اﺳﻼﻡﻤﺎن در ﻡﺤﺎﺻﺮﻩﯼ اﻳﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﺑﻌ ﺪﯼ »ﺷ ﻴﻄﺎن ﺻ ﻔﺖ«‬
‫و اﻳﻦ »دﺟﺎﻻن« ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ از دﺳﺖ ﻧﺮود!‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﺎوﻳﻞ آﻪ »از زﻡﺎن ﺳﻴﺪﺟﻤﺎلاﻟﺪﻳﻦ اﺳﺪﺁﺑﺎدﯼ ـ ﻳﻌﻨﯽ ﺻﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ـ ﻡﺘﻮﺟﻪ ﺷ ﺪﻳﻢ آ ﻪ‬
‫اﺳﻼم‪ ،‬ﻧﻪ ﺁن اﺳﺖ آﻪ هﺴﺖ‪ .‬و درﻳﺎﻓﺘﻴﻢ آﻪ در ذهﻦ ﻡﺎ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﺻﻮل اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﻡﺎ و ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از‬
‫ﺷﻌﺎﺉﺮ و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻡﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﻡﺒﻬﻢ اﺳﺖ ـ ﻡﺜﻞ ﺁﻧﭽﻪ اآﻨﻮن هﺴﺖ ـ ﻳﺎ ﻡﺨﻠﻮط اﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧ ﺎرﺟﯽ‪ ،‬و ﻳ ﺎ‬
‫اﺻﻼ ﻡﺠﻬﻮل اﺳﺖ‪ ،‬و اﺻﻮﻻ ﺧﻮدش ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪهﺮﺡﺎل در اﻳﻦ ﺻﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ هﻤ ﻪ ﻡﻌﺘﻘ ﺪ ﺷ ﺪﻳﻢ آ ﻪ‬
‫ح ﻋﻤﻴﻖ و ﻃ ﺮ ِز ﻓﻜ ِﺮ درﺳ ﺖ ﻡ ﺬهﺒﯽ ه ﺴﺘﻴﻢ و ﻧﻴﺎزﻡﻨ ﺪ ﺑ ﻪ اﺡﻴ ﺎﯼ‬
‫ﻡﺎ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻡﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ اﺻﻼ ِ‬
‫اﺳﻼم و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﺮچﺸﻤﻪﯼ زﻻﻟﯽ آﻪ ‪ ١٤‬ﻗﺮن از ﺁن دور ﺷﺪﻩاﻳﻢ و هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫اﺳ ﻼم‪ ،‬در ﻧﻈﺮﻡ ﺎن دور و ﻡ ﺒﻬﻢ ﺕﺠﻠ ﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ… ]ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ[ ﺡ ﺴﺎسﺕ ﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺡﻴ ﺎﺕﯽﺕ ﺮﻳﻦ و‬
‫ﻓﺮدﯼﺕﺮﻳﻦ ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻡﺎ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺕﺼﻔﻴﻪﯼ ﻃﺮز ﻓﻜﺮ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺑ ﻪ ﺁن “ﺳﺮچ ﺸﻤﻪﯼ‬
‫‪٤‬‬
‫زﻻ ِل اﺳﻼ ِم اﺻﻴﻞ” و ﺑﻴﺮون راﻧﺪن و دور آﺮدن ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﺎرﺟﯽ‪«...‬‬

‫‪ ٤‬ـ اﻡﺖ و اﻡﺎﻡﺖ‪ ،‬دآﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺙﺎر ‪ ،٢٦‬چﺎپ دهﻢ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٧٩‬ﻧﺸﺮ ﺁﻡﻮن‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٣٥٨‬ﺕﺎ ‪٣٥٩‬‬

‫‪١٠٠‬‬
‫و در ﺕ ﺎوﻳﻠﯽ دﻳﮕ ﺮ‪» :‬از روزﮔ ﺎر ﺳ ﻴﺪ ﺟﻤ ﺎل و ﻡﺤﻤ ﺪ ﻋﺒ ﺪﻩ و آ ﻮاآﺒﯽ و رﺷ ﻴﺪ رﺿ ﺎ و‬
‫هﻤﻔﻜﺮاﻧ ﺸﺎن ـ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺎر ]ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم راﺳ ﺘﻴﻦ ﻳ ﺎ ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺑ ﻪ ﺧﻮﻳ ﺸﺘ ِﻦ اﺳ ﻼﻡﯽ[ در‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻋﻨﻮان ﺷﺪ ـ ﺕﺎ اﻡﺮوز در ﻟﺤﻈﻪ ﻟﺤﻈﻪﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﻡﺎ هﺮ ﺕﺤﻮﻟﯽ آﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺁﻡ ﺪﻩ اﻳ ﻦ‬
‫ح ﻡ ﺬهﺒﻤﺎن‬ ‫ﺖ ﺕ ﺼﻔﻴﻪﯼ ﻃ ﺮ ِز ﺕﻔﻜ ِﺮ ﻡ ﺬهﺒﯽ و اﺻ ﻼ ِ‬ ‫س ﻓﻮرﻳ ٍ‬‫ﻧﻴ ﺎز ﻧﻴﺮوﻡﻨ ﺪﺕﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و اﺡ ﺴﺎ ِ‬
‫ت ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺧﻮدﻡ ﺎن‬ ‫ﺷﺪﻳﺪﺕﺮ؛ ﺕﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ اﺳﻼم اوﻟﻴﻪ و ﺑﻪ ﺁن ﺳﺮچﺸﻤﻪه ﺎﯼ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ و زﻻ ِل اﻋﺘﻘ ﺎدا ِ‬
‫ح ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺑ ﻪ ﻡﻌﻨ ﯽ ﺕﺠﺪﻳ ﺪ ﻧﻈ ﺮ در ﻡ ﺬهﺐ ﻧﺒ ﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ‬ ‫ﺑﺎزﮔﺮدﻳﻢ؛ ]چﺮا[ آﻪ در اﺳﻼم‪ ،‬هﺮﮔﺰ اﺻ ﻼ ِ‬
‫“ﺕﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ در ﺑﻴﻨﺶ و ﻓﻬﻢ ﻡ ﺬهﺐ” ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و “ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم راﺳ ﺘﻴﻦ” و “ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺡﻘﻴﻘ ﯽ‬
‫‪٥‬‬
‫روح واﻗﻌﯽ اﺳﻼم ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ”«‬
‫ﻡ ﻦ ﺷﺨ ﺼﺎ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد ﻡ ﻮاﻓﻘﻢ و ﺑ ﻪ ﺕﻮﺻ ﻴﻪﯼ اﻳ ﻦ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﺳﺮچ ﺸﻤﻪاﯼ و »ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ« ﺑﺮاﯼ ﻧﺸﺎن دادن ﺷﻜﻞ و ﻡﺤﺘﻮاﯼ دﻳﻨﯽ آﻪ ﺑ ﻪ ادﻋ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﻡ ﺪرن‪ ،‬از‬
‫ﺳﺮچﺸﻤﻪ ﮔﻞﺁﻟﻮد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ آﻮﺕﺎهﯽ در هﻤﺎن ﻡﺒ ﺎﻧﯽ ﺳﺮچ ﺸﻤﻪاﯼ و رﻓﺘ ﺎر ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران‬
‫اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ ﺑ ﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﻡﻮﺿ ﻮع ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬در هﻤ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ رﻓﺘ ﺎر ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن ﻡ ﯽﭘ ﺮدازم‪ .‬از اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ه ﻢ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺳﭙﺎﺳ ﮕﺰارم آ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد ﮔ ﺮانﺑﻬ ﺎﻳﯽ را ﻡﻄ ﺮح آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ]ﻡﺜﻼ[ ﺑﻪ »ﻋﻼﻡﻪ« ﻡﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻡﺠﻠﺴﯽ‪ ،‬ﻡﻴﺮداﻡﺎد‪ ،‬ﺷ ﻴﺦ ﺑﻬ ﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﻓﻘ ﻪ ﺟﻌﻔ ﺮﯼ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮ ِد ﺳﺮچﺸﻤﻪ ﻡﺮاﺟﻌﻪ آﺮدﻩ‪ ،‬اﺻﻞ و اﺳﺎس اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺁﻓﺘﺎب ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ؛ ﺕ ﺎ ﺕ ﺎرﻳﻜﯽه ﺎ‬
‫و ﺁﻟﻮدﮔﯽهﺎﯼ ﺁن ]ﺑﻪ ﻗﻮل اﻳﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن[ آﻨﺎر زدﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺕﺼﻮﻳﺮ واﻗﻌﯽ اﺳﻼم راﺳﺘﻴﻦ‪ ،‬اﺳ ﻼم واﻗﻌ ﯽ‪،‬‬
‫اﺳﻼم ﻧﺎب‪ ،‬اﺳﻼم ﺡﻘﻴﻘﯽ‪ ،‬اﻧﻘﻼب ﻡﺤﻤﺪﯼ‪ ،‬و ﺕﺸﻴﻊ ﻋﻠﻮﯼ و اﺻﻴﻞ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫»اﻳﻦآﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻡﯽﺷ ﻮد ]آ ﻪ[ اﻡ ﺎم زﻡ ﺎن آﺘ ﺎب ﺟﺪﻳ ﺪ و دﻳ ﻦ ﺟﺪﻳ ﺪﯼ ﻡ ﯽﺁورد ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﻡﻌﻨ ﯽ‬
‫اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﯽ اﺳﻼم و ﻗﺮﺁن را ﺑﺎ هﻤﺎن ﻡﻌﺎﻧﯽ و ﻡﻔﺎهﻴﻤﯽ آﻪ در ﺻﺪر اﺳﻼم داﺷﺖ ]ﻡ ﯽﺁورد[‪ .‬ﻡﮕ ﺮ‬
‫هﻤﻴﻦ اﻻن اﮔﺮ آﺴﯽ ﻗﺮﺁن را ﻡﺴﺘﻘﻼ در ﺡﻮزﻩهﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﻡﺎ ﻡﻄﺮح آﻨﺪ‪ ،‬آﺎر ﺕﺎزﻩاﯼ ﻧﻜﺮدﻩ اﺳﺖ؟ و‬
‫‪٦‬‬
‫اﮔﺮ از اﺳﻼم راﺳﺘﻴﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ از دﻳﻦ ﺕﺎزﻩاﯼ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ؟«‬
‫اﻡﺎ ﺕﺎرﻳﺦ ﺙﺒﺖ ﺷﺪﻩ و ﻡﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ‪ ،‬هﻢچﻨﻴﻦ رﻓﺘ ﺎر ﻡﻘﻠ ﺪﻳﻦ و ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻨﺎ ِن راهﺒ ﺮان اﺻ ﻠﯽ‬
‫اﻳﻦ ﻡﺬهﺐ ﻧﺸﺎن ﻡﯽده ﺪ‪ :‬ﺁﻧﭽ ﻪ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ را ﺑ ﻪ ﺧ ﺸﻮﻧﺘﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮﻡﺘﻌ ﺎرف ـ ﺡﺘ ﺎ در هﻤ ﺎن‬
‫دوران اﻋﺮاب ﺑﺪوﯼ ـ ﺑﺪل آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺘﻮرات دﻳﻨﯽ ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ اﻳﻦ دﻳﻦ و آﺘ ﺎب‬
‫»ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ«اش ﻗﺮﺁن‪ ،‬در ﺕﻮﺟﻴﻪ اﺻﻞ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺧﺸﻮﻧﺖ اﺳﺖ؛ ه ﻢچﻨ ﻴﻦ وﻋ ﺪﻩه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ از ﺳ ﻮﯼ‬
‫رهﺒﺮﯼ اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮآﺖ آﻨﻨﺪﮔﺎن در »ﻏﺰوات« ﻳﺎ ﺟﻨﮓهﺎﯼ ﺕﺠﺎوزآﺎراﻧﻪ دادﻩ ﻡﯽﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ؛‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻌﻨﺎ آﻪ ﺳﺮﺑﺎزان اﺳﻼم ﺑ ﺎ »ﺷ ﺠﺎﻋﺘﯽ ﺑ ﯽﻧﻈﻴ ﺮ« آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺁﻡ ﻮزشه ﺎﯼ وﻳ ﮋﻩﯼ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ‬
‫ﺤﺴُﻨﻴﻦ« ]ﻳﻜﯽ از ﺳﻌﺎدتهﺎ[ ارزﻳﺎﺑﯽ‬ ‫آﺴﺐ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮآﺖ در ﺟﻨﮓهﺎﯼ ﺕﺠﺎوزﻃﻠﺒﺎﻧﻪ را »اﺡُﺪﯼاُﻟ ُ‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ؛ آﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺕﻼﺷﺸﺎن ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ و دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﻏﻨ ﺎﻳﻢ ﺟﻨﮕ ﯽ ـ از ﻗﺒﻴ ﻞ ﺙ ﺮوت و‬
‫ﻗﺪرت و زن و … ـ ﺧﺘﻢ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪن و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮردارﯼهﺎ در ﺟﻬ ﺎن دﻳﮕ ﺮ؛‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ آﻪ اﻳﻦ ﻏﺎزﻳﺎن ]ﺷﺮآﺖ آﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺟﻨﮓهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ[ ﭘﺎداش اﻳﻦ »ﻋﻤﻞ ﺧﻴﺮ«ﺷ ﺎن را‬
‫از »اﷲ« در ﺟﻬﺎن دﻳﮕﺮ اﻧﺘﻈﺎر ﻡﯽآﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫»… از ﺁن ﺟﻤﻠ ﻪ اﺳ ﺖ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺟﻮاﻧ ﺎن ﺑﻬ ﺸﺘﯽ ﻳ ﺎ ﻏﻠﻤ ﺎن آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧ ﺪﻡﺖ ﻡﻮﻡﻨ ﺎن آﻤ ﺮ‬
‫ﺖ ﻡﻌ ﺸﻮﻗﮕﺎ ِن‬ ‫ﻡﯽﺑﻨﺪﻧﺪ و دوﺷﻴﺰﮔﺎن ﺳﭙﻴﺪ روﯼ و ﺳﻴﺎﻩ چﺸﻢ ﻳﺎ ﺡﻮرﻳﺎن ﺑﻬﺸﺘﯽ… آﻪ در ﺟﻨ ﺖ‪ ،‬ﺳ ﻤ ٍ‬
‫ﻡﻮﻡﻨﺎن را ﺧﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ… ﻡﻮﻟﻔﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺑﺮ روﯼ هﻢ ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﺎﻏﯽ ﻡﺠﻠﻞ و ﭘﺮ ﺳﺎﻳﻪ ﻡﯽداﻧﻨ ﺪ؛‬
‫ﺑ ﺎ روده ﺎ و ﻧﻬﺮه ﺎ و چ ﺸﻤﻪﺳ ﺎرهﺎﯼ زﻡﺰﻡ ﻪ آﻨﻨ ﺪﻩ و درﺧﺘ ﺎن اﻧ ﺎر و ﻧﺨ ﻞه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر… ﺕ ﺼﻮﻳﺮ‬

‫‪ ٥‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٣٦‬‬

‫‪ ٦‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬زﻳﺮ ﻧﻮﻳﺲ ص ‪٣٥٩‬‬
‫‪١٠١‬‬
‫دوﺷﻴﺰﮔﺎن زﻳﺒﺎﯼ ﺑﻬﺸﺘﯽ ﺑﻪ ﺡﺪﯼ در دلهﺎﯼ ﺕﻮدﻩﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﺎﯼﮔﻴ ﺮ ﺷ ﺪ و دل از اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺮد آ ﻪ‬
‫‪٧‬‬
‫در ﻡﺨﻴﻠﻪﯼ ﻧﺴﻞهﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﻧﻴﺰ زﻧﺪﻩ ﻡﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫»در چﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻡﺨﺘﻠﻒ ﻋﺮب‪ ،‬در زﻳﺮ ﻟﻮاﯼ اﺳﻼم ﻡﺘﺤﺪ و ﻡﺘﺸﻜﻞ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬و‬
‫چ ﻮن از ﻟﺤ ﺎظ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ وﺿ ﻊ ﻧ ﺎﻡﻄﻠﻮﺑﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻬﺒ ﻮد وﺿ ﻊ ﺧ ﻮد‪ ،‬هﺠ ﻮم و ﻏ ﺎرت ﻡﻠ ﻞ‬
‫هﻤﺠ ﻮار را ـ زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان ﻡ ﺴﻠﻤﺎن آ ﺮدن اﻳ ﻦه ﺎ ـ وﺳ ﻴﻠﻪ ﻗ ﺮار دادﻩ‪ ،‬و در ﭘﻨ ﺎﻩ ﺷ ﻌﺎر “ﻟﻨ ﺎ‬
‫اﺡﺪﯼاﻟﺤﺴﻨﻴﻦ” ﻳﺎ ﻓﺘﺢ ﻡﯽآﻨﻴﻢ و ﻏﻨﻴﻤﺖ ﻡﯽﺑﺮﻳﻢ و ﻳﺎ آﺸﺘﻪ ﻡﯽﺷﻮﻳﻢ و ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻡﯽروﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮر و‬
‫‪٨‬‬
‫هﻴﺠﺎن آﻢﻧﻈﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﺕﺴﺨﻴﺮ ﻡﻤﺎﻟﻚ هﻤﺠﻮار هﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫»اهﻤﻴﺖ آﺴﺐ ﻏﻨﺎﻳﻢ در ﺟﻨﮓ اﻋﺮاب ﺁنچﻨﺎن ﺑﻮد آﻪ در ﺑﻌﻀﯽ از ﺟﻨ ﮓه ﺎ ]ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﺡﻨ ﻴﻦ[‬
‫ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن اﺳ ﻼم ﺑ ﺪون ه ﻴﭻ اﺡﺘ ﺮام و ﻡﻼﺡﻈ ﻪاﯼ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﻡ ﯽاﻳ ﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑ ﺮاﯼ چﮕ ﻮﻧﮕﯽ‬
‫‪٩‬‬
‫ﺕﻘﺴﻴﻢ ﻏﻨﺎﻳﻢ ﺑﺎ ﻡﺤﻤﺪ ﻡﺠﺎدﻟﻪ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ وﻋﺪﻩهﺎﯼ دﻟﭙﺬﻳﺮ در ﺧﻮد ﻗﺮﺁن و ﺑﺨ ﺼﻮص ﺳ ﻮرﻩﯼ ﻓ ﺘﺢ ه ﻢ چﻨ ﺪﻳﻦ ﺑ ﺎر ﺕﺎآﻴ ﺪ و ﺕﺎﺉﻴ ﺪ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫»ﻡﺎ ﺕﻮ را ﺑﻪ ﻓﺘﺢ ﺁﺷﻜﺎرﯼ در ﻋﺎﻟﻢ ﻓﻴﺮوز ﻡﯽﮔﺮداﻧﻴﻢ )ﻓ ﺘﺢ ﺁﻳ ﻪ‪ (١‬و ﺧ ﺪا ﺕ ﻮ را ﺑ ﻪ ﻧ ﺼﺮﺕﯽ‬
‫ﺑﺎ ﻋﺰت و آﺮاﻡﺖ ﻳﺎرﯼ ﺧﻮاهﺪ آﺮد )‪ (٣‬ﺑﺮاﯼ ﺁن ﺑﻮد آﻪ ﺧﺪا ﻡﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻡﺮدان و زﻧ ﺎن ﻡ ﻮﻡﻦ را‬
‫ﺕ ﺎ اﺑ ﺪ در ﺑﻬ ﺸﺖه ﺎﻳﯽ آ ﻪ زﻳ ﺮ درﺧﺘ ﺎﻧﺶ ﻧﻬﺮه ﺎ ﺟ ﺎرﯼ اﺳ ﺖ داﺧ ﻞ ﮔﺮداﻧ ﺪ و ﮔﻨﺎهﺎﻧ ﺸﺎن را ﺕﻤﺎﻡ ﺎ‬
‫ﺑﺒﺨﺸﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺡﻘﻴﻘﺖ ﻧﺰد ﺧﺪا ﻓﻴﺮوزﯼ ﺑ ﺰرگ اﺳ ﺖ)‪ (٥‬و ﻧﻴ ﺰ ﺧ ﺪا ﺧﻮاﺳ ﺖ ﺕ ﺎ هﻤ ﻪﯼ ﻡﻨﺎﻓﻘ ﺎن و‬
‫ﻡﺸﺮآﺎن را از زن و ﻡﺮد ﻋﺬاب آﻨﺪ آﻪ ﺁنهﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺪﮔﻤﺎن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬در ﺻ ﻮرﺕﯽ آ ﻪ روزﮔ ﺎر ﺑ ﺪ و‬
‫هﻼآﺖ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺁنهﺎ ﺑ ﻮد‪ ،‬و ﺧ ﺪا ﺑ ﺮ ﺁﻧ ﺎن ﺧ ﺸﻢ و ﻟﻌ ﻦ آ ﺮد و ﺟﻬ ﻨﻢ را آ ﻪ ﻡﻨﺰﻟﮕ ﺎﻩ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺪﯼ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ اﻳﺸﺎن ﻡﻬﻴﺎ ﺳﺎﺧﺖ )‪ (٦‬و ﺳﭙﺎﻩ زﻡﻴﻦ و ﺁﺳﻤﺎنهﺎ ﻟﺸﻜﺮ ﺧﺪاﺳﺖ و ﺧﺪا ﺑ ﺴﻴﺎر ﻡﻘﺘ ﺪر و ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﺪﺑﻴﺮ ﻋﺎﻟﻢ داﻧﺎﺳﺖ )‪ (٧‬ﻡﺎ ﺕﻮ را ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻳﻢ آﻪ ﺷﺎهﺪ ﻧﻴﻚ و ﺑﺪ اﻡﺖ ﺑﺎﺷﯽ و ﺧﻠﻖ را ﺑﻪ ﻟﻄ ﻒ‬
‫و رﺡﻤﺖ ﺡﻖ ﺑﺸﺎرت دهﯽ و از ﻗﻬﺮ و ﻋﺬاب او ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﯽ )‪ (٨‬و هﺮ آﻪ ﺑ ﻪ ﺧ ﺪا و رﺳ ﻮل او اﻳﻤ ﺎن‬
‫ﻧﻴﺎورد‪ ،‬ﻡﺎ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺁن آﺎﻓﺮان‪ ،‬ﻋﺬاب ﺁﺕﺶ دوزخ را ﻡﻬﻴﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻳﻢ )‪ (١٣‬اﯼ رﺳﻮل ﺑﻪ اﻋﺮاﺑﯽ آﻪ‬
‫ﺕﺨﻠﻒ آﺮدﻧﺪ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺑﺰودﯼ ﺑﺮاﯼ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻗﻮﻡﯽ ﺷﺠﺎع و ﻧﻴﺮوﻡﻨﺪ دﻋﻮت ﻡﯽﺷﻮﻳﺪ آﻪ ﺟﻨﮓ آﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫وﻗﺘﯽ آﻪ ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ دﻋﻮت را اﻃﺎﻋﺖ آﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﻪ ﺷ ﻤﺎ ﭘ ﺎداش ﻧﻴﻜ ﻮ ﺧﻮاه ﺪ داد و اﮔ ﺮ‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻡﺎﻧﯽ آﺮدﻳﺪ‪ ،‬چﻨﺎنآﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ آﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻋﺬاﺑﯽ دردﻧﺎك ﻡﺠﺎزات ﺧﻮاهﺪ‬
‫آ ﺮد )‪ (١٧‬ﺧ ﺪا ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎ وﻋ ﺪﻩﯼ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻏﻨﻴﻤ ﺖه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر دادﻩ آ ﻪ… )‪ (٢٠‬و ﺧ ﺪا ﺑ ﺎز وﻋ ﺪﻩﯼ‬
‫‪١٠‬‬
‫ﻏﻨﻴﻤﺖهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ دادﻩ آﻪ هﻨﻮز از ﺁن ﺑﯽﺧﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬و ﺧﺪا از ﺁن ﺁﮔﺎﻩ اﺳﺖ )ﺁﻳﻪ ‪«(٢١‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪه ﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﻋﻤ ﻞ ﻏﻴﺮاﻧ ﺴﺎﻧﯽاﯼ از ﺳ ﻮﯼ اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺡ ﺬف و آ ﺸﺘﺎ ِر دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ه ﻢچﻨ ﻴﻦ ﺕ ﺼﺮف آ ﺸﻮرهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﺡ ﺴﺎﺑﺮﺳﯽاﯼ ﻧﻴ ﺎزﯼ‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ دروازﻩهﺎﯼ ﺑﻬﺸﺘﯽ ﭘﺮ از ﺑﺮﺧﻮردارﯼ را هﻢ ﺑﻪ روﯼ اﻳ ﺸﺎن ﻡ ﯽﮔ ﺸﺎﻳﺪ؛ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﺖ اﻳﻦ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺿ ﺮﻳﺒﯽ ﺕ ﺼﺎﻋﺪﯼ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬اﻧﮕﻴ ﺰﻩهﺎﺷ ﺎن ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺎﻻﺕﺮ از ﻡﺮدﻡ ﯽ‬ ‫هﻢ ﺧﺸﻮﻧ ٍ‬

‫‪ ٧‬ـ اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان‪ ،‬اﯼ‪ .‬پ‪ .‬ﭘﻄﺮوﺷﻔ ﺴﻜﯽ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ آ ﺮﻳﻢ آ ﺸﺎورز‪ ،‬چ ﺎپ ﻳﻜ ﻢ ﺧ ﺎرج‪ ،‬اﻧﺘ ﺸﺎرات ﻧﻴﻤ ﺎ ﺁﻟﻤ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﺎل‬
‫‪ ،١٩٩٨‬ص ‪٨٢‬‬
‫‪ ٨‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬چ ﺎپ دوم‪ ،‬ﺳ ﺎل ‪ ،١٣٥٤‬اﻧﺘ ﺸﺎرات ﺳ ﭙﻬﺮ‪ ،‬ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬ﺻ ﺺ ‪ ٥٣‬و‬
‫‪٥٤‬‬
‫‪ ٩‬ـ ﻡﻘﺪﻡﻪاﯼ ﺑﺮ اﺳﻼمﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬چﺎپ دوازدهﻢ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٩٩٩‬ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ص ‪٤٤‬‬
‫‪ ١٠‬ـ ﺑﺮاﯼ ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﺁﻳﻪهﺎ از ﻗﺮﺁن آﻮچﻚ اﻟﻬﯽ ﻗﻤﺸﻪاﯼ ]اﻧﺘﺸﺎرات آﺘﺎبﺧﺎﻧﻪﯼ ﺳﻨﺎﻳﯽ[ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ و از ﺕﻔ ﺴﻴﺮهﺎﯼ‬
‫ن ﭘﺮاﻧﺘﺰ ﻡﺘﺮﺟﻢ چﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درو ِ‬

‫‪١٠٢‬‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ دﺳ ﺖ ﺑ ﺎﻻ ﺑ ﺮاﯼ دﻓ ﺎع از ﺁب و ﺧ ﺎآﯽ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان ﺁﻡ ﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﺎهﺎن‪ ،‬ﺡﻜ ﻮﻡﺘﮕﺮان و‬
‫دﻳﻨﻮراﻧﺶ‪ ،‬ارﺕﺒﺎط ﻋﺎﻃﻔﯽ چﻨﺪاﻧﯽ هﻢ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﺎﻻﺕﺮﻳﻦ زﻡﻴﻨﻪهﺎﯼ ﻡﺒﺎرزاﺕﯽﺷﺎن‪ ،‬ﺡﺪاآﺜﺮ ﺑﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ‬
‫وﻃﻦدوﺳﺘﯽ ﺕﻌﺒﻴﺮ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ اﻡﻴﺪﯼ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ »اﺡﺪﯼاﻟﺤﺴﻨﻴﻦ« ﻳﺎ ﻏﻨ ﺎﻳﻢ ﺟﻨﮕ ﯽ در ه ﺮ‬
‫دو ﺟﻬﺎن!‬
‫ﻗﺮﺁن هﻢ در هﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﻡﻮارد ﺑﻪ آﻤﻚ ﻡﺤﻤﺪ و ﻡﻨﺸﻮ ِر ﺧﺸﻮﻧﺖ او ﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺁﻳ ﺎﺕﯽ ﻡﻘ ﺪس‬
‫زﻡﻴﻨﻪهﺎﯼ اﻋﺘﻘﺎدﯼ اﻳﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ را ﺕﻜﻤﻴﻞﺕﺮ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺧ ﺸﻮﻧﺘﯽ آ ﻪ اﺑﺘ ﺪاﻳﯽﺕ ﺮﻳﻦ ﺑﺎزﺕ ﺎﺑﺶ را در اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ ﺷﺎدروان دآﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ زرﻳﻦآﻮب ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻡﯽﺕﻮان دﻳﺪ!‬
‫»در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺳ ﻴﻞ هﺠ ﻮم ﺕﺎزﻳ ﺎن‪ ،‬ﺷ ﻬﺮهﺎ و ﻗﻠﻌ ﻪه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر وﻳ ﺮان ﮔ ﺸﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧ ﺪانه ﺎ و‬
‫دودﻡﺎنهﺎﯼ زﻳﺎد]ﯼ[ ﺑﺮﺑﺎد رﻓﺖ‪ .‬ﻧﻌﻤﺖه ﺎ و اﻡ ﻮال ﺕ ﻮاﻧﮕﺮان را ﺕ ﺎراج آﺮدﻧ ﺪ و ﻏﻨ ﺎﺉﻢ و اﻧﻔ ﺎل ﻧ ﺎم‬
‫ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ .‬دﺧﺘﺮان و زﻧﺎن اﻳﺮاﻧﯽ را در ﺑﺎزار ﻡﺪﻳﻨﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ و ﺳﺒﺎﻳﺎ و اﺳﺮا ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬از ﭘﻴﺸﻪوران و‬
‫ﺑﺮزﮔﺮان ـ آﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ ـ ﺑﺎج و ﺳﺎ ِو ﮔﺮان‪ ،‬ﺑﻪ زور ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺟﺰﻳﻪ ﻧﺎم ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫»هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﻓﺠ ﺎﻳﻊ و ﺟﻨﺎﻳ ﺎت را در ﺳ ﺎﻳﻪﯼ ﺷﻤ ﺸﻴﺮ و ﺕﺎزﻳﺎﻧ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ‪ .‬هﺮﮔ ﺰ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ ﻡﻈﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺁﺷﻜﺎرا آﺴﯽ ﻳﺎراﯼ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺡﺪ ]ﺷﻼق زدن[ و رﺟ ﻢ ]ﺳﻨﮕ ﺴﺎر آ ﺮدن[‬
‫ب ]ﻡﺴﻠﻤﺎن[ ﺑﻪ هﺮﮔﻮﻧﻪ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﻡﯽداد‪ .‬هﺮآﺲ‬ ‫و ﻗﺘﻞ و ﺡﺮق ]ﺳﻮزاﻧﺪن[ ﺕﻨﻬﺎ ﺟﻮاﺑﯽ ﺑﻮد آﻪ ﻋﺮ ِ‬
‫در ﻡﻘﺎﺑ ﻞ اﻳ ﻦ ﻓﺠ ﺎﻳﻊ و ﻡﻈ ﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻧﻔ ﺲ ﺑﺮﻡ ﯽﺁورد آ ﺎﻓﺮ و ﺧ ﺎرﺟﯽ ﻡ ﯽﺷ ﺪ و ﺧ ﻮﻧﺶ ه ﺪر ﻡ ﯽﮔ ﺸﺖ‪.‬‬
‫‪١١‬‬
‫ﺷﻤﺸﻴ ِﺮ ﺕﺎزﻳﺎن و ﺕﺎزﻳﺎﻧﻪﯼ ﺡﻜﺎم‪ ،‬هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺻﺪاﯼ اﻋﺘﺮاﺿﯽ را ﺧﻔﻪ و ﺧﺎﻡﻮش ﻡﯽآﺮد‪«.‬‬
‫در ﻗ ﺮن هﻔ ﺘﻢ ﻡ ﻴﻼدﯼ اﻳ ﺮان آ ﺸﻮر ﭘﻬﻨ ﺎورﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺻ ﺤﺮاﯼ ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑﺨ ﺶ‬
‫آﻮچﻚ و ﺑﯽاهﻤﻴﺘﯽ از اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮﻩﯼ اﻡﭙﺮاﻃﻮرﯼ را ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻡ ﯽداد‪ .‬ﻗﺒ ﻞ از اﻋ ﺮاب و ﺑﻌ ﺪ از اﻳ ﺸﺎن‬
‫هﻢ اﻗ ﻮام وﺡ ﺸﯽ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﻃﻤ ﻊ ﺙ ﺮوت و ﺁﺑ ﺎداﻧﯽ آ ﺸﻮر اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮔ ﺴﺘﺮﻩﯼ ﭘﻬﻨ ﺎور ﺡﻤﻠ ﻪه ﺎ‬
‫آﺮدﻧﺪ و چﻨﺪ ﺻﺒﺎﺡﯽ اﻳﻦ ﺧﺎك دلاﻧﮕﻴﺰ را ﺑﻪ ﺕﻮﺑﺮﻩ آﺸﻴﺪﻧﺪ؛ اﻡﺎ چﻨﺪ ﺻ ﺒﺎﺡﯽ ﻧﮕﺬﺷ ﺖ آ ﻪ ﻓﺮهﻨ ﮓ‬
‫ﻡﺪارا و »ﺕﺤﻤﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن« اﻳﺮاﻧﯽ‪ ،‬اﻳﻦ اﻗﻮام ﻡﻬﺎﺟﻢ را در دﺳﺘﮕﺎﻩ ﮔﻮارﺷﯽ ﺧﻮد ﺕﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮد و ﺑﻪ‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از دﻩهﺎ ﻗﻮﻡﻴﺖ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن اﻳﺮاﻧ ﯽ اﻳ ﻦ ﮔ ﺴﺘﺮﻩﯼ ﭘﻬﻨ ﺎور ﺑ ﺪل ﺳ ﺎﺧﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ اﻡ ﺎ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﻓﺮاﻡ ﻮش‬
‫ﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ه ﻴﭻآ ﺪا ِم اﻳ ﻦ اﻗ ﻮام وﺡ ﺸﯽ اﻳ ﻦ ﺟ ﺴﺎرت را ﻧﻴﺎﻓﺘﻨ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﻠ ﺖ ﭘ ﺮ ﻏ ﺮور و ﺑ ﺎ‬
‫ﻓﺮهﻨ ﮓ را از ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ ﭘ ﺎﺉﻴﻦﺕ ﺮ ﻗ ﺮار دهﻨ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻴﻦآ ﻪ ﺷﻜﻤ ﺸﺎن ﺳ ﻴﺮ ﻡ ﯽﺷ ﺪ ﻳ ﺎ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﻗﻌ ﺮ‬
‫ﺻﺤﺮاهﺎﺷﺎن ﺑﺎز ﻡﯽﮔﺸﺘﻨﺪ ﻳﺎ در ﺕﻤﺪن و ﻓﺮهﻨﮓ دﻟﭙﺬﻳﺮ اﻳﺮان ـ اﻳﻦ ﻡﻬﺪ ﺕﻤﺪن ﺟﻬ ﺎن در ﻗ ﺮن هﻔ ﺘﻢ‬
‫ـ ﺡﻞ ﻡﯽﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻗﻮﻡﯽ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﻡﻠﺖ چﻨﺪﺕﻮﯼ چﻨﺪﭘﻬﻠﻮﯼ چﻨﺪ ﻧﮋاد و ﻡﺘﻤﺪن ﺕﻐﻴﻴﺮ ﻡﯽﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻡﺎ اﻋﺮاب ﻡﺴﻠﻤﺎن را داﺳﺘﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﻡﯽﺑﻮد‪ .‬اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺁﻡ ﻮزشه ﺎﯼ وﻳ ﮋﻩﯼ ﺕﺌ ﻮرﻳﻜﯽ‬
‫آ ﻪ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد را ﻗ ﻮم ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪﻩﯼ ﺧ ﺪا ﻡ ﯽﺷ ﻤﺮدﻧﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎر ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺳ ﺎزﯼ ﻡﻠ ﻞ دﻳﮕ ﺮ را ـ ﺑ ﻪ‬
‫هﺮﻗﻴﻤﺘﯽ ـ ﺑﺮ دوش اﻳﺸﺎن ﻧﻬﺎدﻩاﻧﺪ‪ .‬اﺟﺎزﻩﯼ چﭙ ﺎول ﺙ ﺮوت و ﺷ ﻮآﺖ و ﻏ ﺮو ِر ﺳ ﺮزﻡﻴﻦه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ه ﻢ هﺪﻳ ﻪﯼ ﺧ ﺎص ﺧﺪاوﻧ ﺪ در ازاﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﺪن اﻳ ﻦ اﻋ ﺮاب ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ چﻨ ﻴﻦ دﻳ ﺪﮔﺎهﯽ آ ﻪ ﻧ ﺺ‬
‫ﺻﺮﻳﺢ ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻗ ﻮم ذﻟﻴ ﻞ‪ ،‬ﺑ ﺪﺑﺨﺖ و ﮔﺮﺳ ﻨﻪ را چﻨ ﺎن ﻗ ﺪرت و ﻗ ﺴﺎوﺕﯽ ﺑﺨ ﺸﻴﺪ آ ﻪ در‬
‫ﺳﺎﻳﻪﯼ ﺁن ﺕﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ چﻨﺪ ﻗﺮن ﺕﺎرﻳﺦ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺡﺘﺎ ﺕﺎ ﻡﻴﺎﻧﻪﯼ اروﭘﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮن آﺸﻴﺪﻩ‪ ،‬ﻗﺮون وﺳﻄﺎ‬
‫را در اﻳﻦ ﺳﻮﯼ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮ ﻟﺒﻪﯼ ﺕﻴﺰ ﺷﻤﺸﻴﺮهﺎﺷﺎن ﺑﻪ آﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ ﺑﺪل ﺳ ﺎزﻧﺪ‪ .‬در ﺕﻜﺎﻡ ﻞ اﻳ ﻦ ﻧﮕ ﺮش از‬
‫زﻡﺎن ﻋﻤﺮ ]ﻓﺎﺕﺢ اﻳﺮان[ اﺳﻼم ﺑﻪ ﺑﺮﺕﺮﯼ ﻧ ﮋادﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر وﺡ ﺸﻴﺎﻧﻪاﯼ ﻧﻴ ﺰ ﺁﻟ ﻮدﻩ ﺷ ﺪ‪ .‬در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ‬
‫ﻚ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ‬ ‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺮاﯼ رهﺎ ﺷﺪن از اﻳﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﺤﻘﻴﺮه ﺎ و چﭙ ﺎوله ﺎﯼ ﻡ ﺴﺘﻤﺮ و ﻡ ﺪاوم و ﺕﺌﻮرﻳ ٍ‬

‫‪ ١١‬ـ دو ﻗﺮن ﺳﻜﻮت و ﻡﺒﺎرزﻩ‪ ،‬دآﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ زرﻳﻦ آﻮب‪ ،‬ﻡﻄﻠﺒﯽ ﺑﺮاﯼ »ﻡﻬﺮﮔ ﺎن« چﻬﺎرﺷ ﻨﺒﻪ ‪ ١٠‬ﺁﺑ ﺎنﻡ ﺎﻩ ‪،١٣٢٩‬‬
‫ﻧﻘﻞ از ﻡﻬﺮﮔﺎن‪ ،‬ﺳﺎل هﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢‬و ‪ ،٣‬ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن و ﭘﺎﺉﻴﺰ ‪١٣٧٨‬‬

‫‪١٠٣‬‬
‫ﺟﻨ ﮓه ﺎﻳﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر ﻡ ﺴﺘﻤﺮ و ﻡ ﺪاوم ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ه ﺮ آ ﺴﯽ آ ﻪ ﻧ ﺸﺎﻧﯽ از ﻋﺮﺑﻴ ﺖ و اﺳ ﻼﻡﻴﺖ‬
‫ﻡﯽداﺷﺖ‪ ،‬آﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺌﻮرﯼ »ﻟﻨﺎ اﺡﺪﯼاﻟﺤﺴﻨﻴﻦ« آﻪ ﻡﺮﺕﺒﺎ هﻢ از ﺳﻮﯼ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼم‪ ،‬در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل‬
‫ﺕ ﺸﺪﻳﺪ و ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ روزه ﺎ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ اﻧﺠﺎﻡﻴ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁﻡ ﺮان و ﻋ ﺎﻡﻼن ﺕﺮوره ﺎﯼ‬
‫زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ ﻳﺎ »ﭘﺮوژﻩﯼ ﻗﺘﻞﻋﺎم درﻡﺎﻧﯽ« هﻢچﻨﻴﻦ ﺕﺮور ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻡﯽ در ﺧﺎرج از ﻡﺮزه ﺎ‬
‫ﻳﺎ »ﭘﺮوژﻩﯼ ﻓﺮﻧﮕﯽ آﺎرﯼ« ﻡﺠﺎهﺪان و ﺁﻡﺮان ﺑﻪ ﻡﻌﺮوف و ﻧﺎهﻴﺎن از ﻡﻨﻜﺮ ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ و ﻧ ﻪ‬
‫ﻗﺎﺕﻠﻴﻨﯽ آﻪ اﻧﺴﺎنه ﺎﻳﯽ را ﺑ ﺎ ﺷ ﻜﻨﺠﻪ و ﺕ ﺮور از ﺡ ﻖ ﺡﻴ ﺎﺕﯽ زﻧ ﺪﮔﯽﺷ ﺎن ﻡﺤ ﺮوم آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫»اﺡﺪﯼاﻟﺤﺴﻨﻴﻦ« ﺑﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ در ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ در اﻳ ﺮان ه ﻢ ﺑﺎزﺕ ﺎب ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و دادﮔﺴﺘﺮﯼ و ﻗﻮﻩﯼ ﻗﻀﺎﺉﻴﻪ ـ اﮔﺮ هﻢ ﺑﺨﻮاهﺪ ـ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺁﻡﺮان و ﻋﺎﻡﻼن اﻳﻦ ﻗﺘﻞه ﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﻡﺤﺎآﻤﻪ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﯼ دادﺳﺘﺎن ﻧﻈﺎﻡﯽ ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﻡﺘﻬﻤﺎن ﭘﺮوﻧﺪﻩﯼ ﻗﺘﻞهﺎ “ادﻋﺎهﺎﻳﯽ در ﻡﻮرد ﻡﻘﺘﻮﻻن‬
‫دارﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﻡ ﺎدﻩﯼ ‪ ٢٢٦‬ﻗ ﺎﻧﻮن ﻡﺠ ﺎزات اﺳ ﻼﻡﯽ ﺁنه ﺎ را ﺑ ﻪ اﺙﺒ ﺎت ﺑﺮﺳ ﺎﻧﻨﺪ‪”.‬‬
‫]روزﻧﺎﻡﻪﯼ زن‪ ،‬اول اﺳﻔﻨﺪ ‪ [١٣٧٧‬ﻡﺎدﻩﯼ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻡﺰﺑﻮر ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪“ :‬ﻗﺘﻞ ﻧﻔﺲ‪ ،‬در ﺻﻮرﺕﯽ ﻡﻮﺟ ﺐ‬
‫ق‬
‫ﻖ ﻗﺘ ﻞ ﺑﺎﺷ ﺪ ﻗﺎﺕ ﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ اﺳ ﺘﺤﻘﺎ ِ‬
‫ﻗﺼﺎص اﺳﺖ آﻪ ﻡﻘﺘﻮل‪ ،‬ﺷﺮﻋﺎ ﻡ ﺴﺘﺤﻖ آ ﺸﺘﻦ ﻧﺒﺎﺷ ﺪ و اﮔ ﺮ ﻡ ﺴﺘﺤ ِ‬
‫ﻗﺘﻞ او را ـ ﻃﺒﻖ ﻡﻮازﻳﻦ ـ در دادﮔﺎﻩ اﺙﺒﺎت آﻨﺪ‪ ”.‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳ ﻦ ﻡ ﺎدﻩﯼ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ آ ﻪ ﺁﻗ ﺎﯼ ﻡ ﺼﺒﺎح ﻳ ﺰدﯼ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن اﺧﻴﺮش آﻪ‪“ :‬اهﺎﻧﺘﮕﺮ ﺑﻪ اﺳ ﻼم ﺑﺎﻳ ﺪ ﺧ ﻮﻧﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ ﺷ ﻮد و ﻡﺤﺎآﻤ ﻪ ﻧﻴ ﺰ ﻧﻤ ﯽﺧﻮاه ﺪ‪”.‬‬
‫]ﭘ ﻴﺶ ﺧﻄﺒ ﻪﯼ ﻧﻤ ﺎز ﺟﻤﻌ ﻪﯼ ﺕﻬ ﺮان‪ ١٢ ،‬ﺷ ﻬﺮﻳﻮر ‪ [١٣٧٨‬ﺑ ﺮاﯼ ﺁن “ﻡﺒﻨ ﺎﯼ ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ و اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ”‬
‫ﻓﺮاهﻢ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺎﺕﻠﻴﻦ ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﺸﺘﻦ اﻓﺮاد ﻡﺰﺑ ﻮر اﻳ ﺮاد ﮔﺮﻓ ﺖ؛ زﻳ ﺮا ﻡﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫‪١٢‬‬
‫در ﻡﺤﻜﻤﻪ ﺙﺎﺑﺖ آﻨﻨﺪ آﻪ ﻡﻘﺘﻮﻟﻴﻦ ﻡﺴﺘﺤﻖ آﺸﺘﻦ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ…«‬
‫»ﻡﺒﻨ ﺎﯼ ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ و اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ« اﯼ ه ﻢ آ ﻪ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪاراﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺡ ﻀﺮت ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻡ ﺼﺒﺎح‬
‫ﻳﺰدﯼ]![ ﺑﺮاﯼ آﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ـ اﻟﮕ ﻮ وار ـ در ﻧﻈ ﺮ دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرﺕﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺟ ﺪﯼ و ﻡ ﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫در ﺕﺎرﻳﺦ ﺙﺒﺖ ﺷﺪﻩﯼ اﺳﻼم درج اﺳﺖ و اﺻﻼ ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ اﺳ ﻼمﮔﺮاﻳ ﺎن ﻡ ﺪرن و رﻓﺮﻡﻴ ﺴﺖ و‬
‫اﺻﻼحﻃﻠﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﺎوﻳﻞ ﻳﺎ ﺕﻮﺟﻴﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩهﺎ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻀﻴﻪ ﺁﻧﻘﺪر ﻋﻠﻨﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺡﺘﺎ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻡﻪﯼ از ﭘﻴﺶ ﺕﻌﻴ ﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ »ﺡﺎآﻤ ﺎن ﺷ ﺮع«‬
‫ﺖ وزارت اﻃﻼﻋﺎت و اﻡﻨﻴ ﺖ آ ﺸﻮر ﻳ ﺎ رﻳﺎﺳ ﺖ ﻗ ﻮﻩﯼ ﻗ ﻀﺎﺉﻴﻪ ﺑ ﻪ آ ﺎر ﻡ ﯽﮔﻤﺎرﻧ ﺪ؛ ﺕ ﺎ از‬ ‫را در ﭘﺴ ٍ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ارﺕﻜﺎب اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺎت‪ ،‬زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان ﻓﺘﻮاه ﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ دچ ﺎر ﻡ ﺸﻜﻞ ﻡ ﺜﻼ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧ ﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺕﺮﻓﻨ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺡﺎآﻤ ﺎن ﺷ ﺮع ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ داﺷ ﺘﻦ اﻳ ﻦ ﻋﻨ ﻮان‪ ،‬ﺑ ﺪون ه ﻴﭻﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ از هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﺑﺎزﺧﻮاﺳ ﺘﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺟﻨ ﺎﻳﺘﯽ آ ﻪ ﺁن را ﺑﺎزﺕ ﺎب ﻳﻜ ﯽ از هﻤ ﻴﻦ »اﺡ ﺪﯼاﻟﺤ ﺴﻨﻴﻦ« ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫دﺳﺖ ﻡﯽﻳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫»اﻳﻦ اﻇﻬﺎرات آﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ وزارت اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺎﻳﯽ و هﻤﺎهﻨﮕﯽ ﺕ ﺎم‬
‫و ﺕﻤ ﺎم دارد‪ ،‬ﻡ ﯽرﺳ ﺎﻧﺪ آ ﻪ ﻡﺘﻬﻤ ﺎ ِن ]ﻗﺘ ﻞه ﺎﯼ زﻧﺠﻴ ﺮﻩاﯼ[ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ ﻡﻌﺘﻘ ﺪ ﺑ ﻪ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ ﺕﺎ ﺑﺪان ﺡﺪ آﻪ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ در ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺡﺬف‪ ،‬ﺑﺎ وﺿﻮ ﺷﺮآﺖ ﻡﯽآ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و ﻋﻤﻠﻴ ﺎت را‬
‫ﺑﺎ ﻧﺎم “ﺡﻀﺮت زهﺮا” ﻡﯽﺁﻏﺎزﻳﺪﻧﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ اﻳﻦ آﻪ ﻡﺘﻬﻤﺎن‪ ،‬از ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﻡ ﻮﺙﺮ و آﺎرآ ﺸﺘﻪﯼ ﻡﻨ ﻀﺒﻂ‬
‫و ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت ﻡ ﯽﺑﺎﺷ ﻨﺪ و ﺳ ﺎله ﺎ در زﻡ ﺮﻩﯼ “ﻡﺤ ﺎر ِم” ﻧﻈ ﺎ ِم اﻡﻨﻴﺘ ﯽ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻡ ﯽﺁﻡ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬و ﻡﺎﻡﻮرﻳ ﺖه ﺎﯼ ﺧﻄﻴ ﺮﯼ را در داﺧ ﻞ و ﺧ ﺎرج از اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ اﻧﺠ ﺎم‬

‫‪ ٢‬ـ ﺕﺎﻡﻠﯽ در رﻳﺸﻪهﺎﯼ ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻓﺮهﺎد ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻡﻬﺮﮔﺎن‪ ،‬ﺳﺎل هﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢‬و ‪ ،٣‬ﺳﺎل ‪١٣٧٨‬‬

‫‪١٠٤‬‬
‫رﺳﺎﻧﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬چﻨﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮﯼ‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﺑﻪ آﺎره ﺎﯼ ﺧﻮدﺳ ﺮاﻧﻪ و ﻏﻴﺮﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ دﺳ ﺖ ﻧﻤ ﯽﻳﺎزﻧ ﺪ‪ .‬ﻡﻨﻄ ﻖ‬
‫چﻨﻴﻦ ﻡﺤﺎﻓﻞ و ﺷﺒﻜﻪهﺎﯼ ﻧﻴﻤﻪ ﻡﺎﻓﻴﺎﻳﯽ]اﯼ[ چﻨﻴﻦ اﻳﺠﺎب ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫»در چﻨﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ‪/‬ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ]اﯼ[ اﺳﺖ آﻪ ﺡﻜﻢ “ﺡﺬف” ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ‪/‬ﻡﺬهﺒﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ از ﺳﻮﯼ هﺮم ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ وزﻳ ﺮ آ ﻪ در ﻋ ﻴﻦﺡ ﺎل “ﺡ ﺎآﻢ ﺷ ﺮع” ه ﻢ ه ﺴﺖ‪ ،‬ﺻ ﺎدر ﺷ ﻮد و از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻜﯽ از ﻡﻌﺎوﻧﺎن وﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﺪﻳﺮان اﺟﺮاﻳﯽ اﺑ ﻼغ ﮔ ﺮدد‪ .‬از اﻳ ﻦ روﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﻴﻢه ﺎﯼ ﻋﻤﻠﻴ ﺎﺕﯽ‪،‬‬
‫هﺮﮔﺰ ﻧﻪ ﺑﺎ وزﻳﺮ در ﺕﻤﺎس ﺑﻮدﻩاﻧ ﺪ و ﻧ ﻪ ﺑ ﺎ ﻳﻜ ﯽ از ﻡﻌﺎوﻧ ﺎن وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت‪“ .‬ﻧﻴ ﺎزﯼ” دادﺳ ﺘﺎن‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ و رﺉ ﻴﺲ آﻨ ﻮﻧﯽ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻗ ﻀﺎﺉﯽ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻡ ﺴﻠﺢ ه ﻢ در ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻡ ﺼﺎﺡﺒﻪﯼ ﻡﻄﺒﻮﻋ ﺎﺕﯽاش‬
‫ﺕﺎآﻴﺪ آﺮد آﻪ ﻡﺘﻬﻤﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻡﺎدﻩﯼ ‪ ٢٢٦‬ﻗﺎﻧﻮ ِن ﻡﺠﺎزات اﺳﻼﻡﯽ ﻡﺪﻋﯽ هﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﺠ ﺎم‬
‫‪١٣‬‬
‫ﻗﺘﻞهﺎ ﻡﺠﻮز ﺷﺮﻋﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪«.‬‬
‫در راﺳﺘﺎﯼ هﻤﻴﻦ ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﻡﻠﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ از ﻳﻜﯽ از ﻡﺠﺘﻬﺪﻳﻦ ﻡﻌﺮوف ﻋ ﺼﺮ‬
‫ﻡﻼﭘﺮور ﻗﺎﺟﺎر ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ اﻧﮕﻴﺰﻩ و ﺳﻜﻮﯼ ﭘﺮش چﻨﻴﻦ ﺟﺎﻧﻴﺎﻧﯽ را ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارد‪:‬‬
‫»ﺕﻨﻜﺎﺑﻨﯽ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ از ﺷ ﺎﮔﺮدان ﺳ ﻴﺪﺑﺎﻗﺮ ﺷ ﻔﺘﯽ در آﺘ ﺎب ﺧ ﻮد “ﻗ ﺼﺺاﻟﻌﻠﻤ ﺎء” ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪“ :‬از‬
‫زﻡﺎن اﺉﻤﻪﯼ اﻃﻬﺎر ﺕﺎ ﺁن ﻋﻬﺪ‪ ،‬هﻴﭻﻳﻚ از ﻋﻠﻤﺎﯼ اﻡﺎﻡﻴﻪ ﺑﻪ ﺁن اﻧ ﺪازﻩ ﺙ ﺮوت و ﻡﻜﻨ ﺖ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ ”.‬آ ﻪ‬
‫ﺷﻔﺘﯽ داﺷﺖ… ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺕﺤﻘﻴﻖ ﻋﺒ ﺎس اﻗﺒ ﺎل‪ :‬ﺷ ﻔﺘﯽ از راﻩ اﻏ ﻮا و زور‪ ،‬چﻨ ﻴﻦ ﺙﺮوﺕ ﯽ را ﮔ ﺮد ﺁورد‪.‬‬
‫]هﻤﻮ[ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪“ :‬ﺷﻔﺘﯽ‪ ،‬ﻡﺘﻬﻤﻴ ِﻦ ]ﻡﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ چ ﻪ ﺟﺮﻡ ﯽ[ را اﺑﺘ ﺪا ﺑ ﻪ اﺻ ﺮار و ﻡﻼﻳﻤ ﺖ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﺸﻮﻳﻖ اﻳﻦ آﻪ ﺧﻮدم در روز ﻗﻴﺎﻡﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺟﺪم ﺷﻔﻴﻊ ﮔﻨﺎه ﺎن ﺷ ﻤﺎ ﺧ ﻮاهﻢ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻗ ﺮار و اﻋﺘ ﺮاف‬
‫واﻡﯽداﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺎ ﮔﺮﻳﻪ اﻳﺸﺎن را ﮔﺮدن ﻡﯽزدﻩ‪ ،‬و ﺧ ﻮد ﺑ ﺮ آ ﺸﺘﻪﯼ ﺁﻧ ﺎن ﻧﻤ ﺎز ﻡ ﯽﮔ ﺰاردﻩ‪.‬‬
‫‪١٤‬‬
‫ﮔﺎهﯽ هﻢ در ﺡﻴﻦ ﻧﻤﺎز ﻏﺶ ﻡﯽآﺮدﻩ اﺳﺖ‪] .‬ﻧﻘﻞ از ﻡﻘﺎﻟﻪﯼ اﻗﺒﺎل در ﻡﺠﻠﻪﯼ ﻳﺎدﮔﺎر[«‬
‫»ﭘﻴﺶﺕﺮ ﮔﻔﺘﻴﻢ آﻪ ]ﺳﻴﺪﺑﺎﻗﺮ[ ﺷ ﻔﺘﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻡﺤ ﺼﻮل دوران ﻡﻼﭘ ﺮور ﻓﺘﺤﻌﻠ ﯽﺷ ﺎﻩ‪ ،‬رﻓﺘ ﻪ رﻓﺘ ﻪ‬
‫آﺎرش ﺑﺪاﻧﺠﺎ آﺸﻴﺪ آﻪ در اﺻﻔﻬﺎن ـ ﺑﺎ آﻤﻚ اﻧﺒﻮﻩ ﻟﻮﻃﯽهﺎ و ﺁدﻡﻜﺸﺎن ـ ادﻋﺎﯼ اﺳ ﺘﻘﻼل آ ﺮد و ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم او ﺧﻄﺒﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﺳﻜﻪ زدﻧﺪ‪ .‬و ﺕﻨﻬﺎ اﻳﺴﺘﺎدﮔﯽ و ﻡﻘﺎﺑﻠ ﻪﯼ ﺁﺷ ﺘﯽﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﺡ ﺎج ﻡﻴ ﺮزا ﺁﻗﺎﺳ ﯽ و‬
‫ﻡﺤﻤﺪ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد آﻪ او را ﺑﺎ ذﻟﺖ و ﺧ ﻮارﯼ ﻓﺮوآ ﺸﻴﺪ‪ .‬وﻗﺘ ﯽ ﺑ ﻪ ﻓﺮﻡ ﺎن ﻡﺤﻤ ﺪ ﺷ ﺎﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ آﻤ ﻚ ﺕﻮﭘﺨﺎﻧ ﻪ‬
‫دروازﻩه ﺎﯼ ﺷ ﻬﺮ اﺻ ﻔﻬﺎن را ﮔ ﺸﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻮﻃﻴ ﺎن ﭘ ﺎ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮار ﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ و ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﻳ ﻚ ﻧ ﺎﻇﺮ ﻓﺮﻧﮕ ﯽ‪،‬‬
‫ﻡﺠﺘﻬ ﺪ ﺑ ﻪ آﻨﺠ ﯽ ﺧﺰﻳ ﺪ و ﺑﻌ ﻀﯽ از ﻡﻼﻳ ﺎن رواﻧ ﻪﯼ زﻧ ﺪان ﺷ ﺪﻧﺪ و ‪ ٣٠٠‬ﻟ ﻮﻃﯽ ﮔﺮﻓﺘ ﺎر ﺁﻡﺪﻧ ﺪ و‬
‫‪١٥‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻏﺎﺉﻠﻪ ﺧﺘﻢ ﺷﺪ و اﻡﻮال ﻏﺼﺒﯽ ﺑﻪ ﺻﺎﺡﺒﺎن ﺁنهﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪«.‬‬
‫در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ چﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﺟﻤ ﻊﺁورﯼ ﺙ ﺮوت در ﺻ ﺪر اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﺮد آ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ در‬
‫اﺳﻼم ﻡﻔﻬﻮم ﺑﺨﺼﻮﺻﯽ دارد آﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺎ ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ ﻡ ﺴﺘﻨﺪ ﺟ ﺎرﯼ در ﺟﻮاﻡ ﻊ ﻡ ﺪﻧﯽ ﻏ ﺮب‪ ،‬زﻡ ﻴﻦ ﺕ ﺎ‬
‫ﺁﺳﻤﺎن ﺕﻔﺎوت دارد‪ .‬ﻡﺎ اﻳﻦ ﺕﻔﺎوت را در ﻡﻴﺰان ﻏ ﺎرته ﺎﯼ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن اﺳ ﻼم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ‬
‫اﻳﺮان‪ ،‬آﻢ و ﺑﻴﺶ ﺷﻨﻴﺪﻩ و ﺧﻮاﻧﺪﻩاﻳﻢ‪ .‬ﻡﺠﺘﺒﯽ ﻡﻴﻨﻮﯼ هﻢ ]ﻻﺑﺪ[ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦآ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺷ ﺒﻬﻪاﯼ در راﺑﻄ ﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﮕﺬارد‪ ،‬وﻇﺎﻳﻒ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ را اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪﺑﻨ ﺪﯼ‬
‫]![ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪﯼ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ]ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ[ ﻓﻘ ﻂ وﻇﻴﻔ ﻪﯼ دﻧﻴ ﺎﻳﯽ دارد و ﺁن ﮔ ﺮﻓﺘﻦ‬
‫زآﺎت و ﺕﻘﺴﻴﻢ آﺮدن ﻏﻨ ﺎﻳﻢ و رﺳ ﻴﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ ﻡﺮاﻓﻌ ﻪﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﺕﻌﻴ ﻴﻦ ﺡﻜ ﺎم و ﻟ ﺸﻜﺮ ﻓﺮﺳ ﺘﺎدن ﺑ ﻪ‬

‫‪ ١٣‬ـ ﺕﺤﻠﻴﻠﯽ ﺡﻘﻮﻗﯽ از راﯼ دادﮔﺎﻩ ﻧﻈﺎﻡﯽ در ﭘﺮوﻧﺪﻩﯼ ﻗﺘﻞهﺎﯼ زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ‪ ،‬دآﺘ ﺮ ﻋﺒ ﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﻻهﻴﺠ ﯽ‪ ،‬ﻳ ﻚﺷ ﻨﺒﻪ‪ ٩ ،‬ﺑﻬﻤ ﻦ‬
‫‪ ،١٣٧٩‬ﻧﻘﻞ از ﺑﻮﻟﺘﻦ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ اﻳﺮان اﻡﺮوز‪.‬‬
‫‪ ١٤‬ـ ﺷﻴﻌﯽﮔﺮﯼ و ﺕﺮﻗﯽﺧﻮاهﯽ‪ ،‬ﻡﻬﺪﯼ ﻗﺎﺳﻤﯽ‪ ،‬چﺎپ ﭘﺎژن‪ ،‬اﻡﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٩٩٩‬ص ‪٩٦‬‬
‫‪ ١٥‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٩٦‬ﺕﺎ ‪٩٧‬‬

‫‪١٠٥‬‬
‫ﺳﺮآﻮﺑﯽ ﻡﺘﻤﺮدﻳﻦ و ﻓﺘﺢ آﺮدن ﻧﻘﺎط ﺕﺎزﻩ و اﻗﺎﻡﻪﯼ ﺡ ﺪود ﻳﻌﻨ ﯽ ﺡ ﺪ زدن و ﻡﺠ ﺎزات آ ﺮدن آ ﺴﺎﻧﯽ‬
‫‪١٦‬‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف اﺡﻜﺎم اﺳﻼم ﻋﻤﻞ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻡ ﯽﺑﻴﻨ ﻴﻢ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻡﻴ ﺎن اﺳﺎﺳ ﺎ ﺳ ﺨﻨﯽ از ﺁﻡ ﻮزش و ﭘ ﺮورش ﻡ ﺮدم‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷ ﺖ و درﻡ ﺎن‬
‫اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﻡﺜﻼ رﻓﺎﻩ و ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺘﯽ اﻡ ﺖ اﺳ ﻼم‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺡﺘ ﺎ ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ ﻡﺤ ﻞ اﻗﺎﻡ ﺖ اﻳ ﺸﺎن در دﺳ ﺘﻮر آ ﺎر‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﺕﻤﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﺡﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬در ﺳﻪ زﻡﻴﻨﻪﯼ ﻏﺎرت‪ ،‬ﺡﺪ و ﺕﻌﺰﻳﺮ‪ ،‬و ﺟﻨﮓ ﺑ ﺎ ﻡﻠ ﻞ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺎ چﻨﻴﻦ درﻳﺎﻓﺘﯽ از اﺳﻼم ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ را ﺕﺎ هﻤ ﻴﻦ اﻡ ﺮوز ه ﻢ در آ ﺸﻮر اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن‬
‫و زﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪﯼ ﻃﺎﻟﺒﺎن اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ روﺷ ﻨﯽ ﺕﺠﺮﺑ ﻪ آ ﺮدﻩاﻳ ﻢ و دﻳ ﺪﻩاﻳ ﻢ آ ﻪ ﻡ ﺮدم ﻡ ﺴﻠﻤﺎن اﻓﻐ ﺎن در‬
‫ﭘﺮﺕﻮ اﻟﻬﺎﻡﺎت اﻳﻦ رهﺒﺮان ﺳﻨﺘﯽ اﺳﻼم‪ ،‬چﻪ ﻓﻼآﺘﯽ را ﺕﺠﺮﺑﻪ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻧﺎﻧﺸﺎن چﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ دارﻧﺪ‬
‫و اﻳﻦ ﺡﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺻﺪور ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽﺷﺎن ﺑﻪ ﻏ ﺮب آ ﺎﻓﺮ ]![ چﮕﻮﻧ ﻪ ﺑ ﺎ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت‬
‫اﻧﺘﺤﺎرﯼ‪ ،‬ﺑﻴﮕﻨﺎهﺎﻧﯽ را از هﻤﻪﯼ ﻡﻠﻴﺖهﺎ ﺑﻪ ﻗﺘﻞﮔﺎﻩ ﻡﯽﻓﺮﺳﺘﻨﺪ!‬
‫زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﻧﻈ ﺮﯼ اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ ه ﻢ آ ﻪ چﻨ ﻴﻦ دﺳ ﺖ ﺑ ﺎزﯼ را ﺑ ﻪ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ آ ﺸﺘﺎر‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻡﯽدهﺪ‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎ در اﻳﻦ ﺁﻳﺎت »ﻗﺮﺁن آ ﺮﻳﻢ« و ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺁﻳ ﺎت دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب ﺁﺳ ﻤﺎﻧﯽ‬
‫ﺙﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﻴﺎزﯼ هﻢ ﺑﻪ آﺸﻒ و ﺷﻬﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﺕﻔﺎﻗﺎ اﻳﻦ ﺁﻳﺎت از ﺁﻳ ﺎﺕﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﻴﺞﮔﻮﻧ ﻪ ﺷ ﻚ و‬
‫ﺕﺮدﻳ ﺪﯼ در ﺁنه ﺎ وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد و ﻃﺒ ﻖ ﺁﻡ ﻮزشه ﺎﯼ ﻡﻔ ﺴﺮﻳﻦ ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬از ﻡﺤﻜﻤ ﺎت دﻳﻨ ﯽ و ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»]آﺎﻓﺮان[ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻨﺪﻩ آﻢ و ﮔﺮﻳﻪ زﻳﺎد آﻨﻨﺪ‪) .‬ﺕﻮﺑﻪ‪(٨٢‬‬
‫»ﺑﺪاﻧﻴﺪ آﻪ اﮔﺮ در راﻩ دﻳﻦ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺟﻬﺎد ﺑﻴﺮون ﻧ ﺸﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺧ ﺪا ﺷ ﻤﺎ را ﺑ ﻪ ﻋ ﺬاﺑﯽ دردﻧ ﺎك‬
‫ﻡﻌﺬب ﺧﻮاهﺪ آﺮد و ﻗﻮﻡﯽ دﻳﮕﺮ را ﺑﺮاﯼ ﺟﻬﺎد‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﻡﯽﮔﺰﻳﻨﺪ‪) .‬ﺕﻮﺑﻪ ‪(٣٩‬‬
‫»ﻡﺎ ]در ﻡﻴﺎن ﻡﺴﻴﺤﻴﺎن[ ﺁﺕﺶ ﺟﻨﮓ و دﺷﻤﻨﯽ را ﺕﺎ ﻗﻴﺎﻡﺖ ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻴﻢ‪) .‬ﻡﺎﺉﺪﻩ ‪(١٤‬‬
‫»ﺧﺪا هﺮﮔﺰ آﺎﻓﺮان را هﺪاﻳﺖ ﻧﺨﻮاهﺪ آﺮد‪) .‬ﺕﻮﺑﻪ ‪(٣٧‬‬
‫»ﻡﺤﻘﻘﺎ ﺑﺪاﻧﻴﺪ آﻪ ﻡﺸﺮآﺎن ﻧﺠﺲ و ﭘﻠﻴﺪﻧﺪ‪) .‬ﺕﻮﺑﻪ ‪(٣٨‬‬
‫»ﭘﺲ از ﺁنآﻪ ﻡﺎﻩهﺎﯼ ﺡﺮام درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺁنﮔﺎﻩ ﻡﺸﺮآﺎن را هﺮ ﺟﺎ ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻗﺘ ﻞ ﺑﺮﺳ ﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺁنهﺎ را دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﻡﺤﺎﺻﺮﻩ آﻨﻴﺪ‪ ،‬و هﺮ ﺳﻮ در آﻤﻴﻦ ﺁنهﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪) .‬ﺕﻮﺑﻪ ‪ ٥‬و ‪(٢٦‬‬
‫»ﭘﺲ اآﻨﻮن از هﺮچﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ ﺑﺨﻮرﻳﺪ‪ .‬ﺡﻼل و ﮔﻮاراﯼ ﺷﻤﺎ ﺑﺎد! )اﻧﻔﺎل ‪(٦٩‬‬
‫»اﮔ ﺮ ﺧ ﺪا ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ هﻤ ﻪﯼ ﻡﻠ ﻞ و ﻡ ﺬاهﺐ ﺧﻠ ﻖ را ﻳ ﻚ اﻡ ﺖ ﻡ ﯽﮔﺮداﻧﻴ ﺪ‪ .‬و ﻟ ﻴﻜﻦ داﺉ ﻢ‪،‬‬
‫هﻤﻪﯼ اﻗﻮام و ﻡﻠﻞ دﻧﻴﺎ ﺑﺎ هﻢ در اﺧﺘﻼف ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪) .‬هﻮد ‪(١١٨‬‬
‫»ﭘﺲ ﺷﻤﺎ اهﻞ اﻳﻤﺎن‪ ،‬در آﺎر دﻳﻦ ﺳ ﺴﺘﯽ روا ﻡﺪارﻳ ﺪ و آ ﺎﻓﺮان را دﻋ ﻮت ﺑ ﻪ ﺻ ﻠﺢ ﻧﻜﻨﻴ ﺪ!‬
‫)ﻡﺤﻤﺪ ‪(٣٥‬‬
‫»ﺑﺎ ﺁن آﺎﻓﺮان ﺑﻪ ﻗﺘﺎل و آﺎرزار ﺑﺮﺧﻴﺰﻳﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺧﺪا ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻋ ﺬاب آﻨ ﺪ و ﺧ ﻮار‬
‫ﮔﺮداﻧﺪ‪) .‬ﺕﻮﺑﻪ ‪(١٤‬‬
‫»اﯼ اهﻞ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﭘﺪران و ﺑﺮادران ﺧ ﻮد را ﻧﺒﺎﻳ ﺪ دوﺳ ﺖ ﺑﺪارﻳ ﺪ؛ اﮔ ﺮ ﺁنه ﺎ آﻔ ﺮ را ﺑ ﺮ‬
‫اﻳﻤﺎن ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨﺪ‪) .‬ﺕﻮﺑﻪ ‪(٢٣‬‬
‫»اﯼ اهﻞ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺎ آﺎﻓﺮان از هﺮ آﻪ ﺑﻪ ﺷ ﻤﺎ ﻧﺰدﻳ ﻚﺕ ﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ ﺟﻬ ﺎد آﻨﻴ ﺪ و ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫آﻔﺎر در ﺷﻤﺎ درﺷﺘﯽ و ﻧﻴﺮوﻡﻨﺪﯼ و ﻗﻮت و ﭘﺎﻳﺪارﯼ ﺡﺲ آﻨﻨﺪ‪) .‬ﺕﻮﺑﻪ ‪(١٢٣‬‬
‫»ﺷ ﻤﺎ ﻡﻮﻡﻨ ﺎن چ ﻮن ﺑ ﺎ آ ﺎﻓﺮان روﺑ ﺮو ﺷ ﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺁنه ﺎ را ﮔ ﺮدن زﻧﻴ ﺪ ﺕ ﺎ ﺁﻧﮕ ﺎﻩ آ ﻪ از‬
‫ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﯼ ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬دﺷﻤﻦ را از ﭘﺎﯼ درﺁورﻳﺪ‪) .‬ﺳﻮرﻩﯼ ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺁﻳﻪﺷﻤﺎرﻩ ‪(٣‬‬

‫‪ ١٦‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ و ﻓﺮهﻨﮓ‪ ،‬ﻡﺠﺘﺒﯽ ﻡﻴﻨﻮﯼ‪ ،‬چﺎپ ﺳﻮم‪ ١٣٦٩ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺧﻮارزﻡﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٣٦‬ﺕﺎ ‪٣٧‬‬

‫‪١٠٦‬‬
 ‫»ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﻗﺎﺉﻞ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﯽ ﻡﺴﻴﺢ ﭘﺴﺮ ﻡﺮﻳﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﻡﺤﻘﻘﺎ آﺎﻓﺮ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪) .‬ﻡﺎﺉﺪﻩ ‪ ١٧‬و ‪(٧٢‬‬
‫»ﻓﺮﻗﯽ ﻡﻴﺎن ﺟﻬﻮدان و اهﻞ آﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺎ آﺎﻓﺮان ﺑﯽﻋﻘﻴﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪) .‬ﺳﻮرﻩﯼ ﻡﻤﺘﺤﻨﻪ‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪(١٣‬‬
‫»هﻤﺎﻧ ﺎ ﻡﺤﻘﻘ ﺎ دﺷ ﻤﻦﺕ ﺮﻳﻦ ﻡ ﺮدم ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻳﻬ ﻮد و ﻡ ﺸﺮآﺎن را ﺧ ﻮاهﯽ ﻳﺎﻓ ﺖ‪.‬‬
‫)ﻡﺎﺉﺪﻩ ‪(٨٢‬‬
‫»اﯼ ﻡﻮﻡﻨ ﺎن ﺑ ﺎ آ ﺎﻓﺮان ﺟﻬﺎدآﻨﻴ ﺪ آ ﻪ در زﻡ ﻴﻦ ﻓﺘﻨ ﻪ و ﻓ ﺴﺎدﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤﺎﻧ ﺪ‪) .‬اﻧﻔ ﺎل ‪ ٣٩‬و‬
‫ﻓﺮﻗﺎن ‪(٥٢‬‬
‫»]اﯼ ﻡﻮﻡﻨﺎن[ ﻧﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪا آﺎﻓﺮان را آﺸﺖ و ]اﯼ رﺳﻮل[ چﻮن ﺕﻮ ﺕﻴﺮ اﻓﻜﻨ ﺪﯼ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕ ﻮ‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪا اﻓﻜﻨﺪ‪) .‬اﻧﻔﺎل ‪(١٧‬‬
‫»ه ﺮآﺲ ﺑ ﺎ ﺧ ﺪا و رﺳ ﻮل او راﻩ ﺷ ﻘﺎق و ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﺑﭙﻴﻤﺎﻳ ﺪ‪] ،‬ﺑﺘﺮﺳ ﺪ[ آ ﻪ ﻋ ﺬاب ﺧ ﺪا ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ب ﻡﺨﺘ ﺼ ِﺮ ﻗﺘ ﻞ و اﺳ ﺎرت را در دﻧﻴ ﺎ ﺑﭽ ﺸﻴﺪ و ]ﺑﺪاﻧﻴ ﺪ[ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺎﻓﺮان در‬‫ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻋ ﺬا ِ‬
‫ﻗﻴﺎﻡﺖ ﻋﺬاب ﺁﺕﺶ دوزخ ﻡﻬﻴﺎﺳﺖ‪) .‬اﻧﻔﺎل ‪ ١٣‬و ‪(١٤‬‬
‫»ﻳﻬﻮد ﺑﻪ ﺡﻴﺎت ﻡﺎدﯼ ﺡﺮﻳﺺﺕﺮ از هﻤﻪﯼ ﺧﻠﻘﻨﺪ و ﺡﺘﺎ از ﻡ ﺸﺮآﺎن‪ .‬از اﻳ ﻦرو ه ﺮ ﻳﻬ ﻮدﯼ‬
‫ﺁرزوﯼ هﺰار ﺳﺎل ﻋﻤﺮ ﻡﯽآﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﺁرزوﻳﺶ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ه ﺰار ﺳ ﺎل ه ﻢ او را از ﻋ ﺬاب ﺧ ﺪا‬
‫ﻧﺮهﺎﻧﺪ و ﺧﺪا ﺑﻪ آﺮدار ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺁﻧﺎن ﺁﮔﺎﻩ اﺳﺖ‪) .‬ﺑﻘﺮﻩ ‪(٩٦‬‬
‫»اﯼ اهﻞ اﻳﻤﺎن‪ ،‬چﻮن در راﻩ دﻳﻦ ﺧﺪا ﺑﻴ ﺮون روﻳ ﺪ ﺕﺤﻘﻴ ﻖ و ﺟ ﺴﺘﺠﻮ آﻨﻴ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺁﻧﻜ ﺲ آ ﻪ‬
‫اﻇﻬﺎر اﺳﻼم آﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎ ﺳ ِﺮ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ ﻓ ﺮود ﺁورد‪ ،‬ﻧ ﺴﺒﺖ آﻔ ﺮ ﻡﺪهﻴ ﺪ ﺕ ﺎ ﻡ ﺎل و ﺟ ﺎﻧﺶ را ﺑ ﺮ ﺧ ﻮد‬
‫ﺡﻼل آﻨﻴﺪ! )ﻧﺴﺎء ‪(٩٤‬‬
‫»ﻡﺒﺎدا در آﺎر دﺷﻤﻨﺎن ﺳﺴﺘﯽ و آﺎهﻠﯽ آﻨﻴﺪ! )ﻧﺴﺎء ‪(١٠٤‬‬
‫»ﺑﺎ هﺮ آﻪ از اهﻞ آﺘﺎب ]ﻳﻬﻮد و ﻧﺼﺎرا آﻪ[ اﻳﻤ ﺎن ﺑ ﻪ ﺧ ﺪا و روز ﻗﻴﺎﻡ ﺖ ﻧﻴ ﺎوردﻩ… و ﺑ ﻪ‬
‫دﻳﻦ ]اﺳﻼم[ ﻧﻤﯽﮔﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺘﺎل و آﺎرزار آﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺁﻧﮕﺎﻩ آﻪ ﺑﺎ ﺧﻮارﯼ و ﺕﻮاﺿﻊ ﺑﻪ اﺳﻼم ﺟﺰﻳﻪ دهﻨ ﺪ‪.‬‬
‫‪١٧‬‬
‫)ﺕﻮﺑﻪ ‪«(٢٩‬‬
‫»ﻃﺒﺮﺳﯽ در ﺕﻔﺴﻴﺮ ﺁﻳﻪﯼ ‪ ٢٩‬ﺳ ﻮرﻩﯼ ﺕﻮﺑ ﻪ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ :‬ﺟﺰﻳ ﻪﭘ ﺮداز ﺑﺎﻳ ﺪ ﺧ ﻮد ﭘﻴ ﺎدﻩ ـ و ﻧ ﻪ‬
‫ﺳﻮارﻩ ـ و در ﺡ ﺎﻟﯽ آ ﻪ او ]ﺟﺰﻳ ﻪﭘ ﺮداز[ اﻳ ﺴﺘﺎدﻩ و ﺟﺰﻳ ﻪ ﮔﻴﺮﻧ ﺪﻩ ﻧﺸ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ… ﺟﺰﻳ ﻪﯼ ﺧ ﻮد را‬
‫‪١٨‬‬
‫ﺑﭙﺮدازد‪«.‬‬
‫در دﻳﮕﺮ ﺁﻳﻪهﺎ و ﺳﻮرﻩهﺎﯼ ﻗﺮﺁن هﻢ از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ دﺳ ﺘﻮرات دﻳﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‬
‫و ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺟﺰﻳﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺨﻦه ﺎ رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﺟ ﺎﻳﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫آﺸﺘﺎرهﺎ و ﺡﺬفهﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ دﺳﺘﻮرات دﻳﻨﯽ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﻡ ﯽﺷ ﻮد و ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻗ ﺸﺮﯼ و اﺻ ﻮﻟﯽ و‬
‫ﻡﻌﺘﻘﺪﻳﻦ ﻡﻄﻠﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻳﻦ‪ ،‬ﺡﺬف و آﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و ﺡﺘ ﺎ ﻗﺘ ﻞ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ را آ ﻪ ذرﻩاﯼ ﺷ ﻚ و ﺕﺮدﻳ ﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺡﻘﺎﻧﻴﺖ اﻳﻦ دﻳﻦ و ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﺁن دارﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺮﯼ واﺟﺐ و ﻓﺘﻮاﯼ دﻳﻨﯽ ﺻﺎدر ﺷ ﺪﻩ از ﺳ ﻮﯼ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰار‬
‫اﻳﻦ دﻳﻦ و ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ ردﻳﻒ دوم ﺁن ﻋﻠﯽ اﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﻡﺤﺪودﻳﺖهﺎﯼ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ اه ﻞ ذﻡ ﻪ ه ﻢ در زﻡ ﺎن ﺧﻠﻴﻔ ﻪ ﻡﺘﻮآ ﻞ ]آ ﻪ از ‪ ٢٢٣‬ﺕ ﺎ ‪٢٤٧‬هﺠ ﺮﯼ‬
‫ﻗﻤﺮﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﯽآﺮد[ ﺕﺎﺉﻴﺪ و ﺕﺸﺪﻳﺪ ﺷﺪ‪ .‬وﯼ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اهﻞ ذﻡ ﻪ را ﺑ ﻪ ﺧ ﺪﻡﺎت دوﻟﺘ ﯽ ﻡﻨ ﻊ آ ﺮد‪ ،‬و‬
‫آﻮدآﺎن اﻳ ﺸﺎن را از ﺕﺤ ﺼﻴﻞ در ﻡﻜﺎﺕ ﺐ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎزداﺷ ﺖ‪ ،‬و ﻡﺒﻠ ﻎ ﻡﺎﻟﻴ ﺎت ﺳ ﺮاﻧﻪ ﻳ ﺎ “ﺟﺰﻳ ﻪ” را‬
‫اﻓﺰود‪ ،‬و اهﻞ ذﻡﻪ را ﻡﺠﺒ ﻮر آ ﺮد آ ﻪ ﻋﻼﻡ ﺖ ﻡﺸﺨ ﺼﻪاﯼ ﺑ ﺮ اﻟﺒ ﺴﻪﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ اﻟ ﺼﺎق آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و ﺑ ﺮ‬

‫‪ ١٧‬ـ ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن از آﺘﺎب »ﻗﺮﺁن آﺮﻳﻢ« ﺕﺮﺟﻤﻪ اﻟﻬﯽ ﻗﻤﺸﻪاﯼ از اﻧﺘﺸﺎرات آﺘﺎب ﺧﺎﻧﻪﯼ ﺳﻨﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از آﺘﺎب‬
‫»رگ ﺕﺎك« دﻻرام ﻡﺸﻬﻮرﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬چﺎپ دوم‪ ،‬ﺧﺎوران‪ ،‬ﭘﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﭘﺎﺉﻴﺰ ‪ ،١٣٧٨‬ﺻﺺ ‪ ٥٧‬ﺕﺎ ‪٥٨‬‬
‫‪ ١٨‬ـ ﺟﻮاﻡﻊاﻟﺠﺎﻡﻊ ‪ ،٤٩/٢‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻧﺎﻡﻪهﺎ و ﭘﻴﻤﺎنهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺡﻀﺮت ﻡﺤﻤﺪ و اﺳﻨﺎد ﺻﺪر اﺳﻼم‪ ،‬ص ‪١٥٧‬‬
‫‪١٠٧‬‬
‫ﻓﺮاز ﻡﺪﺧﻞ ﺧﺎﻧﻪهﺎﺷﺎن ﺻﻮرت ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ را رﺳﻢ آﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ ﺳ ﻮار ﻗ ﺎﻃﺮ و ﺧ ﺮ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬و آﻠﻴ ﺴﺎهﺎ‬
‫‪١٩‬‬
‫و آﻨﻴﺴﻪهﺎﻳﯽ را آﻪ ﭘﺲ از ﻓﺘﺢ اﻋﺮاب ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬وﻳﺮان ﺳﺎﺧﺖ‪«.‬‬
‫»ﻡﻼﺡﻈﻪ ﻡﯽﺷﻮد آﻪ وﻗﺘﯽ ]ﺳﻴﺪ روحاﷲ[ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺡﻜﻢ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﻡﻨ ﺎﻓﻘﻴﻦ ]ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ[ و ﺳ ﭙﺲ‬
‫آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖه ﺎ و ﺑ ﯽدﻳﻨ ﺎن را در ﺕﻴﺮﻡ ﺎﻩ ‪ ١٣٦٧‬ﺻ ﺎدر ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬و از ﻗﺎﺿ ﻴﺎن و ﻡﻔﺘﻴ ﺎن ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫ﺧﻮدش ﻡﯽﺧﻮاهﺪ آﻪ هﻤﻪ را ـ ﺻﺮفﻧﻈﺮ از اﻳﻦ آﻪ ﺕﺎ ﺁن زﻡﺎن چﻪ ﺡﻜﻤﯽ در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺁنه ﺎ ﺻ ﺎدر‬
‫ﺷﺪﻩ ـ هﺮچ ﻪ ﺳ ﺮﻳﻊﺕ ﺮ ﺡﻜ ﻢ اﻋ ﺪام را در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺁنه ﺎ اﺟ ﺮا آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬دﻗﻴﻘ ﺎ ﺑ ﻪ ﺡﻜ ﻢ ﻗ ﺮﺁن ﻋﻤ ﻞ آ ﺮدﻩ‬
‫‪٢٠‬‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»او ]ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ[ ﺑ ﺎ ﻡﻌ ﺬرتﺧ ﻮاهﯽ از ﭘﻴ ﺸﮕﺎﻩ ﺧ ﺪاﯼ ﻡﺘﻌ ﺎل و از ﭘﻴ ﺸﮕﺎﻩ ﻡﻠ ﺖ‬
‫ﻋﺰﻳﺰ و ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل اﺳﻼﻡﻴﺎن “اﺳﻮﻩ ﻡﻮﻻ اﻡﻴﺮاﻟﻤﻮﻡﻨﻴﻦ”… ﻡ ﺮد ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﻋ ﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺁن‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺕﻤﺎم ﻡﻌﻨﺎ آﻪ “‪ ٧٠٠‬ﻧﻔﺮ را در ﻳﻚ روز”… از ﻳﻬﻮد ﺑﻨﯽ ﻗﺮﻳﻈﻪ… از دم ﺷﻤ ﺸﻴﺮ ﮔﺬراﻧ ﺪ‪،‬‬
‫و ﺑﻪ ﺕﺒﻌﻴﺖ از او “ﺑﺮاﯼ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ اﻡﺮ ﺧﺪا” دادﺳﺘﺎن اﻧﻘ ﻼب را ﻡﻮﻇ ﻒ آ ﺮد ﺕ ﺎ ﺕﻤ ﺎم ﻡﺠﻼﺕ ﯽ را آ ﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺿﺪ ﻡﺴﻴﺮ ﻡﻠﺖ اﺳﺖ و ﺕﻮﻃﺌﻪﮔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﻌﻄﻴ ﻞ آﻨ ﺪ و ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن ﺁنه ﺎ را در دادﮔ ﺎﻩه ﺎ ﻡﺤﺎآﻤ ﻪ‬
‫آﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ‪ ،‬ارﺕ ﺶ و ﭘﺎﺳ ﺪاران ﻓﺮﻡ ﺎن داد آ ﻪ ﺑ ﺪون ﻡ ﺴﺎﻡﺤﻪ “ﻓﺎﺳ ﺪهﺎ را ﺳ ﺮآﻮب آﻨﻴ ﺪ!”‬
‫‪٢١‬‬
‫“ﺕﻮﻃﺌﻪﮔﺮهﺎ را ﺳﺮآﻮب آﻨﻴﺪ”«‬
‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ اﺷﺎرﻩ آﻨﻢ آﻪ اﮔﺮ در اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب اﺷ ﺎرﻩﯼ چﻨ ﺪاﻧﯽ ﺑ ﻪ رﻓﺘ ﺎر دﻳﮕ ﺮ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن اوﻟﻴ ﻪﯼ‬
‫اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ ـ ﻧﻈﻴﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن ـ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ آﻪ »ﺷﻴﻌﻴﺎن« و ﺑﺨ ﺼﻮص‬
‫ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﮔﺮﻳ ﺰ از زﻳ ﺮ ﺑ ﺎر ﺳ ﻨﮕﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ آ ﺸﺘﺎر و رﻓﺘ ﺎر ﺧ ﺸﻦ‬
‫ﺧﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ ـ چ ﻪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و چ ﻪ ﺡﺘ ﺎ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻡﺨ ﺎﻟﻒ ـ ﭘ ﺸﺖ دﻳﻮاره ﺎﯼ‬
‫ﻓﺮﻗﻪﮔﺮاﻳﯽ ﻡﺬهﺒﯽﺷﺎن ﻡﺨﻔﯽ ﺷﺪﻩ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﺧ ﺸﻮﻧﺖه ﺎ را دﺳ ﺖ ﺑ ﺎﻻ ﺟ ﺮاﺉﻢ اﻳ ﻦ راهﺒ ﺮان ﺕﻌﺒﻴ ﺮ‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ و ﻧﻪ ﭘﻴﺮوﯼ اﻳﺸﺎن از ﺳﺮور و ﻡﻮﻻ و رهﺒ ﺮ و ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ﻡﺤﺒﻮﺑ ﺸﺎن‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ه ﻢ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫رﻓﺘﺎر ﺧﺸﻦ اﻳﻦ راهﺒﺮان اوﻟﻴﻪ و اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ـ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺮﺁن و ﺳ ﻨﺖ ﺧ ﻮد ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ـ اﺳ ﻨﺎد‬
‫ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﯽ دارد آﻪ در ﺟﺎﯼ ﺧﻮد هﻢ ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ و هﻢ ﺷﻨﻴﺪﻧﯽ اﺳﺖ! ﺟﺎﻟﺐﺕﺮ اﻳﻦآﻪ در ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ‬
‫از اﻳﻦ ﻡﻮارد هﻢ ﻋﻠﯽ اﻡﺎم اول ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻡﺸﺎور اﻋﻈﻢ اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺮ رﻓﺘﺎرهﺎﯼ ﺧﺸﻦ اﺳﻼﻡﯽ‬
‫اﻳﺸﺎن ﺻﺤﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺡﺘﺎ از اﻳﺸﺎن هﻢ ﺕﻨﺪﺕﺮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺜﻼ در ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬در زﻡ ﺎن‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻋﺜﻤﺎن‪ ،‬ﻳﻜﯽ از واﻟﻴﺎن اﺳﻼم ﺷﺮاب ﻧﻮﺷﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ه ﻴﭻآ ﺲ ـ ﺡﺘ ﺎ ﭘ ﺴﺮ ﺧ ﻮد ﻋﻠ ﯽ آ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ‬
‫اﻡ ﺎم ﺡ ﺴﻦ ﻟﻘ ﺐ ﮔﺮﻓ ﺖ ـ ﺡﺎﺿ ﺮ ﻧﺒ ﻮد ﺡ ﺪ ﺷ ﺮﻋﯽ را در ﻡ ﻮرد اﻳ ﻦ واﻟ ﯽ ﻡﺘﺨﻠ ﻒ ﺑ ﻪ ﻡ ﻮرد اﺟ ﺮا‬
‫ﺑﮕﺬارد‪» .‬ﻡﺴﻌﻮدﯼ ﻡﻮﻟﻒ ﻡﺮوجاﻟﺬهﺐ« ﭘﺲ از ﺕﺸﺮﻳﺢ ﺕﻤﺎم داﺳﺘﺎن ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»وﻟﻴﺪ ﻡﯽﺧﻮاﺳﺖ از دﺳﺖ ﻋﻠﯽ ﺑﮕﺮﻳﺰد‪ .‬ﻋﻠﯽ او را ﺑﻜﺸﻴﺪ و ﺑﻪ زﻡﻴﻦ زد و ﺑﺎ ﺕﺎزﻳﺎﻧﻪ زدن‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﺜﻤﺎن ]ﺡﺎآﻢ و اﻡﻴﺮاﻟﻤﻮﻡﻨﻴﻦ وﻗﺖ[ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻨﻄﻮر ﺑﺎ او رﻓﺘﺎر آﻨﯽ‪] ،‬ﻋﻠﯽ[ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬وﻗﺘ ﯽ‬
‫‪٢٢‬‬
‫ﻓﺎﺳﻘﯽ آﻨﺪ و ﻧﮕﺬارد ﺡﻖ ﺧﺪا را از او ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻡﺴﺘﺤﻖ ﺑﺪﺕﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻡﺤﻤﺪ هﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اِﻋﻤﺎل هﻤﻴﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻋﻠﯽ اﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬رﻓﺘﺎر او را چﻨﻴﻦ ﺕﻮﺟﻴﻪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪:‬‬
‫»… آ ﺴﺎن از ﻋﻠ ﯽاﺑ ﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟ ﺐ ﺷ ﻜﺎﻳﺖ داﺷ ﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒ ﺮ ﻡﻴ ﺎن ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﻦ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺖ و ﺷ ﻨﻴﺪم آ ﻪ‬

‫‪ ١٩‬ـ اﺳﻼم در اﻳﺮان‪ ،‬ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ص ‪١٠٥‬‬

‫‪ ٢٠‬ـ چﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ در ﺑ ﺎرﻩﯼ آ ﺸﺘﺎر ﺟﻤﻌ ﯽ ﺕﺎﺑ ﺴﺘﺎن ‪ ،٦٧‬ﺑ ﺎﻗﺮ ﻡ ﻮﻡﻨﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از ﺳ ﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ اﺧﺒ ﺎر روز‪ ١٠ ،‬دﺳ ﺎﻡﺒﺮ‬
‫‪٢٠٠١‬‬
‫‪ ٢١‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٢٢‬ـ ﻡﺮوجاﻟ ﺬهﺐ و ﻡﻌ ﺎدن اﻟﺠ ﻮهﺮ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﺤ ﺴﻦ ﻋﻠ ﯽ ﺑ ﻦ ﺡ ﺴﻴﻦ ﻡ ﺴﻌﻮدﯼ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ اﺑﻮﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬ﺷ ﺮآﺖ اﻧﺘ ﺸﺎرات‬
‫ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪ ،‬چﺎپ ﺷﺸﻢ‪ ،١٣٧٨ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ص ‪٦٩٣‬‬
‫‪١٠٨‬‬
‫ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ‪ :‬اﯼ ﻡ ﺮدم‪ ،‬از ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﻜﺎﻳﺖ ﻧﻜﻨﻴ ﺪ آ ﻪ او در آ ﺎر ﺧ ﺪا ـ ﻳ ﺎ ﮔﻔ ﺖ در راﻩ ﺧ ﺪا ـ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‬
‫‪٢٣‬‬
‫ﻡﯽآﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ چﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ را هﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻡﯽﺁورم آﻪ ﻧﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ‪ :‬ﻡﺤﻤ ﺪ ﺷﺨ ﺼﺎ ﻳ ﺎراﻧﺶ‬
‫را ﺑﺮاﯼ ﺡﺬف دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﯽاش ﮔﺴﻴﻞ ﻡﯽداﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺁﻡﻮزش ﺧﺪﻋ ﻪ ﻡ ﯽدادﻩ‪،‬‬
‫ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﻡﻮﻓﻘﻴﺖﺁﻡﻴﺰ ﻋﻤﻠﻴﺎت هﻢ ﺑﺮاﯼ اﻳﺸﺎن دﻋﺎﯼ ﺧﻴﺮ ﻡﯽآﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳ ﺸﺎن هﺪﻳ ﻪ ﻡ ﯽدادﻩ‪ ،‬ﮔ ﺎﻩ‬
‫هﻢ آﻪ ﻻزم ﻡﯽﺷﺪﻩ ﺑﺎ »ﺕﻒ« و ﺁب دهﺎن ﻡﺒﺎرآﺶ زﺧﻢ اﻳﺸﺎن را ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن ﻡﯽآﺮدﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»و چﻮن ﻋﺒﺪاﷲ و هﻤﺮاهﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺶ وﯼ ]ﻳﺴﻴﺮ ﺑﻦ رزام ﻳﻬﻮدﯼ[ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ آﺮدﻧ ﺪ و وﻋ ﺪﻩ‬
‫دادﻧﺪ و ﺕﺮﻏﻴ ﺐ آﺮدﻧ ﺪ و ﮔﻔﺘﻨ ﺪ‪“ :‬اﮔ ﺮ ﭘ ﻴﺶ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﺧ ﺪا ﺁﻳ ﯽ‪ ،‬ﺕ ﺮا ﺑ ﻪ آ ﺎر ﮔﻴ ﺮد و ﺑ ﺰرگ دارد‪ ”.‬و‬
‫چﻨﺪان ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ ﺕﺎ ﺑﺎ ﮔﺮوهﯽ از ﻳﻬ ﻮدان هﻤ ﺮاﻩ ﺁنه ﺎ ﺑﻴﺎﻡ ﺪ و ﻋﺒ ﺪاﷲ اﻧ ﻴﺲ وﯼ را ﺑ ﻪ ردﻳ ﻒ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮ‬
‫ﺷﺘﺮ ﺳﻮار آﺮد و چﻮن ﺑﻪ ﺷﺶ ﻡﻴﻠﯽ ﺧﻴﺒﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ رﺳﻴﺪﻧﺪ آﻪ ﻗﺮﻗ ﺮﻩ ﻧ ﺎم داﺷ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﺴﻴﺮﺑﻦ رزام از‬
‫رﻓﺘﻦ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﺷﺪ و ﻋﺒﺪاﷲ اﻳ ﻦ ﻡﻄﻠ ﺐ را درﻳﺎﻓ ﺖ و دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺷﻤ ﺸﻴﺮ ﺑ ﺮد و ﺑ ﺪو ﺡﻤﻠ ﻪ‬
‫آﺮد و ﭘﺎﻳﺶ را ﻗﻄﻊ آﺮد‪ .‬و ﻳﺴﻴﺮ ﺑﺎ ﻋﺼﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ او آﻮﻓﺖ آﻪ زﺧﻤﺪار ﺷ ﺪ و‬
‫هﺮ ﻳﻚ از ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻳﻬ ﻮدﯼ هﻤ ﺮاﻩ ﺧ ﻮد ﺡﻤﻠ ﻪ ﺑ ﺮد و او را ﺑﻜ ﺸﺖ؛ ﻡﮕ ﺮ ﻳﻜ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ ﻡﺮآ ﺐ‬
‫ﺧﻮد ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ .‬و چﻮن ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ اﻧ ﻴﺲ ﭘ ﻴﺶ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ﺧ ﺪا رﺳ ﻴﺪ‪ ،‬ﺁب ده ﺎن ﺑ ﺮ زﺧ ﻢ وﯼ اﻧ ﺪاﺧﺖ آ ﻪ‬
‫چﺮك ﻧﻜﺮد و ﺁزار ﻧﺪاد‪.‬‬
‫»و ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﯽ اﷲ و ﺳﻠﻢ ﻡﺎ ﺑﻴﻦ ]ﻏﺰوات[ ﺑﺪر و اﺡﺪ‪ ،‬ﻡﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻡﺴﻠﻤﻪ را ﺑ ﺎ ﺕﻨ ﯽ‬
‫چﻨ ﺪ از ﻳ ﺎران ﺧ ﻮﻳﺶ ﺳ ﻮﯼ آﻌ ﺐ اﺑ ﻦ اﺷ ﺮف ﻓﺮﺳ ﺘﺎد آ ﻪ او ]آﻌ ﺐ اﺑ ﻦ اﺷ ﺮف[ را آ ﺸﺘﻨﺪ‪ .‬و ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﻋﺒ ﺪاﷲ ﺑ ﻦ اﻧ ﻴﺲ را ﺳ ﻮﯼ ﺧﺎﻟ ﺪ ﺑ ﻦ ﺳ ﻔﻴﺎن ﺑ ﻦ ﻧﺒ ﻴﺢ ه ﺬﻟﯽ ﻓﺮﺳ ﺘﺎد آ ﻪ … ﻋﺒ ﺪاﷲ او را ﺑﻜ ﺸﺖ…‬
‫]ﻋﺒﺪاﷲ ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺟﺮﻳﺎن را اﻳﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ آ ﺮد[ آ ﻪ ﺁﻧﮕ ﺎﻩ آﻤ ﯽ ﺑ ﺎ او ﺑ ﺮﻓﺘﻢ و‬
‫چﻮن ﻓﺮﺻﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻢ وﯼ را ﺑ ﺎ ﺷﻤ ﺸﻴﺮ زدم و آ ﺸﺘﻢ و ﺑﻴﺎﻡ ﺪم و زﻧ ﺎﻧﺶ ﺑ ﺮ او رﻳﺨﺘﻨ ﺪ‪ .‬و چ ﻮن ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪم و ﺳﻼم ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻡﺮا ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻡﻮﻓﻖ ﺑﺎﺷﯽ؟‬
‫»ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬او را آﺸﺘﻢ‪.‬‬
‫»ﮔﻔﺖ‪ :‬راﺳﺖ ﻡﯽﮔﻮﻳﯽ‪.‬‬
‫»ﭘﺲ از ﺁن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺳﻮﯼ ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ رﻓ ﺖ و چ ﻮن ﺑ ﺎز ﺁﻡ ﺪ ﻋ ﺼﺎﻳﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻦ داد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯼ ﻋﺒﺪاﷲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﺼﺎ را ﺑﮕﻴﺮ و ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎش!‬
‫»ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺑﺎ ﻋﺼﺎ ﭘﻴﺶ آﺴﺎن رﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻋﺼﺎ از آﺠﺎﺳﺖ؟‬
‫»ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ را ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻡﻦ داد و ﮔﻔﺖ ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫»ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮو ﺑﭙﺮس آﻪ ﻋﺼﺎ را ﺑﺮاﯼ چﻪ ﺑﻪ ﺕﻮ داد؟‬
‫»و ﻡﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﯼ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﺧﺪاﯼ‪ ،‬ﻋﺼﺎ را ﺑﺮاﯼ چﻪ ﺑﻪ ﻡﻦ دادﯼ؟‬
‫»ﮔﻔﺖ‪ :‬دادم ﺕﺎ ﺑﻪ روز رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﻡﻴﺎن ﻡﻦ و ﺕﻮ ﻧﺸﺎن ﺑﺎﺷﺪ آﻪ در ﺁن روز آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻋ ﺼﺎ‬
‫‪٢٤‬‬
‫دارﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر آﻢاﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪ ٢٣‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ‪ ،‬ﻡﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺟﺮﻳﺮ ﻃﺒﺮﯼ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬اﻧﺘ ﺸﺎرات اﺳ ﺎﻃﻴﺮ‪ ،‬چ ﺎپ دوم‪ ،‬ﺑﻬ ﺎر ‪ ،١٣٦٢‬ﺟﻠ ﺪ‬
‫چﻬﺎرم‪ ،‬ص ‪١٢٧٦‬‬

‫‪ ٢٤‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ چﻬﺎرم‪ ،‬ﺻﺺ‪ ١٢٨٣‬ﺕﺎ‪١٢٨٥‬‬

‫‪١٠٩‬‬
 ‫ﻣﻨﺸﻮر ﺧﺸﻮﻧﺖ!‬
‫اﺑ ﻦ ه ﺸﺎم در »ﺳ ﻴﺮت رﺳ ﻮل اﷲ« در ﺕﺒﻴ ﻴﻦ چﮕ ﻮﻧﮕﯽ اداﻡ ﻪﯼ »ﻏ ﺰوﻩ«ﯼ ﺑ ﺪر و رﻓﺘ ﺎر‬
‫ﻡﺤﻤ ﺪ ﺑ ﺎ »آ ﺎﻓﺮان« ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ :‬ﻡﺤﻤ ﺪ در ﺡ ﺎﻟﯽ آ ﻪ در چ ﺎدرﯼ ﻧﺸ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻮد و »ﻏﺎزﻳ ﺎن« را ﻧﮕ ﺎﻩ‬
‫ﻡﯽآﺮد‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ دﻋﺎ ﺑﺮداﺷﺖ آﻪ‪ :‬اﯼ ﺧﺪا اﻳﻦ ﻟ ﺸﻜﺮ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ آ ﺴﺎﻧﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺕ ﻮ را و ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮش را‬
‫ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن را ﻳﺎرﯼ آﻦ! اﺑﻮﺑﻜﺮ آﻪ در هﻤﻴﻦ چﺎدر و در آﻨﺎر ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﻧﺸ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬از ﻓ ﺮط‬
‫ﺑﺎور ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮﻡﯽﺁورد آﻪ‪ :‬ﺧﺪا ﺕﻮ را ﻡﻮﻓﻖ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮاب ﻡ ﯽرود‪ .‬ﺳ ﺎﻋﺘﯽ ﺑﻌ ﺪ‬
‫ﺑﻴﺪار ﻡﯽﺷﻮد و ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ آﻪ‪ :‬ﻟﺸﻜﺮ ﺟﺒﺮﺉﻴﻞ ﺑﻪ آﻤﻚ »ﻏﺎزﻳﺎن« او ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ…‬
‫»ﻡﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق‪ ،‬رﺡﻤﻪ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺁن روز ﭘ ﻨﺞ ه ﺰار ﻓﺮﻳ ﺸﺘﻪ‪ ،‬از ﺑﻬ ﺮ ﻧ ﺼﺮت دﻳ ﻦ‬
‫اﺳﻼم‪ ،‬ﺡ ﻖ ﺕﻌ ﺎﻟﯽ ﺑﻔﺮﺳ ﺘﺎد‪ .‬و اﺑ ﻦ ﻋﺒ ﺎس رﺿ ﯽ اﷲ ﻋﻨﻬﻤ ﺎ ]ﮔﻮﻳ ﺪ[ آ ﻪ‪ :‬دو ﻡ ﺮد از ﺑﻨ ﯽ ﻏﻔ ﺎر ﻡ ﺮا‬
‫ﺡﻜﺎﻳﺖ آﺮدﻧﺪ آﻪ اﻳﺸﺎن در ﻏﺰا ﺡﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ در ﺑﺪر و ﮔﻔﺖ آﻪ‪ :‬ﻡﺎ هﺮ دو ﺑﺮ ﺳﺮ آﻮﻩ ﺑﺪر اﻳ ﺴﺘﺎدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ و ﺕﻤﺎﺷﺎ ﻡﯽآﺮدﻳﻢ ﺕﺎ هﺰﻳﻤﺖ ﺧﻮد را آﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻡﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮوﻳﻢ و ﺁوار ﺑﻴﺎورﻳﻢ و “ﻏ ﺎرﺕﯽ چﻨ ﺪ‬
‫ﺑﻜﻨﻴﻢ” و هﻢچﻨﺎن ﻡﻨﺘﻈﺮ ﻡﯽﺑﻮدﻳﻢ ﺕﺎ ﻧﺎﮔﺎﻩ دﻳﺪﻳﻢ چ ﻮن اﺑ ﺮ ﭘ ﺎرﻩاﯼ اﺳ ﻔﻴﺪ آ ﻪ از ﺁﺳ ﻤﺎن ﻓ ﺮود ﺁﻡ ﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺁوازﯼ از ﺁن ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ چﻮن ﺁواز رﻋﺪ و هﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻗﺪم ﺡﻴﺰوم‪ .‬ﭘﺲ رﻓﻴﻖ ﻡ ﻦ چ ﻮن ﺁن ﺁواز ﺑ ﺸﻨﻴﺪ‪،‬‬
‫زهﺮﻩاش ﺑﻄﺮﻗﻴﺪ و از هﻴﺒﺖ ﺁن ﺑﻴﻔﺘﺎد و ﺟﺎن ﺑﺪاد‪ .‬و ﻡﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪم؛ چﻨ ﺎنآ ﻪ ﻧﺰدﻳ ﻚ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻡ ﻦ‬
‫ﻧﻴﺰ هﻼك ﺷﻮم؛ ﻟﻜﻦ ﺑﻪ ﺕﻜﻠﻴﻒ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎز ﮔﺮﻓﺘﻢ ﺕﺎ زﻡﺎﻧﯽ ﺑﺮﺁﻡﺪﻩ و ﺁن وﻗﺖ ﺑ ﺎ ِز ﺧ ﻮد ﺁﻡ ﺪم ]ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﺁﻡ ﺪم[ و ﺑﻌ ﺪ از ﺁن اﻳ ﻦ ﺡﻜﺎﻳ ﺖ ﺑ ﺎ ﻡ ﺼﻄﻔﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ اﻟ ﺴﻼم ﺑ ﺎز آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻡ ﺼﻄﻔﯽ ﮔﻔ ﺖ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫اﻟﺴﻼم‪ :‬ﺁن ﺁواز ﭘﺮ ﺟﺒﺮﺉﻴﻞ ﺑﻮد آﻪ اﺳﺐ ﺧﻮد را ﻡﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻳﺎ ﺡﻴﺰوم‪ ،‬ﺑ ﺸﺘﺎب و ﻟ ﺸﻜﺮ اﺳ ﻼم درﻳ ﺎب‬
‫‪٢٥‬‬
‫و آﺎﻓﺮان را دﻡﺎر از روزﮔﺎر ﺑﺮﺁر‪ .‬و ﺡﻴﺰوم ﻧﺎم اﺳﺐ ﺟﺒﺮﺉﻴﻞ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫در ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺕﻘﻠﻴﺪﯼ از ﻳﺎرﯼ ارﺕ ﺶ ﺧ ﺪا و ﺟﺒﺮﺉﻴ ﻞ و اﻡ ﺎم زﻡ ﺎن‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘ ﺎر در‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ اﺳﻼم ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ چﻨﻴﻦ ﺑﺎزﺕﺎﺑﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»… وﻟ ﯽ ﺧ ﻮد او ]ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ[ در زﻡ ﺎن ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ ﻋ ﺮاق‪ ،‬دﺳ ﺘﮕﺎﻩه ﺎﯼ ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎﻧﯽ‬
‫رژﻳﻢ را ﻡﺎﻡﻮر آﺮد ـ ﻳﺎ ﻻاﻗﻞ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻃﺮح ﻓﺮﻳﺒﻜﺎراﻧﻪﯼ ﺁﻧﺎن ﻡﻮاﻓﻘﺖ آﺮد ـ آﻪ ﺻﺪهﺎ ﺑﺎر ﻡﺪﻋﯽ ﺁن‬
‫ﺷﻮﻧﺪ آﻪ هﻤﻴﻦ اﻡﺎم زﻡ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﺳ ﻴﺪﯼ ﻧ ﻮراﻧﯽ ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ اوﻧﻴﻔ ﻮرم ﭘﺎﺳ ﺪاران اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬ﺳ ﻮار ﺑ ﺮ‬
‫اﺳﺐ ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮ ﺕﺎﻧﻚ چﻴﻔﺘﻦ ﺑﺎ آﻼﺷﻴﻨﻜﻒ ﻳﺎ ﻡﺴﻠﺴﻞ‪ ،‬ﻓﺮﻡﺎﻧ ﺪهﯽ “ﺳ ﺮﺑﺎزان اﺳ ﻼم” را در ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ‬
‫ﻗﻮاﯼ آﻔﺮ ﺻﺪام ﻋﻔﻠﻘﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺁنهﺎ ﺁﺑﮕﻮﺷﺖ ﺧﻮردﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»در هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز ﺟﻨ ﮓ‪ ،‬وﯼ ]روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ[ ﺧﻄ ﺎب ﺑ ﻪ ﺳ ﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳ ﺪاران ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺷ ﻤﺎ اﻻن‬
‫ﺕﺤﺖ ﻓﺮﻡﺎﻧﺪهﯽ ﻡﺴﺘﻘﻴﻢ اﻡﺎم زﻡﺎن هﺴﺘﻴﺪ آﻪ ﺷﻤﺎ را ﺷﺨ ﺼﺎ ﻡﺮاﻗﺒ ﺖ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﮔ ﺰارش اﻋﻤ ﺎل ﺷ ﻤﺎ‬
‫را هﻢ ﺻﺒﺢ ﺑﻪ ﺻﺒﺢ ﺑﺮاﯼ اﻳﺸﺎن ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم ﻡﯽﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬و چﻨ ﺪ هﻔﺘ ﻪ ﺑﻌ ﺪ در ﭘﻴ ﺎم ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﻡﻨﺎﺳ ﺒﺖ‬
‫روز ارﺕﺶ ﺕﺎآﻴﺪ آﺮد‪ :‬ﻓﺮق اﺳﺖ ﻡﻴﺎن ﺁنهﺎﺉﯽ آﻪ ﻓﺮﻡﺎﻧﺪهﯽ ﻡﺴﺘﻘﻴﻤ ﺸﺎن را ﺻ ﺎﺡﺐاﻟﺰﻡ ﺎن روﺡ ﯽ‬
‫‪٢٦‬‬
‫ﻓﺪاﻩ ﺷﺨﺼﺎ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ دارد و ﺁنهﺎﺉﯽ آﻪ ﺻﺪام ﻋﻔﻠﻘﯽ ﻓﺮﻡﺎﻧﺪﻩﯼ ﺁنهﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﺎدﻩاﻧﺪﻳﺸﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴﺮ اﻋﺮاب ﺑﺪوﯼ آﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوﻳﺪن ﺑﻪ اﺳ ﻼم‪ ،‬و در راﺳ ﺘﺎﯼ هﻤ ﺎن ﺷ ﻌﺎر‬
‫ف »ﻟﻨﺎ اﺡﺪﯼاﻟﺤﺴﻨﻴﻦ« ﻳﺎ ﭘﻴﺮوز ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ و »ﻏﺎرﺕﯽ چﻨﺪ ﻡﯽآﻨﻨﺪ« و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻡﯽروﻧﺪ و‬ ‫ﻡﻌﺮو ِ‬

‫‪ ٢٥‬ـ ﺳﻴﺮﻩﯼ اﺑﻦ هﺸﺎم‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪ و اﻧﺸﺎﯼ رﻓﻴﻊاﻟﺪﻳﻦ ﺑﻦ ﻡﺤﻤﺪ هﻤﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﻗﺎﺿﯽ اﺑﺮﻗﻮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻡﻘﺪﻡ ﻪ و ﺕ ﺼﺤﻴﺢ اﺻ ﻐﺮ ﻡﻬ ﺪوﯼ‪،‬‬
‫چﺎپ ﺳﻮم ‪ ،١٣٧٧‬ﻟﻴﺘﻮﮔﺮاﻓﯽ‪ ،‬چﺎپ و ﺻﺤﺎﻓﯽ ﺳﺎزﻡﺎن چﺎپ و اﻧﺘﺸﺎرات وزارت ﻓﺮهﻨﮓ و ارﺷﺎد اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﻧﺼﻒ دوم‪،‬‬
‫ﺻﺺ ‪ ٥٧٠‬ﺕﺎ ‪٥٧١‬‬
‫‪ ٢٦‬ـ ﺕﻮﻟﺪﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎء ص‪٥١٨‬‬
‫‪١١٠‬‬
‫از اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖهﺎ در ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻬﺮﻩﻡﻨﺪ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬هﻤﺮاهﯽ ﻟﺸﻜﺮﯼ از ﺳﻮﯼ ﺧ ﺪاﯼ ﻡﺤﻤ ﺪ آ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ اﻳ ﺸﺎن‬
‫را در ﺟﻨﮓ ﺑ ﺎ آﻔ ﺎر ﻳ ﺎرﯼ آﻨ ﺪ و ﺕ ﺮس اﻳ ﺸﺎن را از ﻡ ﺮگ ﺑﻜﺎه ﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎر دﻟﭙ ﺬﻳﺮ و ﭘ ﺬﻳﺮﻓﺘﻨﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ارﺕﺶ ذﺧﻴﺮﻩﯼ ﺧﺪاﻳﯽ ﺑﻪ چﻨ ﺎن ﺕﻜ ﺎﻧﯽ ﻡ ﯽﺁوردﺷ ﺎن آ ﻪ‪» :‬ﻳﻜ ﯽ از اﻧ ﺼﺎر اﻳ ﺴﺘﺎدﻩ ﺑ ﻮد و‬
‫داﻧﻪاﯼ چﻨﺪ ﺧﺮﻡﺎ در دﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬چﻮن ﻡﻴﺎن ﻡﻦ و ﺑﻬﺸﺖ چﻨ ﺪان اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﺮا ﺑﻜ ﺸﻨﺪ؛ چ ﺮا‬
‫ﺑﻪ چﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﻡﺸﻐﻮل ﺷﻮم‪ .‬ﺁن داﻧﻪه ﺎﯼ ﺧﺮﻡ ﺎ از دﺳ ﺖ ﺑﻴﺎﻧ ﺪاﺧﺖ و ﺷﻤ ﺸﻴﺮ و ﺟﻨ ﮓ ﻡ ﯽآ ﺮد ﺑ ﺎ‬
‫‪٢٧‬‬
‫آﺎﻓﺮان‪ ،‬ﺕﺎ وﯼ را ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ‪ .‬و ﻧﺎم وﯼ ﻋﻤﻴﺮ اﺑﻦ اﻟﺤﻤﺎم ﺑﻮد‪«.‬‬
‫و ﺑﺎز ه ﻢ ﻋﺠﻴ ﺐ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ‪ ،‬ﺷ ﺨﺺ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ‬
‫ﻋﺮاق‪ ،‬آﻮدآﺎﻧﯽ را از ﭘﺸﺖ ﻧﻴﻤﻜﺖ ﻡﺪرﺳﻪﯼ ﭘﺴﺮاﻧﻪﯼ چﻨﺪ ﺷﻴﻔﺘﻪاﯼ در ﺟﻨﻮﺑﯽﺕﺮﻳﻦ ﺟﻨﻮب ﺕﻬ ﺮان‪،‬‬
‫ﮔﺮوﻩ ﮔﺮوﻩ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻡﯽﻓﺮﺳﺘﺎد و آﻠﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ هﻢ ﺑﺮ ﮔﺮدن اﻳﺸﺎن ﻡﯽﺁوﻳﺨ ﺖ‪ ،‬و هﻤ ﻪ و هﻤ ﻪ ه ﻢ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮﻳﺐ آﻪ اﻡ ﺎم زﻡ ﺎن ﻏﺎﻳ ﺐ‪ ،‬ﺳ ﻮار ﺑ ﺮ اﺳ ﺐ ﺳ ﭙﻴﺪﯼ در ﺟﺒﻬ ﻪ ﺟﻨ ﮓ‪ ،‬دوش ﺑ ﻪ دوش ﺳ ﺮﺑﺎزان‬
‫اﺳﻼم ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ »ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن« ﻋﺮاق ﻡﺸﻐﻮل اﺳﺖ و اﻳﺸﺎن را دﺳﺘﻪ دﺳﺘﻪ ﺑﻪ درك واﺻﻞ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫»اﻋﺰام چﻨ ﺪ ﺻ ﺪهﺰار ﺑﭽ ﻪ ﺑ ﻪ آ ﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ از ﺟﺎﻧ ﺐ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺑ ﺰرگﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫آﺸﺘﺎر آﻮدآﺎن در ﺕﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺕﺎ آﻨﻮن ‪] ٣٠٠٠٠٠‬ﺳﻴﺼﺪهﺰار[ آﻮدك اﻳﺮاﻧ ﯽ‬
‫ﺑ ﻪ ﻗﺘ ﻞﮔ ﺎﻩ ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ آﻮدآ ﺎن ﻏﺎﻟﺒ ﺎ از آ ﻼسه ﺎﯼ درس رواﻧ ﻪﯼ آ ﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪانهﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻡﯽﺷﻮد آﻪ ﭘﺲ از ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪن‪ ،‬ﺑ ﺎ آﻠﻴ ﺪﯼ آ ﻪ از ﻃ ﺮف ﻧﺎﻳ ﺐ اﻡ ﺎم زﻡ ﺎن در اﺧﺘﻴﺎرﺷ ﺎن‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬درهﺎﯼ ﻏﺮﻓﻪهﺎﯼ ﺧ ﺎص ﺧ ﻮﻳﺶ را در ﺑﻬ ﺸﺖ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﮔ ﺸﻮد و در ﺁﻧﺠ ﺎ ﺁﻡ ﺎدﻩﯼ‬
‫‪٢٨‬‬
‫ﭘﺬﻳﺮاﺉﯽ از ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﯼ ﺧﻮد ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫و ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽﺕﺮ اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ آﻠﻴﺪهﺎﯼ ﺑﻬﺸﺖ را هﻢ آﻔﺎر آﺸﻮر ﺕﺎﻳﻠﻨﺪ ﻡﯽﺳﺎﺧﺘﻪ و در ﻡﻌﺎﻡﻠ ﻪاﯼ‬
‫ـ ﻻﺑﺪ ﭘﺎﻳﺎﭘﺎﯼ ـ ﺑﺎ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎ ِز زﻳ ِﺮ زﻡﻴﻦهﺎﯼ آﺸﻮر ﺕﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪﯼ ﺡﺎآﻤﺎن ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺕﺎﺧ ﺖ‬
‫ﻡﯽزدﻩاﻧﺪ!!‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ ﻡﻴﺎن اﻳﻦ ﭘﺮاﻧﺘﺰ را هﻢ ﺑﺎز آﻨﻢ آﻪ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺧﻮدﻡﺤ ﻮرﯼه ﺎ و اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫آﻤﻚهﺎﯼ ﻏﻴﺒ ﯽ ﺑ ﻪ ارﺕ ﺶ اﺳ ﻼم در هﻤ ﻪﯼ دورانه ﺎ ﺑﺎزﺕ ﺎب ه ﺮاساﻧﮕﻴ ﺰﯼ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ آ ﺸﺘﺎر‬
‫اﺳﻴﺮان ﺟﻨﮕﯽ ـ ﻡﺜﻼ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ ـ ﻳﻜﯽ از اﻳﻦ ﺑﺎزﺕﺎبهﺎﯼ هﺮاس اﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮدﻩ ﺳﺖ!‬
‫اﺑﻦ هﺸﺎم در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻏﺰوﻩﯼ ﺑﺪر ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬و از ﺟﻤﻠﻪ اﺳ ﻴﺮان آ ﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ دو ﺕ ﻦ‬
‫در راﻩ‪ ،‬ﺻﺤﺎﺑﻪ اﻳﺸﺎن را ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ ]ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ اﻡﺮوزﯼ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺻ ﺤﺎﺑﻪﯼ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ‪ ،‬دو ﻧﻔ ﺮ را آ ﻪ‬
‫اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ در راﻩ آﺸﺘﻨﺪ[ و ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑ ﻪ ﻡﺪﻳﻨ ﻪ ﺁوردﻧ ﺪ‪ .‬و از ﺁن دو ﺕ ﻦ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ “ﻧ ﻀﺮﺑﻦ ﺡ ﺎرث”‬
‫ﺑ ﻮد آ ﻪ هﻤﻴ ﺸﻪ ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠﻴ ﻪاﻟ ﺴﻼم ]ﻡﺤﻤ ﺪ[ را رﻧﺠﺎﻧﻴ ﺪﯼ و ﻡﻌﺎرﺿ ﻪ ﻧﻤ ﻮدﯼ ﺑ ﺎ وﯼ در ﻗ ﺮﺁن؛ در‬
‫ﻡﻘﺎﺑﻠﻪﯼ ﻗﺼﺺ اﻧﺒﻴﺎء ﻋﻠﻴﻬﻢاﻟﺴﻼم‪ ،‬ﻗﺼﻪﯼ رﺳﺘﻢ و ﺳﻬﺮاب و ﻡﻠﻮك ﻋﺠﻢ ﺑﺎ ﻗ ﺮﻳﺶ ﮔﻔﺘ ﯽ و ﺡﻜﺎﻳ ﺖ‬
‫آ ﺮدﯼ ]ﻳﻌﻨ ﯽ ﻳﻜ ﯽ از اﻳ ﻦ دو اﺳ ﻴﺮ آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﻧ ﻀﺮﺑﻦ ﺡ ﺎرث ﺑ ﻮد آ ﻪ هﻤﻴ ﺸﻪ ﺡ ﻀﺮت ﻡﺤﻤ ﺪ را‬
‫ﻡ ﯽﺁزرد و در ﻡﻘﺎﺑ ﻞ داﺳ ﺘﺎنه ﺎﯼ ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬ﻗ ﺼﻪه ﺎﻳﯽ از ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ و رﺳ ﺘﻢ و ﺳ ﻬﺮاب ﺑ ﺎ‬
‫ﻗﺮﻳﺸﻴﺎن ﻡﯽﮔﻔﺖ[ چﻮن ﺑﻪ وادﯼ ﺻﻔﺮاء رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ ﻋﻠﯽ رﺿ ﯽ اﷲ ﻋﻨ ﻪ‪ ،‬ﺷﻤ ﺸﻴﺮ ﺑﺮآ ﺸﻴﺪ و‬
‫ﮔﺮدن وﯼ ﺑﺰد‪.‬‬
‫»و ﻳﻜﯽ دﻳﮕﺮ “ﻋﻘﺒﻪ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻡﻌﻴﻂ” ﺑﻮد؛ از ﺑﻬﺮ ﺁنآ ﻪ چ ﻮن ﺑ ﻪ وادﯼ ﺻ ﻔﺮاء رﺳ ﻴﺪﻧﺪ ﺳ ﻴﺪ‬
‫ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم ﺑﻔﺮﻡﻮد ﺕﺎ وﯼ را ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ‪] .‬دﻟﻴﻞ ﻗﺘﻞ وﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ[ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ آ ﻪ ه ﻢ ﻡﺮﺕ ﻀﯽ ﻋﻠ ﯽ‬
‫‪٢٩‬‬
‫آﺮماﷲ وﺟﻬﻪ او را ﺑﻜﺸﺖ…«‬
‫ﺧﻮد ﻡﺤﻤﺪ در ﻧﻬﺞاﻟﻔﺼﺎﺡﻪ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺕﺌﻮرﯼ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ ٢٧‬ـ ﺳﻴﺮﻩﯼ اﺑﻦ هﺸﺎم‪ ،‬ﻧﺼﻒ دوم‪ ،‬ﺻﺺ‪ ٥٦٣‬ﺕﺎ ‪٥٦٤‬‬

‫‪ ٢٨‬ـ ﺕﻮﻟﺪﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪٥١٦ ،‬‬
‫‪ ٢٩‬ـ ﺳﻴﺮﻩﯼ اﺑﻦ هﺸﺎم‪ ،‬ﻧﺼﻒ دوم‪ ،‬ص ‪٥٨٣‬‬
‫‪١١١‬‬
 ‫‪٣٠‬‬
‫»ان اﺑﻮاب اﻟﺠﻨﻪ ﺕﺤﺖ ﻇﻼل اﻟﺴﻴﻮف… درهﺎﯼ ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪﯼ ﺷﻤﺸﻴﺮهﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪٣١‬‬
‫»اﻟﺴﻴﻮف ﻡﻔﺎﺕﻴﺢ اﻟﺠﻨﻪ… ﺷﻤﺸﻴﺮهﺎ آﻠﻴﺪهﺎﯼ ﺑﻬﺸﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫»اﺑﻦ هﺸﺎم ﻳﻚ ﺟﺎ در آﺘﺎب ﺕﺎرﻳﺦ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬زﻳﺮ ﻋﻨﻮان “آﺴﺎﻧﯽ آﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا )ص( دﺳﺘﻮر‬
‫ﻗﺘﻠﺸﺎن را داد” از ه ﺸﺖ ﻧﻔ ﺮ ﻧ ﺎم ﻡ ﯽﺑ ﺮد آ ﻪ ﺳ ﻪ ﺕ ِﻦ ﺁنه ﺎ زن ه ﺴﺘﻨﺪ و از ﻗ ﻀﺎﯼ روزﮔ ﺎر ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫اﻳﻨﺎن ﻡﺮدﻡﯽ ﺷﺎﻋﺮ و دو ﺕﻦ از زﻧﺎن ﺁوازﻩ ﺧﻮان ﺑﻮدﻩاﻧﺪ آﻪ ﺟﺮات آ ﺮدﻩ و در ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﺑ ﺎ ﺑﻌ ﻀﯽ‬
‫آﺎرهﺎﯼ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ اﺳﻼم‪ ،‬ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎد از ﺧﺸﻮﻧﺖهﺎﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻏﻴﺮﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ـ اﻋ ﻢ از ﻡ ﺸﺮآﺎن‬
‫ﻳﺎ ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻡﺴﻴﺤﻴﺎن ﻡﻮﺡﺪ ـ ﺷﻌﺮ ﺳﺮودﻩاﻧﺪ و ﻳﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫»در ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻃﺒ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺰ آ ﻪ از ﻗ ﺪﻳﻤﯽﺕ ﺮﻳﻦ و ﻡﻌﺘﺒﺮﺕ ﺮﻳﻦ ﻡﻨ ﺎﺑﻊ و ﻡﺮاﺟ ﻊ ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺳ ﻼم و‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺟﺎ از ﻗﻮل اﺑﻮ اﺳﺤﺎق ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ آﻪ در ﺳﺎل هﺸﺘﻢ هﺠﺮت و ﭘ ﺲ‬
‫از ﻓﺘﺢ ﻡﻜﻪ “ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﺮان ﺳﭙﺎﻩ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ :‬ﺕ ﺎ آ ﺴﯽ ﺑ ﻪ ﺟﻨﮕ ﺸﺎن ﻧﻴﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺎ وﯼ ﺟﻨ ﮓ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫وﻟﯽ ﺕﻨﯽ چﻨﺪ را ﻧﺎم ﺑﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺁنهﺎ را زﻳﺮ ﭘﺮدﻩهﺎﯼ آﻌﺒﻪ ]هﻢ[ ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮﻧ ﺸﺎن را ﺑﺮﻳﺰﻳ ﺪ‪”.‬‬
‫ه ﻢ او در ﺟ ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ در ﺕﻮﺿ ﻴﺢ ﺕﻌ ﺪاد و ﻧ ﺎم اﻳ ﻦ چﻨ ﺪ ﻧﻔ ﺮ‪ ،‬از ﻗ ﻮل ﻳﻜ ﯽ از ﺑ ﺰرگﺕ ﺮﻳﻦ و‬
‫ﻡﻌﺘﺒﺮﺕ ﺮﻳﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦﻧﮕ ﺎران و ﻡﺤ ﺪﺙﺎن اﺳ ﻼم )‪ ١٣٠‬ـ ‪ ٢٠٧‬هﺠ ﺮﯼ ﻗﻤ ﺮﯼ( ﻋﻴﻨ ﺎ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪“ :‬ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ‬
‫ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻮد ﺷ ﺶ ﻡ ﺮد و چﻬ ﺎر زن را ﺑﻜ ﺸﻨﺪ‪ ”.‬ﻧ ﺎم ﻡﺮداﻧ ﯽ آ ﻪ در آﺘ ﺎب ﻃﺒ ﺮﯼ ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻋﻴﻨ ﺎ‬
‫هﻤﺎنهﺎﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ در آﺘﺎب اﺑﻦ اﺳﺤﺎق از ﺁﻧﺎن ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﺎم ﻳﻚ زن ﺑﺮ زﻧﺎن واﺟ ﺐاﻟﻘﺘﻠ ﯽ آ ﻪ‬
‫‪٣٢‬‬
‫او ﻳﺎدداﺷﺖ آﺮدﻩ‪ ،‬اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ از ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎﯼ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ در دوران ﻡﻌﺎﺻ ﺮ‪ ،‬در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﻡﺤﺴﻨﺎت و ﺻﻔﺎت ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﯼ ﻡﺮﺕﻀﯽ ﻋﻠﯽ‪ ،‬از زﺑﺎن ﻓﺎﻃﻤﻪ هﻤﺴﺮش و دﺧﺘﺮ ﻡﺤﻤﺪ آﻪ اﻳﻨ ﻚ ﻡ ﺮگ‬
‫او را در رﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺎﺿﻪ ﻡ ﯽﻓﺮﻡﺎﻳ ﺪ آ ﻪ‪» :‬چ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷﻤ ﺸﻴﺮ ﭘ ﺮ ﺁوازﻩﯼ هﻤ ﺴﺮش آ ﻪ‬
‫هﺮﮔﺎﻩ از ﺟﻬﺎد ﺑﺎز ﻡﯽﮔﺸﺖ از ﺧﻮن ﺳﻴﺮاب ﺑﻮد و چﻮن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻡ ﯽﺁﻡ ﺪ‪ ،‬در آﻨ ﺎر ﺷﻤ ﺸﻴﺮ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺁن را ﺑﻪ او ﻡﯽداد و ﺑﺎ ﺁهﻨﮕﯽ ﺳﺮﺷﺎر از ﺡﻤﺎﺳﻪ و ﻓﺨﺮ ﻡﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺸﻴﺮ‬
‫‪٣٣‬‬
‫را ﺑﺸﻮﯼ! اآﻨﻮن اﻳﻦ چﻨﻴﻦ ﺑﯽﺟﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﺬﺷ ﺘﻪ از اﺷ ﻜﺎﻻت ﻓﻨ ﯽ دﺳ ﺘﻮرﯼ و ﻧ ﻮع ﺑﻴ ﺎن‪ ،‬و ﺟﺎﺑﺠ ﺎ ﺷ ﺪن ﻓﺎﻋ ﻞ و ﻡﻔﻌ ﻮل‪ ،‬ﺻ ﻔﺖ و‬
‫ﻡﻮﺻ ﻮف و ﻗﻴ ﺪ و ﻡﻘﻴ ﺪ!!!! ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﻪ ﻓﺨ ﺮ از آ ﺸﺘﺎر و اﻓﺘﺨ ﺎر ﺑ ﺮ ﺷﻤ ﺸﻴﺮهﺎﯼ ﺧ ﻮﻧﻴﻨﯽ آ ﻪ »ﺑ ﺎ‬
‫ﺁهﻨﮕﯽ از ﺡﻤﺎﺳﻪ و ﻓﺨﺮ« زﻧﺎن را ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻦ ﺁن واﻡﯽداﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺎرﻩ آﺮد آﻪ در ﺳﺎدﻩﺕﺮﻳﻦ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ‪،‬‬
‫اﺻ ﺎﻟﺖ دادن ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﻧﺮﻳﺰﯼه ﺎ و ﺷﻤﺸﻴﺮآ ﺸﯽه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ راهﺒ ﺮان و ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران اﺳ ﻼم اوﻟﻴ ﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ در دﺳﺘﻮر آﺎر داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬و در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎﯼ ﺷ ﺒﻪ ﻡ ﺪرن‬
‫چﻨﺪ دهﻪﯼ اﺧﻴﺮ هﻢ ﺑﺮ اﺻﻮﻟﯽ و اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻮدن و ﺕﻮﺟﻴﻪ و ﺕﺒﻴﻴﻦ ﺁن ﭘﺎﯼ ﻓ ﺸﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ‬
‫و ﺑﺎ هﻤﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻡﺬهﺒﯽ اﺳﺖ آﻪ هﻴﭻﮔﻮﻧ ﻪ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ و اﻋﺘﺮاﺿ ﯽ؛ ﺡﺘ ﺎ در ﺡ ﺪ اﻋﺘﺮاﺿ ﺎت ﺑﻴ ﺎﻧﯽ و‬
‫آﻼﻡ ﯽ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﯽ ﺑﺠ ﺰ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ »ﻧ ﻀﺮﺑﻦ ﺡ ﺎرث« ﻧ ﺪارد آ ﻪ در ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺪر »اﺳ ﻴﺮ« ﺷ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺮﻡﺎن ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ و ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻋﻠﯽ ﮔﺮدن ﻧﺎزكﺕﺮ از ﻡﻮﻳﺶ را زدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ٣٠‬ـ ﻧﻬ ﺞاﻟﻔ ﺼﺎﺡﻪ‪ ،‬ﻡﺠﻤﻮﻋ ﻪﯼ آﻠﻤ ﺎت ﻗ ﺼﺎر ﺡ ﻀﺮت رﺳ ﻮلاﷲ اآ ﺮم )ص( اﻧﺘ ﺸﺎرات ﺟﺎوﻳ ﺪان‪ ،‬چ ﺎپ ﺳ ﻮم‪،١٣٧٧ ،‬‬
‫ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٥٧٦‬ص ‪٢٦٩‬‬
‫‪ ٣١‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،١٧٨٧‬ص ‪٥٣٣‬‬
‫‪ ٣٢‬ـ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺕﺮورهﺎﯼ ﻓﺮدﯼ و ﺳﻴﺎﺳﯽ و آﺸﺘﺎرهﺎﯼ ﺟﻤﻌﯽ در ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺪﻧﯽ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻡﻮﻡﻨﯽ‪ ،‬ﻧﻘﻞ از ﻓﺼﻞﻧﺎﻡﻪﯼ‬
‫آﺎوﻩ‪ ،‬چﺎپ ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٩٤‬ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ‪١٣٨٠‬‬
‫‪ ٣٣‬ـ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺙﺎر ‪ ،٢١‬ص ‪١٩١‬‬

‫‪١١٢‬‬
‫ﻳﻜﯽ از اﺷﻜﺎﻻت ﻓﻨﯽاﯼ آﻪ ﻡﯽﺕﻮان از ﻧﮕ ﺮش دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع اﻧﺪﻳ ﺸﻪ و ﺑﺎوره ﺎﯼ‬
‫ﻡﺮدم ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ در اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﻡﻮﺿ ﻮع اﻧﺪﻳ ﺸﻪ و ﺑ ﺎور‪ ،‬ﺑﺮﺧ ﻮردﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﻳﻜﯽ از ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ اﺳﺘﻤﺮار ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﻳ ﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ـ ﺑﺠ ﺰ ﺷﻤ ﺸﻴﺮ و ﻗﻬ ﺮ و ﺟﻨ ﮓ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ و‬
‫ﻗﺘﻞ و ﻏﺎرت اﻳﺸﺎن ـ ﺕﻜﻴﻪ آﺮدن ﺑﻪ ﺑﺎورهﺎﯼ اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﻡﺮدم و اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﻬ ﻞ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ ﺷ ﺪﮔﺎن ﻧ ﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺡﻘﻮﻗ ﺸﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﺎﻟﻪ ه ﻢ ﺕﻮﺟ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﻋﻤﻮﻡ ﺎ در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ و ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ ﻡﺘﻔﺎوت ﻡﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ ﺑﺎوره ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن و ﺡﺘ ﺎ ﻡﺘ ﻀﺎدﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬اﻧ ﺴﺎن ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ در‬
‫دوران ﺷﻮر و اﻟﺘﻬﺎبهﺎﯼ ﺟﻮاﻧﯽ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎدات رادﻳﻜﺎل و ﺧﺎﺻﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷ ﺖ زﻡ ﺎن‬
‫و رهﺎ ﺷﺪن از آﻠﻜﺘﻴﻮﻳﺴﻢ ﭘﻴﺮاﻡﻮن‪ ،‬ﺑﺎورهﺎﻳﺶ ﺕﻌ ﺪﻳﻞ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ ﺻ ﻮرﺕﯽ واژﮔﻮﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﮔﻴ ﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ اﻳﻦ ﺕﻐﻴﻴﺮات اﺳﺎﺳﯽ در ﺑﺎورهﺎ دآﺘﺮ ﻧﻮراﻟ ﺪﻳﻦ آﻴ ﺎﻧﻮرﯼ دﺑﻴ ﺮ اول درﮔﺬﺷ ﺘﻪﯼ ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺖ دو‬‫آﻴﺎﻧﻮرﯼ‪ ،‬ﻧﻮﻩﯼ ﺷﻴﺦ ﻓﻀﻞاﷲ ﻧﻮرﯼ ﻡﺮﺕﺠﻊ ﻡﻌﺮوف دوران ﺟﻨﺒﺶ ﻡﺸﺮوﻃﻪ و هﻤﺪﺳ ٍ‬
‫ﺖ ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﺁن دوران اﻳ ﺮان ]درﺑ ﺎر و دوﻟ ﺖ ﺕ ﺰارﯼ روس[ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷ ﻴﺦ‬ ‫ﺟﺮﻳ ﺎ ِن هﻤﺪﺳ ٍ‬
‫ﻧﻮرﯼ ﭘﺪر ﺑﺰرگ آﻪ در اﺑﺘﺪا ـ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﺕﻤﻠﻚ رهﺒﺮﯼ ﺟﻨﺒﺶ ﻡﺸﺮوﻃﻪ و ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺕﻮهﻢ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬
‫آﻞ ﻧﻬﻀﺖ ﻡﺸﺮوﻃﻪ ـ ﻡﺪﺕﯽ ﺑﺎ ﻡﺸﺮوﻃﻪﺧﻮاهﺎن هﻤﺮاهﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪهﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﻪ ارﺕﺠﺎع ﻡﯽﭘﻴﻮﻧﺪد‬
‫و ﺳﺮش را هﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ هﻤﺪﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺎد ﻡﯽدهﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ آﻪ ﭘﺴﺮ ﺷﻴﺦ ﻓﻀﻞاﷲ آﻪ در داﻡﺎن هﻤﺎن‬
‫ﺷﻴﺦ ﺕﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻡ ﺸﺮوﻃﻪﺧ ﻮاﻩ ﺑ ﻮد و از اﻋ ﺪام ﭘ ﺪرش ـ اﻳ ﻦ ﻋﻨ ﺼﺮ ﺿ ﺪ ﻡ ﺮدم و درﺑ ﺎرﯼ و‬
‫ﻡﺮﺕﺠﻊ ـ ﺷﺎدﯼهﺎ آﺮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﺎرﻳﺦ آﻮﺕﺎﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳ ﻦ زاوﻳ ﻪ اﺷ ﺎرﻩ آ ﺮدم آ ﻪ ه ﻢ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﻡﻮاﺿ ﻊ‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺷ ﻴﺦ ﻓ ﻀﻞاﷲ را در ﻳ ﻚ ﺕ ﺼﻮﻳﺮ ﻓ ﻮرﯼ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ ﺑﺎﺷ ﻢ‪ ،‬و ه ﻢ در اداﻡ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ زﻡﻴﻨ ﻪ‬
‫ﺳﺎزﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﺑ ﺎور ﺧ ﻮد آﻴ ﺎﻧﻮرﯼ‪ ،‬در دو ﺳ ﺮ ﻓ ﺼﻞ ﻡﺘﻔ ﺎوت و ﺕﺤ ﺖ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ اﺷ ﺎرﻩاﯼ‬
‫آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻮراﻟ ﺪﻳﻦ آﻴ ﺎﻧﻮرﯼ‪ ،‬زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ هﻨ ﻮز ﺟ ﻮان اﺳ ﺖ و در ﺷ ﻬﺮ ﺁﺧ ﻦ ﺁﻟﻤ ﺎن درس ﻡ ﯽﺧﻮاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ ﮔﺴﺘﺮدﻩاﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖه ﺎ ﻳ ﺎ ﻧ ﺎزﯼه ﺎﯼ ﺁﻟﻤ ﺎ ِن ﺁن دوران دارد‪ .‬او ﺑﻌ ﺪهﺎ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﺮان ﺑﺮﻡﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﺕﺤﺖ ﺕﺎﺙﻴﺮ ﺷﻮهﺮ ﺧﻮاهﺮش ﻋﺒﺪاﻟ ﺼﻤﺪ آ ﺎﻡﺒﺨﺶ‪ ،‬زاوﻳ ﻪﯼ اﻋﺘﻘ ﺎدﯼاش را ﺕﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﻡ ﯽده ﺪ و ﺑ ﻪ ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ ﻡ ﯽﭘﻴﻮﻧﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ در ﺳ ﻠﻚ رهﺒ ﺮان اﺻ ﻠﯽ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن‪ ،‬ﻧﻘ ﺸﯽ اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫]ﻧﻘﺸﯽ اﺳﺎﺳﯽ و ﻧﻪ ﻡﺜﺒﺖ[ در ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان اﻳﻔ ﺎء ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴ ﻪﯼ داﺳ ﺘﺎن را هﻤ ﻪﻡ ﺎن آ ﻢ و‬
‫ﺑﻴﺶ ﻡﯽداﻧﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦﺟ ﺎ ﻡﺤ ﻮر ﺑﺤ ﺚ آﻴ ﺎﻧﻮرﯼ و ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻡ ﯽﺧ ﻮاهﻢ ﺑ ﻪ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ و‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪﯼ ﻓﺮد‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻡﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪاﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﺷﺎرﻩاﯼ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫آﻴﺎﻧﻮرﯼ ـ اﻟﺒﺘﻪ ـ در آﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮاﺕﺶ ﻡﯽآﻮﺷﺪ ﮔﺮاﻳﺶ و ﺡﺘﺎ رواﺑﻄ ﺶ را ﺑ ﺎ ﻧ ﺎزﯼه ﺎﯼ ﺁن‬
‫زﻡ ﺎ ِن ﺁﻟﻤ ﺎن اﻧﻜ ﺎر آﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﺕ ﻼش ﻡ ﯽآﻨ ﺪ اﻳ ﻦ ﮔ ﺮاﻳﺶ را زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان رواﺑﻄ ﯽ ﺑ ﺎ‬
‫آﻤﻮﻧﻴﺴﺖهﺎﯼ ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬آﻢ رﻧﮓ ﺟﻠﻮﻩ دهﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﻋﻜﺲ ﻡﺤ ﻮﯼ را ه ﻢ در آﺘ ﺎب ﺧ ﺎﻃﺮاﺕﺶ‬
‫آﻠﻴﺸﻪ آﺮدﻩ اﺳﺖ ﺕﺎ اﻳﻦ دوﮔﺎﻧﮕﯽ در ﺑﺎورهﺎﻳﺶ را در دو ﺳﺮ ﻓ ﺼﻞ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ زﻧ ﺪﮔﯽاش‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ‬
‫ﺧﺪﺷﻪ دار آﻨﺪ‪ .‬اﻡﺎ واﻗﻌﻴﺖ چﻴﺴﺖ؟! واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ رهﺒ ِﺮ ﺑﻴﺶ از ﻧ ﻴﻢ ﻗ ﺮ ِن ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ‬
‫»اﻳﺮان« از ﮔﺬﺷﺘﻪاش »ﺷﺮم« دارد‪ ،‬و ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎرﯼ از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﭘﻴﺮوان و ﻡﻌﺘﻘ ﺪﻳﻦ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن اﻳﺠﺎب ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ چﻨﻴﻦ رهﺒﺮﯼ‪ ،‬ﻡﻌﺼﻮم و از ﻡﺎدر آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﻡﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ!!‬
‫اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ اهﻤﻴﺖ دارد آﻪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ هﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺎ در ﺳﺮﻓ ﺼﻞه ﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ‬
‫زﻧ ﺪﮔﯽﻡ ﺎن‪ ،‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ آ ﻪ در ﺁن ﻗ ﺮار ﻡ ﯽﮔﻴ ﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻡﻄﺎﻟﻌ ﺎﺕﯽ آ ﻪ ـ اﺡﺘﻤ ﺎﻻ ـ ﻡ ﯽآﻨ ﻴﻢ و‬
‫ﺑﺨﺼﻮص وﺿﻌﻴﺖ ﺧﺎص ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ ﻡﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﯽﻡ ﺎن ﻳ ﺎ وﻃﻨﻤ ﺎن‪ ،‬ﺕﻐﻴﻴﺮاﺕ ﯽ در ﺑﺎورهﺎﻡ ﺎن‬
‫دادﻩ ﻡﯽﺷﻮد آﻪ ﻳﻚ ﭘﺮوﺳﻪﯼ ﺕﺪرﻳﺠﯽ‪ ،‬ﺁرام و ﺑﻄﺌﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺕﺰ اﺳﺎﺳﺎ ﻓﺎﻗﺪ ارزش اﺳﺖ آﻪ آﺴﯽ‬
‫ـ ﺡﺘﺎ ﺑﺎ زور و ﺷﻜﻨﺠﻪ ـ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻈﺮﻳﺎت و ﺑﺎورهﺎﻳﺶ را در ﻡ ﺪت زﻡ ﺎن آﻮﺕ ﺎهﯽ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﺑﺪه ﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ‬

‫‪١١٣‬‬
‫ﻡﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻡﻨﺎﻓﻊ ﺑﺨﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬ﻓﺮدﯼ را ﺑﻪ ﺡﻤﺎﻳﺖ از ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺁﻻت ﺷ ﻜﻨﺠﻪ »ﺕ ﺮس«‬
‫را ﺕﻐﻴﻴ ِﺮ ﺑﺎور ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ ،‬اﻡﺎ هﻴﭻ ﭘﺪﻳﺪﻩاﯼ اﺳﺎﺳﺎ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺎور ﻡ ﺮدم را؛ ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﺎور هﻤ ﺎن اﻋ ﺮاب‬
‫ﺑﺪوﯼ را ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﯽ و در زﻡﺎﻧﯽ آﻮﺕﺎﻩ ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺑﺪهﺪ؛ چﺮا آﻪ هﻤﺎن اﻋﺮاب ﺑﺪوﯼ هﻢ ﺳ ﺎله ﺎ و ﻗ ﺮنه ﺎ‬
‫ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎدات ﻗﺪﻳﻤﯽﺷﺎن زﻧﺪﮔﯽ آﺮدﻩ‪ ،‬رواﺑﻂ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدﯼ و ﻓﺮهﻨﮕﯽﺷﺎن را هﻢ ﺑﺮاﺳﺎس هﻤﺎن‬
‫ﺑﺎورهﺎ ﺕﻨﻈﻴﻢ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻌﺎر و ﺡﺘﺎ ﺑﺎ آﺸﺘﺎر و ﻓ ﺘﺢ ه ﻢ چﻨ ﻴﻦ ﺕﻐﻴﻴ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻋﺖ اﻡﻜ ﺎن ﻧ ﺪارد و‬
‫ﺳﺎلهﺎ و ﮔﺎﻩ ﻧﺴﻞهﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﺬرد ﺕﺎ اﻳﻦ ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎور در ﻡﻴﺎن ﻡﺮدم ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻡﺎ اﺳﻼم‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﻐﻴﻴﺮات ﺑﻄﺌ ﯽ در زﻧ ﺪﮔﯽ ﻓ ﺮد و ﺑﺎوره ﺎﻳﺶ ﺑ ﺎور ﻧ ﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﻡﻮﺿﻮع ﺑﺎور و اﻋﺘﻘﺎدات اﻧﺴﺎنهﺎ هﻢ ﺑﻪ ﻡﺜﺎﺑﻪ ﻳ ﻚ دﮔ ﻢ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﺑﺮﺧ ﻮرد ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﻴﺪروحاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در رﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﺕﻮﺿ ﻴﺢاﻟﻤ ﺴﺎﺉﻠﺶ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ »آﻔ ﺎر« چﻨ ﻴﻦ دﺳ ﺘﻮراﻟﻌﻤﻞه ﺎﻳﯽ ﺻ ﺎدر‬
‫ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻡﺴﺎﻟﻪ ‪ ١٠٦‬ـ آﺎﻓﺮ ﻳﻌﻨﯽ آﺴﯽ آﻪ ﻡﻨﻜﺮ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮاﯼ ﺧﺪا ﺷﺮﻳﻚ ﻗﺮار ﻡﯽدهﺪ ]ﺑﮕ ﺬرم‬
‫آﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻡﺸﺮك ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ![ ﻳﺎ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮﯼ ﺡﻀﺮت ﺧﺎﺕﻢاﻻﻧﺒﻴﺎء ﻡﺤﻤﺪ ﺑ ﻦ ﻋﺒ ﺪاﷲ ﺻ ﻠﯽاﷲ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫و ﺁﻟﻪ و ﺳﻠﻢ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارد‪ ،‬ﻧﺠﺲ اﺳﺖ‪ ،‬و هﻢچﻨﻴﻦ اﺳﺖ اﮔﺮ در ﻳﻜﯽ از اﻳﻦه ﺎ ﺷ ﻚ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻧﻴ ﺰ آ ﺴﯽ آ ﻪ ﺿ ﺮورﯼ دﻳ ﻦ ﻳﻌﻨ ﯽ چﻴ ﺰﯼ را آ ﻪ ﻡﺜ ﻞ ﻧﻤ ﺎز و روزﻩﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺟ ﺰء دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم‬
‫ﻡﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻡﻨﻜﺮ ﺷﻮد؛ چﻨﺎنچﻪ ﺑﺪاﻧﺪ ]آ ﻪ[ ﺁن چﻴ ﺰ ﺿ ﺮورﯼ دﻳ ﻦ اﺳ ﺖ و اﻧﻜ ﺎر ﺁن چﻴ ﺰ ﺑﺮﮔ ﺮدد ﺑ ﻪ‬
‫اﻧﻜﺎر ﺧﺪا ﻳﺎ ﺕﻮﺡﻴﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﻮت‪ ،‬ﻧﺠﺲ ﻡﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺿﺮورﯼ دﻳﻦ ﺑ ﻮد ِن ﺁن را ﻧﺪاﻧ ﺪ؛ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮرﯼ آ ﻪ‬
‫اﻧﻜﺎر ﺁن ﺑﻪ اﻧﻜﺎر ﺧﺪا ﻳﺎ ﺕﻮﺡﻴﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﻮت ﺑﺮﻧﮕﺮدد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ از او اﺟﺘﻨﺎب آﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﻡﺴﺎﻟﻪ ‪١٠٧‬ـ ﺕﻤﺎم ﺑﺪن آﺎﻓﺮ ﺡﺘﺎ ﻡﻮ و ﻧﺎﺧﻦ و رﻃﻮﺑﺖهﺎﯼ او ﻧﺠﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻡﺴﺎﻟﻪ ‪ ١٠٨‬ـ اﮔﺮ ﭘﺪر و ﻡﺎدر و ﺟﺪ و ﺟﺪﻩﯼ ﺑﭽﻪﯼ ﻧﺎﺑ ﺎﻟﻎ آ ﺎﻓﺮ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺁن ﺑﭽ ﻪ ه ﻢ ﻧﺠ ﺲ‬
‫اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻳﻜﯽ از اﻳﻦهﺎ ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﭽﻪ ﭘﺎك اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻡﺴﺎﻟﻪ ‪ ١٠٩‬ـ آﺴﯽ آﻪ ﻡﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﻡﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ ﻳ ﺎ ﻧ ﻪ‪ ،‬ﭘ ﺎك ﻡ ﯽﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ اﺡﻜ ﺎم دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻧﺪارد؛ ﻡﺜﻼ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ زن ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺑﮕﻴﺮد و ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دﻓﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫»ﻡﺴﺎﻟﻪ ‪ ١١٠‬ـ اﮔﺮ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از دوازدﻩ اﻡ ﺎم دﺷ ﻨﺎم ده ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﺁﻧ ﺎن دﺷ ﻤﻨﯽ داﺷ ﺘﻪ‬
‫‪٣٤‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺠﺲ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻳﻜﯽ از دﻻﻳﻞ آﺸﺘﺎرهﺎﯼ اوﻟﻴﻪﯼ هﻤﺎن اﻋﺮاب‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﺎران ﻡﺤﻤ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫اﻋﺮاب ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ و ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺎ چﻨﺪ ﺷﻌﺎر ﺑﺎو ِر ﻗ ﺮنهﺎﺷ ﺎن را ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺧﻴﻠ ﯽ‬
‫از اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺿﺮب زور و ﺷﻤ ﺸﻴﺮ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم ﺕ ﺴﻠﻴﻢ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ ه ﻢ ﺕ ﺎ زﻡ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫زﻧﺪﻩ ﺑﻮد؛ ﺡﺘﺎ ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ از دﻳﻦ را در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎل زﻧﺪﮔﯽ ﻡﺤﻤﺪ هﻢ ﮔﺰارش آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از درﮔﺬﺷ ﺖ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧﻴﻠ ﯽ از ﻗﺒﺎﻳ ﻞ ﻋ ﺮب آ ﻪ ﺕ ﻮازن ﻗ ﻮا را در ه ﻢ رﻳﺨﺘ ﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ‬
‫ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺸﻦهﺎ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬دفهﺎ زدﻧﺪ‪ ،‬ﺡﻨﺎهﺎ ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﺷﺎدﯼهﺎ آﺮدﻧ ﺪ و »ردت« ﺁوردﻩ‪ ،‬و دوﺑ ﺎرﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎورهﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽﺷﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬آﺸﺘﺎرﯼ آﻪ ﺧﻠﻔﺎﯼ راﺷﺪﻳﻦ از اﻳﻦ اﻋﺮاب آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﻋﺠﻴ ﺐ‬
‫و ﻏﺮﻳﺒ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ واﻗﻌ ﺎ اﻧ ﺴﺎن ﻡﺘﻤ ﺪن را ﺑ ﻪ ﺕﻌﺠ ﺐ واﻡ ﯽدارد‪ .‬اﻳ ﻦ ردت ﺁوردن در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن‪ ،‬ﺕ ﺎ چﻨ ﺪﻳﻦ ﻗ ﺮن اداﻡ ﻪ داﺷ ﺖ و هﻤﻴ ﺸﻪ ه ﻢ اﻳ ﻦ »ﻡﺮﺕ ﺪان« ﺕﻮﺳ ﻂ ﺡﺎآﻤ ﺎن وﻗ ﺖ و‬
‫اﻡﻴﺮاﻟﻤﻮﻡﻨﻴﻦهﺎ ﺑﻪ ﺧﺎك و ﺧﻮن آﺸﻴﺪﻩ ﻡﯽﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن اوﻟﻴﻪﯼ ﻡﺤﻤﺪ ـ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن و ﻋﻠﯽ ـ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳ ﻦ »ﻡﺮﺕ ﺪﻳﻦ« ﺑ ﻪ‬
‫چﻨﺎن آﺸﺘﺎرهﺎﯼ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﯽ دﺳﺖ زدﻩاﻧﺪ آﻪ ﺑ ﻪ واﻗ ﻊ از ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ ﻡﻨﺤ ﺼﺮ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮد ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺪت و ﺡﺪت و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻗ ﺪرت در ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺟﻬ ﺎن دﻳ ﺪﻩ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬

‫‪ ٣٤‬ـ رﺳﺎﻟﻪﯼ ﺕﻮﺿﻴﺢاﻟﻤﺴﺎﺉﻞ‪ ،‬ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﺎرش ﻡﺸﻬﺪ‪ ،‬چﺎپ ﺳﻮم‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٧٩‬ﺕﻬﺮان‪ ،‬ص ‪٣٢‬‬
‫‪١١٤‬‬
‫آﺘ ﺎبه ﺎﯼ ﻡ ﺴﺘﻨﺪ و اﺻ ﻴﻞ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﭘ ﺮ اﺳ ﺖ از اﺳ ﻨﺎدﯼ آ ﻪ ﻧ ﺸﺎن ﻡ ﯽده ﺪ اﻳ ﻦ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻨﺎن ﺑﻼﻓ ﺼﻞ‬
‫ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ وادار ﺑﻪ ﺕﺴﻠﻴﻢ آﺮدن دوﺑﺎرﻩﯼ اﻳ ﻦ »ﻡﺮﺕ ﺪﻳﻦ« ]ﻡ ﺴﻠﻤﺎن آﺮدﻧ ﺸﺎن[ ﺑ ﻪ چ ﻪ ﻗﺘ ﻞ ﻋ ﺎﻡﯽ‬
‫دﺳ ﺖ زدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺳ ﻮزاﻧﺪن و از ﺑﻠﻨ ﺪﯼ ﭘﺮﺕ ﺎب آ ﺮدن و از ﺟﻤﺠﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﻡ ﺮدم اﺟ ﺎق ﺳ ﺎﺧﺘﻦ‪،‬‬
‫ﻡﺤﺘﺮﻡﺎﻧﻪﺕﺮﻳ ِﻦ اﻳﻦ رﻓﺘﺎرهﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﯽاﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟ ﺐ ه ﻢ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ در دوران ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺧ ﻮدش ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﻦ آﺸﺘﺎرهﺎ دﺳﺖ ﻳﺎزﻳﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ در دوران ﺡﻜﻮﻡﺖ دﻳﮕﺮ ﺧﻠﻔﺎﯼ راﺷﺪﻳﻦ هﻢ ﺑﺎ اﻳ ﺸﺎن هﻤﺮاه ﯽ و‬
‫هﻤﺪﻟﯽ و هﻤﻜﺎرﯼ ﺕﺌﻮرﻳﻚ و ﭘﺮاﺕﻴﻚ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻋﺮوﻩ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﭘﻴﻤﺒﺮ درﮔﺬﺷﺖ… ه ﺮ ﻳ ﻚ از ﻗﺒﺎﻳ ﻞ هﻤﮕ ﯽ ﻳ ﺎ ﺑﻌ ﻀﯽﺷ ﺎن از‬
‫دﻳﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ… آﻔﺮ ﺳﺮ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺁﺷﻮب ﺷﺪ و هﺮ ﻳﻚ از ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺑﺠ ﺰ… هﻤﮕ ﯽ ﻳ ﺎ ﺑﻌ ﻀﯽﺷ ﺎن از‬
‫‪٣٥‬‬
‫دﻳﻦ ﺑﮕﺸﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫»اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﻴﺰ ـ چﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧ ﺪاﯼ ـ ﺑ ﺎ ﻧﺎﻡ ﻪ ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﮓ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺖ و ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﮔﺎن را ﺑ ﺎ‬
‫ﻧﺎﻡﻪهﺎ روان آﺮد و از ﭘﯽ ﺁنهﺎ رﺳﻮﻻن دﻳﮕﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد و…ﮔﻔﺖ آﺴﺎﻧﯽ را آﻪ ﺑﺮ دﻳﻦ ﻡﺎﻧ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻡﻘﺎﺑﻞ ﻡﺮﺕﺪان ﻳ ﺎرﯼ آﻨﻴ ﺪ… ﻡﺮﺕ ﺪان ﻓ ﺮارﯼ ﺷ ﺪﻧﺪ و… ﺳ ﭙﺎﻩ اﺳ ﺎﻡﻪ ﭘ ﻴﺶ وﯼ ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ و او… ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﺎﻳﻔ ﻪﯼ ﺑﻨ ﯽ ﺿ ﺒﻴﺐ ﺟ ﺬام و ﺑﻨ ﯽ ﺧﻠﻴ ﻞ ﻟﺨ ﻢ و ﻳﺎراﻧ ﺸﺎن از ﻗﺒﻴﻠ ﻪﯼ ﺟ ﺬام و ﻟﺨ ﻢ دﺳ ﺖ ﻳﺎﻓ ﺖ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻼﻡﺖ ﺑﺎ “ﻏﻨﻴﻤﺖ” ﺑﺎزﮔﺸﺖ…‬
‫»اﺑﻮﺑﻜﺮ از ﺁن ﭘﺲ آﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ‪“ ،‬ﻋﻠ ﯽ” و زﺑﻴ ﺮ و ﻃﻠﺤ ﻪ و ﻋﺒ ﺪاﷲ ﺑ ﻦ ﻡ ﺴﻌﻮد را‬
‫ﺑ ﺮ ﮔ ﺬرﮔﺎﻩه ﺎﯼ ﻡﺪﻳﻨ ﻪ ﮔﻤﺎﺷ ﺖ… ﺟﻨ ﮓ اﺑ ﻮﺑﻜﺮ ﻡﺎﻳ ﻪﯼ ﻋ ﺰت ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷ ﺪ و ﻗ ﺴﻢ ﺧ ﻮرد آ ﻪ از‬
‫ﻡﺸﺮآﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻡﯽآﺸﺪ و از ه ﺮ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ آ ﻪ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را آ ﺸﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡﻌ ﺎدل ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻡﻘﺘ ﻮل و ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫آﺸﺘﺎر ﻡﯽآﻨﺪ…‬
‫»]اﺑﻮﺑﻜﺮ در ﻧﺎﻡﻪاﯼ ﺑﺮاﯼ ﻡﺮﺕﺪﻳﻦ ﻧﻮﺷﺖ[ ﻡﻦ ﻓﻼﻧﯽ را ﺑﺎ ﺳﭙﺎهﯽ از ﻡﻬﺎﺟﺮان و اﻧﺼﺎر و‬
‫ﺕﺎﺑﻌﺎن ﺳﻮﯼ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدم و… هﺮ آﻪ درﻳﻎ ﺁرد ‪ ،‬ﻓﺮﻡﺎن دادم ﺑﺎ او ﺟﻨﮓ آﻨﺪ و هﺮآﺲ از ﺁنهﺎ ﺑﻪ‬
‫چﻨﮓ ﺁرد‪ ،‬زﻧﺪﻩ ﻧﮕﺬارد و ﺑﻪ ﺁﺕﺶ ﺑﺴﻮزد و… و هﺮ آﻪ دﻋﻮت ﺧ ﺪا ﻧﭙ ﺬﻳﺮد آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﻮد و ه ﺮ آﺠ ﺎ‬
‫رﺳﺪ ﺑﺎ او ﺟﻨﮓ آﻨﻨﺪ و از هﻴﭻآﺲ ﺑﺠﺰ اﺳﻼم ﻧﭙﺬﻳﺮﻧﺪ… و هﺮ آﻪ ﻧﭙﺬﻳﺮد ﺑ ﺎ وﯼ ﺟﻨ ﮓ آﻨ ﺪ و اﮔ ﺮ‬
‫ﺧﺪاﻳﺶ ﻏﻠﺒ ﻪ داد‪ ،‬هﻤ ﻪ را ﺑ ﺎ ﺳ ﻼح‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺁﺕ ﺶ ﺑﻜ ﺸﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕ ﺎﻩ “ﻏﻨ ﺎﻳﻤﯽ” را آ ﻪ ﺧ ﺪا ﻧ ﺼﻴﺐ وﯼ آ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫‪٣٦‬‬
‫ﺕﻘﺴﻴﻢ آﻨﺪ و ﺑﺠﺰ ﺧﻤﺲ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻡﺎ ﻓﺮﺳﺘﺪ‪«.‬‬
‫در ﻓﺎرﺳﻨﺎﻡﻪﯼ ﺑﻠﺨﯽ هﻢ ﻡﯽﺧﻮاﻧﻴﻢ آﻪ در زﻡﺎن ﺧﻼﻓﺖ »ﺡﻀﺮت ﻋﻠﯽ« ﻧﻴ ﺰ ﻡ ﺮدم اﺳ ﺘﺨﺮ‬
‫ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺳﺮ ﺑﻪ ﺷﻮرش ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﺑﺎر ﻋﺒﺪاﷲ ﺑ ﻦ ﻋﺒ ﺎس‪ ،‬ﺑ ﻪ »ﻓﺮﻡ ﺎن ﻋﻠ ﯽ« ﺷ ﻮرش ﺕ ﻮدﻩه ﺎ‬
‫‪٣٧‬‬
‫را در ﺧﻮن ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻈﺮ ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦهﺎﻳﯽ از ﻃﻴﻒ ﻋﻠﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ »ﻋﻠ ﯽ« ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺷﺨ ﺼﺎ در دوران ‪٥‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪﯼ ﺧﻼﻓﺘﺶ ﺑ ﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن و دﻳﮕ ﺮ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺎن اﺳ ﻼم ﺕﺤﻤﻴﻠ ﯽ ﺟﻨﮕﻴ ﺪﻩ و اﻳ ﺸﺎن را وﺡ ﺸﻴﺎﻧﻪ ﺳ ﺮآﻮب‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ در دوران ﺧﻼﻓ ﺖ ﻋﻤ ﺮﺑﻦ ﺧﻄ ﺎب ﻓ ﺎﺕﺢ اﻳ ﺮان ﻧﻴ ﺰ رهﻨﻤ ﻮده ﺎﯼ ﺟ ﺎﻟﺒﯽ ﺑ ﻪ »اﻡﻴ ﺮ‬
‫ﻡﻮﻡﻨﺎن« دوﻡﻴﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ اراﺉﻪ دادﻩ اﺳﺖ‪ …» :‬ﻋﺮب‪ ،‬اﻡﺮوز اﮔﺮ چ ﻪ اﻧﺪآﻨ ﺪ در ﺷ ﻤﺎر‪ ،‬اﻡ ﺎ‬
‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻟﯽ و ﻳﻚ ﺳﺨﻨﯽ در اﺳﻼم‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻡﻨﺪﻧﺪ و ﺑﺴﻴﺎر‪ .‬ﺕﻮ ]ﻋﻤﺮ[ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﻗﻄﺐ ﺑﺮﺟ ﺎﯼ ﺑﻤ ﺎن‪ ،‬و ﻋ ﺮب‬
‫را چ ﻮن ﺳ ﻨﮓ ﺁﺳ ﻴﺎ ﮔ ﺮد ﺧ ﻮد ﺑﮕ ﺮدان؛ و ﺑ ﺮ ﺁﻧ ﺎن ﺁﺕ ﺶ ﺟﻨ ﮓ را ﺑﺮاﻓ ﺮوزان آ ﻪ اﮔ ﺮ ﺕ ﻮ از اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺮزﻡﻴﻦ ﺑﻴﺮون ﺷﻮﯼ‪ ،‬ﻋﺮب از هﺮ ﺳﻮ ﺕﻮ را ره ﺎ آﻨ ﺪ و ﭘﻴﻤ ﺎن ﺑ ﺴﺘﻪ را ﺑ ﺸﻜﻨﺪ‪ ،‬و چﻨ ﺎن ﺷ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﻧﮕﺎهﺪارﯼ ﻡﺮزهﺎ آﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻡﯽﮔﺬارﯼ ﺑﺮاﯼ ﺕﻮ ﻡﻬﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺁﻧﭽﻪ ﭘﻴﺶ روﯼ دارﯼ!‬

‫‪ ٣٥‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ چﻬﺎرم‪ ،‬ص ‪١٣٦٩‬‬

‫‪ ٣٦‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ﺻﺺ‪ ١٣٦٩‬ﺕﺎ ‪١٣٨٠‬‬
‫‪ ٣٧‬ـ ﻓﺎرﺳﻨﺎﻡﻪ‪ ،‬اﺑﻦ ﺑﻠﺨﯽ‪ ،‬ص ‪١٣٥‬‬
‫‪١١٥‬‬
‫»هﻤﺎﻧﺎ ﻋﺠﻢ ]اﻳﺮاﻧﻴﺎن[ اﮔﺮ ﻓﺮدا ﺕﻮ ]ﻋﻤﺮ[ را ﺑﻨﮕ ﺮد‪ ،‬ﮔﻮﻳ ﺪ اﻳ ﻦ رﻳ ﺸﻪﯼ ﻋ ﺮب اﺳ ﺖ‪ ،‬اﮔ ﺮ‬
‫ﺁن را ﺑﺮﻳﺪﻳﺪ ﺁﺳﻮدﻩ ﮔﺮدﻳﺪﻳﺪ‪ ،‬و هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺷﻮد آﻪ ﻓﺸﺎر ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺕ ﻮ ﺳ ﺨﺖﺕ ﺮ ﮔ ﺮدد و ﻃﻤ ﻊ اﻳ ﺸﺎن‬
‫در ﺕﻮ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ .‬اﻳﻦ آﻪ ﮔﻔﺘﯽ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ راﻩ اﻓﺘﺎدﻩاﻧﺪ ﺕﺎ ﺑ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﻴﻜ ﺎر آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺧ ﺸﻨﻮدﯼ ﺧ ﺪاﯼ‬
‫ﺳﺒﺤﺎن ]![ از ﻋﺰم ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﺕ ﻮ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﺳ ﺖ و او ]ﻋﺠ ﻢ[ ﺑ ﺮ دﮔﺮﮔ ﻮن ﺳ ﺎﺧﺘﻦ‬
‫‪٣٨‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻡﯽدارد‪ ،‬ﺕﻮاﻧﺎﺕﺮ…«‬
‫هﻤ ﻮ ]ﻋﻠ ﯽ[ ﺑ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از اﻡﻴ ﺮان ﺳ ﭙﺎهﺶ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﻳﻪﯼ ﻓﺮﻡ ﺎﻧﺒﺮﯼ ﺑﺎزﮔ ﺸﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫چﻴﺰﯼ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺎ دوﺳﺖ دارﻳﻢ‪ ،‬و اﮔﺮ آﺎرﺷﺎن ﺑﻪ ﺟﺪاﻳﯽ و ﻧﺎﻓﺮﻡﺎﻧﯽ آ ﺸﻴﺪ‪،‬ﺁن را آ ﻪ ﻓﺮﻡﺎﻧ ﺖ ﺑ ﺮد‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ و ﺑﺎ ﺁن آﻪ ﻧﺎﻓﺮﻡﺎﻧﯽات آﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺴﺘﻴﺰ و ﺑ ﯽﻧﻴ ﺎز ﺑ ﺎش و ﺑ ﺪان آ ﻪ ﻓﺮﻡﺎﻧ ﺖ ﺑ ﺮد‪ ،‬از ﺁن آ ﻪ از‬
‫‪٣٩‬‬
‫ﻳﺎرﯼات ﭘﺎﯼ ﭘﺲ ﻧﻬﺪ‪ .‬چﻪ ﺁن آﻪ ﺟﻨﮓ را ﺧﻮش ﻧﺪارد‪ ،‬ﻧﺒﻮدﻧﺶ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﺑﻮدن…«‬
‫و هﻤﻮ ﺳﭙﺎهﻴﺎن اﺳﻼم را چﻨﻴﻦ ﻡﯽﺳﺘﺎﻳﺪ‪» :‬هﻤﺎﻧﺎ از ﺟﺎﯼ آﻨ ﺪﻩ ﺷ ﺪن و ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺷ ﻤﺎ را در‬
‫ﺻﻒهﺎ دﻳﺪم‪ .‬ﻓﺮوﻡﺎﻳﮕﺎن ﮔﻤﻨﺎم و ﺑﻴﺎﺑﺎن ﻧﺸﻴﻨﺎن… ﺷﻤﺎ را ﭘﺲ ﻡﯽراﻧﻨﺪ‪ ،‬در ﺡﺎﻟﯽ آﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﺰﻳ ﺪﮔﺎن‬
‫ﻋ ﺮب‪ ،‬و ﺟﺎﻧﺪاﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺷ ﺮف‪ ،‬ﭘﻴ ﺸﻘﺪم در ﺑﺮزﮔ ﻮارﯼ و ﺑﻠﻨ ﺪ ﻡﺮﺕﺒ ﻪ و دﻳ ﺪارﯼ ]![ ه ﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﺳﻮزش ﺳﻴﻨﻪام ﻓﺮوﻧﺸﺴﺖ آﻪ در واﭘﺴﻴﻦ دم‪ ،‬دﻳﺪم آﻪ ﺁﻧﺎن را راﻧﺪﻳﺪ‪ ،‬چﻨﺎنآ ﻪ ﺷ ﻤﺎ را راﻧﺪﻧ ﺪ‪ ،‬و از‬
‫ﺟﺎﻳﺸﺎن آﻨﺪﻳﺪ‪ ،‬چﻨﺎنآﻪ از ﺟﺎﻳﺘﺎن آﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺕﻴﺮهﺎﺷ ﺎن آ ﺸﺘﻴﺪ و ﺑ ﺎ ﻧﻴ ﺰﻩهﺎﺷ ﺎن از ﭘ ﺎﯼ درﺁوردﻳ ﺪ؛ ﺕ ﺎ‬
‫‪٤٠‬‬
‫ﺁﻧﺠﺎ آﻪ هﺮ ﻳﻚ دﻳﮕﺮﯼ را ﻡﯽراﻧﺪ…«‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮﻧﺪ و ﻡﺎﻧﺪن ﺑﺮ اﻋﺘﻘﺎدات ﻗ ﺪﻳﻤﯽﺷ ﺎن را ـ ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﺑ ﻪ ﺑﻬ ﺎﯼ آ ﺸﺘﺎر و ﺑ ﻪ اﺳ ﺎرت رﻓ ﺘﻦ و ﭘﺮداﺧ ﺖ ﺟﺮﻳﻤ ﻪﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ ]ﺟﺰﻳ ﻪ[ ـ ﺑ ﺮ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ ﺷ ﺪن ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻬﺎﺟﻤﺎن اﺳﻼم ﺕﺮﺟﻴﺢ دادﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ ﻓ ﺮاوان دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ در دﺳ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻡ ﯽﺕ ﻮان‬
‫ﮔﻔﺖ آﻪ ﺑﺮاﯼ اﻋﺮاب در اﺑﺘﺪاﯼ آﺎر و ﺑﺮاﯼ ﻡﺮدم دﻳﮕﺮ آﺸﻮرهﺎﯼ ﻓﺘﺢ ﺷ ﺪﻩ ﻧﻈﻴ ﺮ اﻳ ﺮان‪ ،‬در چﻨ ﺪ‬
‫ﻗﺮن اول ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳ ﻼم ﺑ ﺮ آ ﺸﻮرﺷﺎن‪ ،‬ﺕ ﺴﻠﻴﻢ ﺷ ﺪن ﺑ ﻪ ﻓﺎﺕﺤ ﺎن اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ ]ﻳ ﺎ‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪن[ ﻧﻮﻋﯽ اﺟﺒﺎر ﻧﻈﺎﻡﯽ‪ /‬ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن اﺳ ﻼم ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺪاوم اﻳ ﻦ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ ـ‬
‫ﺑﺠﺰ دوﻟﺖهﺎ و ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ ـ ﻓﻘﻴﻬﺎن‪ ،‬ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران و ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎﻳﯽ را در هﻴﺌ ﺖ ﻡﻼﻳ ﺎن‬
‫ﻡﻠ ﺒﺲ ﺑ ﻪ ﻟﺒ ﺎسه ﺎﯼ ﻋﺮﺑ ﯽ و ﺑﻌ ﺪهﺎ ه ﻢ ﻡﻠ ﺒﺲ ﺑ ﻪ ﻇ ﻮاهﺮ ﻓﺮﻧﮕ ﯽ ﭘﺮداﺧﺘ ﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از وﻇ ﺎﻳﻒ‬
‫اﺻﻠﯽﺷﺎن آﻨﺘﺮل ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬ﻧﻈﺎﻡﯽ هﻤﻴﻦ ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﮔﺎن و ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر آﻠﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن »… ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺑ ﻪ دو ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ “داراﻻﺳ ﻼم”‬
‫و ﻳﺎ “داراﻟﺪﻳﻦ” و “داراﻟﺤ ﺮب” ﺕﻘ ﺴﻴﻢ ﻡ ﯽﮔ ﺮدد‪“ .‬داراﻻﺳ ﻼم” ﺑ ﻪ ه ﺮ آ ﺸﻮرﯼ اﻃ ﻼق ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﺕﺤﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻃﺒﻖ ﺡﻘﻮق اﺳ ﻼﻡﯽ ادارﻩ ﺷ ﻮد… در ﺁﻏ ﺎز ﺡ ﺪود “داراﻻﺳ ﻼم” ﻡﻨﻄﺒ ﻖ ﺑ ﺎ‬
‫ﺳﺮﺡﺪات ﻗﻠﻤﺮو ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻮدﻩ؛ وﻟﯽ ﺑﻌﺪهﺎ هﻤﻪﯼ دوﻟﺖهﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ را چﻨ ﻴﻦ ﺧﻮاﻧﺪﻧ ﺪ‪“ .‬داراﻟﺤ ﺮب”‬
‫هﻤﻪﯼ آﺸﻮرهﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﻧﻔﻮس ﺁن ﻏﻴﺮ ﻡﺴﻠﻤﺎن و “آﺎﻓﺮ” ﺑﻮدﻩ و ﻳﺎ اﮔﺮ هﻢ ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮدﻩاﻧﺪ ﺕﺤ ﺖ‬
‫‪٤١‬‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺡﻜﺎم “آﺎﻓﺮ” ﻗﺮار داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪«.‬‬
‫در واﻗﻊ ﺑﺮاﯼ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼم‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺑﺮاﯼ ﺕﺤﻤﻴﻞ ﻋﻘﻴﺪﻩ‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪﯼ اﺻﻠﯽ اﺳ ﺖ و‬
‫هﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺮدم دﻧﻴ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﻗﻴﻤﺘ ﯽ آ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم و ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺁن ﺕ ﺴﻠﻴﻢ ﺷ ﻮﻧﺪ؛ چ ﻪ در هﻴﺌ ﺖ‬
‫اﻋﺘﻘﺎدﯼ و چﻪ ﺡﺘﺎ ﻧﻈﺎﻡﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ‪.‬‬

‫‪ ٣٨‬ـ ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ دآﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﺟﻌﻔﺮ ﺷﻬﻴﺪﯼ‪ ،‬چ ﺎپ ﺑﻴ ﺴﺘﻢ‪ ،١٣٨٠ ،‬ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬ﺷ ﺮآﺖ اﻧﺘ ﺸﺎرات ﻋﻠﻤ ﯽ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻧﺪﻩﯼ ﺟﺎﻳﺰﻩﯼ آﺘﺎب ﺳﺎل ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،١٣٦٩‬ﺑﺨﺸﯽ از ﺧﻄﺒﻪﯼ ‪ ،١٤٧‬ص ‪١٤٢‬‬
‫‪ ٣٩‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻡﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٤‬ص ‪٢٧٣‬‬
‫‪ ٤٠‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،١٠٧‬ص ‪١٠٠‬‬
‫‪ ٤١‬ـ اﺳﻼم در اﻳﺮان‪ ،‬ﭘﻄﺮوﺷﻔﺴﻜﯽ‪ ،‬ص ‪٨٩‬‬

‫‪١١٦‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻌﺪهﺎ در ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﭘ ﻴﺶ ﺁﻡ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ ﺕﺌ ﻮرﯼ را ﺙﺎﺑ ﺖ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ه ﻢ‬
‫زﻡ ﺎﻧﯽ از ﺟﻨ ﮓ آﻨ ﺎرﻩ ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﺎوره ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ را ﺑ ﻪ رﺳ ﻤﻴﺖ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻡﻮﺿﻮع ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻋﺪم ﺕﻌﺎدل ﻗ ﻮا و ﻡﻴ ﺰان ﺳ ﭙﺎﻩ و ﺕ ﻮان ﻡ ﺎﻟﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻨﮕﻴ ﺪن ﺑ ﺎ‬
‫»داراﻟﻜﻔﺮ« ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﻴﻦ وﻇﻴﻔﻪﯼ ﻡﻜﺘﺒﯽ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ه ﻢ ﺻ ﺪور اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ »داراﻟﻜﻔ ﺮ« و وادار‬
‫آ ﺮدن ﺑﻘﻴ ﻪﯼ ﺳ ﺎآﻨﺎن زﻡ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ واﺟ ﺐ آﻔ ﺎﻳﯽ دﻳﻨ ﯽ ه ﻢ‪ ،‬ﺑ ﺎ ه ﺮ ﺑﻬﺎﻧ ﻪاﯼ و ﺑ ﺎ ه ﺮ‬
‫اﻡﻜﺎﻧﯽ در ﺕﻤﺎم زﻡﻴﻦهﺎ و هﻤﻪﯼ زﻡﺎنهﺎ اﻋﺘﺒ ﺎر دارد و ذرﻩاﯼ ه ﻢ ﺧﺪﺷ ﻪ ﺑﺮﻧﻤ ﯽدارد‪ .‬اﺳ ﺎس اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﻳﻚ دﻳﻦ ـ و ﺑﺮاﯼ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻳﻚ ﻡﺬهﺐ ـ در ﺟﻬﺎن ﺡﻘﺎﻧﻴﺖ دارد و ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎورﻡﻨ ﺪان ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﺬهﺐ و اﻳﻦ دﻳﻦ ﺡﻖ ﺡﻴﺎت دارﻧﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮان ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ و ﻡﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ هﻤﻴ ﺸﻪ و هﻤﻴ ﺸﻪ‪،‬‬
‫ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را در ﻟﺤﻈ ﻪ ﻟﺤﻈ ﻪﯼ زﻧ ﺪﮔﯽﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ﺟ ﺎن ﺑﺨﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺕﺮورﻳ ﺴﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ‬
‫»اﺳﺎﻡﻪ ﺑﻦ ﻻدن« ﺡﺘﻤﺎ ﻡﯽداﻧﺴﺖ آﻪ در ﺁﺳ ﺘﺎﻧﻪﯼ ه ﺰارﻩﯼ ﺳ ﻮم ﺷﺎﻧ ﺴﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺑ ﺮ ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺡﺘﺎ اﻳﻦ را هﻢ ﻡﯽداﻧﺴﺖ آﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻡﻠﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن زﻳ ﺮ ﻳ ﻮغ اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻋﺮب‪ ،‬آ ﺴﯽ را ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﻧ ﺴﺎندوﺳ ﺘﯽ ]![ اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺡﻘ ﻮق زﻧ ﺎن و آ ﻼ ﺡﻘ ﻮق اﻧ ﺴﺎنه ﺎ در‬
‫ﺶ او ﻓﺮﻡ ﺎن ﻡ ﯽده ﺪ آ ﻪ‪ :‬ﻡﻬ ﻢ داﺷ ﺘ ِﻦ‬
‫اﺳﻼم ﻡﺘﻮهﻢ ﻧﺨﻮاهﺪ آﺮد‪ .‬اﻡﺎ دﻳ ﻦ ﺑ ﻦ ﻻدن ﺑ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎ ِن ه ﻢآ ﻴ ِ‬
‫ﺕ ﻮان ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎور اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻌﻴ ﻴﻦ آﻨﻨ ﺪﻩﯼ رﻓﺘ ﺎر و آ ﺮدار اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬داﺳ ﺘﺎن »ﻟﻨ ﺎ‬
‫اﺡﺪﯼاﻟﺤﺴﻨﻴﻦ« را هﻢ ﻡﺤﻤﺪ ﻋﻄﺎ و دﻳﮕﺮ ﺕﺮورﻳﺴﺖه ﺎﯼ ﺻ ﺎدراﺕﯽ اﻋ ﺮاب ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺑ ﻪ واﻗ ﻊ ﺑ ﺎور‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ را هﻢ ﺑﺎور دارﻧﺪ آﻪ وﻇﻴﻔﻪﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن »ﺕﻼش« ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ آﻔ ﺎر و دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺑﻬﺎﻳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎن ﻏﻴﺮﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن هﻢ اﺳﺎﺳﺎ ﭘﺸﻴﺰﯼ ارزش ﻧﺪارد‪ .‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳﺪ زﻳﺮ ﺑﻴﺮق ﻳﻚ دﻳ ﻦ‬
‫و ﻳﻚ ﻡﺬهﺐ درﺁﻳﺪ‪ .‬هﻤﻪﯼ ﻡﺮدم ﺑﺎ ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ آﺎﻓﺮﻧ ﺪ و ﺳ ﺮزﻡﻴﻦهﺎﺷ ﺎن داراﻟﻜﻔ ﺮ‪ ،‬و ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ‬
‫ب‬
‫آﻔﺎر و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬دﺳ ﺘﻮر اﺻ ﻠﯽ و اﺳﺎﺳ ﯽ راهﺒ ﺮ و ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ و ﻡﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ ﻡ ﺸﺨﺺ آﺘ ﺎ ِ‬
‫ﺁﺳﻤﺎﻧﯽﺷﺎن ﻗﺮﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ اﺳﺎﺳﺎ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﺕ ﻼش ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻬﺒ ﻮد ﺷ ﺮاﻳﻂ زﻧ ﺪﮔﯽ و ارﺕﻘ ﺎﯼ‬
‫آﻴﻔ ﯽ و آﻤ ﯽ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑ ﺎور ﻧ ﺪارد‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ راهﺒ ﺮان و ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎﯼ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ‪ ،‬اﻳ ﻦ دﻧﻴ ﺎ‬
‫ﺟﻠﺴﻪﯼ اﻡﺘﺤﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑ ﻪ ﺁن اﻋ ﺰام ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ ﻓﻘ ﻂ ﻧﻤ ﺮﻩ ﺟﻤ ﻊ آﻨﻨ ﺪ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ راه ﯽ‬
‫ﺟﻬﺎن دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﻡﺪﻳﻨﻪﯼ ﻓﺎﺿﻠﻪﺷﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ‪ ،‬ﻋﻤ ﺮ دوﻡ ﻴﻦ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ اﺳ ﻼم ﮔﻔﺘ ﻪ‬
‫ﺑﻮد آﻪ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﺒﺎﻳﺪ آﺸﺎورزﯼ آﻨﻨﺪ‪ .‬آﺸﺎورزﯼ اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ زﻡﻴﻦ واﺑﺴﺘﻪ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪» :‬ﻋﻤﺮ در‬
‫دوران ﻗﺪرت ﺧﻮد ﺑﻪ ﻡﺮدم اﺟ ﺎزﻩﯼ زراﻋ ﺖ ﻧﻤ ﯽداد و ﻧﻤ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻋ ﺮب ﺑ ﺎ ﻓﺮهﻨ ﮓ و‬
‫‪٤٢‬‬
‫ﺕﻤﺪن… ﺁﺷﻨﺎ ﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮدﮔﺎن و اﺳﻴﺮان ﺟﻨﮕﯽ را ﺑﻪ آﺎر ﺑﻜﺸﻨﺪ و از دﺳﺖرﻧﺞ اﻳﺸﺎن اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫در واﻗ ﻊ ﻡﻠ ﻞ دﻳﮕ ﺮ ﺑﺎﻳ ﺪ آ ﺎر آﻨﻨ ﺪ و اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از اﻳ ﺸﺎن ﺧﻤ ﺲ و زآ ﺎت و ﺟﺰﻳ ﻪ و دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺟﺮﻳﻤﻪهﺎ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎزﻩ ﻧﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦآ ﻪ ﺑ ﺎ هﻤ ﻴﻦ درﺁﻡ ﺪهﺎ و ﻏﻨﻴﻤ ﺖه ﺎ ﺑﻨ ﺸﻴﻨﻨﺪ و زﻧ ﺪﮔﯽﺷ ﺎن را‬
‫ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦآﻪ اﻡﻜﺎن ﻡﺎﻟﯽ و ﻧﻴﺮوﻳﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺻﺪور اﺳﻼﻡﺸﺎن ﺑﻪ داراﻟﻜﻔﺮ را‬
‫ﺕﺪاوم ﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫در آﺘ ﺎب »واژﻩ را ﺑﺎﻳ ﺪ ﺷ ﺴﺖ« ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮدم آ ﻪ در اﺳ ﻼم هﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺕﻨﻬ ﺎ ﻳ ﻚ آ ﺎر‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ و ﺁن هﻢ ﺟﻨ ﮓ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ داراﻟﻜﻔ ﺮ‪ .‬ﻓﻬﺮﺳ ﺘﯽ ه ﻢ از ﺕﻌ ﺪاد ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن اﺳ ﻼم‪ ،‬در اواﻳ ﻞ‬
‫هﺠ ﺮت ﻡﺤﻤ ﺪ ﺕ ﺎ دوران ﻋﻠ ﯽ و ﺑﻌ ﺪهﺎ ه ﻢ ﻡﻌﺎوﻳ ﻪ دادﻩ ﺑ ﻮدم‪ .‬واﻗﻌﻴ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﺮ ﺷ ﻐﻞ و‬
‫ﺕﺨﺼ ﺼﯽ ـ ﺑﺠ ﺰ ﺳ ﭙﺎهﻴﮕﺮﯼ ـ در ﺕﻤ ﺎم زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ هﻨ ﺮﯼ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و ﺕﻜﻨﻴﻜ ﯽ و ﻏﻴ ﺮﻩ وﻇﻴﻔ ﻪﯼ‬

‫‪ ٤٢‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ص ‪١٥٣‬‬

‫‪١١٧‬‬
‫ﻡﻮاﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺮدﮔﺎن و ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯽﺟﻬﺖ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ آﺸﻮرهﺎﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼﻡﯽ در‬
‫ﺁن ﻧﻔﻮذ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ دارﻧﺪ‪ ،‬در ﭘﺎﺉﻴﻦﺕﺮﻳﻦ ردﻩهﺎﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺕﻜﻨﻴﻚ‪ ،‬ﺕﻤﺪن‪ ،‬ﻡﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺁزادﯼ و دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ‬
‫ﻗ ﺮار دارﻧ ﺪ‪ .‬راﻧ ﺪﻡﺎن ﺕ ﻼش ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ـ اﮔ ﺮ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑﺘ ﻮان ﺑ ﻪ ﺁن ﺕ ﻼش ﮔﻔ ﺖ ـ در ﻡﻘ ﺎم ﻡﻘﺎﻳ ﺴﻪ ﺑ ﺎ‬
‫آﺴﺎﻧﯽ آﻪ راﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻋﻘﻞ ﮔﺮاﻳﯽ را ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﭘﺮﺳ ﺘﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻ ﻠﻪﯼ چﻨ ﺪاﻧﯽ ﺑ ﺎ ﻋ ﺪد‬
‫ﺻﻔﺮ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ چﻨﺪ ﻡﺴﻠﻤﺎن هﻢ در ﺕﻤﺎم ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﻡ ﺜﻼ چﻨ ﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن در ﺕﺒﻌﻴ ﺪ و ﺧ ﺎرج از‬
‫آ ﺸﻮر ﺳ ﺮاغ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ آ ﻪ آ ﺎر ﻡﺜﺒﺘ ﯽ در ﺡﻴﻄ ﻪﯼ اﺧﺘ ﺮاع و اآﺘ ﺸﺎف و ﻋﻠ ﻮم و ﻓﻨ ﻮن… و دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﭘﻬﻨ ﻪه ﺎﯼ ﻋﻘﻠ ﯽ و اﻟﺰاﻡ ﺎ ﻏﻴﺮﻡ ﺬهﺒﯽ اﻧﺠ ﺎم دادﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬دﻗﻴﻘ ﺎ از زﻡ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ از دﻳ ﺪﮔﺎﻩ‬
‫اﺳﻼﻡﯽﺷﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦهﺎﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﯽﺕ ﻮان ـ در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺁﻡ ﺎدﻩﯼ ﺕﺮﺑﻴﺘ ﯽ‬
‫ﺟﻬﺎن ﻡﺘﻤﺪن و ﺑﺎ ﺕﻜﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﺎﻡﻞ ﻋﻘﻞ ـ ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ در ﺁﻏﺎز هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم‪ ،‬هﻴﭻ آﺸﻮر ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﯽ را ﭘﻴﺪا ﻧﻤﯽآﻨﻴﻢ آ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ راﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻋﻘﻞﮔﺮاﻳﯽ هﻢ ﻧﺰدﻳ ﻚ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ه ﻢ ﮔ ﺎهﯽ روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ ﭘﻴ ﺪا‬
‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ آﻪ ﺧﻮاﺳ ﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﺸﻮرﺷﺎن را از وﺿ ﻊ ﻓﻌﻠ ﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان‪ ،‬اﻧ ﺪوﻧﺰﯼ‪ ،‬ﻋ ﺮاق‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن‪،‬‬
‫ﭘﺎآﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدﯼ‪ ،‬ﻡﺼﺮ‪ ،‬اردن‪ ،‬ﺳﻮرﻳﻪ و … ﻧﺠﺎت ﺑﺪهﻨﺪ‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎ آﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ آﻪ ﺕﺤ ﺖ‬
‫ب ﻋﻘ ﻞﮔ ﺮا آﻮﺷ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ ﻗ ﺪﻡﯽ در راﻩ ﻡ ﺪﻧﻴﺖ و ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ ﺑﺮدارﻧ ﺪ؛ اﻡ ﺎ‬ ‫ﺕ ﺎﺙﻴﺮ روﺷ ﻨﮕﺮﯼه ﺎﯼ ﻏ ﺮ ِ‬
‫هﻤﮕ ﯽﺷ ﺎن ه ﻢ ﻓ ﻮرا ]ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ آ ﺎﻡﻼ ﺕ ﺼﺎدﻓﯽ!![ ﺑ ﺎ ﻟ ﺸﻜﺮﻳﺎن اﺳ ﻼم آ ﻪ از ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‬
‫درﺡﻮزﻩهﺎ و ﻡﺠﺎﻟﺲ روﺿﻪ ﺧﻮاﻧﯽ در »ﺡﺎﻟﺖ ﺁﻡ ﺎدﻩﺑ ﺎش ﺻ ﺪ در ﺻ ﺪ« ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ﻡ ﯽﺑﺮﻧ ﺪ‪ ،‬روﺑ ﺮو‬
‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ آﺎﻡﻼ روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﺸﻪ روﺷ ﻦ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ؛ ﻳ ﺎ ﺕﻜﻔﻴ ﺮ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ ﻳ ﺎ ﺕﻔ ﺴﻴﻖ و ﻳ ﺎ ﻧﻈﻴ ﺮ‬
‫ﻡﻴﺮزا ﺁﻗﺎ ﺧﺎن آﺮﻡﺎﻧﯽ و ﻳﺎراﻧﺶ زﻳﺮ درﺧﺖ ﻧﺴﺘﺮﻧﯽ ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﻡﻴﺮزا ﺁﻗﺎ ﺧﺎن آﺮﻡﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺷﻴﺦ اﺡﻤﺪ روﺡﯽ و ﺧﺒﻴﺮاﻟﻤﻠﻚ را در ﺳﺎل ‪ ١٣١٤‬ﻗﻤﺮﯼ ﻡﻄﺎﺑﻖ‬
‫ﺑ ﺎ ‪ ١٧‬ژوﺉﻴ ﻪﯼ ‪ ١٨٩٦‬ﻡ ﻴﻼدﯼ ]درﺳ ﺖ ‪ ١٠٥‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ[ ﺷ ﺐ هﻨﮕ ﺎم و در ﺡ ﺎﻟﯽ آ ﻪ ﻡﺤﻤ ﺪﻋﻠﯽ‬
‫ﻡﻴﺮزاﯼ وﻟﻴﻌﻬﺪ در آﻨﺎر ﻡﻴﺮﻏﻀﺐ‪ ،‬ﻻﻟ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ﺑ ﺎغ ﺷ ﻤﺎل ﺕﺒﺮﻳ ﺰ‪ ،‬زﻳ ﺮ درﺧ ﺖ‬
‫‪٤٣‬‬
‫ﻧﺴﺘﺮن‪ ،‬در راﻩ ﺷﻜﻮﻩ و ﺁزادﯼ اﻳﺮان ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫و اﻟﺒﺘﻪ ﻡﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽﻡﻴﺮزاﯼ وﻟﻴﻌﻬﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻡﺤﻤﺪ ﻋﻠ ﯽﺷ ﺎﻩ ﺑﻌ ﺪﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ در هﻤﺪﺳ ﺘﯽ‬
‫ﺁﺷ ﻜﺎر و ﻧﻬ ﺎن ﺑ ﺎ ﻡ ﺸﺮوﻋﻪ ﺧﻮاه ﺎﻧﯽ از ﺻ ﻨﻒ ﺷ ﻴﺦ ﻓ ﻀﻞاﷲ ﻧ ﻮرﯼ‪ ،‬ﻡﺠﻠ ﺲ اول ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ را ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻮپ ﺑﺴﺖ و اﺳﺘﺒﺪاد ﺻﻐﻴﺮ را ﺑﺮ ﭘﺎ آﺮد‪.‬‬
‫ﻡﺤﻤﺪ ﻋﻄﺎ و اﺳﺎﻡﻪ ﺑﻦ ﻻدن‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﯼ ﺧﻮب و ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﺮاﯼ اﺙﺒﺎت اﻳﻦ ادﻋﺎ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ از‬
‫ﺕﻤﺎم اﻡﻜﺎﻧﺎت ﻏﺮب آﺎﻓﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩهﺎ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ هﻢ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪﯼ دﻳﻨﯽ و ﻡﻜﺘﺒﯽﺷﺎن ﻋﻤﻞ آﺮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫»هﺪف« هﺮ وﺳﻴﻠﻪاﯼ را ﺑﻪ راﺡﺘﯽ ﺕﻮﺟﻴﻪ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬اﻡﺎ ﺡﻖ اﺻﻠﯽ و ﺡﺮف اﺳﺎﺳﯽ هﻤﺎن »ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ‬
‫داراﻟﻜﻔﺮ« اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺕﺌﻮرﯼ هﻴﭻ ﺧﺪﺷﻪاﯼ ﻧﺒﺎﻳﺪ وارد ﺷﻮد و ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫ه ﻢ در واﻗ ﻊ ﺟﻨ ﮓ ﻡﻴ ﺎن ﻋﻘ ﻞ و دﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬اروﭘ ﺎ زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺧ ﺪا و ﻧﺎﻳﺒ ﺎن ﺧ ﺪا را از رواﺑ ﻂ‬
‫ش ﭘ ﯽﮔﻴ ﺮﯼ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕﻤ ﺪن‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﯽاش ﺡ ﺬف آ ﺮد‪ ،‬ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ داﻳ ﺮﻩﯼ ﻋﻘ ﻞ را ﺑ ﯽﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺕ ﻼ ِ‬
‫درﺧﺸﺎن دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺟﻨﮓ اﺳﻼم ـ و ﺡﺘ ﺎ دﮔﻤﺎﺕﻴ ﺴ ِﻢ ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﻢ‪/‬ﻟﻨﻴﻨﻴ ﺴﻢ و ﺕﺌ ﻮرﯼ رهﺒ ﺮ ﭘﺮﺳ ﺘﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﻋﻘﻴﺪﻩ هﻢ ـ ﺑﺎ ﺕﻤﺪن و ﻡﺪﻧﻴﺖ ﻏﺮب‪ ،‬ﺟﻨﮕﯽ اﺳﺖ ﺑ ﻴﻦ اﺻ ﺎﻟﺖ اﻧ ﺴﺎن و اﺻ ﺎﻟﺖ رهﺒ ﺮ‪ ،‬ﺟﻨﮕ ﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﺑﻴﻦ دو ﺕﻌﺮﻳﻒ از زﻧ ﺪﮔﯽ و ﺟﻬ ﺎن‪ ،‬ﺟﻨﮕ ﯽ اﺳ ﺖ ﻡﻴ ﺎن زﻧ ﺪﮔﯽ دوﺳ ﺘﯽ و ﻡ ﺮگ ﭘﺮﺳ ﺘﯽ‪ ،‬ﻡﻴ ﺎن ﺁزاد‬
‫ﮓ اﺻﺎﻟﺖ دادن ﺑﻪ ﺡﻖ و ﺡﻘﻮق ﻡﺮدم اﺳﺖ ـ ﻡﺮدم ﺑﺎ هﺮ ﺑ ﺎورﯼ ـ ﺑ ﺎ ﺟ ﺰم‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﯽ و دﮔﻤﺎﺕﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺟﻨ ٍ‬

‫‪ ٤٣‬ـ ﺧﺎﻃﺮات اﺡﺘﺸﺎم اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ‪ ،‬ص ‪ ،٦٥٣‬ﻧﻘ ﻞ از ﻡﻘﺪﻡ ﻪﯼ ﺳ ﻪ ﻡﻜﺘ ﻮب ﻡﻴ ﺮزا ﺁﻗ ﺎ ﺧ ﺎن آﺮﻡ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ آﻮﺷ ﺶ و وﻳ ﺮاﻳﺶ‬
‫ﺑﻬﺮام چﻮﺑﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ‪ ،‬اآﺘﺒﺮ ‪ ،٢٠٠١‬ص ‪٩٣‬‬

‫‪١١٨‬‬
 ‫اﻧﺪﻳ ﺸﯽ و ﮔﺮﻓﺘ ﺎرﯼ در آ ﻮزﻩه ﺎﯼ ﺕﻨ ﮓ و زﻧ ﮓزدﻩﯼ ﺕﺤﺠ ِﺮ ﻳ ﻚ دﺳ ﺖ ﺳ ﺎزﯼ هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ و‬
‫وادار آﺮدﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﺕﺴﻠﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖهﺎﯼ ﺑﺎزﻡﺎﻧﺪﻩ از دوران ﺟﻨﮓ ﺳﺮد آﻪ ]ﻻﺑ ﺪ[ ﺑﺎﻳ ﺪ در درازﻧ ﺎﯼ اﻗﺎﻡﺘ ﺸﺎن‬
‫در ﻏ ﺮب‪ ،‬آﻤ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺁزاد اﻧﺪﻳ ﺸﯽ و ﺕﺤﻤ ﻞ دﻳﮕ ﺮان »ﺁﻟ ﻮدﻩ« ﻡ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﺑ ﺎرﻩ ﺳ ﺮ ﺑ ﺮﺁوردﻩ‪،‬‬
‫ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ ﺿﺪاﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽﺷ ﺎن ﮔ ﻞ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ از ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎن ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﻢ‪ ،‬ﻡﻄﻠﻖﮔﺮاﻳ ﯽ‪ ،‬ﺕﺤﻤﻴ ﻞ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ و ﺿ ﺪﻳﺖ ﺑ ﺎ راﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴ ﺴﻢ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ دﮔﻤﺎﺕﻴ ﺴﺖه ﺎﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ از‬
‫ﻧﻮع ﺳﻴﺪﻋﻠﯽ ﺧﺎﻡﻨﻪاﯼ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖهﺎﻳﯽ آﻪ ﻧﺎم ﺑﺨﺼﻮﺻﯽ ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻐﺎن ﺁﻡﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫دو ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬هﻤ ﺎنه ﺎﻳﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع ﺧﺮاﺑﻜ ﺎرﯼه ﺎ و ﺿ ﺮﺑﻪ زدن ﺑ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡﻠ ﻞ دﻳﮕ ﺮ را‬
‫»ﻡﺒﺎرزات ﺿﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ« ﻳ ﺎ ﻡ ﺜﻼ »ﺟﻨ ﮓ ﺁزادﯼﺑﺨ ﺶ« ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و ﺑ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪن دﺳ ﺖ و‬
‫ﭘﺎﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎ را اﻋﻼن ﺟﻨﮕﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد و ﺁزادﯼ ﻋﻤﻠﺸﺎن ﺑﺮاﯼ ﺧﺮاﺑﻜﺎرﯼ ﺕﻠﻘﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬اﺳﻼم‬
‫هﻢ ﺑﺎ اﻳﻦآﻪ ﺑﻪ هﺰارهﺎ ﻓﺮﻗﻪﯼ زﻧﺪﻩ و ﻡﺮدﻩ و ﻧﻴﻤﻪ ﻡﺮدﻩﯼ دﻳﮕﺮ ﺕﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﻤﺪن و ﻡﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺕﻌﺮﻳﻒ »ﺿﺪاﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ« را دارد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ هﻢ ﺑﺎ ﺕﻜﻴ ﻪ ﺑ ﺮ ﺟﻬ ﻞ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻡ ﺎ و ﺧ ﻮد ﻡ ﺎ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﺕﺌ ﻮرﯼ‬
‫ﺡﺬف و ﻧﻔﯽ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن را از آ ﻮزﻩه ﺎﯼ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ و از ﺡ ﻮزﻩه ﺎﯼ ﺟﻬ ﻞ و ﺟﻨ ﮓ ﺑﻴ ﺮون‬
‫ﺑﻜﺸﺪ و ﺑﻪ ﺁن ﺕﻘﺪس ﺑﺒﺨﺸﺪ و در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﻡﻴﻠﻴﻮنهﺎ ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ آﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ رواﻧﻪ آﻨﺪ‪ .‬در ﺕﻮازﯼ ﺑﺎ‬
‫هﻤﻴﻦ ﺿ ﺪﻳﺖ ﺑ ﺎ ﻋﻘ ﻞﮔﺮاﻳ ﯽ‪ ،‬اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦ ه ﻢ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﺑ ﺎ هﻤﺪﺳ ﺘﯽ ﺧﻴﻠ ﯽ از ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺁن‬
‫دوران‪ ،‬ﻡﻴﻠﻴﻮنهﺎ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ اﺕﻬﺎم ﺕﻤﺎﻳﻼت ﺑﻮرژواﻳﯽ »ﻡﻌﺪوم« آﻨﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ رهﺒ ﺮ ﭘﺮﺳ ﺘﯽ و ﻳ ﻚﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن را در ﺟﻬﺎن چﻨﺪ دهﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﻓﺮﻡﺎﻳﺪ!‬
‫دآﺘ ﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آ ﺮدﻩﯼ ﻏ ﺮب‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ رﻡ ﺎﻧﺘﻴﺰﻩ آ ﺮدن ﺡﻤﻠ ﻪه ﺎﯼ ﻡﺘﻌ ﺪد‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﺮزﻡﻴﻦهﺎ و ﻡﻠﻞ دﻳﮕﺮ ﻳﺎ »داراﻟﻜﻔﺮ« و ﻡﺮدﻡﯽ ﺑ ﺎ اﻋﺘﻘ ﺎداﺕﯽ دﻳﮕ ﺮ ﻳ ﺎ »داراﻟﺤ ﺮب«‬
‫در آﺘﺎب »ﺳﻴﻤﺎﯼ ﻡﺤﻤﺪ« در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺕﻼشه ﺎﯼ ﻡﻘ ﺪس ﻡﺤﻤ ﺪ و ﻋﻠ ﯽ چﻨ ﻴﻦ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﻡﺮداﻧ ﯽ‬
‫آﻪ ﺟﺰ ﺑﻪ ﻗﺘﺎل ﻧﻤ ﯽاﻧﺪﻳ ﺸﻨﺪ و ﺟ ﺰ ﺑ ﺮ ﺑ ﺴﺘﺮ ﺧ ﻮن ﻧﻤ ﯽﺧ ﺴﺒﻨﺪ‪ .‬در ﺷ ﺐه ﺎ و روزه ﺎ ﺑ ﺎ ﺷﻤ ﺸﻴﺮهﺎﯼ‬
‫ﺷﺴﺘﻪ از ﺧ ﻮن‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺳ ﺮاغ ﻗﺒﻴﻠ ﻪاﯼ ﺑﻴ ﺮون ﻡ ﯽﺷ ﺘﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬و از آﻤﻴﻨﮕ ﺎﻩ ﻧﻴﻤ ﻪ ﺷ ﺒﯽ ﺕﺎرﻳ ﻚ ﻳ ﺎ ﺳ ﺤﺮﮔﻬﯽ‬
‫ﮔﻨ ﮓ و ه ﺮاس اﻧﮕﻴ ﺰ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻗ ﻮﻡﯽ ﻓ ﺮو ﻡ ﯽرﻳﺰﻧ ﺪ‪ .‬ﻡ ﯽآ ﺸﻨﺪ‪ ،‬اﺳ ﻴﺮ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻏ ﺎرت ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و‬
‫‪٤٤‬‬
‫ﺑﺎزﻡﯽﮔﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ه ﺮ دﻟﻴﻠ ﯽ دﺳ ﺘﯽ در ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﺑﺨ ﺼﻮص ﺕ ﺎرﻳﺦ ادﻳ ﺎن دارﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ‬
‫ﻡﯽداﻧﻨﺪ آﻪ در ﺕﻤﺎم ﻃﻮل ﺕﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ دﻳﻦ اﺳﻼم اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺘﯽ وﺻﻒ ﻧﺎﺷﺪﻧﯽ ﺑﻪ ﻡ ﺮدم‬
‫ﺳ ﺮزﻡﻴﻦه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ و ﺡﺘ ﺎ هﻤ ﺎن ﺳ ﺮزﻡﻴﻦ ﻡﺤ ﻞ ﺳ ﻜﻮﻧﺖ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎﻧﺶ ـ ﺑ ﺎ اﻋﺘﻘ ﺎداﺕﯽ دﻳﮕ ﺮ ـ ﻳ ﻮرش‬
‫ﺑﺮدﻩ‪ ،‬اﻳﺸﺎن را ﻗﻠﻊ و ﻗﻤ ﻊ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم ﺙ ﺮوت‪ ،‬ﺷ ﻮآﺖ‪ ،‬اﻋﺘﺒ ﺎر و ﻏ ﺮور اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ ﻏ ﺎرت ﺑ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ رﻓﺘﺎر هﻢ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ زﻡﻴﻨﻪﯼ ﺟﺪﯼ ﻡﺎدﯼ ﭘﻴﺪا آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرﺕﯽ ﺕﺌﻮرﻳﻚ در ﻡﻨ ﺸﻮر اﻳ ﻦ‬
‫دﻳﻦ ]ﺑﺨﺼﻮص در ﺳﻮرﻩهﺎﯼ ﻡﺪﻧﯽ ﻗﺮﺁن ﭘﺲ از هﺠﺮت ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ[ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺕﺒﻴﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﻨﺖ‬
‫ﻳﺎ ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ رﻓﺘﺎرﯼ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ اﻳﻦ دﻳﻦ هﻢ‪ ،‬ﻇﺮف ﻋﻤﻠﯽ اﻳﻦ ﺕﺌﻮرﯼ را ﺕﻜﻤﻴﻞ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬در واﻗ ﻊ ﻗ ﺮﺁن‪،‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﻧﻈﺮﯼ و ﺕﺌﻮرﻳﻚ ﺧﺸﻮﻧﺖ را ﺕﺎﻡﻴﻦ ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬و رﻓﺘﺎر ﺷﺨﺺ ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﭘﺮاﺕﻴﻚ و ﻋﻤﻠﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﻜﺘﺐ را آﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ اﻟﮕﻮﯼ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﻡﺘﺎﺧﺮ را ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫»ﺁراﻡﺶ دوﺳﺘﺪار« در آﺘﺎب »درﺧﺸﺶهﺎﯼ ﺕﻴﺮﻩ« ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ ﻧﻈ ﺮﯼ دﻳ ﺪﮔﺎ ِﻩ‬
‫ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦهﺎﯼ ]ﻡﺜﻼ[ ﭘﺮوﺕﺴﺘﺎﻧﺘﻴﺴ ِﻢ اﺳﻼﻡﯽ اﻡﺮوزﯼ را ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﺒﻴﻴﻦ و ﺕﺸﺮﻳ ِﺢ ﻧﻈﺮﮔ ﺎ ِﻩ ﻳﻜ ﯽ‬

‫‪ ٤٤‬ـ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺻ ﺺ‪ ٥٩‬ﺕ ﺎ ‪ ،٦١‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از آﺘ ﺎب »ﭘﮋوه ﺸﯽ در زﻧ ﺪﮔﯽ ﻋﻠ ﯽ« ﺁﻟ ﻪ داﻟﻔ ﻚ‪ ،‬ﻓﻮرﻳ ﻪ‬
‫‪ ،١٩٩٤‬ﺑﻦ ﻡﺎﻳﻪهﺎ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ١١٤‬ﺕﺎ ‪١١٥‬‬

‫‪١١٩‬‬
‫از ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦهﺎﯼ اﺻﻠﯽ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺎﺻﺮ ﺧﺴﺮو »ﺡﺠﺖ« ﻓﺮﻗﻪﯼ ﺑﺎﻃﻨﻴﻪ ]اﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻴﺎن[ ـ آ ﻪ‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﯽ وﻳﮋﻩاﯼ ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺖهﺎﯼ ﻓﻘﻬﯽ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﯽ دارد ـ ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺖ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ آ ﺸﺘﺎ ِر آﻔ ﺎر ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﻮر‬ ‫»ﻧﺎﺻﺮ ﺧﺴﺮو… ﺑﻪ “ﻡﺪد” هﻤﻴﻦ “ﻋﻘﻞ” اﺳﺖ آﻪ واﻗﻌﻴ ٍ‬
‫ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺡﺪ زدن ]و ﺳﻨﮕﺴﺎر[ زاﻧﯽ و زاﻧﻴ ﻪ‪ ،‬ﻗﺘ ﻞ ﺕﺒﻬﻜ ﺎران و راهﺰﻧ ﺎن‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻗﻄ ﻊ ﺿ ﺮﺑﺪرﯼ دﺳ ﺖ و‬
‫ﭘﺎﯼ ﺁﻧﺎن را از ﻡﻘﻮﻟﻪﯼ اﻡﺮ ﺑﻪ ﻡﻌﺮوف و ﻧﻬﯽ از ﻡﻨﻜﺮ ﻡﯽﺷﻤﺎرد و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاﻧ ﺪ… ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺕﺮﺕﻴ ﺐ و ﺳ ﺒﺐ ﻧﻴ ﺰ اﻳ ﻦ ]اﻋﻤ ﺎل[ را “ﺡﻜﻤﺘ ﯽ ﺳ ﺨﺖ ﺑ ﺰرگ” ﻡ ﯽﻧﺎﻡ ﺪ آ ﻪ ﻡﺤﻤ ﺪ آ ﺎﻓﺮان را آ ﺸﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ… ﻡﺤﻤﺪ ﻡﯽداﻧﺴﺘﻪ آﻪ ﻡﻨﻊ آﺎﻓﺮان از ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﯽ و دﻋﻮﺕﺸﺎن ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ ﻧﺨﻮاهﺪ‬
‫ح ﺧ ﻮ ِد اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬آ ﺎﻓﺮا ِن “ﭘﻨ ﺪ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ” را‬
‫رﺳ ﻴﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡﺤﻤ ﺪ از ﺳ ِﺮ ﻧﻴ ﻚﺧ ﻮاهﯽ و ﺑ ﻪ ﺻ ﻼ ِ‬
‫‪٤٥‬‬
‫ﻡﯽآﺸﺪ ﺕﺎ “ﭘﻨﺪ ﭘﺬﻳﺮان” ﻋﺒﺮت ﮔﻴﺮﻧﺪ و اﻳﻤﺎن ﺁورﻧﺪ…«‬
‫واژﻩﯼ »ﻋﻘﻞ« را هﻢ ﺷﺎهﺮخ ﻡﺴﻜﻮب در آﺘﺎب »چﻨﺪ ﮔﻔﺘﺎر در ﻓﺮهﻨ ﮓ اﻳ ﺮان« چﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕ ﺼﻮﻳﺮ آ ﺸﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬اﻳ ﻦ “ﻋﻘ ﻞ” ﭘ ﻴﺶ ﻓ ﺮضه ﺎﻳﯽ دارد‪ ،‬ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﺕﻮﺡﻴ ﺪ‪ ،‬رﺳ ﺎﻟﺖ‪ ،‬آ ﻼم اﻟﻬ ﯽ و‬
‫ﺁﺧﺮت؛ ﺟﺰ ﺧﺪا ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ ]ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﷲ[ ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ‪ ،‬و ﻗﺮﺁن آﻼم ﺧﺪاﺳ ﺖ و دﻧﻴ ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ و‬
‫ﻡﻌﺎد وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳ ﻦه ﺎ از ﺟﻤﻠ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﻓ ﺮضه ﺎﯼ ه ﺴﺘﯽ ﺷﻨﺎﺳ ﯽ )‪ (Ontologie‬دﻳﻨ ﯽ ]اﺳ ﻼﻡﯽ[‬
‫اﺳﺖ و “ﻋﻘﻞ” در درون اﻳﻦ داﻳﺮﻩ ـ هﺮچﻨﺪ ﺑﺰرگ و ﮔﺴﺘﺮدﻩ ـ ﺕﺤﻘﻖ ﻡ ﯽﭘ ﺬﻳﺮد‪ ،‬رﺷ ﺪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﻏﺎﻳﺖ ﻡﯽرﺳﺪ‪ .‬هﺪف ﻋﻘ ﻞ‪ ،‬اﺙﺒ ﺎت هﻤ ﻴﻦ ﻓ ﺮضه ﺎﯼ اوﻟﻴ ﻪ ]ﻳ ﺎ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﺟﻬ ﺎنﺑﻴﻨ ﯽ دﻳﻨ ﯽ اﺙﺒ ﺎت هﻤ ﻴﻦ‬
‫‪٤٦‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻴﺎت[ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و هﻤﻮ در ﭘﺎﻧﻮﻳﺲ هﻤﻴﻦ ﺻﻔﺤﻪ از ﻗﻮل »ﻡﻬﺪﯼ ﻡﺤﻘﻖ« در آﺘﺎب »ﺑﻴﺴﺖ ﮔﻔﺘﺎر در ﻡﺒﺎﺡﺚ‬
‫ﻋﻠﻤ ﯽ و ﻓﻠ ﺴﻔﯽ و آﻼﻡ ﯽ و ﻓ ﺮق اﺳ ﻼﻡﯽ« ﻡ ﯽاﻓﺰاﻳ ﺪ‪» :‬از ﺕﻌﺮﻳ ﻒه ﺎﯼ ﺑ ﺎﻻ چﻨ ﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد آﻪ ﻡﺘﻜﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁﻧﺎن آﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ آﻼﻡﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﭽﻪ را آﻪ واﺿﻊ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ‬
‫ﺁوردﻩ‪ ،‬ﺑﺎ دﻟﻴﻞهﺎﯼ ﻋﻘﻠ ﯽ اﺙﺒ ﺎت آﻨﻨ ﺪ و ﻧﻴ ﺰ ﺁﻧﭽ ﻪ را آ ﻪ ﮔﺬﺷ ﺘﮕﺎن و اه ﻞ ﺳ ﻨﺖ در ﺕﻔ ﺴﻴﺮ و ﺕﻮﺟﻴ ﻪ‬
‫اﻡﻮر دﻳﻨﯽ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎﺉﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻦ ﺁﻡﺎدﮔﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ اﮔ ﺮ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺎن دﻳ ﻦ و ﻧ ﻮﺁوران‬
‫‪٤٧‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺷﺒﻬﻪاﯼ در دﻳﻦ اﻳﺠﺎد آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺕﻐﻴﻴﺮﯼ در ﺁن ﺑﺪهﻨﺪ‪ ،‬ﺁن را رد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪«.‬‬
‫»ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻡﻔﻬﻮم ﻋﻘﻞ در اﺳﻼم‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ ﺑ ﺎ ﻋﻘ ﻞ ﺳﻨﺠ ﺸﮕﺮ )‪ (Raison critique‬در‬
‫ﺕﻔﻜﺮ و ﻓﻠﺴﻔﻪﯼ ﻏﺮب ﻡﺘﻔﺎوت اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻋﻘﻞ ﭘﻴﺶﻓﺮض و هﺪف دادﻩ ﺷﺪﻩاﯼ ﻧﺪارد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺁنهﺎ‬
‫را از ﺧﻮد ﺑﺮﻡﯽﺁورد‪ ،‬هﻤﻪ چﻴﺰ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺧ ﻮد را ﻧﻘ ﺪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و در ﺧ ﺪﻡﺖ ه ﻴﭻ ه ﺪف‪ ،‬اﻳﻤ ﺎن ﻳ ﺎ‬
‫‪٤٨‬‬
‫ﺡﻘﻴﻘﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮد ﻡﻼك “ﺡﻘﻴﻘﺖ” اﺳﺖ«‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺳﺎدﻩﺕﺮ ﺑﺮاﯼ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼم‪ ،‬داﻳﺮﻩﯼ ﺑﺴﺘﻪاﯼ وﺟﻮد دارد آﻪ ﻋﻘ ِﻞ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن »ﻓﻘ ﻂ«‬
‫ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ در اﻳﻦ داﻳﺮﻩﯼ اﺑﺪاﻋﯽ رﻓﺖ و ﺁﻡﺪ آﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﻓﺮد ﻡﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬در اﻳﻦ داﻳ ﺮﻩ ه ﻢ ﺡ ﻖ‬
‫ﻧﺪارد ذرﻩاﯼ ﺷﻚ و ﺕﺮدﻳﺪ در ﺑﺮﺧﯽ اﺻﻮل ﻳﺎ ﻓﺮوع و ﻳﺎ ﺡﺘﺎ ﺡﻮاﺷﯽ دﻳ ﻦ و ﻡ ﺬهﺐ ﺑ ﻪ »ﻋﻘ ﻞ«اش‬
‫راﻩ ﺑﺪهﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ وارد ﭘﻬﻨﻪهﺎﯼ ﺁﻡﻮزﺷﯽ و ﺕﺠﺴﺴﯽ ﺑﺸﻮد‪ ،‬از هﻤ ﻪﺳ ﻮ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻴﻢ ﺧﺎردارهﺎﻳﯽ ﺑﺮﻡﯽﺧﻮرد آﻪ ﺕﻜﻔﻴﺮ و ﺕﻔﺴﻴﻖ و دﻳﮕﺮ اﺕﻬﺎﻡﺎت دﻳﻨﯽ‪ ،‬اﺑﺘﺪاﻳﯽﺕﺮﻳﻦ ﺑﺎزﺕ ﺎبه ﺎﯼ ﺁن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﻮد اﻳﻦ داﻳﺮﻩ هﻢ وﻇﻴﻔﻪﯼ »ﻋﻘﻞ« در اﺙﺒﺎت‪ ،‬ﺕﺎﺉﻴﺪ و ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺑ ﺮ »ﺑ ﺪﻳﻬﻴﺎت« دﻳ ﻦ ﺧﻼﺻ ﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﺮ چﻘﺪر هﻢ آﻪ ﻋﻠﻤﺎ اﻳﻦ داﻳﺮﻩ را ﺑﺰرگ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻨ ﺪ ـ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ اﻋﺘﻘﺎداﺕ ﺸﺎن‬

‫‪ ٤٥‬ـ درﺧﺸﺶهﺎﯼ ﺕﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺁراﻡﺶ دوﺳﺘﺪار‪ ،‬چﺎپ دوم‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺧﺎوران‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٧٧‬ص‪٩٦‬‬
‫‪ ٤٦‬ـ چﻨﺪ ﮔﻔﺘﺎر در ﻓﺮهﻨﮓ اﻳﺮان‪ ،‬ﺷﺎهﺮخ ﻡﺴﻜﻮب‪ ،‬ﻧﺎم اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ‪ ،‬چﺎپ اول‪ ،‬ﭘﺎﺉﻴﺰ ‪ ،١٣٧١‬ﺕﻬﺮان‪ ،‬ص ‪٩٤‬‬
‫‪ ٤٧‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬زﻳﺮ ﻧﻮﻳﺲ ص ‪ ،٩٤‬ﻧﻘﻞ از »ﺑﻴﺴﺖ ﮔﻔﺘﺎر در ﻡﺒﺎﺡﺚ ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻠﺴﻔﯽ و آﻼﻡﯽ و ﻓﺮق اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﻡﻮﺳﺴﻪﯼ‬
‫ﻡﻄﺎﻟﻌﺎت اﺳﻼﻡﯽ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻡﻚﮔﻴﻞ‪ ،‬ﺷﻌﺒﻪﯼ ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ‪ (١٣٥٥) ٢٥٣٥‬ﻡﻬﺪﯼ ﻡﺤﻘﻖ‪ ،‬ص ‪ ٣‬و ‪٤‬‬
‫‪ ٤٨‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬زﻳﺮ ﻧﻮﻳﺲ ص ‪٩٥‬‬

‫‪١٢٠‬‬
‫ﻡﺸﻜﻞ ﭘﻴﺪا ﻡﯽآﻨﻨﺪ ـ دﺳﺖ ﺑ ﺎﻻ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ اﺟ ﺎزﻩ و اﻡﻜ ﺎن ﺕﺤﺮآ ﺎﺕﯽ را ﺕﻨﻬ ﺎ در وﺟ ﻪ اﺙﺒ ﺎﺕﯽ ﺡﻘﺎﻧﻴ ﺖ‬
‫ﺧﻮد دﻳﻦ ﺑﺪهﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ داﻳ ﺮﻩﯼ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ه ﻢ زﻡﻴﻨ ﻪاﯼ اﺳ ﺖ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ آ ﻪ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﺧﺘ ﺮاع‬
‫اﻧﻮاع ﻓﺮﻗﻪهﺎﯼ دﻳﻨﯽ ﺑﻪ آﺎر ﻡﯽﺁﻳﺪ‪ .‬در ﺧﻮد اﻳﻦ داﻳ ﺮﻩ و در هﻤ ﻴﻦ زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح »راﺳ ﻴﻮن«‬
‫هﻢ آﺸﺘﺎرهﺎﯼ ﻓﺮﻗﻪاﯼ ﻡﻴﺎن هﻔﺘﺎد و دو ﻡ ﺬهﺐ ﻡﻮﺟ ﺐ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻤ ﺎم اﻧ ﺮژﯼ ﻡ ﺮدم ﺳ ﺎآﻦ اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻮاﺡﯽ هﺮز رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ داﻳ ﺮﻩﯼ ﻡﺠ ﺎز و ﺑ ﺮاﯼ اﺙﺒ ﺎت ﺧ ﻮد دﻳ ﻦ و ﻡ ﺬهﺐ ﺕﺨ ﺼﻴﺺ دادﻩ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫داﻳ ﺮﻩاﯼ آ ﻪ ﺳ ﺮﮔﻴﺠﻪﯼ دور زدن در ﺁن‪ ،‬ﻋﻤ ﺮ‪ ،‬اﻧ ﺮژﯼ و اﺳ ﺘﻌﺪاد هﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را در اﻳ ﻦ‬
‫‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل هﺪر دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻏﺮب هﻢ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺘﻦ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از اﻳﻦ داﻳﺮﻩﯼ دﻳﻦﺳﺎﻻرﯼ ﺑﻮد آﻪ ﺕﻮاﻧﺴﺖ در اﻳﻦ‬
‫هﻤ ﻪ ﭘﻬﻨ ﻪه ﺎﯼ ﮔ ﺴﺘﺮدﻩﯼ ﻋﻠﻤ ﯽ و ﻓﻨ ﯽ و ﺡﻘ ﻮﻗﯽ و هﻨ ﺮﯼ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و ﻡ ﺪﻧﯽ و… ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ‬
‫دﺳﺘﺂوردهﺎﯼ درﺧﺸﺎﻧﯽ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻡﺎ ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن هﻨﻮز هﻢ در هﻤﺎن داﻳﺮﻩﯼ اﺑﺪاﻋﯽ‪ ،‬در ﭘﯽ‬
‫ﻧﻘ ﺪ و ﺕﻘﺮﻳ ﺮ ﺁداب ﻧﺠﺎﺳ ﺖ و ﻃﻬ ﺎرت و اﻗ ﺴﺎم ﻏ ﺴﻞه ﺎ و ﺕﻔﺮﻳ ﻖه ﺎﯼ وﺿ ﻮ ﺑ ﻴﻦ اﻧ ﻮاع ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺳﺮﮔﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ از اﻳﻦ داﻳﺮﻩﯼ ﺧﻄﺮﻧﺎك آﻤﯽ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﺳﻒﺑﺎر ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ و ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑﺎﺻ ﻄﻼح اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ او‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﮔﺮدش در هﻤﻴﻦ داﻳﺮﻩﯼ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم ﻓ ﻀﺎﺡﺖﺑ ﺎرﯼ آ ﺸﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ؛‬
‫چ ﺮا آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ ﻗ ﺪرت ﻡ ﺎﻧﻮر در داﻳ ﺮﻩاﯼ وﺳ ﻴﻊﺕ ﺮ از ﻡﺮزه ﺎﯼ ﺧ ﻮدﯼ و ﻏﻴﺮﺧ ﻮدﯼ‬
‫اﺑﺘﻜ ﺎرﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ و ﺧ ﻮد اﺳ ﻼم را ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ در آﻨ ﺎر اﻧ ﻮاع‬
‫ﺑﺮﺕﺮﯼﻃﻠﺒﯽهﺎﯼ آﻬﻨﻪ‪ ،‬ﻡﺘﻮﻟﯽ اﻧﻮاع ﻓﺎﺷﻴﺴﻢهﺎﯼ »ﻧﻮﻳﻦ« اﺳﻼﻡﯽ‪/‬ﺷﻴﻌﯽ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎﻧﯽ ﺧ ﻮﻧﺮﻳﺰﯼه ﺎ و‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ را هﻢ ﺕﺎآﻴﺪ آﻨﻢ آﻪ ﻡﻦ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻓﻠﺴﻔﯽ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ آﻪ ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ و ﺕﺎوﻳ ﻞ‪،‬‬
‫ت ﻓﻘﻬﯽ و ﺷﺮﻋﯽ و دﻳﻨﯽ ﻡﯽﺕﺮاﺷ ﺪ آ ﺎرﯼ ﻧ ﺪارم‪ .‬اﻳ ﻦ‬ ‫ﺧﺸﻮﻧﺖ را ﺕﺌﻮرﻳﺰﻩ آﺮدﻩ و ﺑﺮاﯼ ﺁن ﺕﻮﺟﻴﻬﺎ ِ‬
‫ﺑﺤ ﺚ را ه ﻢ دوﺳ ﺘﺪار و ه ﻢ ﻡ ﺴﻜﻮب در آﺘ ﺎبهﺎﺷ ﺎن ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ ﺑﺮرﺳ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ ﻡ ﯽﺧ ﻮاهﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﺠﺎﻳﻌﯽ آﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﻮﺟﻴﻪ و ﺕﺎوﻳﻞهﺎ از دﻳﻦ اﺳﻼم‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آﻔﺎر و ﻡﺸﺮآﺎن ]ﻳﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻴﺎن اﻡﺮوزﯼهﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن[ ﺑﻪ ﺑﺎر ﺁوردﻩ و ﻡﯽﺁورد‪ ،‬ﺑﭙﺮدازم‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻳﻜ ﯽ از راهﺒ ﺮان و ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻨﺎن ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ‪ ،‬اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻧﻤ ﻮ ِد ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪]» :‬ﻋﻤ ﺮ[ ﻳ ﻚ روز اﻃ ﻼع ﻳﺎﻓ ﺖ ]آ ﻪ[ ﻳﻜ ﯽ از ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺶ ﺷ ﺮاب ﻧﻮﺷ ﻴﺪﻩ‬
‫‪٤٩‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا دﺳﺘﻮر داد او را ﺕﺎزﻳﺎﻧﻪ زدﻧﺪ ﺕﺎ زﻳﺮ ﺿﺮﺑﺎت ﺕﺎزﻳﺎﻧﻪ ﺟﺎن داد‪«.‬‬
‫در ﺕﻮﺟﻴﻪ اﻳﻦ رﻓﺘ ﺎر ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺁﻡﻴ ِﺰ راهﺒ ﺮان اوﻟﻴ ﻪﯼ اﺳ ﻼم ه ﻢ‪ ،‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از اﺳ ﻼمزدﮔ ﺎن ـ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ـ آﻮﺷﻴﺪﻩاﻧﺪ ﺕﺎ اﻳﻦ »ﺡﺪ زدن« را ﻧﺘﻴﺠﻪﯼ ﻋﺪ ِل ﺑﯽهﻤﺘ ﺎﯼ ﻋﻤ ﺮﺑﻦ ﺧﻄ ﺎب ﻧ ﺸﺎن‬
‫دهﻨﺪ؛ ﺡﺘﺎ ﺁن را رﻡﺎﻧﺘﻴﺰﻩ ﻡﯽآﻨﻨﺪ آﻪ‪» :‬ﻋﻤ ِﺮ رهﺒﺮ ﻡﯽزﻧﺪ و ﻋﻤ ِﺮ ﭘﺪر ﮔﺮﻳﻪ ﻡﯽآﻨﺪ!« ﺑﺪون اﻳﻦ آﻪ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ آﻪ اﻳﻦ رﻓﺘﺎر‪ ،‬ﻳﻚ واﺟﺐ دﻳﻨﯽ و اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ و ﻳﻜﯽ از ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺳ ﺎزﯼ‬
‫هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ ،‬ﻳ ﺎ وادار ﺑ ﻪ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ آ ﺮدن اﻳ ﺸﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡﺘ ﻮﻟﯽ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ ه ﻢ ـ ﻧ ﻪ اﻳ ﻦآ ﻪ ﻧﺨﻮاه ﺪ ـ‬
‫ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ هﻴﭻ رﺡﻤﯽ‪ ،‬ﺡﺘﺎ در ﻡﻮرد ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ راﺡﺘﯽ و دﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﻓﺮو رﻳﺨ ﺘﻦ‬
‫ﻗﻄﺮﻩ اﺷﻜﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﻜﺎﻟﻴﻒ ﺷﺮﻋﯽاش ﺟﺎﻡﻪﯼ ﻋﻤﻞ ﻡﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫چﻨﻴﻦ رﻓﺘ ﺎرﯼ ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺰ در ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺳ ﻼم و رﻓﺘ ﺎر ﺡﺎآﻤ ﺎن و رهﺒ ﺮان‬
‫ﻗﺸﺮﯼ اﺳﻼﻡﯽ ـ ﻧﻈﻴﺮ ﺁﻳﺖاﷲ ﻡﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ ـ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺡﺎآﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﺳ ﺘﻘﺮار اﺡﻜ ﺎم دﻳﻨ ﺸﺎن از‬

‫‪ ٤٩‬ـ ﻧﻘﺶ وﻋﺎظ در اﺳﻼم‪ ،‬دآﺘﺮ ﻋﻠﯽ اﻟﻮردﯼ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ ﻡﺤﻤ ﺪﻋﻠﯽ ﺧﻠﻴﻠ ﯽ‪ ،‬ص ‪ ،٢٢‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻳ ﺮان‪،‬‬
‫ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬چﺎپ دوم‪ ،١٣٥٤ ،‬آﺘﺎبﺧﺎﻧﻪﯼ ﺳﭙﻬﺮ‪ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،‬ص ‪٦٦‬‬
‫‪١٢١‬‬
‫اﻳﻦآﻪ ﺡﺘﺎ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﻧﻴﺰ ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺘﻤﺮار ﺡﻜﻮﻡﺘ ﺸﺎن ﺑﻜﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤ ﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ؛ چ ﺮا آ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ‪ ،‬از دﻳﮕﺮاﻧﯽ آﻪ در ﺡﻴﻄﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﻳﺸﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ ـ ﻧﻴﺰ ـ زه ِﺮ چﺸﻢ ﻡﯽﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑﺎزﺕ ﺎبه ﺎﯼ ﻧﮕ ﺮانآﻨﻨ ﺪﻩﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳ ﺪ‬
‫دﻳﻨﯽ و ﻧﮋادﯼ‪ ،‬آﻤﺘﺮﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﺁن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪]» :‬ﻋﻤﺮ[ ﻋﺮب را ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﺑﺮﺕ ﺮﯼ داد و ﮔﻔ ﺖ‪ :‬اﻳ ﻦ‬
‫آﺎر ﺑﺪﯼ اﺳﺖ آﻪ ﻋﺮبهﺎ ﻳﻚدﻳﮕﺮ را اﺳﻴﺮ آﻨﻨﺪ؛ چﻪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﺸﻮر ﭘﻬﻨﺎور ﻋﺠﻢ ]اﻳ ﺮان[ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫‪٥٠‬‬
‫اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﺮبهﺎ ﺁﻡﺎدﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﻡﺤﻤ ٍﺪ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ‪» :‬ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻄﻔ ﻪه ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﺟ ﺎﯼ ﻡﻨﺎﺳ ﺒﯽ اﻧﺘﺨ ﺎب آﻨﻴ ﺪ و از ﺳ ﻴﺎهﺎن‬
‫‪٥١‬‬
‫ﺑﭙﺮهﻴﺰﻳﺪ ]چﺮا[ آﻪ ﺳﻴﺎهﯽ رﻧﮓ زﺷﺘﯽ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪٥٢‬‬
‫»ز ِن ﺁزاد ﻡﺎﻳﻪﯼ اﺻﻼح ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ز ِن ﺑﻨﺪﻩ ]آﻨﻴﺰ[ ﻡﻮﺟﺐ ﻓﺴﺎد ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺁﻧﭽ ﻪ اﺳﺎﺳ ﯽ و زﻳﺮﺑﻨ ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺡﺘ ﺎ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﻧﻮاﻧ ﺪﻳﺶ‪ ،‬اﺻ ﻼحﻃﻠ ﺐ و‬
‫رﻓﺮﻡﻴﺴﺖ اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ هﻢ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ درﻳﺎﻓﺘﺸﺎن را از اﻳﻦ دﻳﻦ‪ ،‬از زﻳ ِﺮ ﺕﻴ ِﻎ ﺕﻮﺟﻴ ٍﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖهﺎﯼ ﺻ ﺪر‬
‫اﺳﻼم؛ ﺑﺨﺼﻮص در دوران ﻡﺤﻤﺪ ﺕﺎ ﻋﻠﯽ ]ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن و ﻋﻠﯽ[ ﺕﺼﻔﻴﻪ آﻨﻨﺪ‪ .‬دﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﻻ ﻡﯽآﻮﺷﻨﺪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎره ﺎﯼ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران اﺳ ﻼم را ﺕﻮﺟﻴ ﻪ و ﺕﺎوﻳ ﻞ آ ﺮدﻩ‪ ،‬اﻳ ﻦ رﻓﺘﺎره ﺎ را در‬
‫زرورق ﻡﻔﺎهﻴﻤﯽ »اﻡﺮوزﯼ ﭘﺴﻨﺪ« ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪﯼ آﻨﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﮔﺮ ﺷﻴﻌﻴﺎن و ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﺕ ﺸﻴﻊ‪ ،‬ﻡ ﺸﻜﻞ و‬
‫ﻡ ﺴﺎﻟﻪاﯼ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺳ ﻪ ﺕ ﻦ از ﺧﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ دارﻧ ﺪ‪ ،‬در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﺧ ﺎص ﺕﻨﻈ ﻴﻢ راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺕﻨﻬﺎ در ﻡﺮز ﺧﻼﻓﺖ و اﻳﻦ آﻪ ﺧﻼﻓﺖ‪ ،‬ﺡﻖ چﻪ آﺴﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ادﻋﺎه ﺎ و دﻋﻮاهﺎﺷ ﺎن ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ روﺷﻦ آﻪ‪ :‬ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﺎ اِﻋﻤﺎل ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻡﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧ ﺸﻮﻧﺖه ﺎﯼ ﻡ ﺴﺘﻤﺮ‬
‫اﻋﻤﺎل ﺷﺪﻩ از ﺳﻮﯼ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ را ﻧﭙ ﺬﻳﺮد‪ ،‬ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن و ﺷ ﻴﻌﯽ ﺑ ﻪ ﻡﻔﻬ ﻮم واﻗﻌ ﯽ ﺁن‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ چﺮا آﻪ ﻓﺮع اﺳﺎﺳﯽ دﻳﻦ و ﻡﻜﺘﺒﺶ ـ ﺟﻬ ﺎد ـ را »ﺕﻌﻄﻴ ﻞ« آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬و آ ﺴﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫اﺻﻞ ]ﻳﺎ ﻓﺮع دﻳﻦ[ را ﺕﻌﻄﻴﻞ آﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻡﺴﻠﻤﺎن و ﺷﻴﻌﯽ ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﻡﻴﺮزا ﺁﻗﺎﺧﺎن آﺮﻡﺎﻧﯽ‪» :‬ﺁﻩ ﺁﻩ ﻃﺒﻊ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﯼ و ﺧﻮﻧﺨﻮارﯼ آﻪ ﻧﺰد وﺟﺪان ﺕﻤﺎم ﻡﻠﻞ‬
‫ﻧﻨﮓ و ﻋﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺰد اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻡﺎﻳﻪﯼ ﻡﺒﺎهﺎت و اﻓﺘﺨﺎر ﺷﺪﻩ؛ چﻨﺎﻧﭽ ﻪ در ﻓ ﻀﺎﻳﻞ ﻋﻠ ﯽ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﻨﺪق ﻡﺪﻳﻨﻪ هﻔﺘﺎد ]هﻔﺘﺼﺪ[ ﻳﻬﻮدﯼ دﺳﺖ ﺑﺴﺘﻪ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻈﺮ اوﻻد و ﻋﻴﺎﻟ ﺸﺎن ﺳ ﺮ ﺑﺮﻳ ﺪ و از‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺕﺴﺨﻴﺮ ﺷﺎﻡﺎت در ﻟﻴﻠﻪاﻟﺤﺮﻳﺮ هﺰار ﻡﺴﻠﻤﺎن را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ دو ﻧﻴﻢ ﻧﻤﻮد آ ﻪ ﺑﺎﻡ ﺪادان دﺳ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﺧﻮد را از ﺧﻮنﺑﺴﺘﻪهﺎﯼ آﺸﺘﮕﺎن ﺑﺎ ﺁب ﮔﺮم ﺷﺴﺖ و اﻓﺘﺨﺎر آ ﺮد آ ﻪ ﻡ ﻦ ه ﺰار ﻡ ﺴﻠﻤﺎن را دﻳ ﺸﺐ‬
‫‪٥٣‬‬
‫ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪﻩ و از ]دم[ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﮔﺬراﻧﻴﺪﻩام‪«.‬‬
‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺕﺎآﻴﺪ آﻨﻢ آﻪ اﮔﺮ ﻡﻦ‪ ،‬هﻤﻪﯼ اﻳﻦ راهﺒﺮان اﺳﻼﻡﯽ را در ﻳ ﻚ ردﻩﯼ رﻓﺘ ﺎرﯼ ﻧ ﺸﺎن‬
‫ﻡﯽدهﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ آﻪ هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﻔﺎوﺕﯽ در ﻧﮕﺮش و رﻓﺘﺎر اﻳﺸﺎن ﻧﻤﯽﺑﻴﻨﻢ‪ .‬اﻳﺸﺎن ـ هﻤﻪﺷ ﺎن‬
‫ـ ﻳﻚ اﻟﮕﻮ و ﻳﻚ راهﺒﺮ را ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ رﻓﺘﺎرﯼ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﺧﺘﻼفهﺎﺷﺎن هﻢ ﺁﻧﻘﺪر ذرﻩﺑﻴﻨﯽ اﺳﺖ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺑﻪ آﺎر ﻓﺮﻗﻪ ﺳﺎزان و ﻓﺮﻗﻪﺑﺎزان ﻡﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻪ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﯽآﻮﺷﻨﺪ ﺕﺼﻮﻳﺮ اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ را در ه ﺰارﻩﯼ‬
‫ﺳﻮم و در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻡﺮدم ﺑﻪ ﺻﻮرﺕﯽ ﻋﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻡﺎدﯼ‪ ،‬واﻗﻌﯽ و ﻡﻠﻤ ﻮس ﺑ ﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارﻧ ﺪ؛ چ ﺮا آ ﻪ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ چﻪ در آﺘﺎب‪ ،‬چﻪ در ﺳﻨﺖ و ﻋﺘﺮت ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎرهﺎ ﺕﺎآﻴﺪ و ﺕﺎﺉﻴﺪ ﺷﺪﻩ و در واﻗﻊ ﺕﻨﻬﺎ‬
‫ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺕﻨﻈﻴﻢ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺮاﻡﻮﻧﻴﺎ ِن اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﺮهﻴ ﺰ از‬

‫‪ ٥٠‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻤﺪن اﺳﻼم‪ ،‬ﺟﺮﺟﯽ زﻳﺪان‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ ﻋﻠﯽ ﺟﻮاهﺮآﻼم‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،٤‬ص‪٣٤‬‬
‫‪ ٥١‬ـ ﻧﻬ ﺞاﻟﻔ ﺼﺎﺡﻪ‪ ،‬ﻡﺠﻤﻮﻋ ﻪﯼ آﻠﻤ ﺎت ﻗ ﺼﺎر ﺡ ﻀﺮت رﺳ ﻮلاﷲ اآ ﺮم )ص( اﻧﺘ ﺸﺎرات ﺟﺎوﻳ ﺪان‪ ،‬چ ﺎپ ﺳ ﻮم‪،١٣٧٧ ،‬‬
‫ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،١١٣٣‬ص ‪٣٨١‬‬
‫‪ ٥٢‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،١٤٠٤‬ص ‪٤٤٩‬‬
‫‪ ٥٣‬ـ ﺳﻪ ﻡﻜﺘﻮب ﻡﻴﺮزا ﺁﻗﺎﺧﺎن آﺮﻡﺎﻧﯽ‪ ،‬وﻳﺮاﻳﺶ ﺑﻬﺮام چﻮﺑﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ‪ ،‬اﺳﻦ ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ص ‪٣٠٧‬‬

‫‪١٢٢‬‬
‫ﺐ ﻳﻚ دﺳ ﺖ ﻓﻜ ﺮﯼ ـ دﺳ ﺖ آ ﻢ در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ‬ ‫هﺮﮔﻮﻧﻪ »ﺕﺨﺼﺼﯽ آﺮدن« و دﺳﺘﻪﺑﻨﺪﯼ آﺮدن اﻳﻦ ﻡﻜﺘ ِ‬
‫ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ـ ﺑ ﯽه ﺮاس از هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺷ ﻴﻌﻪﮔ ﺮﯼ ﻳ ﺎ ﺳ ﻨﯽﮔ ﺮﯼ و دﻳﮕ ﺮ ﻓﺮﻗ ﻪه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ رﻓﺘ ﺎر‬
‫ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اوﻟﻴﻪ و در ﻳﻚ ﻡﻘﺎﻳﺴﻪﯼ ﺕﻄﺒﻴﻘﯽ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﺑﻌﺪﯼ اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ را ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺮ آﺸﻴﺪ!‬
‫ﺡﺘﺎ ﻡﯽﺕﻮان ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺕﺌﻮرﻳﺰﻩ ﺷﺪﻩ در ﻡﺬهﺐ ﺕﺸﻴﻊ را در اﻓﺴﺎﻧﻪهﺎﯼ اﺕﻮﭘﻴﺎﻳﯽ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﺑ ﻪ‬
‫روﺷ ﻨﯽ دﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻧﻤﻮﻧ ﻪ‪ ،‬ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺡﺘ ﺎ در داﺳ ﺘﺎنه ﺎﯼ ﻡﻨ ﺴﻮب ﺑ ﻪ »اﻡ ﺎم زﻡ ﺎن« و دوران‬
‫ﻇﻬﻮر اﻳﻦ ﻡﻨﺠﯽ ﺷ ﻴﻌﻴﺎن ﻧﻴ ﺰ راﻩ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ راﻩ ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻳ ﻦ اﻡ ﺎم ﻧﺎﭘﻴ ﺪا را ﻳ ﻚ ﺧ ﻮﻧﺮﻳﺰﯼ اﻓ ﺴﺎر‬
‫ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﻡﯽاﻧﮕﺎرد؛ ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ آ ﻪ ﺧ ﻮن‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم ﺷ ﻬﺮ ﻡﻜ ﻪ را ﺑﺮﻡ ﯽدارد و اﻳ ﻦ ﺧ ﻮﻧﺮﻳﺰﯼ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻧﺘﻘ ﺎم‬
‫ﺧﻮن آﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎور ﺷ ﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺷ ﻴﻌﻪ در هﻤ ﺎن ‪ ١٣٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻡ ﺜﻼ در‬
‫ﻋﺎﺷﻮراﯼ ﺳﺎل ‪ ٦٠‬ﻳﺎ ‪ ٦١‬هﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ از دﺳﺖ دادﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫»]ﻡﻼﻳﺎن[ ﺳﭙﺲ آﻪ داﺳﺘﺎن اﻡﺎم ﻧﺎﭘﻴﺪا ﭘﻴﺶ ﺁﻡﺪﻩ و ﻧﺎچﺎر ﺷﺪﻩاﻧﺪ آ ﻪ چ ﺸﻢ ﺑ ﻪ راه ﺶ دارﻧ ﺪ‪،‬‬
‫هﻤﺎن را ﻧﻴﺰ ﻡﻬﺪﯼ ﮔﺮداﻧﻴﺪﻩ‪ ،‬اﻳﻦﺑﺎر ﺑﻪ ﺳﻮدﺟﻮﻳﯽ درﺳﺘﯽ]![ از ﺁن اﻓﺴﺎﻧﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ… چﻴ ﺰﯼ آ ﻪ‬
‫هﺴﺖ اﻳﻨﺎن ﺑﻪ ﻡﻬﺪﯼﮔﺮﯼ ﻧﻴﺰ رﻧﮓه ﺎﻳﯽ اﻓ ﺰودﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﻨﺎن ﺷ ﮕﻔﺘﯽ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ :‬ﭘ ﻴﺶ از ﻡﻬ ﺪﯼ‪،‬‬
‫دﺟﺎﻟﯽ ﭘﺪﻳﺪ ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬روز ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻡﻬﺪﯼ… ﻳﺎران اﻡ ﺎم آ ﻪ ‪ ٣١٣‬ﺕ ﻦ ﺑ ﻮدﻩ‪ ،‬از ﺷ ﻬﺮهﺎﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ‬
‫ﻧﺸﻴﻦ ]ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺁن روزﯼ[ از ﻃﺎﻟﻘﺎن و ﻗﻢ و ﺳﺒﺰوار و آﺎﺷﺎن و ﻡﺎﻧﻨﺪ اﻳ ﻦه ﺎ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ “ﻃﯽاﻻرض” ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻡﻜﻪ ﺧﻮاهﺪ رﺳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬اﻡ ﺎم‪ ،‬ﺷﻤ ﺸﻴﺮ آ ﺸﻴﺪﻩ‪ ،‬ﻳ ﺎ اﻟﺜ ﺎرات اﻟﺤ ﺴﻴﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ]اﻧﺘﻘﺎم[ ﺧﻮن ﺡﺴﻴﻦ ﺧﻮاهﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬هﺮچﻪ ﺑﻨﯽاﻡﻴﻪ و ﺑﻨﯽﻋﺒﺎس اﺳ ﺖ ﺧﻮاه ﺪ آ ﺸﺖ‪ .‬چﻨ ﺪان‬
‫ﺧﻮاه ﺪ آ ﺸﺖ آ ﻪ ﭘﻴﺮاﻡ ﻮن آﻌﺒ ﻪ‪ ،‬درﻳ ﺎﯼ ﺧ ﻮن ﮔ ﺮدد‪ .‬ﻡ ﺮدم ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﮔﻔ ﺖ‪“ :‬در ﺧ ﻮﻧﺮﻳﺰﯼ اﻧ ﺪازﻩ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ”.‬در ﭘﺎﺳﺦ اﻳﺸﺎن‪ ،‬اﻡﺎم ﺑﻪ ﻡﻨﺒﺮ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ چﺸﻢهﺎﯼ اﺷﻚﺁﻟﻮد‪ ،‬ﻟﻨﮕﻪ آﻔﺶ ﭘﺎرﻩﯼ ﺧﻮنﺁﻟﻮدﯼ‬
‫را ]آﻪ ﻟﻨﮕﻪ آﻔﺶ ﻋﻠﯽاآﺒﺮ اﺳﺖ[ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاهﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻡﻦ اﮔﺮ هﻤﻪﯼ ﺟﻬﺎن را ﺑﻜ ﺸﻢ‪ ،‬آﻴﻔ ﺮ‬
‫‪٥٤‬‬
‫اﻳﻦ آﻔﺶ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد!«‬
‫»رواﻳﺎت ﺷﺮﻳﻔﻪ‪ ،‬ﺡﺎآﯽ از اﻳﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻧﻘ ﻼب و ﺡﺮآ ﺖ ﺡ ﻀﺮت ﻡﻬ ﺪﯼ )ارواﺡﻨ ﺎ ﻓ ﺪاﻩ(‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻓﺮاهﻢ ﺷﺪن ﻡﻘﺪﻡﺎت و ﺁﻡﺎدﮔﯽهﺎﯼ ﻡﻨﻄﻘﻪاﯼ و ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬از ﻡﻜﻪ ﺁﻏﺎز ﻡﯽﮔﺮدد… و ﻃﺒﻖ ﺑﻴﺎن‬
‫رواﻳﺎت‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﺒﺮدﯼ ﺳﺨﺖ ﺑﻴﻦ روﻡﻴﺎن )ﻏﺮﺑﻴﺎن( و ﺑ ﻴﻦ ﺕ ﺮكه ﺎ و ﻳ ﺎ ه ﻮاداران ﺁنه ﺎ‬
‫‪٥٥‬‬
‫“آﻪ ﻇﺎهﺮا روسهﺎ” ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد ﻡﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺟﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻡﻨﺠﺮ ﻡﻴﮕﺮدد… «‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﻌﺎﺑﻴﺮ و ﺕﻔﺎﺳﻴﺮهﺎ هﻤﻪ ﺑﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ اﺳ ﺖ آ ﻪ »ﺧ ﺸﻮﻧﺖ« ﺟﺎﻳﮕ ﺎﻩ وﻳ ﮋﻩ و واﻻﻳ ﯽ‬
‫در ﺕﻌ ﺎﻟﻴﻢ ﻗﺮﺁﻧ ﯽ اﺳ ﻼم و ﺳ ﻨﺖ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ دارد‪ .‬چ ﺮا آ ﻪ‪» :‬واﻗﻌﻴ ﺖ زﻳﺮﺑﻨ ﺎﻳﯽ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺁﻧﻜ ﻪ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ از ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ اﺳﻼﻡﯽ اﻳ ﺮان رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و ﻡ ﯽرود؛ ]وﻟ ﯽ[ در ه ﻴﭻ ﻡﻘﻄ ﻊ‬
‫زﻡﺎﻧﯽ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳ ﻚ ]دﻳ ﻦ ﻳ ﺎ[ ﻡ ﺬهﺐ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﻋﺮﺿ ﻪ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ؛ ﺕ ﺎ‬
‫اﺻﻮﻻ اﻡﻜﺎن ارزﻳﺎﺑﯽ ﺁن‪ ،‬از ﺟﺎﻧ ﺐ اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺎن ﺁﻡ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬و دﻳﻨ ﺪارﯼ ﻳ ﺎ ﺑ ﯽدﻳﻨ ﯽ آ ﺴﺎﻧﯽ از‬
‫ﺁﻧﺎن ـ چﻪ دﻳﺮوز و چﻪ اﻡﺮوز ـ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﻦ ‪ ١٤‬ﻗﺮن‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫ﻡﺬهﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﺮدم اﻳﺮان ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ چﻤﺎﻗﺪارﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﯽوﻗﻔﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت‬
‫اﺑﺰار ﻓﺮﻡ ﺎﻧﺮواﻳﯽ و ﻏ ﺎرﺕﮕﺮﯼ‪ ،‬ﻡ ﻮرد ﺑﻬ ﺮﻩﺑ ﺮدارﯼ ﻋ ﺮب و ﺕ ﺮك و ﺕﺎﺕ ﺎر و ﺕ ﺮآﻤﻦ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﯽﺁﻧﻜﻪ ﺡﺘﺎ ﻳﻚ روز ـ در هﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﻡﺪت ـ ﻡﻔﻬﻮم واﻗﻌﯽ ﻳﻚ ﻡﺬهﺐ‪ ،‬ﻡﻄﺮح ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ‬
‫]آﻪ[ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﺮ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬از ﺁﻏﺎز ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺕﻤ ﺪنه ﺎﯼ ﺑ ﺸﺮﯼ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺁن زﻡ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﺮ ه ﻴﭻ‬

‫‪ ٥٤‬ـ ﺑﻬﺎﺉﯽﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺷ ﻴﻌﯽﮔ ﺮﯼ‪ ،‬ﺻ ﻮﻓﯽﮔ ﺮﯼ‪ ،‬اﺡﻤ ﺪ آ ﺴﺮوﯼ‪ ،‬چ ﺎپ ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮر‪ ،‬ژاﻧﻮﻳ ﻪﯼ ‪ ،١٩٩٦‬اﻧﺘ ﺸﺎرات ﻡﻬ ﺮ‪،‬‬
‫ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ص‪١١٧‬‬
‫‪ ٥٥‬ـ ﺳﻴﻤﺎﯼ آﻠﯽ دوران ﻇﻬ ﻮر‪ ،‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﻋﻠ ﯽ آ ﻮراﻧﯽ‪ ،‬ﻡﺘ ﺮﺟﻢ ﻋﺒ ﺎس ﺟﻼﻟ ﯽ‪ ،‬ﻡﻬﺮﮔ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﺎل ه ﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢‬و ‪،٣‬‬
‫ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن و ﭘﺎﺉﻴﺰ ‪١٣٧٨‬‬
‫‪١٢٣‬‬
‫آﺸﻮر و ﻡﻠﺖ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا آﻪ اﺻﻮﻻ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺁن‪ ،‬هﻴﭻ ﺁﺉﻴﻦ دﻳﮕﺮﯼ ـ چﻪ اﺳ ﺎﻃﻴﺮﯼ‬
‫‪٥٦‬‬
‫و چﻪ ﺕﻮﺡﻴﺪﯼ ـ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭘﺎ ﺑﻪ ﻡﻴﺪان ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ!«‬
‫اﺑﻦ هﺸﺎم از ﻳﻬﻮدﯼ آ ﻮرﯼ ﻳ ﺎد ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎﻏﯽ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻟ ﺸﻜﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﺑ ﻪ ﻓﺮﻡﺎﻧ ﺪهﯽ‬
‫ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ رد ﮔﻢ آﺮدن در ﻳﻜﯽ از ﻏﺰوات‪ ،‬از ﻡﻴﺎﻧﻪﯼ اﻳﻦ ﺑﺎغ ﻡﯽﮔﺬرﻧﺪ‪ .‬اﻋﺘﺮاض ﻳﻬﻮدﯼ‬
‫آﻮر را هﻢ چﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻡﺎ را دﻟﻴﻠﯽ ﻡﯽﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ راه ﯽ ﺑﺒ ﺮد آ ﻪ ﻧ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻟﺸﻜﺮ آﻔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و در ﻡﻴﺎﻧﻪﯼ راﻩ ﺑﺎﻏﯽ از ﺁن ﺟﻬﻮدﯼ ﻧﺎﺑﻴﻨ ﺎ ﺑ ﻮد و ﺁن ﺟﻬ ﻮد دﺷ ﻤﻦ ﺧ ﺪا ]![‬
‫و رﺳ ﻮل ﺑ ﻮد و راﻩ در ﻡﻴ ﺎن ﺑ ﺎغ ﺑﻨﻬﺎدﻧ ﺪ و ﻡ ﯽرﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬و ﺁن ﺟﻬ ﻮد ﻧﺎﺑﻴﻨ ﺎ ـ چ ﻮن ﺑﺪاﻧ ﺴﺖ آ ﻪ ﻟ ﺸﻜﺮ‬
‫ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪاﻟ ﺴﻼم اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﯽﮔﺬرﻧ ﺪ ـ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺖ و ﺧ ﺎك در روﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻡ ﯽاﻓ ﺸﺎﻧﺪ و ﺑﺎﻧ ﮓ‬
‫ﻡﯽداﺷﺖ و ﻡﯽﮔﻔﺖ‪ :‬اﯼ ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬اﮔﺮ راﺳ ﺖ ﻡ ﯽﮔ ﻮﻳﯽ و ﺕ ﻮ رﺳ ﻮل ﺧ ﺪاﻳﯽ‪ ،‬چ ﺮا ﻟ ﺸﻜﺮ در ﺑ ﺎغ ﻡ ﻦ‬
‫رهﺎ ﻡﯽآﻨﯽ؟ ﻡﻦ ﺕﻮ را ﺑﺤ ﻞ ﻧﻜ ﻨﻢ و ﺑ ﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺖ از ﺕ ﻮ ﻗ ﺼﺎص ﺧ ﻮاهﻢ‪ .‬ﺻ ﺤﺎﺑﻪ ﺑ ﺸﺘﺎﻓﺘﻨﺪ آ ﻪ وﯼ را‬
‫ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻟ ﺴﻼم ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻻ ﺕﻘﺘﻠ ﻮﻩ‪ ،‬ﻓﻬ ﺬا اﻻﻋﻤ ﯽ اﻟﻘﻠ ﺐ‪ ،‬اﻋﻤ ﯽ اﻟﺒ ﺼﺮ‪ .‬ﮔﻔ ﺖ‪ :‬وﯼ را ره ﺎ‬
‫‪٥٧‬‬
‫آﻨﻴﺪ آﻪ وﯼ را دل و چﺸﻢ هﺮ دو آﻮر اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻡﯽﺷ ﻮد از ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩﯼ ﻓﻘﻴ ﺪ »ﺳ ﻴﺮت رﺳ ﻮل اﷲ« ﭘﺮﺳ ﻴﺪ آ ﻪ‪ :‬اﻳ ﻦ ﻳﻬ ﻮدﯼ ﻧﺎﺑﻴﻨ ﺎ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑ ﺎور اﻳ ﺸﺎن دﺷ ﻤﻦ ﺧ ﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﺑ ﻮدﻩ‪ ،‬چﮕﻮﻧ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺿ ﻌﻒ و ﻧ ﺎﺕﻮاﻧﯽ و ﻧﺎﺑﻴﻨ ﺎﻳﯽ‪،‬‬
‫ﺡﻮاﻟﻪﯼ ﻗﺼﺎص ﻟﺸﻜﺮ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ را ﺑﻪ روز ﻗﻴﺎﻡﺖ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ؟ چ ﺮا ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ را ﺑ ﺮاﯼ ﻋﺒ ﻮر ﻏﻴﺮﻡﺠ ﺎز از‬
‫ﺑﺎﻏﺶ ﺡﻼل ﻧﻤﯽآﻨﺪ؟ ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ آﻪ در ﻓﻬﻢ اﻳﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻡﻌﺘﻘﺪ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬اﻋﺘ ﺮاض ﺑ ﻪ ه ﺮ‬
‫ﺕﺠﺎو ِز ﺳﭙﺎهﻴﺎن ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ‪ ،‬ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺧﺪا و رﺳﻮل اوﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن راﺳﺘﻴﻦ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺧﺪاﯼ‬
‫ﻡﺤﻤﺪ ]اﷲ[ را ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺧﺪاﯼ دﻳﮕ ﺮان‪ ،‬ﻳ ﺎ ادﻳ ﺎن و ﺑﺎوره ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ از دﻳ ﺪﮔﺎﻩ اﻳ ﺸﺎن‬
‫هﻴﭻﮔﻮﻧﻪ رﺳﻤﻴﺘﯽ ﻧﺪارد!‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ هﻢ واﻗﻌﻴﺘﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﺟﻬﺎن ﺧﺎﻟﯽ از ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻮدﻩاﻧ ﺪ ﺷ ﺎهﺎن و‬
‫دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرهﺎﻳﯽ آﻪ اﺳﺘﻤﺮار چﻨﺪﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡﺘ ﺸﺎن را ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻡ ﺪد ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و آ ﺸﺘﺎر ﻡﺨ ﺎﻟﻔﻴﻦ ﻡﻤﻜ ﻦ‬
‫آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ؛ اﻡ ﺎ هﻤﮕ ﯽﺷ ﺎن‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﺡ ﺬف و ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ‪ ،‬دﺳ ﺖ ﺑ ﺎﻻ ﺑ ﻪ ﺡﺎﻓﻈ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻡ ﺮدم ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﻻﺑﻴﺮﻧﺖ ﺕﻮ در ﺕﻮﯼ آﺘﺎبﺧﺎﻧﻪهﺎ ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ اﻡ ﺎ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎﻳﯽ از دﺳ ﺖ اﺳ ﻼﻡﻴﻮن اﻧﺠ ﺎم‬
‫دادﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﻮﺟﻴ ﻪ اﻳ ﻦ ﺧ ﺸﻮﻧﺖه ﺎﯼ ﻡ ﺎدون ﺕﻤ ﺪن و ﺕﻘ ﺪﻳﺲ اﻳ ﻦ اﻋﻤ ﺎل وﺡ ﺸﻴﺎﻧﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ در‬
‫ﺧﻮﺷﺒﻴﺎﻧﻪﺕﺮﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻡﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ هﻤﺎن دوران ﺑﺪوﻳﺖ و ﺕﻮﺡﺶ اﺳﺖ و ﻧﻪ اﻳﻦ روزهﺎ؛ دوراﻧﯽ آ ﻪ‬
‫ب زور و ﺕﺤﻤﻴ ﻞ و ﺷﻤ ﺸﻴﺮ و ﮔﻠﻮﻟ ﻪ و اﻋ ﺪام و‬ ‫اﺳﺎﺳ ﺎ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺕﺤﻤﻴ ﻞ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻪ دﻳﮕ ﺮان‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺿ ﺮ ِ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎر ﺑﻪ ﺳﺮ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷ ﻴﻮﻩاﯼ آ ﻪ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻡﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن دوران ﺷﻤﺸﻴﺮآ ﺸﯽ و ﺑ ﺪوﻳﺖ‬
‫ش دﻳﮕﺮﯼ را ﺑﺮاﯼ ﻃﺮح و ﺕﺤﻤﻴ ِﻞ ﻋﻘﻴﺪﻩﺷﺎن ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ!‬ ‫اﻧﺴﺎنهﺎﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ اﺳﺎﺳﺎ رو ِ‬
‫ﻳﻜﯽ از ﺳﺎدﻩﺕﺮﻳﻦ ﺑﺎزﺕﺎبهﺎﯼ ﺁنﮔﻮﻧﻪ ﺕﻘﺪﻳﺲ و ﺕﻮﺟﻴﻪهﺎ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪﯼ هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم‪ ،‬ﺻ ﺪور‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﻢ دوﻟﺘ ﯽ و آ ﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﺕﺤ ﺖ ﻟ ﻮاﯼ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎﯼ‬
‫»ﭘﺮوﺕﺴﺘﺎﻧﺘﻴ ﺴﻢ اﺳ ﻼﻡﯽ« ه ﻢ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ در ﺑﻌ ﻀﯽ ﻧﻜ ﺎت ﻇﺮﻳ ﻒ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ه ﻢ ﻧﻤ ﯽاﻧﺪﻳ ﺸﻨﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺡﺬف و ﻃﺮد دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ـ ﺑﻪ هﺮ ﺷﻜﻞ و اﻡﻜﺎ ِن ﻡﻤﻜﻦ ـ ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻡ ﺸﺘﺮآﯽ دارﻧ ﺪ؛ چ ﺮا‬
‫آﻪ ﺑﻪ ﺑﺎور اﻳﺸﺎن‪» :‬اﻓﺮاد ﻳﻚ اﻡ ﺖ ـ از ه ﺮ رﻧ ﮓ و ﺧ ﻮن و ﺧ ﺎك و ﻧ ﮋاد ـ ﻳ ﻚﮔﻮﻧ ﻪ ﻡ ﯽاﻧﺪﻳ ﺸﻨﺪ و‬
‫‪٥٨‬‬
‫اﻳﻤﺎﻧﯽ ﻳﻜﺴﺎن دارﻧﺪ و در ﻋﻴﻦﺡﺎل در ]ﺑﺮاﺑﺮ[ ﻳﻚ رهﺒﺮﯼ ﻡﺸﺘﺮك اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺕﻌﻬﺪ دارﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪ ٥٦‬ـ ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻓﺮهﻨﮓهﺎ… ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ‪ ،‬آﻴﻬﺎن چﺎپ ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١١ ،٨٠٠‬ﻓﺮوردﻳﻦ‪١٣٧٩‬‬
‫‪ ٥٧‬ـ ﺳﻴﺮﻩﯼ اﺑﻦ هﺸﺎم‪ ،‬ﻧﺼﻒ دوم‪ ،‬ص ‪٦٥٠‬‬

‫‪ ٥٨‬ـ اﻡﺖ و اﻡﺎﻡﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ص ‪٤٠٢‬‬

‫‪١٢٤‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻡﺸﻜﻞ ﺑﺘﻮان از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮا ِن ﻡ ﺪﻋﯽ رﻓﺮﻡﻴ ﺴ ِﻢ اﺳ ﻼﻡﯽ‪»،‬رو در رو« و ﺑ ﺪون‬
‫ﺖ ارﺕﺪاد ]![ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬زﻡﺎﻧﯽ آﻪ »هﻤﻪﯼ اﻓﺮاد ﻳﻚ اﻡﺖ ـ از هﺮ رﻧ ﮓ و ﺧ ﻮن و ﺧ ﺎك‬ ‫هﺮاس از ﺕﻬﻤ ٍ‬
‫و ﻧﮋاد ـ ﻳﻚﮔﻮﻧﻪ ﻡﯽاﻧﺪﻳﺸﻨﺪ و اﻳﻤﺎﻧﯽ ﻳﻜﺴﺎن دارﻧ ﺪ و در ﻋ ﻴﻦﺡ ﺎل در ]ﺑﺮاﺑ ﺮ[ ﻳ ﻚ رهﺒ ﺮﯼ ﻡ ﺸﺘﺮك‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺕﻌﻬ ﺪ دارﻧ ﺪ‪ «.‬ﺕﻜﻠﻴ ﻒ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﻤ ﯽاﻧﺪﻳ ﺸﻨﺪ و در ﺑﺮاﺑ ﺮ »رهﺒ ﺮﯼ ]دﻳﻨ ﯽ[‬
‫ﻡ ﺸﺘﺮك« ﺕﻌﻬ ﺪﯼ ﺡ ﺲ ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬چﻴ ﺴﺖ؟! و اﺻ ﻮﻻ چﮕﻮﻧ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد اﻧ ﺴﺎنه ﺎﻳﯽ را ﺑ ﺎ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ‬
‫ﺕﺮﺑﻴﺘﯽ و ﺁﻡﻮزﺷﯽ ﻡﺘﻔﺎوت و »رﻧﮓ و ﺧﻮن و ﺧﺎك و ﻧ ﮋاد« ﻡﺨﺘﻠ ﻒ و ﻡﻴ ﺰان ﺳ ﻮاد و ﻓﺮهﻨ ﮓ و‬
‫ﻓﻬ ﻢ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﻳ ﻚآﺎﺳ ﻪ آ ﺮد و هﻤ ﻪ را در آﻴ ﺴﻪﯼ »ﻳ ﻚﮔﻮﻧ ﻪ اﻧﺪﻳ ﺸﻴﺪن و ﻳ ﻚﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻌﻬ ﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻒ ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ آﻤﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐ از ﭘﻴﺶ ﺕﺪارك دﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ‬ ‫داﺷﺘﻦ« رﻳﺨﺖ؟! ﺑﻌﺪ هﻢ اﮔﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺕﻜﻠﻴ ٍ‬
‫زاوﻳﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ هﻴﻜﻠﺸﺎن در اﻳﻦ »آﻴﺴﻪﯼ هﻢﮔﻮﻧﻪﮔﯽ« ﺕﺎب ﻧﻤﯽﺁورد‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﻔﺴﺸﺎن از اﻳﻦ هﻤﻪ ﺕﻜﺮار‬
‫ﺑﻨﺪ ﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻧ ﻪ اﺻ ﻼ ﺡﻮﺻ ﻠﻪﺷ ﺎن ﺳ ﺮﻡﯽرود‪ ،‬چ ﻪ ﺕﻜﻠﻴﻔ ﯽ دارﻧ ﺪ و آ ﺪام زﻧ ﺪان اوﻳﻨ ﯽ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳﺸﺎن ﺕﺪارك دﻳﺪﻩاﻧﺪ آﻪ ﺡﻀﺮت اﻡﺎم ﺳ ﻴﺰدهﻢ ]ﺳ ﻴﺪروحاﷲ ﻡﻮﺳ ﻮﯼ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ رﺡﻤ ﻪاﷲ ﻋﻠﻴ ﻪ[ »زﻳ ﺮ‬
‫رﻳ ﺰش ﺑ ﺎران وﺡ ﯽ« و اﻡ ﺎم ﺳ ﻴﺪﻋﻠﯽ ﺡ ﺴﻴﻨﯽ ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ ]ﻡﺪﻇﻠ ﻪ[ »زﻳ ﺮ رﻳ ﺰش ﺑ ﺎران ﺕ ﺮس از‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ« ﺕﺪارآﺶ را ﻧﺪﻳﺪﻩاﻧﺪ؟!‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ اﻳﻦ ﻋﻠﻤ ﺎء ﺑ ﺎ ﺕﺒﻴ ﻴﻦ و ﺕﻮﺟﻴ ﻪ اﻋﻤ ﺎل و رﻓﺘ ﺎر ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ‪ ،‬در‬
‫واﻗﻊ رﻓﺘﺎر ﻳﻚ ﻡﺴﻠﻤﺎن واﻗﻌﯽ‪ ،‬راﺳﺘﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺎب‪ ،‬ﻡﺤﻤﺪﯼ‪ ،‬اﺻﻮﻟﯽ و ﻗﺸﺮﯼ را ﻡﻮﺟﻪ ﺟﻠ ﻮﻩ ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ و‬
‫ـ چ ﻪ ﺑﺨﻮاهﻨ ﺪ و چ ﻪ ﻧﺨﻮاهﻨ ﺪ ـ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ زﻡﻴﻨ ﻪﺳ ﺎز اﺳ ﺘﻤﺮار ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ از ﻧ ﻮع ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﻓﻌﻠﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ؛ هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎﻧﯽ از دﺳﺖ ﻧﺎﺻﺮ ﺧﺴﺮو و ﺑﻌﺪهﺎ هﻢ ﺳﻴﺪﻡﺤﻤﻮد‬
‫ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳﺮوش و دﻳﮕﺮا ِن اﻳﻦ ﻃﻴﻒ‪ ،‬زﻡﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎ ِز ﺁن ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺕﺒﻴﻴﻨ ﺎت و‬
‫ﺕﻮﺟﻴﻬﺎت اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎء هﻢ ﻇﺮﻓﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ آﺸﺘﺎر و ﻏﺎرت ﻡﺮدﻡﺎﻧﯽ ﺑ ﺎ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎ و ﺑﺎوره ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ‬
‫و ﺡﺘﺎ هﻤﺎن ﻳﻚآﺎﺳﻪ ﺷﺪﻩهﺎﯼ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪.‬‬
‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺁﻡﻮزشهﺎﯼ ﺕﺌﻮرﻳﻚ و ﭘﺮاﺕﻴﻚ‪ ،‬هﻢچﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺕﺒﻴﻴﻦ از اﺕﻮﭘﻴﺎ و ﻡﺪﻳﻨﻪﯼ ﻓﺎﺿ ﻠﻪﯼ‬
‫ﺷﻴﻌﯽ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ »ﺧ ﻮﻧﺮﻳﺰﯼ ﺑ ﯽاﻧ ﺪازﻩﯼ« ﻡﻨﺠ ﯽ ﺁن و »ﭘﻴ ﺮوزﯼ در ﺟﻨ ﮓ ﺳ ﻮم ﺟﻬ ﺎﻧﯽ«‬
‫ﺕﺼﻮﻳﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﺴﻠﻤﺎ راﻩ را ﺑﺮ هﺮﮔﻮﻧﻪ هﻢزﻳﺴﺘﯽ ﻡﺴﺎﻟﻤﺖﺁﻡﻴﺰ و ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑ ﺎ دﻳﮕ ﺮان و ﺕﺤﻤ ﻞ‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻡﯽﺑﻨﺪد؛ چﺮا آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح رﻓﺮﻡﻴ ﺴﺖهﺎﺷ ﺎن ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ آ ﻪ چﮕﻮﻧ ﻪ‬
‫دﻳﻨﺸﺎن اﺟﺎزﻩﯼ ﺕﺼﺮف در ﺟﺎن و ﻡﺎل و ﻧ ﺎﻡﻮس دﻳﮕ ﺮان را دادﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﻻزم اﺳ ﺖ ﻳ ﻚ ﺡ ﺎآﻢ‬
‫ﺷﺮع و ﻳﺎ ﻳﻚ ﻡﻔﺘﯽ دﻳﻦ ﺑﺮ آ ﺎﻓﺮ‪ ،‬ﻡ ﺸﺮك‪ ،‬ﻡﻨ ﺎﻓﻖ‪ ،‬ﺑ ﯽدﻳ ﻦ‪ ،‬ﻡﺮﺕ ﺪ‪ ،‬زﻧ ﺪﻳﻖ و … ﺑ ﻮدن اﻳ ﻦ دﻳﮕ ﺮان‬
‫ﻡﻬﺮ ﺕﺎﺉﻴﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و »ﻡﺠﺎهﺪان« و »ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ« را ﺑﺮ ﺟﺎن و ﻡﺎل و ﻧﺎﻡﻮس اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺑﺎز آﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﺳﻮرﻩﯼ اﻧﻔﺎل ﺁﻳﻪﯼ ‪“ ٣‬اذا ﺕﺘﻠﯽ ﻋﻠﻴﻬﻤﻢ ﺁﻳﺎﺕﻨﺎ‪ ،‬ﻗﺎﻟﻮ ﻗﺪ ﺳﻤﻌﻨﺎ ﻟﻮ ﻧﺸﺎء ﻟﻘﻠﻨ ﺎ ﻡﺜ ﻞ ه ﺬا ان ه ﺬا‬
‫اﻻ اﺳ ﺎﻃﻴﺮاﻻوﻟﻴﻦ” ]ﻳﻌﻨ ﯽ چ ﻮن ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﺷ ﻮد ﺑ ﺮ اﻳ ﺸﺎن ﺁﻳ ﺖه ﺎﯼ ﻡ ﺎ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ﺷ ﻨﻴﺪﻩاﻳ ﻢ و اﮔ ﺮ‬
‫ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ را ﻡﯽﮔﻔﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺁﻳﺎت چﻴﺰﯼ ﺟﺰ اﻓﺴﺎﻧﻪهﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﻧﻴﺴﺖ![ ﮔﻮﻳﻨﺪ ]آﻪ[ اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻤﻠ ﻪﯼ ﻧ ﺼﺮﺑﻦ ﺡ ﺎرث اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺪر اﺳ ﻴﺮ ﺷ ﺪ و ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ اﻡ ﺮ آ ﺮد ]ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ هﻤ ﻴﻦ‬
‫‪٥٩‬‬
‫اﻋﺘﺮاض و ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﻡﻄﻠﺐ[ ﻋﻠﯽﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ﮔﺮدن او را ﺑﺰﻧﺪ‪«.‬‬
‫در اﻟﮕﻮ ﺑﺮدارﯼ از ﺳﺮچﺸﻤﻪﯼ اﺻﻴﻞ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻓﻌﻠﯽ اﺳﻼﻡﯽ‬
‫در اﻳﺮان ﺑﻪ چﻨﻴﻦ ﺟﻨﺎﻳﺎﺕﯽ دﺳﺖ ﻡﯽﻳﺎزد و هﻴﭻ ﻧﮕﺮاﻧﯽاﯼ هﻢ از ﺕﻐﻴﻴﺮاﺕﯽ آﻪ در ﭘﻬﻨﻪﯼ زﻡﺎن ﭘﻴﺶ‬
‫ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺪارد؛ چﺮا آﻪ چﻨﻴﻦ اﻋﻤﺎﻟﯽ ﺑﺮاﯼ اﻳﺠﺎد رﻋ ﺐ و وﺡ ﺸﺖ ﺑ ﻴﻦ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﻳ ﻚ وﻇﻴﻔ ﻪﯼ‬
‫ﻡﺒﺮم اﻟﻬﯽ و ﻧﺺ ﺻﺮﻳﺢ ﻗﺮﺁن ﻡﺠﻴﺪ اﺳﺖ!‬

‫‪ ٥٩‬ـ ‪ ٢٣‬ﺳﺎل رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ دﺷﺘﯽ‪ ،‬وﻳﺮاﻳﺶ ﺑﻬﺮام چﻮﺑﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻡﻬﺮﻡﺎﻩ ‪ ،١٣٧٣‬ص‪١١٨‬‬
‫‪١٢٥‬‬
‫»ﻗﻮﻩﯼ ﻗﻀﺎﺉﻴﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ اﻳﺮان… ﺡﻜ ﻢ اﻋ ﺪام ﻳ ﻚ ﻡ ﺘﻬﻢ را از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻗﻄ ﻊ ﮔ ﺮدن‬
‫ﺑﻪ ﻡﺮﺡﻠﻪﯼ اﺟ ﺮا ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻗﻄ ﻊ ﮔ ﺮدن از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻳ ﻚ ﺿ ﺮﺑﻪﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺷ ﺪﻳ ٍﺪ ﻳ ﻚ ﺷﻤ ﺸﻴ ِﺮ ﺁﺧﺘ ﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»روزﻧﺎﻡﻪﯼ “آﻴﻬﺎن” چﺎپ ﺕﻬﺮان در ﺷﻤﺎرﻩﯼ چﻬﺎرﺷﻨﺒﻪﯼ ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬اﻳ ﻦ ﺡﻜ ﻢ در ﺷ ﻬﺮ‬
‫‪٦٠‬‬
‫زاﺑﻞ ]اﺳﺘﺎن ﺳﻴﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮچﺴﺘﺎن[ در ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ اﻳﺮان اﺟﺮا ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و در ﺧﺒﺮ دﻳﮕﺮﯼ »روز چﻬﺎرﺷﻨﺒﻪﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ اﺟﺮاﯼ ﻡﺠﺎزات ﺳﻨﮕﺴﺎر در ﻡﻮرد‬
‫ﻳﻚ زن ﺟﻮان ‪ ٣٠‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ اﺟﺮا درﺁﻡﺪ و ﻡﺤﻜﻮم‪ ،‬در زﻧﺪان اوﻳﻦ “رﺟ ﻢ” ﺷ ﺪ… روزﻧﺎﻡ ﻪﯼ اﻧﺘﺨ ﺎب‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﻡﺮﻳﻢ اﻳﻮﺑﯽ آﻪ ﻟﺤﻈﺎﺕﯽ ﻗﺒﻞ از ﺁﻏ ﺎز اﺟ ﺮاﯼ ﺡﻜ ﻢ‪ ،‬ﻏ ﺴﻞ آ ﺮدﻩ و آﻔ ﻦ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﺎﻋﺖ ‪٥‬‬
‫ﺳﺤﺮﮔﺎﻩ روز ﮔﺬﺷﺘﻪ ]چﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ[ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺮاﻧﻜﺎرد ﺑﻪ ﻡﺤ ﻞ ﺕﻌﻴ ﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ اﻧﺘﻘ ﺎل دادﻩ ﺷ ﺪ و در ﻡﻴ ﺎن‬
‫اﻧﺒ ﻮهﯽ از ﺧ ﺎك ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ و ﺳ ﭙﺲ ﺡﺎﺿ ﺮان ﺑ ﺎ ﭘﺮﺕ ﺎب ﺳ ﻨﮓ “ﻡﺮاﺳ ِﻢ ]ﺕﻤﺎﺷ ﺎﻳﯽ[ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر” را‬
‫ﺑﺮﮔﺰار آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮔﺰارش‪ ،‬ﺟﺴﺪ ﻡﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﺑﻴﺎﺑﺎنهﺎﯼ وراﻡﻴﻦ ﻡﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ و ﺳ ﭙﺲ ﺑ ﺎ رﻳﺨ ﺘﻦ‬
‫‪٦١‬‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺁﺕﺶ زدﻩ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫و در ﺧﺒﺮ دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬دﺧﺘﺮك ‪ ٢٥‬ﺳﺎﻟﻪاﯼ را در ﻳﻜﯽ از ﻡﻴﺪانهﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺷﻬﺮ ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻋﺒﺮت ﺕﺎرﻳﺦ و ﻡﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ دﺳ ﺖ زن دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ در ﭘ ﺴﺖ »ﻡﻴﺮﻏ ﻀﺐ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ« ﺑ ﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪﯼ ﺷﺮﻋﯽ و ﺡﻜﻮﻡﺘﯽاش ﻡﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دار آﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻜ ﺲه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺖ وﺡ ﺸﺘﻨﺎك‬
‫ﻋﻠﻨﯽ‪ ،‬هﻨﻮز هﻢ زﻳﻨﺖﺑﺨﺶ ﺳﺎﻳﺖهﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ و ﻧﺸﺮﻳﺎت ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﻡﯽﺕﻮان از اﺑﻦ هﺸﺎم ﻧﻴﺰ ﻳﺎدآﺮد آﻪ در »ﺳﻴﺮﻩﯼ رﺳ ﻮلاﷲ« ﺷ ﻤﻪاﯼ دﻳﮕ ﺮ‬
‫از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﻮﻧﺖ را چﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺮ آﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»… چﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﻗﺒﻴﻠ ﻪﯼ ﺑﺤﻴ ﺮﻩ‪ ،‬زار و ﺑﻴﻤ ﺎر ﻧ ﺰد ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﺁﻡ ﺪﻩ‪ ،‬از او ﻡ ﺴﺎﻋﺪت ﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫]ﻡﺤﻤﺪ[ ﺁنهﺎ را ﺑﻴﺮو ِن ﻡﺪﻳﻨﻪ ﻧﺰد ﺷﺘﺮﺑﺎن ﺧﻮد ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺕﺎ از ﺷﻴﺮ او ﺑﻨﻮﺷﻨﺪ و ﺷﻔﺎ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﭘﺲ از اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﻴﺮ ﺷﺘﺮ و ﺁﺳﻮدﻩ ﺷﺪن از رﻧﺞ‪] ،‬اﻳﻦ اﻓﺮاد[ ﺷﺘﺮﺑﺎن را آ ﺸﺘﻪ‪ ،‬ﺧ ﺎر در‬
‫چﺸﻤﺶ ﻓﺮو آﺮدﻧﺪ و ﺷﺘﺮ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬چﻮن ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪ‪ ،‬چﻨﺎن ﺑﻪ “ﺧﺸﻢ” ﺁﻡﺪ آ ﻪ ﺑ ﯽ‬
‫درﻧﮓ “آﺮز ﺑﻦ ﺟﺎﺑﺮ” را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺁنه ﺎ ﻓﺮﺳ ﺘﺎد‪ .‬ﭘ ﺲ از ﺁنآ ﻪ هﻤ ﻪ را اﺳ ﻴﺮ آﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺡ ﻀﻮر‬
‫‪٦٢‬‬
‫ﻡﺤﻤﺪ ﺁوردﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺮ آﺮد آﻪ دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﺸﺎن را ﻗﻄﻊ و چﺸﻤﺎﻧﺸﺎن را آﻮر آﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ هﻤﮕﯽ اﻳﺸﺎن را آﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘﺎر ﻡﻴﺎن اﻋ ﺮاب چﻨ ﺪان ﻧﺎﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬اﻋ ﺮاب اﺳﺎﺳ ﺎ از ﻃﺮﻳ ﻖ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺷﺒﻴﺨﻮنهﺎ و ﺟﻨﮓ و ﮔﺮﻳﺰهﺎ و ﺑﻪ هﺰﻳﻨﻪﯼ دﻳﮕﺮان زﻧﺪﮔﯽ ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳ ﻦ ﺡ ﺎل در ه ﺮ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫ﺡﺘﺎ اﺡﺘﻤﺎﻻ در هﻤﺎن ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﺮﻓﯽ و ﻏﻴ ﺮ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ اﻋ ﺮاب ﺑ ﺪوﯼ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ را در ازاﯼ ﻳ ﻚ ﺕ ﻦ ﺑ ﻪ‬
‫چﻬﺎر ﻡﻴﺦ ﻧﻤﯽآ ﺸﻴﺪﻩاﻧ ﺪ! اﻳ ﻦ رﻓﺘ ﺎر ]ﻗﻄ ﻊ دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎ‪ ،‬آ ﻮر آ ﺮدن چ ﺸﻢ اﻓ ﺮاد ﻳ ﻚ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ‬
‫آ ﺸﺘﺎر اﻳ ﺸﺎن[ ﺟ ﺰ »ﺧ ﺸﻢ« ﺕﻔ ﺴﻴﺮ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧ ﺪارد؛ اﻡ ﺎ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن و ﺷ ﻴﻌﯽ‪ ،‬ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖهﺎ ﺑﺮﻡﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﻳﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﻡﻨﻜﺮ اﺻﻞ ﺳﻨﺪ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮاﯼ ﺁن آﻠﯽ ﺕﻮﺟﻴﻪ ﻡﯽﺕﺮاﺷﺪ آﻪ ﺧ ﻮ ِد‬
‫اﻳﻦ ﺕﻮﺟﻴﻬﺎت‪ ،‬در ﺡﻘﻴﻘﺖ ﺕﺎآﻴﺪﯼ ﺑﺮ اﻳﻦ اﻡﺮ اﺳﺖ آﻪ چﻨﻴﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖهﺎﻳﯽ روﯼ دادﻩ اﺳﺖ؛ اﻡﺎ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺁن »ﺡﻜﻤﺖ«هﺎﯼ ﺧﺎﺻﯽ را ـ ﻡﺜﻼ از ﻧﻮع ﻧﺎﺻﺮ ﺧ ﺴﺮوﯼاش ـ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ﻧ ﺴﺒﺖ دادﻩ‪ ،‬در ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ‬
‫ﷲ »ﻗﻬﺎر و ﻡﻜﺎر« ﺕﻔﺴﻴﺮ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬‫ﺡﺎﻟﺖ ﺁن را وﺡﯽ ﻡْﻨﺰَل از ﺳﻮﯼ ا ِ‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦﺡﺎل در ﺕﻤﺎم ﻃﻮل ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺟﻨ ﮓ‪ ،‬ﺕﺠ ﺎرت ﭘﺮﺑﺮآﺘ ﯽ ﺑ ﻮدﻩ و ﮔ ﺎﻩ ﺡﺘ ﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡﻨﺒ ﻊ درﺁﻡ ﺪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ …» :‬اﻡﺎ اﻋﻤ ﺎل زور‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻓﻘ ﻂ در داﺧ ﻞ اﺟﺘﻤ ﺎع و ﺑ ﺮاﯼ دﻓ ﺎع ]از[ اﺟﺘﻤ ﺎع در‬

‫‪ ٦٠‬ـ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از آﻴﻬﺎن چﺎپ ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٢٨ ،٨٦٣‬ژوﺉﻦ ‪٢٠٠١‬‬

‫‪ ٦١‬ـ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از آﻴﻬﺎن چﺎپ ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١٩ ،٨٦٦‬ژوﺉﻴﻪ ‪٢٠٠١‬‬
‫‪ ٦٢‬ـ ‪ ٢٣‬ﺳﺎل رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ دﺷﺘﯽ‪ ،‬ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ص ‪١٥١‬‬
‫‪١٢٦‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻪ آﺎر ﻡﯽرﻓﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺟﻨﮓ در اﻳﻦ دورﻩ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺳﻮدﺁور ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁﻡ ﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺡﺮﻓﻪ و ﺷﻐﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬چﻪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﻡﻨﺸﺎء درﺁﻡﺪ و ﺳﻮد ﺑ ﻮد‪ .‬و اﺳ ﺮاﯼ ﺟﻨﮕ ﯽ را‬
‫آﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎ ﻡﯽآﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬اآﻨﻮن ﺑﻪ ﻏﻼم و ﺑﺮدﻩ ﺕﺒﺪﻳﻞ ﻡﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺡﺎﺻ ﻞ و ﺙﻤ ﺮﻩﯼ آ ﺎر ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫آﺎ ِر ﺑﺮدﻩ ﺳﻮد ﺑﺨﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﺮﺕﻴﺐ ﺑﻪ ﺕﺪرﻳﺞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺮدم ﻡ ﺸﻬﻮد ﻧﺒ ﻮد‪ ،‬ﻃﺒﻘ ﻪﯼ‬
‫ﺑﺮدﮔﺎن ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻡﺪ و ﺕﻘﺴﻴﻢ ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪﯼ ﺁزاد و ﺑ ﺮدﻩ ﺻ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺖ و اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان و اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫‪٦٣‬‬
‫ﺷﺪﮔﺎن‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ هﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ دوران اﺟﺘﻤﺎع ﻃﺒﻘﺎﺕﯽ ﺁﻏﺎز ﮔﺮدﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ درﻳﺎﻓﺖ از ﻡﻮﺿﻮع ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻜﺎﻡﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺕﺎ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﻋﺎﻡﻠﯽ ﺑﻪ ﻧ ﺎم دﻳ ﻦ ﺑ ﺮ ﺁن‬
‫ﻋﻼوﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬روﺷﯽ ﺳﻨﺘﯽ ﺑﻮد و هﺮ از ﮔﺎهﯽ ﻗﺒﻴﻠﻪاﯼ ﺑﺮ ﻡﺮدﻡﯽ ﻡﺘﻤ ﺪن‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺡﺘ ﺎ ﻏﻴﺮﻡﺘﻤ ﺪن ﺁن‬
‫دوران ﻳﻮرش ﻡﯽﺑ ﺮد و ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ دﺳ ﺖرﻧ ﺞ ﺳ ﺎﻟﻴﺎن اﻳ ﺸﺎن را ﻏ ﺎرت ﻡ ﯽآ ﺮد آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ چﭙ ﺎوله ﺎﯼ‬
‫ﺑﻌﺪﯼاش از هﻤﺎن ﻡﺮدم ﺑﺮدﻩ و »ﺳﺮو« و آﺎرﮔﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ زﻡﻴﻦ ﻡﯽﺕﺮاﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫در زﻡﻴﻨﻪﯼ ﻡﺸﺨﺺ اﺳﻼم‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﺠﺎوزهﺎ ﺕﻨﻬﺎ از آﺴﺎﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد آﻪ ﺑ ﻪ ﻡﻘ ﺎم واﻻﯼ‬
‫»ﻡﺠﺎهﺪ« ارﺕﻘﺎء ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬در ﺡ ﺎﻟﯽ آ ﻪ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰار اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺧ ﻮﯼ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﯼ را در ﻧﻬ ﺎد‬
‫اﻳ ﻦ ﻡ ﺬهﺐ ﻧﻬﺎدﻳﻨ ﻪ آ ﺮد و اﻳ ﻦ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ را اﺳﺎﺳ ﺎ اﺑ ﺪﯼ‪ ،‬ازﻟ ﯽ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ و ﻧﺎﺷ ﯽ از ارادﻩﯼ‬
‫ﻗﺎهﺮﻩﯼ ﺧﺪاوﻧﺪﯼ ﺕﺼﻮﻳﺮ آﺮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ اﻳﻦ روزهﺎ آﻪ ﺟﻬﺎن ﻓﺎز ﻧﻮﻳﻨﯽ را ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺁزاد‬
‫ﺑ ﻮدن ﺕﻤ ﺎم اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ـ ﻓ ﺎرغ از ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻔﺮﻳﻘ ﯽ ـ ﻡ ﯽﮔﺬراﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘ ﺎر آﻬﻨ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ دﻳﻨﯽ ﺕﻌﺒﻴﺮ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺕﺌﻮرﯼهﺎ و اﻋﻤﺎل ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن‬
‫اﻳﻦ دﻳﻦ در ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﭘﻮﺷﺶ ﺕﻘﺪﺳﯽ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﻡ ﯽﭘﻮﺷ ﺎﻧﻨﺪ و ﺁن‬
‫را ﺑﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺕﻨﻈﻴﻢ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﺑﺪل آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‬
‫از ﺕﻤﺎﻡﯽ ﺁﻡﻮزشهﺎﯼ اﻳﻦ دﻳﻦ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ چﻬﺮﻩ ﻡﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ ه ﻢ در چﻨ ﺪ وﺟ ﻪ ﻡ ﺸﺨﺺ ﻋﻤ ﻮﻡﯽاش ﺁﻧﻘ ﺪر ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧﻴ ﺎزﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﺎآﻴﺪ ﻧﺪارد؛ اﻡﺎ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺤﺚ ﻧﻴﻤ ﻪآ ﺎرﻩ ﻧﻤﺎﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻡﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ »از ﺑﻴ ﺮون در‬
‫دﻳﻦ ﻧﻈﺮ آﻨﻨﺪ« و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺕﻴﻜﯽ از اﻳﻦ ﺁﻡﻮزشهﺎ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ »اﻟﻬ ﯽ« و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ از اﻳ ﻦ ﺧ ﺸﻮﻧﺖه ﺎ را ﻧ ﺸﺎن ﻡ ﯽده ﻢ ﺕ ﺎ ﻧﻤ ﺎﻳﯽ ـ هﺮچﻨ ﺪ ﮔ ﺬرا ـ از ﭘﻴ ﺮوان‬
‫ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻡﺜﻼ »آﻠﺐ ﺁﺳﺘﺎن ﻋﻠﯽ ـ ﻋﺒﺎس« دادﻩ ﺑﺎﺷﻢ!‬
‫»ﺷ ﺎﻩ ﻋﺒ ﺎس آﺒﻴ ﺮ در ژوﺉﻴ ﻪﯼ ‪ ١٥٩٩‬ﻡ ﻴﻼدﯼ هﻴﺌﺘ ﯽ ﺑ ﻪ روﺳ ﻴﻪ‪ ،‬ﺁﻟﻤ ﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‪ ،‬اﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎ‪،‬‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و اﺳﻜﺎﺕﻠﻨﺪ و ﺑ ﻪ ﻧ ﺰد ﭘ ﺎپ رم و ﺑﻠﻨ ﺪﭘﺎﻳﮕﺎن وﻧﻴ ﺰ اﻋ ﺰام آ ﺮد‪ .‬اﻋ ﻀﺎﯼ اﻳ ﻦ هﻴﺌ ﺖ ﻋﺒ ﺎرت‬
‫ﺑﻮدﻧ ﺪ از اوزون ﻋﻠ ﯽ ﺑﻴ ﻚ ]ﻃﺒ ﻖ زﻳﺮﻧ ﻮﻳﺲ ﻡﺘﺮﺟﻤ ﺎن ﺡ ﺴﻴﻦ ﻋﻠ ﯽ ﺑﻴ ﻚ[ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩﯼ اﻳ ﺮان و چﻬ ﺎر‬
‫ﻧﺠﻴﺐزادﻩﯼ اﻳﺮاﻧﯽ ﺳﻠﺤﺸﻮر… ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﺧﺪﻡﺘﮕﺰار اﻳﺮاﻧﯽ و ﺳﺮ ﺁﻧﺘﻮﻧﯽ ﺷﺮﻟﯽ ﻡﻌﺮوف… اﻡﺎ وﻗﺘ ﯽ‬
‫در ﺁورﻳﻞ ‪] ١٩٠١‬اﺷﺘﺒﺎﻩ چﺎﭘﯽ اﺳﺖ و ﺕﺎرﻳﺦ درﺳﺖ ‪ ١٦٠١‬اﺳﺖ[ ﺑﻪ رم رﺳﻴﺪﻧﺪ و دو ﻡﺎﻩ در ﺁﻧﺠ ﺎ‬
‫اﻗﺎﻡﺖ ﮔﺰﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬از ﺁنه ﺎ ﭘ ﺬﻳﺮاﻳﯽ ﺷ ﺎﻳﺎﻧﯽ ﺷ ﺪ… آ ﻪ در ﺁﻧﺠ ﺎ ﺳ ﻪ ﻧﻔ ﺮ از چﻬ ﺎر ﻧﺠﻴ ﺐزادﻩﯼ اﻳﺮاﻧ ﯽ‬
‫]ﺷﻮاﻟﻴﻪهﺎ[ ﺑﻪ دﻳﻦ آﺎﺕﻮﻟﻴﻚ ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ و ﺑﻪ دن ﻓﻴﻠﻴﭗ‪ ،‬دن دﯼ ﮔﻮ و دون ژوان اﻳﺮان ﻡﻮﺳﻮم ﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫»… دون ژوان آﻪ از آﻴﺶ اﺳﻼم روﯼ ﮔﺮداﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﺮات ﻧﻤﯽآ ﺮد ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺑﺮﮔ ﺮدد و‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ “ﻡﺮﺕﺪان” دچﺎر ﺷﻮد… در ﻋﺎﻟﻢ ﺁراﯼ ﻋﺒﺎﺳ ﯽ… ﻡ ﯽﺧ ﻮاﻧﻴﻢ‪ :‬اﻳ ﻦ ﺷ ﺨﺺ اﺧﻴ ﺮ ]دون‬
‫ژوان ﻳﺎ ﺡﺴﻴﻦ ﻋﻠﯽ ﺑﻴﻚ[ آﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺸﻢ ﺷﺎﻩ ]ﻋﺒﺎس ﺻﻔﻮﯼ[ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦ آﻪ ﻓﺮﺻ ﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺕﻮﺿﻴﺢ ﻳﺎ ﻋﺬرﺧﻮاهﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺠﻴﻊﺕﺮﻳﻦ وﺿﻌﯽ آﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬و ﺷﺎﻩ ﺑﺮاﯼ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﯽهﺎ ﺕﻮﺿﻴﺢ‬
‫داد آ ﻪ دﻟﻴ ﻞ رﻓﺘ ﺎرش ﺑ ﺎ ﺷ ﺨﺺ ﻡ ﺬآﻮر اﻳ ﻦ ﺑ ﻮدﻩ آ ﻪ وﯼ‪ ،‬ﺿ ﻤﻦ ﻡﺎﻡﻮرﻳ ﺖ ﻡﺮﺕﻜ ﺐ چﻨ ﺪﻳﻦ ﻋﻤ ﻞ‬

‫‪ ٦٣‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬چﺎپ دوم‪ ،‬چﺎﭘﺨﺎﻧﻪﯼ آﺘﻴﺒﻪ‪ ،١٣٦٤ ،‬ص‪٢٢‬‬

‫‪١٢٧‬‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖآﺎراﻧﻪ و زﺷﺖ ﺷﺪﻩ ]اﺳﺖ[؛ ﻡﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزآﺮدن ﻧﺎﻡﻪهﺎﻳﯽ آﻪ ﻡﻤﻬﻮر ﺑ ﻪ ﻡﻬ ﺮ ﺷ ﺎهﯽ ﺑ ﻮدﻩ و ﻓ ﺎش‬
‫آﺮدن ﻡ ﻀﻤﻮن ﺁنه ﺎ و ﺟﺎﻡ ﻪﯼ ﻋ ﺰا ﺑ ﺮ ﺕ ﻦ آ ﺮدن در ﺳ ﻮك ﻡﻠﻜ ﻪﯼ اﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎ و… ﺷ ﺎﻩ چﻨ ﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ‬
‫ﮔﻴﺮﯼ آﺮد‪ :‬وﻟﯽ ﻡﻬﻢﺕﺮﻳﻦ ﺧﻄﺎﻳﺶ و دﻟﻴﻞ اﺻ ﻠﯽ ﻡﺠ ﺎراﺕﺶ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ او چﻨ ﺎن ﺑ ﺎ ﻡﻼزﻡ ﺎن ﺧ ﻮد‬
‫ﺑﺪرﻓﺘﺎرﯼ آﺮدﻩ و ﺁﻧﻘﺪر ﺁنهﺎ را ﺁزرد آ ﻪ چﻨﺪﺕﺎﺷ ﺎن ﺑ ﻪ دﻳ ﻦ ﻡ ﺴﻴﺤﻴﺖ ﮔﺮوﻳ ﺪﻩ و در اروﭘ ﺎ ﻡﺎﻧ ﺪﮔﺎر‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﺕﺎ ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ از دﺳﺘﺶ ﺧﻼص ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻏﻴﺮت اﺳﻼﻡﯽ اﻗﺘﻀﺎ ﻡﯽآﺮد آ ﻪ او ﻡﺠ ﺎزات‬
‫‪٦٤‬‬
‫ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺳﺰاﯼ اﻋﻤﺎل ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ‪«.‬‬
‫ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﭘﺲ از ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻓﻌﻠﯽ اﺳﻼﻡﯽ در اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫اِﻋﻤ ﺎل چﻨ ﻴﻦ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ اﻓ ﺴﺎر ﮔ ﺴﻴﺨﺘﻪاﯼ را از ﺳ ﻮﯼ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑﻌﻴ ﺪ ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ اﻳ ﻦ‬
‫رﻓﺘﺎرهﺎﯼ ﺧﺸﻮﻧﺖﺁﻡﻴﺰ را ﻧﺎﺷﯽ از ﻋﺮﺑﻴﺖ اﻳﻦ ﺡﺎآﻤﺎن ﺕﻌﺮﻳﻒ آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺕﻔﺴﻴﺮ و اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﮕ ﺮش‬
‫ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻮع ﺧﺸﻮﻧﺖ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼهﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬ه ﺮ زﻡﻴﻨ ﻪ و ه ﺮ ﭘﻴ ﺸﺪرﺁﻡﺪﯼ ه ﻢ آ ﻪ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ زﻡﻴﻨﻪ ﺳﺎز اﻳﺠﺎد ﻧﻮﻋﯽ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﺧﻮاهﺪ ﺷ ﺪ آ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ ﭘﺎﺳ ﺦ ﻡﻨﺎﺳ ﺒﯽ ﺑ ﺮاﯼ ره ﺎﻳﯽ از ﺷ ﺮاﻳﻂ‬
‫دﺷﻮار آﻨﻮﻧﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ آﺸﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﮋوهﺸﮕﺮاﻧﯽ هﻢ هﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ اﺳ ﻼمزدﮔ ﯽهﺎﺷ ﺎن‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ رﻋﺎﻳ ﺖ اﺻ ﻞ ﺕﻘﻴ ﻪ و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﯽﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ در ﻗﺒﺎل واﻗﻌﻴﺎت ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﺡﺎآﻤﺎن ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان‬
‫را »ﺡﻤﻠ ﻪﯼ دوم اﻋ ﺮاب ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان« ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ؛ اﻳﻨ ﺎن ﺡﺘ ﺎ ﭘ ﺎ را از هﻤ ﻴﻦ ﻡﻴ ﺪان ه ﻢ ﻓﺮاﺕ ﺮ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺡﻤﻠﻪﯼ اﻋﺮاب ﺑﻪ اﻳﺮان را هﻢ در ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺑ ﯽارﺕﺒ ﺎط ﺑ ﺎ اﺳ ﻼم ﻡﻌﺮﻓ ﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ در »اﻳﻦ ﺕﺤﻘﻴﻘﺎت در واﻗ ﻊ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ اﺷ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ “ﺁﻡ ﺮ” ]اﺳ ﻼم[ ﺑ ﻪ ﻡ ﺎﻡﻮر ]اﻋ ﺮاب[‬
‫ﺕﻮﺟﻪ دارﻧﺪ و ﻧﻮﻋﯽ آﻴﻨﻪﯼ ﻧﮋادﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻋﺮاب را ﺕﺒﻠﻴﻎ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻡﺤﻘﻘﺎن ﺕﻮﺿ ﻴﺢ ﻧﻤ ﯽدهﻨ ﺪ‬
‫آﻪ آﺪام اﻳﻤﺎن ﻳﺎ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼاﯼ ﺑﻪ اﻋﺮاب ﻧﻴﺮو داد؟ و اﺳﺎﺳﺎ اﻋﺮاب ﺑﺎ اﻟﻬﺎم از چ ﻪ اﻋﺘﻘ ﺎد و اﻳﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻪ اﻳﺮان ﺡﻤﻠﻪ آﺮدﻧﺪ؟ و ﺁنهﻤﻪ ﻗﺘﻞﻋﺎمهﺎ و ﺧﺮاﺑﯽهﺎ و وﻳﺮاﻧﯽهﺎ و ﻏﻨﻴﻤﺖهﺎ و ﺑ ﺮدﻩ ﮔ ﺮﻓﺘﻦه ﺎ ﺑ ﺮ‬
‫اﺳﺎس آﺪام دﺳﺘﻮر اﻳﻤﺎﻧﯽ ﻳﺎ ﺕﻮﺻﻴﻪﯼ ﻗﺮﺁﻧﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓ ﺖ؟ از اﻳ ﻦه ﺎ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﻳ ﻦ ﻡﺤﻘﻘ ﺎن‪ ،‬وﻗ ﺎﻳﻊ‬
‫ﺧﻮﻧﻴﻦ در آﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ ]ﺧﺼﻮﺻﺎ اﻟﺠﺰاﻳﺮ[ را چﮕﻮﻧﻪ ﺕﻮﺿﻴﺢ ﻡﯽدهﻨﺪ؟ﺑﺎ ﺡﻤﻠ ﻪﯼ دوم اﻋ ﺮاب‬
‫‪٦٥‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﻚ آﺸﻮر ﻋﺮﺑﯽ؟!«‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺻﻞ ﭘﺎﯼ ﻓﺸﺮد آﻪ‪ :‬ﻡﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ چﻪ آﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎ چﻪ ﻡﻠﻴ ﺖ ﻳ ﺎ ﻗ ﻮﻡﻴﺘﯽ‬
‫از ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان اﺑ ﺰارﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻓﺮﻡ ﺎﻧﺮواﻳﯽ ﺑ ﺮ دﻳﮕ ﺮان ﺳ ﻮد ﻡ ﯽﺟﻮﻳﻨ ﺪ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕ ﺼﻮﻳﺮ‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و دﻳﮕ ﺮا ِن ﻡﻐﻠ ﻮب را از درﻳﭽ ﻪﯼ چ ﺸﻢ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ ﺑ ﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷ ﺖ؛ چ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻋﺮب ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬چﻪ ﺕﺮك‪ ،‬چﻪ ازﺑﻚ‪ ،‬چﻪ ﺕﺮآﻤﻦ‪ ،‬چﻪ ﺡﺘﺎ اﻳﺮاﻧﯽ و اﻳﺮاﻧﯽﺕﺒﺎر‪.‬‬
‫اﺳﺎﺳﺎ ﺕﻤﺎم آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان دﻳ ﻦ ﺑ ﻪ ﺡ ﺬف دﻳﮕ ﺮان ﻡ ﯽﭘﺮدازﻧ ﺪ‪ ،‬در اﻳ ﻦ ﻡﺠﻤﻮﻋ ﻪﯼ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖﺧﻴﺰ ﺟﺎﯼ ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮ ﻡﺠﻤﻮﻋﻪﯼ اﻳﻦ اﻧﻮاع ﺧ ﺸﻮﻧﺖه ﺎ ه ﻢ ﺧ ﻮ ِد دﻳ ﻦ اﺳ ﺖ و در آ ﺸﻮر‬
‫اﻳﺮان هﻢ دﻳﻦ اﺳﻼم‪ ،‬و در اﻳﻦ چﻬﺎر ﺻﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ هﻢ ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ‪ .‬ﻡ ﻦ در آﺘ ﺎب »ﭘ ﺸﺖ دروازﻩ‬
‫ك ﺷ ﻴﻌﻪﯼ ﺻ ﻔﻮﯼ را زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران‬ ‫ﺕﻬ ﺮان« ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرﺕﯽ ﺳ ﻤﺒﻮﻟﻴﻚ‪ ،‬ﺟﻨﺎﻳ ﺎت ﺷ ﺎهﺎن ﺕ ﺮ ِ‬
‫ﻡﺬهﺐ رﺳﻤﯽ و دوﻟﺘﯽ ﺕﺸﻴﻊ در اﻳﺮان ﻧﺸﺎن دادﻩام‪.‬‬
‫در راﺳﺘﺎﯼ هﻤﻴﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ زدﮔﯽ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬اﺑ ﻦ ه ﺸﺎم از دو ﺑ ﺮادر ﻳﻬ ﻮدﯼ ﻳ ﺎد ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫هﺮ دو ﻳﻜﯽ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ٦٤‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ادﺑﻴﺎت اﻳﺮان‪ ،‬ادوارد‪ ،‬ﺟﯽ‪ ،‬ﺑﺮاون‪ ،‬از ﺻﻔﻮﻳﻪ ﺕﺎ ﻋ ﺼﺮ ﺡﺎﺿ ﺮ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ دآﺘ ﺮ ﺑﻬ ﺮام ﻡﻘ ﺪادﯼ‪ ،‬چ ﺎپ اول‪،‬‬
‫ﮔﻠﺸﻦ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻡﺮوارﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٦٩‬ﺻﺺ ‪ ١٨‬ﺕﺎ ‪٢٠‬‬
‫‪ ٦٥‬ـ ﮔﻔﺖوﮔﻮهﺎ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬چﺎپ اول ‪ ،١٩٩٨‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٤٨‬ﺕﺎ ‪٤٩‬‬
‫‪١٢٨‬‬
‫»ﺳ ﺒﺐ اﺳ ﻼم وﯼ ]ﺑ ﺮادر اول آ ﻪ ﻡﺤﻴ ﺼﻪ ﻧ ﺎم داﺷ ﺖ[ ﺁن ﺑ ﻮد آ ﻪ چ ﻮن ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠﻴ ﻪ اﻟ ﺴﻼم‬
‫]ﻡﺤﻤﺪ[ آﻌﺐ اﺷﺮف را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺁورد ]ﺑﻔﺮﻡﻮد ﺕﺎ هﺮ آﺠﺎ ﺟﻬﻮدﯼ ﻳﺎﺑﻨﺪ او را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺁورﻧﺪ[ و ﺑﻌ ﺪ از‬
‫ﺁن ﺻﺤﺎﺑﻪ ]روﯼ[ در ﻧﻬﺎدﻧﺪ ]و[ هﺮ آﺠﺎ ﺟﻬﻮدﯼ ﻡﯽدﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻡﯽآﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫»و در ﻡﻴ ﺎن ﻳﻬ ﻮد ﻡ ﺮدﯼ ﺑ ﻮد ﻡﺤﺘ ﺸﻢ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و او را ﻳ ﺪ ﻡﻨ ﺖ ﺑ ﺮ هﻤ ﻪﯼ ﻳﻬ ﻮد ﺑ ﻮد؛‬
‫ﻋﻠﯽاﻟﺨﺼﻮص ﺑﺪﻳﻦ دو ﺑﺮادر ﻡﺤﻴﺼﻪ و ﺡﻮﻳﺼﻪ آﻪ اﻳﺸﺎن هﻢ از ﻗﻮم ﻳﻬﻮد ﺑﻮدﻧ ﺪ… اﺕﻔ ﺎق اﻓﺘ ﺎد و‬
‫ﻖ ﺑﻮد و ﺑﺮادر وﯼ اﺡﺴﺎن ﺑﺴﻴﺎر آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد و ﺑ ﺪان ﻡﻨ ﺖ‬ ‫ﻡﺤﻴﺼﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁن ﺑﺎزرﮔﺎن اﻓﺘﺎد آﻪ در ﺡ ِ‬
‫آﻪ ﺑﺮ وﯼ داﺷﺖ هﻴﭻ اﺑﻘﺎ ﻧﻜﺮد و هﻢ در ﺡﺎل وﯼ را ﺑﻜﺸﺖ‪ .‬و ﺑﺮادرش ﺡﻮﻳﺼﻪ او را ﺑﺪﻳﺪ آﻪ اﻳ ﻦ‬
‫چﻨﻴﻦ ﺡﺮآﺖ ﺑﻜﺮد‪ ،‬دﺷﻨﺎم ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪاد و ﺳﺨﻦهﺎﯼ ﺳﺨﺖ ﺑ ﻪ وﯼ ﮔﻔ ﺖ‪ .‬و ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ ﭘﻮﺳ ﺖ و ﮔﻮﺷ ﺖ‬
‫ﺕﻮ آﻪ ﺑﺮ اﻧﺪام رﺳﺘﻪ اﺳﺖ از ﻧﻌﻤﺖ وﯼ ﺑﻮد و ﺷﺮم ﻧﺪاﺷﺘﯽ آﻪ وﯼ را هﻤﯽ آ ﺸﺘﯽ؟ ﻡﺤﻴ ﺼﻪ ﮔﻔ ﺖ‪:‬‬
‫ﺁن آ ﺲ آ ﻪ ﻡ ﺮا ﻓﺮﻡ ﻮد آ ﻪ وﯼ را ﺑﻜ ﺸﻢ اﮔ ﺮ ﻓﺮﻡﺎﻳ ﺪ آ ﻪ ﺕ ﻮ را ﺑﻜ ﺸﻢ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﺕ ﺎﺧﻴﺮ ﻧﻜ ﻨﻢ و اﮔ ﺮ چ ﻪ‬
‫‪٦٦‬‬
‫ﺑﺮادر ﻡﻨﯽ!«‬
‫ﺕﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﺕ ِﻞ وﻟﯽ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮﻳﺶ ]ﻡﺤﻴﺼﻪ[ ﻳﻬﻮدﯼاﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬چﻨﻴﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪاﯼ از اﺳﻨﺎد ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻧﺸﺎن ﻡﯽدهﺪ آﻪ‪ :‬ﻡﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ چ ﻪ »ﻡ ﺴﺘﺎﻧﯽ« اﻳ ﻦ‬
‫ﺕﻴﻎ زﻧﮕﯽ را در دﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕﻴ ِﻎ ﺕﻴ ِﺰ ﺑﺮاﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﺮ ﺕ ﺮك و ﺕﺎﺕ ﺎر و ﺕ ﺮآﻤﻦ و ازﺑ ﻚ و‬
‫اﻳﺮاﻧ ﯽ و ﻋﺮﺑ ﯽ آ ﻪ ﺁن را در دﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﺘ ﺎﻳﺞ آ ﻢ و ﺑ ﻴﺶ ﻳﻜ ﺴﺎﻧﯽ در ﺡ ﺬف و ﻧﻔ ﯽ‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻡﯽرﺳﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﻧﻔﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ دﻳﻨﻤ ﺪاران ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان‪ ،‬چ ﺎرﻩﯼ آ ﺎر‬
‫ﺖ دﻳﻨﻤ ﺪاران ﺡ ﺎآﻢ‬ ‫ﺁوﻳﺨﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﺮاﻧﻴﺖ هﻴﺴﺘﺮﻳﻚ و ﻳﺎ اﻓﺮاطﮔﺮاﻳﯽ در ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴ ﺴﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻋﺮﺑﻴ ٍ‬
‫ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ وﺡ ﺸﯽﮔ ﺮﯼ و وﺡ ﺸﯽ ﺻ ﻔﺘﯽاﯼ واداﺷ ﺘﻪ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ ﺧ ﻮد اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ و‬
‫ﻡﺬهﺐ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ را ﺕﺌﻮرﻳﺰﻩ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺁن را زﻳﺮ ﭘﻮﺷﺶ وﺡﯽ اﻟﻬﯽ‪ ،‬ﺟﺎﻡﻪﯼ ﺕﻘﺪس ﻡﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻋﺮﺑﻴﺖ اﻳﻦ ﺡﻜﺎم هﻢ ﻡﺎ را از اﺻﻞ و اﺳﺎس و از ﭘﺪﻳﺪﻩاﯼ آﻪ چﻨﻴﻦ ﺕﻔﻜﺮ و رﻓﺘﺎر‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖﮔﺮاﻳﺎﻧﻪاﯼ را ﻧﺎﺷ ﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎز ﻡ ﯽدارد و ﺕ ﻢ اﺻ ﻠﯽ و دﺷ ﻤﻦ اﺳﺎﺳ ﯽ از چ ﺸﻢ و ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻡﯽاﻓﺘﺪ و ﻡﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ دﻻﻳ ﻞ اﺻ ﻠﯽ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﻡﮕ ﺴﯽ‪ ،‬ﭘﻴﺮاﻡ ﻮن‬
‫ﺖ اﻳ ﻦ »ﺷ ﻴﺮﻳﻨﯽ« زهﺮﺁﻟ ﻮ ِد‬ ‫ﻇﺮف ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ دور ﻡﯽزﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺑ ﺪون ﺁﻧﻜ ﻪ ﺑﺘ ﻮاﻧﻴﻢ دﻻﻳ ﻞ واﻗﻌ ﯽ ﻡ ﺴﻤﻮﻡﻴ ٍ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ اﺷﺎرﻩ آﻨﻢ آﻪ‪ :‬اﻋﺮاب ـ ﻗﺒﻞ از ﻇﻬﻮر اﺳﻼم و ﺑ ﺪون دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم ـ اﻗ ﻮام ﭘﺮاآﻨ ﺪﻩﯼ‬
‫ﻡﻔﻠ ﻮآﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﭘﻬﻨ ﻪﯼ ﮔ ﺮم و ﮔﺮﺳ ﻨﻪﯼ ﺳﺮزﻡﻴﻨ ﺸﺎن‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ ﺳ ﺮزﻡﻴﻦ ﺡﺎﺻ ﻞﺧﻴ ﺰ »ﻳﻤ ﻦ«‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘ ﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺨ ﺶ آ ﻮچﻜﯽ از اﻡﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ ﭘ ﺮ وﺳ ﻌﺖ و ﺷ ﻮآﺖ ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻴﺎن را ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻡ ﯽداد‪ .‬در‬
‫ﻧﻬﺎﻳ ﺖ و ﺑ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ وﺿ ﻌﻴﺖ اﻋ ﺮاب ـ ﻗﺒ ﻞ از اﺳ ﻼم و ﺑﻌ ﺪ از ﺁن ـ ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻤ ﻊﺑﻨ ﺪﯼ‬
‫ﺕﺎﺳﻒﺑﺎر رﺳﻴﺪ آﻪ اﻳﻦ ﺕﻨﻬﺎ دﻳﻦ ﺧﺸﻦ اﺳﻼم اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻡ ﺮدم ﺑ ﺪﺑﺨﺖ را آ ﻪ ﺡﺘ ﺎ از ﻓ ﺮاهﻢ ﺁوردن‬
‫رزق روزاﻧ ﻪﺷ ﺎن ه ﻢ ﻋ ﺎﺟﺰ ﺑﻮدﻧ ﺪ و هﻤﻴ ﺸﻪ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﻟﻘﻤ ﻪ ﻧ ﺎ ِن ﺳ ﻴﺎهﯽ ﺑ ﺎ هﻤ ﺴﺎﻳﻪ و هﻤﻮﻃﻨ ﺸﺎن‬
‫ﻡﯽﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ چﻨﺎن ﺳﺒﻌﻴﺘﯽ آﺸﺎﻧﺪ آﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ از ﻳ ﺎدﺁورﯼ ﺁن ﺷ ﺮم دارد‪ .‬آﻤ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ هﻤ ﻴﻦ اﺳ ﻼم‬
‫زﻳﺮ ﺑﻴﺮق ﺕﺮكهﺎ ـ چﻪ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽهﺎ و چ ﻪ ﺻ ﻔﻮﯼه ﺎ و چ ﻪ ﻗﺎﺟﺎره ﺎ ـ دﺳ ﺖآﻤ ﯽ از اﻋ ﺮاب ﻗ ﺮﺁن ﺑ ﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻗﺮﺁن ﺑﻪ دﺳﺘﯽ ﻧﻈﻴ ِﺮ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎ ِن ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻓﻌﻠﯽ اﺳ ﻼﻡﯽ در‬
‫ﺖ ﺑﺎزﯼ در آﺸﺘﺎر ﻡﻠﺖ ﻡﺎ داﺷ ﺘﻪ و دارﻧ ﺪ‪ ،‬و‬ ‫اﻳﺮان ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺕﻜﺎ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ چﻨﻴﻦ دﺳ ٍ‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﻠﺤﻪﯼ اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ ـ ﺑ ﺪون ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ از ه ﺮ ﻧ ﻮع‬
‫ﻡﺤﺎآﻤ ﻪاﯼ ـ ﺷ ﺎد و ﺷ ﻨﮕﻮل و ﻡﻨﮕ ﻮل‪ ،‬ﻡ ﺮدم را ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﻓﻼآﺘ ﯽ دچ ﺎر آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﺎ زن و‬

‫‪ ٦٦‬ـ ﺳﻴﺮﻩﯼ اﺑﻦ هﺸﺎم‪ ،‬ﻧﺼﻒ دوم‪ ،‬ﺻﺺ‪ ٦٤٣‬ﺕﺎ ‪٦٤٤‬‬

‫‪١٢٩‬‬
‫ﺑﭽﻪﺷﺎن ﺑﻪ ﭘﻴﻚﻧﻴﻚ ﺑﺮوﻧ ﺪ و ﺧﻮﺷ ﺤﺎل ﺑﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ در راﻩ اﻧﺠ ﺎم وﻇ ﺎﻳﻒ و ﺕﻜ ﺎﻟﻴﻒ ﻡ ﺬهﺒﯽﺷ ﺎن ﺟﻬ ﺎد‬
‫آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﺮﺕﻴﺐ ﺑﻬﺸﺖ ﻋﺪن را ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن ـ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم دﺧﺘ ﺮان دﺳ ﺖ ﻧﺨ ﻮردﻩﯼ زﻳﺒ ﺎ و ﭘ ﺴﺮ‬
‫ﺑﭽﻪهﺎﯼ ﺕﺮﮔﻞ و ورﮔﻠﺶ ـ ﺑﻴﻤﻪ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺕﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬دﻳﻦ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و در اﻳ ﻦ ﺳ ﻮﯼ ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﺖ دﻳ ﻦ را از‬ ‫دﻳﻦ اﺳﻼم در ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﺖ آﻪ چﻨﻴﻦ ﻓﺠﺎﻳﻌﯽ را ﻡﯽﺁﻓﺮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ دﺳ ٍ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ آﻮﺕﺎﻩ آﺮد و ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﭘﺎﻳﯽ ﻳﻚ دوﻟ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و ﻋﺮﻓ ﯽ و ﻡﻠ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻡﺒ ﺎرزات ﺿ ﺪ‬
‫ﻋﺮﺑﻴﺴﻢ ﺕﺨﻔﻴﻒ و ﺕﻘﻠﻴﻞ ﻧﺪاد!‬
‫»ﺁﻳﺖاﷲ ﻡﺤﻤﺪﯼ ﮔﻴﻼﻧﯽ ]اﻳﺮاﻧﯽ و اهﻞ ﺷ ﻤﺎل اﻳ ﺮان[ رﺉ ﻴﺲ دﻳ ﻮان ﻋ ﺎﻟﯽ آ ﺸﻮر‪ ،‬در ﮔﻔ ﺖ‬
‫وﮔﻮﻳﯽ ﺑﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕ ﺎران اﻋ ﻼم آ ﺮد آ ﻪ اﺟ ﺎزﻩﯼ اﺟ ﺮاﯼ اﺡﻜ ﺎم ]ﺡ ﺪ و ﺕﻌﺰﻳ ﺮ و اﻋ ﺪام و ﺳﻨﮕ ﺴﺎر در‬
‫ﻡﻼء ﻋﺎم[ از ﺳﻮﯼ رهﺒﺮﯼ ﺑﻪ ﻗﻮﻩﯼ ﻗﻀﺎﺉﻴﻪ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»وﯼ در ﭘﺎﺳ ﺦ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮال ﺧﺒﺮﻧﮕ ﺎر “ﻧ ﻮروز” ﻡﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦآ ﻪ چ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ ﺑ ﺮ ﺿ ﻮاﺑﻂ و‬
‫ﻡﻘﺮرات اﺟﺮاﯼ ﺡﺪ ﻧﻈﺎرت ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻡﺎ ﺡﺪ ﻡﯽزﻧﻴﻢ ]ﺕ ﺎ[ از ﭘﻮﺳ ﺖ ﺑﮕ ﺬرد‪ ،‬ﮔﻮﺷ ﺖ ﺕ ﻦ را ﻟ ﻪ‬
‫آﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ اﺳﺘﺨﻮان را ﺷﻜﺴﺖ ﻡﻨﻌﯽ ﻧﻴﺴﺖ و ﺡﺘﺎ اﮔﺮ ]ﻡ ﺘﻬﻢ[ زﻳ ﺮ ﺿ ﺮﺑﻪه ﺎ ﺑﻤﻴ ﺮد‪ ،‬دﻳ ﻪ ﭘﺮداﺧ ﺖ‬
‫‪٦٧‬‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد؛ اﻡﺎ ﺕﻌﺪاد ﺷﻼقهﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺡﺪ ﺡﻜﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺕﻤﺎم اﻳﻦ اﺳﻨﺎد ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﺡﻤﻠ ﻪﯼ اﻋ ﺮاب ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ و ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد ﺑ ﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ ﻡﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﺧﺸﻮﻧﺖ اﺳﺖ آﻪ چﻨﻴﻦ اﺑﻌﺎد هﺮاس اﻧﮕﻴﺰﯼ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﺷﻚ ﻧﻴﺴﺖ آ ﻪ در هﺠ ﻮم ﺕﺎزﻳ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از آﺘ ﺎبه ﺎ و آﺘ ﺎبﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ اﻳ ﺮان دﺳ ﺘﺨﻮش‬
‫ﺁﺳﻴﺐ و ﻓﻨﺎ ﮔﺸﺖ… از هﻤﻪﯼ ﻗﺮاﺉﻦ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ در ﺡﻤﻠﻪﯼ اﻋﺮاب‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از آﺘﺎبهﺎﯼ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن‬
‫از ﻡﻴﺎن رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ وﻗﺘﯽ ﺳﻌﺪﺑﻦ اﺑﯽ وﻗﺎص ﺑﺮ ﻡﺪاﺉﻦ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬درﺁﻧﺠﺎ آﺘ ﺎبه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫دﻳﺪ‪ .‬ﻧﺎﻡﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﺮﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﻧﻮﺷﺖ و در ﺑﺎب اﻳﻦ آﺘﺎبهﺎ دﺳﺘﻮرﯼ ﺧﻮاﺳ ﺖ‪ .‬ﻋﻤ ﺮ در ﭘﺎﺳ ﺦ ﻧﻮﺷ ﺖ‬
‫آﻪ‪ :‬ﺁنهﻤﻪ را در ﺁب اﻓﻜﻦ آﻪ اﮔﺮ ﺁﻧﭽﻪ در اﻳﻦآﺘﺎبهﺎ هﺴﺖ‪ ،‬ﺳﺒﺐ راهﻨﻤ ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻡﺎ ﻗﺮﺁن را ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ اﺳﺖ آﻪ از ﺁنهﺎ راﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﺕﺮ اﺳﺖ و اﮔﺮ در ﺁن آﺘﺎبهﺎ ﺟﺰ ﮔﻤﺮاه ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﻡ ﺎ را از ﺷ ﺮ ﺁنه ﺎ در اﻡ ﺎن داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬از اﻳ ﻦ ﺳ ﺒﺐ ﺁنهﻤ ﻪ آﺘ ﺎبه ﺎ را در ﺁب ﻳ ﺎ ﺁﺕ ﺶ‬
‫اﻓﻜﻨﺪﻧﺪ… از وﻗﺘﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ دﺳﺖ ﺕﺎزﻳ ﺎن اﻓﺘ ﺎد‪ ،‬زﺑ ﺎن اﻳ ﺮان ﻧﻴ ﺰ زﺑ ﻮ ِن ﺕﺎزﻳ ﺎن ﮔ ﺸﺖ؛ در‬
‫ﺡﺎﻟﯽ آﻪ زﺑﺎن ﺕﺎزﯼ زﺑ ﺎن دﻳ ﻦ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﭘﻬﻠ ﻮﯼ و درﯼ و ﺳ ﻐﺪﯼ و ﺧ ﻮارزﻡﯽ ﺟ ﺰ در ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﻋﺎﻡﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﻮد آﻪ زﺑﺎن اﻳﺮان در ﺁن دورﻩهﺎﯼ ﺳﻜﻮت و ﺑﻴﻨﻮاﻳﯽ ﺕﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪﯼ‬
‫زﺑﺎن ﺕﺎزﯼ درﺁﻡﺪ و ﺑﺪان ﺁﻡﻴﺨﺘﻪ ﮔﺸﺖ و ﻋﻠ ﯽاﻟﺨ ﺼﻮص اﻧ ﺪك اﻧ ﺪك ﻟﻐ ﺖه ﺎﻳﯽ از ﻡﻘﻮﻟ ﻪﯼ دﻳﻨ ﯽ و‬
‫‪٦٨‬‬
‫ادارﯼ در ﻓﺎرﺳﯽ وارد ﮔﺸﺖ‪«.‬‬
‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ در ﻳﻚ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪﯼ از اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﻡﺘ ﻮن اﺻ ﻴﻞ و اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ اﺳ ﻨﺎد ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ـ آ ﻪ اﺕﻔﺎﻗ ﺎ‬
‫ﻡﻮرد اﺳﺘﻨﺎد ﺧﻮد ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼم و ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻴﺰ هﺴﺖ ـ ﻡﯽﺕﻮان ﮔﻔﺖ آﻪ در ﻗ ﺮن هﻔ ﺘﻢ ﻡ ﻴﻼدﯼ‪ ،‬اﻳ ﺮان‬
‫آ ﺸﻮر ﭘﻬﻨ ﺎورﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺻ ﺤﺮاﯼ ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑﺨ ﺶ آﻮچ ﻚ و ﺑ ﯽاهﻤﻴﺘ ﯽ از اﻳ ﻦ ﮔ ﺴﺘﺮﻩﯼ‬
‫اﻡﭙﺮاﻃﻮرﯼ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽداد‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻋﺮاب و ﺑﻌﺪ از اﻳﺸﺎن هﻢ اﻗﻮام وﺡﺸﯽ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﻃﻤ ﻊ ﺙ ﺮوت‬
‫و ﺑ ﺮاﯼ چﭙ ﺎول آ ﺸﻮر اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮔ ﺴﺘﺮﻩﯼ ﭘﻬﻨ ﺎور ﺡﻤﻠ ﻪه ﺎ آﺮدﻧ ﺪ و چﻨ ﺪ ﺻ ﺒﺎﺡﯽ اﻳ ﻦ ﺧ ﺎك‬
‫دلاﻧﮕﻴﺰ را ﺑﻪ ﺕﻮﺑﺮﻩ آﺸﻴﺪﻧﺪ؛ اﻡﺎ چﻨﺪ ﺻﺒﺎﺡﯽ ﻧﮕﺬﺷ ﺖ آ ﻪ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻡ ﺪارا و »ﺕﺤﻤ ﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن«‬
‫اﻳﺮاﻧ ﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﻗ ﻮام ﻡﻬ ﺎﺟﻢ را در دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﮔﻮارﺷ ﯽ ﺧ ﻮد ﺕﺤﻠﻴ ﻞ ﺑ ﺮد و ﺑ ﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ از دﻩه ﺎ ﻗﻮﻡﻴ ﺖ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻳﺮاﻧﯽ اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮﻩﯼ ﭘﻬﻨﺎور ﺑﺪل ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ اﻡﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻡﻮش ﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ هﻴﭻآﺪا ِم‬
‫اﻳﻦ اﻗﻮام وﺡﺸﯽ اﻳﻦ ﺟﺴﺎرت را ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ آﻪ اﻳﻦ ﻡﻠﺖ ﭘﺮﻏﺮور و ﺑﺎ ﻓﺮهﻨ ﮓ را از ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ ﭘ ﺎﺉﻴﻦﺕ ﺮ‬

‫‪ ٦٧‬ـ ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ اﻳﺮان اﻡﺮوز‪ ٣١ ،‬اوت ‪٢٠٠١‬‬

‫‪ ٦٨‬ـ دو ﻗﺮن ﺳﻜﻮت و ﻡﺒﺎرزﻩ‪ ،‬دآﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ زرﻳﻦآﻮب‪ ،‬ﻡﺠﻠﻪﯼ ﻡﻬﺮﮔﺎن‪ ،‬ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬

‫‪١٣٠‬‬
‫ﻗﺮار دهﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦآﻪ ﺷﻜﻤﺸﺎن ﺳﻴﺮ ﻡﯽﺷﺪ ﻳﺎ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﻗﻌﺮ ﺻﺤﺮاهﺎﺷﺎن ﺑﺎز ﻡﯽﮔﺸﺘﻨﺪ ﻳﺎ در ﺕﻤﺪن و‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ دﻟﭙﺬﻳﺮ اﻳﺮان ـ اﻳﻦ ﻡﻬﺪ ﺕﻤﺪن ﺟﻬﺎن در ﻗ ﺮن هﻔ ﺘﻢ ـ ﺡ ﻞ ﻡ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ و ﺑ ﻪ ﻗ ﻮﻡﯽ دﻳﮕ ﺮ از اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﻠﺖ چﻨﺪﺕﻮﯼ چﻨﺪﭘﻬﻠﻮﯼ چﻨﺪ ﻧﮋاد و ﻡﺘﻤﺪن ﺕﻐﻴﻴﺮ ﻡﯽﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻡﺎ اﻋﺮاب ﻡﺴﻠﻤﺎن را داﺳﺘﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﻡﯽﺑﻮد‪ .‬اﻳﺸﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺁﻡﻮزشهﺎﯼ وﻳﮋﻩﯼ ﺕﺌﻮرﻳﻜﯽاﯼ‬
‫آﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻗ ﻮم ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪﻩﯼ ﺧ ﺪا ﻡ ﯽﺷ ﻤﺮدﻧﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎر ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺳ ﺎزﯼ ﻡﻠ ﻞ دﻳﮕ ﺮ را ـ ﺑ ﻪ ه ﺮ‬
‫ﺑﻬﺎﻳﯽ ـ ﺑﺮ دوش اﻳﺸﺎن ﻧﻬﺎدﻩاﻧﺪ‪ .‬اﺟﺎزﻩﯼ چﭙﺎول ﺙﺮوت و ﺷ ﻮآﺖ و ﻏ ﺮو ِر ﺳ ﺮزﻡﻴﻦه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ‬
‫هﺪﻳﻪﯼ ﺧﺎص ﺧﺪاوﻧﺪ در ازاﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪن اﻳﻦ اﻋﺮاب اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ چﻨﻴﻦ دﻳ ﺪﮔﺎهﯽ آ ﻪ ﻧ ﺺ ﺻ ﺮﻳﺢ‬
‫ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻮم ذﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺪﺑﺨﺖ و ﮔﺮﺳﻨﻪ را چﻨﺎن ﻗﺪرت و ﻗﺴﺎوﺕﯽ ﺑﺨﺸﻴﺪ آ ﻪ در ﺳ ﺎﻳﻪﯼ ﺁن‬
‫ﺕﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ چﻨﺪ ﻗﺮن ﺕﺎرﻳﺦ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ ﺡﺘﺎ ﺕﺎ ﻡﻴﺎﻧﻪﯼ اروﭘﺎ را ﺑﻪ ﺧ ﻮن ﺁﻏ ﺸﺘﻪ آﻨﻨ ﺪ و ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎ را‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻮﯼ ﻋ ﺎﻟﻢ ﺑ ﺮ ﻟﺒ ﻪﯼ ﺕﻴ ﺰ ﺷﻤ ﺸﻴﺮهﺎﺷﺎن ﺑ ﻪ آ ﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ ﺑ ﺪل ﺳ ﺎزﻧﺪ‪ .‬در ﺕﻜﺎﻡ ﻞ اﻳ ﻦ ﻧﮕ ﺮش از‬
‫زﻡﺎن ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻓﺎﺕﺢ اﻳﺮان‪ ،‬اﺳﻼم ﺑﻪ ﺑﺮﺕﺮﯼ ﻧﮋادﯼاﯼ ﺑﺴﻴﺎر وﺡﺸﻴﺎﻧﻪاﯼ ﻧﻴﺰ ﺁﻟﻮدﻩ ﺷﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ‬
‫ﻚ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬ ‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺮاﯼ رهﺎ ﺷﺪن از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺕﺤﻘﻴﺮهﺎ و چﭙﺎوله ﺎﯼ ﻡ ﺴﺘﻤﺮ و ﻡ ﺪاوم و ﺕﺌﻮرﻳ ٍ‬
‫ﺟﻨﮓهﺎﻳﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻡﺴﺘﻤﺮ و ﻡﺪاوم ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ هﺮ آﺴﯽ آﻪ ﻧﺸﺎﻧﯽ از ﻋﺮﺑﻴﺖ و اﺳ ﻼﻡﻴﺖ داﺷ ﺖ‪،‬‬
‫آﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ اﻳﻦهﻤﻪ ﺳﻨﺪ ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻤ ﻊﺑﻨ ﺪﯼ ﻧﻬ ﺎﻳﯽ رﺳ ﻴﺪ آ ﻪ دﻳ ﻦ ﻳ ﻚ‬
‫ﻡﻘﻮﻟﻪﯼ ﻓﺮدﯼ اﺳﺖ و ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﺕﺒﺒﻴﻦ راﺑﻄﻪﯼ اﻧﺴﺎ ِن ﻡﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎ ﺧﺪاﯼ او ﺑﻪ آﺎر ﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ و ﻧ ﻪ دﺧﺎﻟ ﺖ‬
‫در ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ و ادﺑﻴﺎت ﻡﺮدم؛ چ ﺮا آ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻤ ﺎم‬
‫دﺳﺖ اﻧﺪازﯼهﺎﯼ دﻳﻦ ﺑﺮ ﺡﻜﻮﻡﺖ ـ در زﻡﻴﻨﻪهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑ ﻪ ﺁن ﻡﺮﺑ ﻮط ﻧﻴ ﺴﺖ ـ ﺑﺎزﺕ ﺎﺑﯽ ﺟ ﺰ آ ﺸﺘﺎر و‬
‫ﻧﻔﯽ و ﺡﺬف ﻡﺮدﻡﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ارﻡﻐﺎن هﺮ ﺡﻜﻮﻡﺖ دﻳﻨﯽ هﻢ ـ ﺡﺘﺎ ﺑﺮاﯼ اﻡﺖ هﻤ ﺎن ﻡ ﺬهﺐ ـ در‬
‫ﻧﻬﺎﻳ ﺖ‪ ،‬ﻓﻘ ﺮ اﺳ ﺖ و ﻓ ﺴﺎد و ﻓﺤ ﺸﺎ و دزدﯼ و چﭙ ﺎول و آ ﺸﺘﺎر و ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺳ ﻮزﯼ و ﺡ ﺬف‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن… هﻴﭻ دﻳﻨﯽ در ﺡﻜﻮﻡﺖ هﻢ در اﻳﻦ ﻡﻴﺎﻧﻪ اﺳ ﺘﺜﻨﺎء ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاﯼ اﺙﺒﺎت اﻳﻦ ادﻋﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ه ﻢ ـ در ﺕﻤ ﺎم دورانه ﺎ و در ﺕﻤ ﺎم آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻡﻔﺘﻮﺡ ﻪ ـ‬
‫ﺑﺪﺕﺮﻳﻦ و ﻧﻨﮕﻴﻦﺕﺮﻳﻦ آﺎرﻧﺎﻡﻪهﺎ را دارد‪ ،‬و ﺕﻤﺎم ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺑ ﻪ ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ و ﻋﻠﻤ ﺎﯼ‬
‫ﺳﺮچ ﺸﻤﻪاﯼ ه ﻢ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻳ ﻚ ﻓﺮﻳ ﺐ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺪاوم ﺑﺨ ﺸﻴﺪن ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ و هﻤﻴﻦ چﭙﺎولهﺎ و ﻏﺎرتهﺎﺳﺖ؛ ﺑﺎ اﺟﺎزﻩﯼ اﷲ و ﻡﺤﻤﺪ و ﻋﻠﯽ و دﻳﮕﺮان…‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺮهﻪﯼ ﻡﺸﺨﺺ و ﺡﺴﺎس ﺕﺎرﻳﺨﯽ هﻢ‪ ،‬هﺮ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻡﺘﻌﻬ ﺪ و ﻡ ﺴﺌﻮﻟﯽ ﻧﺎچ ﺎر اﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺮاﯼ رهﺎﻳﯽ اﺳﺎﺳﯽ از زﻳﺮ ﻳﻮغ اﻳﻦ ﻧﻮع اﺳﺘﺒﺪاد دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺧﻮ ِد دﻳﻦ را ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺑﻜﺸﺪ و از هﻴﭻ ﺕﻜﻔﻴﺮ و‬
‫ﺕﻔﺴﻴﻘﯽ هﻢ ﻧﻬﺮاﺳﺪ؛ چﺮا آﻪ ﭘﺎﯼ ﮔﺰاردن در اﻳﻦ ﭘﻬﻨﻪهﺎ آﻪ ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﻞ ﻡ ﺮدم و ﺕ ﻼش ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن‬
‫دﻳﻨﯽ‪/‬ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ ﮔ ﺮﻩ ﺧ ﻮردﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋ ﺸﻖ ره ﺎﻳﯽ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ از ﺳ ﻴﻄﺮﻩﯼ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‬
‫دﻳﻨﯽ ﻡﻴﺴﺮ اﺳﺖ و ﻻﻏﻴﺮ! ﺑﻪ ﻗﻮل ﺁن ﻓﺮزاﻧﻪﯼ ﻋﺰﻳﺰ‪» :‬ﺕﻤﺎم ﺡﻘﺎﻳﻖ اﻧﻜﺎر ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ در اﺑﺘ ﺪاﯼ ﻡﻄ ﺮح‬
‫ﺷﺪﻧﺸﺎن آﻔﺮ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ!«‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺕﺎآﻴﺪ ﺑﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ اﻳﻦ دﻳﻦ و اﻳﻦ ﻡﺬهﺐ‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﯼ در دﺳ ﺖ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫اﺳﺎﺳ ﺎ ﺕﻮﺳ ﻂ ﻡﻮﻡﻨ ﺎن و ﻡﻌﺘﻘ ﺪﻳﻦ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﻠﻚ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺑ ﺴﻴﺎر آﻮﺷ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖهﺎﯼ اﻋﻤﺎل ﺷﺪﻩ در ﺻﺪر اﺳﻼم ـ ﺑﺨﺼﻮص دوران ﻡﺤﻤﺪ و ﻋﻠﯽ ـ را ﺕﺌﻮرﻳﺰﻩ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺁنه ﺎ‬
‫را وﺡﯽ ﻡﻨﺰل ﺑﺸﻤﺎر ﺁورﻧﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ رﻓﺘ ﺎر ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﻓﻌﻠ ﯽ اﺳ ﻼم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ در‬
‫اﻳﺮان هﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺟﺎﻟﺒﯽ ]![ ﻡﻄﺮح آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺧﻮﺷ ﺤﺎل ﺑ ﻮد آ ﻪ دﻧﻴ ﺎ ﻋ ﻮض ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ارﺕﺒﺎﻃﺎت و ﺁﮔﺎهﯽهﺎﺳﺖ آﻪ ﺡﺮف ﺁﺧﺮ را ﻡﯽزﻧﺪ؛ هﺮ چﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫اﺳﻼمﮔﺮاﻳﺎن و هﻤﺪﺳﺘﺎن ﺑﺎﺻﻄﻼح م‪.‬ل ﺁنهﺎ‪ ،‬در ادﺑﻴﺎت ﻡﺮگ ﭘﺮﺳﺘﯽ دوران اﺳﻼم اوﻟﻴﻪ و ادﺑﻴﺎت‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ چﻨﺪ دهﻪ ﭘﻴﺶ ﺷﻮروﯼ ﻡﺮﺡﻮم درﺟﺎ زدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ!!‬

‫‪١٣١‬‬
 ‫اﻧﺪر ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻋﻠﻢ آﻼم!‬
‫ﻳﻜﯽ از ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﺕﺌﻮرﻳﺰﻩ آﺮد ِن اﺳﻼم ]ﻳﺎ ﺕﺸﻴﻊ[ در اﻳﺮان‪» ،‬ﻋﻠﻢ آ ﻼم« را »اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ه ﺮ‬
‫وﺳﻴﻠﻪاﯼ ﺑﺮاﯼ اﺙﺒﺎت ﺡﻘﺎﻧﻴ ﺖ ﺷ ﺮﻳﻌﺖ« ﺕﻌﺮﻳ ﻒ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺕﺒﻴ ﻴﻦ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﺨﺼ ﺼﯽ آ ﺮدن‬
‫»ﻋﻠﻢ آﻼم« هﻢ ﺕ ﺎ ﺁﻧﺠ ﺎ ﭘ ﻴﺶ رﻓﺘ ﻪ آ ﻪ اﻳ ﻦ »ﻋﻠ ﻢ« را ﺑ ﻪ دو ﺑﺨ ﺶ ﻗ ﺪﻳﻢ و ﺟﺪﻳ ﺪ دﺳ ﺘﻪﺑﻨ ﺪﯼ آ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ اﺙﺒ ﺎت ﺡﻘﺎﻧﻴ ﺖ ﺷ ﺮﻳﻌﺖ را ـ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺕﺤ ﻮل و ﺕﻜﺎﻡ ﻞ در ﺡﻴﻄ ﻪﯼ ﻋﻠ ﻮم از ه ﺮ ﺳ ﻨﺦ‬
‫ﺁن ـ وﻇﻴﻔﻪﯼ ﺷﺮﻋﯽ و دﻳﻨﯽ ﻡﺘﻜﻠ ِﻢ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ؛ ﻡ ﺘﻜﻠﻢ اﺳ ﻼﻡﯽاﯼ آ ﻪ چ ﻪ ﺑﺨﻮاه ﺪ و چ ﻪ‬
‫ﻒ ﻓﻬ ِﻢ ﻋﻠﻤ ﯽ ﻡﺘﻜﻠﻤ ﻴﻦ‬‫س ﺳﻘ ٍ‬‫ﻧﺨﻮاه ﺪ‪ ،‬ﻡ ﯽﺑﺎﻳ ﺴﺖ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ اﺳ ﺘﺪﻻﻻت آﻼﻡ ﯽ ﻗ ﺪﻳﻢ را آ ﻪ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎ ِ‬
‫»ﻗﺪﻳﻤﯽ« ﺕﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬رهﺎ آﺮدﻩ و از ﻋﻠ ﻢ ﺟﺪﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﺙﺒ ﺎت ﺧ ﻮ ِد ﺷ ﺮﻳﻌﺖ آ ﻪ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﺁن را‬
‫»ﻻﻳﺰال و ﺕﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ« ﺑﻪ ﺡﺴﺎب ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ ﺟﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎور اﻳﻦ ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ »ﻗﺒﺾ و ﺑ ﺴﻂ ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ ﺷ ﺮﻳﻌﺖ« ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡﻌﺮﻓ ﺖ دﻳﻨ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫ﺕﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺧﻮد دﻳﻦ؛ چﺮا آﻪ‪» :‬ﮔﺸﻮدﻩ ﺷﺪن درهﺎﯼ ﺁﺳﻤﺎن‪ ،‬و ﻓﺮو رﻳﺨﺘﻦ ﺑﺎران وﺡﯽ ﺑﺮ دل‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﺨﺘﻴﺎرﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﻴﺎﻡﺒﺮان‪ ،‬و ﻃﺮاوت و ﻃﻬﺎرت ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺳﺮزﻡﻴﻦ “ﻋﻘﻮل” ﺁدﻡﻴ ﺎن ﺑ ﻪ ﺑﺮآ ﺖ ﺁن‬
‫ﺑﺎران ﺟﺎنﭘﺮور‪ ،‬زﻳﺒﺎﺕﺮﻳﻦ ﺡﺎدﺙﻪﯼ هﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﺸﺴﺘﻦ “ﻋﻘﻞ” در آﻨﺎر اﻳﻦ وﺡ ﯽ‪ ،‬و آﻮﺷ ﺶ در‬
‫ﮔﺸﻮدن راز ﺁن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﺎن زﻳﺒﺎﺉﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﺕﻴﺰ ﺷﺪن ﺁﺕﺶ ﻃﻠ ﺐ و رﺳ ﺘﻦ از ﺕﻌﻠﻘ ﺎت دون و ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺘﻦ ﺁدﻡ ﯽ از ﺧ ﺎك‪ ،‬و ﮔ ﺸﻮدﻩ ﺷ ﺪن‬
‫روزن دل ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺁﻓﺘﺎب ﺡﻖ و ﻡﻌﻨﺎ و ﺡﻴﺮت آﺮدن در ﺑﺮاﺑﺮ راز وﺟﻮد و ﺷﻨﻮدن ﺑﺎﻧ ﮓ هﻮاﻟﺤ ﻖ‬
‫از هﻤﻪﯼ اﺟﺰاء ﺟﻬﺎن و داﻧﺴﺘﻦ “ﺕﻔﺴﻴﺮ درﺳﺖ” ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ و ﺁﻡﻮﺧﺘﻦ درس ﺳ ﻠﻮك ﺑ ﺎﻃﻨﯽ‬
‫و ادب ﺡ ﻀﻮر در ﻡﺤ ﻀﺮ ﻡﺤﺘ ﺸﻢ ﭘﺮوردﮔ ﺎر… و ﺷﻜ ﺴﺘﻦ آﺒ ﺮ و ﻗﺒ ﻮل ﻋﺠ ﺰ و ﻓﻨ ﺎء و ﭘ ﺸﺘﻮاﻧﻪ‬
‫داﺷﺘﻦ ﺑﺮاﯼ اﺧﻼق و ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺕﻜﺎﻡﻞ ﻗﻠﺒ ﯽ و ﻋﻘﻠ ﯽ ﺑ ﺸﺮ و “ﻧﻴ ﺎزﻡﻮدن” دوﺑ ﺎرﻩﯼ اﻡ ﻮرﯼ آ ﻪ‬
‫در ﺁزﻡﻮدﻧ ﺸﺎن “ﻡﻈﻨ ﻪﯼ ﺧﻄ ﺮ” اﺳ ﺖ‪ ،‬و رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ ارﺕﻔ ﺎﻋﯽ آ ﻪ “ﺧ ﺮد” را ﺕ ﻮان ﭘﺮﻳ ﺪن ﺕ ﺎ ﺁﻧﺠ ﺎ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬هﻤ ﻪ از ﺑﺮآ ﺎت دﻳ ﻦاﻧ ﺪ و آﻔ ﺮان ﻧﻌﻤ ﺖ اﺳ ﺖ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ هﺪﻳ ﻪﯼ راﻳﮕ ﺎن ﺧ ﺎﻟﻖ ﺟ ﻮاد و ﺕﻌﻠ ﻴﻢ‬
‫ﺑﯽاﺟﺮت ﻃﺒﻴﺒﺎن اﻟﻬﯽ در چﻨﮕﺎل آﺞاﻧﺪﻳﺸﯽهﺎ و ﺑﺪﻓﻬﻤﯽهﺎ و ﻋﻘﺐﻡﺎﻧﺪﮔﯽه ﺎ و ﺑ ﯽدردﯼه ﺎ ﻓﺮﺳ ﻮدﻩ‬
‫‪٦٩‬‬
‫و ﺿﺎﻳﻊ ﺷﻮد و ﺑﺮ ﻟﺐ ﺁب ﺡﻴﺎت ]ﻳﻌﻨﯽ ﺷﺮﻳﻌﺖ[ ﺟﻤﻌﯽ از ﺕﺸﻨﮕﯽ هﻼك ﺷﻮﻧﺪ‪«.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ »ﻧﻴﺎزﻡﻮد ِن دوﺑ ﺎرﻩﯼ اﻡ ﻮرﯼ آ ﻪ در ﺁزﻡﻮدﻧ ﺸﺎن ﻡﻈﻨ ﻪﯼ ﺧﻄ ﺮ اﺳ ﺖ« ﺑ ﺎزهﻢ‬
‫ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺧﻮاهﻴﻢ آﺮد‪ .‬هﻤﻴﻦﻗﺪر ﺑﮕﻮﻳﻢ آﻪ اﻧﺸﺎء ﺑﺎﻓﯽهﺎﻳﯽ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ آ ﻪ »ﺧ ﺮد« و »ﻋﻘ ﻞ« را‬
‫هﻢ »ﻡﺜﻼ« چﺎﺷﻨﯽ دارد‪ ،‬در ﺡﻴﺎت ﻋﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻡﺎدﯼ‪ ،‬ﻡﻠﻤﻮس و ﺕﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪﻩﯼ ﻡﺎ اﻧﺴﺎنهﺎ در ﺕﻤﺎم ﻃ ﻮل‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ ادﻳﺎن و ﻡﺬاهﺐ و ﺟﺪﻳﺪﺕﺮ از هﻤﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم و ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻓﺠﺎﻳﻌﯽ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﻦ ه ﺮ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺳﺎدﻩاﯼ را هﻢ ﺑﻪ ﻟﺮزﻩ درﻡﯽﺁورد‪.‬‬
‫ﻡﺜﻼ ﻓﻼن »ﻃﺒﻴﺐ اﻟﻬﯽ« ﻳﺎ ﺡﺎآﻢ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬درﺳﺖ هﻤﺎن زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﺸﻐﻮل ﻋ ﺸﻖ و ﺡ ﺎل و‬
‫راز و ﻧﻴ ﺎز و ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ادب در »ﻡﺤ ﻀﺮ ﻡﺤﺘ ﺸﻢ ﭘﺮوردﮔ ﺎر« اﺳ ﺖ و درﺳ ﺖ هﻤ ﺎن ﻟﺤﻈ ﺎﺕﯽ آ ﻪ‬
‫»درهﺎﯼ ﺁﺳ ﻤﺎن ﮔ ﺸﻮدﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺑ ﺎران وﺡ ﯽ ﻓ ﺮو ﻡ ﯽرﻳ ﺰد« و در هﻤ ﺎن اﻡﻜﺎﻧ ﺎت ﻧ ﺎدرﯼ آ ﻪ‬
‫ﻡ ﻮﻡﻦ ﻳ ﺎ »ﻃﺒﻴ ﺐ اﻟﻬ ﯽ« ﺑ ﻪ »ﺁﻡ ﻮﺧﺘﻦ درس ﺳ ﻠﻮك ﺑ ﺎﻃﻨﯽ و ادب ﺡ ﻀﻮر در ﻡﺤ ﻀﺮ ﻡﺤﺘ ﺸﻢ‬
‫ﭘﺮوردﮔ ﺎر« ﻡ ﺸﻐﻮل اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡﺘﻬﻤ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ارﺕ ﺪاد‪ ،‬ﻳ ﺎ آ ﺴﺎﻧﯽ را آ ﻪ ﻡﺎﻟﻴ ﺎته ﺎﯼ اﺟﺒ ﺎرﯼ دﻳﻨ ﯽ ﻳ ﺎ‬
‫ﺟﺮﻳﻤﻪهﺎﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ ]ﺟﺰﻳ ﻪ[ را ﻧﭙﺮداﺧﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ اﺷ ﺘﺒﺎﻩآ ﺎراﻧﯽ را آ ﻪ در »ﺁﻡ ﻮﺧﺘﻦ درس ﺳ ﻠﻮك‬

‫‪ ٦٩‬ـ ﻗﺒﺾ و ﺑﺴﻂ ﺕﺌﻮرﻳﻚ ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳﺮوش‪ ،‬چﺎپ دوم‪ ،‬ﺳﺎل‪ ،١٣٧١‬چﺎپ ﻡﻌﺮاج‪ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،‬ص ﺑﻴﺴﺖ و هﻔﺖ‬

‫‪١٣٢‬‬
‫ﺑﺎﻃﻨﯽ« آﻤﯽ ﺕﻌﻠﻞ آﺮدﻩ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻧ ﻪ‪ ،‬ﻓﺮﺿ ﺎ ﺑ ﻪ »آﻔ ﺶ« ﻡ ﻼ ﻡﺤﻤ ﺪﺑﺎﻗﺮ ﻡﺠﻠ ﺴﯽ »آﻔ ﺸﻚ« ﮔﻔﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺡﻀﻮر ﻡﯽﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬و ﺡﻀﺮﺕﺶ ـ ﺟﻨ ﺎب ﺡ ﺎآﻢ ﻡ ﻮﻡﻦ ﻳ ﺎ ﻡ ﻮﻡﻦ ﺡ ﺎآﻢ ـ ﺑ ﺎ ﻳﻘ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﺕﺎﺉﻴ ﺪ »ﭘﺮوردﮔ ﺎر‬
‫ﻡﺤﺘﺸﻢ« و »اﻧﺴﺎن ﺑﺨﺘﻴﺎرﯼ آ ﻪ ﺷ ﺎﻡﻞ ﻓ ﺮو رﻳﺨ ﺘﻦ ﺑ ﺎران وﺡ ﯽ« ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﻧﻤ ﺎز و ﻋﺒ ﺎدت و ﻋ ﺸﻖ و‬
‫ك ﺷ ﺎهﺎﻧﻪ و‬ ‫ﺳﻠﻮك و رﻗﺺ ﺳﻤﺎع و »ادب« را ﺕﺮك آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﺮﻡﯽﺧﻴﺰد و ﻡﺘﻬﻢ را ﺑﺎ دﺳﺖهﺎﯼ ﻡﺒﺎر ِ‬
‫ت ﺧ ﻮ ِن ﻡﻘﺘ ﻮ ِل ﻡﻌ ﺪوم‪ ،‬ﺑ ﺮ روﯼ‬‫اﺳﻼمﭘﻨﺎهﺎﻧﻪاش ﺳﺮ ﻡﯽﺑﺮد؛ ﺑﯽﺁﻧﻜ ﻪ ـ ﺡﺘ ﺎ ـ از رﻳﺨﺘ ﻪ ﺷ ﺪن ﻗﻄ ﺮا ِ‬
‫دﺳﺖهﺎﯼ ﻡﺒﺎرك ﺷﺎهﺎﻧﻪاش‪ ،‬ذرﻩاﯼ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺑﻪ دل ﻋﺎﺷﻖ و ﻡﻮﻡﻨﺶ راﻩ ﺑﺪهﺪ؛ چﺮا آﻪ »اﻡ ﻮرﯼ را‬
‫آﻪ در ﺁزﻡﻮدﻧﺸﺎن ﻡﻈﻨﻪﯼ ﺧﻄﺮ اﺳﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ دوﺑﺎرﻩ ﺁزﻡﻮد!« و ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ ﻡ ﺜﻼ ﺁزادﯼ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ‪،‬‬
‫ﺁزادﯼ زﻧﺎن‪ ،‬ﺁزادﯼ ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت ﻳﺎ ﺑﺮاﺑﺮ داﻧﺴﺘﻦ ﺡﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺖ »آﺞاﻧﺪﻳﺸﯽهﺎ و ﺑﺪﻓﻬﻤﯽه ﺎ و ﻋﻘ ﺐﻡﺎﻧ ﺪﮔﯽه ﺎ و‬ ‫ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺕﻴﺸﻪ ﺑﻪ رﻳﺸﻪﯼ ﺳﻴﺎدت و ﺡﻜﻮﻡﺖ و زﻋﺎﻡ ٍ‬
‫ﺑ ﯽدردﯼه ﺎ«ﯼ ﻃﺒﻴﺒ ﺎن اﻟﻬ ﯽ زد‪ .‬زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺡ ﻀﺮات‪ ،‬زﻳ ﺮ رﻳ ﺰش ﺑ ﺎران وﺡ ﯽ »ﺧ ﻴﺲ« و‬
‫]ﻻﺑﺪ[ از ﺧﻮد ﺑﻴﺨﻮد ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻮﻋﺎت ﺧﻨﺪﻩدارﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺁزادﯼ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ‪ ،‬ﺁزادﯼ ﺑﻴﺎن‪ ،‬ﺁزادﯼ ﺑﺎور و ﺷﻮﺧﯽهﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ!‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﻡﻴﺮزا ﺁﻗﺎﺧﺎن آﺮﻡﺎﻧﯽ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﻋﺎ ِم چﭙ ﺎو ِل رﻋﻴ ﺖ و ﻡﻠ ﺖ‪ ،‬از ﺳ ﻮﯼ‬
‫ﺐ‬
‫اﻳﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﻡ ﺬهﺐ‪» :‬آ ﺎر ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎﯼ وﻻﻳ ﺖ ]ه ﻢ[ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ از هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ دزدﯼه ﺎ و ﻏ ﺼ ِ‬
‫اﻡﻮا ِل رﻋﻴﺖ‪ ،‬رﻓﻊ ﺷﺒﻬﻪ ﻡﯽآﻨﻨﺪ و ﻡﺎل ﺡﺮام ﺑﻪ اﺷﺎرﻩاﯼ ﺑﻪ ﻡﺎل ﺡﻼل ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‬
‫رﻋﻴﺖ اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﺑﻜﻨﺪ ﻓﻮرا چﻤﺎق ﺕﻜﻔﻴﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﻡﯽﺷﻮد آﻪ ﻓﻼﻧﯽ “ﺑﺎﺑﯽ و ﻡﺮﺕﺪ ﻓﻄ ﺮﯼ” اﺳ ﺖ و ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﻨ ﺎب ]ﻡ ﻼ ﻡﺤﻤ ﺪﺑﺎﻗﺮ[ ﻡﺠﻠ ﺴﯽ آﻔ ﺮ ﮔﻔﺘ ﻪ و ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ دروغ اﺷ ﺎﻋﻪ دادﻩ آ ﻪ‪“ :‬ﻡ ﻦ ﺷ ﻨﻴﺪﻩام آ ﻪ ﻗ ﺎﻃﺮ‬
‫‪٧٠‬‬
‫ﻡﺮﺡﻮم ﻡﺠﻠﺴﯽ از اﻻﻏﯽ اﺟﻨﺒﯽ ﺁﺑﺴﺘﻦ ﺷﺪﻩ و دو آﺮﻩ ﺧﺮ زاﺉﻴﺪﻩ” و اﻟﯽ ﺁﺧﺮ…«‬
‫ﮔﺎﻩ ﺡﺘﺎ ﺡﺎآﻢ ﻡﻮﻡﻦ‪ ،‬ﺑﺎ هﻤﺎن »ﻧﺠﺎﺳﺖ« ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﺠﺎدﻩﯼ راز و ﻧﻴﺎز ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ و ﻋﺎﺷ ﻘﺎﻧﻪ و‬
‫ﻡﻮﻡﻨﺎﻧﻪ و ﻋﺎﺟﺮاﻧﻪاش ﺑﺎزﻡﯽﮔﺮدد و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ـ ﻻﺑﺪ اﻳﻦﺑﺎر ه ﻢ در اﻧﺘﻈ ﺎر اﻧﺠ ﺎم وﻇﻴﻔ ﻪاﯼ دﻳﮕ ﺮ ـ‬
‫ب ﻋﺎﺟﺮاﻧﻪاش »در درﮔﺎﻩ ﻡﺤﺘﺸﻢ ﭘﺮوردﮔﺎر« ﻡﯽﭘﺮدازد و…‬ ‫ﺑﻪ اداﻡﻪﯼ ﺳﻤﺎع و راز و ﻧﻴﺎز و اد ِ‬
‫»ﺡﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻡﻌﺎﺻﺮ و ﻡﺒﺎﺷﺮ ﭘﺎدﺷﺎ ِﻩ ﻋﺮبﺕﺒﺎ ِر ﻡﺘﻌﺼﺐ و ﻡﺘﺪﻳﻨﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم “ﻡﺒﺎرزاﻟﺪﻳﻦ” آ ﻪ‬
‫از ﻓﺮط ﺕﻌﺼﺐ ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم‪ ...‬ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻘﺮار اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ ﻡﻘ ﺪس ﻡ ﺬهﺒﯽ ]ﻏ ﺰوات[ ﺑ ﻪ راﻩ‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬و ﺑﺮاﯼ اﺟﺮاﯼ آﺎﻡﻞ “ﻧﻬﯽ از ﻡﻨﻜﺮ” و “ﺡﺪود اﺳ ﻼﻡﯽ” در ﻋ ﻴﻦ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ‪ ،‬ﺧ ﻮد‪ ،‬وﻇﻴﻔ ﻪﯼ‬
‫“ﻡﺤﺘﺴﺐ” و “ﺡﺎآﻢ ﺷﺮع” را ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻡﯽداد‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦآﺎر در ﺡﺎل ﻋﺒﺎدت ـ ﺡﺘ ﺎ ـ ﻧﻤ ﺎز و ﻗﺮاﺉ ﺖ‬
‫ﻗ ﺮﺁن را ﺕ ﺮك ﻡ ﯽآ ﺮد و ﻡﺘﻬﻤ ﺎﻧﯽ را آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺰدش ﻡ ﯽﺁوردﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺧ ﻮد ﻡ ﯽآ ﺸﺖ و ﺳ ﭙﺲ‬
‫ﺑﺮﻡﯽﮔﺸﺖ و ﺑﻪ اداﯼ ﻧﻤﺎز و ﺕﻼوت ﻗﺮﺁن ﻡﺸﻐﻮل ﻡﯽﺷﺪ‪ .‬ﻡﺒﺎرزاﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗ ﻮل ﺧ ﻮدش ‪ ٨٠٠‬ﺕ ﻦ را‬
‫‪٧١‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد آﺸﺖ‪«.‬‬
‫و در ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ آﻤﺪﯼ دﻳﮕﺮ‪» :‬ﻡﺤﻤﺪ ﻡﻈﻔﺮ آﻪ “ﺷﺎﻩ ﻡﺤﺘﺴﺐ” ﻧﺎم داﺷﺖ و ﺧﻢ ﻡ ﯽﺷﻜ ﺴﺖ‬
‫و زﻩ ﺕﻨﺒﻮر ﻡﯽﮔﺴﺴﺖ؛ در ﺡﺎﻟﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺕﻼوت ﻗﺮﺁن ﻡ ﺸﻐﻮل ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻡ ﺼﺤﻒ را ﺑ ﻪ ﻳﻜ ﺴﻮ ﻡ ﯽﻧﻬ ﺎد و‬
‫ﻡﺤﻜﻮم را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺮ ﻡﯽﺑﺮﻳﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ و آ ﻼماﷲ را ﻡ ﯽﺧﻮاﻧ ﺪ‪ .‬و ﮔﻮﻳ ﺎ اﻳ ﻦ ﺡﺎدﺙ ﻪ‬
‫‪٧٢‬‬
‫در زﻧﺪﮔﯽ اﻳﻦ دژﺧﻴﻢ‪ ٧٠٠ ،‬ﺑﺎر رخ دادﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»در اﻳﻦ ﮔﻴﺮودار ﭘﺎدﺷﺎﻩ اﻳﺮان‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺑ ﯽﻋﺮﺿ ﻪ اﯼ ﺑ ﻮد‪ .‬اﺳ ﻤﺶ ﻡﻈﻔﺮاﻟ ﺪﻳﻦ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻮد…‬
‫ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺁدم ﺧﻴﻠﯽ ﮔﺮدن آﻠﻔﺖ را ﺑﻪ اﺳﻢ ﻋﻴﻦاﻟﺪوﻟﻪ ﺻﺪراﻋﻈﻢ اﻳﺮان آﺮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻋ ﻴﻦاﻟﺪوﻟ ﻪ ﺑ ﺮﺧﻼف‬

‫‪ ٧٠‬ـ ﻡﻴﺮزا ﺁﻗﺎﺧﺎن آﺮﻡﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﻪ ﻡﻜﺘﻮب‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪﯼ ﺧﻄﯽ‪ ،‬ﻋﻜﺲ از آﺘﺎبﺧﺎﻧﻪﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬ﻧﻘﻞ از آﺎرﻧﺎﻡﻪ و زﻡﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﻡﻴ ﺮزا‬
‫رﺿﺎ آﺮﻡﺎﻧﯽ‪ ،‬دآﺘﺮ هﻤﺎ ﻧﺎﻃﻖ‪ ،‬چﺎپ اول‪ ،‬ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺡﺎﻓﻆ‪ ،١٣٦٣ ،‬ص ‪١٨‬‬
‫‪ ٧١‬ـ دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬چﺎپ دوم‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٩٩٧‬ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٤٨‬ﺕﺎ ‪٤٩‬‬
‫‪ ٧٢‬ـ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺮرﺳ ﯽه ﺎ درﺑ ﺎرﻩﯼ ﺟﻬ ﺎنﺑﻴﻨ ﯽه ﺎ و ﺟﻨ ﺒﺶه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ در اﻳ ﺮان‪ ،‬اﺡ ﺴﺎن ﻃﺒ ﺮﯼ‪ ،‬ص ‪ ،٤٠٤‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از‬
‫»رگ ﺕﺎك« دﻻرام ﻡﺸﻬﻮرﯼ‪ ،‬ص ‪٦٤‬‬
‫‪١٣٣‬‬
‫ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺑﯽﻧﻬﺎﻳﺖ ﻡﻘﺘﺪر ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻴﻦاﻟﺪوﻟﻪ ﺧﻴﻠﯽ آﺎرهﺎﯼ زﻳﺎدﯼ آﺮد؛ ازﺟﻤﻠﻪ آﺎرهﺎﻳﯽ آﻪ آﺮد اﻳﻦ ﺑ ﻮد‬
‫آﻪ ﻳﻚ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮاﯼ ﺕﻬﺮان ﻧﺎﻡﻴﺪ آﻪ اﺳﻤﺶ ﻋﻼءاﻟﺪوﻟﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻼءاﻟﺪوﻟﻪ ه ﻢ از ﺁن ﻇ ﺎﻟﻢه ﺎﯼ ﻋﺠﻴ ﺐ و‬
‫ﻏﺮﻳﺐ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ آﻪ ﻧﻤﺎز ﻡﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬از دور آﻪ چﻨﺪ ﻧﻔﺮ را ﻡ ﯽﺁوردﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﺷ ﺎرﻩ ﻧ ﺸﺎن ﻡ ﯽداد آ ﻪ‬
‫‪٧٣‬‬
‫ﺳﺮﺷﺎن را ﺑﺒﺮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﺡﺎآﻤﺎن ﺷﺮع و ﻓﻘﻴﻬ ﺎن درﺑ ﺎر ه ﻢ آ ﺎرﯼ ﺟ ﺰ اﻳ ﻦ ﻧﺪارﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﻓ ﺪاآﺎرﯼه ﺎﯼ‬
‫ﺷﺎهﺎﻧﻪﯼ ﺷﺎهﺎ ِن اﺳﻼمﭘﻨﺎ ِﻩ اﺳﻼمﭘﺮور‪ ،‬ﻓﺘﻮا ﻡﺮﺕﻜﺐ ﺷﻮﻧﺪ و ﺧﺰاﻧﻪ و ﺧﺰﻳﻨ ﻪﯼ ﺷﺎهﻨ ﺸﺎهﺎن را ﭘ ﺮ از‬
‫رﻗﻌﻪهﺎﯼ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﻓﺘﻮاهﺎﯼ ﻗﺘﻞ و ﺡﺬف دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻓﺮﻡﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻡﻦ اﺻﻼ آﺎرﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ راز و ﻧﻴﺎزه ﺎ‪ ،‬ﮔﺮﻳ ﻪه ﺎ و ﺷ ﻴﻮن و واﻳﻼه ﺎ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫»ﻋﺠﺰ و ادب در ﻡﺤﻀﺮ ﻡﺤﺘﺸﻢ ﭘﺮوردﮔﺎر« ﻧﺪارم و ﺁن را ﻳﻚ ﻡﻮﺿﻮع آ ﺎﻡﻼ ﻓ ﺮدﯼ ﻡ ﯽداﻧ ﻢ آ ﻪ‬
‫ﺕﺎ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻋﺠﺰ و ادب در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺎﻟﻖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪرتﻧﻤﺎﻳﯽ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻡﺨﻠ ﻮق و چﭙ ﺎول و‬
‫ﺕﺤﻤﻴﻖ ﻡﻠﺖ و ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﺎورهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ »اﻡﺖ« ﺕﺒﺪﻳﻞ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﯽﺕﻮان ﺁن را ـ ﺑﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ‬
‫ـ ﺑﻪ ﻋﻨﻮا ِن اﺡﺘﺮام ﺑﻪ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﺕﺤﻤﻞ آﺮد؛ اﻡﺎ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ اﻳﻦ راز و ﻧﻴﺎزهﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دآﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﺤﻤﻴ ﻖ‬
‫و چﭙﺎول ﻡﻠﺖ ﺑﺪل ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺰ ﻳﻚ دآﺎﻧﺪارﯼ ﺑ ﻪ ﺡ ﺴﺎﺑﺶ ﻧﻤ ﯽﺁورم؛ چ ﺮا آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻌ ﻀﯽ از اﻳ ﻦ‬
‫اﻧﻮاع ﻋﺎﺷﻘﺎن ﭘﺮوردﮔﺎر ﻡﺤﺘﺸﻢ‪ ،‬اﺻﻼ ﻡﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻡﻠﺘﯽ زﻳﺮ ﻳﻮغ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺑ ﺎزﯼه ﺎ ﺑ ﻪ ﺕﺤﻘﻴ ﺮ‪،‬‬
‫ﺕﺤﻤﻴ ﻖ و چﭙ ﺎول آ ﺸﻴﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ چﻨ ﺎن ﺳﺮﺷ ﺎن ﮔ ﺮ ِم ﺳ ﻴﺮ و ﺳ ﻠﻮكه ﺎﯼ ﻋﺎﺷ ﻘﺎﻧﻪ و‬
‫ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪﯼ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ آﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻧﻜﺒﺖﺑﺎر زﻧﺪﮔﯽ ﻡﺮدم ـ زﻳﺮ ﻳﻮغ اﺳﺘﺤﻤﺎر دﻳ ﻦﻡ ﺪاران ـ ه ﻴﭻ‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽاﯼ در اﻳﺸﺎن اﻳﺠﺎد ﻧﻤﯽآﻨﺪ؛ ﺡﺘﺎ آﻜﺸﺎن هﻢ ﻧﻤﯽﮔﺰد؛ چﺮا آﻪ در درسهﺎﯼ اوﻟﻴﻪﯼ ﻡﻜﺘﺒ ﺸﺎن‬
‫ﻳﺎدﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ آﻪ‪ :‬ﺁدﻡﻴﺎن ]اﻟﺒﺘﻪ ﻓﻘﻂ ﻡﺮدم و ﻧﻪ ﺡﺎآﻤﺎن[ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ آﻪ از »ﺧﻮاﺳﺖهﺎﯼ دو ِن زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻡﺎدﯼ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺘﻜﺎﻧﻨﺪ و ﺑﻪ ﺡﻴﺮت در اﺡﺘﺸﺎم ﭘﺮوردﮔﺎر« ﺑﺴﻨﺪﻩ آﻨﻨﺪ و در راﺳ ﺘﺎﯼ اﺳ ﺘﻤﺮار هﻤ ﻴﻦ‬
‫دﺳﺖاﻓﺸﺎﻧﯽهﺎ و ﭘﺎﻳﻜﻮﺑﯽهﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻳﺒﺎن ﭘﺮوردﮔﺎر را ﻡﺎﻟﻚ ﺟﺎن و ﻡﺎل و ﻧﺎﻡﻮس ﺧﻮد ﺑ ﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫ﺖ اﻳﻦ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران‪ ،‬ﻟﻴﺎﻗﺖ و ﺻﻼﺡﻴﺖ دارﻧ ﺪ و‬ ‫آﺎر ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻨﺪ آﻪ ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ دروازﻩﯼ ﺑﻬﺸ ٍ‬
‫هﺮ چﻪ اﻳﺸﺎن ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎ چﺸﻢ و ﮔﻮش ﺑﺴﺘﻪ ﻓﺮﻡﺎن ﻡﯽﺑﺮﻧﺪ؛ ﺑﺎ ﭘﺎﯼ اﻳﺸﺎن راﻩ ﻡ ﯽروﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ چ ﺸﻢ‬
‫اﻳﺸﺎن ﻡﯽﺑﻴﻨﻨﺪ و چ ﺸﻢهﺎﺷ ﺎن را ـ آ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ﻧ ﺎﭘﺮهﻴﺰﯼ آ ﺮدﻩ و چﻴﺰه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ را ه ﻢ ﺕ ﺼﺎدﻓﺎ دﻳ ﺪﻩ‬
‫ﺖ‬
‫ﺚ ﺕﻮﻟﻴ ٍﺪ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺟﻨﺎﻳ ٍ‬
‫اﺳﺖ ـ آﻮر ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ و اﺳﺎﺳﺎ آﻮچﻚﺕﺮﻳﻦ ﺷﻜﯽ در ﺧﻮد ﺷﺮﻳﻌﺖ آﻪ ﺑﺎﻋ ٍ‬
‫ﺕﺎرﻳﺨﯽ آﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ هﻢ ﺕﺎوﻳﻞ و ﺕﻮﺟﻴﻪﺑﺮدار اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ هﻢ ﮔﺎﻩ ذرﻩاﯼ ﺷﻚ و ﺕﺮدﻳ ﺪ ﺑ ﻪ دل‬
‫ﻋﺎﺷ ﻖ و ﺳﺮﺳ ﭙﺮدﻩﺷ ﺎن راﻩ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ ،‬ﺁن را ـ ﺕﻨﻬ ﺎ ـ ﻧﺎﺷ ﯽ از آ ﻮدﻧﯽ و »ﺑ ﯽ ﻡﻌﺮﻓﺘ ﯽ« ﺧﻮدﺷ ﺎن‪ ،‬در‬
‫ﻓﻬﻢ از دﻳﻦ ﺕﻠﻘﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ و… هﯽ… ﺑﺮو ﺕﺎ ﻓﺮح… زاد…‬
‫»]چﺮا[ آ ﻪ در اﺳ ﻼم‪ ،‬هﺮﮔ ﺰ اﺻ ﻼح ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺑ ﻪ ﻡﻌﻨ ﯽ ﺕﺠﺪﻳ ﺪ ﻧﻈ ﺮ در ﻡ ﺬهﺐ ﻧﺒ ﻮدﻩ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ‬
‫ﺖ ﺡﻘﻴﻘ ﯽ‬ ‫“ﺕﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ در ﺑﻴﻨﺶ و ﻓﻬﻢ ﻡ ﺬهﺐ” ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و “ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم راﺳ ﺘﻴﻦ” و “ﺷ ﻨﺎﺧ ٍ‬
‫‪٧٤‬‬
‫ح واﻗﻌﯽ اﺳﻼ ِم ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ”‪«.‬‬‫رو ِ‬
‫ﺺ ﺑﺎﻧﯽ ﺕﺌﻮرﯼ ﻗ ﺒﺾ و ﺑ ﺴﻂ ﺷ ﺮﻳﻌﺖ »در‬ ‫ﺑﺮاﯼ هﻴﭻآﺲ هﻢ اهﻤﻴﺖ ﻧﺪارد آﻪ ـ ﻡﺜﻼ ـ ﺷﺨ ِ‬
‫ﺶ ﻃﻠ ﺐ و رﺳ ﺘﻦ از ﺕﻌﻠﻘ ﺎت دون و‬ ‫ﺡ ﺎل آﻮﺷ ﺶ ﺑ ﺮاﯼ ﮔ ﺸﻮدن ﺁن راز… و ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻴ ﺰ ﺷ ﺪن ﺁﺕ ِ‬
‫ب ﺡ ﻖ و ﻡﻌﻨ ﺎ‪ ،‬و ﺡﻴ ﺮت آ ﺮدن در‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ ﺁدﻡﯽ از ﺧﺎك و ﮔﺸﻮدﻩ ﺷ ﺪن روزن دل ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺁﻓﺘ ﺎ ِ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ راز وﺟﻮد و ﺷﻨﻮدن ﺑﺎﻧﮓ هﻮاﻟﺤﻖ‪ ،‬از هﻤﻪﯼ اﺟﺰاء ﺟﻬﺎن« ﻟ ﻪﻟ ﻪ زﻧ ﺎن و هﺮوﻟ ﻪ آﻨ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ‬

‫‪ ٧٣‬ـ اﻧﻘ ﻼب اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ رواﻳ ﺖ رادﻳ ﻮ ﺑ ﯽﺑ ﯽﺳ ﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿ ﺎ هﻮﺷ ﻨﮓ ﻡﻬ ﺪوﯼ‪ ،‬ﻡﺠﻤﻮﻋ ﻪﯼ ﮔﻔ ﺖوﮔﻮه ﺎﯼ ﺑ ﺎﻗﺮ ﻡﻌ ﻴﻦ ﺑ ﺎ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ اﻳﺮان در ﺑﺎرﻩﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان از ﻡﺸﺮوﻃﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳ ﻮ‪ ،‬چ ﺎپ ﻃ ﺮح ﻧ ﻮ‪ ،‬ﺕﻬ ﺮان‪،‬‬
‫زﻡﺴﺘﺎن ‪ ،١٣٧٢‬ﺑﺨﺸﯽ از ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ ﺷﺎدوران ﻡﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺟﻤﺎلزادﻩ‪ ،‬ص ‪٩‬‬
‫‪ ٧٤‬ـ اﻡﺖ و اﻡﺎﻡﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ص ‪٣٦٢‬‬

‫‪١٣٤‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎ ِن داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ اﺳﻼﻡﯽ« ﺡﻤﻠﻪ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ در ﺟﻴ ﺐ داﺷ ﺘﻦ ﻓﺘ ﻮاﻳﯽ‬
‫از ﻡ ﺪﻋﻴﺎن ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻨﯽ »اﻧ ﺴﺎنه ﺎﯼ ﺑﺨﺘﻴ ﺎرﯼ آ ﻪ زﻳ ﺮ رﻳ ﺰش ﺑ ﺎران وﺡ ﯽ« ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ درﺁﻡ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ را هﻢ ـ ﺑﺮاﯼ اﻃﺎﻋﺖ از »اوﻟﻮاﻻﻡﺮ« اﺳ ﻼﻡﯽ ﺷ ﺪن و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﻡﻬﻤﻴ ﺰ آ ﺸﻴﺪﻩ‬
‫ﺷﺪن ـ ﺑﻪ ﻗﺼﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺕﺒﺪﻳﻞ آﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻴﭻآﺪا ِم اﻳﻦ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران هﻢ‪ ،‬هﻴﭻ ﺡﻴﺎ و ﺷﺮﻡﯽ از »ﮔﺸﻮدﻩ ﺷ ﺪ ِن روز ِن د ِل« داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎ ِن‬
‫ﺐ اﻳﻦ ﻡﻔﺘﻴﺎن و ﻡﺎﻡﻮران اﺟﺮاﯼ ﻓﺘﻮاﯼ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﺁن اﻧﺴﺎنهﺎﯼ ﺑﺨﺘﻴﺎر و زﺧﻤ ﯽه ﺎ و‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﺎ ِر ﺕﻴ ِﺮ ﻏﻴ ِ‬
‫آﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن اﻳﻦ »ﺟﻬﺎد ﻡﻘﺪس« ﻧﺪارﻧﺪ و اﺻﻼ هﻴﭻ هﺮاﺳﯽ ﺑﻪ دل ﻡﺒﺎرآ ﺸﺎن راﻩ ﻧﻤ ﯽدهﻨ ﺪ و ﺷ ﺎد‬
‫و ﺷ ﻨﮕﻮل و ﻡﻨﮕ ﻮل و ﺧ ﻮش و ﺳ ﺮﺡﺎل »ﺑ ﻪ ارﺕﻔ ﺎﻋﯽ ﻡ ﯽرﺳ ﻨﺪ آ ﻪ ﺧ ﺮ ِد ]ه ﻴﭻ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ[ را ﺕ ﻮان‬
‫ﭘﺮﻳﺪن ﺕﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻴﺴﺖ!« و ﺑﺮاﯼ ﺕﻮﺟﻴﻪ هﻤﻴﻦ ﺑﻼﻳﺎ از ﺕﻤﺎم ﻋﻠﻢ و داﻧ ﺶ ﻡ ﺪرن ه ﻢ ﻡ ﺪد ﻡ ﯽﺟﻮﻳﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ راهﯽ ﺑﺮاﯼ اﺙﺒﺎت ﺡﻘﺎﻧﻴﺖ »ﻗﻮاﻧﻴ ِﻦ« ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ آﻪ ﻡﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘ ﻴﺶ و ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ‬
‫ﺑﺪوﯼ و ﺑﺮدﻩدار و ﺧﺸﻦ ﺁن دوران اﺳﺖ و ﻧﻪ اﻳﻦ روزهﺎ و در هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ وﺿ ﻌﻴﺖ اﻟﺒﺘ ﻪ از ﺑ ﺪﺑﺨﺘﯽ اﻳ ﻦ ﻡﺘﻜﻠﻤ ﻴﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ آﺎرﻧﺎﻡ ﻪﯼ دآﺎﻧ ﺪاران دﻳ ﻦ و ﺷ ﺮﻳﻌﺖ‬
‫ﺖ ﺁن‬ ‫ﺁﻧﭽﻨﺎن ﺧﺮاب اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﺕﻤﺎم اﻳﻦ ﺑﻨ ﺪﺑﺎزﯼه ﺎ ه ﻢ راه ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ‪ ،‬ﺕﺎوﻳ ﻞ و ﻡﺎﺳ ﺘﻤﺎﻟﯽ آﻠﻴ ٍ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽﻡﺎﻧﺪ؛ چﺮا آﻪ ﻡﺜﻼ ﻡﻼهﺎدﯼ ﺳﺒﺰوارﯼ‪ ،‬ﻳﻜﯽ از ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎ ِن هﻤﻴﻦ »اﻧﺴﺎن ﺑﺨﺘﻴﺎرﯼ آﻪ ﺷﺎﻡﻞ‬
‫ﻓ ﺮو رﻳﺨ ﺘﻦ ﺑ ﺎران وﺡ ﯽ« ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻧﻴﻤ ﯽ از ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﺑ ﺸﺮﯼ ـ ﻳﻌﻨ ﯽ زﻧ ﺎن ـ اﻓﺎﺿ ﻪ‬
‫ﻡ ﯽﻓﺮﻡﺎﻳ ﺪ آ ﻪ‪“» :‬آ ﺴﺎهﻦ ﺻ ﻮرﻩ اﻻﻧ ﺴﺎن ﻟﻴﺮﻏ ﺐ ﻓ ﯽ ﻧﻜ ﺎﺡﻬﻦ” )ﺧﺪاوﻧ ﺪ‪ ،‬ﺻ ﻮرت اﻧ ﺴﺎن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫‪٧٥‬‬
‫ﺡﻴﻮاﻧﺎت ]زﻧﺎن[ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ ﺕﺎ ﻡﺮدهﺎ ﺑﻪ ﻧﻜﺎح اﻳﺸﺎن رﻏﺒﺖ آﻨﻨﺪ‪«(.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤ ﻪ‪» :‬ﻡ ﺘﻜﻠﻢ‪ ،‬ﺟ ﺰو وﻇ ﺎﻳﻔﺶ ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﻡﻌﻴ ﺎر ﻡﻌﻨ ﯽدارﯼ ﺑﺤ ﺚ آﻨ ﺪ ﺕ ﺎ‬
‫‪٧٦‬‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺙﺎﺑﺖ آﻨﺪ آﻪ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﻡﻌﻨﯽدار اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ هﺮچﻘﺪر اﻳﻦ ﻡﺘﻜﻠﻴﻤﻦ زور ﺑﺰﻧﻨﺪ ﺕﺎ »ﺑﺎ ﻡﻌﻴﺎر ﻡﻌﻨﯽدارﯼ ﺑﺤﺚ آﻨﻨﺪ ﺕﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺙﺎﺑﺖ‬
‫آﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺳﺨﻨﺎﻧ ﺸﺎن ﻡﻌﻨ ﯽدار اﺳ ﺖ«‪ ،‬در ﺕ ﺎرﻳﺦ و وﻗ ﺎﻳﻊ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺙﺒ ﺖ ﺷ ﺪﻩ و ﻡ ﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ‬
‫دﺳﺘﻜﺎرﯼ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﻡﯽآﻮﺷﻨﺪ آﻪ وﻗﺎﻳﻊ ﺕﺎرﻳﺨﯽ را ﺕﻮﺟﻴﻪ‪ ،‬ﺕﺎوﻳﻞ و ﺕﻔﺴﻴﺮ ﺑﻪ راﯼ ﻓﺮﻡﺎﻳﻨﺪ؛ چﺮا آ ﻪ‬
‫ﺕ ﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺑﺮداﺷ ﺖ دﻳﮕ ﺮﯼ از رﻓﺘ ﺎر اﻳ ﻦ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران و دﻳ ﻦﺳ ﺎﻻران دارد؛ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪاراﻧﯽ آ ﻪ‬
‫آﺮدارﺷﺎن‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎ ﺑﺮ روﯼ ﻡﺤﻮر اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻓﻬ ِﻢ آﻤﺪﯼ از ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺟﻬ ﺎن‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‪ ،‬ﻋﻠ ﻢ‪ ،‬ﻡﻌﻨ ﯽ‪ ،‬ﻓﻠ ﺴﻔﻪ‬
‫و آ ﻼم ﺑﻨ ﺎ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ؛ هﺮچﻘ ﺪر ه ﻢ آﻮﺷ ﺶ آﻨﻨ ﺪ ﺕ ﺎ ﺑ ﺎ »ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم راﺳ ﺘﻴﻦ« و »ﺷ ﻨﺎﺧ ٍ‬
‫ﺖ‬
‫ح واﻗﻌﯽ اﺳﻼ ِم ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ« در ﻓﻬ ِﻢ از ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﺡﺎﻓﻈﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻡﻠ ﺖ و‬ ‫ﺡﻘﻴﻘﯽ رو ِ‬
‫ﺖ ﻓﻌﻠﯽ در ﺡﻜﻮﻡﺖ‪ ،‬دﺳﺘﻜﺎرﯼ ﻓﺮﻡﺎﻳﻨﺪ!!‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺷﺮﻳﻌ ٍ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻦ آﻪ‪» :‬اﺕﻔﺎﻗﺎ ﻳﻚ “ﺡﻜﻢ ﺕﺎرﻳﺨﯽ و آﻠﯽ” آﻪ “از ازل ﺕﺎ اﺑ ﺪ” ﺟ ﺎرﯼ‬
‫ﺐ ﺡﺎآ ِﻢ ﻡﻮﺟﻮد‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ ﺿ ٍﺪ ﺕﺮﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺡﻜﻢ‪ ،‬در ﺕﻤ ﺎم‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮد دارد و ﺁن اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺬه ِ‬
‫ﻃﻮل ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان ﭘﺲ از اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻪ روﺷﻨﯽ دﻳﺪﻩ ﻡﯽﺷﻮد و هﻤﻪ ﻡﯽداﻧﻨﺪ آﻪ در اﻳﻦ ﻡ ﺪت‪ ،‬ه ﺮ ﻓﻜ ﺮ‬
‫ﺕﺎزﻩﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻳﺎ ﻋﻠﻤﯽ آﻪ از ﺟﺎﻧ ﺐ اﻧﺪﻳ ﺸﻤﻨﺪان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻡﻄ ﺮح ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ و ﺕﻜﻔﻴ ﺮ‬
‫ﺐ ﺡﺎآ ِﻢ ﻡﻮﺟﻮد ﻡﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬و ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦﺟﺎﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﺮدم وﻃ ﻦ ﻡ ﺎ در ﺕﻤ ﺎم‬ ‫روﺡﺎﻧﻴﻮن و ﻡﺬه ِ‬
‫ﺖ‬‫ﻃﻮل ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ اﺑ ﺪاع اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺕ ﺎزﻩ زدﻩاﻧ ﺪ و هﻤﻴ ﺸﻪ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﻡ ﺬهﺐ و روﺡﺎﻧﻴ ٍ‬
‫‪٧٧‬‬
‫ﺡﺎآ ِﻢ ﻡﻮﺟﻮد‪ ،‬درﮔﻴﺮﯼهﺎﯼ ﺟﺪﯼ و ﺧﻮﻧﻴﻦ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪ ٧٥‬ـ ﻗﺒﺾ و ﺑﺴﻂ ﺕﺌﻮرﻳﻚ ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ص ‪١٥‬‬

‫‪ ٧٦‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪١٤‬‬
‫‪ ٧٧‬ـ اﺳﻼم اﻳﺮاﻧﯽ و ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻡﻮﻡﻨﯽ‪ ،‬چﺎپ اول‪ ،‬ﻧﺎﺷﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻡﺮآﺰ ﭘﺨ ﺶ آﺘ ﺎب‪ ،‬ﻓﺮاﻧﻜﻔ ﻮرت‪ ،‬ﺻ ﺺ‬
‫‪ ٢٢١‬ﺕﺎ ‪٢٢٢‬‬

‫‪١٣٥‬‬
 ‫زﻧﺎن و ﺧﺸﻮﻧﺖ!‬
‫ﻳﻜ ﯽ از رﻓﺘﺎره ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻧﺎﺷ ﯽ از دﻳ ﺪﮔﺎﻩ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﯼ و ﺕﻤﻠ ﻚﺟﻮﻳﺎﻧ ﻪﯼ دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﭘﻴﺮاﻡﻮن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺮش اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻮع ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﭘﺪﻳﺪﻩﯼ »زن« اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺤﻤﺪ در ﺡﺠﻪاﻟ ﻮداع‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺧﻄﺒ ﻪﯼ رﺳ ﻤﯽاﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ وﺻ ﻴﺖﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ او ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ و ﺷ ﺎﻡﻞ‬
‫ﺳﻔﺎرﺷﺎﺕﯽ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪﮔﯽ و رﻓﺘﺎر ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻡﻮﺿﻮع زن ﺕﺌﻮرﯼ »ﻋﺠﻴﺒﯽ« دارد‪:‬‬
‫»… اﻳﻬ ﺎ اﻟﻨ ﺎس‪ ،‬ﻓ ﺎن ﻟﻜ ﻢ ﻋﻠ ﯽ ﻧ ﺴﺎﺉﻜﻢ ﺡﻘ ﺎ‪ ،‬و ﻟﻬ ﻦ ﻋﻠ ﻴﻜﻢ ﺡﻘ ﺎ ﻟﻜ ﻢ ﻋﻠ ﻴﻬﻦ ان ﻻ ﻳ ﻮﻃﺌﻦ‬
‫ﻓﺮﺷﻜﻢ اﺡﺪا ﺕﻜﺮهﻮﻧﻪ‪ ،‬و ﻋﻠﻴﻬﻦ ان ﻻﻳﺎﺕﻴﻦ ﺑﻔﺎﺡﺸﻪ ﻡﺒﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻓﺎن ﻓﻌﻠﻦ ﻓﺎن اﷲ ﻗﺪ اذن ﻟﻜﻢ ان ﺕﻬﺠ ﺮوهﻦ‬
‫]ﻓﯽ اﻟﻤﻀﺎﺟﻴﻊ[ و ﺕﻀﺮﺑﻮهﻦ ﺿﺮﺑﺎ ﻏﻴﺮ ﻡﺒﺮح ﻓ ﺎن اﻧﺘﻬ ﻴﻦ ﻓﻠﻬ ﻦ رزﻗﻬ ﻦ و آ ﺴﻮﺕﻬﻦ ﺑ ﺎﻟﻤﻌﺮوف‪ ،‬و‬
‫اﺳﺘﻮﺻﻮا ﺑﺎﻟﻨﺴﺎء ﺧﻴﺮا‪ ،‬ﻓﺎﻧﻬﻦ ﻋﻨﺪآﻢ ﻋﻮان ﻻﻳﻤﻠﻜﻦ ﻻﻧﻔﺴﻬﻦ ﺷﻴﺌﺎ‪ ،‬و اﻧﻜﻢ اﻧﻤﺎ اﺧﺬﺕﻤﻮهﻦ ﺑﺎﻡﺎﻧﻪ اﷲ‪،‬‬
‫و اﺳ ﺘﺤﻠﻠﺘﻢ ﻓ ﺮوﺟﻬﻦ ﺑﻜﻠﻤ ﺎت اﷲ‪ ،‬ﻓ ﺎﻋﻔﻠﻮا اﻳﻬﺎﻟﻨ ﺎس ﻗ ﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻓ ﺎﻧﯽ ﻗ ﺪ ﺑﻠﻐ ﺖ‪ ،‬و ﻗ ﺪ ﺕﺮآ ﺖ ﻓﻜ ﻢ ﻡ ﺎ ان‬
‫‪٧٨‬‬
‫اﻋﺘﺼﺘﻢ ﺑﻪ ﻓﻠﻢ ﺕﻀﻠﻮا اﺑﺪا…«‬
‫ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ ﺑﺨﺸﯽ از ﺧﻄﺒﻪﯼ ﺡﺠﻪاﻟﻮداع در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن چﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»اﯼ ﻡﺮدم‪ ،‬ﻡﻦ اﻳﻨﻚ راﺟﻊ ﺑﻪ زنهﺎﯼ ﺷﻤﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻡﯽآ ﻨﻢ… وﻇﻴﻔ ﻪﯼ ﺁنه ﺎ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﺷﺨﺼﯽ وارد ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻤﺎ ﺷﻮد ]ﺟﺰ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ[ و آﺴﺎﻧﯽ را آ ﻪ ﻡ ﻮرد ﻡﺤﺒ ﺖ ﺷ ﻤﺎ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪ راﻩ ﻧﺪهﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺁنه ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ وﻇ ﺎﻳﻒ ﻋﻤ ﻞ ﻧﻜﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎ اﺟ ﺎزﻩ دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در‬
‫ﺑﺴﺘﺮﯼ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﺳﺘﺮاﺡﺖ آﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﺁنهﺎ را آﺘﻚ ﺑﺰﻧﻴ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت… چ ﻮن ﺁنه ﺎ در ﺧﺎﻧ ﻪﯼ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻡﺤﺒﻮس هﺴﺘﻨﺪ و از ﺧﻮد اﺧﺘﻴﺎرﯼ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻳﻚ ﻡﺤﺒﻮس آﻪ از ﺧﻮد اﺧﺘﻴﺎرﯼ ﻧ ﺪارد‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫‪٧٩‬‬
‫ﺑﺎ ﻡﺤﺒﺖ]![ رﻓﺘﺎر آﺮد…«‬
‫اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ در ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ هﻤﻴﻦ ﺧﻄﺒﻪ ]ﺡﺠﻪاﻟﻮداع[ در ﺟﻠﺪ چﻬﺎرم ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ‪ ،‬از ﻗﻮل‬
‫ﻡﺤﻤﺪ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪ …» :‬اﻡﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﯼ ﻡﺮدم ﺷﻤﺎ ﺑﺮ زﻧﺎﻧﺘﺎن ﺡﻘﯽ دارﻳﺪ و ﺁنهﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺡﻘﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺡﻖ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ زﻧﺎﻧﺘﺎن چﻨﺎن اﺳﺖ آﻪ آﺴﯽ را آﻪ از او ﺑﻴﺰارﻳﺪ ﺑ ﺮ ﻓ ﺮش ﺷ ﻤﺎ ﻧﻨ ﺸﺎﻧﻨﺪ و ﻡﺮﺕﻜ ﺐ آ ﺎر‬
‫زﺷﺖ ﻧﺸﻮﻧﺪ و اﮔﺮ ﻡﺮﺕﻜﺐ ﺷﺪﻧﺪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟﺎزﻩ دادﻩ آﻪ در ﺧﻮاﺑﮕﺎﻩ از ﺁنهﺎ دورﯼ آﻨﻴﺪ و ﺁنهﺎ‬
‫را ﻧ ﻪ چﻨ ﺪان ﺳ ﺨﺖ ﺑﺰﻧﻴ ﺪ؛ اﮔ ﺮ دﺳ ﺖ ﺑﺮداﺷ ﺘﻨﺪ روزﯼ و ﭘﻮﺷ ﺶ ]ﻏ ﺬا و ﻟﺒ ﺎس[ ﺁنه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻡﺘﻌ ﺎرف ﺑﺪهﻴ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﻧﻴﻜ ﯽ ]![ رﻓﺘ ﺎر آﻨﻴ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺷ ﻤﺎ اﺳ ﻴﺮﻧﺪ و اﺧﺘﻴ ﺎرﯼ از ﺧ ﻮﻳﺶ‬
‫‪٨٠‬‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ ردﻳﻒ دوم ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ هﻢ در ﺧﻄﺒﻪﯼ ‪ ٨٠‬ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ »ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺒ ﺮد ﺟﻤ ﻞ‬
‫در ﻧﻜﻮهﺶ زﻧﺎن« و ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ ﺳ ﺮآﻮب زﻧ ﺎن چﻨ ﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪاﯼ دارد‪» :‬ﻡﻌﺎﺷ ﺮ اﻟﻨ ﺎس ان اﻟﻨ ﺴﺎء‬
‫ﻧﻮاﻗﺺ اﻻﻳﻤﺎن اﻟﺤﻈﻮظ ﻧﻮاﻗﺾ اﻟﻌﻘ ﻮل‪ .‬ﻓﺎﻡ ﺎ ﻧﻘ ﺼﺎن اﻳﻤ ﺎﻧﻬﻦ ﻓﻘﻌ ﻮدهﻦ ﻋ ﻦ اﻟ ﺼﻼﻩ و اﻟ ﺼﻴﺎم ﻓ ﯽ‬
‫اﻳﺎم ﺡﻀﻴﻬﻦ‪ .‬و اﻡﺎ ﻧﻘﺼﺎن ﺡﻈﻮﻇﻬﻦ ﻓﻤﻮارﻳﺜﻬﻦ ﻋﻠﯽ اﻻﻧﺼﺎف ﻡﻦ ﻡﻮارﻳﺚ اﻟﺮﺟﺎل‪ .‬و اﻡﺎ ﻧﻘ ﺼﺎن‬
‫ﻋﻘﻮﻟﻬﻦ ﻓﺸﻬﺎدﻩ اﻡﺮاﺕﻴﻦ آﺸﻬﺎدﻩ اﻟﺮﺟﻞ اﻟﻮاﺡﺪ‪ .‬ﻓﺎﺕﻘﻮ ﺷﺮار اﻟﻨﺴﺎء‪ .‬و آﻮﻧﻮا ﻡ ﻦ ﺧﻴ ﺎرهﻦ ﻋﻠ ﯽ ﺡ ﺬر‬
‫و ﻻ ﺕﻄﻴﻌﻮهﻦ ﻓﯽ اﻟﻤﻌﺮوف ﺡﺘﯽ ﻻﻳﻄﻤﻌﻦ ﻓﯽ اﻟﻤﻨﻜﺮ‪.‬‬

‫‪ ٧٨‬ـ ﺳﻴﺮﻩ اﺑﻦ هﺸﺎم‪ ،‬ﻧﺼﻒ دوم‪ ،‬ص ‪ ١٠٦٢‬ﺕﺎ ‪١٠٦٣‬‬

‫‪ ٧٩‬ـ ﻡﺤﻤﺪ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮﯼ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬آﻨﺴﺘﺎن وﻳﺮژﻳﻞ ﮔﺌﻮرﮔﻴﻮ‪ ،‬ذﺑﻴﺢاﷲ ﻡﻨﺼﻮرﯼ‪ ،‬ص ‪٤١٨‬‬
‫‪ ٨٠‬ـ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻃﺒ ﺮﯼ‪ ،‬ﻡﺤﻤ ﺪ ﺟﺮﻳ ﺮ ﻃﺒ ﺮﯼ‪ ،‬ﺟﻠ ﺪ چﻬ ﺎرم‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬اﻧﺘ ﺸﺎرات اﺳ ﺎﻃﻴﺮ‪ ،‬ﺻ ﺺ ‪ ١٢٧٧‬ﺕ ﺎ‬
‫‪١٢٧٨‬‬
‫‪١٣٦‬‬
‫»ﻡﺮدم! اﻳﻤ ﺎ ِن زﻧ ﺎن ﻧﺎﺕﻤ ﺎم اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻬ ﺮﻩﯼ ﺁﻧ ﺎن ﻧﺎﺕﻤ ﺎم‪ ،‬ﺧ ﺮد اﻳ ﺸﺎن ﻧﺎﺕﻤ ﺎم‪ .‬ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ ﻧﺎﺕﻤ ﺎﻡﯽ‬
‫اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻡﻌﺬور ﺑﻮدﻧﺸﺎن از ﻧﻤﺎز و روزﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﻋﺎدﺕ ﺸﺎن و ﻧﻘ ﺼﺎن ﺑﻬ ﺮﻩﯼ اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﻧ ﺼﻒ‬
‫ﺑﻮدن ﺳﻬﻢ ﺁﻧ ﺎن از ﻡﻴ ﺮاث اﺳ ﺖ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻬﻢ ﻡ ﺮدان؛ و ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ ﻧﺎﺕﻤ ﺎﻡﯽ ﺧ ﺮد ﺁﻧ ﺎن اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﮔ ﻮاهﯽ دو زن چ ﻮن ﮔ ﻮاهﯽ ﻳ ﻚ ﻡ ﺮد ﺑ ﻪ ﺡ ﺴﺎب رود‪ .‬ﭘ ﺲ از زﻧ ﺎ ِن ﺑ ﺪ ﺑﭙﺮهﻴﺰﻳ ﺪ و ﺧ ﻮد را از‬
‫ﻧﻴﻜﺎﻧﺸﺎن واﭘﺎﻳﻴﺪ ]ﻡﻮاﻇﺐ ﺧﻮدﺕﺎن ﺑﺎﺷﻴﺪ[ و ﺕﺎ در آﺎر زﺷﺖ ﻃﻤ ﻊ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ‪ ،‬در آ ﺎر ﻧﻴ ﻚ ]ه ﻢ[ از ﺁﻧ ﺎن‬
‫‪٨١‬‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻨﻤﺎﻳﻴﺪ!«‬
‫هﻤﻮ در ﻧﺎﻡﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٣١‬ﺧﻮد آﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ وﺻﻴﺖﻧﺎﻡﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ او ﺑ ﻪ ﭘ ﺴﺮش ﺡ ﺴﻦ و‬
‫رهﻨﻤﻮدهﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ اﻡﺎﻡﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»… و اﻳﺎك و ﻡﺸﺎورﻩ اﻟﻨﺴﺎء ﻓﺎن راﻳﻬﻦ اﻟﯽ اﻓﻦ و ﻋﺰﻡﻬﻦ اﻟﻬﯽ وهﻦ‪ .‬و اآﻔﻒ ﻋﻠﻴﻬﻦ ﻡ ﻦ‬
‫اﺑﺼﺎرهﻦ ﺑﺤﺠﺎﺑﻚ اﻳﺎهﻦ ﻓﺎن ﺷﺪﻩ اﻟﺤﺠﺎب اﺑﻘﯽ ﻋﻠﻴﻬﻦ‪ ،‬و ﻟﻴﺲ ﺧﺮوﺟﻬﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻡﻦ ادﺧﺎﻟﻚ و ﻻﻳﻮﺙ ﻖ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﻴﻬﻦ‪ ،‬و ان اﺳﺘﻄﻌﺖ ان ﻻ ﻳﻌﺮﻓﻦ ﻏﻴ ﺮك ﻓﺎﻓﻌ ﻞ‪ .‬و ﻻ ﺕﻤﻠ ﻚ اﻟﻤ ﺮاﻩ ﻡ ﻦ اﻡﺮاه ﺎ ﻡ ﺎ ﺟ ﺎوز ﻧﻔ ﺴﻬﺎ‬
‫ﻓﺎن اﻡﺮاﻩ رﻳﺤﺎﻧﻪ و ﻟﻴﺴﺖ ﺑﻘﻬﺮﻡﺎﻧﻪ و ﻻﺕﻌﺪ ﺑﻜﺮاﻡﺘﻬﺎ ﻧﻔﺴﻬﺎ‪ ،‬و ﻻ ﺕﻄﻤﻌﻬﺎ ﻓﯽ ان ﺕﺸﻔﻊ ﺑﻐﻴﺮهﺎ…‬
‫»ﺑﭙﺮهﻴ ﺰ از راﯼ زدن ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن آ ﻪ زﻧ ﺎن ﺳ ﺴﺖ راﻳﻨ ﺪ‪ ،‬و در ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻧ ﺎﺕﻮان‪ ،‬و در‬
‫ﭘﺮدﻩﺷﺎن ﻧﮕﻪدار ﺕﺎ دﻳﺪﻩﺷﺎن ﺑﻪ ﻧﺎﻡﺤﺮﻡﺎن ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﻧﻴﺎرد آﻪ ﺳﺨﺖ در ﭘﺮدﻩ ﺑﻮدن ﺁﻧﺎن را ﺑﻬﺘﺮ ﻧﮕﻪ‬
‫ﻡﯽدارد‪ ،‬و ﺑﺮون رﻓﺘﻨﺸﺎن از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺪﺕﺮ ﻧﻴﺴﺖ از ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ آ ﻪ ﺑ ﺪو اﻃﻤﻴﻨ ﺎن ﻧ ﺪارﯼ و او را ﻧ ﺰد ﺁﻧ ﺎن‬
‫در ﺁرﯼ‪ .‬و اﮔﺮ ﺕﻮاﻧﯽ چﻨﺎن آﻨﯽ آﻪ ﺟﺰ ﺕﻮ را ﻧﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬روا دار؛ و آﺎرﯼ آﻪ ﺑﺮون از ﺕﻮاﻧﺎﻳﯽ زن‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺘﺶ ﻡﺴﭙﺎر‪ ،‬آﻪ زن ﮔﻞ ﺑﻬﺎرﯼ اﺳﺖ ﻟﻄﻴ ﻒ و ﺁﺳ ﻴﺐ ﭘ ﺬﻳﺮ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﭘﻬﻠ ﻮاﻧﯽ اﺳ ﺖ آﺎرﻓﺮﻡ ﺎ و‬
‫در ه ﺮ آ ﺎر دﻟﻴ ﺮ‪ ،‬و ﻡﺒ ﺎدا ﮔﺮاﻡ ﯽ داﺷ ﺖ ]او را[ از ﺡ ﺪ ﺑﮕ ﺬراﻧﯽ و ﻳ ﺎ او را ﺑ ﻪ ﻃﻤ ﻊ اﻓﻜﻨ ﯽ و ﺑ ﻪ‬
‫‪٨٢‬‬
‫ﻡﻴﺎﻧﺠﯽ دﻳﮕﺮﯼ وادار ﮔﺮداﻧﯽ‪«.‬‬
‫و هﻤﻮ ﺑﺎزهﻢ در آﻠﻤﺎت ﻗﺼﺎر ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢٣٤‬ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳ ﺪ‪» :‬ﻧﻴﻜ ﻮﺕﺮﻳﻦ ﺧ ﻮﯼ زﻧ ﺎن‪ ،‬زﺷ ﺖﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺧﻮﯼ ﻡﺮدان اﺳﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺎزﻳﺪن و ﺕﺮس و ﺑﺨﻞ ورزﻳﺪن‪ .‬ﭘﺲ چﻮن زن ﻧ ﺎزد‪ ،‬رﺧ ﺼﺖ ﻧﺪه ﺪ آ ﻪ‬
‫آﺴﯽ ﺑﺪو دﺳﺖ ﻳﺎزد و چﻮن ﺑﺨﻞ ﺁرد‪ ،‬ﻡﺎل ﺧﻮد و ﻡﺎل ﺷﻮﻳﺶ را ﻧﮕﺎﻩ دارد و چﻮن ﺕﺮﺳﺎن ﺑﻮد‪ ،‬از‬
‫‪٨٣‬‬
‫هﺮچﻪ ﺑﺪو روﯼ ﺁرد هﺮاﺳﺎن ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻡ ﺴﻌﻮدﯼ ﻧﻴ ﺰ در ﺟﻠ ﺪ اول ﻡ ﺮوجاﻟ ﺬهﺐ‪ ،‬در »ذآ ﺮ ﺳ ﺨﻨﺎﻧﯽ« از ﻡﺤﻤ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ دو ﺟﻤﻠ ﻪﯼ‬
‫ﻗﺼﺎر را هﻢ از ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﻧﻘﻞ ﻡ ﯽآﻨﺪآ ﻪ‪» :‬ﺑﻬ ﺸﺖ زﻳ ﺮ ﺳ ﺎﻳﻪﯼ ﺷﻤ ﺸﻴﺮهﺎﺳﺖ… و زﻧ ﺎن را ﺑ ﯽ ﻟﺒ ﺎس‬
‫‪٨٤‬‬
‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺕﺎ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ!«‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺕﻌﺪاد زﻧﺎن ﻡﺤﻤﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ‪ ٩‬زن از وﯼ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻡﺎﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫‪٨٥‬‬
‫اﺟﺎزﻩﯼ ﻧﻜﺎح ﺙﺎﻧﻮﯼ ﺑﺎ اﺡﺪﯼ ]را[ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫»وﯼ ]ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ[ در ﺳﺎل ﻡ ﺮگ ﺧ ﻮﻳﺶ ‪ ٩‬زن داﺷ ﺖ و ﺑ ﺮ روﯼ ه ﻢ در ﻡ ﺪت ﺡﻴ ﺎت ‪ ١٤‬زن‬
‫‪٨٦‬‬
‫ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎﯼ آﻨﻴﺰان…«‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آﻨﻴﺰان ﺑﺎزهﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮاهﻴﻢ آﺮد‪ .‬هﻤﻴﻦﻗﺪر ﺑﮕﻮﻳﻢ آﻪ‪:‬‬

‫‪ ٨١‬ـ ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ دآﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﺟﻌﻔﺮ ﺷﻬﻴﺪﯼ‪ ،‬چ ﺎپ ﺑﻴ ﺴﺘﻢ‪ ،١٣٨٠ ،‬ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬ﺷ ﺮآﺖ اﻧﺘ ﺸﺎرات ﻋﻠﻤ ﯽ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻧﺪﻩﯼ ﺟﺎﻳﺰﻩﯼ آﺘﺎب ﺳﺎل ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،١٣٦٩‬ﺻﺺ ‪ ٥٧‬ﺕﺎ ‪٥٨‬‬
‫‪ ٨٢‬ـ ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ص ‪٣٠٧‬‬
‫‪ ٨٣‬ـ ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ص ‪٤٠١‬‬
‫‪ ٨٤‬ـ ﻡﺮوجاﻟ ﺬهﺐ و ﻡﻌ ﺎدن اﻟﺠ ﻮهﺮ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﺤ ﺴﻦ ﻋﻠ ﯽ ﺑ ﻦ ﺡ ﺴﻴﻦ ﻡ ﺴﻌﻮدﯼ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ اﺑﻮﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬ﺷ ﺮآﺖ اﻧﺘ ﺸﺎرات‬
‫ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪ ،‬چﺎپ ﺷﺸﻢ‪ ،١٣٧٨ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ص ‪٦٥١‬‬
‫‪ ٨٥‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ص ‪ ،٣٦‬چﺎپ دوم‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٥٤‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﭙﻬﺮ‪ ،‬ﺕﻬﺮان‬
‫‪ ٨٦‬ـ اﺳﻼم در اﻳﺮان‪ ،‬ﭘﻄﺮوﺷﻔﺴﻜﯽ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ آﺮﻳﻢ آﺸﺎورز‪ ،‬چﺎپ ﻳﻜﻢ ﺧﺎرج از آﺸﻮر‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ص ‪٢٦‬‬
‫‪١٣٧‬‬
‫»در ﻡﻮرد زﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ اﻡﺘﻴ ﺎزات ﻡﻨﺤ ﺼﺮ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮدﯼ دارد آ ﻪ ه ﻴﭻ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن دﻳﮕ ﺮﯼ از‬
‫ﺁنهﺎ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻡﺜﺎل در ﻡ ﻮرد هﻤﺨ ﻮاﺑﮕﯽ از اﻳ ﻦ اﻡﺘﻴ ﺎز ﺑﺮﺧ ﻮردار اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧﻮﺑ ﺖ‬
‫هﺮﻳﻚ از زﻧﺎن را ]آﻪ[ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻋﻘﺐ ﺑﻴﻨﺪازد و ﻳﺎ هﺮآﺪام از ﺁﻧﺎن را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ از ﺧﻮد ﺑﺮاﻧﺪ ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺑﺨﻮاﻧﺪ…‬
‫»… زﻧﺎن او ]ﻡﺤﻤﺪ[ ﺑﻪ ﻓﺮﻡﺎن ﺧﺪا ﺑﺎ زﻧﺎن دﻳﮕﺮ ﻡﺘﻔﺎوﺕﻨﺪ‪) .‬ﺳﻮرﻩﯼ ‪ ٣٣‬ﺁﻳﻪﯼ ‪ …(٦‬ﺁنهﺎ‬
‫از ﺁن ﺟﻬﺖ آﻪ زﻧﺎن ﺑﺮﺕﺮ و ﻡﻤﺘﺎز و ﻡ ﻮرد اﺡﺘ ﺮام ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﻜﻮﺷ ﻨﺪ آ ﻪ ه ﺮ‬
‫چ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ در ﺧﺎﻧ ﻪهﺎﺷ ﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁراﻳ ﺶ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ و ﭘ ﺲ از ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ﻧﻴ ﺰ از ازدواج ﺑﺎﻳ ﺪ ﺧ ﻮددارﯼ‬
‫‪٨٧‬‬
‫ورزﻧﺪ! )ﺳﻮرﻩﯼ ‪ ٣٣‬ﺁﻳﻪهﺎﯼ ‪ ٣٣‬و ‪«(٥٣‬‬
‫اﺑﻦ هﺸﺎم ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ آﻪ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ در ﺑﺴﺘﺮ ﻡﺮگ‪ ،‬ﺧﻄﺎب ﺑﻪ زﻧﺎﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺷﻤﺎ از ﺁن زﻧﺎﻧﻴﺪ آﻪ ﻳﻮﺳﻒ را از راﻩ ﺑﺒﺮدﻳﺪ و ﺑﺮ وﯼ دروغ ﮔﻔﺘﻴﺪ؛ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺧ ﺎﻡﻮش ﺑﺎﺷ ﻴﺪ‬
‫‪٨٨‬‬
‫آﻪ زﻧﺎن ﻧﺎﻗﺺاﻟﻌﻘﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﻏﻮ ِر هﻴﭻ آﺎر ﻧﺮﺳﻨﺪ‪«.‬‬
‫هﻤﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ در ﻗﺮﺁن هﻢ ﺑﺎ واژﻩهﺎﻳﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺑﺎزﺕ ﺎب ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪» :‬اﻟﺮﺟ ﺎل‬
‫ﻗﻮاﻡﻮن ﻋﻠﯽاﻟﻨ ﺴﺎء ﺑﻤ ﺎ ﻓ ﻀﻞاﷲ ﺑﻌ ﻀﻬﻢ ﻋﻠ ﯽ ﺑﻌ ﺾ و ﺑﻤ ﺎ اﻧﻔﻘ ﻮ ﻡ ﻦ اﻡ ﻮاﻟﻬﻢ ﻓﺎﻟ ﺼﻠﺤﺖ ﻗﻨﺘ ﺖ ﻓ ﺎن‬
‫ﺡﻔﻈﺖ ﻟﻠﻐﻴﺐ ﺑﻤﺎ ﺡﻔﻆاﷲ واﻟﺘﯽ ﺕﺨﺎﻓﻮن ﻧﺸﻮزهﻦ ﻓﻌﻈﻮهﻦ و اهﺠﺮوهﻦ ﻓﯽ اﻟﻤ ﻀﺎﺟﻊ و اﺿ ﺮﺑﻮهﻦ‬
‫ﻓﺎن اﻃﻌﻨﻜﻢ ﻓﻼﺕﺒﻐﻮا ﻋﻠﻴﻬﻦ ﺳﺒﻴﻼ‪ .‬ان اﷲ ﻋﻠﻴﺎ آﺒﻴﺮا‪.‬‬
‫»ﻳﻌﻨ ﯽ‪“ :‬ﻡ ﺮدان را ﺑ ﺮ زﻧ ﺎن ﺕ ﺴﻠﻂ و ﺡ ﻖ ﻧﮕﻬﺒ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ واﺳ ﻄﻪﯼ ﺁن ﺑﺮﺕ ﺮﯼ آ ﻪ ﺧ ﺪا‬
‫ﺑﻌﻀﯽ را ﺑﺮ ﺑﻌﻀﯽ ﻡﻘﺮر داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ واﺳﻄﻪﯼ ﺁنآﻪ ﻡﺮدان‪ ،‬از ﻡﺎل ﺧﻮد ﺑ ﻪ زن ﻧﻔﻘ ﻪ دهﻨ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ‪،‬‬
‫زﻧﺎ ِن ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﻡﻄﻴﻊ ﺁنهﺎﻳﻨﺪ آﻪ در ﻏﻴﺎب ﻡﺮدان‪ ،‬ﺡﺎﻓﻆ ﺡﻘﻮق ﺷ ﻮهﺮان ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و ﺁﻧﭽ ﻪ را آ ﻪ ﺧ ﺪا‬
‫ﺑﻪ ﺡﻔﻆ ﺁن اﻡﺮ ﻓﺮﻡﻮدﻩ ﻧﮕﻪدارﻧﺪ‪ .‬و زﻧﺎﻧﯽ را آﻪ از ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ و ﻧﺎﻓﺮﻡﺎﻧﯽ ﺁنهﺎ ﺑﻴﻤﻨﺎآﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺨ ﺴﺖ‬
‫ﺁنهﺎ را ﻡﻮﻋﻈﻪ آﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻡﻄﻴﻊ ﻧ ﺸﺪﻧﺪ از ﺧﻮاﺑﮕ ﺎﻩ ﺁﻧ ﺎن دورﯼ ﮔﺰﻳﻨﻴ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻡﻄﻴ ﻊ ﻧ ﺸﺪﻧﺪ ﺁنه ﺎ را‬
‫ﺑﺰﻧﻴ ﺪ‪ .‬چﻨ ﺎنآ ﻪ اﻃﺎﻋ ﺖ آﺮدﻧ ﺪ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﺁنه ﺎ ﺳ ﺘﻢ ﻧﻜﻨﻴ ﺪ آ ﻪ هﻤﺎﻧ ﺎ ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺑﺎﻻﻡﻘ ﺎم و ﺑﺰرﮔ ﻮار‬
‫‪٨٩‬‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫چﻨﻴﻦ ﺕﺎآﻴﺪهﺎﻳﯽ ﺑﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎﻧﯽ آﻪ اﺕﻬﺎﻡﺸﺎن ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ‬
‫را آﻪ ﻡﻮرد ﻡﺤﺒﺖ »زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎﻧﺸﺎن« ﻧﺒﻮدﻩاﻧﺪ »ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ راﻩ دادﻩاﻧﺪ« در دﻳﮕﺮ آﺘﺎبهﺎﯼ در دﺳﺘﺮس‬
‫اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ هﻢ‪ ،‬ﺑﺎ واژﻩهﺎﻳﯽ از هﻤﻴﻦ دﺳﺖ ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﻢچﻨﻴﻦ از ﺳﻮﯼ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻮﻋﯽ ﻡﻮرد ﺕﻔﺴﻴﺮ و ﺕﺒﻴﻴﻦ و اﺟﺘﻬﺎد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ چﻨ ﺪان ه ﻢ ﻋﺠﻴ ﺐ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ چﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ از زﻧﺎن ﻡﺤﺒﻮس در ﺧﺎﻧﻪهﺎ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ]ﻡ ﺜﻼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﻓﻌﻠﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان[ هﻢ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ!‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ و در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ رﻓﺘﺎر ﺑﺎ زﻧﺎن ـ ﺡﺘﺎ ﺑﺎ ﻧﻮﻩﯼ ﺧﻮد ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ـ‬
‫ﻧﮕﺎهﯽ ﻡﯽآﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﻘ ﺪﯼ آ ﻪ ﻋﻠ ﯽ ﺳ ﺠﺎدﯼ ـ از ﻡ ﺪﻳﺮان ﻡ ﺴﺌﻮل ﻡﺎهﻨﺎﻡ ﻪﯼ »ﭘ ﺮ« چ ﺎپ اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ـ ﺑ ﺮ‬
‫آﺘ ﺎب »زن در دوﻟ ﺖ ﺧﻴ ﺎل« ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪» :‬ﺳ ﻜﻴﻨﻪ‪ ،‬دﺡﺘﺮﺡ ﺴﻴﻦ ﺑ ﻦ ﻋﻠ ﯽ‪ ،‬از زﻳﺒ ﺎﺕﺮﻳﻦ و‬
‫هﻨﺮﻡﻨﺪﺕﺮﻳﻦ زﻧﺎن ﻋﺮب ﺑﻮد؛ چﻨ ﺎنآ ﻪ ﺑﺨ ﺶ ﺑﺰرﮔ ﯽ از آﺘ ﺎب ﻡﻌﺘﺒ ﺮ “اﻻﻏ ﺎﻧﯽ” اﺧﺘ ﺼﺎص ﺑ ﻪ وﯼ‬
‫دارد‪] .‬اﻻﻏﺎﻧﯽ آﺘﺎﺑﯽ اﺳﺖ در ﺑﺎرﻩﯼ ﻡﻮﺳﻴﻘﯽ و هﻨﺮهﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ در ﺟﻬﺎن ﻋﺮب‪ .‬اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب ﺕﻮﺳ ﻂ‬
‫ﻡﺸﺎﻳﺦ ﻓﺮﻳﺪﻧﯽ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ﺕﺮﺟﻤﻪ ﺷ ﺪﻩ؛ وﻟ ﯽ ﺁن ﻗ ﺴﻤﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻜﻴﻨﻪ ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﺟ ﺎزﻩﯼ چ ﺎپ‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ‪ .‬درﺡﺎﻟﯽ آﻪ ﻡﺘﻦ ﻋﺮﺑﯽ ﺁن ﺕﺎ آﻨﻮن چﻨﺪﺑﺎر در “ﻗﻢ” ﺑﻪ چﺎپ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ![‬

‫‪ ٨٧‬ـ ﺡﺎآﻤﻴﺖ در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻡﻮﻡﻨﯽ‪ ،‬ﺁرش ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٧٢‬ﻡﻬﺮ و ﺁﺑﺎن ‪ ،١٣٧٨‬ص ‪٤٥‬‬
‫‪ ٨٨‬ـ ﺳﻴﺮﻩ اﺑﻦ هﺸﺎم‪ ،‬ﻧﺼﻒ دوم‪ ،‬ص ‪١١٠٦‬‬
‫‪ ٨٩‬ـ ﺕﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺁﻳﺖاﷲ ﺷﻬﻴﺪ ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ دﺳﺖﻏﻴﺐ‪ ،‬ﺳﺮاﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ١٠٤‬و ‪١٠٥‬‬

‫‪١٣٨‬‬
‫»ﺑﺮاﺳﺎس ﻡﺘ ﻮن ﺑﺎزﻡﺎﻧ ﺪﻩ و رواﻳ ﺖه ﺎﯼ ﻡﻌﺘﺒ ﺮ ﻡﻮﺟ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﻜﻴﻨﻪ زﻧ ﯽ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ هﻨﺮﻡﻨ ﺪ و‬
‫ﺁراﺳﺘﻪ‪ .‬در ﺷﻌﺮ و ادب و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﯽ و رﻗﺺ ﻡﻘﺎﻡﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺠﺎﻟﺴﯽ آﻪ ﺑﺮﮔﺰار ﻡﯽآﺮدﻩ‪ ،‬در‬
‫زﻡ ﺎن ﺧ ﻮدش از ﻡﻬ ﻢﺕ ﺮﻳﻦ و ﻡ ﺸﻬﻮرﺕﺮﻳﻦ ﻡﺠ ﺎﻟﺲ ادب و ﻡﻮﺳ ﻴﻘﯽ و رﻗ ﺺ و ﺷ ﻌﺮ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺳ ﻜﻴﻨﻪ در ﻃ ﻮل ﻋﻤ ﺮش ‪ ٤‬ﺑ ﺎر هﻤ ﺴﺮ اﺧﺘﻴ ﺎر آ ﺮد‪ .‬در هﻨﮕ ﺎم ازدواج ﺑ ﺎ هﻤ ﺴﺮاﻧﺶ هﻤﻴ ﺸﻪ ﺷ ﺮط‬
‫ﻡﯽآ ﺮد آ ﻪ ﺁنه ﺎ ﺡ ﻖ ازدواج دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و اﮔ ﺮ چﻨ ﻴﻦ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺡ ﻖ ﻃ ﻼق ﻳ ﻚﻃﺮﻓ ﻪ ﺑ ﺎ او‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﯼ ﻻاﻗﻞ ﻳﻚﺑﺎر از اﻳﻦ ﺡﻖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد‪.‬‬
‫»اﻡﺎ واآﻨﺶ ﺟﻬﺎن اﺳﻼم و ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران‪ ،‬در ﻗﺒﺎل چﻨﻴﻦ زﻧﯽ چﻪ ﺑﻮدﻩ و چﻪ هﺴﺖ؟! ﺧﻴﻠ ﯽ‬
‫روﺷﻦ و ﺳﺎدﻩ اﺻﻼ ﻡﻨﻜﺮ وﺟﻮد چﻨﻴﻦ زﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ و در ﻡﺘﻮن دﻳﻨﯽ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﻨﺪ آﻪ ﺳﻜﻴﻨﻪ در آﻮدآﯽ‬
‫درﮔﺬﺷﺖ؛ زﻳﺮا زﻧﯽ آ ﻪ ﺁراﺳ ﺘﻪ ﺑ ﻪ هﻨﺮه ﺎﯼ ﻡﺘﻔ ﺎوت ﺑﺎﺷ ﺪ و اﺳ ﺘﻘﻼل داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮدش‬
‫ﺷﺎن اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻗﺎﺉﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺟﺎﻳﯽ در ﻡﺮاﺕﺐ ﺷ ﺮﻳﻌﺖ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ؛ ﺡﺘ ﺎ اﮔ ﺮ ﻧ ﻮادﻩﯼ‬
‫ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران در ﻃﻮل ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻓﻘﻂ زﻧﺎﻧﯽ را ﻡ ﻮرد اﺡﺘ ﺮام و ﺑﺰرﮔﺪاﺷ ﺖ ﻗ ﺮار دادﻩاﻧ ﺪ‬
‫‪٩٠‬‬
‫آﻪ ﺕﻮﺳﺮﯼﺧﻮر ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺖ از ﻡﻮﺿ ﻮع زن و ﺑﺨ ﺼﻮص زﻧ ﺎن ﻡﺤﺒ ﻮس در ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ و ﻡ ﺮدان زﻧ ﺪاﻧﺒﺎن‪،‬‬
‫اﻟﺰاﻡ ﺎت وﻳ ﮋﻩﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ دارد؛ در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ در ﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡ ﺜﻼ ﻡ ﺪرن و اﻡ ﺮوزﯼ ﻡ ﺎ‬
‫ﻓﺠﺎﻳﻌﯽ ﻡﯽﺁﻓﺮﻳﻨﺪ آﻪ ﮔﺎﻩ از ﻓﺮط ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻡﺴﺨﺮﻩ و ﺧﻨﺪﻩدار ﻡﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎزﺕﺎب ﻧﮕﺮﺷﯽ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﺑ ﻪ ﺟ ﻨﺲ زن‪ ،‬ﻓﺠ ﺎﻳﻌﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽ از ﻡ ﺎ ـ اﮔ ﺮ آ ﻮرﯼ را ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﺁراﻡ ﺶ ﺕﺤﻤ ﻞ ﻧﻜﻨ ﻴﻢ ـ در‬
‫ﭘﻴﺮاﻡﻮﻧﻤﺎن ﺑﺎرهﺎ ﺷﺎهﺪ ﺁن ﺑﻮدﻩاﻳﻢ‪.‬‬
‫زﻧﺎن‪ ،‬در چﻨﻴﻦ ﺟﺎﻡﻌﻪاﯼ آ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ﺧ ﻮد در ﻧﻘ ﺶ هﻤ ﺎن ﻡ ﺮدان و هﻤ ﺎن ﺕﻌﺮﻳ ﻒ از ﺳ ﻠﻄﻪ ﺑ ﺎ‬
‫دﻳﮕﺮ زﻧﺎن ﺑﺮﺧﻮرد ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻌﺮﻳﻒ وﻳﮋﻩاﯼ از »زن ﻡﺤﺒﻮس در ﺧﺎﻧ ﻪ« را اراﺉ ﻪ ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﯽ ـ ﺡﺘ ﺎ ﻡ ﺜﻼ دﺧﺘﺮﺑﭽ ﻪﯼ هﻔ ﺖﺳ ﺎﻟﻪاﯼ آ ﻪ »ﺳ ﻨﺖ زن ﻡﺤﺒ ﻮس« را ﺷﻜ ﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ـ اﺳﻨﺎد و ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﯽ در دﺳﺖ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮق از ﺳﺮ هﺮ اﻧﺴﺎن ﻡﺘﻤﺪن ﻡﯽﭘﺮاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٤٠ /٤١‬ﺁواﯼ زن‪ ،‬ﺑﻬ ﺎر ‪ ١٣٨٠‬ﻡﻄﻠﺒ ﯽ از ﻻﻟ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺪار از اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن‬
‫چﺎپ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ زﻡﻴﻨ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﻧﮕ ﺮش اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﯼ را‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ در دﻳ ﺪﮔﺎﻩ زﻧ ﺎن ﻡ ﺴﻠﻤﺎن اﻡ ﺮوزﻳﻦ ﺑ ﻪ‬
‫روﺷ ﻨﯽ ﺑ ﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﻡ ﯽﮔ ﺬارد‪ .‬ﻻﻟ ﻪ‪ ،‬در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻳ ﻚ دﺧﺘ ﺮ ﺑﭽ ﻪﯼ هﻔ ﺖﺳ ﺎﻟﻪ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﻳﻜ ﯽ از‬
‫روزهﺎﯼ ﮔﺮم ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ]اﺳﺖ[ در آﻮچ ﻪ ﺑ ﺎزﯼ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ‪ .‬ﭘ ﺴﺮان و دﺧﺘ ﺮان را ﻡ ﯽﺑﻴ ﻨﻢ آ ﻪ ﺑ ﺎ هﻠﻬﻠ ﻪ‪،‬‬
‫ﺳﺮﮔﺮم ﺑﺎزﯼ ﺧﻮد هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺁنهﺎ ﻡﯽﭘﻴﻮﻧﺪم‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ از ﺑ ﺎزﯼ ﺑ ﺎ ﺁنه ﺎ ﻟ ﺬت ﻡ ﯽﺑ ﺮدم‪ .‬ﺑﭽ ﻪه ﺎ‬
‫ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ آ ﻪ ﺳ ﺮ آﻮچ ﻪ ﺑﺮوﻧ ﺪ‪ .‬و ﺳ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﺮ ﺁب ﻧﺰدﻳ ﻚ ﻡﺤ ﻞ ﺑﺰﻧﻨ ﺪ‪ .‬زﻳ ﺎد از ﺧﺎﻧ ﻪ دور‬
‫‪٩١‬‬
‫ﻧﺒﻮدم…«‬
‫ﺑﻌﺪ آﻪ اﻳﻦ دﺧﺘﺮك ﺷﺎداب ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﻡﯽﮔﺮدد‪» :‬واﯼ ﺧﺪاﯼ ﻡﻦ ﺡﺎﻻ چﻪ در اﻧﺘﻈﺎرم اﺳ ﺖ؟‬
‫ﻡﺎدر ﻡﻮهﺎﯼ ﻡﺮا در دﺳﺖ ﺧﻮد ﭘﻴﭽﺎﻧﺪ و آﺸﺎن آﺸﺎن ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮد‪ .‬ﻳ ﻚ ﻟﺤﻈ ﻪ از ﻓﺤ ﺶ دادن‬
‫]ﺑﺎز[ ﻧﻤﯽاﻳﺴﺘﺎد‪ …:‬ﺧﺐ… ﻻﻡﺬهﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﺡﺮﻓﻢ ﮔﻮش ﻧﻤﯽدهﯽ؟ ﺑﻬﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم آﻪ از ﺟﻠ ﻮ در ﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫‪٩٢‬‬
‫دور ﻧﺸﻮ! ﺧﺪا ﻡﯽداﻧﺪ چﻪ “ﺟﻨﺪﻩاﯼ” از ﺁب در ﺑﻴﺎﻳﯽ‪«.‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ اﻳﻦ ﻡ ﺎدر »ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ« چ ﺮاغ ﺧ ﻮراك ﭘ ﺰﯼ را ﺁﻡ ﺎدﻩ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﻴﺦ آﺒ ﺎب را روﯼ ﺁن‬
‫داغ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬و ﭘﺎﯼ رﻓﺘﻦ اﻳﻦ دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪﯼ هﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪ را ﻡﯽﺳﻮزاﻧﺪ‪.‬‬

‫ب »زن در دوﻟﺖ ﺧﻴﺎل ـ اﻓﺸﺎرﯼ )ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺕﺠﺮﺑ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻌﻮر اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ(« ﻋﻠ ﯽ ﺳ ﺠﺎدﯼ‪ ،‬ﻡﺎهﻨﺎﻡ ﻪﯼ‬
‫‪ ٩٠‬ـ ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ آﺘﺎ ِ‬
‫ﭘﺮ‪ ،‬چﺎپ اﻡﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،١٨٥‬ﺧﺮدادﻡﺎﻩ ‪١٣٨٠‬‬
‫‪ ٩١‬ـ ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﯽ ﺁواﯼ زن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٤٠/٤١‬ﺑﻬﺎر ‪١٣٨٠‬‬
‫‪ ٩٢‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬

‫‪١٣٩‬‬
‫از اﺙﺮﯼ آﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ »ﺕﺮﺑﻴﺘﯽ« روﯼ اﻳﻦ آﻮدك ﻡﯽﮔﺬارد‪ ،‬ﺳﺨﻨﯽ ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﻢ؛ چ ﺮا آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺡﻴﻄ ﻪﯼ آ ﺎر ﻡ ﻦ ﻡﺮﺑ ﻮط ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻧﮕ ﺮش اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﯼ اﻳ ﻦ ﻡ ﺎدر ﻓﻠ ﻚزدﻩ از ﻡﻮﺿ ﻮع زن‬
‫ﻡﯽﭘﺮدازم آﻪ چﮕﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ هﻤﻴﻦ ﻧﮕﺮش دﻳﻨﯽ از ﻡﻮﺿ ﻮع اﻧ ﺴﺎن و زن‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻋﺎﻡ ﻞ ﺡ ﺎآﻢ ﻋﻤ ﻞ آ ﺮدﻩ‪ ،‬اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﺧﻮدﺳ ﺮﯼه ﺎ را‪ ،‬ﺑ ﺎ چﻨ ﻴﻦ ﻓ ﻀﺎﺡﺖ و‬
‫»ﺷﺠﺎﻋﺖ«ﯼ در ﻧﻄﻔﻪ ﺧﻔﻪ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺕﺮﺑﻴﺘ ﯽ‪ ،‬زﻧ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ ﺧ ﻮدش آ ﺎرﯼ اﻧﺠ ﺎم ﻡ ﯽده ﺪ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ‬
‫»ﻡﻌﻠ ﻮم ﻧﻴ ﺴﺖ چ ﻪ ﺟﻨ ﺪﻩاﯼ از آ ﺎر در ﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ!« در ﺕﻌﺮﻳ ﻒ اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ‪ ،‬ﻓﺤ ﺸﺎ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻡﻘﻮﻟ ﻪاﯼ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﺎرﺳﺎﻳﯽهﺎﯼ ﺕﺮﺑﻴﺘﯽ‪ ،‬ﺁﻡﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕﯽ و اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫از ﻋﺪم اﻃﺎﻋﺖ و ﻓﺮﻡﺎﻧﺒﺮدارﯼ »زﻧﺎن« ﻧﺎﺷﯽ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬و اﻳﻦ ﺳﻴﺦ داغ آﺒﺎب ـ در ﺕﻌﺮﻳ ﻒ اﻳ ﻦ زن‬
‫ـ اﻡﻜﺎن ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪن اﻳﻦ دﺧﺘﺮك را هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﭘﺎهﺎﯼ ﻇﺮﻳﻒ و ﻟﻄﻴﻒ او ﻡﯽﺳﻮزاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦآﻪ ﻳﻚ دﺧﺘﺮ هﻔﺖﺳﺎﻟﻪ چﻪ ﺕﺼﻮﻳﺮﯼ ﻡﯽﺕﻮاﻧ ﺪ از ﻡﻮﺿ ﻮع ﻓﺎﺡ ﺸﮕﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬و اﻳ ﻦ‬
‫آ ﻪ در اﻳ ﺮان ﻡ ﺎ‪ ،‬در ﺁن ﻡﺤ ﻴﻂ ﺑ ﺴﺘﻪ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ اﻡﻜ ﺎن ﻳ ﺎدﮔﺮﻓﺘﻦ ارﺕﺒ ﺎطه ﺎﯼ ﺳ ﺎدﻩاﯼ ﺑ ﻴﻦ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ـ‬
‫دﺳﺖآﻢ ﺑﺮاﯼ ﻳﻚ آﻮدك ‪ ٧‬ﺳﺎﻟﻪ ـ وﺟﻮد دارد‪ ،‬و اﻳﻦآﻪ ﺕﻤﺎم اﺑﺰارهﺎﯼ ارﺕﺒﺎﻃﯽ‪ ،‬ﻗ ﻀﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ و‬
‫دﻳﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﻗﻄﻊ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺰدﻳﻜﯽهﺎ ﺑﺴﻴﺞ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺡﺮﻓ ﯽ ﻧﻤ ﯽﮔ ﺬارد؛ ﺟ ﺰ اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ رﻓﺘﺎره ﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﯼ وﺡﺸﻴﺎﻧﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺷﻮد؛ ﺷﻴﻮﻩاﯼ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴ ﺸﮕﻴﺮﯼ آ ﻪ اﻳ ﻦ زن ﻡ ﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از ﻧﺎﻓﺮﻡ ﺎﻧﯽ زﻧ ﺎن ﺁﻡﻮﺧﺘ ﻪ و در ذه ﻨﺶ رﺳ ﻮب دادﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اهﻤﻴ ﺖ ﺕﺮﺑﻴﺘ ﯽ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ‬
‫رﻓﺘﺎر ﺑﺎ زﻧﺎن‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻦآﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪﯼ ذه ِﻦ ﻡﺮدﺳﺎﻻر ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎﯼ ﻡ ﺪﻋﯽ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻨﯽ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻟﮕﻮﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺧﻮد رهﺒﺮ ﺑﻪ ﻡﻴﺮاث در ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ اﺳﻨﺎد ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻡﻌﺘﺒ ﺮﯼ چ ﻮن »ﻡﻨﺘﺨ ﺐاﻟﺘ ﻮارﻳ ِﺦ« ﺡ ﺎج ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫هﺎﺷﻢ ﺧﺮاﺳ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺻ ﺺ ‪ ٢٤‬ﺕ ﺎ ‪» ،٢٥‬ﺁﻓ ﺮﻳﻨﺶ و ﺕ ﺎرﻳ ِﺦ« ﻡﻘﺪﺳ ﯽ‪ ،‬ﺟﻠ ﺪ ‪ ٥‬ﺻ ﻔﺤﻪﯼ ‪» ،١٢٩‬ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫ﮔﺰﻳﺪ ِﻩ« ﺡﻤﺪاﷲ ﻡﺴﺘﻮﻓﯽ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪﯼ ‪١١٥٠‬و »ﻗ ﺼﺺ اﻧﺒﻴ ﺎ ِء« ص ‪ ٤٥٩‬و … ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﻋﺜﻤ ﺎن‬
‫ﺑﻪ زودﯼ ﺑﺎ دﺧﺘ ﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ ]رﻗﻴ ﻪ[ ازدواج آ ﺮد؛ اﻡ ﺎ ﭘ ﺲ از چﻨ ﺪﯼ ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ اﺧﻼﻗ ﯽ و ﻋ ﺪم‬
‫ﺳﺎزش ﺑﺎ رﻗﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺿﺮب ﺕﺎزﻳﺎﻧﻪ دﺧﺘﺮ ﻡﺤﻤﺪ را آﺸﺖ؛ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦﺡ ﺎل ﻡﻮﻗﻌﻴ ﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‬
‫ﻋﺜﻤﺎن چﻴﺰﯼ ﻧﺒﻮد آﻪ ﺡﻀﺮت ﻡﺤﻤﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺁن را ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮد و از ﺁن ﺑﮕﺬرد؛ ﻟﺬا ]ﻡﺤﻤ ﺪ[‬
‫دوﻡ ﻴﻦ دﺧﺘ ﺮ ﺧ ﻮد ]ام آﻠﺜ ﻮم[ را ]ه ﻢ[ ﺑ ﻪ ازدواج ﻋﺜﻤ ﺎن درﺁورد ﺕ ﺎ ﺑ ﺪﻳﻦ وﺳ ﻴﻠﻪ ﭘﻴﻮﻧ ﺪ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ‬
‫اﺷ ﺮاف ﺑﻨ ﯽ اﻡﻴ ﻪ ه ﻢچﻨ ﺎن ﺡﻔ ﻆ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﻡﻌ ﺮوف اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ‪ ،‬ﻋﺜﻤ ﺎن را “ذواﻟﻨ ﻮرﻳﻦ” ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺻﺎﺡﺐ دو ﻧﻮر ]رﻗﻴﻪ ‪ +‬ام آﻠﺜﻮم[ ﻧﺎﻡﻴﺪ و ﻡﯽﮔﻔ ﺖ‪ :‬اﮔ ﺮ دﺧﺘ ﺮ ﺳ ﻮﻡﯽ ﻧﻴ ﺰ ﻡ ﯽداﺷ ﺘﻢ‪ ،‬او را ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫‪٩٣‬‬
‫ازدواج ﻋﺜﻤﺎن درﻡﯽﺁوردم‪«.‬‬
‫چﻨ ﻴﻦ ﻧﮕﺮﺷ ﯽ ﺑ ﻪ زن در ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺳ ﻨﺘﯽ اﻳ ﺮان‪ ،‬از زن ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺳ ﺎآﻦ اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر ﭘﺪﻳ ﺪﻩﯼ‬
‫ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ زن‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪ دﺳﺖ چﻨ ﺪﻡﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻳ ﻚ ﻡﻮﺿ ﻮع اﺳﺎﺳ ﯽ ـ‬
‫ﻡ ﺜﻼ از دﺳ ﺖ رﻓ ﺘﻦ ﻳ ﻚ دوﻟ ﺖ ﻡﻠ ﯽ ـ ه ﻴﭻ ادﻋ ﺎﻳﯽ ﻧ ﺪارد؛ اﻡ ﺎ ﺑ ﻪ راﺡﺘ ﯽ و ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻔ ﻆ‬
‫ﻧﺎﻡﻮﺳﺶ در آﻨﺎر آﻮدﺕﺎچﻴﺎن ﻗﺮار ﻡﯽﮔﻴﺮد‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮاﯼ چﻨﻴﻦ زﻧﺎﻧﯽ اهﻤﻴ ﺖ درﺟ ﻪ اول را دارد‪ ،‬از‬
‫دﺳﺖ ﻧﺮﻓﺘﻦ »ﻧﺎﻡﻮس« ﻡﺮد ﻡﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮاﻧﯽ در اﻳﻦ »ﺑﺎزﯼ«هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ آﻪ از »زﻧﺎن ﻡﺤﺒﻮس در ﺧﺎﻧﻪهﺎ« آﻪ ﺟﺰ در راﺳ ﺘﺎﯼ ﻓ ﺮاهﻢ‬
‫ﺁوردن اﺳﺒﺎب راﺡﺘ ﯽ و ﺁﺳ ﺎﻳﺶ ﻡﺮدهﺎﺷ ﺎن‪ ،‬آ ﺎر دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﻡﺤ ﻮل ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬اﻧﺘﻈ ﺎرﯼ ه ﻢ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻧﻤﯽرود؟!‬

‫‪ ٩٣‬ـ ﻡﻘﺪﻡﻪاﯼ ﺑﺮ اﺳﻼمﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬چﺎپ ﺳﻮم‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٩٤‬ﺕﺎ ‪٩٥‬‬
‫‪١٤٠‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﯼ ﻧﻜﺘﻪ ﺳﻨﺠﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﯽ از ﻋﻠﻞ ﭘﻴﺮوزﯼ آﻮدﺕﺎچﻴﺎن ‪ ٢٨‬ﻡﺮدادﯼ ﻡﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪:‬‬
‫»روﺡﺎﻧﻴﻮن… در ﺕﻼش ﻓﺮاوان ﺑﻮدﻧﺪ و ه ﺸﺪار ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ آ ﻪ آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖه ﺎ ﻡﺮده ﺎ را ﺑ ﯽﻧ ﺎﻡﻮس و‬
‫زﻧﺎن را اﺷﺘﺮاآﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ آﺮد‪ .‬دﻳﻦ را ﺑﺮﺧﻮاهﻨﺪ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﻡ ﻦ ﺧ ﻮد از ﺑ ﺎﻧﻮﯼ ﻡﺤﺘﺮﻡ ﯽ از ﺑ ﺴﺘﮕﺎن‬
‫ﺧﻮد ـ هﻤﺴﺮ ﻳﻜﯽ از ﺡﺠﺖاﻻﺳﻼمهﺎ ـ چﻨ ﺪ روز ﭘ ﺲ از آﻮدﺕ ﺎ ]ﯼ ‪ ٢٨‬ﻡ ﺮداد[ ﺷ ﻨﻴﺪم آ ﻪ ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ‪:‬‬
‫“چﻪ ﺧﻮب ﺷﺪ آﻪ روسهﺎ ]ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ از دوﻟ ﺖ دآﺘ ﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ ﻡ ﺼﺪق[ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺑﻴﺎﻳﻨ ﺪ‪.‬‬
‫‪٩٤‬‬
‫اﮔﺮ ﻡﯽﺁﻡﺪﻧﺪ هﻤﻪﯼ ﻡﺎ را ﺑﯽﺳﻴﺮت ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ آﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ]ﺳﻮء[اﺳﺘﻔﺎدﻩهﺎ از ﺟﻬ ﻞ ﻡ ﺮدم در ﺳﺮﻓ ﺼﻞه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ اﻡﻜ ﺎن‬
‫هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻄﻔﻪ ﺑﺴﺘ ِﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎﯼ ﻡﻠﯽ و ﻋﺮﻓﯽ را از اﺳﺎس ﺳﻮزاﻧﺪﻩ و در ﺡﻘﻴﻘﺖ ﻳﻜﯽ از ﺷﻴﻮﻩه ﺎﯼ‬
‫رذﻳﻼﻧﻪﯼ »رﻧﺪان ﺳﻴﺎﺳﺖ و دﻳﺎﻧﺖ« ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻤﺮار ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎﯼ ارﺕﺠﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺿ ﺪﺕﺮﻗﯽ و واﺑ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»وﻗﺘ ﯽ در زﻡ ﺎن رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﭘ ﺪر ﺁﻗ ﺎﯼ ﺡﻴ ﺪرﯼ ﺕﺮآ ﻪاﯼ در دﺳ ﺖ‬
‫ﻡ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ و در آﻮچ ﻪ و ﺑ ﺎزار‪ ،‬هﺮﺟ ﺎ زﻧ ﯽ را ﺑ ﯽﺡﺠ ﺎب ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ چ ﺎدر و ﺑ ﺪون ﻡﻘﻨﻌ ﻪ ﻡ ﯽدﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﺮآﻪاش “ﺡﻴﺪر ﺡﻴﺪر” ﮔﻮﻳﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁن زن ﻡﯽآﻮﻳﺒﺪ و ﻡﯽﮔﻔﺖ‪“ :‬ﭘﺮدﻩﯼ ﺧﻼ را ﺑﻴﻨﺪاز!” ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺧ ﺎﻃﺮ ﺁن ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺡﻴ ﺪرﯼ ﺷ ﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد در ﻡ ﺸﻬﺪ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻡﻌ ﺮوف و در ﻡﺤﺎﻓ ﻞ ﻡ ﺬهﺒﯽ‬
‫‪٩٥‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮاﻡﯽ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫در ﻧﻤﻮﻧﻪاﯼ دﻳﮕﺮ »ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﺎن ﺁزادﯼ!« اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﺑﻪ زﻧ ﺎن را اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﺌ ﻮرﻳﺰﻩ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪:‬‬
‫»از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻈﺮات دﻳﮕﺮ ]ﺁﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﺡ ﺴﻦ[ ﻡ ﺪرس‪ ،‬ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ ﺡ ﻖ اﻧﺘﺨ ﺎب زﻧ ﺎن ﺑ ﻮد‪ .‬او در ﻡ ﻮرد‬
‫‪٩٦‬‬
‫زﻧﺎن ﻡﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ در اﻳﻦهﺎ ﻗﺮار ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ آﻪ ﻟﻴﺎﻗﺖ اﻧﺘﺨﺎب را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺁﻧﭽ ﻪ ﻡ ﻦ ﻡ ﯽآﻮﺷ ﻢ در اﻳ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑﻴ ﺎن آ ﻨﻢ‪ ،‬ﻧ ﺸﺎن دادن ﺕ ﺪاوم دﻳ ﺪﮔﺎهﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧ ﻪ‬
‫ﺧﻠﻖاﻟﺴﺎﻋﻪ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ از ﻡﻐﺰ ﻋﻘﺐ ﻡﺎﻧﺪﻩﯼ ﻡﺸﺘﯽ ﺁﺧﻮﻧﺪ ﺿﺪ زن ﺕﺮاوﻳﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬داﺳ ﺘﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ دارد؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﻮﺟﻪ آﻪ در اﻳﺮان ﺑﺎﺳ ﺘﺎن‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ در دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻡ ﺬهﺐِ در‬
‫آﻨﺎر ﺡﻜﻮﻡﺖ هﻢ‪ ،‬چﻨﻴﻦ ﺕﺤﻘﻴﺮﯼ ـ دﺳﺖ آ ﻢ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آﻴﻔﻴ ﺖ ـ ﺑ ﺮ زﻧ ﺎن ﻧﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ؛ در ﺡ ﺎﻟﯽ آ ﻪ از‬
‫زﻡﺎن ﺡﻤﻠﻪﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻋﺮب ]ﻳﺎ اﻋﺮاب ﻡ ﺴﻠﻤﺎن[ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان‪ ،‬چﻨ ﻴﻦ ﻧﮕﺮﺷ ﯽ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺕﺌ ﻮرﻳﺰﻩ ﺷ ﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ زﻡﻴﻨﻪﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ اﻳﺮاﻧﻴﺎن هﻢ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ادﻋ ﺎﻳﯽ ﮔ ﺰاف ﻧﻴ ﺴﺖ اﮔ ﺮ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﻮد‬
‫آﻪ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش ﺑﻪ زن در ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎ ﻳﻚ دﻳﺪﮔﺎﻩ وارداﺕﯽ اﺳﺖ و دﺳ ﺖآ ﻢ ـ ﺑ ﻪ ﺁن آﻴﻔﻴﺘ ﯽ آ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﺑﺮﺧﯽ از ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼم در ﻡﻴﺎن اﻋﺮاب ﺑﺪوﯼ ﺡﺎآﻤﻴﺖ داﺷﺘﻪ ـ در اﻳﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن دﻳ ﺪﻩ ﻧ ﺸﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦآﻪ ﻳﻚ دﻳﻦ وارداﺕﯽ چﮕﻮﻧﻪ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺡﺎﻓﻈﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻡﻠﺘﯽ را ﺳﻮزاﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ه ﻢ اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﮕ ﺮش را ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن آﻨ ﺪ‪ ،‬و در ﺕ ﺪاوم هﻤ ﻴﻦ ﻧﮕ ﺮش‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺷ ﻴﻌﻴﮕﺮﯼ اﺑﻌ ﺎدﯼ‬
‫ﺕﺼﺎﻋﺪﯼ ﺑﻪ ﺁن ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ ،‬از ﺁن »ﻡﻌﺠﺰاﺕﯽ« اﺳﺖ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ از ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن چﻨﻴﻦ ﻡﻜﺘﺒﯽ اﻧﺘﻈ ﺎر ﻡ ﯽرود و‬
‫ﺑﺲ!‬
‫ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑﺨ ﺼﻮص ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن »اﺳ ﻼم«ه ﺎﯼ راﺳ ﺘﻴﻦ‪ ،‬واﻗﻌ ﯽ‪،‬‬
‫ﺡﻘﻴﻘﯽ‪ ،‬ﺳﺮچﺸﻤﻪاﯼ‪ ،‬ﻧﺎب‪ ،‬ﻡﺤﻤ ﺪﯼ‪ ،‬ﻋﻠ ﻮﯼ و … ﺡﺘ ﺎ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﻡ ﺪرن‪ ،‬دﻟﻴ ﻞ ﻓ ﺸﺎرهﺎﯼ واردﻩ ﺑ ﺮ‬
‫زﻧﺎن را در ﺻﺪر اﺳﻼم‪ ،‬هﻢ چﻨﻴﻦ ﺕﺌﻮرﻳﺰﻩ ﺷﺪن اﻳ ﻦ اﻧ ﻮاع ﻓ ﺸﺎرهﺎ را ـ ﺧ ﻮد ـ ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺘﯽ در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬

‫‪ ٩٤‬ـ ﺟﻼل و ﺁلاﺡﻤﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮوز ﺧﺮم‪ ،‬چﺎپ اول‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٨٠‬ﻧﺸﺮ ﻓﺮوغ‪ ،‬ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ص‪٤٩‬‬
‫‪ ٩٥‬ـ ﺑﺮﻓﺮاز ﺧﻠﻴﺞ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﻡﺤﺴﻦ ﻧﺠﺎت ﺡﺴﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺳ ﺎﺑﻖ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ )‪ ١٣٤٦‬ﺕ ﺎ ‪ (١٣٥٤‬چ ﺎپ اول‪،‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﻧﯽ‪ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،١٣٧٩ ،‬ص ‪١٧‬‬
‫‪ ٩٦‬ـ ﻡﺪرس‪ ،‬ﻗﻬﺮﻡﺎن ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺡﺴﻴﻦ ﻡﻜﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٦٧٤ ،٦٧٣‬و ‪ ،٧٠٧‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﺳﻼم اﻳﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻡﻮﻡﻨﯽ‪ ،‬چﺎپ اول‪،‬‬
‫ص‪١٩٩‬‬
‫‪١٤١‬‬
‫زﻧﺪﻩ ﺑﮕﻮر آﺮدن زﻧﺎن در ﻡﻴﺎن اﻋﺮاب ﺑﺪوﯼ ﺕﺒﻴ ﻴﻦ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ »ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ« ﺕ ﺎرﻳﺦ زﺑ ﺎن ﮔﻮﻳ ﺎﯼ‬
‫دﻳﮕﺮﯼ دارد‪.‬‬
‫»زﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﮔﻮر آﺮدن دﺧﺘﺮان در ﻡﻴﺎن اﻋﺮاب ﻡﻌﻤﻮل ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ﻓﻘ ﻂ اﻓ ﺮاد ﻗﺒﻴﻠ ﻪﯼ “ﺑﻨ ﯽﺕﻤ ﻴﻢ ﺑ ﻦ‬
‫‪٩٧‬‬
‫ﻡﺮ” ﺑﻪ چﻨﻴﻦ آﺎر زﺷﺘﯽ دﺳﺖ ﻡﯽزد‪«.‬‬
‫دآﺘ ﺮ »ﺡ ﺴﻦ اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﺡ ﺴﻦ« در آﺘ ﺎب »ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﺳ ﻼم« زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان »زن در‬
‫روزﮔﺎر ﺟﺎهﻠﻴﺖ« ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬از ﻡﻄﺎﻟﻌ ﻪﯼ اﺷ ﻌﺎرﯼ آ ﻪ از روزﮔ ﺎر ﺟﺎهﻠﻴ ﺖ ﺑﺠ ﺎ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺨ ﻮﺑﯽ‬
‫ﻡﻌﻠﻮم ﻡﯽﺷﻮد آﻪ در ﺁن ﻋﺼﺮ‪ ،‬زن از ﺁزادﯼ ﻧ ﺼﻴﺐ داﺷ ﺘﻪ و آﺎره ﺎﯼ ﻡﻬ ﻢ ﺑ ﻪ ﻡ ﺸﻮرت او اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﻡﯽﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻠﻜﻪ در ﺑﺴﻴﺎرﯼ آﺎرهﺎ ﺑﺎ ﻡﺮد ﺷﺮآﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻃ ﻮرآﻠﯽ ﻡﻨﺎﺳ ﺒﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻡ ﺮد‬
‫ﺑﺎ هﻤﺴﺮ ﺧﻮد ﺧﻴﻠ ﯽ ﺑﻬﺘ ﺮ از ﺁن ﺑ ﻮدﻩ ]اﺳ ﺖ[ آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺕ ﺼﻮر ﻡ ﯽآﻨ ﻴﻢ؛ زﻳ ﺮا ﻡ ﺮدان ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻡ ﺎدر‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻴ ﺰ ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﭘ ﺪر اﻓﺘﺨ ﺎر ﻡ ﯽآ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و هﻨﮕ ﺎﻡﯽ آ ﻪ ﺳ ﺨﻨﻮران ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ ﻗ ﺼﺎﻳﺪﯼ در ذآ ﺮ‬
‫‪٩٨‬‬
‫ﻓﻀﺎﻳﻞ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬از زﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺳﺨﻦ ﻡﯽﺁوردﻩاﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﻌﺎﺑﻴﺮ از ﺳﻮﯼ ﻡﺤﻘﻘﻴﻦ اﺳﻼﻡﯽ و ﻡﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻡﯽﺕﻮان ﮔﻔﺖ آﻪ زﻧ ﺪاﻧﯽ آ ﺮدن زﻧ ﺎن در‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ‪ ،‬دﻗﻴﻘ ﺎ ﻳ ﻚ ﭘﺪﻳ ﺪﻩﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ اﺳ ﺖ و درﺳ ﺖ از زﻡ ﺎﻧﯽ ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﺳ ﻼم در ﻡﻴ ﺎن‬
‫ﺺ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و آ ﺸﺘﺎر راﻳ ﺞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﭘﺮﺳ ﺶ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ‬ ‫اﻋ ﺮاب‪ ،‬و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺎ ﻓ ﺎآﺘﻮر ﻡ ﺸﺨ ِ‬
‫ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ در اﻳﻦ ﻡﻴﺎن ﺑﻪ ذهﻦ ﺑﺮﺳﺪ و ﺁن اﻳﻦآﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ آﻪ اﻋﺮاب دﺧﺘﺮاﻧﺸﺎن را زﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﮔﻮر‬
‫ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺎن ﺳﺮزﻡﻴﻦهﺎﯼ دﻳﮕﺮ آﻪ ﻋﺎرﯼ از چﻨﻴﻦ ﻓﺮهﻨﮓ ﺿﺪ زﻧﯽ ـ دﺳﺖ آﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ آﻴﻔﻴﺖ‬
‫ـ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬چﺮا ﻡﯽﺑﺎﻳﺴﺖ اﻳﻦ چﻨﻴﻦ ﺕﺤﻘﻴﺮ ﺷﺪﻩ و اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮ آﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ؟!‬
‫ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ روﺡﻴﻪﯼ زﻧﺎن ﻋﺮب ﻡﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦآ ﻪ اﺳ ﻼم‪ ،‬زﻧ ﺎن را‬
‫ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ﻧ ﺸﻴﻨﯽ ﺕﺮﻏﻴ ﺐ ﻡ ﯽآ ﺮدﻩ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ]داﺳ ﺘﺎن ﺷ ﺮآﺖ ﻋﺎﻳ ﺸﻪ در ﺟﻨ ﮓ ﺟﻤ ﻞ[ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ‬
‫ﻡﯽرﺳﺎﻧﺪ آﻪ در ﺻﺪر اﺳﻼم‪ ،‬هﻨﻮز زﻧﺎن ﻋﺮب روﺡﻴﻪﯼ “زﻡﺎن ﺟﺎهﻠﻴ ﺖ” را از دﺳ ﺖ ﻧ ﺪادﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‬
‫و ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ در آﺎره ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ در ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖه ﺎﯼ رزﻡ ﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ آﻤ ﺎﺑﻴﺶ ﺷ ﺮآﺖ‬
‫‪٩٩‬‬
‫ﻡﯽﺟﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫هﻤﻮ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻡﻮﻗﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ زﻧ ﺎن اﻳ ﺮان ﻗﺒ ﻞ از اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺑﺮرﺳ ﯽ ﺟ ﺎﻟﺒﯽ دارد‪» :‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﻮرﯼ آﻪ از ﻧﻘﻮش و اﻟﻮاح و ﺁﺙﺎرﯼ آﻪ از ﻋﻬﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﻡ ﺎ رﺳ ﻴﺪﻩ ﺑﺮﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ :‬زﻧ ﺎن اﻳ ﺮان‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺡﻤﻠﻪﯼ ﻋﺮب از ﺡﻘﻮق و ﺁزادﯼهﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت دوم‬
‫و ﺳﻮم اﺟﺘﻤﺎع ﺕﻘﺮﻳﺒﺎ در ﺕﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖهﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ دوش ﺑﻪ دوش ﻡﺮدان آﺎر ﻡﯽآﺮدﻧﺪ؛ ﻡﺨﺼﻮﺻﺎ‬
‫هﻤﻜﺎرﯼ زﻧﺎن ﺑﺎ ﻡﺮدان در آﺎرهﺎﯼ آﺸﺎورزﯼ‪ ،‬ﮔﻠﻪﺑﺎﻧﯽ و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖهﺎﯼ ﺕﻮﻟﻴﺪﯼ و ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫‪١٠٠‬‬
‫ﺕﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫راوﻧﺪﯼ در ﺑﺎرﻩﯼ ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ زﻧﺎن ﻗﺒﻞ از ﺡﻤﻠﻪﯼ اﻋﺮاب ﺑﻪ اﻳﺮان ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ‬
‫آﻪ از ﻧﻘﻮش ﺑﺎﻗﯽ ﻡﺎﻧﺪﻩ از ﻋﻬﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎن ]ﺡﺪود ﻗﺮن هﻔﺘﻢ ﻗﺒﻞ از ﻡﻴﻼد[ ﺑﺮﻡﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬زﻧﺎن اﻳﺮان ﻋﻤﻮﻡ ﺎ‬
‫ﺑﯽﺡﺠﺎب ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺳﺮ و ﺻﻮرت و ﮔﺮدن ﺁنهﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ از دﺳﺖ و ﭘﺎﯼ ﺁنهﺎ ﺑ ﺪون‬
‫ﺡﺎﺟ ﺐ و ﻡ ﺎﻧﻌﯽ دﻳ ﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬زﻧ ﺎن ﻋﻬ ﺪ هﺨﺎﻡﻨ ﺸﯽ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮرﯼ آ ﻪ از ﺻ ﻮرت ﻡﻨﻘ ﻮش ﺑ ﺮ ﻓ ﺮش‬

‫‪ ٩٧‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‪ ،‬ص ‪٦١٨‬‬
‫‪ ٩٨‬ـ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﺳ ﻼم‪ ،‬دآﺘ ﺮ ﺡ ﺴﻦ اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﺡ ﺴﻦ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬چ ﺎپ ﻧﻬ ﻢ‪ ،‬ﺳ ﺎل ‪ ،١٣٧٦‬ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎوﻳﺪان‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ص ‪٣٥‬‬
‫‪ ٩٩‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧ ﺪﯼ‪ ،‬چ ﺎپ دوم‪ ،‬ﺳ ﺎل ‪ ٢٥٣٦‬ﺷﺎهﻨ ﺸﺎهﯽ‪ ،‬چﺎﭘﺨﺎﻧ ﻪﯼ ﺳ ﭙﻬﺮ ﺕﻬ ﺮان‪،‬‬
‫ص ‪٦١٧‬‬
‫‪ ١٠٠‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٦٢٢‬‬

‫‪١٤٢‬‬
‫ﭘﺎزﻳﺮﻳﻚ و ﺳﺎﻳﺮ ﺁﺙﺎر ﺁن دورﻩ ﺑﺮﻡﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬چﻬﺮﻩﺷﺎن آﺎﻡﻼ دﻳﺪﻩ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﮔﻴﺴﻮان ﺑﻠﻨﺪﺷﺎن را ﺑﻪ ﭘ ﺸﺖ‬
‫ﺳ ﺮ ﻡ ﯽﺁوﻳﺨﺘﻨ ﺪ و ﭘﻴﺮاهﻨ ﺸﺎن ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﭘﻴ ﺮاه ِﻦ ﭘ ﺮچﻴ ِﻦ ﻡ ﺮدا ِن ﭘﺎرﺳ ﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬از ﺁﺙ ﺎر و ﻡﺠ ﺴﻤﻪه ﺎﯼ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ آﻪ از ﻋﺼﺮ اﺷﻜﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﻡﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺑﯽ ﭘﻴﺪاﺳﺖ آﻪ زﻧﺎن ﺳﺮ و ﺻ ﻮرت و ﮔ ﺮدن و‬
‫ﺑﺎزوان ﺧﻮد را ﻧﻤﯽﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪﻧﺪ؛ ﻡﻌﻤﻮﻻ ﭘﻴﺮاهﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺮ ﺕﻦ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ آﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺕ ﺎ زاﻧ ﻮ را ﻡ ﯽﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫در دورﻩﯼ ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻴﺎن وﺿ ﻊ ﻋﻤ ﻮﻡﯽ زﻧ ﺎن ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﻗ ﺮون ﭘ ﻴﺶ ﺑ ﻮد؛ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻏﻴ ﺮ از زﻧ ﺎن واﺑ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎت اﺷ ﺮاف آ ﻪ آﻤﺘ ﺮ در ﺑ ﻴﻦ ﻡ ﺮدم ﻇ ﺎهﺮ ﻡ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳ ﺎﻳﺮ زﻧ ﺎن ﺑ ﺪون ﭘ ﺮدﻩ و ﺡﺠ ﺎب زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و آﻤ ﺎﺑﻴﺶ در ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖه ﺎﯼ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﺷ ﺮآﺖ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪» .‬آﺮﻳ ﺴﺘﻦ ﺳ ﻦ« اﻳ ﺮان ﺷ ﻨﺎس‬
‫ﻧﺎﻡﺪار داﻧﻤﺎرآﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻡﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﺎرﺕﻠﻤ ﻪ در ﻡ ﻮرد زﻧ ﺎن ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ :‬زن در اﻳ ﻦ زﻡ ﺎن ]ﻋﻬ ﺪ‬
‫ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن[ داراﯼ ﺡﻘﻮق ﻡﺴﻠﻤﻪاﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در زﻡﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن‪ ،‬اﺡﻜﺎم ﻋﺘﻴﻖ در ﺟﻨﺐ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻮد و اﻳﻦ ﺕﻀﺎد ﻇ ﺎهﺮﯼ از ﺁﻧﺠﺎﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘ ﻴﺶ از ﺁن آ ﻪ اﻋ ﺮاب ﻡ ﺴﻠﻤﺎن اﻳ ﺮان را ﻓ ﺘﺢ آﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫‪١٠١‬‬
‫ﻡﺤﻘﻘﺎ زﻧﺎن اﻳﺮان در ﺷﺮف ﺕﺤﺼﻴﻞ ﺡﻘﻮق و اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑﻜﻨ ﻴﻢ آ ﻪ ﻡﻼه ﺎدﯼ ﺳ ﺒﺰوارﯼ از ﻡﻼﻳ ﺎن ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﻡﺘﺠ ﺪد ﻗ ﺮن ﻧ ﻮزدهﻢ و اواﻳ ﻞ ﻗ ﺮن‬
‫ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬در ﺳﻴﺮ ﺕﻜﺎﻡﻞ ﻗﻬﻘﺮاﻳﯽ ﻧﮕﺎﻩ اﺳﻼم ﺑﻪ زﻧﺎن‪ ،‬اﻓﺎﺿﻪ ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﺪ آﻪ‪“» :‬آﺴﺎهﻦ ﺻﻮرﻩ اﻻﻧ ﺴﺎن‬
‫ﻟﻴﺮﻏﺐ ﻓﯽ ﻧﻜﺎﺡﻬﻦ” )ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺻ ﻮرت اﻧ ﺴﺎن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺡﻴﻮاﻧ ﺎت ]زﻧ ﺎن[ ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﻡﺮده ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫‪١٠٢‬‬
‫ﻧﻜﺎح اﻳﺸﺎن رﻏﺒﺖ آﻨﻨﺪ‪«(.‬‬
‫ﻡﺤﻘﻘﻴﻦ و ﻡ ﻮرﺧﻴﻦ در اﻳ ﻦ زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎ آ ﻢ آ ﺎر ﻧﻜ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻧﻤﻮﻧ ﻪ‪» :‬ﺟﺮﺟ ﯽ زﻳ ﺪان‬
‫ﻡﺎﻧﻨﺪ ﺑﻌﻀﯽ از ﺷﺮﻗﺸﻨﺎﺳﺎن اروﭘﺎﻳﯽ ﻡﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ آ ﻪ ز ِن ﻋ ﺮب ﻗﺒ ﻞ از اﺳ ﻼم ]در دورﻩﯼ ﺟﺎهﻠﻴ ﺖ[‬
‫ﺑﺎ ﻋﻔﺖ و ﺷﺮاﻓﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻡ ﯽآ ﺮد و از ﺡﻘ ﻮق و اﺧﺘﻴ ﺎرات ﻓﺮاواﻧ ﯽ ﺑﺮﺧ ﻮردار ﺑ ﻮد… ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ او‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻧﻬﻀﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ ﺕﺪرﻳﺞ از ﺡﻘﻮق و اﺧﺘﻴﺎرات زﻧﺎن آﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪ…‬
‫هﻢچﻨ ﻴﻦ ﺟﺮﺟ ﯽ زﻳ ﺪان در ﺟﻠ ﺪ ﭘ ﻨﺠﻢ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺧ ﻮد ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬در ﺁن دورﻩ ]ﻗﺒ ﻞ از ﻇﻬ ﻮر‬
‫ﺖ ﺁنه ﺎ ﺙﻤ ﺮﻩﯼ ﺁزادﯼﺧ ﻮاهﯽ و اﺳ ﺘﻘﻼلﻃﻠﺒ ﯽ ﺁن رو ِز ﻋ ﺮب‬ ‫اﺳﻼم[ زﻧﺎن ﻡﻘﺎم ﻡﻬﻤﯽ داﺷﺘﻨﺪ و ﻋﻔ ٍ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬زﻳﺮا زﻧﯽ آﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﻼل و ﺁزادﯼ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺕﺤﻤﻞ ﻧﻨﮓ و ﻋﺎر ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ و ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬زﻧﯽ آ ﻪ‬
‫در ذﻟﺖ و اﺳﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ﺡﺠﺎب و ﭘ ﺮدﻩ ﻡﻘﻴ ﺪ ﮔ ﺸﺘﻪ‪ ،‬زودﺕ ﺮ ﺕ ﻦ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮارﯼ ﻡ ﯽده ﺪ؛‬
‫آﺎرﯼ آﻪ ﺑﺮاﯼ زن ﺁزاد و ﻡﺴﺘﻘﻞ ﻧﻨﮓ ﻡﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ز ِن ﺑ ﺪﺑﺨﺘﯽ آ ﻪ در ﻗﻴ ﺪ اﺳ ﺎرت اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁن را ﻋ ﺎر‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻤﺎرد… ﻋﺮبهﺎﯼ ﺑﺪوﯼ آﻪ اﺳ ﺘﻄﺎﻋﺖ آﻨﻴ ﺰ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ و هﻤ ﺴ ِﺮ ﻡﺘﻌ ﺪد ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬هﻤ ﺴﺮ ﻳﮕﺎﻧ ﻪﯼ‬
‫ﻚ رﻧﺞ و راﺡﺖ او در ﺳ ﻔﺮ‬ ‫ﺖ ﻡﺮد و ﺷﺮﻳ ٍ‬ ‫ﺧﻮد را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ آﻪ زن ﺑﺪوﯼ آﻤﻚ دﺳ ٍ‬
‫‪١٠٣‬‬
‫و ﺡﻀﺮ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺿ ٍﺪ ز ِن اﺳﻼﻡﯽ در ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻﺤﺎﺑﻪﯼ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ چﻨﻴﻦ ﺑﺎزﺕﺎب آﻤﺪﯼاﯼ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳ ﺖ‪:‬‬
‫»اﺑﻮدﺟﺎﻧﻪ ]آﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ اهﺪاﻳﯽ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﻡﯽﺟﻨﮕﻴﺪ[… ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻡﻦ از آﺎﻓﺮان ﻳﻜ ﯽ را ﺑ ﻪ چ ﺸﻢ آ ﺮدﻩام‬
‫آﻪ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺴﻴﺎر آﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و چﻮن هﻨﺪ درﺁﻡﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺪاﺷﺘﻢ آﻪ وﯼ اﺳﺖ و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑ ﻪ وﯼ راﻧ ﺪم‪ .‬و‬
‫چﻮن ﺑﺪاﻧﺴﺘﻢ آﻪ زﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺎ ِز ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم درﻳﻎ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫‪١٠٤‬‬
‫زﻧﯽ زدن آﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم از ﺁن ﻋﺰﻳﺰﺕﺮ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺧﻮن زﻧﯽ ﺁﻟﻮدﻩ ﺷﻮد‪«.‬‬
‫دﮔﺮدﻳﺴﯽ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻡ ﺮدم ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ و ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ زﻧ ﺎ ِن اﻳ ﻦ ﻡﻨﻄﻘ ﻪ ﺕﺤ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ اﺳ ﻼم ﺕ ﺎ‬
‫ﺟﺎﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ زن اﻳﺮاﻧ ﯽ ـ ﻳ ﺎ ﻡ ﺜﻼ دﺧﺘ ﺮ ﺑﭽ ﻪه ﺎﯼ ‪ ٥‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﻳﺮاﻧ ﯽ را ﺑ ﻪ ﺡ ﺮاج‬
‫ﻡﯽﮔﺬارﻧﺪ ﺕﺎ ذرﻩاﯼ از ﺁﺕﺶ ﺟﻬﻨﻤﯽ را آﻪ اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ در هﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺎن ﺑ ﻪ ﺟ ﺎن ﻡ ﺮدم رﻳﺨﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪،‬‬

‫‪ ١٠١‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ١٠٢‬ـ ﻗﺒﺾ و ﺑﺴﻂ ﺕﺌﻮرﻳﻚ ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ص ‪١٥‬‬
‫‪ ١٠٣‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻤﺪن اﺳﻼم‪ ،‬ﺟﺮﺟﯽ زﻳﺪان‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﻳﻚ ص ‪ ٤٩‬و ﺟﻠﺪ ﭘﻨﺞ ص ‪٣‬‬
‫‪ ١٠٤‬ـ ﺳﻴﺮﻩﯼ اﺑﻦ هﺸﺎم‪ ،‬ﻧﺼﻒ دوم‪ ،‬ص ‪٦٥٦‬‬
‫‪١٤٣‬‬
‫در ﺟﻬ ﺎن دﻳﮕ ﺮ ﺑﻜﺎهﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻴﭽ ﺎرﻩه ﺎ ﺧﻴ ﺎل ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺁﺕ ﺸﯽ ﺳ ﻮزانﺕ ﺮ از ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﯽ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎرش هﺴﺘﻨﺪ ـ هﻢ ـ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ اﻡﻜﺎن داﻡﻦﮔﻴﺮ ﺷﺪن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ…‬
‫ﺷﻬﺮﻧﻮش ﭘﺎرﺳﯽﭘﻮر‪ ،‬رﻡﺎن ﻧﻮﻳﺲ ﺧﻮشﻗﻠﻢ ﻡﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان‪ ،‬در ﻡﻄﻠﺒﯽ ﺑﺎ ﻋﻨ ﻮان »ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ‬
‫ﺁﺷﻔﺘﻪ و ﺟﺎﻧﯽ ﻡﺸﻬﺪﯼ« ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»در آﺘﺎب ﻗﻠﻢ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ ﺟﻌﻔﺮ ﺷﻬﺮﯼ از زﻧﯽ ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﻡﯽﺷﻮد آﻪ روﺿﻪﺧﻮاﻧﯽ‬
‫در ﺳﻦ ‪ ٥‬ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ]ﺑﻠ ﻪ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻧﻜ ﺮدﻩاﻳ ﺪ در ﺳ ﻦ ‪ ٥‬ﺳ ﺎﻟﮕﯽ[ از او ﺧﻮاﺳ ﺘﮕﺎرﯼ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬و در ﭘﺎﺳ ﺦ‬
‫ﻡﺎدر آﻪ دﺧﺘﺮش را ﺑﭽﻪ ﻡﯽداﻧﺪ‪ ،‬ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ دﺧﺘﺮ زن ﻡﻦ ﺑﺸﻮد ـ چ ﻮن ﺳ ﻴﺪ ه ﺴﺘﻢ ـ ﭘ ﺲ از‬
‫ﻡﺮگ ﻳﻚراﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻗﺮار ﻡﯽﮔﺬارﻧﺪ ﺕﺎ دﺧﺘﺮ را در ﺳ ﻦ ‪ ٦‬ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ﺑ ﻪ ﺁﻗ ﺎ‬
‫ﺑﺪهﻨﺪ و ﻧﻮراﻧﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﺎب ﺁﻗﺎ هﻢ در ﺷﺐ زﻓﺎف‪ ،‬چﻨﺎن دﺧﺘﺮ را از ه ﻢ ﻡ ﯽدرد آ ﻪ ﭘ ﺲ و ﭘﻴ ﺸﺶ‬
‫ﻳﻜﯽ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺁﻗﺎ ]هﻢ[ چﻨﺪ ﻡﺎهﯽ ﺑﻌﺪ‪ ،‬از ﺁﻧﺠ ﺎﻳﯽ آ ﻪ از زن ﭘ ﺎرﻩ ﺧﻮﺷ ﺶ ﻧﻤ ﯽﺁﻡ ﺪﻩ دﺧﺘ ﺮ را ﻃ ﻼق‬
‫ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫»از ﺁن ﭘﺲ ]اﻳﻦ[ دﺧﺘﺮ ﺑ ﺪﺑﺨﺖ آ ﻪ در ﺟﺎﻡﻌ ﻪاﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﯽآ ﺮدﻩ آ ﻪ ه ﻴﭻ آ ﺎر ﺁﺑﺮوﻡﻨ ﺪﯼ‬
‫ﺑﺮاﯼ زﻧﺎن در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻩ ﺟﺰ ازدواج‪ ،‬ﻡﺠﺒﻮر ﻡﯽﺷ ﻮد ]آ ﻪ[ ﻡﺮﺕ ﺐ ﺷ ﻮهﺮ آﻨ ﺪ‪ .‬و ﺷ ﻮهﺮان‬
‫ه ﻢ ﭘ ﺲ از آ ﺸﻒ وﺿ ﻌﻴﺖ ﺟ ﺴﻤﺎﻧﯽ او ﻃﻼﻗ ﺶ ﻡ ﯽدادﻩاﻧ ﺪ؛ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ]اﻳ ﻦ دﺧﺘ ﺮك[ ‪ ٢٦‬ﺑ ﺎر‬
‫‪١٠٥‬‬
‫ازدواج ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯽﺁﻧﻜﻪ ﻡﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﺧﺎﻧﻮادﻩاﯼ ﺷﻮد‪«.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺪ ﺑﻮدن و ﺡﺮام ﺑﻮدن ﺁﺕﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮ ﺕﻦ زﻧﺎﻧﯽ آﻪ اﮔﺮ ﺕﻨﺸﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ »اﻋﺮاب‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎن« ﺑﻤﺎﻟﺪ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺮﻩ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺧﻮاهﻨﺪ رﻓﺖ‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ رواﻳﺖهﺎﯼ ﻋﺠﻴﺐ و دﺳﺖ اوﻟﯽ دارد‪.‬‬
‫اﻡﺎم دوم ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﻠﯽ و ﻧﻮﻩﯼ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ‪ ،‬در زن ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻃ ﻼق دادن اﻓ ﺮاط ﻡ ﯽآ ﺮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ آﻪ ﭘﺪرش ﻋﻠﯽ اﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ ﺑﺮ ﺑﺎﻻﯼ ﻡﻨﺒﺮ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻨﺎ ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﻡﻦ زن ﻧﺪهﻴﺪ‪ .‬او‬
‫در ﻃﻼق زﻧﺎن اﻓﺮاط ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬اﻡﺎ زﻧﺎن از ﺕﺮس ﺁﺕﺶ ﺟﻬﻨﻤﯽ آﻪ در ﺕﺌ ﻮرﯼ ﭘ ﺪر ﺑ ﺰرگ هﻤ ﻴﻦ اﻡ ﺎم‬
‫ﺡﺴﻦ ﺕﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦآﻪ ﺡﺘﺎ ﻳﻜﺒﺎر هﻢ ﺕﻨﺸﺎن ﺑﻪ ﺕﻦ ﻡﻘﺪس اﻡﺎم ﺡﺴﻦ ﻡﺎﻟﻴﺪﻩ ﺷ ﻮد و ﺁﺕ ﺶ‬
‫ﺑﺮ اﻳ ﺸﺎن ﺡ ﺮام‪ ،‬ﺑ ﺎآﯽ از اﻓ ﺮاط آ ﺮدن در ﻃ ﻼق ﺡ ﻀﺮﺕﺶ ـ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم اﺧﻄﺎره ﺎﯼ ﭘ ﺪرش ـ ﻧﻜ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫هﻢچﻨﺎن ﺳﻔﺮﻩﯼ ﺕﻨﺸﺎن را ﺕﻘﺪﻳﻢ اﻡﺎم دوم ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ!!‬
‫ﭘﻄﺮوﺷﻔ ﺴﻜﯽ در هﻤ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد ﺑ ﻪ رواﻳ ﺎت ﻡ ﺴﺘﻨﺪ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ در آﺘ ﺎب »اﺳ ﻼم در‬
‫اﻳﺮان« ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻡﺜﻼ اﻡﺎم ﺡﺴﻦ )ع( ﻓﺮزﻧﺪ ارﺷﺪ ﻋﻠ ﯽ )ع( و اﻡ ﺎم دوم ﺷ ﻴﻌﻴﺎن از ﻋﻬ ﺪ ﺟ ﻮاﻧﯽ‬
‫داﺉﻤﺎ ﺑﺎ زﻧﺎن ازدواج ﻡﯽآﺮد و زان ﭘﺲ ﻃﻼﻗﺸﺎن ﻡﯽداد؛ ﺑﻪ ﻃ ﻮرﯼ آ ﻪ ]اﻡ ﺎم ﺡ ﺴﻦ[ ﺑ ﺮ روﯼ ه ﻢ‬
‫‪١٠٦‬‬
‫‪ ٧٠‬زن ﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﻧﻴﺰ ﻋﺎﻳﺸﻪ را در ﺷﺶ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺧﻮاﺳﺖ و در ‪ ٧‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﺎ او زﻓ ﺎف آ ﺮد‪ .‬ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫در ﺳ ﻦ ‪ ١٨‬ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ﻋﺎﻳ ﺸﻪ‪ ،‬چ ﺸﻢ از ﺟﻬ ﺎن ﻓﺮوﺑ ﺴﺖ؛ اﻡ ﺎ وﺻ ﻴﺖ آ ﺮد آ ﻪ ﻧ ﻪ ﻋﺎﻳ ﺸﻪ و ﻧ ﻪ دﻳﮕ ﺮ‬
‫هﻤﺴﺮاﻧﺶ اﺟﺎزﻩ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﺎ ﻡﺮد دﻳﮕﺮﯼ ازدواج آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺕﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ آ ﻪ ﻋﺎﻳ ﺸﻪ ﺕ ﺎ هﻔﺘ ﺎد ﺳ ﺎﻟﮕﯽ‬
‫زﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ ٥٢‬ﺳﺎل از زﻧﺪﮔﯽاش را ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩاﯼ ﺳ ﭙﺮﯼ آ ﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺳ ﻦ ﻋﺎﻳ ﺸﻪ را‬
‫هﻨﮕﺎم ازدواج ﺑﺎ ﻡﺤﻤﺪ ﻧﻪ ﺳﺎل ه ﻢ ﮔﻔﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ ﺧ ﻮد او ﺑ ﺮ هﻔ ﺖﺳ ﺎﻟﮕﯽاش در هﻨﮕ ﺎم زﻓ ﺎف ﺕﺎآﻴ ﺪ‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﮔﻮﻳﻨﺪ هﻨﮕﺎم ازدواج ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺷ ﺶ ﺳ ﺎل داﺷ ﺖ و هﻔ ﺖ ﻡ ﺎﻩ ﭘ ﺲ از هﺠ ﺮت در ﻡﺪﻳﻨ ﻪ ﺑ ﺎ او‬
‫ﻋﺮوﺳﯽ آﺮد‪ .‬از ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻧﻘﻞ آﺮدﻩاﻧﺪ آﻪ هﻨﮕﺎم وﻓﺎت ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﯽاﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ وﯼ هﺠﺪﻩ ﺳﺎل‬

‫‪ ١٠٥‬ـ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﺁﺷﻔﺘﻪ و ﺟﺎﻧﯽ ﻡﺸﻬﺪﯼ‪ ،‬ﺷﻬﺮﻧﻮش ﭘﺎرﺳﯽﭘﻮر‪ ،‬ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ »ﺷﻬﺮوﻧﺪ« چﺎپ آﺎﻧﺎدا‪ ٢٨ ،‬اوت ‪٢٠٠١‬‬
‫‪ ١٠٦‬ـ اﺳﻼم در اﻳ ﺮان‪ ،‬اﯼ‪ .‬پ‪ .‬ﭘﻄﺮوﺷﻔ ﺴﻜﯽ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ آ ﺮﻳﻢ آ ﺸﺎورز‪ ،‬چ ﺎپ ﻳﻜ ﻢ ﺧ ﺎرج‪ ،‬اﻧﺘ ﺸﺎرات ﻧﻴﻤ ﺎ ﺁﻟﻤ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﺎل‬
‫‪ ،١٩٩٨‬ص ‪٩٣‬‬
‫‪١٤٤‬‬
‫داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻋﺎﻳ ﺸﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎل ﭘﻨﺠ ﺎﻩ و ه ﺸﺘﻢ از هﺠ ﺮت در ﺡ ﺪود هﻔﺘ ﺎد ﺳ ﺎﻟﮕﯽ در ﻡﺪﻳﻨ ﻪ وﻓ ﺎت‬
‫‪١٠٧‬‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪«.‬‬
‫چﻨﺪﯼ ﭘﻴﺶ زﻧﯽ در آﺸﻮر ﺳﻮﺉﺪ از هﻤﺴﺮش ﺟﺪا ﺷﺪ‪ .‬چﻬﺎر ﻡ ﺎﻩ ﺑﻌ ﺪ از اﻳ ﻦ ﺟ ﺪاﻳﯽ رﺳ ﻤﯽ‬
‫هﻢ ﺕﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎ ﻡﺮد دﻳﮕﺮﯼ زﻧﺪﮔﯽ آﻨ ﺪ‪ :‬اﻡ ﺎ ﻡ ﺮد اول؛ ﻳﻌﻨ ﯽ هﻤ ﺎن هﻤ ﺴﺮ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﺮاغ زن ﺳ ﺎﺑﻘﺶ ﻡ ﯽرود‪ ،‬و ﻻﺑ ﺪ ﭘ ﺲ از ﺑﮕﻮﻡﮕﻮه ﺎﯼ ﻓ ﺮاوان‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺑ ﻴﺶ از ‪ ٢٦‬ﺿ ﺮﺑﻪﯼ آ ﺎرد‬
‫هﻤﺴﺮ ﺳﺎﺑﻘﺶ را ـ آﻪ ﺟﺮات آﺮدﻩ ﺑﻮد زﻧﺪﮔﯽ ﺟﺪﻳﺪﯼ را ﺁﻏﺎز آﻨﺪ ـ ﻡﺠﺮوح ﻡﯽآﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ آ ﻪ‬
‫زن ﺑﺎ هﻤﺎن ﺕﻦ زﺧﻤﯽاش‪ ،‬ﺧﻮد را از ﭘﻠﻪهﺎﯼ چﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﺁﭘﺎرﺕﻤﺎﻧﺶ ﺕﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺟﻠﻮ در ﻡﯽآﺸﺪ و در‬
‫ﻃﺒﻘ ﻪﯼ هﻤﻜ ﻒ ﺟ ﺎن ﻡ ﯽﺳ ﭙﺎرد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻡﻄﻠ ﺐ در هﻤ ﺎن روزه ﺎ در ﻧ ﺸﺮﻳﻪه ﺎﯼ ﺳ ﻮﺉﺪﯼ و ﻳﻜ ﯽ‪/‬دو‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﻓﺎرﺳﯽ زﺑﺎن هﻢ ﺑﺎزﺕﺎب ﻳﺎﻓﺖ و ﺧﺒﺮش ﺕﺎ ﻡﺪتهﺎ ﺟﺎن و ﺕﻦ ﻡﺮا ﻡﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫اﻳﻦ رﻓﺘ ﺎر‪ ،‬ﻗﺒ ﻞ از اﻳ ﻦآ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ وﺡ ﺸﻴﮕﺮﯼ اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع ﻡ ﺮدان و در هﻤ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ زﻧ ﺎن‬
‫ﺕﻐﻴﻴﺮ هﻮﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺷ ﯽ از ﭘ ﻴﺶ زﻡﻴﻨ ﻪاﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ اﺳ ﺖ و از هﻤ ﺎن ‪١٤٠٠‬‬
‫ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‪ ،‬در ﻡﺎﻧﻴﻔﺴﺖ رهﺒﺮان اﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﺎزﺕﺎب داﺷﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ه ﺴﺘﻨﺪ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن و ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎﯼ‬
‫ﻡﺪرن و ﻡﺪ روزﯼ آﻪ ﺑﻪ راﺡﺘﯽ‪ ،‬اﻳﻦ رﻓﺘﺎرهﺎﯼ ﺿﺪ ز ِن اﺳﻼﻡﯽ را ﺕﻮﺟﻴﻪ ﻧ ﺴﺒﻴﺖ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ آ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﺡﺘﯽ از آﻨﺎرش ﻡﯽﮔﺬرﻧﺪ؛ آﻤﺎ اﻳﻦآﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از دادﮔﺎﻩهﺎﯼ ﺟﻨﺎﻳﯽ ﻏﺮب هﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻡﻨ ﺸﻮر ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬وﺡ ﺸﯽﮔ ﺮﯼ اﻳ ﻦ ﻡ ﺮدان ﻡ ﺴﻠﻤﺎن را ﺕﻮﺟﻴ ﻪ آ ﺮدﻩ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜ ﺎران را از ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫ﻡﺠﺎزاتهﺎﯼ ﻋﺮﻓﯽ ﺟﺎرﯼ در ﻏﺮب ﻡﺒﺮا ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ!‬
‫در ﺷﻬﺮآﯽ آﻪ ﻡﻦ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ دﺑﻴ ﺮﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻟﻄ ﻒ زﻳ ﺎدﯼ ﺑ ﻪ داﻧ ﺶ ﺁﻡ ﻮزان ﺷ ﺮﻗﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺨﺼﻮص دﺧﺘﺮان ﻡﺴﻠﻤﺎن دارد‪ .‬اﺧﻴﺮا ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻡﯽآﺮد آﻪ چﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬داﻧﺶ ﺁﻡﻮز ﺕﺮآ ﯽ داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ آﻪ هﻤﻴﺸﻪ از ﺧﺎﻧﻮادﻩاش ﺷﻜﺎﻳﺖ داﺷﺖ‪ .‬و چﻮن ﺕﺎزﻩ ﺑﻪ ﺁﻟﻤﺎن ﺁﻡ ﺪﻩ ﺑ ﻮد و زﺑ ﺎن ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ را ه ﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺖ‪» ،‬آﺮﺳﺘﻴﻦ« ﺕﺼﻤﻴﻢ ﻡﯽﮔﻴﺮد ﺷﺨﺼﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دﺧﺘ ﺮك دوازدﻩ ﺳ ﺎﻟﻪ زﺑ ﺎن ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫ﻳﺎد ﺑﺪهﺪ‪ .‬ﻧﺎراﺡﺘﯽهﺎﻳﯽ آﻪ اﻳﻦ دﺧﺘﺮك از ﺧﺎﻧﻮادﻩاش ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻡﯽآﺮد؛ ﺕﺎ ﺟ ﺎﻳﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ »آﺮﺳ ﺘﻴﻦ«‬
‫ﺑﺎ ﻧﺎراﺡﺘﯽ و ﻧﮕﺮاﻧﯽ از ﻧﺎﺕﻮاﻧﯽاش‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺡﻞ ﻡﻌﻀﻞ دﺧﺘﺮك ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪» :‬ﻡ ﻦ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮاﻧﻢ ﺕ ﻮ را‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪﮔﯽ ﻗﺒﻮل آﻨﻢ؛ در ﺡﺎﻟﯽ آﻪ ﭘﺪر و ﻡﺎدر دارﯼ!«‬
‫ﻳﻜﯽ از ﻧﻤﻮدهﺎﯼ ﺑﻴﺮوﻧﯽ اﻳﻦ ﻓﺮهﻨﮓ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺕﻌﻘﻴﺐ و ﻡﺮاﻗﺒﺖ ﭘﺴﺮان اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩ از اﻳ ﻦ‬
‫دﺧﺘ ﺮك دوازدﻩ ﺳ ﺎﻟﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬از ﻓ ﺸﺎرهﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺑﭽ ﻪ وارد ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ چﻴ ﺰﯼ‬
‫ﻧﻤﯽﻧﻮﻳﺴﻢ؛ هﻤﻴﻦﻗﺪر آﻪ »آﺮﺳﺘﻴﻦ« هﻨﻮز هﻢ ﺧﻮدش را در اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﻨﺎهﻜﺎر ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﺪ؛ چﺮا آﻪ‬
‫دﺧﺘ ﺮك ﺳ ﺎدﻩ‪ ،‬در ﻳ ﻚ ﮔﺮﻳ ﺰ هﻨﺮﻡﻨﺪاﻧ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ زﻡ ﻴﻦ ﻧﻴﻤ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻪاﯼ ﻧﺰدﻳ ﻚ ﻡﺤ ﻞ اﻗﺎﻡ ﺖ ﻡ ﺎ رﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫آﺸﻴﺪن آﻴﺴﻪاﯼ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﯽ ﺑﺮ ﺳﺮش‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ رﻧﺠﺒﺎرش ﭘﺎﻳﺎن دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادﻩاش هﻢ ﻻﺑ ﺪ ﺧ ﻮش‬
‫و ﺧﻨﺪان‪ ،‬از اﻳﻦ آﻪ اﻧﺮژﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ دﺧﺘ ﺮك ﻡﻌﺘ ﺮض ﺻ ﺮف ﻧﺨﻮاهﻨ ﺪ آ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﭘ ﺮوار‬
‫آﺮدن ﭘﺴﺮهﺎﺷﺎن اداﻡﻪ دادﻩاﻧﺪ…‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن زﻡﻴﻦ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁﺑ ﯽ ﻗ ﺸﺘﮕﯽ ﺳ ﺎﺧﺘﻪاﻧ ﺪ؛ اﻡ ﺎ ه ﺮ ﺑ ﺎر آ ﻪ‬
‫ﻡﻦ از ﺁﻧﺠﺎ رد ﻡﯽﺷﻮم ـ و اﻳﻦ داﺳﺘﺎن دﺳﺖ آﻢ دو ﺑﺎر در روز اﺕﻔﺎق ﻡﯽاﻓﺘﺪ ـ ﺕﺼﻮﻳﺮ اﻳ ﻦ دﺧﺘ ﺮك‬
‫ﻡﻌﺼﻮم ﺕﻨﻢ را ﻡﯽﻟﺮزاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻡﻮرد اﺳ ﻴﺮ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ زﻧ ﺎن در ﺟﻨ ﮓ ﻧﻴ ﺰ دآﺘ ﺮ ﺡ ﺴﻦ اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﺡ ﺴﻦ ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺟ ﺎﻟﺒﯽ دارد‪:‬‬
‫»از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻋ ﺎدات زﺷ ﺖ ﻋ ﺮب ﺑ ﻪ روزﮔ ﺎر ﺟﺎهﻠﻴ ﺖ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ وﻗﺘ ﯽ ﻡ ﺮدﯼ ﺑ ﻪ ﻡ ﺮد دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫ﺑﺮﻡﯽﺧ ﻮرد و از ﻗﺒﻴﻠ ﻪﯼ او ﻧﺒ ﻮد و ﻡﻴ ﺎن ﺁنه ﺎ ﭘﻴﻤ ﺎﻧﯽ وﺟ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﺁن ﻡ ﺮد زﻧ ﯽ ﺑ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ‬

‫‪ ١٠٧‬ـ ﻡﺮوجاﻟﺬهﺐ و ﻡﻌﺎدن اﻟﺠﻮهﺮ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻋﻠ ﯽ ﺑ ﻦ ﺡ ﺴﻴﻦ ﻡ ﺴﻌﻮدﯼ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ اﺑﻮﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬ﺷ ﺮآﺖ اﻧﺘ ﺸﺎرات‬
‫ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪ ،‬چﺎپ ﺷﺸﻢ‪ ،١٣٧٨ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ص ‪٦٤٣‬‬

‫‪١٤٥‬‬
‫داﺷﺖ و ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺁن ﺟﻨ ﮓ و ﻧ ﺰاع رخ ﻡ ﯽداد‪ ،‬و اﮔ ﺮ آ ﺴﯽ آ ﻪ زن هﻤ ﺮاﻩ داﺷ ﺖ ﻡﻐﻠ ﻮب ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪،‬‬
‫زﻧﺶ ﺑﻪ اﺳﻴﺮﯼ ﻡﯽرﻓﺖ‪ .‬و ﺁن آﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬زن اﺳﻴﺮ را ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺡﻼل ﻡﯽداﻧﺴﺖ و او را‬
‫ﺑﺪون هﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻗﻴﺪ و ﺷﺮﻃﯽ ﺕﺼﺮف ﻡﯽآﺮد‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑﻌ ﻀﯽه ﺎ ]دﻗ ﺖ آﻨﻴ ﺪ ﺑﻌ ﻀﯽه ﺎ[ از اﻳ ﻦ ﻋ ﺎدت‬
‫ﻡﺘﻨﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا وﻗﺘﯽ زن اﺳﻴﺮ را ﺕﺼﺮف ﻡﯽآﺮدﻧ ﺪ و از او ﻓﺮزﻧ ﺪﯼ ﻡ ﯽﺁوردﻧ ﺪ‪ ،‬اﺳ ﺎرت ﻡ ﺎدر‬
‫ﻡﺎﻳ ﻪﯼ ذﻟ ﺖ و ﺧ ﻮارﯼ ﻓﺮزﻧ ﺪان اﻳ ﺸﺎن ﻡ ﯽﺷ ﺪ؛ از اﻳ ﻦ رو در اﻧﺘﺨ ﺎب هﻤ ﺴﺮ ﺧ ﻮﻳﺶ دﻗ ﺖ آﺎﻡ ﻞ‬
‫‪١٠٨‬‬
‫داﺷﺘﻨﺪ و زﻧﺎﻧﯽ را ﺑﻪ هﻤﺴﺮﯼ ﺑﺮﻡﯽﮔﺰﻳﺪﻧﺪ آﻪ ﺁزاد و ﺻﺎﺡﺐ ﻧﺴﺐ ﻋﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﻡ ﺎ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ رهﺒ ﺮان اﺳ ﻼم وﺿ ﻊ ﺧﻴﻠ ﯽ ﻓ ﺮق ﻡ ﯽآ ﺮد‪ .‬اﻳ ﺸﺎن ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ در ﺷ ﻤﺎر ﺁن‬
‫»ﺑﻌﻀﯽهﺎ« ﻧﺒﻮدﻧﺪ آ ﻪ ﺑﺠ ﺰ زﻧ ﺎن ﻋﻘ ﺪﯼ ﻡﺘﻌ ﺪد‪ ،‬و زﻧ ﺎن ﻡﺘﻌ ﺪد ﺻ ﻴﻐﻪاﯼ‪ ،‬زﻧ ﺎﻧﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم آﻨﻴ ﺰ‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ﻳﺎدﺁورﯼ اﺳﺖ آﻪ رﺳﻢ ﺻﻴﻐﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺕﺎ زﻡﺎن ﻋﻤﺮ اﺑﻦ ﺧﻄﺎب رواج داﺷﺖ و اﻳﻦ‬
‫رﺳ ﻢ را او ]ﻋﻤ ﺮ[ ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺖ؛ اﻡ ﺎ ﺷ ﻴﻌﻴﺎن ﺑ ﻪ ﻓﺘ ﻮاﯼ اﻡﺎﻡﺎﻧ ﺸﺎن ه ﻢچﻨ ﺎن ﺑ ﺮ راﻩ و رﺳ ﻢ ﺻ ﻴﻐﻪ ﻳ ﺎ‬
‫ازدواج ﻡﻮﻗ ﺖ ﭘ ﺎﯼ ﻓ ﺸﺮدﻩاﻧ ﺪ و اﻳ ﻦ رﺳ ﻢ ﺑﺮاﻓﺘ ﺎدﻩ‪ ،‬ه ﻢ اآﻨ ﻮن ه ﻢ در اﻳ ﺮا ِن زﻳ ﺮ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ و ﺷﻴﻌﯽ رواﺟﯽ ﻓﺮاوان و ﭘﺮ درﺁﻡﺪ]![ دارد‪.‬‬
‫آﻨﻴﺰان‪ ،‬زﻧﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ آﻪ در ﺟﻨﮓهﺎﯼ آﺸﻮرﮔﺸﺎﻳﺎﻧﻪﯼ اﻋ ﺮاب ﻗ ﺮﺁن ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡﺮداﻧ ﺸﺎن‬
‫را ﻡ ﯽآ ﺸﺘﻨﺪ و اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ اﺳ ﺎرت و آﻨﻴ ﺰﯼ ﻡ ﯽﺑﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از اﻳ ﻦ آﻨﻴ ﺰان زﻳﺒ ﺎروﯼ‪ ،‬از‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﯼ اﺻﻴﻞ و ﻡﺤﺘﺮم و ﺧﻴﻠﯽهﺎﺷﺎن هﻢ از روﺳﺘﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان و دﻳﮕﺮ آﺸﻮرهﺎﯼ ﺕ ﺼﺮف ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ زﻳﺒ ﺎﻳﯽ و ﺧﺮدﺷ ﺎن »ﺑ ﺎزار« ﺑ ﺴﻴﺎر ﺧ ﻮﺑﯽ ﻡﻴ ﺎن اﻋ ﺮاب و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﻋﻠ ﯽ و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ داﺷﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ زﻧ ﺎن را در ﺟﻨ ﮓه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺴﺨﻴﺮ اﻳ ﺮان و دﻳﮕ ﺮ آ ﺸﻮرهﺎ ﺑ ﻪ راﻩ‬
‫ﻡﯽاﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺑﻴﻦ »ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ« ﺕﻘﺴﻴﻢ ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ هﻢ ﻡﺎزاد ﺑ ﺮ ﻧﻴﺎزﺷ ﺎن‬
‫را در ﺑﺎزاره ﺎﯼ ﻡﺪﻳﻨ ﻪ و دﻳﮕ ﺮ ﺑﺎزاره ﺎﯼ ﺑ ﺮدﻩ ﻓﺮوﺷ ﯽ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ ﺡ ﺮاج ﻡ ﯽﮔﺬاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﮔ ﺎﻩ ه ﻢ‬
‫هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻋﻠﯽ از ﺟﻨﮓ ﻗﺎدﺳﻴﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﻓ ﺮش ﻡﻌ ﺮوف ﺑﻬﺎرﺳ ﺘﺎن را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺳ ﻬﻤﯽ‬
‫از ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺟﻨﮕﯽ ﺁوردﻩاﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ زﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻬﻢ اﻡﺎم و ﻳﺎ ﺧﻤﺲ ﻡﯽﺁوردﻩاﻧﺪ آﻪ اﻳ ﻦ‬
‫رهﺒﺮان‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﻴﺐ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﺸﺎن را ﺕﺼﺮف ﻡﯽآﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺕﻌ ﺪاد ﻓﺮزﻧ ﺪان ﻋﻠ ﯽ را ﺑ ﻴﻦ ‪ ٣٢‬ﺕ ﺎ ‪ ٤٨‬ﻧﻔ ﺮ‬
‫ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ‪ ٤‬ﻧﻔ ﺮ اﻳ ﺸﺎن از ﻓﺎﻃﻤ ﻪ دﺧﺘ ﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ اﺳ ﺖ و ﺑﻴ ﺸﺘﺮﻳﻦ اﻳ ﺸﺎن از هﻤ ﻴﻦ آﻨﻴ ﺰان‬
‫ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ و اﻡﺎﻡﺎن ﺷﻴﻌﻪ هﻢ از اﻳﻦ زﻧﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻡﯽداﺷﺘﻪاﻧ ﺪ؛ ﺡﺘ ﺎ چﻨ ﺪ اﻡ ﺎم ﺷ ﻴﻌﯽ اﺳﺎﺳ ﺎ‬
‫ازدواج رﺳﻤﯽ ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ و ﺕﻤﺎم زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن را ﺑﺎ هﻤﻴﻦ آﻨﻴﺰآﺎن ـ آﻪ ﺡﺘ ﺎ از هﻤ ﺎن ﺡﻘ ﻮق اﺑﺘ ﺪاﻳﯽ و‬
‫ﻧﺼﻔﻪﯼ زﻧﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن ﻋﻘﺪﯼ و ﺡﺘﺎ ﺻﻴﻐﻪ ﻧﻴﺰ ﻡﺤﺮوم ﺑﻮدﻩاﻧﺪ ـ ﺳﺮ آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ در وﺻﻴﺖﻧﺎﻡﻪاش در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ هﻤﺨﻮاﺑﮕﺎن آﻨﻴﺰش ـ آﻪ ﺕﻌ ﺪاد ﺁنه ﺎ را ﺕ ﺎآﻨﻮن آ ﺸﻒ‬
‫ﻧﻜﺮدﻩام ـ ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»… و هﺮ ﻳﻚ از آﻨﻴﺰاﻧﻢ را آﻪ ﺑﺎ او ﺑﻮدﻩام‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺮزﻧﺪﯼ ﺑﻮد ﻳﺎ ﺑﺎردار ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬آﻨﻴ ﺰ را ﺑ ﻪ‬
‫‪١٠٩‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ دهﻨﺪ و ﺑﻬﺮﻩﯼ او ﺡﺴﺎب آﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮزﻧﺪش ﺑﻤﻴﺮد و آﻨﻴﺰ زﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻨﻴﺰ ﺁزاد اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ از وﺻ ﻴﺖﻧﺎﻡ ﻪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ آﻨﻴ ﺰ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﻡ ﺮگ هﻤ ﺴﺮش‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻡﻠﻚ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺎﻡﺪﻩاش ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ و ﻡﻨﺘﻘﻞ ﻡﯽﺷﻮد و آﻨﻴ ِﺰ ﻓﺮزﻧﺪ ﻡﺮدﻩ ﻳﺎ ﺑﯽﻓﺮزﻧ ﺪ ]آ ﻪ‬
‫ﺡ ﻀﺮت‪ ،‬ه ﻢ از ﺕﻌ ﺪاد اﻳ ﺸﺎن و ه ﻢ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺑ ﺎردارﯼ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﯽﺧﺒ ﺮ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ[ ﺑ ﺪون در ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺡ ﻖ و ﺡﻘ ﻮﻗﯽ ره ﺎ ﻡ ﯽﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑﻜﻨ ﻴﻢ آ ﻪ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ اﺳ ﻼم و ﺕ ﺸﻴﻊ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫آﻮﺷﻴﺪﻩاﻧﺪ آﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻠﻴﻔﻪﯼ چﻬﺎرم و اﻡﺎم اوﻟﺸﺎن را ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ و ﻓﻘﻴﺮاﻧﻪ ﺕﺼﻮﻳﺮ آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻡﻌﺘﺮﺿﻪ از اﻳﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑﭙﺮﺳ ﻴﻢ آ ﻪ‪ :‬اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ آﻨﻴ ﺰ و اﻳ ﻦ ﺕﻌ ﺪاد ﻓﺮزﻧ ﺪان ﻋﻠ ﯽ‬

‫‪ ١٠٨‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﻼم‪ ،‬دآﺘﺮ ﺡﺴﻦ اﺑﺮاهﻴﻢ ﺡﺴﻦ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬چ ﺎپ ﻧﻬ ﻢ‪ ،١٣٧٦ ،‬ﺳ ﺎزﻡﺎن اﻧﺘ ﺸﺎرات‬
‫ﺟﺎوﻳﺪان‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ص ‪٣٦‬‬
‫‪ ١٠٩‬ـ ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻡﻪﯼ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢٤‬ص‪٢٨٥‬‬
‫‪١٤٦‬‬
‫]‪ ٣٢‬ﺕﺎ ‪ ٤٨‬ﻧﻔﺮ[ آﺠﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ؟ ﺁﻳ ﺎ درﺳ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ اﻳﻨ ﺎن ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﻳﯽ ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ و ﺕﻜ ﻪ‬
‫زﻡﻴﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮاﺑﻴ ﺪن ﻧﻴ ﺎز داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ؟ اﺳﺎﺳ ﺎ اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩﯼ ﭘﺮﺟﻤﻌﻴ ﺖ چﮕﻮﻧ ﻪ ﺕﻐﺬﻳ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ؟ﻳﺎ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺳﻮاﻻت »ﺑﯽرﺑﻂ داﻧﺶﺁﻡﻮز ﺑﯽادﺑﯽ« آﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ ﺻﺮاﻃﯽ آﻪ ﺡ ﻀﺮات ﻡ ﯽﻓﺮﻡﺎﻳﻨ ﺪ‪ ،‬ﻡ ﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ!‬
‫»ﻡﺮﻩ ﺑﻦ ﺷﺮاﺡﻴﻞ‪ ،‬ﺻﺎﺡﺐ اﻟ ﺴﻠﻴﺤﻴﻦ‪ ،‬آﻨﻴﺰآ ﯽ ]ﻻﺑ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ زن اﺳ ﻴ ِﺮ آ ﻢ و ﺳ ﻦ و ﺳ ﺎﻟﯽ[ را‬
‫ﻧ ﺰد ﻋﻠ ﯽ )ر‪.‬ض( ﻓﺮﺳ ﺘﺎد‪ .‬ﻋﻠ ﯽ از آﻨﻴ ﺰك ﭘﺮﺳ ﻴﺪ‪ :‬ﺁﻳ ﺎ ﺷ ﻮهﺮ دارﯼ؟ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺁرﯼ‪ .‬ﻋﻠ ﯽ وﯼ را‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻴﺪ و ﺑﻪ ﻡﺮﻩ ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﻡﻦ ﭘﯽ ﺑﺮدم آﻪ “هﺪﻳﻪﯼ ﺕﻮ” داراﯼ ﺷﻮهﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ ﻡ ﺮﻩ‪ ،‬آ ﺎﺑﻴﻦ وﯼ‬
‫را از ﺷﻮهﺮش ﺑﻪ ﭘﺎﻧ ﺼﺪ دره ﻢ ﺧﺮﻳ ﺪ ]ﻳﻌﻨ ﯽ آﻨﻴ ﺰ را از ﺷ ﻮهﺮ و ﺻ ﺎﺡﺒﺶ ﺧﺮﻳ ﺪ[ و او را رواﻧ ﻪ‬
‫‪١١٠‬‬
‫ﺳﺎﺧﺖ؛ و ﻋﻠﯽ ﻧﻴﺰ او را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪«.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ ﻡ ﺪرن اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕ ﺸﺮﻳﻒ ﺑﻴﺎورﻧ ﺪ و در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎ ﺕﻮﺟﻴﻬﺎﺕ ﺸﺎن را ﺑﻔﺮﻡﺎﻳﻨ ﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻡﻼﻳ ﺎﻧﯽ از ﻃﻴ ﻒ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ اﻳ ﻦ ﻇﺮاﻓ ﺖ را‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ آﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺑﻮاب ﺷﺮﻋﯽ اﺳﻼﻡﯽ ﺳﻜﻮت اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮﻡﺎﻳﻨ ﺪ؛ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ت اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺎت هﻢ ﺑﺎزﺕﺎب ﻳﺎﻓﺘﻪ آﻪ ﺡﺘﺎ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺮق از ﺳ ﺮ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻔﺎرﺷﺎت در آﺘﺎبهﺎ و اﻓﺎﺿﺎ ِ‬
‫هﺮ اﻧﺴﺎن ﻡﺘﻤﺪن ﻡﯽﭘﺮاﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻧ ﺎن ه ﻢ اﻟﺒﺘ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺁراﻡ ﺶ ﻡ ﺮدان ﺁﻓﺮﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ هﻤ ﺎن ﮔﻨ ﺎﻩ اوﻟﻴ ﻪ ﻡ ﺎدر‬
‫ﺑﺰرﮔﺸﺎن ﺡﻮا‪ ،‬ﺳﻔﻴﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦآﻪ در اﺑﺘﺪا ﺧﺮدﻡﻨﺪ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﻋﻘ ﻞ از اﻳ ﺸﺎن زاﻳ ﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺕﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻡﯽﻡﺎﻧﺪ آﻪ ﺳﺨﺖ ﺑﺰاﻳﻨﺪ و در ﺧﺎﻧﻪهﺎ ﻡﺤﺒ ﻮس ﺑﺎﺷ ﻨﺪ ﺕ ﺎ ﺁدﻡﻴ ﺎن ]ﻳﻌﻨ ﯽ ﻡ ﺮدان[‬
‫ﺑﻪ آﺎرهﺎﯼ اﺳﺎﺳﯽﺷﺎن آﻪ هﻤﺎﻧﺎ ﻋﻠ ﻢ آ ﻼم و ﺷ ﺮﻳﻌﺖ و ﺕﻔ ﺴﻴﺮ آﺘ ﺎب ﺁﺳ ﻤﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺕ ﺪارك‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ و ﺕﻌﻤﻴﻢ اﻳﻦ ﺁﻡﻮزشهﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻡﺘﻤﺪن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫و زﻧﺎﻧﻨﺪ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺘﺎس آﻨﻨﺪ و ﮔﻨﺪم ﺁرد آﻨﻨﺪ و ﺑﭽﻪ را ﺑﺎ ﺳﺨﺘﯽ ﺑﺰاﻳﻨﺪ و هﺮ ﻡ ﺎﻩ ﺑ ﺎ ﺳ ﺨﺘﯽ‬
‫ﺧﻮن ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و زادﮔﺎن ﻡﺮدان را ﺑﭙﺎﻳﻨﺪ… و ﻡﺮدان‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ آﺎرهﺎﯼ ﺧﺮدﻡﻨﺪاﻧﻪاﯼ آﻪ از زﻧ ﺎن درﻳ ﻎ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﺸﻐﻮل ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫»از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻧﻴﺰ رواﻳﺖ آﺮدﻩاﻧﺪ آﻪ… چﻮن ﺧﺪا ﺑﺮهﻨﮕ ﯽ ﺁدم و ﺡ ﻮا را ﺑﺪﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑﻔﺮﻡ ﻮد ﺕ ﺎ‬
‫ﻳﻚ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ از هﺸﺖ ﺟﻔﺘﯽ آﻪ از ﺑﻬﺸﺖ ﻓﺮود ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻜﺸﻨﺪ و او ﮔﻮﺳﻔﻨﺪﯼ ﺑﮕﺮﻓ ﺖ و ﺑﻜ ﺸﺖ و‬
‫ﭘﺸﻢ ﺁن را ﺑﮕﺮﻓ ﺖ و ﺑﺮﺷ ﺖ و ﺑ ﺎ ﺡ ﻮا ﺑﺒﺎﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﺁدم ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺟﺒ ﻪاﯼ آ ﺮد و ﺡ ﻮا ﻳ ﻚ ﭘﻴ ﺮاهﻦ و‬
‫‪١١١‬‬
‫روﺳﺮﯼ آﺮد و ﺁن را ﺑﭙﻮﺷﻴﺪﻧﺪ و …«‬
‫از اﻳﻦ ﺕﻔﺎﺳﻴﺮ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﺪاﺳ ﺖ آ ﻪ »ﺧﺪاوﻧ ٍﺪ اﻳﻨ ﺎن« ه ﻢ در ﺳ ﻤﺘﮕﻴﺮﯼاش ﺑ ﻪ ﺳ ﻮد ﻡ ﺮدان‪،‬‬
‫زﻧﺎن را ـ ﺡﺘﺎ در ﺷﺮاﻳﻄﯽ آﻪ هﻨﻮز ﻡﺮدان دﻳﮕﺮﯼ هﻢ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩاﻧ ﺪ ـ ﺑ ﻪ ﺡ ﺒﺲ داﺉ ﻢ در ﺡﺠ ﺎب و‬
‫ﺑﻴﮕﺎرﯼ ﺑﺮاﯼ ﻡﺮدان و ﺳﺨﺖ زاﻳﻴﺪن ﻡﺤﻜﻮم آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ در ﺡﺎﻟﯽ آﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﺮدﻡﻨﺪﯼ را از اﻳ ﺸﺎن‬
‫درﻳﻎ داﺷﺘﻪ و ﺳﻔﻴﻬﺸﺎن ﮔﺮداﻧﻴﺪﻩ اﺳﺖ!!‬
‫»از اﺑﻦ وهﺐ ]هﻢ[ ﺁوردﻩاﻧﺪ آﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﺡﻮا را وﺳﻮﺳ ﻪ آ ﺮد و ﭘ ﻴﺶ درﺧ ﺖ ﺁورد و ﺁن را‬
‫ﺑﻪ چﺸﻢ وﯼ زﻳﺒﺎ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺁدم او را ﺑﻪ ﺡﺎﺟﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺧﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻡﮕﺮ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻴﺎﻳﯽ؟!‬
‫»و چﻮن ﺑﻴﺎﻡﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻡﮕﺮ از اﻳﻦ درﺧﺖ ﺑﺨﻮرﯼ؟!‬

‫‪١١٠‬ـ ﻧﺎﻡ ﻪه ﺎ و ﭘﻴﻤ ﺎنه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺡ ﻀﺮت ﻡﺤﻤ ﺪ‪ ،‬و اﺳ ﻨﺎد ﺻ ﺪر اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺕﺤﻘﻴ ﻖ و ﮔ ﺮدﺁورﯼ دآﺘ ﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺡﻤﻴ ﺪاﷲ‪،‬‬
‫ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ دآﺘﺮ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺡ ﺴﻴﻨﯽ‪ ،‬آﺘ ﺎب ﺳ ﺎل ‪ ،١٣٧٥‬اﻧﺘ ﺸﺎرات ﺳ ﺮوش‪ ،‬اﻧﺘ ﺸﺎرات ﺻ ﺪا و ﺳ ﻴﻤﺎﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫اﻳﺮان‪ ،‬چﺎپ دوم‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٧٧‬ﺳﻨﺪ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪» ،٣٧٤‬ﻧﺎﻡﻪﯼ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽﻃﺎﻟﺐ )ع( در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺧﺮﻳ ﺪن آﻨﻴ ﺰﯼ آ ﻪ داراﯼ‬
‫ﺷﻮهﺮ ﺑﻮد« ﺳﻨﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻡﺴﻌﻮد‪ ،‬ﺑﺨﺶ دوم‪ ،‬ش ‪ ،١٩٥٠‬ص ‪٦١٩‬‬
‫‪ ١١١‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ص ‪١٧٥‬‬
‫‪١٤٧‬‬
‫»ﮔﻮﻳ ﺪ‪ :‬و از ﺁن ﺑﺨﻮردﻧ ﺪ و ﻋﻮرﺕ ﺸﺎن ﻧﻤﺎﻳ ﺎن ﺷ ﺪ و ﺁدم ﮔﺮﻳ ﺰان در ﺑﻬ ﺸﺖ هﻤ ﯽ رﻓ ﺖ و‬
‫ﺧﺪاﻳﺶ ﺑﺎﻧﮓ زد‪ :‬ﺁدم از ﻡﻦ ﻡﯽﮔﺮﻳﺰﯼ؟‬
‫»ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرا! وﻟﯽ از ﺕﻮ ﺷﺮم دارم‪.‬‬
‫»ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯼ ﺁدم‪ ،‬از آﺠﺎ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮردﯼ؟‬
‫»ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﺡﻮا ﭘﺮوردﮔﺎر ﻡﻦ‪.‬‬
‫»ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ هﺮ ﻡﺎﻩ ﻳﻜﺒﺎر او را ﺧﻮﻧﻴﻦ آ ﻨﻢ چﻨ ﺎنآ ﻪ اﻳ ﻦ درﺧ ﺖ را ﺧ ﻮﻧﻴﻦ آ ﺮدم‪ ،‬وﯼ‬
‫را ﺧﺮدﻡﻨﺪ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬اﻡﺎ ﺳﻔﻴﻬﺶ آﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﺁﺳﺎن ﺁﺑﺴﺘﻦ ﺷﻮد و ﺁﺳ ﺎن ﺑﺰاﻳ ﺪ اﻡ ﺎ ﺑ ﺴﺨﺘﯽ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫زاﻳﻴﺪ‪» .‬اﺑﻦ زﻳﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔ ﺮ ﺑﻠﻴ ﻪﯼ ﺡ ﻮا ﻧﺒ ﻮد‪ ،‬زﻧ ﺎن اﻳ ﻦ دﻧﻴ ﺎ ﻗﺎﻋ ﺪﻩ ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻗ ﻞ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺁﺳ ﺎن‬
‫‪١١٢‬‬
‫ﺡﺎﻡﻠﻪ ﻡﯽﺷﺪﻧﺪ و ﺁﺳﺎن ﻡﯽزاﻳﻴﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺻ ﻮرت ردﻳ ﻒ آ ﺮدن اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ اﺳ ﻨﺎد ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ آ ﻪ ﺕ ﺎزﻩ ﻗﻄ ﺮﻩاﯼ اﺳ ﺖ از درﻳ ﺎﯼ‬
‫ﮔ ﺴﺘﺮدﻩﯼ اﺳ ﻨﺎدﯼ آ ﻪ در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪه ﺎ در دﺳ ﺖ اﺳ ﺖ و اﺕﻔﺎﻗ ﺎ در ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ »ﺧﺮدﻡﻨ ﺪ« اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان هﻢ ﺑﻪ چﺎپ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ؛ هﻤﻴﻨﻄﻮر ﻡﻘﺎﻳﺴﻪﯼ ﺕﻄﺒﻴﻘﯽ اﻳﻦ اﺳﻨﺎد ﺑﺎ رﻓﺘﺎر اﺳﻼمﮔﺮاﻳ ﺎن‬
‫اﻡﺮوز ـ چﻪ ﺡﺎآﻢ و چﻪ در ﺡﺴﺮت ﺡﻜﻮﻡﺖ و چﻪ ﺡﺎآﻤﺎن ﺧﺎﻧﻪهﺎ ـ ﻧﺸﺎن ﻡﯽده ﺪ آ ﻪ داﺳ ﺘﺎن زﻧ ﺎن‬
‫در آ ﺸﻮرهﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩﺕ ﺮ از ﺷ ﻌﺎرهﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﻌ ﻀﯽ از ﺳﻴﺎﺳ ﻴﻮن و‬
‫اﺳﻼﻡﻴﻮن راﺳﺘﻴﻦ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻡﺮﺕﻜﺐ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﭘ ﺮ از اﺷ ﻚ چ ﺸﻢ آ ﻪ‬
‫ﺕﻨﻬ ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ و ﮔﻔ ﺘﻦ و آﻨﻜ ﺎش و آ ﺎوش و آﻨ ﺪوآﺎو ه ﺮ چ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘ ِﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺡﻘﻮﻗ ﺸﺎن و‬
‫»ﺕﻜﺎﻟﻴﻒ اﻟﻬﯽﺷﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارﺑﺎﺑﺎن و ﺁﻗﺎﻳﺎن و ﺷﻮهﺮاﻧﺸﺎن« ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﻡ ﺎ را ـ هﻤﮕ ﯽﻡ ﺎن را ـ آﻤ ﯽ‬
‫هﻢ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ و ﻡﻄﺎﻟﻌﻪ وادارد‪ .‬اﺕﻔﺎﻗﺎ اﻳﻦ روزهﺎ درﺳﺖ زﻡﺎﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺁوﻳﺨ ﺘﻦ ﺑ ﻪ‬
‫ﺖ ﻋﺠﻴ ﺐ‬ ‫اﻳﻤﺎن ﻡﻄﻠﻖ‪ ،‬و ﺑﺪون وﺡﺸﺖ از ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن دﻳﻨﯽ‪ ،‬آﻤﯽ هﻢ ﺑﻪ آﻨﺪوآﺎو در چﮕﻮﻧﮕﯽ ﺳﺮﻧﻮﺷ ٍ‬
‫و ﻏﺮﻳﺒﻤﺎن ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﻮﺷﺶ ه ﻢ ﻧ ﻪ هﻤ ﻪﯼ آ ﺎر اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ آ ﺎرﯼ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮔ ﺴﺘﺮدﮔﯽ از ﻋﻬ ﺪﻩﯼ ﻳ ﻚ ﺕ ِﻦ ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺑﺮﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ .‬هﻴﺌ ﺖه ﺎ و ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﻳﯽ را ﻡ ﯽﻃﻠﺒ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻧﮕ ﺎهﯽ اﻧﺘﻘ ﺎدﯼ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺷ ﻚ در اﺻ ﻮل و ﻡﺒ ﺎﻧﯽ‬
‫اﻋﺘﻘﺎدﯼ و ﺑﺪﻳﻬﯽ اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ‪ ،‬اﻳﻦ راﻩ را ﺑﭙﻤﺎﻳﻨﺪ و از زﺧﻢ زﺑﺎنهﺎ و ﺕﻬﺪﻳﺪهﺎ و… هﻢ هﺮاﺳﯽ ﺑﻪ دل‬
‫راﻩ ﻧﺪهﻨﺪ؛ آﻪ اﮔﺮ ﻗﺮار اﺳﺖ اﺳﻼم در آﻠﻴﺘﺶ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ آ ﺸﻴﺪﻩ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺕ ﺎرﻳﺦ درﺳ ﺖ ﺁن‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ اﻡ ﺮوز‬
‫اﺳﺖ؛ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ ﻓﻀﺎﺡﺖ ﺑﺎر ﺡﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺴﻢ و ﺟﺎن هﻤﻪﻡﺎن‪ ،‬هﺮ روزﻩ ﺕﺠﺮﺑﻪ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد!‬
‫راﻩ ﺑﺎز اﺳﺖ و آﺎر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑﺮرﺳ ﯽ آﻮﺕ ﺎﻩ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﻋﻼﻡ ﺖ ﺳ ﺒﺰﯼ در ﺟ ﺎدﻩاﯼ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ روﻧﺪﮔﺎن ﺑﺴﻴﺎرﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آ ﻪ ﻡ ﻦ ـ ﺧ ﻮد ـ ﻧﻴ ﺰ ره ﺮو و ﭘﻴ ﺮو آﻮﺷ ﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ه ﺴﺘﻢ آ ﻪ‬
‫اﻳﻦ راﻩ را ﺳﺎلهﺎ و ﻗﺮنهﺎﺳﺖ آﻮﺑﻴﺪﻩاﻧﺪ و ﺧﻴﻠﯽهﺎﺷﺎن هﻢ ﺳﺮ و ﺟﺎن را در راﻩ اﻳﻦ ﺟﻬﻞ زداﻳﯽهﺎ‬
‫ﻓﺪﻳ ﻪ دادﻩاﻧ ﺪ‪ .‬آﻼه ﻢ را ﺑ ﻪ اﺡﺘ ﺮام هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﺸﺎن ـ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻡﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ـ از ﺳﺮ ﺑﺮﻡﯽدارم!‬

‫‪ ١١٢‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٦٨‬ﺕﺎ ‪٦٩‬‬

‫‪١٤٨‬‬
 ‫زن در ﭼﺸﻢ ﻣﺤﻤﺪ!‬
‫از دﻳﮕﺮ اﺳﻨﺎد ﻡﺴﺘﻨﺪ و ﻡﻌﺘﺒ ﺮ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﻧﻬ ﺞاﻟﻔ ﺼﺎﺡﻪ‪ ١١٣‬اﺳ ﺖ آ ﻪ آﺘ ﺎﺑﯽ اﺳ ﺖ در ردﻳ ﻒ‬
‫ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪﯼ ﻋﻠﯽ اﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ و »ﻡﺠﻤﻮﻋﻪﯼ آﻠﻤﺎت ﻗﺼﺎر‪ ،‬ﺧﻄﺒ ﻪه ﺎ و ﺕﻤﺜ ﻴﻼت ﺡ ﻀﺮت رﺳ ﻮل‬
‫اآﺮم« را در ﺑﺮﻡﯽﮔﻴﺮد‪ .‬ﺟﻤ ﻊ ﺁورﯼ و ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب را ﺷ ﺎدروان اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ )‪ ١٢٧٨‬ـ ‪ (١٣٦٣‬ﻡﺘﻮﻟﺪ ﻧﺠﻒﺁﺑﺎد اﺻﻔﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻡﻘﺪﻡﺎت ﻋﺮﺑ ﯽ و ﻋﻠ ﻮم ﻡ ﺬهﺒﯽ‬
‫و ﻓﻠﺴﻔﻪ را در اﺻﻔﻬﺎن ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ و در هﻤﻴﻦ دوران ﺑ ﺎ زﺑ ﺎن ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﻧﻴ ﺰ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷ ﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ در ﺳ ﺎل‬
‫‪١٣١٢‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ ﺑ ﻪ ﺕﻬ ﺮان ﺁﻡ ﺪ و در ﺳ ﺎزﻡﺎنه ﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻓﺮهﻨﮕ ﺴﺘﺎن اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ آ ﺎر‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬چﻨﺪﯼ هﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ ﻡﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ ﻡﻠ ﯽ و ﻡ ﺪﺕﯽ ه ﻢ رﺉ ﻴﺲ ادارﻩﯼ رادﻳ ﻮ و ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ١٣٢١‬ﻧﺎﻡﻪﯼ هﻔﺘﮕﯽ ﺻﺒﺎ را ﺑﻨﻴ ﺎد ﮔﺬاﺷ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﺎ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٣٠‬اﻧﺘ ﺸﺎر ﻡ ﯽﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ در‬
‫ﺳ ﺎل ‪ ١٣٤٤‬ﺑ ﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﯽ اﻳ ﺮان در آﻨﻔ ﺮاﻧﺲ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﻜ ﻪ ﺷ ﺮآﺖ آ ﺮد‪ .‬ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ ﻗ ﺮﺁن ﻡﺠﻴ ﺪ‪،‬‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻧﻬﺞاﻟﻔﺼﺎﺡﻪ‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﻼم‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ ﻋﺮب‪ ،‬ﺕﻤ ﺪن اﺳ ﻼم‪ ،‬اﻟﺘﻨﺒﻴ ﻪ و اﻻﺷ ﺮاف‪،‬‬
‫ﻡﺮوجاﻟﺬهﺐ‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﺑﺮ ﻡﺮد ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ و… از ﺟﻤﻠ ﻪ آﺎره ﺎ و ﺕﺮﺟﻤ ﻪه ﺎﯼ اوﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ از آﺘ ﺎب‪ ،‬از ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ ﻧﻬ ﺞاﻟﻔ ﺼﺎﺡﻪﯼ اﻳ ﻦ ﻡﺘ ﺮﺟﻢ و ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩﯼ ﭘﺮآ ﺎر اﺳ ﻼﻡﯽ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫آﺮدﻩام‪ .‬وﻳﮋﮔﯽ اﻳﻦ آﺘﺎب در اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺕﻤﺎم ﮔﻔﺘﻪهﺎﯼ ﻡﺤﻤﺪ را در دو زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ و ﻓﺎرﺳ ﯽ در‬
‫ﺑﺮاﺑ ﺮ ه ﻢ چ ﺎپ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ آﻤ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ درﺳ ﺘﯽ‬
‫ﺕﺮﺟﻤﻪهﺎ را ﺧﻮد ﺑﻪ چﺸﻢ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪.١١٤‬‬
‫ﻧﻬﺞاﻟﻔﺼﺎﺡﻪ ﺷﺎﻡﻞ ‪ ٣٢٢٧‬ﺟﻤﻠﻪﯼ آﻮﺕﺎﻩ ﻳﺎ ﺕﻘﺮﻳﺒﺎ آﻮﺕ ﺎﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ از ﺁنه ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫آﻠﻤﺎت ﻗﺼﺎر ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اداﻡﻪﯼ آﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﺧﻄﺒﻪهﺎﯼ ﻡﺤﻤﺪ و ﺑﺨ ﺸﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺕﻤﺜ ﻴﻼت‬
‫او اﺧﺘ ﺼﺎص دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻡﺠﻤ ﻮع ‪ ٣٢٢٧‬آﻠﻤ ﻪﯼ ﻗ ﺼﺎر ‪ ١٥٧‬ﺑ ﺎر از زﻧ ﺎن ﺻ ﺤﺒﺖ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻋﻤﻮﻡ ﺎ ﺑ ﺮ روﯼ اﻳ ﻦ ﻡﺤﻮره ﺎ ﺕﻨﻈ ﻴﻢ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ :‬اﺳ ﺎرت زﻧ ﺎن در ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﻡ ﺮدان‪ ،‬ﻡﻜ ﺮ و‬
‫ﺖ زﻧ ﺎن از ﻡ ﺮدان؛ ﺡﺘ ﺎ اﮔ ﺮ‬ ‫ﺷﻴﻄﻨﺖ ﻋﻤﻮم زﻧﺎن‪ ،‬ﻟﺰوم ﭘﺮهﻴﺰ از زﻧ ﺎن ﺑ ﺪ و ﺧ ﻮب‪ ،‬وﺟ ﻮب اﻃﺎﻋ ٍ‬
‫اﻳﻦ ﻡﺮدان ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﺠﺪﻩ در ﻡﻘﺎﺑﻞ ﻡﺮدان‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﯽ ﻧﻤ ﯽﺑ ﻮد‪ ،‬ﻳ ﺎ اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ آ ﻪ‬
‫هﺴﺖ ﻧﻤﯽﺑﻮد‪.‬‬
‫زﻧﺎن اﺳﺎﺳﺎ از اهﺎﻟﯽ دوزخ هﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻴ ﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳ ﺎآﻨﺎن ﺟﻬ ﻨﻢ را ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻋﺘﻘ ﺎد‬
‫ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ اﮔ ﺮ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺪون زﻧ ﺎن ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ ،‬ﻡ ﺮدان ﺁﺳ ﺎنﺕ ﺮ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺑ ﻪ ﺑﻬ ﺸﺖ ﺑﺮوﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻡﻦ از آﻼم ﺧﻮد ﻡﺤﻤﺪ اﺳﺖ‪ .‬اآﻨﻮن ﻡﯽﭘﺮدازم ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ آﻮﺕﺎهﯽ در اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب‬
‫و ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻡﺤﻤﺪ در ﻡﻮرد ﺟﻤﺎﻋﺖ زﻧﺎن!‪(١١٥) ١١٥‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻧﻘﻞ ﻗﻮلهﺎ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ »ﻧﻘ ﺶ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ« زﻧ ﺎن در ﺧﺎﻧ ﻪﯼ »ﻡ ﺮدان« اﺳ ﺖ و اﻳ ﻦآ ﻪ‬
‫زﻧﺎن در اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪهﺎ اﺳﻴﺮ و زﻧ ﺪاﻧﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ و ﺑ ﺮ ﻡ ﺮدان اﺳ ﺖ آ ﻪ آﻤ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺮا »ﺕﻮﺟ ﻪ«‬
‫آﻨﻨﺪ‪» :‬در ﺑﺎرﻩﯼ زﻧﺎن از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ آﻪ ﺁنهﺎ ﭘﻴﺶ ﺷﻤﺎ اﺳﻴﺮﻧﺪ‪) «.‬ش ‪ ،٤٥‬ص ‪(١٦٣‬‬

‫‪ ١١٣‬ـ ﻧﻬﺞاﻟﻔﺼﺎﺡﻪ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎوﻳﺪان‬

‫‪ ١١٤‬ـ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻡﻪ آﻮﺕﺎﻩ از ﺷ ﺮح داﺧ ﻞ ﺟﻠ ﺪ آﺘ ﺎب ﻡ ﺮوجاﻟ ﺬهﺐ و ﻡﻌ ﺎدن اﻟﺠ ﻮاهﺮ اﺑﻮاﻟﺤ ﺴﻦ ﻋﻠ ﯽ ﺑ ﻦ ﺡ ﺴﻴﻦ‬
‫ﻡﺴﻌﻮدﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ١١٥‬ـ اﻋﺪاد ﺳﻤﺖ راﺳﺖ داﺧﻞ ﭘﺮاﻧﺘﺰ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ﺟﻤﻠﻪﯼ ﻗﺼﺎر و ﻋﺪد ﺳﻤﺖ چﭗ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪﯼ آﺘﺎب اﺳﺖ‬

‫‪١٤٩‬‬
‫ﭘﺮهﻴ ﺰ از زﻧ ﺎن در دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺟﺎﻳﮕ ﺎﻩ وﻳ ﮋﻩاﯼ دارد‪» :‬از دﻧﻴ ﺎ ﺑﺘﺮﺳ ﻴﺪ و از زﻧ ﺎن‬
‫ﺑﭙﺮهﻴﺰﻳ ﺪ؛ زﻳ ﺮا ﺷ ﻴﻄﺎن‪ ،‬ﻧﮕ ﺮان و در آﻤ ﻴﻦ اﺳ ﺖ و ه ﻴﭻﻳ ﻚ از دامه ﺎﯼ وﯼ ]ﺷ ﻴﻄﺎن[ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﭘﺮهﻴﺰﮔﺎران ﻡﺎﻧﻨﺪ زﻧﺎن ﻡﻮرد اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﻴﺴﺖ« )ش‪ ٥٠‬ص ‪(١٦٤‬‬
‫ﻡﺤﻜﻢﺕﺮﻳﻦ ﺳﻼح ﺷ ﻴﻄﺎن ه ﻢ زﻧ ﺎن ه ﺴﺘﻨﺪ‪) .‬ش‪ ،٩٧٠‬ص ‪ (٣٥٠‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ و ه ﺰاره ﺎ‬
‫دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮ ﻡﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻡﻜﺮ زﻧﺎن‪ ،‬اﯼ ﻡﺮدان ﻡﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﺷ ﻤﺎ واﺟ ﺐ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪» :‬از ﺑ ﯽ ﻟﺒﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻧﮕﻪ دارﯼ زﻧﺎن ]در ﺧﺎﻧﻪ[ آﻤﻚ ﺟﻮﺉﻴﺪ؛ زﻳﺮا زن وﻗﺘﯽ ﻟﺒﺎس ﻓ ﺮاوان و زﻳﻨ ﺖ آﺎﻡ ﻞ دارد‪ ،‬ﻡﺎﻳ ﻞ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻦ اﺳﺖ‪) «.‬ش ‪ ٢٨٢‬ص ‪ (٢٠٩‬ﺑﺎ زﻧ ﺎن ه ﻢ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮ آ ﺮد؛ چ ﺮا آ ﻪ هﺮﮔ ﺎﻩ‬
‫ﻡﺮدﯼ ﺑﺎ زﻧﯽ ﺧﻠﻮت آﻨﺪ‪ ،‬ﺡﺘﻤﺎ ﻗﺼﺪ او ﻡﯽآﻨﺪ‪) .‬ش‪ ،١٠٠٤‬ص ‪(٣٥٦‬‬
‫ﺕﺎآﻴﺪهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ ﺑﺮ ﻋﺮﻳﺎن ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ زﻧﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»اﻋ ﺮو واﻟﻨ ﺴﺎء ﻳﻠ ﺰ ﻡ ﻦ اﻟﺤﺠ ﺎل‪ .‬زﻧ ﺎن را ﺑ ﯽ ﻟﺒ ﺎس ﺑﮕﺬارﻳ ﺪ ﺕ ﺎ در ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ‪«.‬‬
‫)ش‪ ،٣٤٣‬ص ‪(٢٢٠‬‬
‫هﺮ زﻧﯽ آﻪ ﺑﺪون اﺟﺎزﻩﯼ ﺷﻮهﺮش از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮون ﺑ ﺮود‪ ،‬ﻡ ﻮرد ﺧ ﺸﻢ ﺧﺪاﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫ﺑﺮﮔﺮدد‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﻮهﺮش را راﺿﯽ آﻨﺪ‪) .‬ش‪ ،١٠٢٠‬ص ‪(٣٥٩‬‬
‫در هﻤ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ‪ ،‬ﻡﺤﻤ ﺪ‪ ،‬زﻧ ﺎﻧﯽ را آ ﻪ از ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺧ ﻮد‪ ،‬داﻡ ﻦ آ ﺸﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻜﺎﻳﺖ از‬
‫ﺷﻮهﺮهﺎﺷﺎن ﺑﻴﺮون ﻡﯽروﻧﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﻡﯽدارد‪) .‬ش‪ ،٩٦٠‬ص ‪(٣٤٨‬‬
‫ﻓﺘﻨﻪﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮاﯼ ﻡﺮدان ﻡﺴﻠﻤﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ زﻧﺎﻧﺸﺎن زﻳﻨﺖ و ﺁراﻳﺶ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻄﺮ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫و ﺑﺎ ﻟﺒﺎسهﺎﻳﯽ ﻓﺎﺧﺮ‪ ،‬ﭘﺎ ﺑﻪ ﻡﻌﺎﺑﺮ ﻋﻤﻮﻡﯽ ﺑﮕﺬارﻧﺪ!‬
‫»ﻓﺘﻨﻪﯼ ﺳﺨﺖ را دﻳﺪﻳﺪ و ﺻﺒﺮ آﺮدﻳﺪ و ﻡﻦ از ﻓﺘﻨ ﻪ]اﯼ[ ﺳ ﺨﺖﺕ ﺮ ﺑ ﺮ ﺷ ﻤﺎ ﺑ ﻴﻢ دارم آ ﻪ از‬
‫ﻃﺮف زﻧ ﺎن ﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ؛ هﻨﮕ ﺎﻡﯽ آ ﻪ اﻟﻨﮕ ﻮﯼ ﻃ ﻼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ و ﭘﺎرچ ﻪه ﺎﯼ ﻓ ﺎﺧﺮ ﺑ ﻪ ﺑ ﺮ ]ﻡ ﯽ[آﻨﻨ ﺪ…«‬
‫)ش‪ ،٣١٤‬ص ‪(٢١٥‬‬
‫»از ه ﻴﭻ ﻓﺘﻨ ﻪاﯼ آ ﻪ ﺧﻄﺮﻧ ﺎكﺕ ﺮ از زن و ﺷ ﺮاب ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮ اﻡ ﺖ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑ ﻴﻢ ﻧ ﺪارم‪«.‬‬
‫)ش‪ ،٢٦١١‬ص‪(٦٩٤‬‬
‫زﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺁراﻳ ﺶ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻋﻄ ﺮ ﻡ ﯽزﻧﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻡﻌ ﺎﺑﺮ ﻋﻤ ﻮﻡﯽ ﭘ ﺎﯼ ﻡ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺡﻜ ﻢ‬
‫زﻧﺎآﺎران را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫»اﮔﺮ زﻧﯽ ﺧﻮد را ﻡﻌﻄﺮ آﻨﺪ و ﺑﺮ ﻡﺮدﻡﯽ ﺑﮕﺬرد آ ﻪ ﺑ ﻮﯼ او را درﻳﺎﺑﻨ ﺪ‪ ،‬زﻧﺎآ ﺎر اﺳ ﺖ‪«.‬‬
‫)ش ‪ ،١٧٧‬ص‪ (١٨٨‬و )ش ‪ ،١٠١٩‬ص ‪ (٣٥٩‬زﻧ ﯽ ه ﻢ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ ﺟ ﺰ ﺷ ﻮهﺮش‪ ،‬ﺑ ﻮﯼ‬
‫ﺧﻮش ﺑﻜﺎر ﻡﯽﺑﺮد‪ ،‬ﻡﺎﻳﻪﯼ ﺁﺕﺶ و ﻧﻨﮓ و ﻋﺎر اﺳﺖ‪) .‬ش ‪ ،١٨٨‬ص‪(١٩٠‬‬
‫»هﺮ چﺸﻤﯽ زﻧﺎآﺎر اﺳﺖ و زن وﻗﺘﯽ ﺧﻮشﺑﻮ ﺷ ﻮد و ﺑ ﺮ اﻧﺠﻤﻨ ﯽ ﺑﮕ ﺬرد‪ ،‬زﻧﺎآ ﺎر اﺳ ﺖ‪«.‬‬
‫)ش ‪ ،٢١٥٧‬ص‪(٦١١‬‬
‫»ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﻄﺮ ﻡﺮدان ﺁﻧﺴﺖ آﻪ ﺑﻮﻳﺶ ﻋﻴﺎن و رﻧﮕﺶ ﻧﻬﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﻋﻄ ﺮ زﻧ ﺎن ﺁن‬
‫اﺳﺖ آﻪ رﻧﮕﺶ ﻋﻴﺎن و ﺑﻮﻳﺶ ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪) «.‬ش ‪ ١٥١٦‬ص ‪(٤٧١‬‬
‫ﻗﻴﻤ ﺖ ﮔ ﺬارﯼ روﯼ زﻧ ﺎن ه ﻢ ﺑﺮاﺳ ﺎس زﻳﺒ ﺎﻳﯽ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺧ ﺮج آﻤﺘ ﺮ‪ ،‬ﻡﻬﺮﻳ ﻪﯼ ﺳ ﺒﻚﺕ ﺮ و‬
‫اﻃﺎﻋ ﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﻧﺠ ﺎم ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪» :‬ﺑﻬﺘ ﺮﻳ ِﻦ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ روﻳ ﺶ ﺧ ﻮبﺕ ﺮ و ﻡﻬ ﺮش آﻤﺘ ﺮ‬
‫اﺳﺖ‪) «.‬ش ‪ ،٣٥٦‬ص‪(٢٢٢‬‬
‫»از هﻤﻪﯼ زﻧ ﺎن ﭘ ﺮ ﺑﺮآ ﺖﺕ ﺮ ﺁﻧ ﺴﺖ آ ﻪ ﺧ ﺮﺟﺶ آﻤﺘ ﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ‪) «.‬ش ‪ ٣٥٧‬ﺻ ﺺ ‪ ٢٢٢‬ﺕ ﺎ‬
‫‪(٢٢٣‬‬
‫»ﻧﺸﺎن ﻡﻴﻤﻨﺖ زن اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎرﻳﺶ ﺁﺳﺎن و ﻡﻬﺮش ﺳ ﺒﻚ ﺑﺎﺷ ﺪ‪) «.‬ش ‪ ،٩٢٩‬ص‬
‫‪(٣٤٢‬‬

‫‪١٥٠‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳ ِﻦ زﻧﺎن هﻢ زﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕ ﻦ و ﻡ ﺎل ﺧ ﻮد از ﺷ ﻮهﺮش ﻓﺮﻡ ﺎن ﻡ ﯽﺑ ﺮد و ﺑ ﺮﺧﻼف‬
‫رﺿﺎﻳﺖ او آﺎرﯼ ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪) .‬ش ‪ ،١٥٠٤‬ص ‪(٤٦٩‬‬
‫ﻒ راﻏﺐ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﻧ ﺎﻡﻮس ﺧ ﻮد ﻋﻔ ﺖ‪ ،‬و ﺑ ﻪ ﺷ ﻮهﺮ‬ ‫ﺑﺎز هﻢ »ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زﻧﺎن ﺷﻤﺎ ز ِن ﻋﻔﻴ ٍ‬
‫ﺧ ﻮد رﻏﺒ ﺖ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪) «.‬ش ‪ ،١٥٣٤‬ص‪ (٤٧٥‬ﻋﻔ ﺖ ه ﻢ زﻳﻨ ﺖ زﻧ ﺎن اﺳ ﺖ‪) .‬ش ‪ ،٢٠٠٨‬ص‬
‫‪(٥٧٩‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻟﺰوم ﺕﺤﻤﻞ ﻡﺮدان‪ ،‬در هﺮ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ ﻡ ﺮدﯼ ه ﻴﭻ ﺧﻴ ﺮﯼ ﺑ ﻪ‬
‫زﻧﺶ ﻧﺮﺳ ﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻡﻬ ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬وﻟ ﯽ اﮔ ﺮ زﻧ ﯽ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑ ﯽﺧﻴ ﺮﯼ ﺷ ﻮهﺮش اﻋﺘﺮاﺿ ﯽ ﺑﻜﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم‬
‫اﻋﻤﺎل ﻧﻴﻜﺶ ﺑﯽاﺙﺮ ﻡﯽﺷﻮد‪) .‬ش ‪٢٢٦‬ص ‪(١٩٨‬‬
‫وﻗﺘﯽ اﻡﺮاﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬اﺷﺮار ﺑﺎﺷﻨﺪ و آﺎر ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ زﻧﺎن ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺷ ﻜﻢ زﻡ ﻴﻦ ]ﻗﺒ ﺮ[‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻬﺘ ﺮ از ﭘ ﺸﺖ زﻡ ﻴﻦ اﺳ ﺖ‪) .‬ش ‪ ٢٣٢‬ﺻ ﺺ ‪ ١٩٨‬ﺕ ﺎ ‪ (١٩٩‬ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎن اﻡ ﺮوزﯼﺕ ﺮ‪:‬‬
‫اﮔﺮ آﺎر ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ زﻧﺎن ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺮدان ﺑﻤﻴﺮﻧ ﺪ و ﻧﺴﻠ ﺸﺎن از روﯼ زﻡ ﻴﻦ آﻨ ﺪﻩ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻨﮓ ﺕﻦ دردهﻨﺪ و آﺎرهﺎﺷﺎن را ﺑﻪ زﻧﺎن ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﭘﺲ از ﻡ ﻦ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺮدان‪ ،‬ﻓﺘﻨ ﻪاﯼ زﻳ ﺎناﻧﮕﻴﺰﺕ ﺮ از زﻧ ﺎن ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪) «.‬ش‪ ،٢٥٧٢‬ص‬
‫‪(٦٧٨‬‬
‫»ﮔﺮوهﯽ آﻪ زﻡﺎم آﺎر ﺧﻮﻳﺶ ]را[ ﺑﻪ زﻧﯽ ﺳﭙﺎرﻧﺪ‪ ،‬هﺮﮔ ﺰ رﺳ ﺘﮕﺎر ﻧ ﺸﻮﻧﺪ‪) «.‬ش ‪،٢٢٩٤‬‬
‫ص ‪(٦٣٩‬‬
‫»ﮔﺮوهﯽ آﻪ زﻡﺎﻡﺪارﺷﺎن زن اﺳﺖ‪ ،‬رﺳﺘﮕﺎرﯼ ﻧﺒﻴﻨﻨﺪ‪) «.‬ش‪ ٢٥٥١‬ص ‪(٦٨٣‬‬
‫ه ﻴﭻ زﻧ ﯽ اﺟ ﺎزﻩ ﻧ ﺪارد ﺟ ﺰ در ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﺷ ﻮهﺮ و ارﺑ ﺎﺑﺶ‪ ،‬ﺷ ﺒﯽ را ﺑ ﻪ روز ﺁورد‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ‬
‫ﻓﺮﺷ ﺘﮕﺎن در ﺕﻤ ﺎم ﻡ ﺪﺕﯽ آ ﻪ زن ﺑﻴ ﺮون از ﺧﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ﻡ ﯽﺑ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻟﻌ ﻦ و ﻧﻔ ﺮﻳﻦ زن ﻡ ﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪:‬‬
‫»وﻗﺘﯽ زﻧﯽ دور از ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻮهﺮ ﺧﻮد ﺷﺐ را ﺑﻪ روز ﺁورد‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺕﺎ ﺻﺒﺢ ]ﻳﺎ ﺕ ﺎ وﻗﺘ ﯽ آ ﻪ زن‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺮدد[ او را ﻟﻌﻨﺖ آﻨﻨﺪ‪) «.‬ش ‪ ،١٨٧‬ص‪(١٩٠‬‬
‫ﻧﻤﺎز و روزﻩﯼ زﻧﯽ آ ﻪ از ﺷ ﻮهﺮش اﻃﺎﻋ ﺖ ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬از ﺳ ﺮ و ﮔ ﺮدﻧﺶ ﺑ ﺎﻻﺕﺮ ﻧﻤ ﯽرود‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧ ﻪاﯼ از اﻳ ﻦ ﺕﻬﺪﻳ ﺪات ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت ﺕﺌ ﻮرﻳﺰﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬دو آ ﺴﻨﺪ آ ﻪ ﻧﻤﺎزﺷ ﺎن از‬
‫ﺳﺮهﺎﺷﺎن ﺑﺎﻻﺕﺮ ﻧﻤﯽرود‪ ،‬ﺑﻨﺪﻩاﯼ ]ﺑ ﺮدﻩاﯼ[ آ ﻪ از ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ]ارﺑﺎﺑ ﺎن[ ﺧ ﻮد ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬و زﻧ ﯽ آ ﻪ‬
‫ﺷﻮهﺮ ﺧﻮد را ﻧﺎﻓﺮﻡﺎﻧﯽ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ش ‪ ،٥٤‬ص ‪(١٦٥‬‬
‫»ﺳﻪ آﺴﻨﺪ آﻪ ﻧﻤﺎزﺷﺎن از ﮔﻮشهﺎﺷﺎن ﺑﺎﻻﺕﺮ ﻧﻤﯽرود‪ :‬ﺑﻨ ﺪﻩﯼ ﻓ ﺮارﯼ ﺕ ﺎ ﺑ ﺎزﮔﺮدد‪ ،‬و زﻧ ﯽ‬
‫آﻪ ﺷﺐ ﺑﺨﻮاﺑﺪ و ﺷﻮهﺮش ﺑﺮ او ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ و…« )ش‪ ،١٢٢٢‬ﺻﺺ ‪ ٤٠٢‬ﺕﺎ ‪(٤٠٣‬‬
‫»ﺳﻪ آﺴﻨﺪ آﻪ از ﺁنهﺎ ﺳﺨﻦ ﻡﮕﻮﯼ… آﻨﻴﺰ ﻳﺎ ﺑﻨﺪﻩاﯼ آﻪ از ﺁﻗ ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ و در ﺡ ﺎل‬
‫ﮔﺮﻳ ﺰ ﻡ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬و زﻧ ﯽ آ ﻪ ﺷ ﻮهﺮش از او دور ﺑﺎﺷ ﺪ و ﻡﺨ ﺎرج او را ﺑﭙ ﺮدازد و او در ﻏﻴﺒ ﺖ‬
‫ﺷ ﻮهﺮش ﺁراﻳ ﺶ آﻨ ﺪ‪ .‬از ﺁنه ﺎ ﺳ ﺨﻦ ﻡﮕ ﻮﯼ!« )ش‪ ،١٢٢٤‬ص ‪ (٤٠٣‬و )ش ‪ ،١٢٣٣‬ص ‪(٤٠٥‬‬
‫ﻳﻜﯽ از ﻡﺎﻳﻪهﺎﯼ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻡ ﺮد‪ ،‬زن ﭘﺎرﺳ ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ دﻳ ﺪارش ﻡ ﺮد را ﻡ ﺴﺮور ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و چ ﻮن‬
‫ﻡﺮد ﻏﻴﺒﺖ آﻨﺪ‪ ،‬او را ﺑﺮ ﺡﻔﻆ ﻋﻔﺖ ﺧ ﻮﻳﺶ اﻡ ﻴﻦ ﺑﺪاﻧ ﺪ و… ﻳﻜ ﯽ از ﻡﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ ﺑ ﺪﺑﺨﺘﯽ ﻡ ﺮدان اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺖ آﻪ زﻧﺎن زﺑﺎﻧﯽ دراز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺮ ﺡﻔﻆ ﻋﻔﺘﺸﺎن اﻡﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و زﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﺮد را ﺑﻪ رﻧ ﺞ‬
‫دراﻧﺪازﻧﺪ‪) .‬ش ‪ ،١٢٤٢‬ص ‪(٤٠٨‬‬
‫ﺳﻪ ﻧﻔﺮ هﻢ هﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ دﻋﺎهﺎﺷ ﺎن ﻡ ﺴﺘﺠﺎب ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ :‬ﻳﻜ ﯽ از اﻳ ﻦ ﺳ ﻪ ﺕ ﻦ‪ ،‬ﻡ ﺮدﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫زﻧﯽ ﺑﺪاﺧﻼق دارد و ﻃﻼﻗﺶ ﻧﻤﯽدهﺪ… )ش ‪١٢٥٣‬ص ‪ (٤١٣‬ﺳﻪ چﻴﺰ از ﻧﻌﻤﺖه ﺎﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ دﻧﻴ ﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬زن ﭘﺎرﺳﺎ و… )ش ‪ ١٢٨٩‬ص ‪(٤٢٥‬‬
‫ﻡﺤﻤﺪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻡﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ آﻪ‪ :‬زﻧﺎن‪ ،‬دام ﺷﻴﻄﺎﻧﻨﺪ‪) .‬ش ‪ ١٧٩٢‬ص‪(٥٣٤‬‬

‫‪١٥١‬‬
‫دﺷﻤﻦﺕﺮﻳﻦ دﺷﻤﻦ ﻡﺮدان‪ ،‬هﻤﺴﺮان اﻳﺸﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﺧﻄﺮﻧﺎكﺕ ﺮﻳﻦ دﺷ ﻤﻦ ﺕ ﻮ هﻤ ﺴﺮ ﺕﻮﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﻮ هﻢﺧﻮاﺑﻪ اﺳﺖ و ﻡﻤﻠﻮك ﺕﻮ« )ش ‪ ،٣٣٩‬ص ‪(٢٢٠‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اهﺎﻟﯽ ﺟﻬﻨﻢ هﻢ زﻧﺎﻧﻨﺪ‪» :‬در ﺟﻬﻨﻢ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ و دﻳﺪم آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻡﺮدﻡ ﺎن ﺁن زﻧﺎﻧﻨ ﺪ‪«.‬‬
‫)ش‪ ،٣٣١‬ص ‪(٢١٩‬‬
‫»ان اﻗﻞ ﺳﺎآﻨﯽ اﻟﺠﻨﻪ اﻟﻨﺴﺎء‪ .‬آﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳﺎآﻨﺎن ﺑﻬﺸﺖ زﻧﺎﻧﻨﺪ‪) «.‬ش ‪٦٠٣‬‬
‫ص ‪ (٢٧٤‬هﻤ ﺎن ﺕﻌ ﺪاد اﻧ ﺪآﯽ از زﻧ ﺎن ه ﻢ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑﻬ ﺸﺖ ﻡ ﯽروﻧ ﺪ‪ ،‬زﻧ ﺎﻧﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس‬
‫ﻓﺮاﻡﻴﻦ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺷﻮهﺮاﻧﺸﺎن را آﺎﻡﻼ از ﺧﻮد ﺧ ﺸﻨﻮد ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ ﺟ ﺎن ﻡ ﯽﺳ ﭙﺎرﻧﺪ! )ش ‪،١٠٢٢‬‬
‫ص ‪(٣٥٩‬‬
‫»ﺑ ﺪﺕﺮﻳﻦ زﻧ ﺎن ﺷ ﻤﺎ ﺁراﻳ ﺶ آﻨ ﺎن و ﻡﺘﻜﺒﺮاﻧﻨ ﺪ و ﺁﻧ ﺎن ﻡﻨﺎﻓﻘﺎﻧﻨ ﺪ و از ﺁنه ﺎ ﺟ ﺰ ﺑ ﻪ اﻧ ﺪازﻩﯼ‬
‫آﻼﻏﯽ آﻪ ﺧﻂ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﺮﮔﺮدن دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻤﯽروﻧﺪ‪) «.‬ش‪ ،١٥٣٥‬ص ‪(٤٧٥‬‬
‫»اﮔﺮ زن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻡﺮد ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻡﯽرﻓﺖ‪) «.‬ش ‪ ،٢٣٥٨‬ص ‪(٦٥٣‬‬
‫»اﮔﺮ زﻧﺎن ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪا چﻨﺎن آﻪ ﺷﺎﻳ ﺴﺘﻪﯼ ﭘﺮﺳ ﺘﺶ اوﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘﺮﺳ ﺘﻴﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪) «.‬ش‪،٢٣٦١‬‬
‫ص ‪(٦٥٣‬‬
‫»اﻟﻨﺴﺎء ﺡﺒﺎﻟﻪ اﻟﺸﻴﻄﺎن‪ ،‬زﻧﺎن‪ ،‬دامهﺎﯼ ﺷﻴﻄﺎﻧﻨﺪ‪) «.‬ش ‪ ،٣١٥٣‬ص ‪(٧٨٩‬‬
‫»واﯼ ﺑﺮ زﻧﺎن از دو چﻴﺰ‪ ،‬ﻃﻼ و ﺟﺎﻡﻪﯼ زﻳﺒﺎ!« )ش‪ ،٣١٩٠‬ص ‪(٧٩٦‬‬
‫زﻧﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺪون دﻟﻴ ﻞ ﻡ ﻮﺟﻬﯽ ﻃ ﻼق ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻮﯼ ﺑﻬ ﺸﺖ ﺑ ﺮ اﻳ ﺸﺎن ﺡ ﺮام اﺳ ﺖ‪) .‬ش‬
‫‪ ،١٠٢١‬ص ‪ (٣٥٩‬ﻻزم ﺑﻪ ﺕﺎآﻴﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬آﺘ ﻚ زدن‪ ،‬ه ﻮو ﺁوردن‪ ،‬ﺧﺮﺟ ﯽ ﻧ ﺪادن و…‬
‫دﻻﻳﻞ ﻡﻮﺟﻬﯽ ﺑﺮاﯼ ﻃﻼق ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ!‬
‫»زﻧ ﺎن ﺑ ﺎردا ِر ﻓﺮزﻧ ﺪ دار و ﺷ ﻴﺮدﻩ‪ ،‬آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻓﺮزﻧ ﺪان ﺧ ﻮد ﻡﻬﺮﺑﺎﻧﻨ ﺪ؛ اﮔ ﺮ رﻓﺘ ﺎرﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺷﻮهﺮان ﺧﻮد ﻡﯽآﺮدﻧﺪ ]ﻧﺒﻮد[ ﻧﻤﺎزﮔﺰاراﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻡﯽرﻓﺘﻨﺪ‪) «.‬ش ‪ ،١٣٤٠‬ص ‪(٤٣٧‬‬
‫ﻡ ﺮدان ﺑ ﺮ زﻧ ﺎن ﺡﻘ ﻮﻗﯽ دارﻧ ﺪ و زﻧ ﺎن در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻡ ﺮدان ﺕﻜ ﺎﻟﻴﻔﯽ‪» :‬ﺡ ﻖ ﺷ ﻮهﺮ ﺑ ﺮ زن ﺁن‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺑﺪون اﺟﺎزﻩﯼ او‪ ،‬ﺟﺰ روزﻩﯼ واﺟﺐ ﻧﮕﻴﺮد و اﮔﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﮔﻨﺎهﻜﺎر اﺳﺖ ]و از او[ ﻧﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﺑﺪون اﺟﺎزﻩﯼ او ]ﻡﺮد[ چﻴﺰﯼ از ﻡﺎل او را ﺑﻪ آﺴﺎن ﻧﺪهﺪ‪ .‬اﮔﺮ داد ﺙﻮاﺑﺶ از ﺷﻮهﺮ و ﮔﻨ ﺎﻩ ]ﺁن[‬
‫از زن اﺳﺖ‪ .‬و از ﺧﺎﻧﻪﯼ او ]ﻡﺮد[ ﺑﯽ اﺟﺎزﻩ ﺑﻴﺮون ﻧﺮود و اﮔﺮ رﻓﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻏ ﻀﺐ‪،‬‬
‫او را ﻟﻌﻨﺖ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺕﻮﺑ ﻪ آﻨ ﺪ ﻳ ﺎ ﺑ ﺎزﮔﺮدد؛ اﮔ ﺮ چ ﻪ ﺷ ﻮهﺮش ﺳ ﺘﻤﮕﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ!« )ش ‪ ،١٣٨٨‬ﺻ ﺺ‬
‫‪ ٤٤٥‬ﺕﺎ ‪(٤٤٦‬‬
‫»ﺡﻖ ﺷﻮهﺮ ﺑﺮ زن ﺁﻧﺴﺖ آﻪ از ﺑﺴﺘﺮ او ]ﻡﺮد[ دورﯼ ﻧﮕﻴﺮد و… ﻓﺮﻡﺎﻧﺶ را اﻃﺎﻋﺖ آﻨﺪ‬
‫و ﺑﯽاﺟﺎزﻩﯼ او ﺑﻴﺮون ﻧﺮود و آﺴﯽ را آﻪ ]ﻡﺮد[ دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﯼ او ]ﻡ ﺮد[ ﻧﻴ ﺎورد‪) «.‬ش‬
‫‪ ،١٣٨٩‬ص ‪(٤٤٦‬‬
‫»اﮔﺮ زن‪ ،‬ﺡﻖ ﺷﻮهﺮ ]را[ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬هﻨﮕﺎم ﻧﺎهﺎر و ﺷﺎم او ﻧﻨﺸﻴﻨﺪ ﺕﺎ ﻓﺮاغ ﻳﺎﺑ ﺪ‪) «.‬ش ‪،٢٣١٨‬‬
‫ص‪ (٦٤٤‬ﺧﺎﻧﻢهﺎﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﺎ هﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن ﺳﺮ ﻳﻚ ﻡﻴﺰ ﻳﺎ ﺳﺮ ﻳﻚ ﺳﻔﺮﻩ ﻡ ﯽﻧ ﺸﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ اﻳ ﺸﺎن‬
‫در رﺳﺘﻮراﻧﯽ ﻏﺬا ﻡﯽﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻡﺎن ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﺕﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ!‬
‫»ﺧﺪا ﻡﻤﺎﻃﻠﻪﮔﺮ را ﻟﻌﻨ ﺖ آﻨ ﺪ؛ ﻳﻌﻨ ﯽ زﻧ ﯽ آ ﻪ ﺷ ﻮهﺮش ﺑ ﻪ ﺑ ﺴﺘﺮش ﺧﻮاﻧ ﺪ و ﮔﻮﻳ ﺪ‪“ :‬آﻤ ﯽ‬
‫ﺑﻌﺪ” ﺕﺎ ﺧﻮاﺑﺶ ﺑﺒﺮد‪) «.‬ش ‪ ،٢٢٣٧‬ص ‪(٦٢٨‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺟﺒﺎر ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻡﺮد‪ ،‬ﺡﺘﺎ اﮔﺮ ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬چﻨﺪ ﺑﺎر ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آ ﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ زﻧﺎﻧﯽ را آﻪ چﻨﺪ ﺑﺎر ﺷﻮهﺮ ﻡﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن اوﻟ ﯽ ـ اﮔ ﺮ چ ﻪ ﺧﻴ ﺮﯼ ه ﻢ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ ـ‬
‫ﺑ ﺴﻨﺪﻩ ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬دوﺳ ﺖ ﻧﻤ ﯽدارد‪) .‬ش‪٧١٤‬ص ‪ (٢٩٩‬و )ش ‪ ،١١٤٦‬ص ‪ (٣٨٣‬زﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺪون‬
‫ﺡ ﻀﻮر ﺷ ﺎهﺪ ﺷ ﻮهﺮ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬زﻧﺎآﺎرﻧ ﺪ‪) .‬ش ‪ ،١١١٢‬ص ‪ (٣٧٦‬ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ در اﻳ ﻦ ﺑﺤ ﺚ‪ ،‬ﺕﻜﻠﻴ ﻒ‬
‫ﻡﺮداﻧﯽ آﻪ ﺑﯽﺡﻀﻮر ﺷﺎهﺪ زن ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻡﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ!!‬

‫‪١٥٢‬‬
‫ﮔﺎﻩ ﻧﻮﻋﯽ ﺕﺒﻌﻴﺾ ﻧﮋادﯼ در آﻠﻤﺎت ﻡﺤﻤﺪ ﺑﻪ چ ﺸﻢ ﻡ ﯽﺧ ﻮرد‪ .‬ﻡ ﺜﻼ‪» :‬ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻄﻔ ﻪه ﺎﯼ ﺧ ﻮد‬
‫ﺟ ﺎﯼ ﻡﻨﺎﺳ ﺒﯽ اﻧﺘﺨ ﺎب آﻨﻴ ﺪ و از ﺳ ﻴﺎهﺎن ﺑﭙﺮهﻴﺰﻳ ﺪ ]چ ﺮا[ آ ﻪ ﺳ ﻴﺎهﯽ رﻧ ﮓ زﺷ ﺘﯽ اﺳ ﺖ‪) «.‬ش‬
‫‪ ،١١٣٣‬ص ‪» (٣٨١‬زن ﺁزاد ﻡﺎﻳ ﻪﯼ اﺻ ﻼح ﺧﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ و زن ﺑﻨ ﺪﻩ ]آﻨﻴ ﺰ[ ﻡﻮﺟ ﺐ ﻓ ﺴﺎد ﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪) «.‬ش ‪ ،١٤٠٤‬ص ‪(٤٤٩‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﮔﻤﺮاﻩ ﺷﺪن ﻡﺮدان ﺕﻮﺳﻂ زﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ]![ ﺟﺎﻟﺒﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻧﻘﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ » :‬از زﻧ ﺎن ﺑﭙﺮهﻴﺰﻳ ﺪ‪ ،‬زﻳ ﺮا ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﮔﻤﺮاه ﯽ ﻳﻬ ﻮدان در ﺧ ﺼﻮص زﻧ ﺎن‬
‫ﺑﻮد‪) «.‬ش ‪ ،٥٣٨‬ص‪(٢٦٢‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪهﺎﯼ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻡﺮدان هﻢ چﻬﺎر چﻴﺰ اﺳﺖ آﻪ ﻡﻬﻢﺕﺮﻳﻨﺶ داﺷﺘﻦ زن ﻳﺎ زﻧﺎﻧﯽ اﺳﺖ آ ﻪ‬
‫ص ‪ (٢٠٤‬دو ردﻳﻒ ﺑﺎﻻﺕﺮ از اﻳ ﻦ آﻠﻤ ﻪﯼ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺎﻡﻮس و ﻡﺎل ﻡﺮدان ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻧﻤﯽآﻨﻨﺪ‪) .‬ش ‪٢٥٩‬‬
‫ﻗﺼﺎر‪ ،‬ﺑﺮ چﻬﺎر ﻧﺸﺎﻧﻪﯼ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺖﺕ ﺮﻳ ِﻦ ﻡ ﺮدان‪ ،‬ﻡ ﺮدﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ زﻧ ﯽ‬
‫ﭘﺎرﺳﺎ ]زوﺟﻪﯼ ﺻﺎﻟﺤﻪ[ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ش ‪ ،٢٥٧‬ص ‪ (٢٠٤‬از زﻧ ﺎن ﺑ ﺪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﺧ ﺪا ﭘﻨ ﺎﻩ ﺑ ﺮد و از‬
‫زﻧﺎن ﺧﻮب هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮهﻴﺰ آﺮد‪) .‬ش ‪ ،٢٧٩‬ص ‪ (٢٠٩‬زﻧﺎن هﻢ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻴﻄﺎن ﻡﯽﺁﻳﻨ ﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷ ﻴﻄﺎن ﻡ ﯽروﻧ ﺪ‪) .‬ش‪ ،٨٢١‬ص ‪ (٣٢٠‬زﻧ ﺎن از دﻧ ﺪﻩاﯼ ﺧﻠ ﻖ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻوﺟ ﻪ‬
‫راﺳﺘﯽﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪) .‬ش ‪ ،٨٢٣‬ص ‪ (٣٢١‬هﻴﭻ ﻡ ﺮدﯼ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ آﺠ ﯽ زﻧ ﺎن را آ ﻪ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺧﻠﻘ ﺖ‬
‫اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬راﺳﺖ آﻨﺪ‪) .‬ش ‪ ،٨٢٥‬ص ‪(٣٢١‬‬
‫ﻓﺮﻡﺎن ﺑﺮدن زﻧﺎن از ﻡﺮدان هﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﺑﺮاﯼ ﻡﺮدان اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻡ ﯽﺧ ﻮاهﯽ ﺕ ﻮ را از ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨ ﻪﯼ ﻡ ﺮد ﺧﺒ ﺮ ده ﻢ؟ زﻧ ﯽ ﭘﺎرﺳ ﺎ آ ﻪ وﻗﺘ ﯽ ﺑ ﺪو ﻧﮕ ﺮد‬
‫ﻡﺴﺮور ﺷﻮد‪ ،‬و هﻤﻴﻦآﻪ ﺑﺪو ﻓﺮﻡﺎن دهﺪ‪ ،‬اﻃﺎﻋ ﺖ آﻨ ﺪ و هﻨﮕ ﺎم ﻏﻴﺒ ﺖ ]ﻡ ﺮد[ اﻡﺎﻧ ﺖ او را ]ﻋﻔ ﺘﺶ[‬
‫ﻡﺤﻔﻮظ دارد‪) «.‬ش ‪ ،٤٦٠‬ص ‪(٢٤١‬‬
‫ﺑﺠﺰ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽهﺎﯼ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻡﺮدان ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻪ ﺑﻼ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺒﺮﻧﺪآﻪ ﻳﻜﯽ از اﻳ ﻦ ﺑﻼﻳ ﺎ هﻤ ﺴﺮ‬
‫ﺑﺪ اﺳﺖ آﻪ‪» :‬اﮔﺮ ﭘﻴﺶ وﯼ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬ﺑﺪ زﺑﺎﻧﯽ آﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﭘﻴﺶ وﯼ ﻧﺒﺎﺷ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺕ ﻮ ﺧﻴﺎﻧ ﺖ آﻨ ﺪ‪) «.‬ش‬
‫‪ ،١١٦٣‬ص ‪(٣٨٧‬‬
‫در ﻡﻮرد ﺙﻮابهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﺮاﯼ زﻧﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺧ ﺸﻨﻮدﯼ ﻡ ﺮدان از اﻳ ﺸﺎن و ﺷ ﻴﺮ‬
‫دادن ﺑﻪ آﻮدآﺎن و در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﻡﺸﻐﻮل ﺷﺪن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯼ زﻧﺎن »ﺁﻳﺎ ﺧﺸﻨﻮد ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ آﻪ وﻗﺘﯽ ﻳﻜ ﯽ از ﺷ ﻤﺎ از ﺷ ﻮهﺮ ﺧ ﻮد ﺁﺑ ﺴﺘﻦ اﺳ ﺖ و ﺷ ﻮهﺮش‬
‫از او ﺧﺸﻨﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺙﻮاب آﺴﯽ را دارد آﻪ روز روزﻩ ﮔﻴﺮد و ﺷﺐ ﺑﺮاﯼ ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاﯼ ﺑﭙﺎ ﺧﻴ ﺰد و‬
‫هﻨﮕﺎﻡﯽ آﻪ ﺑﺎر ﻡﯽﮔﺬارد‪ ،‬هﺮ ﺟﺮﻋﻪاﯼ آﻪ از ﺷﻴﺮ او درﺁﻳﺪ و ه ﺮ دﻓﻌ ﻪ آ ﻪ ﭘ ﺴﺘﺎن او ﻡﻜﻴ ﺪﻩ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ه ﺮ ﺟﺮﻋ ﻪ ﺷ ﻴﺮ و ه ﺮ ﻡﻜﻴ ﺪﻩ ﺷ ﺪن ﭘ ﺴﺘﺎن ﺙ ﻮاﺑﯽ دارد و اﮔ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺮاﻗﺒ ﺖ ﻃﻔ ﻞ ﺧ ﻮد ﺷ ﺒﯽ‬
‫ﺑﻴﺪار ﻡﺎﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش او چﻨﺎﻧﺴﺖ آﻪ هﻔﺘﺎد ﺑﻨﺪﻩ را در راﻩ ﺧﺪا ﺁزاد آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟« )ش ‪ ٥٣٤‬ص ‪(٢٦٠‬‬
‫از دﻳﮕﺮ ﺙﻮابهﺎﻳﯽ آﻪ ﺧ ﺪا ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺎن در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺁن را ﺑ ﺎ رﻧ ِﺞ ﺷ ﺮآﺖ در‬
‫ﺟﻬﺎد ﺑﺮاﺑ ﺮ داﻧ ﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺻ ﺒﺮ ﺑ ﺮ رﻧ ﺞ ه ﻮودارﯼ اﺳ ﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ رﻧ ﺞ ه ﻮو دارﯼ را ﻧ ﺼﻴﺐ زﻧ ﺎن و‬
‫ﺟﻨﮓ را ﻗﺴﻤﺖ ﻡﺮدان ﻗﺮار داد‪ .‬هﺮ زﻧﯽ آﻪ از روﯼ اﻳﻤﺎن و در اﻧﺘﻈﺎر ﭘﺎداش ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺮ رﻧﺞ ه ﻮو‬
‫دارﯼ ﺻﺒﺮ آﻨ ﺪ‪ ،‬ﺙ ﻮاب ﺷ ﻬﻴﺪ را دارد‪) «.‬ش‪ ،٧١٠‬ص ‪ (٢٩٨‬ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ از ﺙ ﻮابه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫زﻧﺎن ﻡﻮﻡﻨﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬زﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺷﻮهﺮش ﺑﻤﻴ ﺮد و »وﯼ ﮔﻮﻳ ﺪ ]آ ﻪ[ ﻡ ﻦ ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﻳﺘﻴﻤ ﺎن‬
‫ﺧﻮد ﺷﻮهﺮ ﻧﻤﯽآﻨﻢ‪) «.‬ش‪ ،١٢٢٠‬ص ‪(٤٠٢‬‬
‫زﻧﺎن هﻢ دو ﭘﺮدﻩ دارﻧﺪ‪ :‬ﻗﺒﺮ و زﻧﺎﺷﻮﻳﯽ‪) .‬ش‪ ،٢٢٧٠‬ص ‪(٦٣٤‬‬
‫ﺟﻬﺎد زﻧﺎن‪ ،‬ﺷﻮهﺮدارﯼ ﺧﻮب اﺳﺖ‪) .‬ش ‪ ،١٤٠٣‬ص ‪(٤٤٩‬‬
‫»ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻡﺴﺠﺪ زﻧﺎن‪ ،‬آﻨﺞ ﺧﺎﻧﻪﯼ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪) «.‬ش ‪ ،١٥٣٢‬ص ‪(٤٧٤‬‬

‫‪١٥٣‬‬
‫»ﻧﻤﺎزﯼ آﻪ زن‪ ،‬در ﺕﺎرﻳﻚﺕﺮﻳﻦ ﮔﻮﺷﻪﯼ ﺧﺎﻧﻪﯼ ﺧﻮد آﻨﺪ‪ ،‬از هﻤﻪﯼ ﻧﻤ ﺎزه ﺎﯼ او ﻧ ﺰد ﺧ ﺪا‬
‫ﻡﺤﺒﻮبﺕﺮ اﺳﺖ‪) «.‬ش ‪ ،٢٥٨٨‬ص ‪(٦٩٠‬‬
‫»اﻳﻨﻜﻪ زن در اﺕﺎق ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻤﺎز آﻨ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ او ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ در اﻳ ﻮان ﺧ ﻮﻳﺶ ﻧﻤ ﺎز آﻨ ﺪ‪ ،‬و‬
‫اﻳﻦآﻪ در اﻳﻮان ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻤﺎز آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺕﺎ در ﺻﺤﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻤﺎز آﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ آ ﻪ در ﺻ ﺤﻦ ﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫ﻧﻤﺎز آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ وﯼ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺕﺎ در ﻡﺴﺠﺪ ﻧﻤﺎز آﻨﺪ!« )ش ‪ ،٢٢٠٧‬ص ‪(٦٢٢‬‬
‫»ﻧﻤ ﺎز زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ‪ ،‬ﺑﻴ ﺴﺖ و ﭘ ﻨﺞ ﺑ ﺎر از ﻧﻤ ﺎز ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ‪) «.‬ش‪ ،١٨٤٨‬ﺻ ﺺ‬
‫‪ ٥٤٥‬ﺕﺎ ‪ (٥٤٦‬اﺡﺘﻤﺎﻻ زﻧﺎن اﺳﻼﻡﯽاﯼ آﻪ در ﻧﻤﺎزه ﺎﯼ ﺟﻤﻌ ﻪ و ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺷ ﺮآﺖ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬از اﻳ ﻦ‬
‫ﺙﻮاب ﻋﻈﻴﻢ ‪ ٢٥‬ﺑﺮاﺑﺮ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪارﻧﺪ؛ وﮔﺮﻧﻪ در ﺧﺎﻧﻪهﺎﺷﺎن ﻡﯽﻡﺎﻧﻨﺪ و »ﺕﻨﻬﺎ« ﻧﻤﺎز ﻡﯽﮔﺰارﻧﺪ!‬
‫»اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ آ ﺴﯽ دﺳ ﺘﻮر ﻡ ﯽدادم آ ﺴﯽ را ﺳ ﺠﺪﻩ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ زن دﺳ ﺘﻮر ﻡ ﯽدادم ﺷ ﻮهﺮش را‬
‫ﺳﺠﺪﻩ آﻨﺪ‪) «.‬ش ‪ ،٢٣٤٨‬ﺻﺺ ‪ ٦٥٠‬ﺕﺎ ‪(٦٥١‬‬
‫»اﮔﺮ ﺑﻪ آﺴﯽ دﺳﺘﻮر ﻡﯽدادم آﺴﯽ را ﺳﺠﺪﻩ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺎن دﺳﺘﻮر ﻡﯽدادم ﺷ ﻮهﺮان ﺧ ﻮﻳﺶ‬
‫را ﺳﺠﺪﻩ آﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﺑﺲ آﻪ ﺧﺪا ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻮهﺮان ﺡ ﻖ ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدن زﻧ ﺎن ﻧﻬ ﺎدﻩ اﺳ ﺖ‪) «.‬ش ‪ ،٢٣٤٩‬ص‬
‫‪) (٦٥١‬ﺑﺪون ﺷﺮح(‬
‫ﻡ ﺸﺎﻏﻠﯽ آ ﻪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺎن در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬آﺎره ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن را هﺮچ ﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ زﻧ ﺪاﻧﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪»:‬ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺮﮔﺮﻡﯽ زن‪ ،‬دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﻧ ﺦرﻳ ﺴﯽ اﺳ ﺖ‪) «.‬ش ‪،١٥٢٧‬‬
‫ص ‪ (٤٣٧‬ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺘﺎن را ]ﭘ ﺴﺮاﻧﺘﺎن[ را ﺷ ﻨﺎ و ﺕﻴﺮاﻧ ﺪازﯼ ﺑﻴﺎﻡﻮزﻳ ﺪ و زﻧ ﺎن را ﻧ ﺦ رﺷ ﺘﻦ!« )ش‬
‫‪ ،١٩٥٤‬ص ‪ (٥٦٧‬چ ﺮخ رﻳ ﺴﯽ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ زن ﻡ ﻮﻡﻦ در ﺧﺎﻧ ﻪاش ﺳ ﺮﮔﺮﻡﯽ ﺧ ﻮﺑﯽ اﺳ ﺖ‪) .‬ش‬
‫‪ ،١٩٥٥‬ص ‪(٥٦٨‬‬
‫»]اﯼ زﻧﺎن[ هﺮﻳﻚ از ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﺷﺘﻐﺎل در ﺧﺎﻧﻪﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﺧ ﺪا ﺑﺨﻮاه ﺪ‪ ،‬ﺙ ﻮاب ﻡﺠﺎه ﺪان‬
‫]را[ ﺧﻮاهﺪ ]ﺧﻮاهﻴﺪ[ ﻳﺎﻓﺖ‪) «.‬ش ‪ ،٢٨٩٢‬ص ‪(٧٤٦‬‬
‫در ﺟﻤﻊﺑﻨﺪﯼ ﻧﻬﺎﻳﯽ‪» :‬ﺡﻜﺎﻳﺖ زن ﭘﺎرﺳﺎ در ﻡﻴ ﺎن زﻧ ﺎن‪ ،‬چ ﻮن آ ﻼغ ﻧ ﺸﺎﻧﺪار اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻳ ﻚ‬
‫ﭘﺎﯼ ﺁن ﺳﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪) «.‬ش‪ ،٢٧٣١‬ص ‪ (٧١٩‬ﻡﻦ ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ از اﻳ ﻦ ﺟﻤﻠ ﻪ چﻴ ﺰ زﻳ ﺎدﯼ دﺳ ﺘﮕﻴﺮم ﻧ ﺸﺪ‪.‬‬
‫اﺡﺘﻤﺎﻻ ﺡﻀﺮت ﺑﻪ ﺕﻚ ﻧﻤﻮد ﺑﻮدن زن ﭘﺎرﺳﺎ ـ ﺡﺘﺎ در ﻡﻴﺎن زﻧﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن ـ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ!‬

‫ﺖ ﺕﻤﺎﻡﯽ اﻳﻦ ﺕﺒﻌﻴﺾهﺎ ﺡﻀﺮت ﻡﺤﻤﺪ ﺑ ﺎز ه ﻢ ﻡﻌﺘﻘ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪» :‬ﻡ ﻦ اﮔ ﺮ آ ﺴﯽ را‬

‫در ﻧﻬﺎﻳ ٍ‬
‫ﺑﺮﺕﺮﯼ دادﻡﯽ‪ ،‬زﻧﺎن را ﺑﺮﺕﺮﯼ دادﻡﯽ!« )ش‪ ،١٧٢٨‬ص ‪(٥٢٠‬‬

‫****‬
‫واژﻩ را ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺴﺖ!‬
‫ﻧﻴﻜﻮس آﺎزاﻧﺘﺰاآﻴﺲ در آﺘﺎب »ﺑﺮادر آ ﺸﯽ« و روﻡ ﻦ روﻻن در آﺘ ﺎب »ﺟ ﺎن ﺷ ﻴﻔﺘﻪ«‬
‫از آﺴﺎﻧﯽ ﺳﺨﻦ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﺷﺘﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ زﻳﺎد و اﻃﻼﻋﺎت آﺎﻓﯽ ﺑﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ »اﺑﺘ ﺮ«‬
‫ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ‪» ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ« را دآﺎن ﺑﯽﻋﻤﻠﯽﺷﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬و ﺕﻮا ِن ﺕﺤﻠﻴﻞ و ﺁﻧﺎﻟﻴ ِﺰ اوﺿﺎع و اﺡ ﻮال را ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪاﯼ ﺑﺮاﯼ آﻨﺎر آﺸﻴﺪن از ﺷﺮآﺖ در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻡﻠﺘﯽ آﻪ زﻳﺮ ﻳﻮغ اﺳﺘﺤﻤﺎر‪ ،‬هﻤﭽ ﻮن »ﺑﺨ ﺎرﯼ‬
‫آﻮچﻜﯽ« ﻓﺮو ﻡﯽﻡﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺪل آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮا ِل ﻡﻠﺖ هﻢ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤ ﯽدهﻨ ﺪ آ ﻪ در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ دوران‬
‫»ﺑﻪ چﻪ آﺎرﯼ ﻡﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻩاﻧﺪ؟!«‬

‫‪١٥٤‬‬
‫ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬زﻡﻴﻨ ﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﯽﻋﻤﻠ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﭘﻠ ﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﮔ ﺬار ﺑ ﻪ »ﺑ ﺮج‬
‫ﻋ ﺎج« ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬اﺕﻔﺎﻗ ﺎ روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ آ ﻪ »ﺷ ﻨﺎﺧﺖ« دارد‪ ،‬ﺧ ﻮد را در ه ﺮ ﻡﺮﺡﻠ ﻪاﯼ ﻡﻮﻇ ﻒ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﺮآﺖ ﺟﺪﯼ‪ ،‬و هﻤﻴﺎرﯼ اﺳﺎﺳﯽ در ﺕﻌﻴﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻡﻠﺘﺶ ﻡﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﻡ ﺎ ﻡ ﯽداﻧ ﻴﻢ چﻨ ﻴﻦ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ ـ چ ﻮن ﺕ ﺎ ﺑﺤ ﺎل چﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ـ از ﺑ ﺎر ﺳ ﻨﮕﻴﻦ‬
‫ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﺑﺎ هﺮ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻓﻜﺮﯼ ﻧﻤﯽآﺎهﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓ ﯽ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ زﻡ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ درﺳ ﺘﯽ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕﯽ آﻪ در ﺡﻮزﻩﯼ ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺘﺶ ﻡﯽﮔﺬرد‪ ،‬ﺡ ﺴﺎس ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔ ﯽ در آﻨ ﺎر‬
‫هﻤﺎنهﺎﻳﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ آﻪ ﻡﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻡﺘﻮهﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ اﺻ ﻼ ﺕﻔ ﺎوته ﺎ را ﻧ ﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺡﻀﻮر روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﻡﺘﻌﻬ ﺪ و ﻡ ﺴﺌﻮﻟﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ زﻳﻨ ﺖ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﻧﻴ ﺰ ﻡ ﺰﻳﻦ اﺳ ﺖ – ﺧ ﻮد ‪ -‬اﻡﻜ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻡﺮدﻡﯽ آﻪ ﺕﻤﺎﻡﯽ دردﺷﺎن‪ ،‬درد ﺑﯽﺧﺒﺮﯼ و ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽ از ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ را ﻧﻤﯽﻧﻮﻳﺴﻨﺪ ﺕﺎ ﻡ ﺮدم را از آﻮﺷ ﺶ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘ ﺸﺎن ـ ﺑ ﺎ ه ﺮ ﺑﻬﺎﻧ ﻪاﯼ ـ‬
‫ﺑ ﺎز دارﻧ ﺪ‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ را ﺑ ﺮاﯼ وﻗ ﺖﮔ ﺬراﻧﯽ ﻧﻤ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ و ﺕﻜ ﺬﻳﺐ ﻧﻤ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻻﺑﻴﺮﻧﺖ ﺕﻮ در ﺕﻮﯼ آﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪهﺎ هﻢ ﻧﻤﯽﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ را ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪ ﺕ ﺎ ﺑ ﺎ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺁن‪ ،‬از ﺕﻜ ﺮارش‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ آﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﻡﻬﻢ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩﯼ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻡﺴﺌﻮﻟﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺠﺰ ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺷ ﻨﺎﺧﺖ را ه ﻢ‬
‫وﺳﻴﻠﻪﯼ دﺳﺖ دارد و در ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋﻩاﯼ آﻪ ﺧﻴﻠﯽهﺎ در هﻴ ﺎهﻮﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺮاﯼ ه ﻴﭻ »ﮔ ﻴﺞ و وﻳ ﺞ«‬
‫ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻧ ﺸﺎن دادن ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑ ﻪ ﻳ ﺎرﯼ ﻡ ﺮدم و ﻡﻠﺘ ﺸﺎن ﻡ ﯽﺷ ﺘﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ آﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ دارد‪ ،‬ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺘﺶ در ﻗﺒ ﺎل ﻡﺮدﻡ ﯽ آ ﻪ در ﺕﻨﻬ ﺎﻳﯽ و ﺑ ﯽﺧﺒ ﺮﯼ‪ ،‬ﻳ ﻚ چﺮﺧ ﻪﯼ‬
‫ﺕﻜﺮارﯼ را دور ﻡﯽزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪﯼ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻡﺴﺌﻮل‪ ،‬ﺡﻀﻮر ﺟ ﺪﯼ‪ ،‬ﻋﻤﻠ ﯽ و اآﺘﻴ ﻮ در‬
‫ﺕﻤﺎﻡﯽ ﻡﻴﺪانهﺎﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ اﻡﻜﺎ ِن ﺡﻀﻮر درﺁنهﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑ ﻮد روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺑ ﺎ آﻮﻟ ﻪ ﺑ ﺎرﯼ از ﺷ ﻨﺎﺧﺖ از ﺻ ﺤﻨﻪﯼ ﻡﺒ ﺎرزات ﻡ ﺮدم ﺑ ﺮاﯼ‬
‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻡﺮدم ﺳ ﺎﻻرﯼ‪ ،‬ﺡﻘ ﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﻡ ﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬رﻓ ﺎﻩ و… ﻏﻴﺒ ﺖ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اوﻟ ﻴﻦ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻧﻪﻧﺸﻴﻦ ﻡﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻟﻴﻠﻪهﺎ‪ ،‬وﻟﺘﺮهﺎ‪ ،‬ژان ژاك روﺳﻮهﺎ‪ ،‬ﻡﻨﺘ ﺴﻜﻴﻮهﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺕﻮﻟ ﺖ ﺑﺮﺷ ﺖه ﺎ و …‬
‫ﺳﻴﻞ روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﺎ ﺡﻀﻮرﺷﺎن در ﺕﻤﺎﻡﯽ ﺻﺤﻨﻪهﺎ زﻡﻴﻨ ﻪﺳ ﺎ ِز رﺷ ﺪ‪ ،‬ﺕﺮﻗ ﯽ و دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ‬
‫ﺟﻬﺎن از آﻬﻨﻪ ﺑﻪ ﻧﻮ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ ﻓ ﺮوغه ﺎﯼ ﻋ ﺼﺮ روﺷ ﻨﮕﺮﯼ در ﺻ ﺤﻨﻪﯼ ﻋﻤ ﻞ ﻡ ﺸﺨﺺ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺡ ﻀﻮر‬
‫ﻧﻤﯽﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎن ﻏﺮب ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ از ﻗﺮون وﺳ ﻄﺎ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﺎهﺮاﻩ ﺕﻤ ﺪن ﭘ ﺎﯼ‬
‫ﺑﮕﺬارد‪ .‬اروﭘﺎﺉﻴﺎن ﺑﺮاﯼ ﺕﺼﺮف آﺎروان ﺕﻤﺪن‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﻧﻴ ﺎز داﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ه ﻢ از‬
‫هﻤﺎن دوران وﺡﺸﺘﻨﺎك ﻗﺮون وﺳ ﻄﺎ و اﻧﻜﻴﺰﻳ ﺴﻴﻮن‪ ،‬از آﻮﭘﺮﻧﻴ ﻚ‪ ،‬آﭙﻠ ﺮ‪ ،‬ﺟﻮرداﻧ ﻮ ﺑﺮوﻧ ﻮ‪ ،‬ﮔﺎﻟﻴﻠ ﻪ و‬
‫دﻳﮕﺮ روﺷﻨﮕﺮان راﻩ ﺁزادﯼ و ﺁﮔﺎهﯽ ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻡﺎ ﻧﻴﺰ ﺑ ﺮاﯼ رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ ﻋ ﺼﺮ روﺷ ﻨﮕﺮﯼ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮوغه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ ﻧﻴ ﺎز دارﻳ ﻢ‪ .‬ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ‬
‫ﻓﺮوغهﺎﯼ ﻡﺎ ﻳﺎ ﺧﻴﻠﯽهﺎﺷﺎن در زﻧﺠﻴﺮ ﺕﺮورهﺎﯼ دوﻟﺘ ﯽ ﺟ ﺎن ﺑﺎﺧﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ در ﺕﻨﻬ ﺎﻳﯽ ﻓ ﺮو ﻡﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ‬
‫ﺖ ﻏﺮﻳﺐ ِ ﻏﺮب دق آﺮدﻧﺪ؛ اﻡﺎ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن‪ ،‬ﺑﻪ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد‬ ‫در ﻏﺮﺑ ِ‬
‫ﻡﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬وﻓﺎدار ﻡﺎﻧﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﭘﻴ ﺎم اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺨ ﺼﻮص ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ را ه ﻢ ﺕﺠﺮﺑ ﻪ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﻳ ﺎرﯼ رﺳ ﺎﻧﺪن ﺑ ﻪ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ در زﻧﺠﻴ ِﺮ ﺳﺎﻧ ﺴﻮر و ﺑ ﯽﺧﺒ ﺮﯼ ﻧﺎﺷ ﯽ از »دﻳ ﻦ در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﻋﻘﻞ« ﺕﺤﻠﻴﻞ ﻡﯽرود‪ .‬هﻢ اﻳﻨﺎن هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﻡﺎ را ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ و ﻳ ﺎرﯼ رﺳ ﺎﻧﺪن ﺟ ﺪﯼﺕ ﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻠﺘﻤﺎن ﻓﺮا ﻡﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬زﻡﻴﻨﻪﯼ ﺡﻀﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻋﻤﻠﯽﺕﺮ در ﺕﻤﺎم ﺻﺤﻨﻪهﺎﯼ ﻡﺒﺎرزات ﻡﺪﻧﯽ و ﻡﺮدﻡ ﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ آﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ در »ﺑ ﺮج ﻋ ﺎج« ﺧﻮدﺧ ﻮاهﯽهﺎﺷ ﺎن‪ ،‬ﺷ ﻨﺎﺧﺖ را ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ ﺑ ﯽﻋﻤﻠ ﯽﺷ ﺎن‬
‫ﻗﺮار دادﻩاﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ!‬

‫‪١٥٥‬‬
‫ﻳﻜﯽ از ﺑﻴﻤﺎرﯼهﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﻡ ﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن‪ ،‬ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ ﺟﻮاﻡ ﻊ ﺷ ﺮﻗﯽ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‬
‫ﻡﺸﺨﺼﯽ از »ﻧﻘﺪ« ﻧﺪارﻳﻢ و ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ را ﺑﺎ واژﻩهﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻧﻔ ﯽ‪ ،‬ﻡﺘﻠ ﻚ و ﺿ ﺎﻳﻊ آ ﺮدن ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﻡﯽﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص آﻪ ﻧﻘﺪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ آ ﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ »رﻳ ﺸﯽ ﺳ ﭙﻴﺪ« ﻳ ﺎ »ﮔﻴ ﺴﯽ ﺧﺎآ ﺴﺘﺮﯼ«‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬و ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺳﻦ و ﺳﺎل اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺡﺮف ﻳﺎ ﻳ ﻚ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ اﺻ ﺎﻟﺖ ﻡ ﯽﺑﺨ ﺸﺪ‪ ،‬و ﺕ ﻮ ـ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺧﻴﺎل ﻡﯽآﻨﻨﺪ ﺟﻮان ﻡﺎﻧﺪﻩاﯼ ﻳﺎ ﺕﺎزﻩ آﺎرﯼ ـ اﺟ ﺎزﻩ ﻧ ﺪارﯼ وارد ﺑﺤ ﺚ و ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮ‬
‫ﺑﺎ »ﭘﻴﺮان دﻳﺮ« ﺷﻮﯼ‪ ،‬آﻪ »هﻮاداران« ﻗﻠﻤﺖ را ﻡ ﯽﺷ ﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﮔ ﺎﻩ ﺡﺘ ﺎ ﺕ ﺎ ﺳﺎﻧ ﺴﻮر ﻓﻴﺰﻳﻜ ﯽ آ ﺎرت‬
‫ﺧﻴﺰ ﺑﺮﻡﯽدارﻧﺪ‪ .‬ﻡﻮﺿﻮع ﻡﺸﺨﺺ ﻧﻘﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ‪ ،‬ﺕﺤﻠﻴﻞ و ﺕﻔﺴﻴ ِﺮ ﻧﻈ ﺮات ﺟ ﺎاﻓﺘﺎدﮔ ﺎن دﻧﻴ ﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ادب و ﻓﺮهﻨﮓ ﻡﺎ هﻢ ﺑﺮهﻤﻴﻦ روال اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻡﺎ ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﻡﻌﻨ ﯽ ﻧﻔ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻡﻌﻨ ﯽ ﻓﻬ ﻢ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ »ﻡ ﻦ« ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑﺮرﺳ ﯽ و‬
‫ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﻡﺘﻦ‪ ،‬آﺘﺎب‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﺷﻌﺎرﯼ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ از زاوﻳﻪاﯼ ﻡﺒﻬﻢ ﻡﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬روﺷﻦﺕ ﺮ ﺷ ﻮد‬
‫و اﮔﺮ دﻳﺪﮔﺎهﯽ در ﮔﺮد و ﺧﺎك ﺷﺮاﻳﻂ ﻡﻮﺟﻮد ﺑﻪ ارزﻳﺎﺑﯽ وﻳ ﮋﻩاﯼ رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡ ﺸﺨﺺﺕ ﺮ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ اﺙﺮﯼ ﻧﻘﺪ ﻧ ﺸﻮد‪ ،‬از ﻧﻈ ﺮ ﻡ ﻦ اﻋﺘﺒ ﺎرﯼ ﻧ ﺪارد و ﻡﻌﻨ ﯽ ﺁن‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ‬
‫آﺎرش را آﺎﻡﻞ و ﺑﯽﻋﻴﺐ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻌﻨ ﺎ اﺳ ﺖ آ ﻪ آ ﺴﯽ او و آ ﺎرش را‬
‫ﺟ ﺪﯼ ﻧﮕﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ درﺑ ﺎرﻩاش اﻇﻬ ﺎر ﻧﻈ ﺮﯼ ﺑﻜﻨ ﺪ‪ .‬ﻳ ﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ »ﺑ ﻪ ﺑ ﻪ« و »چ ﻪ چ ﻪ« ﺑ ﺴﻨﺪﻩ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﯽاﻋﺘﻨﺎ از آﻨﺎرش ﮔﺬﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ اﮔ ﺮ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﺎرﯼ از ﻡ ﺎ را ﺧﻮاﻧﺪﻧ ﺪ و‬
‫ﻧﻘﺪ آﺮدﻧﺪ ـ ﺡﺘﺎ اﮔﺮ ﺑﺎ هﻤﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ ﺷﺎن از ﻧﻘﺪ ـ ﺑﻪ ﻧﻔﯽ و ﺕﻬﻤﺖ هﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻏﻨﻴﻤﺘﯽ‬
‫اﺳﺖ و ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺕﻮﺟﻪ ﺁﻧﺎﻧﯽ را آ ﻪ ﺑ ﯽاﻋﺘﻨ ﺎء از آ ﻞ ﻡﻮﺿ ﻮع رد ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺟﻠ ﺐ آﻨ ﺪ و اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ را ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ »ﻡﻦ« اﺷﺘﺒﺎهﯽ ﻡﯽآﻨﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮداﺷ ﺖ ﻏﻠﻄ ﯽ دارم‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ در ﺑﺮﺧ ﻮرد ﺑ ﺎ اﻓﻜ ﺎر و ﺁراﯼ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ آﻪ ﻡﺤﻚ زدﻩ ﻡﯽﺷﻮم‪ ،‬واﻻ آ ﻪ »ﻡ ﻦ« در ﺕﻨﻬ ﺎﻳﯽ ﺧ ﻮدم هﻤﻴ ﺸﻪ درﺳ ﺖ ﻡ ﯽﮔ ﻮﻳﻢ‪ ،‬و‬
‫آﺴﯽ هﻢ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺧﻄﯽ ـ ﺡﺘﺎ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ـ زﻳﺮ ادﻋﺎهﺎﻳﻢ ﺑﻜﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ آﺘﺎب ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ ﺡﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﻦ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑﻬﺎﻧ ﻪاﯼ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﺡ ﺮﻓﻢ‬
‫را ﺑﺰﻧﻢ و از آﻠﯽ ﮔﻮﻳﯽ و ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازﯼ ﺑﭙﺮهﻴﺰم‪.‬‬
‫اﻳﻦ را هﻢ ﺑﺨﻮﺑﯽ ﻡﯽداﻧﻢ آﻪ آﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ ﺡﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ آﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺳ ﺎل‬
‫در ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ »اﺳﺘﺒﺪاد« ﺟﻨﮕﻴﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ »ﺡﻖ« را دارﻧﺪ آﻪ ﻧﻈﺮاﺕ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﺪ آ ﺸﻴﺪﻩ ﺷ ﻮد‪ ،‬ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ »وﺟﻬﻪاﯼ« ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ دارﻧﺪ‪ ،‬و هﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻡﻌﺪﻟﯽ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳﺎلهﺎ ﮐ ﺎر ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ژورﻧﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ و‬
‫ﻗﻠﻤﯽﺷﺎن در آﺎرﻧﺎﻡﻪﺷﺎن ﺙﺒﺖ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺴﻞ ﻡﺎ و ﻧﺴﻞ ﻗﺒ ﻞ از ﻡ ﺎ ﻓﺮاﻡ ﻮش ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ـ در‬
‫دوران ﭘﻬﻠﻮﯼ دوم ـ اﻳﻦ »ﺷﻬﺎﻡﺖ« را داﺷﺖ آﻪ ﺑﺎ هﻤﺎن »ﻓﺮهﻨﮓ ﺧﺠﺴﺘﻪﯼ ﺕﺴﺎهﻞ و ﻡﺪارا ﻃﻠﺒ ﯽ‬
‫ﻋ ﺎرﯼ از ﺕﻌ ﺼﺐ« ﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﺳﺮﮔ ﺸﺎدﻩاﯼ ﺑ ﻪ ﺷ ﺎﻩ ﺑﻨﻮﻳ ﺴﺪ‪ ،‬و ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﺶ را ـ در ﺻ ﻮرت ﻧ ﺸﻨﻴﺪن‬
‫ﺻﺪاﯼ اﻋﺘﺮاض و اﻧﻘﻼب ﻡﻠ ﺖ ـ ﮔﻮﺷ ﺰد آﻨ ﺪ‪ ،‬درﺳ ﺖ هﻤ ﺎن زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ در ﺕ ﻮهﻢ‬
‫اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼه ﺎﯼ واراداﺕ ﯽ ﺳ ﺮ و ﺟ ﺎن و ﺧﺎﻧ ﻪ و ﺧﺎﻧﻤ ﺎن را ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ اﻧﻘ ﻼب ﻡ ﺜﻼ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ چ ﻴﻦ ﻳ ﺎ‬
‫»ﻧﻮﺳﺎزﯼ ﺟﻬ ﺎن ذهﻨ ﯽ« ﻡﺎﺉﻮﺕ ﺴﻪ ﺕﻮﻧ ﮓ داو ﻡ ﯽﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳ ﺎ آ ﺴﺎن دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ »ﺕﻘﻴ ﻪ« را اﺳ ﺒﺎب‬
‫ﻡﺜﻼ ﻡﺒﺎرزاﺕﺸﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺕﻐﻴﻴ ﺮات ﺟ ﻮﯼ ﻧﺎﮔﻬ ﺎن اﻧﻘﻼﺑ ﯽ دو ﺁﺕ ﺸﻪ از ﺁب درﺁﻡﺪﻧ ﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﻃﻮر در زﻡﺎﻧﯽ آﻪ »هﻤﻪﯼ ﺷﺎﻋﺮان ﻻل و آﺮ ﺑﻮدﻧﺪ« و هﻤﮕﯽﺷﺎن ﻋﻜﺲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ را در ﻡ ﺎﻩ‬
‫ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽﺷﺎن ﻡﯽدﻳﺪﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ ﻡﺒﺎرزات ﺿﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﻡﺎ ِم ﺿﺪ اﺳﺘﻜﺒﺎرﺷﺎن ﻳﻘﻪ ﻡ ﯽدراﻧﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﻴﺪ‬
‫ﺟﻮادﯼ ﺻﺪاﯼ ﭘﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ »اﺳﻼﻡﯽ« را ﺷﻨﻴﺪ و در ﻧﺎﻡﻪاﯼ ﺳﺮﮔﺸﺎدﻩ ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺳ ﻴﻨﻪ چﺎآ ﺎن اﻡ ﺎم و‬
‫وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ‪ ،‬ﺧﻄ ﺮ ﻓﺎﺷﻴ ﺴﻢ را ﮔﻮﺷ ﺰد آ ﺮد‪ ،‬ﺁنه ﻢ ﻧ ﻪ در ﭘ ﺎﯼ ﻡﻨﻘ ﻞ و در زﻳ ﺮزﻡ ﻴﻦه ﺎﯼ‬
‫ﺧﻠﻮت و اﻡﻦ‪ ،‬آﻪ در چﻬﺎرراهﯽ آﻪ ﻳﻚ ﻡﻠﺖ ﺑﺎ ‪ ٣٥‬ﻡﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﺟﻤﻌﻴﺖ هﻢچﻨ ﺎن در ﻟ ﻪ ﻟ ﻪ »اﻧﻘ ﻼب‬

‫‪١٥٦‬‬
‫ﺿﺪاﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﻡﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ« در ﭘﻴﺮاﻡﻮن ﺳﻔﺎرت اﺷﻐﺎل ﺷﺪﻩﯼ اﻡﺮﻳﻜﺎ ﺁش رﺷﺘﻪ ﻡ ﯽﭘﺨ ﺖ و ه ﻮار‬
‫ﻡﯽآﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻡ ﻦ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻓ ﺮدﯼ از ﻧ ﺴﻠﯽ دﻳﮕ ﺮ و ﺑ ﺎ ﺕﺠﺮﺑ ﻪه ﺎﻳﯽ دﻳﮕ ﺮ از ﺧ ﻮد ِ اﻳ ﺸﺎن اﺟ ﺎزﻩ‬
‫ﻡﯽﺧﻮاهﻢ آﻪ ﺑﺪور از اﻓﺎدﻩهﺎ و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽهﺎﯼ دوﺳﺘﺪاراﻧ ﺸﺎن اﺟ ﺎزﻩ ﺑﺪهﻨ ﺪ ﺑ ﺎب اﻳ ﻦ ﮔﻔ ﺖ و‬
‫ﮔﻮ ﺑﺎز ﺷﻮد و ﻧﺴﻞ ﻡﺎ آﻪ ﺑﻪ واﻗﻊ »ﻧ ﺴﻞ ﻓﺮﺻ ﺖه ﺎﯼ ﺳ ﻮﺧﺘﻪ« اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﻧﻈ ﺮات اﻳ ﺸﺎن و‬
‫هﻤﻔﻜﺮاﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺮرﺳﯽ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ .‬چﻴﺰﯼ از ﮐﺎرﻧﺎﻡﻪ ﯼ اﻳﺸﺎن ﻓﺮاﻡﻮش ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷ ﺪ؛ ﺷ ﺎﻳﺪ‬
‫درﻳﭽﻪاﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ آﻪ ﻧﺴﻞ ﻡﺎ ـ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ و ﺕﺎﺉﻴ ﺪ آﻨﻨ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ ـ ﺕﻔﺤ ﺼﯽ ه ﻢ در‬
‫آﻨﻪﯼ ﻧﻈﺮﻳﺎت »ﭘﻴﺮان دﻳﺮ« ﺑﻜﻨﺪ! ﺷﺎﻳﺪ ﮔﺮﻩهﺎﻳﯽ ﺑﺎز ﺷ ﻮﻧﺪ آ ﻪ هﻨ ﻮز ﻧﺎﮔ ﺸﻮدﻩ ﻡﺎﻧ ﺪﻩاﻧ ﺪ و ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ‬
‫ﺑﻬﺎﻧﻪاﯼ ﺷﻮد ﺑﺮاﯼ ﺑﺎز آﺮدن ﺑﺎب ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ ﻡﻴﺎن اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ واﻗﻊ ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ چﺮا هﻤﻮﻃﻨ ﺎن ﻡ ﺎ‬
‫ﺑﻪ چﻨﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﻮﻡﯽ دچﺎر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟! هﻤﻴﻦ!‬

‫ﺑﻬﺎر ﺳﺎل ‪ ٢٠٠١‬ﻡﻴﻼدﯼ‬

‫****‬
‫ﻧﻘﺪ در ﻧﻘﺪ‬
‫اﺧﻴﺮا ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ ﺡﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ آﺘﺎﺑﯽ ﻡﻨﺘﺸﺮ آﺮدﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧ ﺎم »]رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ[ ﺧ ﺎﺉﻨﯽ‬
‫آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ« ﻧﺎم آﺘﺎب ﻳﺎدﺁور آﺘﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﻡﻌﺮوف ﺑﻪﻧﺎم »ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮﯼ آ ﻪ از ﻧ ﻮ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺷ ﻨﺎﺧﺖ« ]وﻳﺮژﻳ ﻞ ﮔﺌﻮرﮔﻴ ﻮ‪ ،‬ذﺑ ﻴﺢاﷲ ﻡﻨ ﺼﻮرﯼ[ و ه ﻢ زﻡ ﺎن ﺟﻴ ﻎه ﺎﯼ ﺑ ﻨﻔﺶ ﺁﺧﻮﻧ ﺪﯼ در هﻤ ﺎن‬
‫ت ﻃﺮح ﺷ ﺪﻩ در ﺁن آﺘ ﺎب و ﺑ ﯽﺕﺮدﻳ ﺪ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺑ ﺎزﺑﻴﻨﯽ در ﺕ ﺎرﻳ ِﺦ اﺳ ﻼم‪ .‬اﮔ ﺮ‬ ‫دوران در رد ِ ﻧﻈﺮا ِ‬
‫اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻧﻜ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﻢ هﻤ ﺎن زﻡ ﺎن ه ﻢ ﻡﻌﻤﻤ ﯽ از »ﻧ ﺴﻞ ﺧﺠ ﺴﺘﻪﯼ ﻋﻠ ﯽ اآﺒ ﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‬
‫ت ﻃ ﺮح ﺷ ﺪﻩ در ﺁن آﺘ ﺎب ﺑ ﻪ چ ﺎپ ﺟ ﺰوﻩاﯼ ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﻮان »ﻡﺤﻤ ﺪ‪ ،‬ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ‬ ‫ﺑﻬﺮﻡ ﺎﻧﯽ« در رد ِ ﻧﻈ ﺮا ِ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ« هﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ‪.‬‬
‫چﺮاﻳﯽ اﻧﺘﺨﺎب اﻳﻦ ﻧﺎم از ﺳﻮﯼ ﺡﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ ﺧﻮد ﺳﻮاﻟﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻡ ﻦ هﻨ ﻮز ﭘﺎﺳ ﺨﯽ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ﻧﻴﺎﻓﺘ ﻪام‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ اﻳ ﺸﺎن ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ ﺷ ﺒﻴﻪ ﺳ ﺎزﯼ ﻧ ﺎم ﺁن دو آﺘ ﺎب در ذه ﻦ ﺧ ﺮدﻩ‬
‫ﻡﺬهﺒﯽهﺎﯼ ﺁن دوران ـ آﻪ اﻳﻦ روزهﺎ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ چﻨﺪﻳﻦ و چﻨﺪ ﻓﺮﻗﻪ ﺕﻜﺜﻴﺮ ﺷﺪﻩاﻧﺪ ـ ﻧﻘﺒﯽ هﻢ ﺑ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫»هﻴﺎهﻮﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮاﯼ هﻴ ِﭻ« ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﯽ ﺑﺰﻧﺪ و ﺕﺎآﻴ ﺪ آﻨ ﺪ آ ﻪ ﺧ ﻮد »ﻡﺤﻤ ﺪ« را ه ﻢ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬چﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﺁﺧﻮﻧﺪ دﺳﺖ چﻨ ﺪﻡﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ ﺻ ﻔﺖ »ﺧﻴﺎﻧ ﺖ« در ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫ﻡﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان ﺙﺒﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ! آﺴﯽ چﻪ ﻡﯽداﻧﺪ؟!‬
‫اﻳﻦ آﺘﺎب آﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺰوﻩاﯼ آﻢ ﺡﺠﻢ و ﺕﺤﻠﻴﻠﯽ ﻡﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﺪ و ﺑﺮرﺳ ﯽ‬
‫آﺘﺎب »ﻋﺒﻮر از ﺑﺤﺮا ِن« رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ دو ﻧﺎﻡ ﻪﯼ اول آﺘ ﺎب »ﻋﺒ ﻮر‬
‫از ﺑﺤﺮا ِن« اﻳﻦ »ﺧﺎﺉ ِﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ« ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ از ﺧﻴﺎﻧﺖهﺎﯼ او را از ﺧ ﺎﻃﺮات ﺧ ﻮدش‬
‫ﺳﺮ ﺑﺰﻧﮕﺎﻩهﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠﻒ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺡ ﺎج ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ از ﺳ ﻮﻳﯽ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺕﺤﻠﻴﻠ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻋﻤﻠﻜ ﺮد ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎﯼ ﻏﻴ ﺮﻡﻌﻤﻢ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺲ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ آ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬وزﻧ ﻪﯼ ﺕﻤﺎﻳ ﻞ‬ ‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺕﻔﻜﻴﻜ ﯽ ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﻦ دو ﺟﺮﻳ ﺎ ِن ﻡ ﺬهﺒﯽ ﻡﻮﺳ ِ‬
‫اﻳﺸﺎن هﻢ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ »ﮔﺮوﻩ دوم« ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٥٧‬‬
 ‫»ﮔﺮوﻩ دوم از اﻳﻦ دو ﻃﻴﻒ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﺑ ﻮد از ﮔ ﺮوﻩ ﻡ ﺬهﺒﯽاﯼ آ ﻪ ﻧ ﻪ از ﺡ ﻮزﻩ ﺑ ﻮد و ﻧ ﻪ‬
‫در آ ﺴﻮت ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح روﺡﺎﻧﻴ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ‪ ،‬ﻗﺒ ﻞ از اﻧﻘ ﻼب و ه ﻢ چﻨ ﺎن آ ﻪ ﻡ ﺪت ﻗﻠﻴﻠ ﯽ ﭘ ﺲ از‬
‫اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬ﻡﻠ ﺒﺲ ﺑ ﻪ آ ﺖ و ﺷ ﻠﻮار و آﻔ ﺶ و آ ﺮاوات ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧﻈﻴ ﺮ هﻤ ﻪﯼ ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ ﻓ ﻦ ﺳ ﺎﻻر ﻳ ﺎ‬
‫ﺕﻜﻨﻮآﺮات و ﺳﺎﻳﺮ ﻡ ﺮدم آﻮچ ﻪ ﺑ ﺎزار ﻡﻤﻠﻜ ﺖ‪ ،‬در ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺧ ﻂ و‬
‫ﻧﺸﺎﻧﯽ از ﺕﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ »ادﻏﺎم دﻳﻦ و دوﻟﺖ« در ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﺑﺮﻗﺮارﯼ اﺡﻜﺎم ﺷﺮﻳﻌﺖ و ﺕﺸﻜﻴﻞ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرﺕﯽ آﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﻓﺮﻡﻮل »ﻧﻪ ﻳﻚ آﻠﻤﻪ آ ﻢ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻳ ﻚ آﻠﻤ ﻪ زﻳ ﺎ ِد« ﺧ ﻮد ﻡﻄ ﺮح آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪(١) «.‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﺎ ﺕﻔﻜﻴ ﻚ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ ِ وﻳ ﮋﻩاﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان »ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪﺕ ﺮﻳﻦ«‬
‫ﻓﺮد اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن در آﻨﺎر ﮐﺎﻇﻢ ﺳﺎﻡﯽ و ﺡﺒﻴﺐ اﷲ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ آﺮدن »ﻧﻘﺶ اﺳﺘﺜﻨﺎﺉﯽ ﺷﺎدروان‬
‫ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ« ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ »ﺑ ﺎ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺧﺠ ﺴﺘﻪﯼ ﺕ ﺴﺎهﻞ و ﻡ ﺪارا ﻃﻠﺒ ﯽ ﻋ ﺎرﯼ از ﺕﻌ ﺼﺐ…‬
‫هﺮچﻨﺪ در ﻇﺎهﺮ ﻡﻠﺒﺲ ﺑﻪ ﻟﺒﺎس ﻃﻴﻒ اول ﺑﻮد‪ ،‬اﻡﺎ در ﺑﺎﻃﻦ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺕﻔﻜﺮ و ﻡ ﺸﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻃﻴ ﻒ‬
‫دوم ﻡﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻮد‪(٢) «.‬‬
‫اﻳﺸﺎن هﻢ چﻨﻴﻦ در ﺟﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ از هﻤﻴﻦ آﺘﺎب‪ ،‬ﺕﻔﺮﻳﻖ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻃﻴﻒ را ﻳﻜﯽ در ﻧﻮع‬
‫ﭘﻮﺷﺶ اﻳﺸﺎن و دﻳﮕﺮ در ﺑﺎور ﻳﺎ ﻋﺪم ﺑﺎورﺷﺎن ﺑﻪ اﺳ ﻼم ﻓﻘ ﺎهﺘﯽ ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪» .‬ﮔ ﺮوﻩ اول‬
‫از اﻳﻦ دو ﻃﻴﻒ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﮔﺮوﻩ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ ﻳﺎ ﺑﺎﺻﻄﻼح روﺡﺎﻧﻴﺖ آﻪ چ ﻪ در ﻟﺒ ﺎس ﻇ ﺎهﺮ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻋﺒﺎ و ﻋﻤﺎﻡﻪ و چﻪ در ﻟﺒﺎس ﺑﺎﻃﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﺳ ﻼم ﻓﻘ ﺎهﺘﯽ و اﺟ ﺮاﯼ اﺡﻜ ﺎم ﺷ ﺮﻳﻌﺖ در ﻗﺎﻟ ﺐ دوﻟ ﺖ و‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ هﻢ راﯼ و هﻢ ﻋﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎلﺕﺮﻳﻦ و ﻧﺰدﻳﻚﺕﺮﻳﻦ اﻓﺮاد اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ ﺑﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ او اﺡﻤﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﺪ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺑﻬﺸﺘﯽ و ﺧﺎﻡﻨﻪاﯼ و اردﺑﻴﻠﯽ و ﺑﺎهﻨﺮ ﺑﻮد‪(٣) «.‬‬
‫در اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻃﻴﻒ ﻡﻮﺳﺲ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬چﻨ ﻴﻦ زاوﻳ ﻪﯼ ﮔ ﺸﺎدﯼ وﺟ ﻮد دارد‬
‫ﻳﺎ وﺿﻊ ﺑﻪ »ﺷﻜﻞ« دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ آﻪ ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪهﺎ و رﻓﺘﺎ ِر »ﻃﻴﻒ ﻳ ﺎ ﮔ ﺮوﻩ‬
‫دوم« اﻋﻢ از ﺁﻳﺖ اﻟﻠﻬﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ و ﻡﻬﻨﺪﺳ ﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﻋ ﺰتاﷲ‬
‫ﺳﺤﺎﺑﯽ و دآﺘﺮهﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺡﺒﻴﺐاﷲ ﭘﺎﻳﺪار ]ﭘﻴﻤ ﺎن[ و ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻋﺒ ﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳ ﺮوش و دﻳﮕ ﺮا ِن‬
‫اﻳﻦ ﻃﻴﻒ‪ ،‬ﺕﺌ ﻮرﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ را ﺙﺎﺑ ﺖ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﻡ ﻦ در ﻃ ﻮل اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب ﺧ ﻮاهﻢ آﻮﺷ ﻴﺪ آ ﻪ ﺕ ﺸﺎﺑﻪه ﺎﯼ‬
‫دﻳ ﺪﮔﺎهﯽ اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ را ـ ﻋﻠﻴ ﺮﻏ ِﻢ ﺕﻔ ﺎوته ﺎﯼ ﻇ ﺎهﺮﯼ و ﻓﺮﻳﺒﻨ ﺪﻩﯼ ﺁن ـ در ﻡ ﻮرد ﻡﻮﺿ ﻮع‬
‫ﻡ ﺸﺨﺺ »اﺳ ﻼم ﻓﻘ ﺎهﺘﯽ و اﺟ ﺮاﯼ اﺡﻜ ﺎم ﺷ ﺮﻳﻌﺖ در ﻗﺎﻟ ﺐ دوﻟ ﺖ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ« و ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﻧﮕ ﺮش‬
‫اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع اﻧ ﺴﺎن و ﺑ ﻪ ﺧ ﺼﻮص دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و از هﻤ ﻪ ﻡﻬ ﻢ ﺕ ﺮ ﺟ ﺴﺘﺠﻮ و ﭘ ﮋوهﺶ در‬
‫ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ دﻳ ﻦ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ را ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ‪ .‬و ﺑ ﺎز ه ﻢ ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ اﮔ ﺮ ﺑﺮچ ﺴﺐه ﺎﯼ رﻧ ﮓ و روﻏ ﻦ دار‬
‫ﻏﻴﺮﺡﻮزﻩاﯼ را از ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﻴﺮوﻧ ﯽ ﺡ ﺮفه ﺎ و ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﻃﻴ ﻒ دوم ﺡ ﺬف آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬در ﻡ ﻨﺶ‪ ،‬رﻓﺘ ﺎر‪،‬‬
‫ﻧﮕﺮش و دﻳﺪﮔﺎﻩ ِ اﻳﻦ دو ﻃﻴﻒ ﻡﻮﺳﺲ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﺕﻔﺎوت چﻨﺪاﻧﯽ ـ دﺳﺖآ ﻢ ﺑ ﻪ ﺁن آﻴﻔﻴﺘ ﯽ آ ﻪ‬
‫ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ ﻡﺸﺎهﺪﻩ آﺮدﻩ اﺳﺖ ـ ﻧﻤﯽﺑﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ورود ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑﺤ ﺚ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﻨﻢ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از ﺁﺙ ﺎر ﺷ ﻮم دﺧﺎﻟ ﺖ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ دﻳ ﻦ در‬
‫ﺟﻨﺒﺶهﺎﯼ ﺿﺪاﺳﺘﺒﺪادﯼ و ﺿﺪاﺳﺘﻌﻤﺎرﯼ ﻡﺮدم اﻳﺮان ﺑﺎ هﺮ ﻟﺒﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺳﻼﻡﻴﺰﻩ آ ﺮدن اﻳ ﻦ ﻡﺒ ﺎرزات‪،‬‬
‫ﺖ ﺧﻮاﺳ ﺖه ﺎﯼ ﻡﺮدﻡ ﯽ و ﻡﻠ ﯽ از ﻡﺤﺘ ﻮاﯼ ﺁزادﯼﺧﻮاهﺎﻧ ﻪ و ﺿ ﺪ‬ ‫در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺕﻬ ﯽ آ ﺮدن ﺕﻤﺎﻡﻴ ِ‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎرﯼ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶهﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎر واﺿﺢ آﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ هﺮ ﺕﻼﺷﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ره ﺎﻳﯽ از ﻳ ﻮغ ﺡﻜﻮﻡﺘﻴ ﺎن و ﺷﺮآﺎﺷ ﺎن آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ـ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻓﺮﻳ ﺐ ﻡﻮﺟ ﻮد در دﻳ ﻦ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻳ ﺎ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ دﻳﻨﯽ ـ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶه ﺎ هﻤ ﻮارﻩ از ﺳ ﻮﯼ ﺷ ﺮآﺎﯼ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﮕﺮان ]ﻳﻌﻨ ﯽ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ دﻳﻨ ﯽ[ ﻡ ﺼﺎدرﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﻏﺎرت رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺟﻨﺒﺶ ﺕﻨﺒﺎآﻮ ]رژﯼ[ آﻪ ﻡﻼﻳﺎن را ﺑﻌﺪهﺎ چﻨﺪ ﻡﺎﻩ ﭘﺲ از ﮔﺴﺘﺮش ﻗﻴ ﺎم ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان‬
‫آﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﯽ از هﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﺳﺖ‪ .‬ﻡﺎ ﺷ ﺒﻴﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺕﺠﺮﺑ ﻪ را ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرﺕﯽ ﭘﻴﮕﻴﺮﺕ ﺮ از ﺳ ﻮﯼ ﻡﻼﻳ ﺎن‬

‫‪١٥٨‬‬
 ‫در دوران اﻧﻘﻼب ﻡﺸﺮوﻃﻪ هﻢ داﺷﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻦ اﻧﻘﻼب هﺮﺟﺎ اﺙ ﺮﯼ از ﺕﺮﻗ ﯽﺧ ﻮاهﯽ‪ ،‬روﺷ ﻨﮕﺮﯼ‪،‬‬
‫ﺡﺘﺎ ﮔﺎﻩ ﭘﻬﻠﻮ زدن ﺑﻪ اﻧﻘﻼب آﺒﻴﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ چﺸﻢ ﻡﯽﺧﻮرد‪ ،‬درﺳﺖ هﻤﺎﻧﺠﺎﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻓﻐ ﺎن ﺕﻤ ﺎﻡﯽ‬
‫روﺡﺎﻧﻴﺖ »ﻡ ﺸﺮوﻃﻪﺧ ﻮاﻩ« را درﺁوردﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻊ ﺿﺪﻳﺘ ﺸﺎن آ ﺸﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺡ ﺎل و روز ﻋﻠﻤ ﺎﯼ‬
‫»ﻡﺸﺮوﻋﻪﺧﻮاﻩ« آﻪ از اﺳﺎس‪ ،‬ﻡﻌﻠﻮم و ﻡﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»هﻤﻴﻦﻗﺪر آﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﻳﺎدﺁورﯼ ﺷﻮد آﻪ از اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﺿﺪ رژﯼ آﻪ ﺡﺘﺎ ﻳﻚ هﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ از‬
‫اﻧﺘ ﺸﺎر ﻋﻬﺪﻧﺎﻡ ﻪ از ﺳ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟﻮﺷ ﺶ ﻋﻈ ﻴﻢ ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ ورود ﻡﺠﺘﻬ ﺪ ﺑ ﺰرگ‬
‫]ﻡﻴﺮزا ﺡ ﺴﻦ ﺷ ﻴﺮازﯼ[ ﺑ ﻪ ﺻ ﺤﻨﻪ‪ ،‬ﺳ ﻪ ﻡ ﺎﻩ و ﻧ ﻴﻢ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ اﺳ ﺖ… در اﻳ ﻦ ﻓﺎﺻ ﻠﻪﯼ ﺳ ﻪ ﻡ ﺎﻩ و ﻧ ﻴﻢ‬
‫ﺷﻮاهﺪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ در ﻡﻴﺎن اﺳﺖ آﻪ اﺻﻮﻻ ﻡﻼﻳﺎن ﻧﻤﯽﺧﻮاهﻨﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻃﺮف آﻨﻨﺪ‪(٤) «.‬‬
‫و ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ »رواﻳ ﺖه ﺎﯼ اﻧﺤ ﺼﺎرﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ« ﻧ ﺸﺎندهﻨ ﺪﻩﯼ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳ ﺴﺎن‬
‫اﺳ ﻼم زدﻩ‪ ،‬آ ﻞ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺕﻨﺒ ﺎآﻮ را ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ]ﺳ ﻴﺪ ﺡ ﺴﻦ[ ﻡﻴ ﺮزاﯼ ﺷ ﻴﺮازﯼ ﻗﺒﺎﻟ ﻪ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﺁﻟﻮدﮔﯽ ﺟﻨﺒﺶهﺎﯼ ﻡﻠﯽ ﻡﺮدم اﻳﺮان ـ ﺑﺨﺼﻮص در ﻳﻚ ﻗﺮن اﺧﻴﺮ ـ در ﺳﺮﻓﺼﻞ ﺷﻮرش‪ ٥٧‬ﺑ ﻪ اوج‬
‫ﺧﻮد رﺳﻴﺪ‪ ،‬و ﻧﺘﻴﺠﻪﯼ آ ﺎر ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن رادﻳﻜ ﺎلﺕ ﺮﻳﻦ و ﺧ ﻮﻧﺮﻳﺰﺕﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن رهﺒ ﺮﯼ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و آﺎرﻧﺎﻡﻪﺷﺎن هﻤﻴﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ چﺸﻢ ﻡﯽﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔ ﯽ دﻳﮕ ﺮ »ﻗﻴ ﺎم ﺷ ﻜﻮهﻤﻨﺪ ﻡﻠ ﺖ«‬
‫اﻳﺮان در ﺳﺎل ‪ ٥٧‬آﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻡﻴﺸﺪ ﺑﺮاﯼ ره ﺎﻳﯽ از »زﻧﺠﻴ ﺮ اﺳ ﺘﺒﺪاد ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ و دﺧﺎﻟ ﺖ ﺧﺎرﺟﻴ ﺎن در‬
‫اﻡﻮر ﻡﻤﻠﻜﺘﯽ« ﻇﺎهﺮا چﻬﺮﻩاﯼ ﺿﺪ اﺳﺘﺒﺪادﯼ و ﺿﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎرﯼ داﺷﺖ‪ ،‬ﻡﺎهﻴﺘﺶ را ﺧﻴﻠﯽ زود ﻧﺸﺎن‬
‫داد‪ ،‬و ﺑﺎ ﻗﺪرت ﮔﺮﻓﺘﻦ هﺮ دو ﻃﻴﻒ ﻡﻮرد ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ‪ ،‬چﻬﺮﻩاﯼ واژﮔﻮﻧﻪ ﯼ ﺿ ﺪ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺿﺪ زن و ﺿﺪ ﺁزادﯼ و ﺁﮔﺎهﯽ اش را ﺑﻪ ﻡﻨﺼﻪ ﯼ ﻇﻬﻮر رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬چﺮا آﻪ‪:‬‬
‫»ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﺬهﺒﯽ ]از هﺮ ﻧﻮع ﺁن[ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺡﺎﻡﻞ ﻋﻨ ﺼﺮ اﺧﺘﻨ ﺎق‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ در ﻋ ﻴﻦﺡ ﺎل ـ ﺑﻨ ﺎ‬
‫ﺑﺮ ذات ﺧﻮد ـ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ارﺕﺠﺎع‪ ،‬آﻬﻨﻪ اﻧﺪﻳﺸﯽ و ﭘﺎﺳ ﺪار ﺟﻤ ﻮد و ﺧ ﺼﻢ ﺑ ﯽاﻡ ﺎن ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﻮﺟ ﻮﻳﯽ و‬
‫ﻧﻮﺁورﯼ اﺳﺖ‪(٥) «.‬‬
‫ﺷ ﺮآﺖ ﻡﻼﻳ ﺎن ه ﻢ در ﺷ ﻮرش ‪ ٥٧‬ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﻠﯽ ﻓﺮاﮔﻴ ﺮ و ﺳﺮﺕﺎﺳ ﺮﯼ ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ از ﻡ ﺎﻩ ﻡﺤ ﺮم‬
‫ﭘﺎﺉﻴﺰ ‪ ٥٧‬ـ درﺳﺖ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ دﻳﮕﺮ ﻡﺮدم ﺕﻤﺎﻡﯽ ﺳﻨﮕﺮهﺎﯼ ﻡﺒﺎرزاﺕﯽ را ﺕﺼﺮف آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ـ ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﺷ ﺪ‪ .‬و اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﺎﮔ ﺎﻩ ﺳ ﻴﻞ ﺡ ﻀﻮر روﺡ ﺎﻧﻴﻮن از ﻃﺮﻳ ﻖ اﻃﻼﻋﻴ ﻪه ﺎﯼ ﻡﻄﺒﻮﻋ ﺎﺕﯽ و‬
‫ﺁﮔﻬﯽهﺎﯼ روزﻧﺎﻡﻪاﯼ و ﺟﻮانﺕﺮهﺎﺷﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺮآﺖ در ﻡﺒﺎرزاﺕﯽ آﻪ دﻳﮕﺮ ﺧﻄﺮﯼ ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﻧﻈﺎﻡﯽ آﻪ »ﺷﺎﻩ« ﺁن هﻢ ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺁﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬و اﻳﻦ »اﻧﻘﻼب« ﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎرﻩ ﻋﺒﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﭘﻮﺷ ﻴﺪ و‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺷﻌﺎرهﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑ ﺮ دو ﻡﺤ ﻮر »ﺁزادﯼ و اﺳ ﺘﻘﻼل« ﻡ ﯽچﺮﺧﻴ ﺪ‪ ،‬از ﺳ ﻮﯼ رهﺒ ﺮﯼ ﻓﺮﺻ ﺖ‬
‫ﻃﻠ ﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﻪ دو واژﻩﯼ ﺕﻜﻤﻴﻠ ﯽ »ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ« ﻧﻴ ﺰ ﺁﻟ ﻮدﻩ ﺷ ﺪ‪ ،‬و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ هﻤ ﺎن ﺷ ﺪ آ ﻪ‬
‫هﻤﮕﯽﻡﺎن ﺕﺠﺮﺑﻪ آﺮدﻩاﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎن درﺳ ﺖ ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ »ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان در ‪ ١٠٠‬ﺳ ﺎل ﻗﺒ ﻞ اﻧﻘ ﻼب ﺑﺮﭘ ﺎ آﺮدﻧ ﺪ ﺕ ﺎ‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن را ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و اﺳ ﺘﺒﺪاد ﺧﻮدآﺎﻡ ﻪﯼ ﻡ ﻼ و ﺷ ﺎﻩ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬در ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫ﻡﺪﻧﯽ اﻳﺮان ﺕﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﺑﻬﻤﻦ ‪ ١٣٥٧‬ﺡﺪ ﺷﺮﻋﯽ و ﺷ ﻼق و ﺕﻌﺰﻳ ﺮ و ﺳﻨﮕ ﺴﺎر وﺟ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺖ‪.‬‬
‫چﮕﻮﻧ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ هﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺮدم ﺟﻬ ﺎن در اﻧﻘ ﻼبه ﺎ و ﺟﻨ ﺒﺶه ﺎﯼ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﻃﺎﻟ ﺐ ِ ﺡ ﺬف ِ ﻧﻈ ﺎ ِم‬
‫ارزشهﺎﯼ آﻬﻨﻪ و اﻳﺠﺎد ارزشهﺎﯼ ﻡﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﻴﺎزه ﺎﯼ زﻡ ﺎن ﺧ ﻮد ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ در اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻡ ﺮدم ﺑ ﺎ‬
‫ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ ‪ ١٠٠‬ﺳ ﺎل ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺁزادﯼ و ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن و ﻃ ﺮ ِد ﺑﻨﻴﺎده ﺎﯼ ﺧﻮدآ ﺎﻡﮕﯽ و ﻡﻄﻠ ﻖ‬
‫ﮔﺮاﻳﯽ از ﻧﻈﺎم ﺳﻴﺎﺳﯽ آﺸﻮر‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب ﻡﯽزﻧﻨﺪ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻗﻼدﻩﯼ وﻻﻳﺖ ﻗﻬﺮﯼ ﺁﺧﻮﻧﺪ را‬
‫ﺑﺮ ﺟﺎن و ﻡﺎل ﺧﻮد و هﺴﺘﯽ و ﺡﻴﺎت و وﻃﻦ ﺧﻮد و ﺑﺮ ﮔﺮدن ﺧﻮد ﺑﮕﺬارﻧﺪ!؟« )‪(٦‬‬
‫ﻡﻦ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ و هﺰارهﺎ دﻟﻴﻞ واﺿﺢ ِ ﺕﺎرﻳﺨﯽ و ﺕﺠﺮﺑﻪ ﺷﺪﻩﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻳ ﻦ اﻡﻴ ﺪ‬
‫آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺎر ﭘ ﻨﺠﻢ در ﻳ ﻚ دورﻩﯼ ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ ‪١٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪ ـ ﻧﻬ ﻀﺖ ]رژﯼ[ ﺕﻨﺒ ﺎآﻮ‪ ،‬اﻧﻘ ﻼب ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ‪،‬‬
‫ﻡﻠﯽآ ﺮدن ﻧﻔ ﺖ‪ ،‬و ﻗﻴ ﺎم ‪ ٥٧‬ـ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﺟﻨ ﺒﺶ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺷ ﻮﻡﯽ دچ ﺎر ﻧ ﺸﻮد‪،‬‬

‫‪١٥٩‬‬
‫ﺳﻌﯽ ﻡﯽآﻨﻢ ﺁﻟﻮدﮔﯽهﺎﯼ ﺟﻨﺒﺶ ﻓﻌﻠﯽ درون اﻳﺮان را آﻪ ﻧﺎم »اﺻﻼحﻃﻠﺒ ﯽ« ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ و ﻓﺎآﺖهﺎﯼ ﻡﺸﺨﺺ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ‪ ،‬و اﻳ ﻦ را ه ﻢ ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ آ ﻪ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ‬
‫چﻨﺎن آ ﻪ ﺕ ﺎ آﻨ ﻮن ﻧﻤﺎﻳﺎﻧ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺁﻟ ﻮدﮔﯽه ﺎ ﭘ ﻴﺶ ﺑ ﺮود‪ ،‬ﻡ ﺎ هﻤ ﺎن ﺕﺠﺮﺑ ﻪاﯼ را ﺕﻜ ﺮار‬
‫ﺧﻮاهﻴﻢ آﺮد آﻪ در ﺕﻤﺎم اﻳﻦ ‪ ١٠٠‬ﺳﺎل ﺕﻜﺮار آﺮدﻩاﻳﻢ‪.‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﺟﻨﺒﺶ ﻡﻠﯽ ﻡﺮدم اﻳ ﺮان از ﺁﻟ ﻮدﮔﯽه ﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ اﻳﺮان و اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻡﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ آﻠﻴﺖ ﺟﻨﺒﺶ ﻓﻌﻠﯽ درون اﻳﺮان را ﻧﺠﺎت دادﻩ‪ ،‬راه ﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺕﻤ ﺪن‪،‬‬
‫ﻡ ﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ ﻡﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬اﺳ ﺘﻘﻼل‪ ،‬ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺡﮑ ﻮﻡﺘﯽ ﻡﻠ ﯽ و‬
‫ﻋﺮﻓﯽ و ﺡﻘ ﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺑ ﺎز آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ه ﺮ ﺕ ﻼش دﻳﮕ ﺮﯼ ﺟ ﺰ اﻳ ﻦ‪ ،‬ﻳ ﺎرﯼ رﺳ ﺎﻧﺪن ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ چﺮﺧ ﻪ ﯼ‬
‫آﻬﻨﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕ ﺎﻩ ﻓﺮﺳ ﺘﺎدن ﻧ ﺴﻠﯽ دﻳﮕ ﺮ و ﻡﺮدﻡ ﯽ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﺁن ه ﻢ ﺡ ﺎﻻ‬
‫آﻪ هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﺎر را ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻈﺮات »ﻃﻴﻒ ﻳﺎ ﮔﺮوﻩ دوم« ﺁﻏﺎز ﻡﯽآﻨﻢ آ ﻪ ﺷ ﺎﺧﺺه ﺎﯼ ﺁن ﺑ ﻪ‬
‫ﻗ ﻮل ﺡ ﺎج ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ‪ ،‬ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ و ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻋ ﺰتاﷲ‬
‫ﺳﺤﺎﺑﯽ و ﺡﺒﻴﺐاﷲ ﭘﻴﻤﺎن و اﻳﻦ روزهﺎ هﻢ ﻻﺑﺪ ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳﺮوش!‬
‫ت »ﻃﻴ ﻒ دوم« و ﻡﻮﺿ ﻮع ﻡ ﺸﺨﺺ »ﻋ ﺪم ﺕﻤﺎﻳ ﻞ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻧﻈ ﺮا ِ‬
‫ﺐ« اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ‪،‬‬ ‫ادﻏﺎم دﻳﻦ در دوﻟﺖ« و »ﻓﺮهﻨﮓ ﺧﺠﺴﺘﻪﯼ ﺕﺴﺎهﻞ و ﻡ ﺪارا ﻃﻠﺒ ﯽ ﻋ ﺎرﯼ از ﺕﻌ ﺼ ِ‬
‫ﻧﮕﺎهﯽ ﻡﯽآﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪهﺎ و ﻋﻤﻞآﺮده ﺎﯼ ﺳ ﺮان اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ و اﻳ ﻦ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎﯼ ]ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ[ ﻏﻴ ﺮﻡﻌﻤﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫ع ﻡﺸﺨﺺ »دﻳﻦ در ﺡﻜﻮﻡﺖ« چﻘﺪر ﺑ ﺎ درﻳﺎﻓ ﺖ‬ ‫ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ آﻪ واﻗﻌﺎ ﻧﻈﺮﮔﺎﻩهﺎﯼ اﻳﺸﺎن در ﻡﻮر ِد ﻡﻮﺿﻮ ِ‬
‫ﺡﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ زاوﻳﻪ دارد! ﻃﻴﻒ دوﻡﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺡﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ‪:‬‬
‫»… اﻓ ﺮادﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ اﻡ ﺎ اﻋﺘ ﺪال ﮔ ﺮا و ﻡﺨ ﺎﻟﻒ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و ﺁﺷ ﻨﺎ ﺑ ﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨ ﺪﯼ ﻡ ﺴﺎﺉﻞ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدﯼ و ﺳﻴﺎﺳﯽ ]ﺑﻮدﻧﺪ[ اﻡﺎ ﺑﺮﺧﻼف ﻃﻴ ﻒ اﻧﺤ ﺼﺎرﮔﺮا‪ ،‬ﻃﺎﻟ ﺐ »اﺳ ﺘﻔﺎدﻩﯼ اﺑ ﺰارﯼ‬
‫از دﻳﻦ« ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﺪرت و در اﻧﺤﺼﺎر درﺁوردن ﺁن ﻧﺒﻮد‪(٧) «.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ اﺳ ﺘﺜﻨﺎﯼ اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ ـ در ﻧ ﻮع ﭘﻮﺷ ﺶ ـ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ آ ﻪ ﻗ ﺮار ﮔ ﺮﻓﺘﻦ اﻳ ﻦ ﻡ ﻼﯼ »ﻡ ﺪرن« در آﻨ ﺎر ﻓﺮﻧ ﮓ رﻓﺘ ﻪه ﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪ ،‬اﮔ ﺮ‬
‫اﺕﻔﺎﻗﯽ اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﯽ ﺕﻨﻬﺎ در ﻓﺮم ﻟﺒﺎس ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺡﺘﻤﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺿﺮورت ِ زﻡﺎﻧﯽ و ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‬
‫آ ﻪ آﻠﻴ ﺖ اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان را ﺕﻬﺪﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ ﻡ ﯽآ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﻧ ﻪ اﺧﺘﻼﻓ ﯽ دﻳ ﺪﮔﺎهﯽ ﺑ ﺎ ﻓﻬ ﻢ‬
‫ﺺ »ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ« و راﺑﻄ ﻪﯼ دﻳ ﻦ و‬ ‫ع ﻡ ﺸﺨ ِ‬ ‫ﻡﺠﺘﻬﺪﻳﻨﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ از ﻡﻮﺿ ﻮ ِ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ! ﺷﻮهﺎﯼ ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎﺕﯽ اﻳ ﺸﺎن ه ﻢ در اﺑﺘ ﺪاﯼ دوران ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ رﺳ ﻴﺪن »ﻃﻴ ﻒ اول« در ﺳ ﺎل‬
‫‪ ٥٧‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺟ ﻮ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﻓ ﻀﺎﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻧﮕﺮﺷ ﯽ اﺻ ﻮﻟﯽ ﺑ ﻪ ﺡ ﻖ و ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺎ هﻤﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﻨﻮع در اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺑﺎور‪ ،‬و ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ ﺟﺪﯼ از ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﻠ ﯽ و ﻋﺮﻓ ﯽ‪ .‬ﻡﻌﻠ ﻢ و‬
‫ﻡﻔﺘﯽ ﺁن ﺷﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘﺎر دوﮔﺎﻧﻪ هﻢ ـ ﺑﺠﺰ اﻡﺜ ﺎل ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در »ﻃﻴ ﻒ اول« ـ ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎرهﺎ ﺕﻜﺜﻴﺮ و ﺕﺠﺪﻳﺪ چﺎپ ﺷﺪﻩﯼ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺟﺪﯼﺕﺮﻳﻦ‪ ،‬رادﻳﻜﺎلﺕﺮﻳﻦ و اﺻﻮلﮔﺮاﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ »از ﻃﻴﻒ دوم« اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻳﻜ ﯽ از هﻤ ﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﻃﻴ ﻒ دوم در آﺘ ﺎب اﻡ ﺖ و اﻡ ﺎﻡﺘﺶ‬
‫ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اﻡﺎم‪ ،‬در آﻨﺎر ﻗﺪرت اﺟﺮاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ه ﻢ ﭘﻴﻤ ﺎن و ه ﻢ ﭘﻴﻮﻧ ﺪ ﺑ ﺎ دوﻟ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻧ ﻮﻋﯽ ه ﻢ‬
‫ﺳ ﺎزﯼ ﺑ ﺎ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺡ ﺎآﻢ ﻧ ﺪارد‪ .‬او ﺧ ﻮد ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻡ ﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ را داراﺳ ﺖ و رهﺒ ﺮﯼ‬
‫ﻡﺴﺘﻘﻴ ِﻢ اﻗﺘ ﺼﺎد‪ ،‬ارﺕ ﺶ‪ ،‬ﻓﺮهﻨ ﮓ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺧ ﺎرﺟﯽ و ادارﻩﯼ اﻡ ﻮر داﺧﻠ ﯽ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺑ ﺎ اوﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫اﻡﺎم‪ ،‬هﻢ رﺉﻴﺲ دوﻟﺖ اﺳﺖ و هﻢ رﺉﻴﺲ ﺡﻜﻮﻡﺖ…« )‪(٨‬‬
‫ﻳﺎ »اﻓﺮاد ﻳﻚ اﻡ ﺖ از ه ﺮ رﻧ ﮓ و ﺧ ﻮن و ﺧ ﺎك و ﻧ ﮋاد‪ ،‬ﻳ ﻚ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻡ ﯽاﻧﺪﻳ ﺸﻨﺪ و اﻳﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫ﻳﻜﺴﺎن دارﻧﺪ و در ﻋﻴﻦﺡﺎل در ]ﺑﺮاﺑﺮ[ ﻳﻚ رهﺒ ﺮﯼ ﻡ ﺸﺘﺮك اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺕﻌﻬ ﺪ دارﻧ ﺪ… رهﺒ ﺮﯼ اﻡ ﺖ‬

‫‪١٦٠‬‬
 ‫]اﻡﺎم[ ﻡﺘﻌﻬﺪ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ هﻢ چﻮن رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﻳ ﺎ ﻡ ﺴﺌﻮل ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪﯼ »ﺷ ﻤﺎ و رادﻳ ﻮ« ﻡﻄ ﺎﺑﻖ‬
‫ذوق و ﭘ ﺴﻨﺪ و ﺳ ﻠﻴﻘﻪﯼ ﻡ ﺸﺘﺮﯼه ﺎ ﻋﻤ ﻞ آﻨ ﺪ و ﺕﻌﻬ ﺪ ﻧ ﺪارد آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺧﻮﺷ ﯽ و ﺷ ﺎدﯼ و‬
‫»ﺑﺮﺧﻮردارﯼ«… ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺟﺎﻡﻌ ﻪاش ﺑﺒﺨ ﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ و ﻡﺘﻌﻬ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ… ﺟﺎﻡﻌ ﻪ را ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻮﯼ »ﺕﻜﺎﻡﻞ« رهﺒﺮﯼ آﻨﺪ‪ ،‬ﺡﺘﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺕﻜﺎﻡﻞ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ رﻧﺞ اﻓﺮاد ﺑﺎﺷﺪ‪(٩) «.‬‬
‫ت ﻗ ﺮو ِن‬ ‫ج ﻗ ﺪر ِ‬ ‫و درﺳ ﺖ ‪ ٨٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ اﻓﺎﺿ ﺎت »ﭘ ﺎپ ﻡﻌ ﺼﻮﻡﯽ« در او ِ‬
‫ك ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡﻮﺿ ﻮع‬ ‫وﺳ ﻄﺎﻳﯽ آﻠﻴ ﺴﺎﯼ آﺎﺕﻮﻟﻴ ﻚ ﺑ ﺎ آﻠﻤ ﺎﺕﯽ ﺷ ﺒﻴﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ اﻧ ﺸﺎهﺎﯼ ﺧﻄﺮﻧ ﺎ ِ‬
‫ﺖ« ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻡﺴﻴﺤﯽ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ »ﻓﺮﻡﺎن اﻟﻬﯽ« ﺕﻔﺴﻴﺮ ﻡﯽآﺮد‪.‬‬ ‫»وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪ ﯼ ﻓﻘﻴﻪ و اﻡﺎﻡ ِ‬
‫»ﭘ ﺎپ اﻳﻨﻮﺳ ﺎن ﺳ ﻮم ]ﻳ ﺎ ﭘ ﺎپ ﻡﻌ ﺼﻮم[ )‪ ١١٩٨‬ﺕ ﺎ ‪ ١٢١٦‬ﻡ ﻴﻼدﯼ( آ ﻪ از او ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﻳﻜﯽ از ﻧﻴﺮوﻡﻨﺪﺕﺮﻳﻦ و در ﻋ ﻴﻦ ﺡ ﺎل ﺧ ﺸﻦﺕ ﺮﻳﻦ و ﺑ ﯽرﺡ ﻢﺕ ﺮﻳﻦ روﺳ ﺎﯼ ﻡ ﺴﻴﺤﻴﺖ ﻳ ﺎد ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺟﻮاز ﻗﺪرت ﺑﯽرﻗﻴﺐ ﺧﻮد را در اﻳﻦ »ﺁﻳﺎت« ﺧﻮدﺳﺎﺧﺘﻪ اﻋﻼم ﻡﯽداﺷﺖ‪:‬‬
‫»ﻡ ﺎ ]ﭘ ﺎپه ﺎ[ را ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﻡ ﺎﻡﻮر آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑ ﺮ آﻠﻴ ﻪﯼ ﻡﺮدﻡ ﺎن و آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫»ﭘﺎپ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ روﺡ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ وﻇﻴﻔ ﻪ دارد ]آ ﻪ[ ﺑ ﺮ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﻧﻴ ﺰ ﺡﻜ ﻢ‬
‫ﺑﺮاﻧﺪ‪(١٠) «.‬‬
‫ﺺ ﻋ ﺪ ِم ﺕﻌﻬ ﺪ ِ رهﺒ ﺮﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ و اﻡ ﺎم ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع‬ ‫در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﻡ ﺸﺨ ِ‬
‫»رﻓ ﺎﻩ« و »ﺷ ﺎدﯼ« و »ﺑﺮﺧ ﻮردارﯼ« ﻳ ﻚ »ﻡﻠ ﺖ« و ﺡﺘ ﺎ ﻳ ﻚ »اﻡ ﺖ« ﻧﻴ ﺎزﯼ ﺑ ﻪ ﺁﻡ ﺎر و ارﻗ ﺎم‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬چﺮا آﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ـ ﻳﻜﯽ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﯽﻟﻴﺎﻗﺘﯽ و ﻳﻜﯽ هﻢ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دزدﯼهﺎ و ﺑﺮداﺷ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﻧﺎﻡﻌﻘﻮل ﻡﺘﻮﻟﻴﺎﻧﺶ از ﺡﺴﺎب ﻡﻠﺖ ـ ﺧﻮد‪ ،‬ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ زﻧﺪﻩاﯼ اﺳﺖ و ﻧﻴ ﺎزﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ را ورق‬
‫غ داغ اﺳ ﺖ‪ .‬آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‬ ‫ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺕﺎ از ﻡﻴ ﺰان اﻳ ﻦ اﺧ ﺘﻼسه ﺎ و چﭙ ﺎوله ﺎ ﺁﮔ ﺎﻩ ﺷ ﻮﻳﻢ‪ .‬ﺕﻨ ﻮر هﻨ ﻮز دا ِ‬
‫ﻧﮕﺎهﯽ ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ دﺳﺖ ﭘﺨﺖ ِ اﻳ ﻦ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ ﻡﺮﺡ ﻮم ﺑﻴﻨ ﺪازﻳﻢ ﺕ ﺎ ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ‬
‫آﻪ رﻓﺘﺎر اﻳﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ »ﻓﻘﻂ ﮔﻮﺷﻪاﯼ از ﮔﺮدﺑﺎد ﺧﻮﻧﻴﻨﯽ« را ﻡ ﯽﻧﻤﺎﻳ ﺪ آ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ در آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ ﻧﻨﮕﻴﻨﺶ ردﻳﻒ آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ رﻓﺘﺎرﯼ آﻪ ﻓﻘ ﻂ از ﺳ ﻮﯼ ﻓ ﺎﺕﺤﻴﻦ ﻳ ﻚ ﺟﻨ ﮓ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ‬
‫ﺕﺴﻠﻂ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ و ﻧﻪ از ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ آﻪ ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﮔﺎﻩ ﻡْﻬ ِﺮ ﺕﻮﻟﺪ در اﻳﺮان را در‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻡﻪﺷﺎن دارﻧﺪ؛ رﻓﺘﺎر ﺑﺎ آﺸﻮرﯼ ﻓﺘﺢ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻡﺮدﻡﺶ و اﻡﻮاﻟﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷ ﮕﺮف‬
‫ﺟﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺘﯽ ﺟﻨﮕﯽ در ﻧﺒﺮدﯼ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎﻟﻪ‪.‬‬
‫ﺑﯽﺟﻬﺖ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ اﻳﻦ »ﻓﺎﺕﺤﺎن« اﺳﺎﺳﺎ ﺡﻘﯽ ﺑﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻡﻠ ﺖ در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ رﻓ ﺎﻩ‪ ،‬ﺷ ﺎدﯼ و‬
‫»ﺑﺮﺧﻮردارﯼ« ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و هﺮﮔﻮﻧﻪ چﭙﺎول و دزدﯼ را ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡ ﺸﺮوع ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ آ ﻪ ﺕﺠ ﻮﻳﺰ ه ﻢ‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺿ ﻌﻴﺖ ه ﻢ‪ ،‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑﺮﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ ﻡﺮﺡ ﻮم‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺑﺎﻓ ﺖ و ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ‬
‫ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻜﺮﯼ رهﺒﺮﯼ اﺳﻼم و ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬چﻨﻴﻦ ﺷﻜﻠﯽ دارد؛ چﺮا آ ﻪ اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ از اﺳ ﺎس ﺑ ﺎ ه ﺮ‬
‫ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻮﻟﻴ ﺪ و ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ ﻡﺨ ﺎﻟﻒ اﺳ ﺖ و ﺧ ﻮدش را ﺕﻨﻬ ﺎ »ﮔ ﺮوﻩ« اﻧﺘﺨ ﺎب ﺷ ﺪﻩ از ﺳ ﻮﯼ ﺧ ﺪا‬
‫ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪ آﻪ وﻇﻴﻔﻪاش ﻓﻘﻂ چﭙﺎول ﻡﻠﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ »ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن ﺧﺪا« اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ه ﺮ ﺑﻬ ﺎﻳﯽ‪ .‬ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ‬
‫ﺁن هﻢ هﺪاﻳﺖ ﻡﺮدم اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎآﺠﺎ ﺁﺑﺎد ﺕﻜﺎﻡﻞ »ﺡﺘﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ رﻧﺞ ﻡﺮدم!«‬
‫»در ﺻ ﺪر اﺳ ﻼم‪ ،‬ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن هﻤﮕ ﯽ ﺳ ﭙﺎهﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬در ﺳ ﺎل اول هﺠ ﺮت‪ ،‬ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﺳﭙﺎهﻴﺎن از ‪) ١٠٠‬ﻧﻔﺮ( ﺕﺠﺎوز ﻧﻤﯽآﺮد‪ ،‬وﻟﯽ ﭘ ﺲ از ﺁن آ ﻪ در ﻃ ﯽ ﺟﻨ ﮓه ﺎ ﭘﻴ ﺮوزﯼ‬
‫)هﺎﻳﯽ( ﻧﺼﻴﺐ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن اﻓ ﺰودﻩ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﻄ ﻮرﯼ آ ﻪ در ﺳ ﺎل ﻧﻬ ﻢ هﺠ ﺮت‪،‬‬
‫هﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ ﺕﺒﻮك آﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن )ﺳﭙﺎهﻴﺎن( ﺑ ﻪ ‪١٠‬ه ﺰار ﺳ ﻮار و‬
‫‪٢٠‬هﺰار ﭘﻴﺎدﻩ رﺳﻴﺪ‪ .‬در اواﺧﺮ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺧﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ )دوران ﻋﻠ ﯽ( ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن ﺑ ﻪ ‪٣٠٠‬‬
‫ه ﺰار ﺕ ﻦ رﺳ ﻴﺪ‪ .‬و در اواﻳ ﻞ دورﻩﯼ ﺑﻨ ﯽاﻡﻴ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن ﺑ ﺼﺮﻩ ‪ ٨٠‬ه ﺰار ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﻮد«‬
‫)‪(١١‬‬

‫‪١٦١‬‬
‫»ﺑﻬ ﺸﺖ ِ ﺕﻜﺎﻡ ﻞ« اﺳ ﻼم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ه ﻢ ـ ﺑ ﻪ ﺡ ﺴﺎب ﻡﻠ ﺖ ـ در هﻤ ﻴﻦ ﮔ ﺰارش آﻮﺕ ﺎ ِﻩ‬
‫ﺳﺮدﻡﺪاران ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠﯽ اﻳﺮان ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»در ﮔﺰارﺷ ﯽ آ ﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ ﺡﺠ ﺖ اﻻﺳ ﻼم »زم« رﺉ ﻴﺲ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و هﻨ ﺮﯼ ﺷ ﻬﺮ‬
‫ﺕﻬﺮان ﺕﻬﻴ ﻪ ﺷ ﺪﻩ و ﺑ ﻪ ﺟﻠ ﺴﻪﯼ ﻋﻠﻨ ﯽ ﺷ ﻮراﯼ ﺷ ﻬﺮ ﺕﻬ ﺮان اراﺉ ﻪ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ و در روزﻧﺎﻡ ﻪه ﺎﯼ چ ﺎپ‬
‫ﺕﻬﺮان ﻡﻨﻌﻜﺲ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ اﻳﺮان‪:‬‬
‫‪ ١‬ـ ‪ %٧٣‬از ‪ ٦٥‬ﻡﻴﻠﻴﻮن ﺟﻤﻌﻴﺖ اﻳ ﺮان ﻧﻤ ﺎز ﻧﻤ ﯽﺧﻮاﻧﻨ ﺪ‪ .‬ﺕﻌ ﺪاد ﻧﻤ ﺎز ﻧﺨ ﻮانه ﺎ در ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﻡﺤﺼﻼن ﺟﻮان ‪ %٨٦‬اﺳﺖ‪ %١٧ .‬ﻡﺮدم ﻓﻘﻂ ﮔﺎهﯽ ﻧﻤﺎز ﻡﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ـ در ﺳ ﺎل ﮔﺬﺷ ﺘﻪ )‪ (١٣٧٨‬در ﺕﻬ ﺮان ‪ ١٠٠‬ه ﺰار دادﺧﻮاﺳ ﺖ ﻃ ﻼق ﺑ ﻪ دادﮔ ﺴﺘﺮﯼ‬
‫ﺕﻬﺮان ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ‪ ٤٢‬هﺰار ﺁن ﺑﻪ ﻃﻼق اﻧﺠﺎﻡﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٣‬ـ در هﻤﻴﻦ ﻡﺪت )ﻳﻚ ﺳﺎل( ﻡﻴﺰان ﻓﺎﺡﺸﮕﯽ در ﻡﻴﺎن دﺧﺘﺮان دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﯽ ‪) %٦٣٥‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺑﻴﺶ از ‪ ٦‬ﺑﺮاﺑﺮ( اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ٤‬ـ در هﻤﻴﻦ ﻡﺪت )هﻤﻴﻦ ﻳﻚ ﺳﺎل( ﻡﺘﻮﺳﻂ ﺳﻦ ﻓﺎﺡﺸﮕﯽ از ‪ ٢٧‬ﺳﺎل ﺑﻪ ‪ ٢٠‬ﺳﺎل آ ﺎهﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ٥‬ـ ﻇﺮف ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺮخ ﺧﻮدآﺸﯽ ‪ %١٠٩‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺸﺎن ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫‪ ٦‬ـ ﻡﻴﺰان ﻡﺼﺮف ﺕﺮﻳﺎك در ﺷﻬﺮ ﺕﻬﺮان ﻡﺘﺠﺎوز از ‪ ٥‬ﺕﻦ )‪ ٢٦٦‬هﺰار ﻟﻮل( اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ٧‬ـ هﺮ ﺳﺎل ‪ ٢٥٠‬ﺕﻦ ﻡﻮاد ﻡﺨﺪر ﺕﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻧﺘﻈﺎﻡﯽ ﻡﺼﺎدرﻩ ﻡﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ ٨‬ـ ‪ ١٢‬ﻡﻴﻠﻴﻮن اﻳﺮاﻧﯽ زﻳﺮ ﺧﻂ ﻓﻘﺮ ]ﺑﺎ ﻡﻌﻴﺎرهﺎﯼ اﻳﺮان و ﻧﻪ ﻡﻌﻴﺎره ﺎﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ[ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪(١٢) «.‬‬
‫ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ِﻞ روﺷ ﻦ آ ﻪ‪» :‬اﻡ ﺮوز ﺕﻤ ﺎم ﺻ ﺎدرات و واردات آ ﺸﻮر ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ روﺡﺎﻧﻴ ﺎن‬
‫اﻧﺠﺎم ﻡﯽﮔﻴﺮد‪ .‬از واردات ﮔﻨﺪم و ﺑﺮﻧﺞ و ﮔﻮﺷﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺕﺎ ﺳﻼحهﺎﯼ ﻧﻈﺎﻡﯽ‪ .‬ﺕﻘﺮﻳﺒﺎ هﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ آ ﺎر‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ در اﻳﺮان اﻧﺠﺎم ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد ﻡﮕ ﺮ ﺁن آ ﻪ ﻳ ﻚ ﺁﻳ ﺖ اﷲ ﻳ ﺎ ﺁﻳ ﺖ اﷲ زادﻩ از ﺡ ﻖ آﻤﻴ ﺴﻴﻮنه ﺎﯼ‬
‫ﻡﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮد‪ .‬زﻧﺪﮔﯽ روﺡﺎﻧﻴﺎن و ﺡﺠﺖاﻻﺳﻼمهﺎﯼ ﻧﻈﺎم ﻳﺎدﺁور ﺕﺠﻤﻼت و اﺳﺮافهﺎﯼ‬
‫ﻡﻴﻠﻴﺎردرهﺎﯼ اﻡﺮﻳﻜﺎﻳﯽ اﺳﺖ‪(١٣) «.‬‬
‫»دآﺘﺮ ﺳﻌﻴﺪ ﺷﻴﺮآﻮﻧﺪ اﺳﺘﺎد ]ﻓﻌﻠ ﯽ[ اﻗﺘ ﺼﺎد داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺕﻬ ﺮان در ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮﻳﯽ ﺑ ﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕ ﺎر‬
‫اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ اﻳ ﺴﻨﺎ ﺁﻗ ﺎزادﻩه ﺎ را ﻡ ﺎﻧﻊ اﻳﺠ ﺎد و ﺷ ﻜﻞﮔﻴ ﺮﯼ ﻳ ﻚ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﻡﺘﻨﺎﺳ ﺐ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﻳﻂ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺎ داﻧﺴﺖ و ﺑﺎ ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﻡﻄﻠ ﺐ آ ﻪ ﭘﺪﻳ ﺪﻩﯼ »ﺁﻗ ﺎزادﻩ« ﻡﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ دورﻩﯼ ﭘ ﺲ از ﭘﻴ ﺮوزﯼ‬
‫اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻇﻬ ﺎر داﺷ ﺖ‪ :‬اﻗﺘ ﺼﺎد آ ﺸﻮر ﻡ ﺎ ه ﻢاآﻨ ﻮن ﻡﺠﻤﻮﻋ ﻪاﯼ از اﺟ ﺰاء ﻧﺎﻡﺘﺠ ﺎﻧﺲ و‬
‫ﻧﺎهﻤﺎهﻨﮓ ﺑﺎ زﻳﺮﻡﺠﻤﻮﻋ ﻪه ﺎﯼ ﻧﺎﻡﺘﻘ ﺎرن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﻞ ﻳ ﻚ آ ﻼف ﺳ ﺮ در ﮔ ﻢ درﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ…‬
‫»ﺁﻗ ﺎزادﻩه ﺎ« ﻡ ﺎﻧﻊ ﺕﺤﻘ ﻖ اﻧﺘﻈ ﺎرات‪ ،‬ﺧﻮاﺳ ﺘﻪه ﺎ… در اﺳ ﺘﻘﺮار ﻳ ﻚ ﻧﻈ ﺎم اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ دﻗﻴ ﻖ و ﻡ ﻨﻈﻢ‬
‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪(١٤) «.‬‬
‫هﻢ چﻨﻴﻦ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻡﻮﺿﻮع »ﺑﻬﺸﺖ ﺕﻜﺎﻡﻞ« ﻡﺤﻤﺪ ﺑﺮﻗﻌ ﯽ در ﮔﺰارﺷ ﯽ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان‬
‫»ﺳﻜﺴﯽ ﺕﺮﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﺟﻬﺎن« ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»در ﻡﻘﺎﺑ ﻞ ه ﻢ ﺷ ﻮراﯼ ﻧﮕﻬﺒ ﺎن و اﻡﺎﻡ ﺎن ﺟﻤﻌ ﻪ هﺮﻡﻮﻗ ﻊ ﻓﺮﺻ ﺘﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻡ ﯽﺁورﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻳﺎد وا اﺳﻼﻡﺎ و وا ﻧﺎﻡﻮﺳﺎ ﺳﺮﻡﯽدهﻨﺪ و در اﻳﻦ ﻡﻮرد ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﺪاد و ﻏﻼظ ﻡ ﯽﮔﺬراﻧﻨ ﺪ‪ .‬راﺑﻄ ﻪﯼ‬
‫دﺧﺘ ﺮان و ﭘ ﺴﺮان را وﻟﻨﮕ ﺎرﯼ و ﺑ ﯽﻧﺎﻡﻮﺳ ﯽ ﻡ ﯽﺧﻮاﻧﻨ ﺪ و از ﻋ ﺪم آﻨﺘ ﺮل زﻧ ﺎن در ﻏ ﺮب ﻃ ﻮرﯼ‬
‫ﺳﺨﻦ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ ﮔﻮﻳﯽ هﻤﻪﯼ زﻧﺎن ﺁن ﺑﺪآﺎرﻩ هﺴﺘﻨﺪ و هﻤﻪﯼ دﺧﺘ ﺮان ﺟ ﻮان ﺁن ﺑﭽ ﻪﯼ ﻧﺎﻡ ﺸﺮوع‬
‫دارﻧ ﺪ و ﻓ ﺴﺎد ﺟﻨ ﺴﯽ ﺳﺮﺕﺎﺳ ﺮ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻏ ﺮب را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و وﻇﻴﻔ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﭘﺎﺳ ﺪاران ﻋﻔ ﺖ‬
‫ﺟﺎﻡﻌ ﻪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧﮕﺬارﻧ ﺪ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ اﻳ ﺮان در چﻨ ﻴﻦ ﻡﻨﺠﻼﺑ ﯽ ﺑﻴﻔﺘ ﺪ و ﺁﺧ ﺮﻳﻦ دﺳ ﺘﺂورد ﺷ ﻮراﯼ‬

‫‪١٦٢‬‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎن هﻢ ﺁن آﻪ دو ﺑﺎر ﻻﻳﺤﻪﯼ رﻓﺘﻦ دﺧﺘﺮان ﺑﺮاﯼ ﺕﺤﺼﻴﻞ ﺑﻪ ﺧﺎرج از آﺸﻮر را رد ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫ﻡﺒﺎدا دﺧﺘﺮان اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﺑﺮوﻧﺪ و ﻡﻨﺤﺮف ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫»اﻳﻦ در ﺡﺎﻟﯽاﺳﺖ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اوﻟ ﻴﻦ ﺑ ﺎر ﻡﻘﺎﻡ ﺎت رﺳ ﻤﯽ آ ﺸﻮر ﺻ ﺤﺒﺖ از ﺷ ﻴﻮع وﺳ ﻴﻊ‬
‫ﻓﺤﺸﺎ و ﺧﻮد ﻓﺮوﺷ ﯽ و ﺁﻟ ﻮدﮔﯽ ﺟﻨ ﺴﯽ در ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و روﺡ ﺎﻧﯽ رﺉ ﻴﺲ دادﮔ ﺎﻩ اﻧﻘ ﻼب آ ﺮج‪،‬‬
‫ﻓﺎﺡﺸﻪ ﺧﺎﻧﻪ داﻳﺮ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﻓﺎﺡﺸﻪ ﺧﺎﻧﻪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ دوﻟﺖ و دادﮔ ﺎﻩ اﻧﻘ ﻼب داﻳ ﺮ ﺑ ﻮدﻩ و ﺡ ﺎل ه ﻢ‬
‫آﻪ ﺁن روﺡﺎﻧﯽ را دﺳﺘﮕﻴﺮ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﻨﺪ آﻪ هﻤﻜﺎران او چﻪ آﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ!؟ ﻳ ﺎ ﻡ ﺸﺘﺮﻳﺎن ﺁن‪،‬‬
‫و اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ اﻡﺮ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺘﻪ )ﻳﻚ( آﺎر ﻓﺮدﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﯼ رواج ﻓ ﺴﺎد در ﺳ ﻄﺢ وﺳ ﻴﻌﯽ در‬
‫ﻡﻘﺎﻡﺎت دوﻟﺖ )اﺳﻼﻡﯽ( و در ﺳﻄﺢ آﺸﻮر اﺳﺖ‪(١٥) «.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪» ١٣٧٩‬هﻤﺰﻡﺎن ﺑﺎ ﺳﺎﻟﺮوز ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑ ﺎ ﻡ ﻮاد ﻡﺨ ﺪر در ﺕﻬ ﺮان اﻋ ﻼم ﺷ ﺪ‬
‫آ ﻪ ﻡﻴ ﺰان ﻡ ﺼﺮف ﻡ ﻮاد ﻡﺨ ﺪر در آ ﺸﻮر ﺑ ﻪ اﻧ ﺪازﻩاﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻧﮕ ﺮان آﻨﻨ ﺪﻩ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﮔﺰارﺷﯽ آﻪ در روزﻧﺎﻡﻪﯼ اﻧﺘﺨﺎب چﺎپ ﺷﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ در ﺕﻬﺮان روزاﻧﻪ ‪ ٥‬ﺕﻦ ﺕﺮﻳﺎك ﻡ ﺼﺮف‬
‫ﻡﯽﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ در ﺡ ﺎﻟﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﺼﺮف ﺡ ﺸﻴﺶ‪ ،‬ه ﺮوﺉﻴﻦ‪ ،‬آﻮآ ﺎﺉﻴﻦ و ﺳ ﺎﻳﺮ ﻡ ﻮاد ﻡﺨ ﺪر ﻧﻴ ﺰ در‬
‫ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ و دﻳﮕﺮ ﺷﻬﺮهﺎ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺳ ﺖ‪ .‬ﺷ ﻤﺎر ﻡﻌﺘ ﺎدان در آ ﺸﻮر ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﺁﻡﺎره ﺎﯼ رﺳ ﻤﯽ ﺡ ﺪود ‪٢‬‬
‫ﻡﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ اﻋﻼم ﺷﺪﻩ )اﺳﺖ( وﻟﯽ ﺁﮔﺎهﺎن ﺕﻌﺪاد ﻡﻌﺘ ﺎدان را ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑﻴ ﺸﺘﺮ از اﻳ ﻦ ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ و ﺡ ﺪاﻗﻞ‬
‫ﺁن را ‪ ٨‬ﻡﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ اﻋﻼم آﺮدﻩاﻧﺪ‪(١٦) «.‬‬
‫و ﺑﺎزهﻢ چﻨﺪ ﺻﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ در ﺳ ﺎل ‪ ١٤٩٥‬ﻡ ﻴﻼدﯼ در ﺷ ﻬﺮ ﻓﻠ ﻮراﻧﺲ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫ﻋﺪل اﻟﻬﯽاﯼ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪ آﻪ در ﺁن هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮردارﯼ و ﺷﺎدﯼ و ﺷﺎدﻡﺎﻧﯽ ﻡ ﺴﻴﺤﻴﺎن ﻡﻤﻨ ﻮع اﻋ ﻼم‬
‫ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪» :‬ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ »ﺧ ﺪاﻳﯽ« ﻓﻠ ﻮراﻧﺲ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻔ ﺮﻳﺢ و ﻡ ﺸﻐﻮﻟﻴﺘﯽ را زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان‬
‫»ﺡﺮآﺎت ﺡﻴﻮاﻧﯽ« ﺡﺮام ﻡﯽﺷﻤﺮد‪ .‬زن و ﻡﺮد وﻇﻴﻔﻪ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻳﺎم هﻔﺘ ﻪ را روزﻩ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ و‬
‫زﻧﺎن ﻡﻮﻇﻒ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻡﻘﻨﻌﻪه ﺎﯼ ﺳ ﻴﺎﻩ در آ ﻮﯼ و ﺑ ﺮزن ﻇ ﺎهﺮ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬هﺮﮔﻮﻧ ﻪ اﺙ ﺮ هﻨ ﺮﯼ آ ﻪ ﻇ ﻦ‬
‫»ﺑﯽﻋﻔﺘﯽ« ﺑﺮ ﺁن ﻡﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁﺕﺶ ﺳﭙﺮدﻩ ﻡﯽﺷﺪ‪ .‬چﻨﻴﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺻ ﺪهﺎ اﺙ ﺮ ﻧﻘﺎﺳ ﯽ و ﻡﺠ ﺴﻤﻪ‪ ،‬آ ﺎر‬
‫اﺳﺘﺎدان ﻧﺎﻡﺪار اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ آﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ ﺳﻴﻤﺎ و ﭘﻴﻜﺮ زﻧﺎن زﻳﺒﺎ ﺑﻮد‪ ،‬از ﻡﻴﺎن رﻓﺖ‪(١٧) «.‬‬
‫و ﺑﻪ راﺳﺘﯽ هﻢ اﮔ ﺮ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻡ ﺜﻼ ﻳ ﻚ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﻟﻬ ﯽ و اﺳ ﻼﻡﯽ »ه ﻴﭻ ﺕﻌﻬ ﺪﯼ در ﻗﺒ ﺎل‬
‫رﻓ ﺎﻩ و ﺑﺮﺧ ﻮردارﯼ و ﺷ ﺎدﯼ« ﻡ ﺮدﻡﺶ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﯽ ﺑﻬﺘ ﺮ از اﻳ ﻦ آ ﻪ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠﯽ اﻳﺮان ﺑﺮ ﺳﺮ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻧﺘﻈﺎر ﻡﺮدم ﺁن آﺸﻮر ﻧﻴﺴﺖ!‬
‫اﻡ ﺎ ﻡﻬ ﻢﺕ ﺮ از داﺳ ﺘﺎ ِن »ﺑﻬ ﺸﺖ ﺕﻜﺎﻡ ﻞ« درﻳﺎﻓ ﺖ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ از ﻡﻮﺿ ﻮع اﻡﺎﻡ ﺖ و‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ دﻗﻴﻘ ﺎ ﻳ ﻚ درﻳﺎﻓ ﺖ ﻓﻘﻬ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﻌﻨ ﺎ آ ﻪ ﺷ ﻴﻌﻴﺎن ﺑﺠ ﺰ ﺳ ﻪ اﺻ ﻞ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ـ ﻳﻌﻨﯽ ﺕﻮﺡﻴﺪ و ﻧﺒﻮت و ﻡﻌﺎد ـ ﺑﻪ دو اﺻﻞ اﺑﺘﻜﺎرﯼ دﻳﮕﺮ هﻢ ﻡﻌﺘﻘﺪﻧﺪ آﻪ در ه ﻴﭻ‬
‫آﺠﺎﯼ اﺳﻨﺎد ِ ﺑﺎﻗﯽﻡﺎﻧﺪﻩﯼ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬چ ﻪ در ﻗ ﺮﺁن و چ ﻪ ﺳ ﻨﺖ و چ ﻪ رواﻳ ﺎت اﺳ ﻼم ﺳ ﻨﺘﯽ ﺳ ﺨﻨﯽ از‬
‫ﺁنهﺎ ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻡﺎ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺕﻔﺮﻳ ﻖ ﺧﻮدﺷ ﺎن از اﺳ ﻼم ﺳ ﻨﺘﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺕﺴﻨﻦ‪ ،‬دو اﺻﻞ ﻋﺪل و اﻡﺎﻡﺖ را هﻢ ﺑﻪ ﺳﻪ اﺻﻞ ﻗﺒﻠﯽ اﺳﻼم اﻓﺰودﻩاﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﺮﺕﻴﺐ ﺑ ﺎﻧﯽ ﻧ ﻮﻋﯽ‬
‫ﺑﺪﻋﺖ در ﺕﻔﺴﻴﺮ از اﺳﻼم ﺳﻨﺘﯽ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻦ ﺑﻨﺎ ﻧﺪارم آﻪ اﻳﻦ اﻧﻮاع ﻓﺮﻗﻪهﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ را ﺑﺮرﺳ ﯽ آ ﻨﻢ‪ .‬ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ه ﺮ دو ﻓﺮﻗ ﻪﯼ‬
‫ﺕﺸﻴﻊ و ﺕﺴﻨﻦ‪ ،‬ﺡﺘﺎ دﻳﮕﺮ ﻓﺮﻗﻪهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ اﻧ ﺪازﻩﯼ آ ﺎﻓﯽ در اﻳ ﻦ ﻡ ﻮرد ﺻ ﺎﺡﺐ ﻧﻈﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﺤﻘﻴ ﻖ‬
‫آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و ﻡﺮﺕﺒ ﺎ ه ﻢ ﺑ ﺮ داﻡﻨ ﻪﯼ »ﺕﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺸﺎن« ﻡ ﯽاﻓﺰاﻳﻨ ﺪ‪ .‬ﻡﻨﻈ ﻮر اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ دﺧﺎﻟ ﺖ‬
‫رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ]دﻳﻦ[ در ﺡﻜﻮﻡﺖ‪ ،‬دوﻟﺖ‪ ،‬و ﺳﻴﺎﺳﺖ از اﺻﻮل اﺳﺎﺳﯽ اﻳﻦ ﻡﺬهﺐ اﺳﺖ و ﻳﻚ ﻡﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺷ ﻴﻌﯽ‪ ،‬چ ﻪ ﻡﻜ ﻼ‪ ،‬ﻡﻌﻤ ﻢ و ﻡﺤﺠ ﺐ)!( ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ در اﺻ ﻮل ﻡ ﺬهﺒﺶ اﻡ ﺎ و اﮔ ﺮ ﺑﻴ ﺎورد و اﺻ ﻠﯽ از‬
‫اﺻﻮل ﺷﻴﻌﻪ را »ﺕﻌﻄﻴﻞ« آﻨﺪ‪ .‬ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ ه ﻢ ه ﺮ ﺕﻔ ﺴﻴﺮﯼ از دﻳﻨ ﺸﺎن داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮ‬
‫ﺳ ﺮ ﻡﻮﺿ ﻮع ﻡ ﺸﺨﺺ »اﻡﺎﻡ ﺖ« اﺟﺒ ﺎرا ﻡﻮﺿ ﻊ ﮔﻴ ﺮﯼ ﻡ ﺸﺎﺑﻬﯽ دارﻧ ﺪ‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل هﻤ ﺎن‬

‫‪١٦٣‬‬
‫ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ ﻡﺮﺡ ﻮم‪» :‬اﻡ ﺎم در آﻨ ﺎر ﻗ ﺪرت اﺟﺮاﻳ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ه ﻢ ﭘﻴﻤ ﺎن و ه ﻢ ﭘﻴﻮﻧ ﺪ ﺑ ﺎ دوﻟ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧ ﻮﻋﯽ ه ﻢ ﺳ ﺎزﯼ ﺑ ﺎ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺡ ﺎآﻢ ﻧ ﺪارد‪ .‬او ﺧ ﻮد ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻡ ﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ را داراﺳ ﺖ و‬
‫رهﺒﺮﯼ ﻡﺴﺘﻘﻴ ِﻢ اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ارﺕﺶ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ و ادارﻩﯼ اﻡﻮر داﺧﻠ ﯽ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺑ ﺎ اوﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ اﻡﺎم‪ ،‬هﻢ رﺉﻴﺲ دوﻟﺖ اﺳﺖ و هﻢ رﺉﻴﺲ ﺡﻜﻮﻡﺖ!« )‪(١٨‬‬
‫اﮔ ﺮ ه ﻢ اﺕﻔﺎﻗ ﺎ در اﻳ ﻦ ﻡﻴ ﺎن آ ﺴﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﭘﻴ ﺪا ﺷ ﺪ آ ﻪ ﭘ ﺲ از ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ‬
‫ﺷﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎل ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ـ ﺕﺎ زﻡﺎن درﮔﺬﺷﺘﺶ ـ ﺕﺌﻮرﯼهﺎﯼ ﺕﺎزﻩاﯼ ﻡﺒﻨﯽ ﺑ ﺮ ﺟ ﺪا ﺑ ﻮدن دﻳ ﻦ از‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻳﺎ ﺕﺨﺼﻴﺺ ﻡﺬهﺐ ﺑﻪ ﻡﺴﺎﺉﻞ ﺁن ﺟﻬﺎﻧﯽ اراﺉﻪ ﻡﯽدهﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻗﺮاﺉﺖ ﺧﺎﺻ ﯽ از ﺕ ﺸﻴﻊ را‬
‫ﻡﻄﺮح آﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ از اﺳﺎس ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺖ راﻳﺞ‪ ،‬ﻡﻌﻤﻮل و ﺳﻨﺘﯽ از ﺕﺸﻴﻊ ﺕﻔﺎوت دارد‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﻌﻨ ﺎ‬
‫آﻪ ﻧﮕﺮش ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻮع اﺳﻼم و ﺁﺧﺮت ﮔﺮاﻳﯽ ﺕ ﺸﻴﻊ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﻧ ﻮﻋﯽ ﺑ ﺪﻋﺖ و ﻧ ﻮﺁورﯼ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن اﺳﻼﻡﯽ و ﺷﻴﻌﯽ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﻡﺬهﺐ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ ارﺕﺪاد و ﺧﺮوج از دﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻗﺮاﺉﺖ ﺕﺎزﻩ از ﻡﺬهﺐ هﻢ از ﺳﻮﯼ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬ﭘﺲ از ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﻓﺎﺟﻌ ﻪ ﺁﻡﻴ ﺰ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﻄﺮح ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻧ ﻪ در زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮد او ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان رﺉ ﻴﺲ دوﻟ ﺖ ﻡﻮﻗ ﺖ ﺳ ﻴﺪ‬
‫روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ »ﻃﻴ ﻒ اول« در ﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻗ ﺮار داﺷ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫زاوﻳﻪ و ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ِ ﻧﮕﺎﻩ هﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ از اﺳﺎس ﻡﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻡﺎ در آﻠﻴﺖ و اﺻﻮل ﺕﺸﻴﻊ ﻡﺒﻨﯽ ﺑ ﺮ‬
‫اﻡﺎﻡ ﺖ‪ ،‬ﺕﻐﻴﻴ ﺮﯼ اﻳﺠ ﺎد ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ و ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد ﺑ ﻪ ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ واﭘ ﺴﻴﻦ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪،‬‬
‫ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ ﻡﺎدﯼ‪ ،‬ﺡﻘﻮﻗﯽ‪ ،‬ﻋﻴﻨﯽ و هﺮ روزﻩﯼ اﺳﻼم ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ را در اﻳ ﺮا ِن ِ ﺕﺤ ﺖ ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ‬
‫ﺷﻴﻌﯽ و دﻳﮕﺮ ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ ﺁن ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺮ اﻳﻦ ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﺧﻮﻧﺒ ﺎر چ ﺸﻢ ﺑ ﺴﺖ‪ .‬ﻳ ﺎ‬
‫ﻡﺜﻼ ﺑﺎ ﻃﺮح اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﺌﻮرﯼهﺎ در ﻗﺮاﺉﺖ اﺻﻠﯽ از اﺻﻮل ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ در ﺡﻜﻮﻡﺖ ـ ﻳﻌﻨﯽ اﻡﺎﻡﺖ‬
‫ـ ﺷﻚ آﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻧﻈﺮﮔﺎﻩهﺎﯼ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦه ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ه ﻢ ﻧﻈﻴ ﺮ رﻓﺘﮕ ﺎﻧﯽ‬
‫چﻮن ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ و ﻡﺎﻧﺪﮔﺎﻧﯽ چﻮن ﺡﺒﻴ ﺐ اﷲ ﭘﻴﻤ ﺎن‪ ،‬ﻋ ﺰت‬
‫اﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻋﺒ ﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳ ﺮوش و دﻳﮕ ﺮان ﻻزم ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ در ﻻﺑﻴﺮﻧ ﺖ ﺕ ﻮ در ﺕ ﻮﯼ ﺟﻮﺳ ﺎزﯼه ﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﺻﻄﻼح اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪﯼ اﻳ ﺸﺎن در داﺧ ﻞ و ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮر ﮔ ﻢ ﺷ ﻮﻳﻢ‪ .‬آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ ﻓﻘ ﻂ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎﯼ اﻳﺸﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻡﻮﺿﻮع ﻡﺸﺨﺺ ﺡﻜﻮﻡﺖ دﻳﻨﯽ ﻳﺎ دﻳﻦ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺑﻴﻨ ﺪازﻳﻢ و ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻡﻮازﯼ ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﯼ اﻳﺸﺎن را در ﺳﺮ ﺑﺰﻧﮕﺎﻩهﺎﯼ وﻳﮋﻩاﯼ آﻪ ﺷﺎﻳﺪ »ﺑﺎﻳﺪ« در ﺟﺒﻬﻪﯼ ﻡﺮدم ﺡ ﻀﻮر‬
‫ﻡﯽﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ آﻨﻴﻢ ﺕﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ آﻪ اﻳ ﺸﺎن اﺻ ﻮﻻ چ ﻪ ﺕﻜ ﺎﻟﻴﻔﯽ ﺑ ﺮاﯼ »اﻡ ﺖ« ﺳ ﺎآﻦ اﻳ ﺮان ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫هﻤ ﻪ ﺕﻨ ﻮع در دﻳ ﻦ و ﻡ ﺬهﺐ و ﺑ ﺎور ﻗﺎﺉ ﻞ ه ﺴﺘﻨﺪ و اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑﺮداﺷﺘ ﺸﺎن از ﻡﻮﺿ ﻮع ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‬
‫چﻴﺴﺖ؟! ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﯽﮔﻤﺎن ﺁﺳﺎنﺕﺮ ﻡﯽﺕﻮان ﻧﻘﺶ اﻳﺸﺎن را در ﻡﻮرد »ﻋﺪم ﺕﻤﺎﻳﻠﺸﺎن ﺑﻪ ادﻏﺎم دﻳ ﻦ‬
‫در دوﻟﺖ« و ﻡﻮﺿﻮع ﻡﺸﺨﺺ دﻋﻮاﯼ ﺑﻴﻦ »ﺁزادﯼ و اﺳﺘﺒﺪاد« وارﺳﻴﺪ‪ ،‬چﺮا آﻪ ﺑﻪ ﺑﺎور ﺡﺎج ﺳﻴﺪ‬
‫ﺲ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬دﻋﻮاﯼ ﺑﻴﻦ آﻔﺮ و دﻳﻦ ﻧﺒﻮد‪،‬‬ ‫ﺟﻮادﯼ‪» :‬دﻋﻮاﯼ اﺻﻠﯽ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻃﻴﻒ ِ ﻡﻮﺳ ِ‬
‫ﺑﻞآﻪ اﺧﺘﻼف اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ اﺳﺘﺒﺪاد و ﺁزادﯼ ﺑﻮد‪(١٩) «.‬‬
‫از ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﺷﺮوع ﻡﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از »ﺧﻮﺷ ﻨﺎمﺕ ﺮﻳ ِﻦ« روﺡ ﺎﻧﻴﻮن در هﻴﺌ ﺖ‬
‫»ﻃﻴﻒ دوم« اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺮﺡﻮم ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﺎآﻴﺪ ﺑﺮﻋﺪم ﺑ ﺎورش ﺑ ﻪ ﺁزادﯼ و ﻡ ﺮدم ﺳ ﺎﻻرﯼ و ﺕﺎآﻴ ﺪ‬
‫ﻡﻜ ﺮرش ﺑ ﺮ هﻤ ﻴﻦ اﺻ ﻞ اﺳﺎﺳ ﯽ ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬ﺳ ﺎله ﺎ ﭘ ﻴﺶ از ﺕﺎﺳ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ )در‬
‫ﺳ ﺎل‪ ١٣٣٤‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ( در ﻡﻘﺪﻡ ﻪ آﺘ ﺎب »ﺕﻨﺒﻴ ﻪاﻻﻡ ﻪ و ﺕﻨﺰﻳ ﻪاﻟﻤﻠ ﻪ« ﻋﻼﻡ ﻪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺡ ﺴﻴﻦ ﻧ ﺎﺉﻴﻨﯽ‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺕﻨﻬﺎ دﻋﻮت ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮان‪ ،‬ﺕﻮﺡﻴ ﺪ در ذات و ﺕﻮﺡﻴ ﺪ در ﻋﺒ ﺎدت ﻧﺒ ﻮد‪ ،‬ﺕﻮﺡﻴ ﺪ در ذات و ﺕﻮﺡﻴ ﺪ‬
‫در ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﻡﻘﺪﻡﻪ و ﭘﺎﻳﻪﯼ ﻓﻜﺮﯼ و ﻋﻤﻠﯽاﯼ ﺑﻮد ﺑﺮاﯼ ﺕﻮﺡﻴﺪ در اﻃﺎﻋﺖ‪.‬‬

‫‪١٦٤‬‬
‫»ﺁزادﯼ و ﻡﺴﺎوات از هﻤ ﻴﻦ ﻡﻌﻨ ﺎﯼ ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳ ﯽ و ﺕﻮﺡﻴ ﺪ ﺳﺮچ ﺸﻤﻪ ﻡ ﯽﮔﻴ ﺮد‪ .‬اﻳ ﻦ هﻤ ﺎن‬
‫ﺡﻘﻴﻘﺖ اﺳﻼم اﺳﺖ آﻪ ﺁﺉﻴﻦ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺧﺎﺕﻢ ﺑﻪ ﺁن ﻧﺎﻡﻴﺪﻩ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺕﺴﻠﻴﻢ ارادﻩ و ﻓﻜ ﺮ و ﻋﻤ ﻞ و از‬
‫ﻡﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻦ هﺮ ﻡﻘﺎوﻡﺖ و ﻡﺎﻧﻌﯽ‪(٢٠) «.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ دو اﺻ ﻞ ﺷ ﻴﻌﻪ ﻳﻌﻨ ﯽ اﻡﺎﻡ ﺖ و ﻋ ﺪل آ ﻪ او ﺁنه ﺎ را ﺑ ﻪ »ﺁزادﯼ و‬
‫ﻡﺴﺎوات« ﺕﺮﺟﻤﻪ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﻔﺎهﻴﻢ وﻳﮋﻩاﯼ دارﻧﺪ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑ ﺎ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻟﻐ ﺖ ﺷ ﻴﻌﯽ و اﺳ ﻼﻡﯽ ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫درك اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻡﻔﺎهﻴﻢ ﻡﺴﺘﻨﺪ و هﻤﻪ ﮔﻴﺮ و ﺟﺎاﻓﺘﺎدﻩﯼ اﻳﻦ دو واژﻩ‪.‬‬
‫ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ در هﻤﻴﻦ ﻋﺒﺎرت آﻮﺕ ﺎﻩ‪ ،‬واژﻩﯼ ﺁزادﯼ را »ﺕ ﺴﻠﻴﻢ ﺑ ﻮدن ﻓﻜ ﺮ و ﻋﻤ ﻞ و از ﻡﻴ ﺎن‬
‫ﺑﺮداﺷ ﺘﻦ ه ﺮ ﻡﻘﺎوﻡ ﺖ و ﻡ ﺎﻧﻌﯽ« ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ در زﻳ ﺮ چﺘ ِﺮ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ ِ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ و‬
‫اﻃﺎﻋﺖ از »ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻋﺎدل و ﻋﺪول« ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋ ﺪاﻟﺖ ه ﻢ »ﺕﻮﺡﻴ ﺪ در ذات و ﺕﻮﺡﻴ ﺪ در ﻋﺒ ﺎدت« اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ هﻤ ﺎهﻨﮕﯽ و ﻳﮕ ﺎﻧﮕﯽ در‬
‫اﻃﺎﻋﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ دﻳﮕﺮ ﺕﻤﺎم ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﻬﺎن اﻋﻢ از »اﺳﺘﺜﻤﺎر آﻨﻨ ﺪﮔﺎن و اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺷ ﻮﻧﺪﮔﺎن« ﻳ ﻚ‬
‫ﺧﺪا را ﻡﯽﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻤﺎن واﺡﺪﯼ دارﻧﺪ‪ ،‬رو ﺑﻪ ﻳﻚ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻤﺎز ﻡﯽﮔﺰارﻧ ﺪ‪ ،‬در ﻳ ﻚ ﻡ ﺎﻩ ﻡ ﺸﺨﺺ روزﻩ‬
‫ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ و اﻳﻦهﺎ هﻤﻪ ﻳﻌﻨﯽ »ﻡﺴﺎوات« در اﺳﻼم!‬
‫در اﻳﻦ ﺕﻌﺎﺑﻴﺮ اﺳﺎﺳﺎ از ﻡﻔﺎهﻴﻢ ﻋﺪاﻟﺖ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪاﯼ آﻪ در اﺙﺮ ﮔ ﺴﺘﺮش ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﻢ در اﻳ ﺮان‬
‫ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﺒﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آﻤﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺧﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ـ چﻮن دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﻡﺴﺎوات و ﻧﻔﯽ اﺳﺘﺜﻤﺎر در‬
‫اﺳﻼم ﻧﻤﯽﻳﺎﺑﺪ ـ ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﺿﺪ ﻃﺒﻘ ﺎﺕﯽ ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﺘﯽ را اوﻟ ﻴﻦ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ اﺳ ﻼم و ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ‬
‫ﻡﺎرآﺴﻴﺴﻢ ﺕﻔﺴﻴﺮ و ﺕﻌﺒﻴﺮ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﺁﻳﺖاﷲ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﺿﻤﻦ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﻤﻠ ﻪﯼ ﻡﻌ ﺮوف ﻡ ﺎرآﺲ‪ ،‬در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﻡﺎﻟﻜﻴ ﺖ‬
‫در اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﺒﺎﻟﻐﻪ ﮔﻮﻳﯽ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰﯼ دﺳﺖ ﻡ ﯽزﻧ ﺪ و ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬از ه ﺮآﺲ ﺑﻘ ﺪر اﺳ ﺘﻌﺪاد و‬
‫ﺑﺮاﯼ هﺮآﺲ‪ ،‬ﺑﻘﺪر اﺡﺘﻴﺎج« اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻌﺎر اول اﺳﻼم و ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎﺳﺖ‪(٢١) «.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴ ِﻞ روﺷﻦ آﻪ در اﻳﺮان دهﻪﯼ چﻬ ﻞ ﻡ ﻮج ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﻢ و ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﺿ ﺪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﯼ‬
‫ﺁن ﺑﻴﺸﺘ ِﺮ ﭘﻬﻨﻪهﺎﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ و روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ اﻳﺮان ﺁن دورﻩ را درﻧﻮردﻳﺪﻩ ﺑ ﻮد و ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ و ﻳ ﺎراﻧﺶ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﻋﻘ ﺐ ﻧﻤﺎﻧ ﺪن از ﻗﺎﻓﻠ ﻪﯼ ﺷ ﻌﺎر‪ ،‬ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ از ﺕﺤﺮﻳ ﻒ اﺳ ﻼم و اﺻ ﻮل ﺁن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬چﻨﺎﻧﻜ ﻪ ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ هﻤﻴﻦ هﺪف‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟ ﺐ را »ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ﺧﺪاﭘﺮﺳ ﺖ« ﻟﻘ ﺐ ﻡ ﯽداد‪ .‬در واﻗ ﻊ‬
‫ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ و دﻳﮕﺮا ِن اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺎزﯼهﺎ ﻡﯽآﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﻡﻔﺎهﻴﻢ ﻡﺴﺎوات و ﺁزادﯼ را در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﻋﺪل و اﻡﺎﻡ ﺖ‪ ،‬اﺳ ﻼﻡﻴﺰﻩ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ اواﺧ ﺮ ه ﻢ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ از »ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﺑ ﯽ‬
‫ﻃﺒﻘﻪﯼ ﺕﻮﺡﻴﺪﯼ« ﺳﺨﻦ ﻡ ﯽراﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡﻨﺘﻬ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕﻮﺡﻴ ﺪ ـ هﻤ ﺎﻧﻄﻮر آ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻢ ـ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻡﻔﻬ ﻮم رهﺒ ﺮﯼ‬
‫ﻳﮕﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﺷ ﻌﺎر ﻳﮕﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ه ﺪف ﻳﮕﺎﻧ ﻪ و اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﻳﮕﺎﻧ ﻪ و واﺡ ﺪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡﻌﻨ ﺎ و ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﺿ ﺪ‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎرﯼ از ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺕﻌﺎﺑﻴﺮﯼ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻡﺜ ﺎل دﻳﮕ ﺮﯼ‪» :‬دآﺘ ﺮ ﺡﺒﻴ ﺐ اﷲ ﭘﺎﻳ ﺪار )ﭘﻴﻤ ﺎن( ﻧﻴ ﺰ ﺿ ﻤﻦ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻧﻜﺘ ﻪ آ ﻪ‬
‫»اﻧﻘﻼب ﻡﺤﻤﺪﯼ‪ ،‬ازﻧﻈﺮ ﺟﺎﻡﻌﻴﺖ ِ اهﺪاف‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮﯼ در ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﺪارد…« ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ آ ﻪ‪» :‬ﺑ ﺎ ﻇﻬ ﻮر‬
‫اﺳﻼم هﻤﻪﯼ اﻧﻮاع ﻡﺎﻟﻜﻴﺖهﺎﯼ ﻓﺌﻮداﻟﯽ ﻋﻤﻼ ﻟﻐﻮ ﮔﺮدﻳﺪ… اﺳﻼم‪ ،‬ﺙﺮوتهﺎ و ﻡﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﯽ و زﻡﻴﻦ‬
‫را از ﺕﻤﻠ ﻚ اﺧﺘ ﺼﺎﺻﯽ اﺷ ﺮاف و ﺳ ﻼﻃﻴﻦ ﺧ ﺎرج ﺳ ﺎﺧﺖ و ﺑﺮدﮔ ﯽ و اﺳ ﺘﺜﻤﺎر را ﻋﻤ ﻼ ﻟﻐ ﻮ آ ﺮد‬
‫]زﻳﺮا آﻪ[ اﺳﻼم هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ و ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺎ ه ﻴﭻ ﻳ ﻚ از ﻧﻈ ﺎمه ﺎﯼ ﻡﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺑﺮدﻩ دارﯼ‪ ،‬ﻓﺌﻮداﻟﻴﺴﻢ و ﻳﺎ ﺳﺮﻡﺎﻳﻪ دارﯼ و ﻳﺎ هﺮ ﺷﻜﻞ دﻳﮕﺮﯼ از اﺳﺘﺜﻤﺎر در هﺮ ﻋ ﺼﺮ و دورﻩﯼ‬
‫ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻡﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﺪ…« )‪(٢٢‬‬
‫اﻡﺎ ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻈﺮ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼم ﺑﺨﺼﻮص در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‬
‫و ﻓﻠﺴﻔﯽ اﺳﻼم‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ اﺳ ﻨﺎد دﻳﮕ ﺮﯼ دارد آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ چﻨ ﺪ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﻓﻘ ﻂ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺑ ﺮدﻩ‬

‫‪١٦٥‬‬
‫دارﯼ و ﺕﻠﻘﯽ اﺳﺘﺜﻤﺎرﯼ اﺳﻼم از اﻧﺴﺎن ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ در ﺧﺎﻧ ﻪ اﮔ ﺮ آ ﺲ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﺡ ﺮف ﺑ ﺲ‬
‫اﺳﺖ!‬
‫ﺑﺮاﯼ رد ﻧﻈﺮﻳﺎت »ﺿﺪ ﺑﺮدﻩ دارﯼ‪ ،‬ﺿﺪ ﻓﺌﻮداﻟﯽ و ﺿﺪ ﺳﺮﻡﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳﻼم« از دﻳﺪﮔﺎﻩ‬
‫ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻃﻴﻒ دوم‪ ،‬ﻡﻦ ﻡﺨﺼﻮﺻﺎ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ را از هﻤﺎن زﻡﺎن ﺡﻴﺎت ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ و ﺡﻀﺮت‬
‫ﻋﻠﯽ ﻧﻘﻞ ﻡﯽآﻨﻢ ﺕﺎ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ آﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ »ﻃﻴ ﻒ دوم« ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺁرزوه ﺎ و ﺁرﻡ ﺎنه ﺎﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن‬
‫ﺖ اﺳ ﻼم ﺑ ﺎ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ »ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ‪،‬‬ ‫ﺖ ﻡﻮاﻓﻘ ِ‬
‫را در دهﺎن ﺑﺎﻧﻴﺎن اﺳﻼم ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺕﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺑ ﻪ واﻗﻌﻴ ِ‬
‫ﻓﺌﻮداﻟﻴﺴﻢ و ﻳﺎ ﺳﺮﻡﺎﻳﻪ دارﯼ و ﻳﺎ ه ﺮ ﺷ ﻜﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ از اﺳ ﺘﺜﻤﺎر در ه ﺮ ﻋ ﺼﺮ و دورﻩﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ«‬
‫اﺳﺘﻨﺎد آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫»در ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪﯼ ﺧﻮد ﺑﺮ اﺻﻞ ﺑﺮدﻩ دارﯼ ﺕﺎآﻴﺪﯼ ﻗﺎﻃﻊ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺳﻨﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﻡﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻧﺎﺷﯽ از ارادﻩ و ﻡﺸﻴﺖ ﺧﺎص او ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﻮد ﻡﺎ چﻨﻴﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪاﻳﻢ آﻪ آﺴﺎﻧﯽ را ﺑﻪ چﻨﺪﻳﻦ درﺟﻪ ﺑﺮﺕﺮ از دﻳﮕ ﺮان ﻗ ﺮار ده ﻴﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫اﻳﻨﺎن را ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﯽ ﺧﻮﻳﺶ درﺁورﻧﺪ‪) «.‬زﺧﺮف‪(٣١ ،‬‬
‫»ﺧﺪا رزق ﺑﻌﻀﯽ از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺑﻌﻀﯽ دﻳﮕﺮ ﻓﺰوﻧﯽ دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺁن آ ﺲ آ ﻪ‬
‫رزﻗﺶ اﻓﺰون ﺷﺪﻩ‪ ،‬زﻳﺎدﻩ را ﺑﻪ ﻏﻼﻡﺎن ﻧﻤﯽدهﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﺎ او ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪) «.‬ﻧﺤﻞ‪(٧١ ،‬‬
‫»ﺁﻳﺎ ﺑﻨ ﺪﻩاﯼ آ ﻪ ه ﻴﭻ اﺧﺘﻴ ﺎرﯼ از ﺧ ﻮد ﻧ ﺪارد و ﻡ ﺮدﯼ ﺁزاد آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ او روزﯼ ﻓ ﺮاوان‬
‫ﻋﻄﺎ آﺮدﻩاﻳﻢ و ﭘﻨﻬﺎن و ﺁﺷﻜﺎرا هﺮ چﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ از ﻡﺎل ﺧﻮد اﻧﻔﺎق ﻡﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ه ﻢ ﻳﻜ ﺴﺎﻧﻨﺪ؟« )ﻧﺤ ﻞ‪،‬‬
‫‪(٧٥‬‬
‫»دو ﻧﻔﺮ ﻡﺮد‪ ،‬ﻳﻜﯽ ﺑﻨﺪﻩاﯼ ﮔﻨﮓ و ﻧﺎﺕﻮان آﻪ ﺳﺮﺑﺎر ﻡﻮﻻﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ اﺳ ﺖ و از ه ﻴﭻ راﻩ‪،‬‬
‫ﺧﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﻡﺎﻟﻚ ﺧﻮد ﻧﻤﯽرﺳﺎﻧﺪ و دﻳﮕﺮﯼ ﻡﺮدﯼ ﺁزاد آﻪ ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ اﻡﺮ ﻡﯽآﻨﺪ و در ﺻ ﺮاط ﻡ ﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ داراﯼ ﺡﻘﻮق ﻡﺘﺴﺎوﯼ هﺴﺘﻨﺪ؟« )ﻧﺤﻞ‪(٧٦ ،‬‬
‫»در ﺻ ﺤﺎح ﺳ ﺘﻪ از ﺧ ﻮد ﻡﺤﻤ ﺪ ﻧﻘ ﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﺮ ﻏﻼﻡ ﯽ آ ﻪ از ﺻ ﺎﺡﺐ ﺧ ﻮد‬
‫ﺑﮕﺮﻳﺰد‪ ،‬از ﺑﺮاﺉﺖ ﺧﺪاﯼ ﺕﻌﺎﻟﯽ ﺑﻴﺮون ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻨ ﺪﻩاﯼ آ ﻪ از ﻧ ﺰد ارﺑ ﺎب ﺧ ﻮد ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎزش از ﺡﺪ ﺷﺎﻧﻪهﺎﻳﺶ ﺑﺎﻻﺕﺮ ﻧﺨﻮاهﺪ رﻓﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺡﻖ ﺕﻌﺎﻟﯽ ﻧﻤﺎز و روزﻩﯼ ﻏﻼم و آﻨﻴﺰ ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ‬
‫ﭘﺎ را ﻧﻤﯽﭘﺬﻳﺮد‪(٢٣) «.‬‬
‫اﻳﻠﻴﺎ ﭘﺎوﻟﻮوﻳﭻ ﭘﻄﺮوﺷﻔﺴﻜﯽ در آﺘﺎب »اﺳﻼم در اﻳﺮان« ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬چﻮن اﺳﻼم اﺻ ﻮﻻ‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮدﮔﯽ و ﺑﺮدﻩ دارﯼ ﻡﺨﺎﻟﻔﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮار اﺳﻼم و ﮔﺴﺘﺮش ﺁن اﺻﻮل ﺑﺮدﻩ دارﯼ در‬
‫ﻡﻴﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻡﺤﻔﻮظ و ﺑﺎﻗﯽ ﻡﺎﻧﺪ‪(٢٤) «.‬‬
‫»ﺑﻪ ﮔﻔﺘ ﻪﯼ ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬ﻏﺎزﻳ ﺎن )ﺳ ﺮﺑﺎزان( اﺳ ﻼم آ ﻪ وارد ﺧ ﺎك آﻔ ﺎر ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺡ ﻖ دارﻧ ﺪ‬
‫زﻧ ﺎن و ﻡ ﺮدان ﻏﻴﺮﻧﻈ ﺎﻡﯽ را ﺑﻜ ﺸﻨﺪ و ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺑﺮدﮔ ﯽ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬زﻧ ﺎن و آﻮدآ ﺎن را ﺑﻨ ﺪﻩ ﺳ ﺎزﻧﺪ…«‬
‫)‪(٢٥‬‬
‫»در ﻏﺰوات ﻡﺴﻠﻤﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ آﻔﺎر‪ ،‬ﻗﺘﻞ و ﻏﺎرت و ﺑﻪ اﺳﺎرت و ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﺮدن زن و ﻓﺮزﻧ ﺪ‬
‫ﻡﺨﺎﻟﻔﺎن‪ ،‬اﻡﺮﯼ ﻡﺒﺎح ﺑﻮد‪ ،‬چﻨﺎن آﻪ در ﺳﺎل ﺷﺸﻢ هﺠﺮت ]زﻡﺎﻧﯽ آﻪ هﻨﻮز ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ اﺳ ﻼم زﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮد[‬
‫ﭘﺲ از ﺁن آﻪ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺡﺎرﺙﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﻧﺼﺪ آﺲ ﻡ ﺎﻡﻮر ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ ﻃﺎﻳﻔ ﻪﯼ ﺟ ﺬام ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ه ﺰار ﺷ ﺘﺮ و ﭘ ﻨﺞ‬
‫هﺰار ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺻﺪ زن و ﺑﭽﻪ اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻡﻌﻠ ﻮم ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻴﻦ ﺑﻨ ﯽ ﺟ ﺬام و ﺡ ﻀﺮت ]ﻡﺤﻤ ﺪ[‬
‫ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺎﻡﻪاﯼ ﻡﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ… در ﺷﻌﺒﺎن هﻤﺎن ﺳﺎل ]ﺡ ﻀﺮت[ ﻋﻠ ﯽ ﺑ ﺎ ﺻ ﺪ ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻗﺒﻴﻠ ﻪﯼ‬
‫ﺑﻨ ﯽ ﺳ ﻌﺪ ﺡﻤﻠ ﻪ ﺑ ﺮد‪ ،‬چ ﻮن اﻓ ﺮاد ﻗﺒﻴﻠ ﻪ ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻧ ﺼﺪ ﺷ ﺘﺮ و دﻩ ه ﺰار ﮔﻮﺳ ﻔﻨﺪ ﻏﻨﻴﻤ ﺖ‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﺪ‪(٢٦) «.‬‬
‫ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﻼم‪ ،‬هﻢچﻨﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻧﮕﺮش اﺳﻼم ﺑﻪ ﻡﻠﻞ ﻡﻐﻠﻮب را ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻨﺪ‪ ،‬ﺡﺘﻤ ﺎ‬
‫اﻳﻦ را هﻢ ﻡﯽداﻧﻨ ﺪ آ ﻪ ﮔ ﺮﻳﺨﺘﻦ ﻃﺎﻳﻔ ﻪﯼ »ﺑﻨ ﯽﺳ ﻌﺪ« ﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﮔﺬراﻧ ﺪن ﺕﻌﻄ ﻴﻼت ﻳ ﺎ ﻡ ﺜﻼ ﻳ ﻴﻼق و‬

‫‪١٦٦‬‬
‫ﻗﺸﻼق‪ ،‬آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺳﭙﺎﻩ اﺳﻼم در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ه ﻢ چﻨ ﻴﻦ وﺡ ﺸﺖ اﻳ ﺸﺎن از‬
‫اﺳﺎرت و ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﺕﻨﻬﺎ ﻗﺒﻴﻠﻪﯼ ﻡﻌﺘﺒﺮﯼ آﻪ از ﻳﻬﻮد در ﻳﺜﺮب ﻡﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﯽﻗﺮﻳﻈﻪ ﺑﻮد آﻪ ﭘﺲ از واﻗﻌﻪﯼ‬
‫ﺧﻨﺪق آﺎر ﺁنهﺎ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ دﺳﺘﺎوﻳﺰ آﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﺁنهﺎ از داﺧﻞ ﺑﻪ ﻳ ﺎرﯼ ﻗﺮﻳ ﺸﻴﺎن آ ﻪ ﻡﺪﻳﻨ ﻪ‬
‫را ﻡﺤﺎﺻﺮﻩ آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺡﻀﺮت ﻡﺤﻤﺪ ﺑﺎ ﺕ ﺪﺑﻴﺮﯼ در ﻡﻴ ﺎن ﺁنه ﺎ ﻧﻔ ﺎق اﻧ ﺪاﺧﺖ و در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﻳﺎرﯼ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻡﻌﺬاﻟﻚ ﭘﺲ از اﻳﻦ آﻪ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن از ﻓﺘﺢ ﻡﺪﻳﻨﻪ ﻡ ﺎﻳﻮس ﺷ ﺪ و ﺡ ﺼﺎر‬
‫را ﺕﺮك آﺮد‪ ،‬ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ آﺎرﯼ آﻪ آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺡﻤﻠ ﻪ ﺑ ﻪ آ ﻮﯼ ﺑﻨ ﯽﻗﺮﻳﻈ ﻪ و ﻡﺤﺎﺻ ﺮﻩﯼ ﺁن ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﻡﺤﺎﺻﺮﻩ ‪ ٢٥‬روز ﻃﻮل آﺸﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻧﻴﺰ ﺡﺎﺿﺮ ﺷﺪﻧﺪ هﻤﭽﻮن دو ﻗﺒﻴﻠﻪﯼ دﻳﮕ ﺮ داراﻳ ﯽ ﺧ ﻮد را‬
‫ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ و ﺳ ﺎﻟﻢ از ﻡﺪﻳﻨ ﻪ ﺧ ﺎرج ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻡﺤﻤ ﺪ چﻨ ﻴﻦ ﻧﻤ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ‪ ،‬چ ﻪ از ﺁنه ﺎ ﺑ ﻪ واﺳ ﻄﻪﯼ‬
‫هﻤﺪاﺳ ﺘﺎﻧﯽ ﺑ ﺎ اﺑﻮﺳ ﻔﻴﺎن آﻴﻨ ﻪاﯼ در دل داﺷ ﺖ و ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ ﺁﻧ ﺎن را ﺑﺎﻋ ﺚ ازدﻳ ﺎد ﺷ ﻮآﺖ اﺳ ﻼم و‬
‫ﻡﺮﻋﻮب آﺮدن دﻳﮕﺮان ﻡﯽداﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫»ﺑﻨﯽﻗﺮﻳﻈﻪ از ﺑﻴﻢ اﻳﻦ ﺕﺼﻤﻴﻢ ]ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺎﺑﻘﻪﯼ ﺁن[ ﺑﻪ ﻃﺎﻳﻔﻪﯼ اوس ﻡﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺕﺎ هﻤﺎن‬
‫رﻓﺘﺎرﯼ آﻪ ﺑﺎ وﺳﺎﻃﺖ روﺳﺎﯼ ﺧﺰرج ﺑﺎ دو ﻃﺎﻳﻔﻪﯼ دﻳﮕﺮ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺁﻧ ﺎن ﻧﻴ ﺰ ﺑﻜ ﺎر ﺑ ﺴﺘﻪ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺁنهﺎ از ﺑﻨﯽﻗﺮﻳﻈﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﻓﺮﻡ ﻮد‪» :‬ﻡ ﻦ ﻳﻜ ﯽ از روﺳ ﺎﯼ اوس را درﻳ ﻦ آ ﺎر‬
‫ﺡﻜﻢ ﻡﯽآﻨﻢ‪ .‬هﺮچﻪ او ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺪان ﻋﻤﻞ ﺧﻮاهﻢ آﺮد‪ «.‬ﺳﭙﺲ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻡﻌﺎذ را ﺡﻜﻢ ﻗﺮار دارد‪ ،‬چ ﻪ‪،‬‬
‫ﻡﯽداﻧﺴﺖ ]آﻪ[ ﺳﻌﺪﺑﻦ ﻡﻌﺎذ از ﺑﻨﯽﻗﺮﻳﻈﻪ دﻟﯽ ﭘﺮﺧﻮن دارد‪.‬‬
‫»ﺳﻌﺪ هﻢ ﺡﺪس و ﻡﻴﻞ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ را آﺎﻡﻼ ﺕﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪ و ﺡﻜﻢ آﺮد ]آﻪ[ ﺕﻤﺎم ﻡﺮدان ﻗﺮﻳﻈ ﻪ‬
‫را ﮔﺮدن ﺑﺰﻧﻨﺪ و زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺕﻤﺎم اﻡﻮاﻟﺸﺎن ﺑﻴﻦ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺕﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫»ﺡﻜﻢ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ چ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﺮد!؟ زﻳ ﺮا ه ﺮدو ﻃ ﺮف ﺑ ﻪ داورﯼ ﺳ ﻌﺪﺑﻦ ﻡﻌ ﺎذ‬
‫ﮔﺮدن ﻧﻬﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ هﻤﻪﯼ اﻳﻦهﺎ ﺷﺪت ﻋﻤﻞ و ﺕﺪاﺑﻴﺮ ﻗﺎﻃﻊ ـ هﺮچﻨﺪ ﻡﺨﺎﻟﻒ ﺷﺮوط اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ـ اﻡﺎ ﺑﺮاﯼ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰارﯼ دوﻟﺖ ]درﺳﺖ ﻡﺜ ﻞ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ[ ﻻزم و ﺿ ﺮورﯼ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬در‬
‫ﺑﺎزار ﻡﺪﻳﻨﻪ چﻨﺪﻳﻦ ﮔﻮدال آﻨﺪﻩ ﺷﺪ‪ ٧٠٠ .‬ﻳﻬﻮدﯼ ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻩ و اﻡﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ را ﻳﻜ ﯽ ﭘ ﺲ از دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫ﮔﺮدن زدﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﺑﻌ ﻀﯽ ﻋ ﺪﻩﯼ اﺳ ﻴﺮان ﻡﻘﺘ ﻮل را ﺕ ﺎ ‪ ١٠٠٠‬ﻧﻔ ﺮ ذآ ﺮ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬از ﺁن ﻡﻴ ﺎن ﺑ ﺮﺧﻼف‬
‫ﺡﻜﻤﻴﺖ ِ ﺳﻌﺪﺑﻦ ﻡﻌﺎذ آﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد زﻧ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺑﺮدﮔ ﯽ ﺑﺒﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﻚ زن را ﻧﻴ ﺰ ﮔ ﺮدن زدﻧ ﺪ و ﺁن زن‬
‫»ﺡﺴﻦاﻟﻔﺮﻃﯽ« ﺑﻮد آﻪ ﺕﺎ هﻨﮕﺎم ﻡﺮگ ﻧﺰد ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ]ﺑ ﻮد و ﺑ ﺎ او[ ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮ ﻡﻴﻜ ﺮد‪ .‬هﻨﮕ ﺎﻡﯽ‬
‫آ ﻪ ﻧ ﺎم او را ﺑﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﮔ ﺸﺎدﻩ روﻳ ﯽ و ﺧﻨ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﻗﺘﻠﮕ ﺎﻩ رﻓ ﺖ‪ .‬ﺟ ﺮﻡﺶ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ هﻨﮕ ﺎم‬
‫ﻡﺤﺎﺻ ﺮﻩﯼ آ ﻮﯼ ﺑﻨ ﯽﻗﺮﻳﻈ ﻪ ﺳ ﻨﮕﯽ ﭘﺮﺕ ﺎب آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻋﺎﻳ ﺸﻪ ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪ :‬ﺕ ﺎآﻨﻮن زﻧ ﯽ ﺑ ﺪﻳﻦ ﺧ ﻮش‬
‫روﻳﯽ و ﺧ ﻮش ﺧ ﻮﻳﯽ و ﻧﻴ ﻚﻧﻔ ﺴﯽ ﻧﺪﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮدم‪ .‬وﻗﺘ ﯽ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ آ ﺸﺘﻨﮕﺎﻩ ﺑ ﺮود‪ ،‬ﺑ ﻪ او ﮔﻔ ﺘﻢ‪:‬‬
‫ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ ﺕﻮ را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻨﺪﻩ ﺟﻮاب داد‪ :‬ﺑﺮاﯼ ﻡﻦ زﻧﺪﮔﯽ ارزﺷﯽ ﻧﺪارد‪(٢٧) «.‬‬
‫»ﺷ ﻌﺎر »اﻧﻤ ﺎ اﻟﻤﻮﻡﻨ ﻮن اﺧ ﻮﻩ« ﻳ ﺎ »ﻻ اآ ﺮاﻩ ﻓ ﯽاﻟ ﺪﻳﻦ« اﻟﺒﺘ ﻪ ﻡ ﺎﻧﻊ ﺁن ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ ﭘﻴ ﺮوان‬
‫ﻡﺬاهﺐ دﻳﮕﺮ ]ﻳﻌﻨﯽ اهﻞ آﺘﺎب[ را ﺑﻪ ﺟﺮم ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﺳﻼم ﻳﻚ ﺟﺎ ﺳﺮ ﻧﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ آﻪ در ﻡﻮرد‬
‫ﺑﻨﯽ ﻗﺮﻳﻈﻪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ و ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن ﻡﺮدم اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ‪ ،‬دﺳ ﺘﻮر دادﻩ ﺷ ﺪ ﺕ ﺎ ‪ ٩٠٠‬ﻧﻔ ﺮ از ﺟﻮاﻧ ﺎن و‬
‫ﻡﺮدان ﺑﻨﯽ ﻗﺮﻳﻈﻪ را ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ و اﻡﻮال و داراﻳﯽ و زﻧﺎن و آﻮدآﺎن اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻠﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺮدﮔﯽ‬
‫ﺑ ﻴﻦ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺕﻘ ﺴﻴﻢ آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻃﺒ ﺮﯼ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﺑﮕﻔ ﺖ ﺕ ﺎ در زﻡ ﻴﻦ ﮔ ﻮداله ﺎ ﺑﻜﻨﺪﻧ ﺪ و‬
‫ﺡ ﻀﺮت ﻋﻠ ﯽ و زﺑﻴ ﺮ در ﺡ ﻀﻮر ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﮔ ﺮدن ﺁنه ﺎ را زدﻧ ﺪ‪ «.‬در اﻳﻨﮕﻮﻧ ﻪ ﺟﻨ ﮓه ﺎ اﻋ ﺮاب‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺡﺘﺎ از هﻢﺧﻮاﺑﮕﯽ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺷﻮهﺮدار ]هﻢ[ ﭘﺮهﻴﺰ ﻧﻤﯽآﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ اﻟﺒﺘﻪ دﺳﺘﻮر ﻗ ﺮﺁن ﺑ ﻮد‪«.‬‬
‫)‪(٢٨‬‬

‫‪١٦٧‬‬
‫»… در ﺕﻌﻠﻴﻤﺎت ]اﺳﻼﻡﯽ[ ﻡﺰﺑﻮر هﻴﭻ چﻴﺰ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ… ﻡﺤﻤ ﺪ هﺮﮔ ﺰ‬
‫ﻡﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬ﺑﺮدﮔﯽ و ﺑﺮدﻩدارﯼ را اﻧﻜﺎر ﻧﻔﺮﻡﻮد و ﺡﺘﺎ ﺑﻨﺪﻩ آﺮدن اﺳﻴﺮان ﺟﻨﮕﯽ را ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫و ﻡﺸﺮوع ﻡﯽﺷﻤﺮد‪(٢٩) «.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﻘﺮ اﺳﺎﺳﯽ اﻧﺪﻳﺸﻪﺷﺎن از ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ ﺿ ﺪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﯼ‬
‫]ﺿ ﺪ ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ‪ ،‬ﺿ ﺪ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ و ﺿ ﺪ ﺳ ﺮﻡﺎﻳﻪ دارﯼ[ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑ ﻪ دزدﻳ ﺪن اﻳ ﻦ ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ از ﺳ ﺎﻳﺮ‬
‫اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎ و اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼه ﺎ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ و وﺿ ﻌﻴﺖ اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﻼم‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ هﻢ هﻤﻴﻦ ﺕﺌﻮرﯼ را ﺙﺎﺑﺖ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬اﻡﺎ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺡﺒﻴ ﺐاﷲ ﭘﻴﻤ ﺎن‬
‫و دﻳﮕﺮان ِ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻮدن دﺳﺘﺸﺎن از اﻳﻦ ﻡﻔﺎهﻴﻢ ـ در آﻠﻴﺖ اﺳ ﻼم ـ ﺑﺠ ﺰ چﻨ ﺪ ﺷ ﻌﺎر‬
‫ﻓﻘﻴﺮ ﭘﺴﻨﺪاﻧﻪ و ﮔﺪا ﭘﺮوراﻧﻪ‪ ،‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاﯼ ﻋﻘﺐ ﻧﻤﺎﻧﺪن از ﻗﺎﻓﻠﻪﯼ »ﺷﻌﺎر« ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﺤﺮﻳ ﻒه ﺎ‬
‫در ﺕﺒﻴﻴﻦهﺎﯼ »ﻧﻮﻳﻦ« از ﺑﺎورهﺎﯼ آﻬﻨﻪﺷﺎن ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪.‬‬
‫در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡﻮﺿ ﻮع ﻡ ﺸﺨﺺ ﺁزادﯼ ه ﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ »ﻃﻴ ﻒ دوم« ﮔ ﺎﻩ ﮔﻔ ﺖ و‬
‫ﮔﻮﻳﯽ هﻢ از واژﻩﯼ ﺁزادﯼ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻡﻔﻬ ﻮم ﺁزادﯼ ﺑ ﻪ ﮔﻮﻧ ﻪاﯼ آ ﻪ در ﺟﻬ ﺎن ﻡﺘﻤ ﺪن از ﺁن‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺁزادﯼ ﮔﺮوﻩ و ﻃﻴﻒ ﺧﻮدش را در ﻧﻈﺮ دارد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﻃﻴﻒ دوم ﻡﻔﺎهﻴﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩاﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺁزادﯼ‪ ،‬ﻡﻠ ﺖ‪ ،‬ﻡﻠﻴ ﺖ‪ ،‬ﺁزادﯼ‬
‫ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت و واژﻩهﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ را در ﻡﻴﺎن ﺳﺨﻦ ﭘﺮاآﻨﯽهﺎﻳﺶ ﺑ ﺴﺘﻪ ﺑﻨ ﺪﯼ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫رﺑﻮد ِن اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺷ ﻌﺎرهﺎ از دﺳ ﺖ دﻳﮕ ﺮان اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﻋ ﻴﻦ اﻳ ﻦ آ ﻪ ه ﻢ زﻡ ﺎن ﻡ ﯽآﻮﺷ ﺪ ـ ﺑ ﺎ ﺁﻟ ﻮدﻩ‬
‫آﺮدن اﻳﻦ ﻡﻔﺎهﻴﻢ ﺑﻪ ﺕﺮﺟﻤﻪهﺎﯼ ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ ـ اﻳﻦ ﺷﻌﺎرهﺎ را هﻢ ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺒﺎطه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺕﻘﻠﻴ ﻞ ده ﺪ‪ .‬ﻡ ﺎ‬
‫در اﻧﻘﻼب ﻡﺸﺮوﻃﻪ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺷﺎهﺪ ﺁﻟﻮدﻩ ﺷﺪن ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﻡﺘﺮﻗﯽ‪ ،‬ﻡﻠﯽ و ﻋﺮﻓﯽ ﺑﻪ ﻡﻔﺎهﻴﻢ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﺑﻮدﻩاﻳﻢ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ هﻴﭻ ﻧﮕﺮاﻧﯽاﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎرهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﺮ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و آﻠﻴ ﺖ ﻡﻠ ﺖ‬
‫اﻳﺮان اﻋﻤﺎل ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﺕﻠﻔﻴ ﻖ دو واژﻩﯼ »ﻡﻠ ﯽ‪ /‬ﻡﻴﻬﻨ ﯽ« ﺑ ﻪ آﻠﻴ ﺖ اﺻ ﻼح‬
‫ﻃﻠﺒ ﺎن ﻳ ﺎ ﻃﻴ ﻒ دوم ﻳ ﻚ چ ﺴﺐ ِ ﻧﺎچ ﺴﺐ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺁزادﯼاﯼ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‬
‫ﻡﺪﻋﯽاش هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ در داﻳﺮﻩﯼ ﺕﻨﮓ ﺧﻮدﯼهﺎ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ اﺳﺖ و ﻧﻪ در ﭘﻬﻨﻪاﯼ ﺑﻪ ﮔ ﺴﺘﺮدﮔﯽ‬
‫آﺸﻮر اﻳﺮان ﺷﺎﻡﻞ اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺕﻨﻮع در دﻳﻦ و ﺑﺎور و ﻡﺬهﺐ و ﺳﻠﻴﻘﻪ‪.‬‬
‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ چﻮن ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺕﻔﺴﻴﺮ ﻏﻴﺮﻡﺘﻌ ﺎرف از دو اﺻ ﻞ ﻋ ﺪل و اﻡﺎﻡ ﺖ ﺑ ﺎ‬
‫ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﺟﺪﯼ روﺡﺎﻧﻴﺎن ﻗﺸﺮﯼ روﺑﺮو ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ »ﻃﻴﻒ« ﻡ ﯽآﻮﺷ ﺪ ﺑ ﺎ ﮔﻮﺷ ﺰد آ ﺮدن ﺧﻄ ﺮ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ در آﻤﻴ ِﻦ اﺳﻼم‪ ،‬روﺡﺎﻧﻴﺎن ﻗﺸﺮﯼ را هﻢ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ وارداﺕ ﯽ آ ﻪ »ﺟﻮاﻧ ﺎن‬
‫وﻃﻦ را از اﺳﻼم‪ ،‬زدﻩ و ﻡﻨﺰﺟﺮ ﻡﯽآﻨﺪ« ﺁﮔﺎﻩ آﺮدﻩ‪ ،‬اﻳﺸﺎن را ﻧﻴﺰ وادار آﻨﺪ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت آﻠﻴ ﺖ‬
‫اﺳ ﻼم و ﻋ ﺪم ﺡ ﺬف ﺁن از ﺑ ﺎور ﺟﻮاﻧ ﺎن‪ ،‬ﺡ ﺴﺎﺳﻴﺖ ﺷ ﺮاﻳﻂ را درﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﻡﺘﻮﺟ ﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ف ﻧﺎﻡﺮﺑﻮﻃﯽ هﻢ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺻﻮل اﺳﺎﺳﯽ اﺳﻼم و ﺕﺸﻴﻊ ﺑﺮ زﺑﺎن ﻡ ﯽراﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ‬ ‫ﻃﻴﻒ ﮔﺎﻩ ﺡﺮ ِ‬
‫دﻟﻴﻞ ﺡﺴﺎﺳﻴﺖ ﺷﺮاﻳﻂ و اﺡﺴﺎس ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ اﺳﺖ آﻪ در ﻗﺒﺎل ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﺳﻼم و اﺳﻼم ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ دارد‬
‫و ﻧﻪ ﺷﻜﯽ در اﺻﻮل دﻳﻦ و ﻡﺬهﺐ!‬
‫ﺑﺎﻗﺮ ﻡﻮﻡﻨﯽ در آﺘﺎب »اﺳ ﻼم اﻳﺮاﻧ ﯽ و ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ« از ﻗ ﻮل ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ‬
‫ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ… ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﻴﺰ آﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ و راﻩ ﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬هﺸﺪار و اﻧﺪرز ﻡﯽدهﺪ آ ﻪ »اﺳ ﻼم‪ ،‬زﻡ ﻴﻦ ﺑ ﯽﺻ ﺎﺡﺒﯽ« ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ه ﺮآﺲ دﺳ ﺘﺶ‬
‫رﺳﻴﺪ »ﺡ ﻖ دارد ﻧﻘ ﺸﻪﯼ ﺧ ﻮد را در ﺁن ﻃ ﺮح ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ «.‬ﺑ ﺮاﯼ رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼم آ ﻪ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﻡﻄﻠﻖ ﺑﻪ ارادﻩﯼ ﺧﺪاوﻧﺪﯼ اﺳ ﺖ و »درك ﻓ ﻴﺺ ﺁزادﯼ آ ﻪ ﺑﻨ ﺪﮔﯽ ﻡﻄﻠ ﻖ ذات اﺡ ﺪﻳﺖ اوﺳ ﺖ« ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫در زﻡﺎن ﺡﻀﻮر از ﻓﺮاﻡﻴﻦ ﺡﻜﺎ ِم ﺑﻪ ﺡﻖ و اوﻟﻴﺎء ﻡﻄﻠ ﻖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮان و اﻡﺎﻡ ﺎن اﻃﺎﻋ ﺖ آ ﺮد و‬
‫در زﻡﺎن ﻏﻴﺒﺖ ِ ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ آﺎر اﺟﺘﻤﺎع را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻋﺎدل و ﻋ ﺪول ﻡ ﻮﻡﻨﻴﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﺻ ﻮل‬
‫و ﻓﺮوع دﻳﻦ ﺕﺴﻠﻂ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺮد‪ .‬ارادﻩﯼ ﺧﺪاوﻧﺪ در وﺡ ﯽه ﺎ و اﻟﻬﺎﻡ ﺎﺕﺶ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮان و ﻡﻌ ﺼﻮﻡﺎن‬

‫‪١٦٨‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﻮاﻧﻴﻦ درﺁﻡﺪﻩ و اﺟﺮاﯼ ﺁن ﺑﻪ دﺳ ﺖ اوﻟ ﯽاﻻﻡ ﺮ و ﻧ ﻮاب اﻡ ﺎم ﺳ ﭙﺮدﻩ ﺷ ﺪﻩ و »اﻧﺪﻳ ﺸﻪ و‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺟﺰ ﮔﻤﺮاهﯽ« ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد‪(٣٠) «.‬‬
‫هﻢ چﻨﻴﻦ ﺁﻳﺖ اﷲ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ در آﺘﺎب چﻨﺪ ﺟﻠﺪﯼ ﭘﺮﺕﻮﯼ از ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﻻﺑ ﺪ ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن‬
‫»ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺧﺠ ﺴﺘﻪﯼ ﺕ ﺴﺎهﻞ و ﻡ ﺪارا ﻃﻠﺒ ﯽ ﻋ ﺎرﯼ از ﺕﻌ ﺼﺐ« ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ آﻠﻴﻤﻴ ﺎن و‬
‫ﻡﺴﻴﺤﻴﺎن ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬در رواﻳﺎت »ﻡﻐﻀﻮب ﻋﻠﻴﻬﻢ« ﺕﻄﺒﻴﻖ ﺑﺮ ﻳﻬﻮد ﺷﺪﻩ و »ﺿﺎﻟﻴﻦ« ﺑﺮ ﻧﺼﺎرﯼ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ وﺿ ﻊ روﺡ ﯽ و اﺧﻼﻗ ﯽ ﻳﻬ ﻮد و ﻧ ﺼﺎرﯼ‪ ،‬اﻳﻨ ﺎن ﻡ ﺼﺪاق واﺿ ﺢاﻧ ﺪ‪ .‬زﻳ ﺮا ﻃ ﺮز ﺕﻔﻜ ﺮ‬
‫ﻋﻤﻮﻡﯽ ﻳﻬﻮد‪ ،‬ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ از ﺡﻖ و آﻤﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻬﻮد از ﺟﻬﺖ ﺕﺮﺑﻴﺖ ﻧﮋادﯼ و ﻏﺮور دﻳﻨ ﯽ‪ ،‬ﺟﻬ ﺎن و‬
‫ﻡﺮدم ﺟﻬﺎن را ﻡﺎل و ﻡﻠﻚ ﺧﻮد ﻡﯽداﻧﺪ و چﻨﻴﻦ ﻡﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺧ ﺪاﯼ ﻳﻬ ﻮد و دﻧﻴ ﺎ از ﺁن ﻳﻬ ﻮد‬
‫و ﻡﺮدم ﺁن‪ ،‬ﺑﺮدﮔﺎن ﻳﻬﻮد و ﺳﺮاﯼ ﺟﺎوﻳﺪان ﺑﺮاﯼ ﻳﻬﻮد اﺳﺖ‪(٣١) «.‬‬
‫و در ﺕﻔﺴﻴﺮﯼ دﻳﮕﺮ‪] » :‬ﺑﻪ[ راﺳﺘﯽ آﻔﺮ و ﺳ ﺮﭘﻴﭽﯽ ﻳﻬ ﻮد از اﺳ ﻼم‪ ،‬ﻡﻨ ﺸﺎء ﭘﺮاآﻨ ﺪﮔﯽ و‬
‫ﺳﺮﮔﺮداﻧﯽ ﻡﺮدم دﻧﻴﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪(٣٢) «.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ چﻪ در دوراﻧﯽ آﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺟﻮان ﺑﻮد و در ﻧﻘﺶ ﻡﺨﺎﻟﻒ آﺸﻒ‬
‫ﺡﺠﺎب رﺿﺎ ﺷﺎهﯽ ]ﻡﺜﻼ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣١٨‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ[ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان ﻡ ﯽاﻓﺘ ﺎد‪ ،‬چ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺕ ﺎ زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫هﻨﻮز ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ را ﺕﺠﺮﺑﻪ ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬و چﻪ در هﻤﺎن ﻡﺪت آﻮﺕ ﺎهﯽ آ ﻪ در دوران »ﺳ ﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﻖ اﻧﺘﺨ ﺎب‪،‬‬‫ﺑﻼﻡﻨ ﺎزع ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ« زﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻋ ﺪم ﺕﻌﻬ ﺪ و ﺑ ﺎورش را ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺡ ِ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺁزادﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬و ﻡﻔﺎهﻴﻤﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ را ﺑﺎ ه ﺰار ﺳ ﻨﺪ و‬
‫ﻡ ﺪرك ﻡ ﺸﺨﺺ آﺘﺒ ﯽ و ﺷ ﻔﺎهﯽ‪ ،‬ﻡ ﺜﻼ »درك ﻓ ﻴﺾ ﺁزادﯼ آ ﻪ ﺑﻨ ﺪﮔﯽ ﻡﻄﻠ ﻖ ذات اﺡ ﺪﻳﺖ اوﺳ ﺖ«‬
‫ﺕﺎآﻴﺪ و ﺕﺎﺉﻴﺪ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺴﻠﻤﺎ آﺴﯽ در اﻳﻦ ﺳﺎلهﺎ و ﺡﺘﺎ چﻨﺪ دهﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ »اﻧﺪﻳ ﺸﻪ و ﺟ ﺴﺘﺠﻮ‬
‫ﻧﻜﺮدن« را »ﻓﺮهﻨﮓ ﺧﺠﺴﺘﻪﯼ ﺕﺴﺎهﻞ و ﻡﺪارا ﻃﻠﺒﯽ ﻋﺎرﯼ از ﺕﻌﺼﺐ« ارزﻳﺎﺑﯽ ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺕ ﺎ اﻳﻨﺠ ﺎ ﺑﺤ ﺚ ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ ﻗ ﻀﻴﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﺤ ﺚ ﭘﺮاﺕﻴ ﻚ ﺁن را ه ﻢ ﻡ ﯽﺕ ﻮان در رﻓﺘ ﺎر اﻳ ﻦ‬
‫ﺑﺮﺟ ﺴﺘﮕﺎ ِن ﻃﻴ ﻒ دوم در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡﻴ ﺰا ِن ﺕﻌﻬﺪﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺁزادﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ و ﺑﻴ ﺎن‪،‬‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن در هﻤﺎن ﺳﺎل ‪ ٥٧‬ﻡﺸﺎهﺪﻩ آﺮد‪.‬‬
‫ﺕﻬﺮاﻧﯽ در آﺘﺎب »ﻧﮕﺎهﯽ از درون ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ چ ﭗ اﻳ ﺮان« اﻳ ﻦ ﻡﻮﺿ ﻮع را چﻨ ﻴﻦ ﺑﻴ ﺎن‬
‫ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ …» :‬ﺑﺮﻡﺒﻨ ﺎﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ دوﻟ ﺖ )ﻡﻮﻗ ﺖ( و ﺷ ﻮراﯼ اﻧﻘ ﻼب در ﻡﺮاﺳ ﻢ اﺡﻤ ﺪﺁﺑﺎد )‪ ١٤‬اﺳ ﻔﻨﺪ‬
‫‪ (١٣٥٧‬چﻪ ﺕﺎآﺘﻴﻜﯽ را ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ اﻧﺘﺨﺎب آﻨﻨﺪ… در هﻤ ﺎن ﺟﻠ ﺴﺎت )ﻡ ﺸﺘﺮك دوﻟ ﺖ ﻡﻮﻗ ﺖ و ﺷ ﻮراﯼ‬
‫اﻧﻘﻼب( ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ آﻪ ﻡﺮاﺳﻢ را ﻧﻤﯽﺕﻮان ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﻋﻼم آﺮدﻩ‪ ،‬ﺟﻠ ِﻮ ﺁن را ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﻟ ﺬا‬
‫ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد »ﺑﺎزرﮔﺎن و ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ« راﻩ ﻡﻴﺎﻧ ﻪاﯼ ﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬راﻩ ﺡ ﻞ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻡﺮاﺳ ﻢ ﺷ ﺮآﺖ‬
‫آﺮدﻩ‪ ،‬آﻮﺷﺶ آﻨﻨﺪ ﺟﻠﺴﻪ )اﯼ آﻪ ﺑﺮاﯼ اﻋﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳﺖ ﺟﺒﻬ ﻪﯼ دﻡﻮآﺮاﺕﻴ ﻚ ﻡﻠ ﯽ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد(‬
‫ﻡﻨﺤﺮف ﻧﺸﺪﻩ )ﻳﻌﻨﯽ ﺟﺒﻬﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ اﻋﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳﺖ آﻨﺪ( و ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺿﺪ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻳ ﺎ »ﺿ ﺪ ﺷ ﻮراﯼ‬
‫اﻧﻘﻼب« ﺑﺪل ﻧﺸﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﮔﺰار آﻨﻨﺪﮔﺎن ﻡﺮاﺳﻢ اﺡﻤﺪ ﺁﺑﺎد هﻢ از ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ دﻋﻮت آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‬
‫ﺕﺎ در ﻡﺮاﺳﻢ ﺷﺮآﺖ و ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ آﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺘﯽهﺎ اﻳ ﻦ ﻡﻄﻠ ﺐ را ﺑ ﻪ ﻓ ﺎل ﻧﻴ ﻚ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‪ ،‬در ﺷ ﺐ ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻡﺮاﺳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﺼﻤﻴﻢ رﺳﻴﺪﻧﺪ آﻪ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺧ ﻮد را ﺁﻧﻘ ﺪر ﻃ ﻮﻻﻧﯽ آﻨ ﺪ آ ﻪ وﻗ ﺖ‬
‫ﺑﺮﮔ ﺰارﯼ ﻡﺮاﺳ ﻢ ﺑ ﻪ اﺕﻤ ﺎم ﺑﺮﺳ ﺪ و ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ و ﺧﻮﺷ ﯽ و ﺑ ﺪون ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻈ ﺎهﺮ ﺿ ﺪ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ و ﺿﺪ ﺁﺧﻮﻧﺪﯼ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳ ﺪ‪] .‬ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ[ ﺁﻧﻘ ﺪر ﺳ ﺨﻦ را ﺑ ﻪ درازا آ ﺸﺎﻧﺪ آ ﻪ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻏﺮوب ﺷﺪﻩ‪ ،‬هﻮا ﺕﺎرﻳﻚ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻤﻌﻴﺖ هﻢ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﻋ ﺪﻩاﯼ ﻡﺮاﺳ ﻢ را ﺕ ﺮك آﺮدﻧ ﺪ‪(٣٣) «.‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ در ﻓﺮﺻﺖ آﻤﯽ آﻪ ﻡﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬هﺪاﻳﺖ اﷲ ﻡﺘﻴﻦ دﻓﺘﺮﯼ ﻡﺘﻦ ﻡﻨﺸﻮر ﺟﺒﻬ ﻪﯼ دﻡﻮآﺮاﺕﻴ ﻚ ﻡﻠ ﯽ‬
‫را ﻗﺮاﺉﺖ آ ﺮد‪ .‬اﻡ ﺎ »دو ﻃﻴ ﻒ« آ ﻪ ﻗ ﺒﻼ اﻋ ﻼم آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪ را در دو ﻧﻮﺑ ﺖ از ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن‬
‫ﺳﺮاﺳﺮﯼ آﺸﻮر ﭘﺨ ﺶ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﭘﺨ ﺶ ﺳ ﺨﻨﺎن »ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ« ﺑ ﺴﻨﺪﻩ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﻓ ﺮدا ﺷ ﺐ‬
‫ﻡﺮدم را ﻗﺎل ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٦٩‬‬
‫اﻡﺎ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن رﺉﻴﺲ دوﻟ ﺖ ﻡﻮﻗ ﺖ ِ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ داﺳ ﺘﺎن ﺟﺎﻟ ﺐ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ‬
‫دارد‪ .‬او آﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ رﺳﻴﺪﻧﺶ در دوﻟﺖ اﻡﺎم زﻡﺎ ِن ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ »رﺉﻴﺲ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ در اﻳﺮان« ﺑﻮد‪ ،‬هﻨﮕﺎم آﺸﺘﺎرﯼ آ ﻪ ﻃﻴ ﻒ اول از ﺳ ﺮان رژﻳ ﻢ ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺷ ﺪﻩ ﻡ ﯽآ ﺮد‪،‬‬
‫ﻡﻴﺰان ﺕﻌﻬﺪش ﺑﻪ ﻡﺒﺎﻧﯽ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ را چﻨﻴﻦ ﻧﺸﺎن ﻡﯽداد!‬
‫»در ﺁﻏﺎز اﻧﻘﻼب ‪ ٥٧‬و در ﺟﺮﻳﺎن ﻡﺤﺎآﻤﻪ و اﻋﺪام ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻓ ﺴﺮان ارﺕ ﺶ و ﻋ ﺪﻩاﯼ‬
‫از وزراﯼ رژﻳ ﻢ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ]ﻡﺜ ﻞ اﻡﻴﺮﻋﺒ ﺎس هﻮﻳ ﺪا‪ ،‬ﺧ ﺎﻧﻢ دآﺘ ﺮ ﻓ ﺮخ رو ﭘﺎرﺳ ﺎ و دﻳﮕ ﺮان[… ﺁﻗ ﺎﯼ‬
‫ﻡﻬﻨﺪس ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ]ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان رﺉ ﻴﺲ آﻤﻴﺘ ﻪﯼ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در اﻳ ﺮان[ و ﺁﻗ ﺎﯼ… ]ﻋﻠ ﯽ اﺻ ﻐﺮ‬
‫ﺡﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ[ ﺧﻮاهﺎن اﻋﺪام ﺳﺮﻳﻊﺕﺮ ﺁﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎزﺟﻮﻳﯽ و ﻡﺤﺎآﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد را »ﻧ ﻮﻋﯽ‬
‫اهﻤﺎل و ﻡﺴﺎﻡﺤﻪ در ﺳﺮآﻮﺑﯽ ﻋﻮاﻡﻞ رژﻳﻢ ﺳﺎﺑﻖ« ﻡﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪(٣٤) «.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ در اﻳﻦ دوران اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺟﻨﺎﻳﺎت ﺑﯽﻧﻈﻴﺮ ﻃﻴﻒ اول ﻡﻮﺿﻮع ﻧﻘ ﺾ‬
‫ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ در اﻳ ﺮان ﻇ ﺎهﺮا ﺑ ﻪ ﻡ ﺸﻐﻮﻟﻴﺖ آ ﺎرﯼ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان و اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن داﺧ ﻞ و ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮر‬
‫ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ ﺁن زﻡ ﺎن رﺉ ﻴﺲ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در اﻳ ﺮان ـ ﺧ ﻮد ـ ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺴﺖ آ ﻪ‬
‫ﻡﻌﻨﯽ ﺡﻘﻮق اﻧﺴﺎنهﺎ چﻴﺴﺖ و ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻡﺒﺮا از هﺮ اﺕﻬﺎﻡﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﺕﺎ ﺧ ﻼف ﺁن ﺙﺎﺑ ﺖ ﺷ ﻮد و ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫در ﻳ ﻚ دادﮔ ﺎﻩ ﺻ ﺎﻟﺤﻪﯼ ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﺑ ﺎ ﺡ ﻀﻮر وآ ﻼﯼ ﻡﻨ ﺼﻔﻪ و ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرﺕﯽ ﻋﻠﻨ ﯽ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺎ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻡﻜﺎﻧﻴﺴ ِﻢ آﻠﻴﺖ ِ دﺳﺘﮕﺎ ِﻩ ادارﯼ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺷﺪﻩ ﻡﯽﺕ ﻮان »ﺟﻨﺎﻳ ﺎت« ﺧ ﺎﻧﻢ دآﺘ ﺮ ﻓ ﺮخ رو‬
‫ﭘﺎرﺳ ﺎ را ]آ ﻪ وزﻳ ﺮ ﺁﻡ ﻮزش و ﭘ ﺮورش ﭘﻬﻠ ﻮﯼ دوم ﺑ ﻮد[ ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮد و ﻡ ﺜﻼ ﺡﻜ ﻢ اﻋ ﺪام ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳ ﺸﺎن ﺑﺮﻳ ﺪ‪ .‬آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻡ ﺪﻋﯽ چﻨ ﻴﻦ »ﻋﻨ ﻮانه ﺎﯼ ﮔﺰاﻓ ﯽ« ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻡ ﯽﺑﺎﻳ ﺪ در ﻋﻤ ﻞ ه ﻢ ﺕﻌﻬ ﺪ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻮع ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ و رﻋﺎﻳﺖ ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬در ﺑﺎرﻩﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ـ دﺳ ﺖآ ﻢ در ﻳ ﻚ‬
‫ادﻋﺎﯼ ﺧﺸﻚ و ﺧﺎﻟﯽ ـ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻦ هﻢ اﻳﻦ را ﻡﯽﻓﻬﻤﻢ آﻪ ﻡﻠﺖ ﺕﺤﺮﻳﻚ ﺷﺪﻩاﯼ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ چﻨﺪ روزﯼ اﺳ ﺖ از زﻳ ﺮ ﺕﻴ ﻎ‬
‫ﻧﻈﺎم »وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪ«ﯼ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ]ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ[ رهﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ هﻤﭽﻮن ﻳﻚ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻡﺘﻤﺪن ﺑﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽاش رﻓﺘ ﺎر آﻨ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﮔﻮﻳ ﺎ ﻡ ﺪﻋﻴﺎن رﻳﺎﺳ ﺖ و ﻋ ﻀﻮﻳﺖ در ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺑﺸﺮ در اﻳﺮان ﻡﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ ﻓﻘﻂ آﻤﯽ ﺑﺎ ﻡﺮدﻡﯽ آﻪ »راﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻳﻚ دﺳﺖ چﻠﻮآﺒ ﺎب ﻡ ﯽﻓﺮوﺷ ﻨﺪ« ﻳ ﺎ‬
‫ﺑﺎ هﺮ هﻮار ﻡﻼﻳﯽ ﺑﺮاﯼ »ﺟﻬﺎد« ﺑﻪ آﻮچﻪ و ﺑﺎزار ﻡﯽرﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺕﻔﺎوت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ!؟‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن چﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺉﻴﺲ دوﻟﺖ ﻡﻮﻗﺖ و چﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺉﻴﺲ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ در اﻳﺮان ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ هﻤﭽﻮن ﻋﻮام‪ ،‬ﻋﻮاﻡﺎﻧﻪ رﻓﺘﺎر آﻨﺪ و دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎﻧﯽ را آ ﻪ ﺑ ﻪ رﻓﺮاﻧ ﺪم‬
‫ﻏﻴﺮﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻡ ﺒﻬﻢ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ]در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ١٢‬ﻓ ﺮوردﻳﻦ ﻡ ﺎﻩ ‪ [١٣٥٨‬راﯼ ﻡﻨﻔ ﯽ »ﻧ ﻪ«‬
‫دادﻩاﻧ ﺪ »ﻳ ﻚ درﺻ ﺪﯼه ﺎﯼ ﺑ ﯽﺡﻴ ﺎ« ﺧﻄ ﺎب آﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ رﻓﺘ ﺎر‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﻧﺎﺷ ﯽ از درﻳﺎﻓ ﺖ ﻡ ﺬهﺒﯽ او از‬
‫ﻡﻮﺿﻮع دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن اﺳﺖ و ﺑﺲ!‬
‫و ﺑ ﺎز ه ﻢ ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ رﻓﺘ ﺎر آ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﻳ ﻚ رﻓﺘ ﺎر ﺧﻠ ﻖ اﻟ ﺴﺎﻋﻪ و‬
‫اﺡﺴﺎﺳﺎﺕﯽ ﺑ ﺮ اﺙ ﺮ دﻳ ﺪن »ﻋﻜ ﺲ اﻡ ﺎم« در ﻡ ﺎ ِﻩ اﺳ ﻼم زدﮔ ﯽ و ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽﺷ ﺎن ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‬
‫ﺲ دوﻟﺖ ِ اﻡﺎ ِم زﻡﺎ ِن ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ ـ ﺑﺎ‬‫ﺳﺎلهﺎ ﻗﺒﻞ ـ دﺳﺖآﻢ ‪ ٢٥‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ آﻪ رﺉﻴ ِ‬
‫هﻤ ﻴﻦ زاوﻳ ﻪﯼ ورود و ﺑ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدم و دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن رﻓﺘ ﺎر ﻡ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﻓﺮﻳ ﺪون ﺁدﻡﻴ ﺖ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻡﻴﺰان ﺕﻌﻬﺪ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻪ ﺁزادﯼ و ﻧﻈﺮ ﻡﺤﻤﺪ ﻡﺼﺪق ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»وﻗﺘ ﯽ آ ﻪ دآﺘ ﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺎﻳﮕﺎن او )ﺑﺎزرﮔ ﺎن( را ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﺴﺖ وزارت ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺑ ﻪ دآﺘ ﺮ‬
‫ﻡﺼﺪق ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد آﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻮاب را ﺷﻨﻴﺪ آﻪ ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻪ درد اﻳﻦ آﺎر ﻧﻤﯽﺧ ﻮرد و اوﻟ ﻴﻦ آ ﺎرﯼ آ ﻪ‬
‫ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ چﺎدر ﺑﻪ ﺳﺮ دﺧﺘﺮﺑﭽﻪه ﺎﯼ ﻡﺪرﺳ ﻪ ﺑﻜﻨ ﺪ… چﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻮد اﺳ ﺘﻨﺒﺎط دآﺘ ﺮ ﻡ ﺼﺪق آ ﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او )ﺑﺎزرﮔﺎن( اﻋﺘﻘﺎد ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪(٣٥) .‬‬

‫‪١٧٠‬‬
‫و ﻻﺑﺪ اﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ هﻢ زﻳﺎد دور از ذهﻦ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ زﻡﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪ ،‬ﻋﻠ ﯽاﺻ ﻐﺮ‬
‫ﺡﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ را ﺑﺮاﯼ ﭘﺴﺖ وزارت ﺁﻡﻮزش و ﭘﺮورش ﺑﻪ ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻡﯽآﻨﺪ‪،‬‬
‫از ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻡﯽﺷﻨﻮد آﻪ‪ :‬اﻳﺸﺎن ]ﺡﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ[ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩﯼ آﺎﻓﯽ اﺳﻼﻡﯽ ﻧﻴﺴﺖ!‬
‫در واﻗﻊ دﻳﮕﺮ ﺳﻨﮕﺮ وزارت ﻓﺮهﻨﮓ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﯽ ﻡﺜ ﻞ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ‪ -‬از ﻧﻈ ﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫ﻡ ﺼﺪق ‪ -‬وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ اﻋﻤ ﺎل ﺡﺠ ﺎب اﺟﺒ ﺎرﯼ ﺑ ﻮد‪ ،‬آﻤ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ دﻳ ﺪﻳﻢ وﻗﺘ ﯽ دو ﻃﻴ ﻒ ﻡﻮﺳ ﺲ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽهﺎ‪ ،‬ﮔﻔﺖوﮔﻮهﺎ و ﻡﻮﺿﻊﮔﻴﺮﯼهﺎﺷﺎن ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ هﻤﮕ ﯽ‬
‫ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﺡﺠﺎب اﺟﺒﺎرﯼ ﺻﺤﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺁن ﭘﺎﯼ ﻓﺸﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ ﺕﻤﺎم اﻓﺘﻀﺎﺡﺎت و ﺟﻨﺎﻳﺎﺕﯽ را آﻪ ﺑﺮ اﺙﺮ ﺕﺎﺳﻴﺲ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ و‬
‫در اﻳ ﻦ ﺑﻴ ﺴﺖ و چﻨ ﺪ ﺳ ﺎل ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان رخ دادﻩ اﺳ ﺖ ـ چ ﻪ در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﺳ ﺮآﻮب و‬
‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬چﻪ در زﻡﻴﻨﻪﯼ اﻋﺘﻴ ﺎد‪ ،‬ﻓ ﺴﺎد‪ ،‬ﻓﺤ ﺸﺎ و ﺑ ﻪ ﻗﻬﻘ ﺮا ﻓﺮﺳ ﺘﺎدن آ ﺸﻮر و ﻡﻠ ﺖ و چ ﻪ در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ‬
‫چﭙﺎول ﺑﻴﺖ اﻟﻤﺎل ـ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻗ ﺪرت ﻃﻠﺒ ﯽ ﺷ ﺨﺺ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺑﺎﻧ ﺪ او ﻧ ﺴﺒﺖ‬
‫ﻡﯽدهﺪ و ﻧﻪ ﻗﺮاﺉﺖ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰ ﺷﻴﻌﯽ از اﺳﻼم ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ‪ .‬اﻡﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻡﺘﻮﺟﻪ ﺑﻮد آﻪ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﻧ ﻪ‬
‫ق ﻗﺮاﺉ ﺖ‬ ‫ﺕﻨﻬﺎ ﺧﺎﻟﻖ و ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورﻧﺪﻩﯼ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ دﻳﻨﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻡﺨﻠ ﻮ ِ‬
‫ِ ﺧ ﻮﻧﺮﻳ ِﺰ ﺷ ﻴﻌﯽ از اﺳ ﻼم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان و در دﻳﮕ ﺮ‬
‫آﺸﻮرهﺎﯼ ﻡﻔﺘﻮﺡﻪ ﺕﻮﺳﻂ اﻋﺮاب ﻡﺴﻠﻤﺎن هﻢ هﻤﻴﻦ ﺕﺠﺮﺑﻪ را ﺙﺎﺑﺖ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻼم از هﻤﺎن دوران ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺧﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ‪ ،‬اﻡﻮﻳ ﺎن‪ ،‬ﻋﺒﺎﺳ ﻴﺎن… ﺷ ﻴﻌﻴﺎن ﺻ ﻔﻮﯼ ﺕ ﺎ‬
‫ﺷ ﺎهﺎن اﺳ ﻼم ﭘﻨ ﺎﻩ ﻗﺎﺟ ﺎر ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ آﺎﻡ ﻞ هﻤ ﻴﻦ دﺳ ﺘﻮرات دﻳﻨ ﯽ ﻡﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺡ ﺬف‪ ،‬آ ﺸﺘﺎر‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬چﭙﺎول‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﺕﺨﻔﻴﻒ اﻧ ﺴﺎنه ﺎﯼ ﻋﺎﻗ ﻞ و ﺑ ﺎﻟﻎ ﺑ ﻪ ﮔﻮﺳ ﻔﻨﺪ و ﻋ ﻮام آﺎﻻﻧﻌ ﺎم‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»وﻟﯽ واﻗﺪﯼ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬چﻨﺪ روز از ذﻳﻘﻌﺪﻩ ﻡﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد آﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑ ﻪ ﻏ ﺰاﯼ ]ﺟﻨ ﮓ[ ﺑﻨ ﯽﻗﺮﻳﻈ ﻪ‬
‫رﻓﺖ و چﻮن ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻔﺖ ﺕﺎ در زﻡﻴﻦ ﮔﻮدالهﺎ ﺑﻜﻨﺪﻧﺪ و ﻋﻠﯽ و زﺑﻴﺮ در ﺡﻀﻮر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮدن‬
‫ﺁنهﺎ ﻡﯽزدﻧﺪ‪(٣٦) «.‬‬
‫در ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﺎﻡﻪﯼ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﻡﺮﺕ ﺪان »از دﻳ ﻦ ﺑﺮﮔ ﺸﺘﮕﺎن« ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬وﻟ ﯽ ه ﺮآﺲ‬
‫ﺳﺮآﺸﯽ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او دﺳ ﺘﻮر دادﻩام آ ﻪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ چﻨ ﻴﻦ رﻓﺘ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ وﯼ ﭘﻴﻜ ﺎر آﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﺖ ﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺷ ﻴﻮﻩﯼ آ ﺸﺘﺎر ﺑﻜ ﺸﺪ‪ .‬زﻧ ﺎن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧ ﺸﺎن را اﺳ ﻴﺮ ﮔﻴ ﺮد و از ه ﻴﭻ آ ﺲ ﺟ ﺰ اﺳ ﻼم ﻧﭙ ﺬﻳﺮد… ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ ﻓﺮﻡ ﺎن دادﻩام آ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ ﻡ ﺮا در ه ﺮ اﻧﺠﻤﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻤﺎ ﺑﺨﻮاﻧ ﺪ‪ .‬وﺳ ﻴﻠﻪﯼ ﻓ ﺮا‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻡﺮدم ﺑﻪ اﺳﻼم‪ ،‬اذان اﺳﺖ‪ .‬چﻨﺎﻧﭽﻪ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اذان ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺁﻧ ﺎن ﻧﻴ ﺰ اذان ﺑﮕﻮﻳﻨ ﺪ‪ ،‬از اﻳ ﺸﺎن‬
‫در ﮔﺬرﻳﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در ﺻﻮرﺕﯽ آﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ اذان ﺕﻦ در ﻧﺪهﻨ ﺪ… ﺁﻧﭽ ﻪ را آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﭙﺮدازﻧ ﺪ‪ ،‬از اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺑﺨﻮاهﻴﺪ‪ ،‬چﻨﺎن چﻪ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯽ درﻧﮓ ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﺑﺘﺎزﻳﺪ‪(٣٧) «.‬‬
‫و اﻟﺒﺘﻪ ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﻼم در اﻳﺮان و هﻤﻪﯼ ﭘﻬﻨﻪﯼ ﻓﺘﺢ ﺷﺪﻩ ﺕﻮﺳﻂ اﻋﺮاب ﻡﺴﻠﻤﺎن ﭘﺮ اﺳ ﺖ از‬
‫هﺰارهﺎ هﺰار ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ دﻳﮕ ِﺮ هﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘﺎر ﺑﺎ دﻳﮕﺮان و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن!‬
‫ﻡﺠﺒﻮرم در اﻳﻦ ﻡﻴﺎن اﻳﻦ ﭘﺮاﻧﺘﺰ را ﺑﺎز آ ﻨﻢ آ ﻪ ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺡ ﺎج ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖاﷲ‬
‫ﻡﺮﺕﻀﯽ ﻡﻄﻬﺮﯼ »ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﯽ ﻋﻤﻴﻘﯽ ]ﻧﺴﺒﺖ[ ﺑﻪ ﻡﻌﺎرف اﺳﻼﻡﯽ« )‪ (٣٨‬داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ از ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫اﺳﻼم و ﺑﺨﺼﻮص اﺳﻼم در اﻳﺮان هﻴﭻ چﻴﺰ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﺕﻨﻬﺎ آﺴﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت واﺳﻂ و راﺑﻂ ﺑﻴﻦ دو ﻃﻴﻒ ﻡﻮﺳﺲ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻋﻤﻞ ﻡﯽآﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯽاﻃﻼﻋ ﯽ‬
‫او از ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻳ ﺎ ﻡﺤﺘﺮﻡﺎﻧ ﻪﺕ ﺮ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ ﺕﺤﺮﻳ ﻒ ﺕ ﺎرﻳﺦ از ﺳ ﻮﯼ او در هﻤ ﻴﻦ چﻨ ﺪ ﺳ ﻄﺮ اﻓﺎﺿ ﺎﺕﺶ در‬
‫ﻡﻘﺪﻡﻪﯼ آﺘﺎب »دو ﻗﺮن ﺳﻜﻮت« دآﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ زرﻳ ﻦآ ﻮب ﺙﺒ ﺖ اﺳ ﺖ و ﻧﻴ ﺎزﯼ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺕﺎوﻳ ﻞ و‬
‫ﺕﻮﺟﻴﻪ و ﺕﺮﺟﻤﻪ ﻧﺪارد‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ در ﺕﺠﺪﻳ ﺪ چ ﺎپ آﺘ ﺎبه ﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻡ ﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ زهﺮ واﻗﻌﻴﺖهﺎﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬در اﺑﺘ ﺪاﯼ ه ﺮ آﺘ ﺎﺑﯽ ﻡﻘﺪﻡ ﻪاﯼ ﻡ ﯽاﻓﺰاﻳ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ه ﻢ‬

‫‪١٧١‬‬
‫ﭘﺎداش ﻡﺎدﯼ اﻳﻦ آﺘﺎبهﺎﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ را ﺑﻪ ﺟﻴﺐ زدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻢ دﺳ ﺘﻜﺎرﯼ ﺟ ﺪﯼاﯼ در وﻗ ﺎﻳﻊ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‬
‫و ذه ﻦ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن آ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ! »ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡ ﺸﺮوﻃﻪﯼ اﻳ ﺮا ِن« ﺷ ﺎدروان اﺡﻤ ﺪ آ ﺴﺮوﯼ و »دو ﻗ ﺮن‬
‫ت« دآﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ زرﻳﻦ آﻮب از هﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻜﻮ ِ‬
‫»ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ اﻳﺮاﻧﻴﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﻼم ﻓﻮقاﻟﻌﺎدﻩ ﻧﺠﻴﺒﺎﻧﻪ)!( و ﺳﭙﺎسﮔﺰاراﻧﻪ)!( ﺑﻮدﻩ و از‬
‫ﻳ ﻚ ﻧ ﻮع ﺕﻮاﻓ ﻖ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﻡﻴ ﺎن روح اﺳ ﻼﻡﯽ و آﺎﻟﺒ ﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺡﻜﺎﻳ ﺖ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬اﺳ ﻼم ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﺮان و‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ در ﺡﻜﻢ ﻏ ﺬاﯼ ﻡﻄﺒ ﻮﻋﯽ ﺑ ﻮدﻩ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺡﻠ ﻖ ﮔﺮﺳ ﻨﻪاﯼ ﻓ ﺮو رود‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺁب ﮔ ﻮاراﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ آ ﺎم‬
‫ﺕﺸﻨﻪاﯼ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪(٣٩) «.‬‬
‫ﻡﻦ در آﺘﺎب »ﭘﺸﺖ دروازﻩ ﺕﻬ ﺮان« اﻳ ﻦ رﻓﺘ ﺎر »ﻓ ﻮقاﻟﻌ ﺎدﻩ ﻧﺠﻴﺒﺎﻧ ﻪ و ﺳ ﭙﺎسﮔﺰاراﻧ ﻪ«‬
‫اﻳﻦ »ﻏﺬاﯼ ﻡﻄﺒﻮع« و اﻳﻦ »ﺁب ﮔﻮارا« را ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺑﺮرﺳﻴﺪﻩام‪ .‬ﺡﺎل ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮات ﺕﺒﻴ ﻴﻦ‬
‫ﺷﺪﻩﯼ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن ﭘﺲ از ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﻋﻤﻠﯽ و ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ و ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ آﻪ ﻧﻈﺮات اﺧﻴﺮ او‬
‫چﻘﺪر ﺑﺎ ﻧﻈﺮاﺕﺶ در دوران زﻡﺎﻡﺪارﯼاش و ﻗﺒﻞ از ﺁن ﺕﻔﺎوت آﺮدﻩ اﺳﺖ!‬
‫ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن در آﺘ ﺎب »ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ ﺧ ﺪا« آ ﻪ در ﺳ ﺎل ‪ ١٩٩٨/١٣٧٧‬ﻳﻌﻨ ﯽ چﻬ ﺎر ﺳ ﺎل‬
‫ﭘﺲ از درﮔﺬﺷﺘﺶ ﻡﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻳﻚ ﺻﺪ ﺻﻔﺤﻪاﯼ)!( در اﻧﺠﻤ ﻦ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﻬﻨﺪﺳ ﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ چﻬ ﺮﻩاﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻡﺮدﻡ ﯽ و ﻡﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ و ﻡ ﺮدم ﺳ ﺎﻻرﯼ از »اﺳ ﻼم‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ« ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»ه ﻢ اآﻨ ﻮن آ ﻪ ه ﺸﺘﺎد و چﻨ ﺪ ﺳ ﺎل از اﻧﻘ ﻼب ﻡ ﺸﺮوﻃﻴﺖ ﺧﻮدﻡ ﺎن ﺑ ﺎ ﺁن هﻤ ﻪ ﺕﺎﺉﻴ ﺪ و‬
‫ﺕﻮﺿ ﻴﺤﺎت ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﺑﺰرﮔ ﯽ هﻤﭽ ﻮن )ﻋﻼﻡ ﻪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺡ ﺴﻴﻦ( ﻧ ﺎﺉﻴﻨﯽ در ﺑ ﺎرﻩﯼ »ﺁزادﯼ و ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ‬
‫ﺷ ﻮراﻳﯽ ﻡ ﺮدم« از ﻧﻈ ﺮ اﺳ ﻼم ﻡ ﯽﮔ ﺬرد و ﻓﺮﻡ ﺎن اﻟﻬ ﯽ »اﻡ ﺮهﻢ ﺷ ﻮراﯼ ﺑﻴ ﻨﻬﻢ« )ﺳ ﺮ( ﻟﻮﺡ ﻪﯼ‬
‫ﻡﺠ ﺎﻟﺲ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ و ﻓﻌﻠ ﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﺴﺎﻧﯽ از ﻋﻠﻤ ﺎ و ﻓﻘﻬ ﺎ آ ﻪ ﻡ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪ :‬ﺧ ﺪا ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﻴﻐﻤﺒﺮش دﺳﺘﻮر »و ﺷﺎورهﻢ ﻓﯽاﻻﻡﺮ« دادﻩ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﺑﺎ ﺁوردن ﺟﻤﻠﻪﯼ »ﻓﺎذا ﻋﺰﻡﺖ ﻓﺘﻮآﻞ‬
‫ﻋﻠﯽ اﷲ« ﺑﻪ او )ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻨﺶ( اﺟ ﺎزﻩ دادﻩ و ﺑﻠﻜ ﻪ ﺕﻮﺻ ﻴﻪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﺮ ﻃ ﻮر ﺧ ﻮدش‬
‫ﺕﺸﺨﻴﺺ ﻡﯽدهﺪ و ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﻡ ﯽﮔﻴ ﺮد‪ ،‬ﻋﻤ ﻞ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﻘﻴ ﺪﻩﯼ اﻳﻨ ﺎن و »ﻡﺨ ﺎﻟﻔﻴﻦ ﺁزادﯼ و ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ‬
‫ﻡﻠ ﯽ« ﻗ ﺼﺪ ﺧ ﺪا از ﻡ ﺸﻮرت رﺳ ﻮل اآ ﺮم ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدم‪ ،‬ﺕﺤﺒﻴ ﺐ ﻗﻠ ﻮب ﺁنه ﺎ و دﻟﮕ ﺮم ﺳﺎﺧﺘﻨ ﺸﺎن ﺑ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﻧ ﻪ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ و ﺕﺒﻌﻴ ﺖ از راﯼ اآﺜﺮﻳ ﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ در اﺻ ﻄﻼح ﭘﻮﺳ ﺖ آﻨ ﺪﻩﯼ ﻋﺎﻡﻴﺎﻧ ﻪ »ﺷ ﻴﺮﻩ‬
‫ﻡﺎﻟﻴﺪن« ﺑﻪ ﺳﺮ ﻡﺮدم)!( هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ ﺷﻴﻮﻩﯼ »رﻧﺪان ﺳﻴﺎﺳﯽ و دﻳﺎﻧﺖ« اﺳﺖ‪(٤٠) «،‬‬
‫اﻡ ﺎ ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺧ ﻮد او ﺑ ﺎ ﻧﻘ ﻞ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺁﻳ ﻪﯼ ﻗ ﺮﺁن و ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﻧﻴﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺘﻦ ﺑ ﻪ روﺷ ﯽ‬
‫»ﻏﻴﺮﻋﻠﻤﯽ« هﻢ چﻨﺎن ﺑﺎ هﻤﺎن ﺷ ﻴﻮﻩﯼ »ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﭘﻮﺳ ﺖ آﻨ ﺪﻩﯼ ﻋﺎﻡﻴﺎﻧ ﻪﯼ ﺷ ﻴﺮﻩ ﻡﺎﻟﻴ ﺪن ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ‬
‫ﻡﺮدم« در هﻤﺎن آﺘﺎب ﻡﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬اﮔ ﺮ اﺳ ﺘﺜﻨﺎء و ﺕﻨﻬ ﺎ ﻳ ﻚ ﺑ ﺎر اﻃﺎﻋ ﺖ از »اوﻟ ﻮاﻻﻡﺮ« ﺑ ﻪ دﻧﺒ ﺎل‬
‫»اﻃﻴﻌﻮا اﷲ و اﻃﻴﻌﻮا اﻟﺮﺳﻮل« ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﺎرﻩ آﺮدن و اﺟﺎزﻩ داد ِن »ﻓﺎن ﺕﻨﺎزﻋﺘﻢ ﻓ ﯽ ﺷ ﯽء«‬
‫و ﺑﺎ دﺳﺘﻮر »ﻓﺮدوﻩ اﻟﯽ اﷲ و اﻟﺮﺳﻮل« راﻩ را ﺑﺮ هﺮﮔﻮﻧﻪ وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪ و ﻧﻴﺎﺑ ﺖ و ﺡ ﻖ ﺁﻡﺮﻳ ﺖ و‬
‫ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﻡﺎﻡﻮرﻳﻦ و ﻡﺪﻋﻴﺎن ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺕﺮﺕﻴﺐ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ ﺡﺘﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ ﻧﺰدﻳﻜ ﯽ ﺑ ﺎ ﺧ ﺪا و‬
‫رﺳ ﻮل و ﻳ ﺎ )ﻻﺑ ﺪ( ﻡﻨﺘﺨ ﺐ ﻡ ﺮدم ﺑ ﻮدن‪ ،‬ﭘ ﺎﯼ »دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ« ﻳ ﺎ ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ ﺑﻨ ﺪﮔﺎن در ﻡﻴ ﺎن ﺁﻳ ﺪ‪ ،‬واﻻ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻡﯽﺷﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺕﻨﺎزع و اﺧﺘﻼف ﭘﻴﺶ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺕﻤﻜﻴﻦ از راﯼ ﻳﺎ دﺳﺘﻮر وﻟﯽاﻡﺮﺕﺎن ﺑﻨﻤﺎﻳﻴﺪ!« )‪(٤١‬‬
‫در ﻡﻮرد اﻳﻦ دروغ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬از ﻗ ﻮل ﺧ ﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ و ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺎ‬
‫ﻡﻮﺿﻮع دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ذآ ﺮ ﻳ ﻚ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ از ﻡﻨ ﺎﺑﻊ اﺳﺎﺳ ﯽ اﺳ ﻼم ﻳﻌﻨ ﯽ ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﻧﮕ ﺮش‬
‫اﺳﻼم ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻮع ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﺧﺪا ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻡﯽآﻨﻢ‪ ،‬ﺕﺎ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ آﻪ چﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ دﻳﻨ ﯽ‬
‫ـ ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋﻩﯼ زﻡﺎﻧﯽ ـ در اﺳﺎس و ﺑﺪﻳﻬﻴﺎت ﻗﺮﺁن هﻢ دﺳﺖ ﻡﯽﺑ ﺮد‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺕﻔ ﺴﻴﺮﯼ ﻡ ﺪ روز‬
‫و ﻏﻴﺮواﻗﻌﯽ از اﺳﻼم ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ اراﺉﻪ ﺑﺪهﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ را در ﺑﺨﺶهﺎﯼ دﻳﮕﺮ آﺘ ﺎب دادﻩام‪ .‬ﺑ ﺎﻗﺮ‬
‫ﻡﻮﻡﻨﯽ در ﭘﮋوهﺸﯽ در ﻡﺘﻦ ﻗﺮﺁن ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫‪١٧٢‬‬
‫»در اﻳﻦ دﻳﻦ و آﺘﺎب ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺁن‪ ،‬ﻡﺴﺎﻟﻪﯼ ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ هﻢ ﻳﻜﺒﺎر ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬آﺎﻡﻼ ﻡﺸﺨﺺ و ﺑﻪ دﻗﺖ ﺕﻮﺿﻴﺢ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن واﻗﻌ ﯽ‬
‫ﺑﺪون هﻴﭻ چﻮن و چﺮا و اﻡﺎ و اﮔﺮ و آﻢ و زﻳ ﺎد‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺎم و ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ ﺁن را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﻌﻨﯽ در ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬دﻳﻦ و دوﻟﺖ و ﻡﻠﺖ ﻳ ﺎ اﻡ ﺖ‪ ،‬ﻡﻘﻮﻟ ﻪاﯼ واﺡ ﺪ و ﺕﻔﻜﻴ ﻚ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ را ﺕ ﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻡﯽدهﻨﺪ و اﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﻜﯽ از ﻡﻌﺎﻧﯽ ﺕﻮﺡﻴﺪ اﺳﺖ آﻪ اﺻﻞ اﺳﺎﺳﯽ اﺳﻼم اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳ ﺎس در ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﻓﺮﻡ ﺎﻧﺮواﻳﯽ اﺻ ﻠﯽ ﺑ ﺎ ﺧﺪاﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ و از ﺟﺎﻧﺐ او ﻋﻤﻞ ﻡﯽآﻨﺪ و ﭘﺲ از او هﻢ اوﻟﯽ اﻻﻡﺮ ﻳﺎ ﺻﺎﻟﺤﺎن ﺟﺎﯼ او را ﻡﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪«.‬‬
‫)‪(٤٢‬‬
‫اﻡﺎ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ ١٦‬ﺳﺎل از ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ در اﻳ ﺮان در واﻗ ﻊ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻧﺠﺎت ﺟﺎن اﺳ ﻼم و ﻡﺒ ﺮا ﻧ ﺸﺎن داد ِن آﻠﻴ ﺖ اﺳ ﻼم از اﻧﺘ ﺴﺎب ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ]ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﻓﻌﻠﯽ اﻳﺮان[ ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ‪» :‬ﺑ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ رﺳ ﺎﻟﺖ و ﻡﺎﻡﻮرﻳ ﺖ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮان و ه ﺪف از ﺑﻌﺜ ﺖ ﺁﻧ ﺎن ﻳ ﺎ‬
‫وﺡﯽ ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺕﻌﻠﻴﻢ ﻳﺎ ﺕﺸﺮﻳﻊ اﻡﻮر زﻧﺪﮔﯽ و دﻧﻴﺎﻳﯽ ﺑﺸﺮ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻴﭻ ﻳﻚ از ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان ﻡ ﺬآﻮر در‬
‫ﻗ ﺮﺁن ﻳ ﺎ ﺕ ﻮرات ﻧﻴﺎﻡ ﺪﻩاﻧ ﺪ )آ ﻪ( آﺎره ﺎﻳﯽ از ﻗﺒﻴ ﻞ ﺁﺷ ﭙﺰﯼ‪ ،‬ﺕ ﺪﺑﻴﺮ ﻡﻨ ﺰل‪ ،‬ﻡﻌﻤ ﺎرﯼ‪ ،‬آ ﺸﺎورزﯼ‪،‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﻳﺎ »آﺸﻮرﮔ ﺸﺎﻳﯽ و آ ﺸﻮردارﯼ« و ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر آﻠ ﯽ »ﺳﻴﺎﺳ ﺖ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ« را ﺑ ﻪ ﻡ ﺮدم ﻳ ﺎد‬
‫ﺑﺪهﻨﺪ‪(٤٣) «.‬‬
‫ﻳﺎ »ﺑﻌﻀﯽهﺎ ﺕﺼﻮر و ﺕﺒﻠﻴ ﻎ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑﻌﺜ ﺖ اﻧﺒﻴ ﺎء و ه ﺪف ادﻳ ﺎن‪ ،‬اﺻ ﻼح و ادارﻩﯼ‬
‫درﺳﺖ ِ دﻧﻴﺎﯼ ﻡﺎ ﻡﯽﺑﺎﺷﺪ … )اﻡﺎ( ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻡﻨﻈﻮر ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﺪﻩاﻧﺪ … )ﺑ ﺮاﯼ( ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﺧﺪا‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖ او در ﺑﺎرﻩﯼ ﻡﺎ ﻳﻌﻨﯽ ﺕﻮﺡﻴﺪ و ﻋﺒﺎدت و دﻳﮕﺮ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ و زﻧﺪﮔﯽ ﺁﺧﺮت‪(٤٤) «.‬‬
‫ﺑ ﺮﺧﻼف ﻧﻈ ﺮات اﺧﻴ ﺮ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ـ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ هﺰاره ﺎ ﺳ ﻨﺪ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺙﺒ ﺖ ﺷ ﺪﻩ در‬
‫هﺰاره ﺎ آﺘ ﺎب و رﺳ ﺎﻟﻪ و داﻳ ﺮﻩاﻟﻤﻌ ﺎرف … ـ آﻠﻴ ﺖ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ اﺳ ﻼم و ﺕ ﺸﻴﻊ‪ ،‬وﻇﻴﻔ ﻪﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ و‬
‫ﺷﻴﻌﯽﺷﺎن را ﻳﺎﻓﺘﻦ راهﯽ ﺑﺮاﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺑﺮ ﻡﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮﯼ دﻳﮕﺮ »آﺸﻮرﮔﺸﺎﻳﯽ و آ ﺸﻮردارﯼ و‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر آﻠﯽ ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﺡﻜﻮﻡﺖ« ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ هﻢ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﻳﻦ ﻡﺬهﺐ در دوراﻧ ﯽ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ و‬
‫ﻗ ﺪرﺕﺶ را ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ ﺷﺨ ﺼﺎ در راس ه ﺮم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻗ ﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻗ ﺮار ﮔ ﺮﻓﺘﻦ در آﻨ ﺎر‬
‫ﺡﺎآﻤﺎن وﻗﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻧﻘﺶ ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺑﺪون ﺕﺎج و ﺕﺨﺖ را ﺑﺎزﯼ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬و دﺳ ﺖ آ ﻢ در ﺡ ﺪ ﻧﻘ ﺸﯽ‬
‫ﻡﺸﻮرﺕﯽ‪ ،‬ﺕﻘﺮﻳﺒﺎ هﻤﻴﺸﻪ در ﺡﻠﻘﻪﯼ رهﺒﺮﯼ و ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﻗﺮار داﺷﺘﻪاﻧﺪ؛ در ﻋﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ هﻢ زﻡﺎن هﻤﻴﻦ‬
‫رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ اﺑﺰار ﻗﺪرت‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﺒﺎرزﻩاﯼ ﺧﺰﻧﺪﻩ و ﭘﯽﮔﻴﺮ ﻡﯽﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺻ ﻮرت ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﻏﻴﺮﻡ ﺸﺮوع اﻋ ﻼم آ ﺮدن ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ ﻏﻴﺮﻡ ﺬهﺒﯽ و ﻏﻴﺮدﻳﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫»ﻏﺎﺻ ﺒﺎن ﺡ ﻖ ﻋﻠ ﯽ« ﻟﺰوﻡ ﺎ زﻡﻴﻨ ﻪ را ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن ﺧ ﻮدش ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﺧ ﺪا و‬
‫ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و اﻡﺎﻡﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﺁﻡﺎدﻩ و هﻤﻮار ﻡﯽآﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن از ﻡﺘﻔﻜﺮﻳﻦ اﺳﻼﻡﯽاﯼ ﺑﻮد آ ﻪ ﻡﻨ ﺎﻓﻊ آﻠ ﯽ و اﺳﺎﺳ ﯽ ﺡﻔ ﻆ اﻋﺘﻘ ﺎدات‬
‫اﺳﻼﻡﯽ را وﻇﻴﻔﻪاﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدش و هﻤﺴﻨﺨﺎن ﺧﻮدش ﻡﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ه ﻢ از اﻳ ﻦ‬
‫آﻪ اﺳﻼم از اﺳﺎس از ﺡﻴﻄﻪﯼ ﺑﺎور ﻡﺮدم اﻳ ﺮان ﺡ ﺬف ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﻡﺘ ﺮوك )ﺕ ﺮك ﺷ ﺪﻩ( ﺕﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﮕﺮان ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺖ آ ﻪ رﻓﺘ ﺎر ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ‪١٤٠٠‬‬
‫ﺳﺎل ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻡﺒﺎرزات ﭘﯽﮔﻴ ﺮ ﻡﺮاﺟ ﻊ ﻋﺎﻟﻴﻘ ﺪر اﺳ ﻼﻡﯽ از ﺡﺎﻓﻈ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان ﭘ ﺎك ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﮕﺮاﻧﯽ از دﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﺑﻪ ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ اﻋﺮاب ِ ﺑ ﺪوﯼ‪ ،‬و ﺧﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ ﺕﻘﻠﻴ ﻞ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫اﻡﺎ ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ چﺸﻢ ﻡﯽدﻳﺪ آﻪ ﺡﺪاﻗﻞ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻧ ﺴﻞ دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان ﺟﻨﺎﻳ ﺎت ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را‬
‫ﺟﻌﻞ و ﺕﺤﺮﻳﻒ آﺮد‪ ،‬چﺮا آﻪ از هﺮ ﺧﺎﻧﻮادﻩﯼ اﻳﺮاﻧﯽ دﺳﺖ آﻢ ﻳﻜﯽ در زﻧ ﺪانه ﺎ آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﻳﻜﯽ در ﺟﻨﮓ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻡﻌﻠﻮل ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻜﯽ هﻢ از وﻃﻦ ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ و ﺁوارﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ هﻢ ﻃﯽ ﻧﺎﻡﻪﯼ ﺳﺮﮔﺸﺎدﻩاﯼ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ آ ﻪ ﺑﻌ ﺪ از ارﺳ ﺎل دو ﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﺑ ﺪون ﭘﺎﺳ ﺦ ﻡﻨﺘ ﺸﺮ‬

‫‪١٧٣‬‬
‫آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺟﻨ ﮓ ]و ﻧ ﻪ ﺳ ﺮآﻮﺑﯽ ﻡ ﺮدم و آ ﺸﺘﺎر زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ[‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬اﻳﻨﻚ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ‪ ٨‬ﺳﺎل )از( ﺡﺎآﻤﻴﺖ اﻓﺮاﻃﻴ ﻮن و اﻧﺤ ﺼﺎرﮔﺮﯼ روﺡ ﺎﻧﻴﻮن )ﻳ ﺎ ﻃﻴ ﻒ‬
‫اول( در اﺙ ﺮ ﺕﺠﺮﺑﻴ ﺎت ﺕﻠ ﺦ و ﺕ ﺸﺪﻳﺪ و »ﺕﺤﺮﻳ ﻒ اﻧﻘ ﻼب« و ﻡﺨ ﺼﻮﺻﺎ »چﻬ ﺮﻩﯼ ﺳ ﺒﻌﺎﻧﻪ و‬
‫ﺟﺎهﻼﻧﻪاﯼ آﻪ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم« دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ )!( رﻓﺘ ﻪ رﻓﺘ ﻪ اﻓ ﺮاد ﺑﻴ ﺸﻤﺎرﯼ از آﻠﻴ ﻪﯼ ﻃﺒﻘ ﺎت‪ ،‬ه ﻢ از‬
‫اﻧﻘﻼب و ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن و رهﺒﺮﯼ ﺁن ﺑﺮﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺪ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪ ،‬و ه ﻢ ﺑ ﺎ آﻤ ﺎل ﺕﺎﺳ ﻒ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دﻳﺎﻧ ﺖ و‬
‫ﻡﺒﺎﻧﯽ اﻋﺘﻘﺎدﯼ اﺳﻼم و ﺕ ﺸﻴﻊ‪ ،‬ﺳ ﺴﺖ و ﻡﺘﺰﻟ ﺰل ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ… ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ »ﻳ ﺪﺧﻠﻮن ﻓ ﯽ دﻳ ﻦاﷲ اﻓﻮاﺟ ﺎ«‬
‫ﺷﺎهﺪ »ﻳﺨﺮﺟﻮن ﻡﻦ دﻳﻦاﷲ اﻓﻮاﺟﺎ« ﺷﺪﻩاﻳﻢ‪(٤٥) «.‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻧﻤﯽﺷ ﻮد ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳﻜ ﯽ از ﺳ ﺮدﻡﺪاران ﻃﻴ ﻒ دوم‬
‫ﻧﻈﺮﯼ آﺎﻡﻼ ﺁﺧﺮت ﮔﺮاﻳ ﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم و ﺕ ﺸﻴﻊ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧﻈ ﺮﯼ ﻡﺘ ﻀﺎد و‬
‫ﻡﺘﻨ ﺎﻗﺾ ﺑ ﺎ او را ﺕﺎآﻴ ﺪ و ﺕﺒﻠﻴ ﻎ آﻨ ﺪ‪ .‬ﺕﻔ ﺎوت‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ در اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻗﺒ ﻞ از اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ اﻡﺖ ِ دﺳﺖ ﭘﺨﺖ ﺧﻮدش را و ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﯼ »اﻡﺎم«اش را ﺑﻪ چ ﺸﻢ ﺑﺒﻴﻨ ﺪ‪» ،‬رﺧ ﺖ ﺑ ﻪ دﻳ ﺎر‬
‫ﺑ ﺎﻗﯽ« آ ﺸﻴﺪ و ﻧﺒ ﻮد ﺕ ﺎ ﺑﺒﻴﻨ ﺪ آ ﻪ ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎﺕﺶ در ﻡ ﻮرد »اﻡ ﺖ و اﻡﺎﻡ ﺖ« چ ﻪ ﺑﻼﻳ ﯽ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ او ه ﻢ اﮔ ﺮ زﻧ ﺪﻩ ﻡ ﯽﻡﺎﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ از ﻡ ﺸﺎهﺪﻩﯼ ﻓﺎﺟﻌ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻡﺮدم و »ﺕﺤﺮﻳ ﻒ اﻧﻘ ﻼب« در دﺳ ﺖ ﻃﻴ ﻒ اول‪ ،‬هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳ ﻨﺘﯽ در‬
‫ﺟﺮﮔﻪﯼ »ﻳﺨﺮﺟﻮن ﻡﻦ دﻳﻦاﷲ اﻓﻮاﺟﺎ« ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ دﻳ ﺮﻳﻨﺶ ﻡ ﯽﭘﺮداﺧ ﺖ و ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﯽ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻓﺮﻳﺪرﻳﺶ ﻧﻴﭽﻪ )در ﺑﺎب اﺻﺎﻟﺖ اﺑﺮﻡﺮد و اﻧﺴﺎن ﺑﺮﺕﺮ( آﻪ »ﺷ ﺎهﻜﺎرﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺁدوﻟ ﻒ هﻴﺘﻠ ﺮ«‬
‫ﺁﻓﺮﻳﺪ‪ ،‬آﺘﺎبهﺎﻳﺶ را ﺟﻤﻊﺁورﯼ ﻡﯽآﺮد و ﻡﯽﺳﻮزاﻧﺪ‪.‬‬
‫»… ﺳﻴﺎﺳﺖ از ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﻔﻬﻮﻡﯽ دﻳﮕﺮ دارد‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺡﻜﻮﻡﺖ )اﺳ ﻼﻡﯽ( در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ادارﻩ‬
‫ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻧﮕ ﻪ دارﯼ ﻡ ﺮدم ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ اﺡ ﺴﺎس ﺧﻮﺷ ﯽ و راﺡﺘ ﯽ و ﺁزادﯼ ﻡﻄﻠ ﻖ ﻓ ﺮدﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪،‬‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬هﺪﻓﺶ ﺕﺤﻘﻖ ﺕﻤﺎم »ﺡﻘﻮق ﻓﺮدﯼ در ﺟﺎﻡﻌﻪ« ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ… ﺑ ﻪ ﻡﻌﻨ ﺎﯼ رﻧ ﺞ دادن‬
‫و رﻧﺞ ﺑﺮدن ﻳﺎ ﺕﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﺕﺰآﻴﻪ و »رام آﺮدن« و ﺁﻡﺎدﻩ آﺮدن ﻳﻚ »ﻡﻮﺟﻮد« اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ه ﺪﻓﯽ…«‬
‫)‪ (٤٦‬اﻳﻦ ﺕﺮهﺎت از ﻗﻠﻢ هﻤﺎن ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽاﯼ ﺕﺮاوش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﻋﻠ ﯽاﺻ ﻐﺮ ﺡ ﺎج ﺳ ﻴﺪ‬
‫ﺟﻮادﯼ‪» :‬ﭘﺮاﻧﺘﺰﯼ در اﻳﺠﺎد ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ اﺳﻼم ﻋﻠﻮﯼ و اﺳﻼم ﺻﻔﻮﯼ‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻪ ﯼ ﺁﺧﻮﻧﺪﻳ ﺴﻢ ﺑ ﺮ‬
‫اﺳﻼم ﺑﺎز آﺮد‪ (٤٧) «.‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ‪ ،‬ﭘﺮاﻧﺘﺰ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ و ﺕﻔﻜﻴﻚ ِ ﺑﻴﻦ دو »ﺷﻜﻞ« ﺷ ﻴﻌﻪ‬
‫ﺻ ﻔﻮﯼ و ﻋﻠ ﻮﯼ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻪ ﺁﺧﻮﻧﺪﻳ ﺴﻢ ﺑ ﺮ اﺳ ﻼم ﺑ ﻮد و ﻧ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻪ ﺁﺧﻮﻧﺪﻳ ﺴﻢ ]اﺳ ﻼم و‬
‫ﺷﻴﻌﻪ[ ﺑﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮان!‬
‫ﻡﻦ در اﻳﻦ ﻡﻮرد ﻡﺸﺨﺺ ﺑﺎ ﻧﻈ ﺮ ﺡ ﺎج ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ آ ﺎﻡﻼ ﻡ ﻮاﻓﻘﻢ‪ .‬ﻃﻴ ﻒ دوم در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ‬
‫ت ﺟ ﺎ ِن اﺳ ﻼ ِم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽاش ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﻧﺠ ﺎت ﺟ ﺎن ﺷ ﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽ آ ﻪ ‪١٤٠٠‬‬ ‫ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎ ِ‬
‫ﺳﺎل اﺳﺖ زﻳﺮ ﻳﻮغ اﻳﻦ اﻧﻮاع ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران ﻧﻔﻠﻪ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ آﻪ‪» :‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻡﺎ ﺁﻧﭽﻪ را آ ﻪ ﻓ ﯽاﻟﻤﺜ ﻞ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ در ﺕﻌ ﺎرض و ﺕﻨ ﺎﻗﺾ ﺕ ﺸﻴﻊ‬
‫ﻋﻠﻮﯼ و ﺕﺸﻴﻊ ﺻﻔﻮﯼ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺷﻴﻌﻪﯼ ﺧﺎﻟﺺ و واﻗﻌﯽ و دوﻡﯽ را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ ﻋﺪول از‬
‫اﺻﺎﻟﺖ ﺕﺸﻴﻊ ﻡﻄ ﺮح ﻡ ﯽﺳ ﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺕﻼﺷ ﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﻪ ژرﻓﺎه ﺎ ﻧﻤ ﯽرﺳ ﻴﺪ و ﺑ ﺎﻟﻄﺒﻊ در ﺳ ﻄﺢ ﻡﺘﻮﻗ ﻒ‬
‫ﻡﯽﻡﺎﻧﺪ؛ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻡﻮاﻋﻆ او )ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ( ﭘ ﻴﺶ از ﺁن آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﭘ ﺎﻻﻳﺶ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻡ ﺪ‪ ،‬در‬
‫ش ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻡﺬهﺒﯽهﺎ ]ﻃﻴﻒ اول[ ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ« )‪(٤٨‬‬ ‫ﺡﺪ ﺧﻮد ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪاﯼ ﺑﺴﻮد ﺧﻴﺰ ِ‬
‫و ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﺠﺎع اﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎء‪ …» :‬واﻗﻌﻴﺖ زﻳﺮﺑﻨﺎﻳﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺳﺨﻦ از‬
‫ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ اﻳ ﺮان رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و ﻡ ﯽرود )وﻟ ﯽ( در ه ﻴﭻ ﻡﻘﻄ ﻊ زﻡ ﺎﻧﯽ از اﻳ ﻦ‬
‫ﺕ ﺎرﻳﺦ‪ ،‬اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻳ ﻚ )دﻳ ﻦ ﻳ ﺎ( ﻡ ﺬهﺐ ﺑ ﻪ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﻋﺮﺿ ﻪ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ اﺻ ﻮﻻ اﻡﻜ ﺎن‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﺁن از ﺟﺎﻧﺐ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻡﻴﺎن ﺁﻡﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ و دﻳﻨﺪارﯼ ﻳﺎ ﺑﯽدﻳﻨ ﯽ آ ﺴﺎﻧﯽ از ﺁﻧ ﺎن ـ چ ﻪ دﻳ ﺮوز و‬
‫چﻪ اﻡﺮوز ـ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﭘﺮﺳ ﺶ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ در ﺳﺮاﺳ ﺮ اﻳ ﻦ ‪ ١٤‬ﻗ ﺮن ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﻡ ﺬهﺐ ﺑ ﻪ ﻡ ﺮدم‬

‫‪١٧٤‬‬
 ‫اﻳﺮان ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ چﻤﺎﻗﺪارﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﯽوﻗﻔﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺑﺰار ﻓﺮﻡ ﺎﻧﺮواﻳﯽ‬
‫و ﻏﺎرﺕﮕﺮﯼ ﻡﻮرد ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ ﻋﺮب و ﺕﺮك و ﺕﺎﺕﺎر و ﺕﺮآﻤﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯽﺁﻧﻜ ﻪ ﺡﺘ ﺎ ﻳ ﻚ‬
‫روز در هﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﻡﺪت ﻡﻔﻬﻮم واﻗﻌﯽ ﻳﻚ ﻡﺬهﺐ ﻡﻄﺮح ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ )آﻪ( ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺑ ﺮ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬از ﺁﻏﺎز ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻤﺪنهﺎﯼ ﺑﺸﺮﯼ ﺕﺎ ﺁن زﻡﺎن ﺑﺮ هﻴﭻ آﺸﻮر و ﻡﻠ ﺖ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﮕﺬﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا آﻪ اﺻﻮﻻ ﭘﻴﺶ از ﺁن هﻴﭻ ﺁﺉﻴﻦ دﻳﮕﺮﯼ ـ چﻪ اﺳﺎﻃﻴﺮﯼ و چﻪ ﺕﻮﺡﻴﺪﯼ ـ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭘ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻴﺪان ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ!« )‪(٤٩‬‬
‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ اﻓﺎﺿﺎت ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺷﻨﺎس و اﺳﻼم ﺷﻨﺎس ﻡﻌﺮوف ﻡﺴﻠﻤﺎن!‬
‫اﻡ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ چ ﺮا ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪» :‬ه ﺪف ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺕﺤﻘ ﻖ ﺕﻤ ﺎم ﺡﻘ ﻮق ﻓ ﺮدﯼ‬
‫)ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان( ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ «.‬ﻧﮕ ﺎهﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﻴﻢ ﺑ ﻪ ﻡﻔﻬ ﻮم وﻳ ﮋﻩﯼ واژﻩﯼ »ﺡﻘ ﻮق ﻓ ﺮدﯼ« ﺑﺮاﺳ ﺎس‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﯼ ﺡﻘﻮق ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ ﻧﮕ ﺎهﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع »رام آ ﺮدن اﻧ ﺴﺎنه ﺎ«‬
‫ﻡﯽاﻧﺪازﻳﻢ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ آﻪ اﻳﻦ ﻡﻔﺎهﻴﻢ در ﺕﺒﻴﻴﻦهﺎﯼ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ چﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ دارﻧﺪ؟!‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﺎدﻩ آﺮدن آﺎر و اﻡﻜﺎن ﻡﺮاﺟﻌﻪﯼ ﻡﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻡﻦ ﻡﺘﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ را‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن هﻤﻴﻦ آﺘﺎب آﻠﻴﺸﻪ آ ﺮدﻩام‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ آ ﻪ اوﻻ اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬از ﻧﻈ ﺮ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ ﻳ ﻚ »ﻡﻮﺟ ﻮد«‬
‫ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﺕﻨﻬﺎ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺿﺪ ﺑﺸﺮﯼ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن اﺟ ﺎزﻩ ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ »اﻧ ﺴﺎن ﻋﺎﻗ ﻞ‬
‫و ﺑ ﺎﻟﻎ و ﺁزاد« را ﻳ ﻚ »ﻡﻮﺟ ﻮد« ﺕﻌﺮﻳ ﻒ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻜﻮﺷ ﻨﺪ او را »رام« آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺙﺎﻧﻴ ﺎ ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻧﺴﺎن و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ »ﺡﻘﻮق ﻓﺮدﯼ« او در ﻗﺮن ﺑﻴ ﺴﺘﻢ و ﺑﻴ ﺴﺖ و ﻳﻜ ﻢ‪ ،‬ﺷ ﻜﻞ‪،‬‬
‫ﻡﺤﺘﻮا‪ ،‬ﺕﻌﺮﻳﻒ و ﺡﺘﺎ ﺕﻔﺴﻴﺮ ﻡﺸﺨﺼﯽ دارد و آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺡﻘﻮق اﻧﺴﺎنهﺎ را ﺑﻪ رواﻟﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ »هﺪﻓ ﺸﺎن ﺕﺤﻘ ﻖ ﺡﻘ ﻮق ﻓ ﺮدﯼ )ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان( در ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ« ﺧ ﻮد از ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ﺟﺮﮔﻪﯼ ﻡﺘﺠﺎوزﻳﻦ ﺑﻪ ﺡﻘﻮق اﻧﺴﺎنهﺎ‪ ،‬ﻡﺠﺮم ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻡﯽآﻨﻢ ﭘﻴﺶ از ﺧﻮاﻧﺪن اداﻡﻪﯼ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻧﮕﺎهﯽ ﺑ ﻪ ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‬
‫ﺖ اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﯽ را ﺑﺎ ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‬ ‫ت درﻳﺎﻓ ِ‬
‫ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ ،‬ﺕﺎ ﻡﻴﺰان ﺕﻔﺎو ِ‬
‫درﻳﺎﺑﻴﻢ! ﺡﺎل ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﻴﺖ اﻧﺪﻳﺸﻪ و رﻓﺘﺎر »ﻃﻴﻒ دوم«!‬
‫اﻡﺎ اﮔﺮ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ و ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن در اواﻳ ﻞ اﻧﻘ ﻼب ‪ ٥٧‬در ﺕ ﻮهﻤﯽ ﻧﺎﺷ ﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﻗﺮار آ ﺮدن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺕﺒﻴ ﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس آﺘ ﺎبه ﺎﯼ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻗﻠﻤﯽ و ﻗﺪﻡﯽ زدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎران دﻳﮕﺮ اﻳﺸﺎن از هﻤﺎن ﻧﻬﻀﺖ )ﻡﺬهﺒﯽ( ﺁزادﯼ اآﻨ ﻮن و ﭘ ﺲ از‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻴﺶ از دو دهﻪ ]ﺳﻪ دهﻪ[ ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻪ ﺑ ﻪ آﺎرﻧﺎﻡ ﻪﯼ درﺧ ﺸﺎن)!( ﻃﻴ ﻒ اول‪ ،‬ه ﻢ چﻨ ﺎن و هﻨ ﻮز‬
‫هﻢ ﺑﺮ ﺕﺌﻮرﯼهﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻨﺸﺎن ـ ﻡﺒﻨﯽ ﺑﺮ هﻤﺴﻮﻳﯽ ﺑﺎ ﻃﻴﻒ اول ـ ﺑﺎ »اﺻﺮار و ﺕﺎآﻴﺪ« ﭘﺎﯼ ﻡﯽﻓ ﺸﺎرﻧﺪ‬
‫و ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ هﻤﻴﻦ ﻧﻈﺎم هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﻦ اﺳﺘﺨﻮاﻧﺸﺎن از اﻳﺸﺎن ﺡﻤﺎﻳﺖ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺰتاﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ ﻳﻜ ﯽ از هﻤ ﻴﻦ اﺑ ﻮاب ِ »ﻃﻴ ﻒ دوم« در ﻳﻜ ﯽ از ﺳ ﺮﻡﻘﺎﻟﻪه ﺎﯼ ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ‬
‫»اﻳ ﺮان ﻓ ﺮدا« ﺑ ﺮاﯼ دﻟ ﺪارﯼ دادن ﺑ ﻪ ﻃﻴ ﻒ اول ﻳ ﺎ ﺟﻨ ﺎح راﺳ ﺖ و ﻡﻄﻤ ﺌﻦ آﺮدﻧ ﺸﺎن از ﺕ ﺼﻮ ِر‬
‫»ﺑﺎﻃﻞ« هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺳﺎزﯼ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»ﭘﺲ درد ﺁنه ﺎ )ﺟﻨ ﺎح راﺳ ﺖ( درد دﻧﻴﺎﺳ ﺖ‪ ،‬درد ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‪ ،‬ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‬
‫ﺧﻮدﺷ ﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻡﻠ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ اﺳ ﺖ آ ﻪ راﻩ رﻗﺎﺑ ﺖ و ﺧ ﺼﻮﻡﺖ و ﻧﻔ ﺮت و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ را‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ چﻨ ﻴﻦ ﻧﺒ ﻮد ﺑ ﻪ چ ﻪ دﻟﻴ ﻞ و »ﻡﺠ ﻮز ﺷ ﺮﻋﯽ« و »ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ« و اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و ﻋﻘﻠ ﯽ‬
‫»ﺟﻤ ﺎﻋﺘﯽ را آ ﻪ اﻳﻤ ﺎن ﺑ ﻪ اﺳ ﻼم و اﻟﺘ ﺰام ﺑ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ« را ﺑ ﺎ »ﺻ ﺮاﺡﺖ و ﺕﺎآﻴ ﺪ« اﺑ ﺮاز‬
‫ﻡﯽدارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻧ ﻮاع ﺕﻬﻤ ﺖه ﺎ و ﻧ ﺴﺒﺖه ﺎﯼ ﻧﺎﺷﺎﻳ ﺴﺖ ﻡ ﺘﻬﻢ ﻧﻤ ﯽآﺮدﻧ ﺪ… ﭘ ﺲ ﺷ ﻤﺎ اﻧﺤ ﺼﺎرﮔﺮاﻳﺎ ِن‬
‫ﻗﺪرت‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺧﻮدﯼ و ﻏﻴﺮﺧﻮدﯼ را اﺧﺘﺮاع آﺮدﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺷ ﺎﻳﺪ »اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن درون ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ«‬
‫را آﻪ ﺑﻪ واﻗﻊ »ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﻧﺠﺎت ﻧﻈﺎم« از اﻧﺤﻄﺎط و ﻓﺴﺎد و ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬از ﻧﺰدﻳ ﻚ ﺷ ﺪن‬
‫ﺑ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎن ﻡﻠ ﯽ‪/‬ﻡ ﺬهﺒﯽه ﺎ ﺑﺘﺮﺳ ﺎﻧﻴﺪ … ﺁن ﻡﻨ ﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ )ﻧﻔ ﺖ‪ ،‬ﺟﻨﮕ ﻞ و ﻡﻌ ﺎدن( روﯼ ﺑ ﻪ اﺕﻤ ﺎم و‬

‫‪١٧٥‬‬
‫ﺕﺨﺮﻳﺐ ﻡﯽروﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﺳﻼم ﺕﻤﺎم ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺡ ﻀﻮر و ﻧﻔ ﻮذ و »ﻡﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪ«ﯼ ﺁن‬
‫در اﻳﺮان ﺕﻤﺎم ﻡﯽﺷﻮد … اﺻﻞ دﻋﻮاﯼ ﻡﺎ )ﺑﺎ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ( اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ هﻤﻪﯼ ﻧﺤﻠﻪه ﺎﯼ ﻓﻜ ﺮﯼ و‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺟﺰو اﻳ ﻦ ﻡﻠ ﺖاﻧ ﺪ و هﻤ ﻪ ﺡ ﻖ ﺡﻴ ﺎت و ﺑﺮﺧ ﻮردارﯼ از »ﺡﻘ ﻮق اﺳﺎﺳ ﯽ ﻡ ﺼﺮح در ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫اﺳﺎﺳﯽ« را دارﻧﺪ … )واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ( در روﻧﺪ اﺻﻼح در آﺸﻮر‪ ،‬هﻴﭻ آﺲ ﺑﻪ دﻧﺒ ﺎل ﺡ ﺬف‬
‫و ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ…« )‪(٥٠‬‬
‫ﺕﺌﻮرﯼ ﻋﺰتاﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ روﺷ ﻦ ﺕ ﺮ از ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧﻴ ﺎزﯼ ﺑ ﻪ ﺕ ﺸﺮﻳﺢ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺑﺲ آﻪ ﻧﮕﺮاﻧﯽ هﻤﻪﯼ ﺳﺮان »ﻃﻴﻒ دوم« ﻧﻪ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ رﻗﺖ ﺑﺎر ﻡﺮدم اﻳﺮان ﺑﺎ ﺕﻤﺎم ﺕﻨ ﻮﻋﯽ آ ﻪ‬
‫در ﺑﺎوره ﺎ دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان »ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻ ﺖ ﻧﺠ ﺎت ﻧﻈ ﺎم« و ﺑ ﺮاﯼ از دﺳ ﺖ رﻓ ﺘﻦ‬
‫»ﻡﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ اﺳﻼم« در اﻳﺮان و ﻧﺠﺎت ﺟﺎ ِن ﻡﺤﺘﻀ ِﺮ ﻧﻈﺎم وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ هﻢ ﺡﻘﯽ ﺑﺮاﯼ ﻡﺮدم اﻳﺮان »از هﻤﻪﯼ ﻧﺤﻠﻪه ﺎﯼ ﻓﻜ ﺮﯼ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ« ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ در ﺳ ﺎﻳﻪﯼ‬
‫»ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ« ﻡﺘ ﺼﻮر اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر و‬
‫ﻗﺼﺎص و ﺕﺮورهﺎﯼ دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻟﻮﺡﻪﯼ ﺁن اﺳﺖ‪» .‬ﻃﻴﻒ اول« هﻢ »ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﻡﯽﺕﺮﺳﺪ‪ .‬هﻴﭻ آ ﺲ در‬
‫ﭘﯽ ﺡﺬف و ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﻡ ﻦ در اداﻡ ﻪﯼ هﻤ ﻴﻦ ﺑﺤ ﺚ ﻧﮕ ﺎهﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ »ﻡﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان«‬
‫ﺧﻮاهﻢ اﻧﺪاﺧﺖ و ﻡﻴﺰان اﻳﻦ ﻡﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ و چﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﺪن و ﺷ ﻴﻌﻪ ﺷ ﺪن اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن را در ﺳ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻓ ﺼﻞ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ‪ ،‬ﺡﻤﻠ ﻪﯼ اﻋ ﺮاب‪ ،‬ﺕ ﺴﻠﻂ ﺷ ﺎهﺎن ﺷ ﻴﻌﻪﯼ ﺻ ﻔﻮﯼ و چﮕ ﻮﻧﮕﯽ اﺳ ﺘﻤﺮار ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫آﻨﻮﻧﯽ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺮ اﻳﺮان را ﺑﺎ ﺁوردن چﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﻡﺤﻜﻢ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﻢ داد‪ .‬ﻓﻌﻼ ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮ »دﻋﻮاﯼ ﺑﻴﻦ ﻃﻴﻒ اول و دوم‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻡﻮﺿﻮع اﺳﺘﺒﺪاد و ﺁزادﯼ!«‬
‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ ﻡﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ آﻪ‪» :‬اﻡﺎ ﻃﻴﻒ دوم ﺑﺎ ﮔﺮاﻳ ﺸﺎت ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺎﺑﻘﻪﯼ اﻧﺪﻳﺸﻪﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕﻬﺎﺟﻢ و »اﻧﺤﺼﺎرﮔﺮاﻳﯽ« ﻡﺨ ﺎﻟﻒ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮهﻨﮓ ﮔﻔﺖ و ﺷﻨﻮد ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺁﺷ ﻨﺎﻳﯽ داﺷ ﺖ… ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧ ﻪ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﺎ وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴ ﻪ ﻡﺨ ﺎﻟﻒ‬
‫ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻞآ ﻪ اﺻ ﻮﻻ ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ ـ ﺑ ﺎ هﻤ ﻪ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻨ ﻮع در ﺳ ﻠﻴﻘﻪ و ﻧﮕ ﺮش ـ ﺑ ﺎ رژﻳ ﻢ ﺷ ﺎﻩ‬
‫»ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ او )ﺷﺎﻩ(« ﺑﻮد‪(٥١) «.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﻃﻴﻒ دوم ﺑﺎ »ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕﻬ ﺎﺟﻢ و اﻧﺤ ﺼﺎرﮔﺮاﻳﯽ« و ﺁﺷ ﻨﺎﻳﯽ اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺑ ﺎ »ﮔﻔ ﺖ و ﺷ ﻨﻮد ﺳﻴﺎﺳ ﯽ« ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﻳﯽ را آ ﻪ ﺕ ﺎآﻨﻮن در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد‬
‫ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ دادﻩام‪ ،‬آﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ .‬در راﺳﺘﺎﯼ ﺷﻜﺎﻓﺘﻦ زﻡﻴﻨﻪهﺎﯼ ﻧﻈﺮﯼ و ﻋﻤﻠﯽ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺑ ﺲ آ ﻪ‬
‫اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﮔﻔﺖ و ﺷﻨﻮد ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻡﻴﺎﻧﻪاﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ »ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕﻬﺎﺟﻢ و اﻧﺤ ﺼﺎرﮔﺮاﻳﯽ«‬
‫را هﻢ وﻇﻴﻔﻪﯼ ﺷ ﺮﻋﯽ و دﻳﻨ ﯽﺷ ﺎن ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬هﻤ ﺴﻮﻳﯽ و هﻤﺮاه ﯽ اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ ﻡﻮﺳ ﺲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺎ ﻃﻴﻒ اول در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮآﻮﺑﯽ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬ﮔﻮاﻩ دﻗﻴﻘﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ادﻋﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺖ اﺳﻼﻡﯽ »ﺑﺎ وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ‬ ‫ﺲ ﺡﻜﻮﻡ ِ‬ ‫اﻡﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻡﺒﺎرزات ﭘﯽﮔﻴ ِﺮ دو ﺟﺮﻳﺎ ِن ﻡﻮﺳ ِ‬
‫ﺷﺎﻩ« ﺡﺴﻴﻦ رزﻡﺠﻮ در آﺘﺎب »ﭘﻮﺳﺘﻴﻦ واروﻧﻪ« ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺒﺮﺉ ﻪ آ ﺮدن ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ از هﻤﻜ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ‬
‫ﺳﺎواك ـ ﻳﺎ ﻡﻮاﻓﻘﺖ ﺳ ﺎواك ﺑ ﺎ ﻡﺒ ﺎرزات اﺳ ﻼﻡﯽ او ـ ﭘ ﺲ از ﺷ ﺮح و ﺑ ﺴﻂه ﺎﻳﯽ دﻟ ﺴﻮز ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪:‬‬
‫»اﺻﻞ ﻗﻀﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ در ﺁن زﻡ ﺎن آ ﻪ دآﺘ ﺮ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ هﻤﭽ ﻮن دﻳﮕ ﺮ ﺷﺨ ﺼﻴﺖه ﺎﯼ ﺷﺎﻳ ﺴﺘﻪﯼ‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽﻡﺎن ﻧﻈﻴﺮ ﺷﻬﻴﺪ دآﺘﺮ ﺑﻬﺸﺘﯽ و ﺷﻬﻴﺪ ﺑﺎهﻨﺮ آﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎزﻡﺎن آﺘ ﺎبه ﺎﯼ درﺳ ﯽ وزارت‬
‫ﺁﻡﻮزش و ﭘ ﺮورش هﻤﻜ ﺎرﯼ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺕ ﺎﻟﻴﻒ آﺘ ﺎب درﺳ ﯽ در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﺕﻌﻠﻴﻤ ﺎت دﻳﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻡﺪارس آﺸﻮر ﻡﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬او )ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ( هﻢ در وزارت ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮاهﻢ آ ﺮدن ﻃﺮﺡ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﺎﺳ ﻮاد آ ﺮدن ﺑ ﺰرگﺳ ﺎﻻن و ﻃ ﺮح دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻓﻠ ﺴﻔﻪﯼ ﺁﻡ ﻮزش و ﭘ ﺮورش اﻧﻘ ﻼب ﺁﻡﻮزﺷ ﯽ‬
‫اﻳﺮان ـ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻨﺖهﺎﯼ داﻧﺸﮕﺎهﯽ اﻳﺮان ﮔﺬﺷﺘﻪ )ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﻴﺶ!( در ﺕﻤﺪن درﺧﺸﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﺕﻬﻴﻪ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪(٥٢) «.‬‬

‫‪١٧٦‬‬
‫و اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ وﻗﺘﯽ آﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎء »ﺑﺎ ﺳﺎزﻡﺎن آﺘﺎبهﺎﯼ درﺳﯽ وزارت ﺁﻡ ﻮزش و‬
‫ﭘﺮورش هﻤﻜﺎرﯼ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﺎﻟﻴﻒ آﺘﺎب درﺳﯽ در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﻓﺮهﻨ ﮓ و ﻓ ﺮاهﻢ آ ﺮدن ﻃﺮﺡ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﺎﺳﻮاد آ ﺮدن ﺑ ﯽﺳ ﻮادان و ﻃ ﺮح دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺳ ﻨﺖه ﺎﯼ داﻧ ﺸﮕﺎهﯽ اﻳ ﺮان ﮔﺬﺷ ﺘﻪ« ﻡ ﺸﻐﻮل‬
‫ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬چﺮا هﻤﺎن او ِل ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ رﺳﻴﺪﻧ ﺸﺎن‪ ،‬رﺉﻴﺴ ﺸﺎن ﺧ ﺎﻧﻢ دآﺘ ﺮ ﻓ ﺮخ رو ﭘﺎرﺳ ﺎ را آ ﻪ وزﻳ ﺮ‬
‫هﻤﺎن وزارت ﺁﻡﻮزش و ﭘﺮورش و در واﻗﻊ رﺉﻴﺲ ﻋﺎﻟﻴﻪﯼ هﻤﻪﯼ اﻳﺸﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﻴﻎ ﺕﻴﺰﺷ ﺎن‬
‫اﻋﺪام آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺧﻮد اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎ ﻳﻌﻨﯽ هﻤﻜﺎران و ﺕﺤﺖ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴ ِﻦ ﺧ ﺎﻧﻢ دآﺘ ﺮ ﻓ ﺮخ رو ﭘﺎرﺳ ﺎ ﺟ ﺎن‬
‫ﺑﺪر ﺑﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﺮ آﺮﺳﯽ زﻋﺎﻡﺖ ﭘﺴﺖهﺎﯼ آﻠﻴﺪﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺕﻜﻴﻪ زدﻩاﻧﺪ؟!‬
‫ﺡﺴﻴﻦ رزﻡﺠﻮ در اداﻡﻪﯼ »اﻓﺸﺎﮔﺮﯼهﺎ« در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﻴﺦ ﻡﺮﺕﻀﯽ ﻡﻄﻬﺮﯼ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪:‬‬
‫»… ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ آﻪ ﺧﺪاﯼ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ )اﯼ( ﻧﻈﻴﺮ ﻡﺤﻤﺪ ﺕﻘﯽ ﻓﻠﺴﻔﯽ و ﻡﺮﺡ ﻮم‬
‫ﺷ ﻬﻴﺪ ﻡﻄﻬ ﺮﯼ را آ ﻪ در ﺁن زﻡ ﺎن ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽه ﺎﯼ رادﻳ ﻮﻳﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ و ﻳ ﺎ در ﻡﺠﻼﺕ ﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ زنروز‬
‫ﻡﻘ ﺎﻻت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻡ ﯽﻧﻮﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻗﻴ ﺎس ﺑﺎﻳ ﺪ هﻤﻜ ﺎر »ﺳ ﯽ‪ ،‬ﺁﯼ‪ ،‬ا« ﺑﺎﺷ ﻨﺪ… )ﻳ ﺎ( ﺁزادﯼ چ ﺎپ‬
‫آﺘ ﺎبه ﺎ و ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ دآﺘ ﺮ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑ ﻪ واﺳ ﻄﻪﯼ واﺑ ﺴﺘﮕﯽ او ﺑ ﻪ ﺳ ﺎواك و هﻤﻜ ﺎرﯼاش ﺑ ﺎ رژﻳ ﻢ‬
‫)ﺷﺎﻩ( ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ… ﭘﺲ ﺑﺮاﻳﻦ ﻗﻴﺎس ﻧﺸﺮ ﻡﻘﺎﻻت ارزﻧ ﺪﻩﯼ ﺷ ﻬﻴﺪ )ﻡﺮﺕ ﻀﯽ( ﻡﻄﻬ ﺮﯼ را ه ﻢ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﻋﻨﻮان »درﺑﺎرﻩﯼ ﻡﺴﺎﻟﻪﯼ ﺡﺠﺎب« در آﺜﻴ ﻒﺕ ﺮﻳﻦ ﻡﺠﻠ ﻪ ﻳ ﺎ رﻧﮕ ﻴﻦ ﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﺁن روزﮔ ﺎر ﻳﻌﻨ ﯽ »زن‬
‫روز« چ ﺎپ و ﻡﻨﺘ ﺸﺮ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ ،‬اﻟﻌﻴ ﺎذ ﺑ ﺎﷲ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺡ ﺴﺎب ﺑﺎﻳ ﺪ ﮔﺬاﺷ ﺖ آ ﻪ ﺁن ﺷ ﻬﻴﺪ ﻓﺮزاﻧ ﻪ ﻧﻴ ﺰ‬
‫هﻤﺒﺴﺘﻪﯼ رژﻳﻢ و هﻤﻜﺎر ﺑﺎ ﺳﺎواك ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؟!« )‪(٥٣‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻦ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻡﺪﻋﯽ ﺡﺴﻴﻦ رزﻡﺠﻮ ﻗﻀﺎوت ﻧﻤﯽآﻨﻢ و اﻋﻼم هﻢ ﻧﻤﯽآﻨﻢ آﻪ ﺷ ﻤﺎرﯼ‬
‫از اﻳ ﻦ دو ﺟﻤﺎﻋ ﺖ )ﻃﻴ ﻒ اول و دوم( دﻋﺎﮔﻮﻳ ﺎن ﺷ ﺎﻩ ﺷ ﻴﻌﻪ »ﺷ ﺎهﺎ ﺳ ﭙﺎس ﮔﻮﻳ ﺎن« و ﺕ ﻮاﺑﻴﻦ‬
‫زﻧﺪانهﺎﯼ ﭘﻬﻠﻮﯼ دوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورم آﻪ اﻳﺸﺎن هﺮچﻪ آﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡ ﺴﻠﻤﺎ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ »وﻻﻳ ﺖ‬
‫ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ ﺷﺎﻩ« ﺑﻪ ﻗﻮل ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺕﻬﺮاﻧﯽ در آﺘ ﺎب »ﻧﮕ ﺎهﯽ از درون ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ چ ﭗ اﻳ ﺮان در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ت ﺿﺪ »وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ ﺷﺎهﻨﺸﺎهﯽ« آﺴﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺡﺴﻴﻦ ﺑﻬﺸﺘﯽ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫ﻡﺒﺎرزا ِ‬
‫»ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﻦ در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﻋ ﺪم ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻳ ﻦ اﻧﺠﻤ ﻦه ﺎ )اﻧﺠﻤ ﻦه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺧ ﺎرج از‬
‫آ ﺸﻮر( از اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ اﺳ ﺖ آ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ آ ﻪ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻡ ﺴﺠﺪ ه ﺎﻡﺒﻮرگ در ﺁﻟﻤ ﺎن را‬
‫ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻮﻻ ﻡﺎﻧﻊ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﯽ ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ ﺷ ﺎﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﭘﺎرﺳ ﺎ ﻧ ﮋاد در‬
‫اﻳﺮان دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ و آﻨﻔﺪراﺳﻴﻮن ﻗﺼﺪ ﺑﺮﻗﺮارﯼ و اﻧﺠ ﺎم اﻋﺘ ﺼﺎب ﻏ ﺬا را ﺑ ﻪ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ از زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ )اﻳﺮان( در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ داﺷﺖ‪ ،‬چﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر در ه ﺎﻡﺒﻮرگ ﺑ ﻪ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ ﻡﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﺕﺎ ﻡﺴﺠﺪ ﻡﺤﻞ را ﺑﺮاﯼ اﻋﺘﺼﺎب ﻏ ﺬا در اﺧﺘﻴ ﺎر داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﮕ ﺬارد آ ﻪ او ﺑ ﺎ ﺻ ﺮاﺡﺖ رد آ ﺮد و‬
‫اﻋﻼم آﺮد‪ :‬ﻡﺎ در ﺳﻴﺎﺳﺖ دﺧﺎﻟﺖ ﻧﻤﯽآﻨﻴﻢ‪(٥٤) «.‬‬
‫و ﺷﺨﺺ ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ »ﭘﯽﮔﻴﺮ ﺕﺮﻳﻦ ﻡﺒ ﺎرز ﺿ ﺪ وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺷ ﺎﻩ« ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل‬
‫ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡﺒ ﺎرزات رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﺎ »وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺷ ﺎﻩ« در آﺘ ﺎب آ ﺸﻒ‬
‫اﻻﺳﺮارش ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﻓﻘﻬﺎ و ﻡﺠﺘﻬﺪﻳﻦ ﮔﺎهﯽ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ ﺳﻠﻄﺎﻧﯽ ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﺁنه ﺎ‬
‫ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﺷ ﺨﺺ ﺑ ﻮدﻩ‪ ،‬از ﺑ ﺎب ﺁﻧﻜ ﻪ ﺑ ﻮدن او را ﻡﺨ ﺎﻟﻒ ﺻ ﻼح آ ﺸﻮر ﺕ ﺸﺨﻴﺺ دادﻧ ﺪ‪ ،‬وﮔﺮﻧ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫اﺻﻞ اﺳﺎس ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺕﺎآﻨﻮن از اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻡﺨﺎﻟﻔﺘﯽ اﺑﺮاز ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺑ ﺰرگ ﻋ ﺎﻟﯽ‬
‫ﻡﻘ ﺎم در ﺕ ﺸﻜﻴﻼت ﻡﻤﻠﻜﺘ ﯽ ﺑ ﺎ ﺳ ﻼﻃﻴﻦ هﻤﺮاه ﯽ آﺮدﻧ ﺪ… هﺮﻗ ﺪر ه ﻢ دوﻟ ﺖ ﻳ ﺎ ﺳ ﻼﻃﻴﻦ ﺑ ﺎ ﺁنه ﺎ‬
‫ﺑﺪﺳﻠﻮآﯽ آﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺁنهﺎ ﻓﺸﺎر ﺁوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺑ ﺎ اﺻ ﻞ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‪ ،‬ﻡﺨ ﺎﻟﻔﺘﯽ از ﺁنه ﺎ ﺑ ﺮوز‬
‫ﻧﻜﺮدﻩ و ﺕﻮارﻳﺦ هﻤﻪ در دﺳ ﺖ اﺳ ﺖ و ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻡﺠﺘﻬ ﺪﻳﻦ از ﺳ ﻼﻃﻴﻦ آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬در ﺕ ﻮارﻳﺦ‬
‫ﻡﺬآﻮر اﺳﺖ‪(٥٥) «.‬‬

‫‪١٧٧‬‬
‫اﻳ ﻦ از ﻡﺒ ﺎرزات ﭘ ﯽﮔﻴ ِﺮ دو ﻃﻴ ﻒ ﻡﻮﺳ ﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎ وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺷ ﺎﻩ!‬
‫واﻗﻌﻴ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ در دوران ﺷ ﺎﻩ ﻡﺒ ﺎرزﻩاﯼ ه ﻢ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻋ ﺪم‬
‫ﺑﺎورﺷﺎن ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻮع وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺷ ﺎﻩ‪ ،‬آ ﻪ دﻗﻴﻘ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻡﺨﺎﻟﻔﺘ ﺸﺎن ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻏﻴﺮدﻳﻨ ﯽ ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﺕﻼش ﭘ ﯽﮔﻴﺮﺷ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ رﺳ ﻴﺪن ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت‪ .‬ﺑ ﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮﯼ دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ‪،‬‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺷﺎﻩ را ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﺎﻡﺸﺮوع ﻡﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ آﻪ در ﺑﺎورﺷﺎن‪ ،‬هﺮ ﺡﺎآﻤﯽ ﺑﺠﺰ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ‬
‫»ﻏﺎﺻﺐ ﺡﻖ ﻋﻠﯽ« ﺕﻔﺴﻴﺮ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎور هﻢ از ﺁن ﺟﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﺷ ﻴﻌﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻋﻠ ﯽ را‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﻼﻓﺖ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﯽ ﻡﺤﻤﺪ ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﺪ و ﺧﻠﻔﺎﯼ راﺷﺪﻳﻦ ـ ﻳﻌﻨﯽ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن ـ‬
‫را هﻢ هﻤﮕﯽ ﻏﺎﺻﺒﺎن ﺡﻖ اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ »واﻗﻌﯽ« ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬در ﺕﻔ ﺴﻴﺮ اﻳ ﻦ ﺕﺌ ﻮرﯼ ه ﻢ‬
‫هﻤﻪﯼ ﺡﺎآﻤﺎن ﻏﻴﺮﻡﺬهﺒﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﻼم ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻋﻤﺎﻡﻪ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ را‬
‫داﺷﺘﻪ »ﻇﻠﻤﻪ« ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮهﻤﻴﻦ اﺳﺎس از ﻧﻈﺮ اﻳﺸﺎن‪ ،‬آﺴﺎﻧﯽ هﻢ آﻪ در ادارات دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫آﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺮاﯼ ﻧﻮﺳﺎزﯼ آﺸﻮر و ﻳﺎ ﮔﺬران زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن ﻡﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬هﻤﮕﯽ »ﻋﻤﻠﻪﯼ ﻇﻠ ﻢ و‬
‫ﻇﻠﻤﻪ« ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻡﯽﺷﺪﻩاﻧﺪ!‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻡﯽﺕﻮان در ﭘﻴﺮاﻡ ﻮنﻡ ﺎن از آ ﺴﺎﻧﯽ ﻳ ﺎد آ ﺮد آ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ آﺎرﻡﻨ ﺪ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ هﻤﻴﻦ »اآﺮاﻩ« و اﻳﻦ دﺳﺘﻮر دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺡﻘﻮق ﻡﺎهﺎﻧﻪﺷﺎن را ﺑﻪ ﻡﻼﻳﯽ ﻡﯽدادﻩاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ‬
‫از آﺎرﻡﺰدﺷ ﺎن »رد ﻡﻈ ﺎﻟﻢ« آ ﺮدﻩ‪ ،‬درﺻ ﺪﯼ از ﺁن را ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮدش ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎﻗﯽﻡﺎﻧ ﺪﻩﯼ ﺁن را‬
‫»ﻃﻴﺐ و ﻃﺎهﺮ« در اﺧﺘﻴﺎر اﻳ ﺸﺎن ﻗ ﺮار ده ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻌﻴﺎن ﺑ ﺪون ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ از ﻡﻮﺿ ﻮﻋﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫»ﻧ ﻴﻢ ﺳ ﻮز« در ﺟﻬ ﺎن ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑ ﺎ ﺧﻴ ﺎل راﺡ ﺖ ﺑ ﻪ ﻡ ﺼﺮف ﺑ ﺎﻗﯽ ﻡﺎﻧ ﺪﻩﯼ ﺡ ﻼل ﺷ ﺪﻩﯼ آﺎرﻡﺰدﺷ ﺎن‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ!‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس در دو ﺟﻠﺪ آﺘﺎب »ﻡﻘﺪﻡﻪاﯼ ﺑﺮ اﺳﻼم ﺷﻨﺎﺳﯽ« ﺑﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد ﺑ ﻪ‬
‫اﺳ ﻨﺎد ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻡ ﺴﺘﻨﺪ و ﺟﺎﻟ ﺐ‪ ،‬ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺕﺌ ﻮرﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ آ ﻪ ﺧﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ ﻏﺎﺻ ﺐ ﺡ ﻖ ﻋﻠ ﯽ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻂ ﺑﻄﻼن ﻡﯽآﺸﺪ و ﺑﺎ ﻧﺸﺎن دادن ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ رﺳ ﻴﺪن ﻋﻠ ﯽ‪ ،‬ﻡﻴ ﺰان ﻡﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ او‪،‬‬
‫هﻢچﻨﻴﻦ ﻧﻘﺶ ﻡﺸﻮرﺕﯽ ﻋﻠﯽ‪ ،‬در ﺕﻤ ﺎم دوران ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎل ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺧﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ‬
‫هﻤ ﺮاﻩ‪ ،‬هﻤﻜ ﺎر و ﻡ ﺸﺎور اﻳ ﺸﺎن در ﻡﻮﺿ ﻊ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻧ ﺸﺎن ﻡ ﯽده ﺪ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻡ ﺮدم‬
‫ﻡ ﺼﺮ و دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﺮزﻡﻴﻦه ﺎﯼ ﻡﻔﺘﻮﺡ ﻪ ﺑ ﺮ ﻋﺜﻤ ﺎن ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﮔﻤ ﺎردن اﻗ ﻮاﻡﺶ در ﭘ ﺴﺖه ﺎﯼ آﻠﻴ ﺪﯼ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ و ﻓﺴﺎد او و واﻟﻴﺎﻧﺶ ﻡﯽﺷﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﯽ دو ﭘﺴﺮش را ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان »ﺑﺎدﻳﮕ ﺎرد« ﺑ ﺮ د ِر ﺧﺎﻧ ﻪﯼ‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﻡﯽﮔﻤﺎرد و ﭘﺲ از آﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﻋﺜﻤﺎن هﻢ ـ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻡﺮدم ـ ه ﺮ دو ﭘ ﺴﺮش )ﺡ ﺴﻦ و ﺡ ﺴﻴﻦ(‬
‫را ﻡﻮرد ﻡﻮاﺧﺬﻩﯼ ﺷﺪﻳﺪ ﻗﺮار ﻡﯽدهﺪ و اﻳﺸﺎن را آﺘﻚ ﻡﯽزﻧﺪ‪.‬‬
‫»اﻡ ﺎم ﺡ ﺴﻦ و اﻡ ﺎم ﺡ ﺴﻴﻦ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮاﯼ دﻓ ﺎع از ﻋﺜﻤ ﺎن ﺑ ﺎ ﺕ ﻮدﻩه ﺎﯼ ﺷﻮرﺷ ﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﺘﯽ‬
‫ﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺟﺎﻳﯽ آﻪ ﻋﺜﻤﺎن از ﺁﻧﺎن ﺧﻮاهﺶ آﺮد ﺕﺎ دﺳﺖ از ﺟﻨﮓ ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ اﻡ ﺎم ﺡ ﺴﻦ و اﻡ ﺎم‬
‫ﺡﺴﻴﻦ »هﻤﭽﻨﺎن ﺟﻨﮓ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺜﻤﺎن ﻓﺪاآﺎرﯼ ﻡﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫»وﻗﺘﯽ ﻋﺜﻤﺎن آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎم ﺡ ﺴﻦ و اﻡ ﺎم ﺡ ﺴﻴﻦ داﺧ ﻞ ﺧﺎﻧ ﻪﯼ او ﺷ ﺪﻧﺪ و »ﻋﺜﻤ ﺎن را‬
‫دﻳﺪﻧﺪ آﻪ ﺟﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬چﻮن ﺧﺒﺮ ﻗﺘﻞ ﻋﺜﻤﺎن ﺑ ﻪ ﺡ ﻀﺮت ﻋﻠ ﯽ رﺳ ﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﺳ ﻴﻤﻪ‬
‫و ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﯼ ﻋﺜﻤﺎن رﻓﺖ و ﺁﺷﻔﺘﻪ و ﻏﻤﻴﻦ ﺑﻪ اﻡﺎم ﺡﺴﻦ و اﻡﺎم ﺡ ﺴﻴﻦ ﻓﺮﻳ ﺎد آ ﺮد‪» :‬چﻄ ﻮر‬
‫ﺷﻤﺎ دم در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻳﺪ و اﻡﻴﺮ ﻡﻮﻡﻨﺎن )ﻳﻌﻨﯽ ﻋﺜﻤﺎن( آﺸﺘﻪ ﺷﺪ؟« ﭘﺲ ﺳﻴﻠﯽ ﻡﺤﻜﻤﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻡﺎم‬
‫ﺡﺴﻦ ﻧﻮاﺧ ﺖ و ﻡ ﺸﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻪﯼ اﻡ ﺎم ﺡ ﺴﻴﻦ آﻮﺑﻴ ﺪ‪ .‬در ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ ﺕ ﻮدﻩه ﺎﯼ ﺷﻮرﺷ ﯽ‪ ،‬اﻡ ﺎم ﺡ ﺴﻴﻦ‬
‫ﻡﺠﺮوح ﺷﺪ و ﺳﺮ ﻗﻨﺒﺮ )ﻏﻼم ﻋﻠﯽ( ﻧﻴﺰ ﺷﻜﺴﺖ« )‪(٥٦‬‬
‫»از اﻳﻦ ﻧﺎﻡﻪ آﻪ در ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ و دﻳﮕ ﺮ ﻡﻨ ﺎﺑﻊ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻡﻮﺟ ﻮد اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﺨ ﻮﺑﯽ ﺑﺮﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ‬
‫آﻪ در ﺻﺪر اﺳ ﻼم ـ ﺑ ﺮﺧﻼف ﺕ ﺼﻮر ﺷ ﻴﻌﻴﺎن ﺕﻨ ﺪرو ـ ﻡﻨﺎﺳ ﺒﺎت ﺡ ﻀﺮت اﻡﻴ ﺮ ﺑ ﺎ اﺑ ﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﻋﻤ ﺮ و‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺕﺎ ﺡﺪﯼ دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﻮد و چﻨﺎﻧﻜ ﻪ ﻡ ﺪارك ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻧ ﺸﺎن ﻡ ﯽده ﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒ ﺎ ﺳ ﻪ ﺧﻠﻴﻔ ﻪﯼ ﻧﺨ ﺴﺖ در‬

‫‪١٧٨‬‬
‫ﻡﻌﻀﻼت اﻡﻮر ﺑﺎ ﻋﻠ ﯽ )ع( ﻡ ﺸﻮرت ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و ﺕﻌ ﺎﻟﻴﻢ و راهﻨﻤ ﺎﻳﯽه ﺎﯼ ﺁن ﻡ ﺮد ﺧﻴﺮﺧ ﻮاﻩ را ﺑ ﻪ‬
‫آﺎر ﻡﯽﺑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دوﺳﺘﯽ ﺡﻀﺮت ﻋﻠﯽ ﺑ ﺎ ﻋﻤ ﺮ ﺑ ﻪ ﺡ ﺪﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻋﻤ ﺮ دﺧﺘ ﺮ دوازدﻩ ﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﺡ ﻀﺮت‬
‫اﻡﻴﺮ را ﺑﻪ زﻧﯽ ﺧﻮاﺳﺖ و ﻋﻠﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﻡﻮاﻓﻘﺖ ﻓﺮﻡﻮد‪(٥٧) «.‬‬
‫»ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ« ه ﻴﭻ ﻳ ﻚ از ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن اﺳ ﻼم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺷ ﻴﻌﯽ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪١٤٠٠‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪﯼ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰ اﺳﻼم ـ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ اﻳﺮان آﻪ در هﻤﻪﯼ ﭘﻬﻨﻪﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩﯼ ﺕﺼﺮف ﺷﺪﻩ ﺕﻮﺳ ﻂ اﻋ ﺮاب‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎن ـ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪاﯼ از ﻳﻚ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﺮدم ﺳﺎﻻر‪ ،‬ﺿﺪ اﺳﺘﺜﻤﺎر و در راﺳ ﺘﺎﯼ ﺑﻬﺒ ﻮد‬
‫زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن )دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ﭘ ﻴﺶآ ﺶ( ﻧ ﺸﺎن ﺑﺪه ﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ را آ ﻪ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن اﺳ ﻼم راﺳ ﺘﻴﻦ ﻳ ﺎ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ دﻡﻮآﺮاﺕﻴﻚ اﺳﻼﻡﯽ ﻳﺎ ﺕﺸﻴﻊ ﻋﻠﻮﯼ ﻳﺎ اﺳﻼم ﻧﺎب ﻡﺤﻤﺪﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻡﺪﻳﻨﻪﯼ ﻓﺎﺿﻠﻪﺷﺎن ﻧﻘﻞ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺁرزوهﺎ و ﺕﺨﻴﻼت ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻡﺤﻤﺪ و ﻋﻠﯽ و دﻳﮕﺮان ﻧﺴﺒﺖ دادﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم وﺟﻮد ﻳﻚ دوﻟﺖ ﻡﺮدﻡﯽ‪ ،‬اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻏﻴﺮﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﻃﻠ ﺐ و ﻧ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر در‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ و ﺷ ﻴﻌﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺑ ﻪ اﺳ ﻄﻮرﻩ ﺳ ﺎزﯼ ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﺑ ﻪ ﺕﺌ ﻮرﯼ ﻡﻬ ﺪﯼ ﻡﻮﻋ ﻮد‬
‫ﺁوﻳﺨﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻄﻮرﻩاﯼ ﻋﻠ ﯽ ه ﻢ ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺷ ﻴﻌﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎر ﺳ ﺮ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﺎ ﻡﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖهﺎﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺡﺎآﻢ اﺳ ﻼﻡﯽ )ﻋﻠ ﯽ( ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ و ﻡﺘﻌﺼﺒﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑ ﺮ ﻡﺒﻨ ﺎﯼ ﻡ ﺴﺘﻨﺪات ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ و ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ »ﻓ ﻀﻮﻟﯽ«‬
‫ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳ ﺴﺎن ﺑ ﯽ ﻧﻈ ﺮ را درز ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ »اﻧﺪﻳ ﺸﻪ و ﺟ ﺴﺘﺠﻮ« در ﺕ ﺎرﻳﺦ را »ﮔﻤﺮاه ﯽ« ﺕﻌﺒﻴ ﺮ و‬
‫ﺕﻔﺴﻴﺮ آﺮدﻩاﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮﮔﺮان هﻢ اﺕﻬﺎﻡﺎﺕﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻡﺮﺕﺪ و آﺎﻓﺮ و ﻡﺸﺮك و ﻳﺎﻏﯽ و ﺑ ﺎﻏﯽ و ﻡﻔ ﺴﺪ‬
‫ﻓﯽاﻻرض … زدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ دﻳﮕﺮ ﻡﺒﺎرزات هﻤﺎهﻨﮓ و »ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻡﺸﺎﺑﻪ« هﻤ ﻪﯼ روﺡ ﺎﻧﻴﻮن در‬
‫دوران رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﻓﻘﻴ ﺪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ داﺳ ﺘﺎ ِن آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب ه ﻢ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡ ﻦ در‬
‫اداﻡﻪﯼ هﻤﻴﻦ آﺘﺎب‪ ،‬ﻧﮕﺎهﯽ ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ ﺑﻪ »ﻡﺒﺎرزات ﻧ ﺴﺒﺘﺎ ﻡ ﺸﺎﺑﻪ هﻤ ﻪﯼ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ« در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫داﺳﺘﺎن »آﺸﻒ ﺡﺠﺎب رﺿﺎ ﺷﺎهﯽ« ﻡﯽاﻧﺪازم‪ ،‬ﺕﺎ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ آﻪ رﻓﺘﺎر هﻤﮕﻮن هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن‬
‫ﺕﺸﻴﻊ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ و رﻳﺸﻪﯼ ﻧﻈﺮﮔﺎﻩهﺎﯼ اﻳﺸﺎن‪ ،‬چﻨﻴﻦ ﺕﺸﺎﺑﻬﯽ دارد‪ .‬ﻓﻌﻼ ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﺮ ﺳ ﺮ‬
‫ﻡﺒﺎرزات ﻃﻴﻒ دوم و دﻋﻮاﯼ ﺑﻴﻦ اﺳﺘﺒﺪاد و ﺁزادﯼ!‬
‫ح ﻡﺤﻜ ﻮم )ﻃﻴ ﻒ دوم( و‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ در اﻳﻦ روزه ﺎ ﭘﺎﻓ ﺸﺎرﯼ چﻨ ﺪ ﺟﺎﻧﺒ ﻪﯼ ﺟﻨ ﺎ ِ‬
‫ﺕﺬآﺮهﺎﯼ دوﺳﺘﺎﻧﻪاش ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺮاﯼ ﺡﻔﻆ آﻴﺎن و ﺑﻴﻀﻪﯼ اﺳﻼم‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ آﻨﻮﻧﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان را اﺳﻼﻡﯽ و ﻡﺸﺮوع ﻡﯽﺷﻨﺎﺳ ﺪ‪ .‬اﺧﺘﻼﻓ ﯽ ه ﻢ اﮔ ﺮ ه ﺴﺖ‪ ،‬ﺧ ﺮدﻩ‬
‫ﺡﺴﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ ﻋﻠ ﯽ اآﺒ ﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺳ ﻴﺪﻋﻠﯽ ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع اﺳﺎﺳ ﯽ و‬
‫ﻡﺤ ﻮرﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ و وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪ ﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻡﻮﺿ ﻮع ه ﻢ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺧ ﺼﻠﺖ‬
‫»ﻡﻠ ﻮكاﻟﻄ ﻮاﻳﻔﯽ« رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ و ﺕﻨ ﻮع ﻡﺠﺘﻬ ﺪﻳﻦ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ‪ ،‬در اﻳ ﻦ ﻡ ﺬهﺐ چﻨ ﻴﻦ ﺷ ﻜﻠﯽ دارد‪.‬‬
‫ﻡﻮﺿﻮع ﺟﺪﻳﺪﯼ هﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ هﺮ ﻓﻘﻴﻪ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ در ﺟﺎﻳﮕ ﺎﻩ ﺳ ﻴﺪﻋﻠﯽ ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ ﻗ ﺮار ﻡ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ‪،‬‬
‫آﺴﺎﻧﯽ ﭘﻴﺪا ﻡﯽﺷﺪﻧﺪ آﻪ او را ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻧﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ دﻳﮕﺮﯼ را ﺑﺮاﯼ ﭘﺴﺖ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻬﯽ در‬
‫ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮﯼ دﻳﮕﺮ »ﺑﺮﺧﯽ« از اﻳﺸﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﺒﺪاد ﺷﺎهﺎن ﭘﻬﻠﻮﯼ ﻡﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ اﺕﻮﭘﻴﺎ و‬
‫ﻡﺪﻳﻨﻪﯼ ﻓﺎﺿﻠﻪﺷﺎن‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﺕﺒﻠﻮر ﻧﻮﻋﯽ اﺳﺘﺒﺪاد دﻳﻨﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﻟ ﻮاﻳﺢ ﺷ ﻴﺦ ﻓ ﻀﻞ اﷲ ﻧ ﻮرﯼ دﻗﻴﻘ ﺎ‬
‫ﺕﺒﻴ ﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﺑ ﺎور و درﻳﺎﻓﺘ ﺸﺎن از ﻡﻮﺿ ﻮع ﻡﺮﺟﻌﻴ ﺖ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ »ﺳ ﺎدﮔﯽ و ﺑ ﻪ دﻻﻳ ﻞ ﺷ ﺮﻋﯽ‪ ،‬ﻡﻨﺰﻟ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و اﺧﻼﻗ ﯽﺷ ﺎن را زﻳ ﺮ ﭘ ﺎﯼ‬
‫وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ و دﺳﺘﻴﺎراﻧﺶ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ آﺮدﻧﺪ« و ﺑﺎز هﻢ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٧٩‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ‪» :‬و اﻳﻦ هﻤﺎن ﻏﻔﻠﺘﯽ اﺳﺖ آﻪ هﺮﮔﺰ ﺑﺮ ﻡﻬﻨ ﺪس ﺑﺎزرﮔ ﺎن و دوﺳ ﺘﺎن‬
‫او در ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ و دوﻟﺖ ﻡﻮﻗﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧ ﻮد ﺁنه ﺎ ﻃﻴ ﻒ ﻡﻠ ﯽ‪ /‬ﻡ ﺬهﺒﯽه ﺎﻳﯽ آ ﻪ »ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﺕﻜﻠﻴ ﻒ ﺷ ﺮﻋﯽ!« ﺻ ﻼﺡﻴﺖ و ﻡﻨﺰﻟ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و اﺧﻼﻗ ﯽ ﺧ ﻮد را وﺳ ﻴﻠﻪﯼ اﺳ ﺘﻘﺮار و‬
‫ﺕﺤﻜﻴﻢ اﺳﺘﺒﺪاد ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺑﺎﻧﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ و رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﺎﻳﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪(٥٨) «.‬‬
‫اﻡﺎ اﻳﻦ رﻓﺘﺎر ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﻧﺎﺷﯽ از ﺳ ﺎدﻩ ﻟ ﻮﺡﯽ و ﺳ ﺎدﻩ اﻧﺪﻳ ﺸﯽ »ﻃﻴ ﻒ دوم« ﻧﺒ ﻮد و ﻧﻴ ﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ اآﺜﺮا در ﻏﺮب ﺕﺤﺼﻴﻞ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮهﻨ ﮓ‪ ،‬ﺕﻤ ﺪن و ﻡ ﺪﻧﻴﺖ در ﺳ ﺎله ﺎﯼ‬
‫اﻗﺎﻡﺘﺸﺎن در ﻏﺮب ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺑﺎورهﺎﯼ دﮔ ﻢ و ﻡ ﺬهﺒﯽﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﻡﺤﻠ ِﻞ ﻡ ﺸﺮوﻋﻴﺖ‬
‫ﺕﺮاﺷﻴﺪن ﺑﺮاﯼ ﻃﻴﻒ اول و در راس اﻳﺸﺎن ﺷﺨﺺ ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺧ ﻮد ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ‪» :‬ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ ﻃﻴ ﻒ ﻡﻬﻨ ﺪس ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﻡ ﺬهﺒﯽه ﺎﯼ‬
‫ﻃﺮﻓﺪار ﺡﻜﻮﻡﺖ »ﻗﺎﻧﻮن« ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺡﺎﻧﻪ و دور از هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻌﻘ ﻞ و ﺕﻔﻜ ﺮ ﻡﻨﻄﻘ ﯽ و ﻋﻴﻨ ﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و‬
‫ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺑﺰار و وﺳ ﻴﻠﻪﯼ اﻧﺘﻘ ﺎل ﻧﻈ ﺎم ﺳﻴﺎﺳ ﯽ آ ﺸﻮر از ﻳ ﻚ اﺳ ﺘﺒﺪاد ﻡﻄﻠﻘ ﻪ ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺒﺪاد‬
‫ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ دﻳﮕﺮ درﺁﻡﺪﻧﺪ« )‪(٥٩‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮاﻧﺘﺰ ﮐﻪ ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ اﺕﻬﺎم »ﺡﮑﻮﻡﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪ« را ﻡﺘﻮﺟﻪ ﯼ دو ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻓﻘﻴ ﺪ اﻳ ﺮان‬
‫ﻡﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺧﺸﻮﻧﺖ و وﺡﺸﻴﮕﺮﯼ ﺡﮑﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ را ﭘﺎﺉﻴﻨﺘﺮ ﻧﺸﺎن دهﺪ‪ .‬ﻧﻤﻴ ﺪاﻧﻢ ﻡ ﯽﺕ ﻮان از‬
‫ﻃﺮﻓ ﺪاران »ﻗ ﺎﻧﻮن« در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﭘﺮﺳ ﻴﺪ آ ﻪ ﻡﻘ ﺼﻮدﺷﺎن از »ﻗ ﺎﻧﻮن« زﻳ ﺮ چﺘ ﺮ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ چﻴﺴﺖ؟ و اﻳﺸﺎن اﺳﺎﺳﺎ چﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را در ﻧﻈ ﺮ دارﻧ ﺪ؟ ﺁﻳ ﺎ ﻡﻨﻈﻮرﺷ ﺎن ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ اﺳ ﻼم اﺳ ﺖ؟‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ؟ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﻧﻘﻼب آﺒﻴﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺳﺖ؟ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﺎﺷﯽ از اﻧﻘﻼب ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ‬
‫اﺳﺖ؟ ﺑﺮاﯼ ﻡﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻳﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻗﻮاﻋﺪﯼ را آﻪ اﻳﻦ ﻃﻴ ﻒ از واژﻩﯼ »ﻗ ﺎﻧﻮن« در ﻧﻈ ﺮ دارد‪،‬‬
‫اﺳﺎﺳﺎ ﻡﻔﻬﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ آﻪ از رﻓﺘﺎر ﺧﻮد اﻳ ﺸﺎن ﻡ ﺴﺘﻔﺎد ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﻧﻈ ﺮ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﻗﺮﺁن و ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ آﻪ ‪ ١٨٠‬درﺟﻪ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﯼ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ زاوﻳ ﻪ دارد‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﻃﻴ ﻒ دوم ﺑ ﻴﺶ از ﺁن آ ﻪ ﻳ ﻚ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﺟ ﺪﯼ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﯽ‪،‬‬
‫اﺻ ﻮﻟﯽ و واﻗﻌ ﯽ از ﻗ ﺎﻧﻮن و ﺡﻘ ﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡ ﺪﻧﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺡﻘ ﻮق دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و‬
‫ﻡﻔ ﺎهﻴﻤﯽ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ ﺑﺪه ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻡﺨﻠ ﻮط آ ﺮدن ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ اﺳ ﻼﻡﯽ و ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ از‬
‫ﻗﺎﻧﻮن و ﺡﻘﻮق اﻧﺴﺎنهﺎ‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ وارد ﺑﺤﺚ ﻡﻔﻬﻮم ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬واژﻩﯼ »ﻗﺎﻧﻮن« را ﻡﺒﻬﻢ ﻡﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫اﻡﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻡﺸﺨﺺ ﻃﻴﻒ اول در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ دﻗﻴﻖﺕﺮ و ﺑﺮاﺳ ﺎس ﻡ ﻮازﻳﻦ دﻳﻨ ﯽاش ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﻡﯽآﻨﺪ و اﺳﺘﻨﺎدش ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺮاﯼ آﺴﯽ آﻪ »از ﺑﻴﺮون در اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ دﻳﻨﯽ ﻧﻈﺮ ﻡﯽآﻨﺪ«‬
‫ﻡﺸﺨﺺ و روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﻡﺎ ﻃﻴ ﻒ دوم ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻗ ﺮار ﮔ ﺮﻓﺘﻨﺶ ﻡ ﺎﺑﻴﻦ دو ﺻ ﻨﺪﻟﯽ ﻟ ﺮزان از ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫ﻡﻠﯽ‪/‬ﻡﺬهﺒﯽهﺎ ﺕﺼﺎوﻳﺮﯼ ﻡﺒﻬﻢ و ﻧﺎﻡﺸﺨﺺ اراﺉﻪ ﻡ ﯽده ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺳ ﺮﻡﺎﻳﻪ ﮔ ﺰارﯼ و‬
‫ﺕﻮﺟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻡﻮﺿﻮع »ﺳﺎدﻩ اﻧﺪﻳﺸﯽ و ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺡﯽ ﻃﻴﻒ دوم« ﺑﺎﻳﺪ ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﺮد آ ﻪ ﻃﻴ ﻒ‬
‫ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن و ﻳﺎران دور و ﻧﺰدﻳﻚ او ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺳﺎدﻩ ﻟﻮح و ﺳﺎدﻩ اﻧﺪﻳﺶ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺑﺎورهﺎ‬
‫و اﻋﺘﻘﺎدات ﻡﺬهﺒﯽﺷﺎن چﺎرﻩﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺠﺰ هﻤﺎن آﺎرﯼ آﻪ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم ﺕﺨ ﺼﺺ‬
‫و ﮔﺮاﻳﺶهﺎﯼ ﺑﻈﺎهﺮ ﻡﻠﯽﺷﺎن‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺡﻀﻮر ﺑﺎور ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺷﻴﻌﯽ ﺑﻪ اﻡﺎم‪ ،‬رهﺒﺮ و ﻡﺠﺘﻬ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد‬
‫را وﺳﻴﻠﻪﯼ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﺎﻧﺪن ﺑﺎﻧﺪ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎر ﺡﺎﮐﻢ ﻡﺬهﺒﯽ ﻗﺮار دادﻩاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ هﻢ ﺕﻼش ﻧﺎﻓﺮﺟ ﺎﻡﯽ زﻳ ﺮ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﻡﻠﯽ ﮔﺮاﻳﯽ و ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻗﺎﻧﻮن آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻮزﻳﺴﻴﻮﻧﯽ ﺕﻮﺧﺎﻟﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﻃﻴﻒ دوم ﺑﺎ ﺧﺎﻟﯽ آﺮدن ﭘﺸﺖ ﻡﺮدم از ﺡﻀﻮرش در ﺻﺤﻨﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ آ ﺸﻮر ـ‬
‫چﻪ اﺟﺒﺎرﯼ و چﻪ اﺧﺘﻴﺎرﯼ ـ ﺕﻨﻬﺎ از رهﺒﺮ ﻡﺬهﺒﯽاش اﻃﺎﻋﺖ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ه ﻴﭻ‬
‫ﺡﺮﺟ ﯽ ﺑ ﺮ اﻳ ﺸﺎن ﻧﻴ ﺴﺖ و اﮔ ﺮ اﻳ ﺸﺎن »ﻡﻨﺰﻟ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ« ﺧ ﻮد را وﺳ ﻴﻠﻪﯼ ﺕﺤﻜ ﻴﻢ ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ ﻗ ﺪرت‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺑﺎﻧ ﺪ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ و رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ ﻗ ﺮار دادﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﺎن آ ﺎرﯼ را‬

‫‪١٨٠‬‬
 ‫آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺕﻜﻠﻴ ﻒ ﺷ ﺮﻋﯽ و واﺟ ﺐ آﻔ ﺎﻳﯽ ﻡ ﺬهﺒﯽﺷ ﺎن ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬آ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد‬
‫ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﺰتاﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن آﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷ ﺎﺧﺺه ﺎﯼ اﺳ ﻼم ﻡﻌﺘ ﺪل‬
‫ﻡﻌﺮﻓﯽ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺕﻼﺷﯽ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﯽ زدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ در دﻋ ﻮاﯼ ﻡ ﺸﺨﺺ و ﺷﺨ ﺼﯽ‬
‫ﺑﺎ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽه ﺎ و ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼه ﺎ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﺕﻔ ﺎوﺕﯽ در ﺕﻌﺒﻴ ﺮ وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ از اﺳ ﻼم و ﺷ ﻴﻌﻪﯼ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ‪ .‬در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑﻜﻨ ﻴﻢ ﺑ ﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ از ﻡﻮﺿ ﻮع »اﺧ ﺘﻼف ﺳ ﻠﻴﻘﻪ« ﺑ ﺎ‬
‫ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﻪ!‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ در آﺘﺎب »ﻡﺬهﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﻡﺬهﺐ« ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﭘﺲ اﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ از آﺠﺎ ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ آ ﻪ‬
‫ﻡﻦ ﻡﺨﺎﻟﻒ ﻋﻠﻤﺎء و ﺡﻮزﻩﯼ ﻋﻠﻤﻴﻪ ه ﺴﺘﻢ؟!… ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻡﻬ ﻢ اﺳ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻡﯽآﻮﺷﻨﺪ ﺕﺎ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﺡﻴﻠﻪهﺎ ﻡﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺪﻩاﯼ ﻳ ﺎ ﻓ ﺮد و ﻳ ﺎ اﻓ ﺮادﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ﻡﺨﺎﻟﻔﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺟﻠﻮﻩ دهﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﺡﻤﻠﻪ ﻡﯽآﻨﻨﺪ و هﺪﻓﺸﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺎ را وادارﻧﺪ ـ ﺕﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻓ ﺎع از‬
‫ﺧﻮد ـ ﺑﻪ روﺡﺎﻧﻴﺖ ﺡﻤﻠﻪ آﻨﻴﻢ و اﻳﻦ ﺡﻤﻠﻪ در ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺕﺠﻠﯽ آﻨﺪ آﻪ ﮔﺮوهﯽ ﻳ ﺎ ﻗ ﺸﺮﯼ ﻳ ﺎ‬
‫ﻋﺪﻩاﯼ از روﺷﻨﻔﻜﺮا ِن )ﻡﺬهﺒﯽ( اﻳ ﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺑ ﺎ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ﻡﺨﺎﻟﻔﻨ ﺪ… )ﻡﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ اﻳ ﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮا ِن‬
‫ﻡﺬهﺒﯽ( اﻧﺘﻘﺎداﺕﯽ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﯼ »ﺕﺒﻠﻴﻎ ﻡﺬهﺒﯽ« ﻳﺎ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺕﺤﻠﻴﻞ ﺑﻌﻀﯽ از ﻡﺴﺎﺉﻞ اﻋﺘﻘﺎدﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻡﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ روﺡﺎﻧﯽ ﻳﺎ روﺡﺎﻧﻴﺖ در ﺑﻌﻀﯽ از ﻡﺴﺎﺉﻞ اﺧﺘﻼف ﺳﻠﻴﻘﻪ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬و ﻡﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫)آﻪ( ﺑﺎ ﻓﻼن ﻋﺎﻟﻢ ﻡﺬهﺒﯽ‪ ،‬روﺡﺎﻧﯽاﯼ آﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺟﺪﯼ ﻡﺬهﺒﯽ اﺳﺖ و روﺡﺎﻧﻴﺖ واﻗﻌﯽ دﻳﻨﯽ‪ ،‬اﺧ ﺘﻼف‬
‫ﻓﺮاواﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬و او ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ ﻡﻦ ﺑﺘﺎزد و ﻡﻦ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ او ﺡﻤﻠﻪ آ ﻨﻢ‪ ،‬اﻡ ﺎ اﺧ ﺘﻼف ﻡ ﻦ ﺑ ﺎ‬
‫او‪ ،‬اﺧ ﺘﻼف ﭘ ﺴﺮ و ﭘ ﺪرﯼ اﺳ ﺖ در داﺧ ﻞ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ و وﻗﺘ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﺴﺎﻳﻪ و ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ )ﻡ ﺮدم و‬
‫ﻏﻴﺮﺧﻮدﯼهﺎ( ﻡﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﻡﺎ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺴﺘﻴﻢ‪(٦٠) «.‬‬
‫هﻢ چﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﮔﺎﻩ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روﺡﺎﻧﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ در ﮔﻔﺖ و ﮔﻮﻳﯽ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪٢٣‬‬
‫ﺁذرﻡﺎﻩ ‪ ١٣٥٠‬در ﺡﺴﻴﻨﻴﻪﯼ ارﺷﺎد ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‪ ،‬ﺕﺒﻴﻴﻦ‪ ،‬ﺕﺸﺮﻳﺢ و ﺕﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»… اﻡﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ اﻳﻦ را ﻡ ﯽﺧ ﻮاهﻢ ادﻋ ﺎ آ ﻨﻢ‪ ،‬و دﻩ ه ﺎ ﻗﺮﻳﻨ ﻪ و ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ‬
‫ﻋﻴﻨﯽ ﺑﺮ اﺙﺒﺎت ﺁن دارم آﻪ از ﻡﻴﺎن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن و ﻓﻀﻼﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬هﻴﭻ آ ﺲ ـ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در ﺡﺪ اﻡﻜﺎﻧﺎت و ﻧﻮع آﺎر و آ ﺎراآﺘﺮ ﺧ ﻮدش ـ ﺑ ﻪ اﻧ ﺪازﻩﯼ ﻡ ﻦ »اﻓﺘﺨ ﺎر دﻓ ﺎع ﺟ ﺪﯼ و ﻡ ﻮﺙﺮ‬
‫ﻋﻤﻠ ﯽ و ﻓﻜ ﺮﯼ« از اﻳ ﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﮔﺮاﻧﻘ ﺪرﯼ آ ﻪ اﻡﻴ ﺪ ﺑ ﺰرگ و ﺳ ﺮﻡﺎﻳﻪﯼ ﻋﺰﻳ ﺰ ﻡﺎﺳ ﺖ )ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫روﺡﺎﻧﻴﺖ ﻓﺎﺳﺪ ﺷﻴﻌﻪ( را ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪(٦١) «.‬‬
‫ﮔﺮﻩﯼ اﺻﻠﯽ ﺑﺤﺚ هﻢ هﻤﻴﻦ ﺟﺎﺳﺖ‪ .‬ﺕﻤﺎم آﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺳ ﺮان ﻃﻴ ﻒ دوم ﻡﻌﺮﻓ ﯽ‬
‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻡﺨﺪوش آ ﺮدن ﻡ ﺮز ﺑ ﻴﻦ دﻳ ﻦ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺑﺎورﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ ﺳ ﻨﺘﯽ‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﺎ ه ﺮ ﺷ ﻜﻠﯽ‪ ،‬ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ از ﺕ ﻦ دادن ﺑ ﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻡﺤﺘﻮﻡ ﺸﺎن ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻤ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫دﻳﮕﺮاﻧ ﯽ از هﻤ ﻴﻦ »ﻃﻴ ﻒ دوم« در ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ه ﺰارﻩ ﺑ ﺎ »ﺳ ﺎله ﺎ اﺡﺘﻴ ﺎط و ﺕ ﺎﺧﻴﺮ و‬
‫ﺷﺮﻡﻨﺪﮔﯽ« ﺑﺎ دزدﻳﺪن ﺷﻌﺎرهﺎﯼ اﻧﻘﻼب آﺒﻴﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﻡﺒﺎﻧﯽ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ… و ﺕﻌﺎﺑﻴﺮﯼ از اﻳﻦ دﺳﺖ‬
‫ﻡﯽآﻮﺷﻨﺪ آﻪ آﻠﻴﺖ »اﺳﻼم در ﺡﻜﻮﻡﺖ« را ﻧﺠﺎت ﺑﺪهﻨﺪ و ﻧﻪ ﻡﺮدﻡﯽ را آﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺳﺎل زﻳﺮ ﺕﻴ ﻎ‬
‫رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ ﻓﻼآﺖ اﻓﺘﺎدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫»اﻧﺪﻳﺸﻪهﺎﯼ ﺁﻗﺎﯼ ﺳ ﺮوش ه ﻢ هﻤ ﺎن ﺕ ﺸﻴﻊ ﻋﻠ ﻮﯼ و اﺳ ﻼم ﻧﺒ ﻮﯼ دآﺘ ﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕ ﺎزﮔﯽ آ ﻪ ﭘ ﺲ از ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ ‪ ١٧‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ )ﺕ ﺎ زﻡ ﺎن‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻦ آﺘﺎب ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎ( ﺁﻗﺎﯼ ﺳﺮوش اﻳﻨﻚ ﺑﺎ اﺡﺘﻴﺎط و ﺷ ﺮﻡﻨﺪﮔﯽ و ﺕ ﺎﺧﻴﺮ از ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ و ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺡﺮف ﻡﯽزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺡﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ آﻪ اﻳﻦ ﻡﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺮاﯼ ﺡﻔﻆ و ﻧﺠ ﺎت اﺳ ﻼم اﺳ ﺖ و‬
‫ﻧﻪ ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻘﺮار ﺁزادﯼ و دﻡﻮآﺮاﺳﯽ در اﻳﺮان‪ .‬ﻡﺘﻔﻜﺮاﻧﯽ ﻡﺎﻧﻨﺪ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺳ ﺮوش اﮔ ﺮ ﺑﺨﻮاهﻨ ﺪ روزﯼ‬
‫ﺑﻴﻦ اﺳﻼم و ﺁزادﯼ ﻳﻜﯽ را اﻧﺘﺨﺎب آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁن ﻳﻜﯽ ﺡﺘﻤﺎ اﺳﻼم ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﺁزادﯼ‪(٦٢) «.‬‬

‫‪١٨١‬‬
‫ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ِ روﺷ ﻦ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺑﻨ ﺪﺑﺎزﯼ آ ﻪ اﺻ ﻮﻻ‪» :‬او )ﺳ ﺮوش( اﺑﺘ ﺪا ﻡﻮﺿ ﻊ ﮔﻴ ﺮﯼ‬
‫ﻃﺮﻓ ﺪاران ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻋﺮﻓ ﯽ را آ ﻪ ﻡ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ ﺑ ﺎ ﺕ ﺮوﻳ ِﺞ ﺕ ﺴﺎﻡﺢ‪ ،‬آﻨ ﺎر ﮔﺬاﺷ ﺘﻦ ﺟﻨ ﮓ اﻳﻤ ﺎنه ﺎ و‬
‫واﮔ ﺰارﯼ اﻡ ﺮ دﻳ ﻦ »ﺑ ﻪ ﺡﻴ ﺎت دروﻧ ﯽ« اﻓ ﺮاد‪ ،‬ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ آ ﺎر ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ »ﺕ ﺪﺑﻴﺮ در اﻡ ﻮر‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪ« و »ﺡﻔﻆ ﺡﻘﻮق ﻡﺸﺘﺮك ﺁدﻡﻴﺎن« ﻡﻨﺤﺼﺮ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ از »ﺑﯽ ﻳﻘﻴﻨﯽ« ﻡﻌﺮﻓﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺡﻤﻠﻪ ﻡﯽﺑﺮد آ ﻪ ﺑ ﺎ آ ﺎر ﺧﻮدﺷ ﺎن رﺿ ﺎﯼ ﺧ ﺎﻟﻖ را ﻓ ﺪاﯼ رﺿ ﺎﯼ ﻡﺨﻠ ﻮق ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬و ادﻟ ﻪﺷ ﺎن‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺁنهﺎﻳﯽ ﻡﻔﻴﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ »از ﺑﻴ ﺮون در دﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺮ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ« و ﺑ ﻪ درد اﻧ ﺴﺎ ِن دﻳﻨ ﯽ و ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ‬
‫دﻳﻨ ﯽ ﻧﻤ ﯽﺧ ﻮرد‪ .‬و »ﺷ ﻌﺎر ﺑ ﯽﻡﻌﻨ ﯽ ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ از ﺳﻴﺎﺳ ﺖ« اﺻ ﻞ ﻡ ﺴﻠﻢ »ﻳﻜ ﯽ ﺑ ﻮدن دﻳﺎﻧ ﺖ و‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ« را ﻧﻘﺾ ﻡﯽآﻨﺪ و ﺡﺎل ﺁﻧﻜﻪ »در ﻳﻚ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ دﻳﻨﺪار«… ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ دﻳﻨﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫)‪(٦٣‬‬
‫اﻡﺎ داﺳﺘﺎ ِن »ﻡﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ اﺳﻼم در اﻳﺮان!«‬
‫ﻡﻦ در آﺘ ﺎب »ﭘ ﺸﺖ دروازﻩ ﺕﻬ ﺮان« ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ »ﻡﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ« ‪ (١٤٠٠) ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ‬
‫اﺳﻼم در اﻳﺮان و چﮕﻮﻧﮕﯽ ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ رﺳﻴﺪن اﺳﻼم و ﺕﺸﻴﻊ را ﺕﺸﺮﻳﺢ آﺮدﻩام‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺡ ﺎل ﺑ ﺮاﯼ‬
‫آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺁن آﺘﺎب دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁوردن چﻨﺪ ﺳﻨﺪ و ﻡﺪرك ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﻡﻴﺰان اﻳﻦ »ﻡﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ‬
‫‪ ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان را« آ ﻪ ﻋ ﺰتاﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ ﺳ ﺨﺖ ﻧﮕ ﺮان ﭘﺎﻳ ﺎن ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺁن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎر‬
‫دﻳﮕﺮ و ﺑﺎ اﺳﻨﺎدﯼ دﻳﮕﺮ ﻧﺸﺎن ﻡﯽدهﻢ‪.‬‬
‫»دهﻘﺎﻧ ﺎن ﭘﺎرﺳ ﯽ ﻡﻘﺎوﻡ ﺖ دﻟﻴﺮاﻧ ﻪ و ﻡﻤﺘ ﺪﯼ در ﻡﻘﺎﺑ ﻞ اﻋ ﺮاب اﺑ ﺮاز داﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬اﻋ ﺮاب‪،‬‬
‫ﻟﺸﻜﺮ دهﻘﺎﻧﺎن را آﻪ ﺷﻬﺮك‪ ،‬ﻡﺮزﺑﺎن ﭘﺎرﺳﯽ در راس اﻳ ﺸﺎن ﻗ ﺮار داﺷ ﺖ‪ ،‬در ﻃ ﯽ ﭘﻴﻜ ﺎرﯼ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ‬
‫در رﻳﺸﻬﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﺕﻮج ﺷﻜﺴﺖ دادﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﺨﺮ ﺑﻪ ﻡﻮﺟﺐ ﻋﻬﺪ ﻧﺎﻡﻪاﯼ آ ﻪ در ﺳ ﺎل ‪ ٦٤٨‬ﻡ ﻴﻼدﯼ )‪٢٨‬‬
‫هﺠ ﺮﯼ( ﺑ ﺎ اﺑﻮﻡﻮﺳ ﯽ اﺷ ﻌﺮﯼ ﻡﻨﻌﻘ ﺪ ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﺮ ﺑ ﻪ ﻓﺮﻡ ﺎن ﺕﺎزﻳ ﺎن ﻧﻬ ﺎد‪ .‬وﻟ ﯽ ﺳ ﺎل ﺑﻌ ﺪ ﺳ ﺎآﻨﺎن ﺁن‬
‫ﺷﻮرش آﺮدﻩ‪ ،‬اﻓﺮاد ﭘﺎدﮔﺎن ﻋﺮب را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﻋﺮاب ﺑﯽدرﻧﮓ اﺳ ﺘﺨﺮ را ﻡﺤﺎﺻ ﺮﻩ آ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﺕﺴﺨﻴﺮ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و وﻳﺮان ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ‪ ٤٠‬هﺰار ﺕ ﻦ از ﻡ ﺮدان را ﺑ ﻪ هﻼآ ﺖ رﺳ ﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬زﻧ ﺎن و‬
‫آﻮدآﺎن را ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﺮدﻧ ﺪ )‪ ٦٤٩‬ﻡ ﻴﻼدﯼ‪ ٢٩/‬هﺠ ﺮﯼ( ﭘﻴ ﺸﻮاﻳﺎن ﻋ ﺮب ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺕ ﺴﺨﻴﺮ ﭘ ﺎرس‬
‫اراﺿﯽ ﺑﺴﻴﺎرﯼ را ﺑﻪ ﺕﺼﺮف ﺧﻮﻳﺶ در ﺁوردﻩ‪ ،‬ﻏﺼﺐ آﺮدﻧﺪ … در ﺟﺮﻳﺎن ﺕﺴﺨﻴﺮ اﻳﺮان ﻧﻮاﺡﯽ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎن دﻳﺪﻧ ﺪ و اﺳ ﻴﺮان ﻓ ﺮاوان از ذآ ﻮر و اﻧ ﺎث و »ﻡ ﺮدم ﺻ ﻠﺢ ﺟ ﻮﯼ ﺷ ﻬﺮهﺎ و ده ﺎت« ﺑ ﻪ‬
‫وﻳ ﮋﻩ از ﻋ ﺮاق و ﺧﻮزﺳ ﺘﺎن و ﭘ ﺎرس ﺑ ﻪ ﺑﺮدﮔ ﯽ ﺑ ﺮدﻩ ﺷ ﺪﻧﺪ … ﺕ ﺴﺨﻴﺮ اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ اﻋ ﺮاب و‬
‫ورود ﺁن آﺸﻮر در ﻗﻠﻤﺮو ﺧﻼﻓﺖ‪ ،‬ﻋﻮاﻗﺐ چﻨﺪﯼ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺁﻧﻜﻪ ﺕﺎزﻳﺎن اﻋﻢ از اﺳ ﻜﺎن‬
‫ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﻳ ﺎ چﺎدرﻧ ﺸﻴﻦ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻗﺒﺎﻳ ﻞ آﺎﻡ ﻞ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﻧﻘ ﻞ ﻡﻜ ﺎن آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮرﯼ آ ﻪ »و‪ .‬و‪.‬‬
‫ﺑﺎرﺕﻮﻟﺪ« ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن آﺮدﻩ‪ ،‬ﻡﻬﺎﺟﺮت اﻋﺮاب »اوﻻ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﺡﺪاث اردوﮔﺎﻩهﺎﯼ ﻧﻈ ﺎﻡﯽ آ ﻪ ﻡ ﺴﻜﻦ‬
‫ﺡﺎآﻢ ﻡﻨﺼﻮب از ﻃﺮف ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﺙﺎﻧﻴﺎ ﺑﺪوﻳﺎن اراﺿ ﯽ ﻡﻌﻴﻨ ﯽ را ﺕ ﺼﺎﺡﺐ‬
‫و ﺕ ﺼﺮف آﺮدﻧ ﺪ…« ﺡﺘ ﺎ در ﻗ ﺮن ده ﻢ ﻡ ﻴﻼدﯼ )چﻬ ﺎرم هﺠ ﺮﯼ( در ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺷ ﻬﺮهﺎﯼ اﻳ ﺮان‬
‫ﻡﺜﻼ در ﻗ ﻢ‪ ،‬اﻋ ﺮاب‪ ،‬اآﺜﺮﻳ ﺖ ﺳ ﺎآﻨﺎن را ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ و زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ در ﺑ ﻼد ﺡﻜﻤﻔﺮﻡ ﺎ ﺑ ﻮد‪«.‬‬
‫)‪(٦٤‬‬
‫»از درون چﻨﻴﻦ ﻡﻜﺘﺒﯽ ﺑﻮد آﻪ دﻳ ﻦ ﺳ ﺎﻻرﯼ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ﺷ ﻴﻌﻪ ﻋ ﺼﺮ ﺻ ﻔﻮﯼ و‬
‫ﻋﺼﺮ ﻗﺎﺟﺎر و در ﺳﺎله ﺎﯼ ﭘﺎﻳ ﺎﻧﯽ ﻗ ﺮن ﺑﻴ ﺴﺘﻢ دﻳ ﻦ ﺳ ﺎﻻرﯼ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ﻓﻘﻴ ﻪ ﺳ ﺮ ﺑ ﺮﺁورد‪،‬‬
‫روﺡ ﺎﻧﻴﺘﯽ آ ﻪ اآﺜ ﺮ ﻗﺮﻳ ﺐ ﺑ ﻪ اﺕﻔ ﺎق آﺎرﮔﺮداﻧ ﺎن ﺁن در زﻡ ﺎن ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ و ﺑﺨ ﺼﻮص ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ اول ﺑﺮ اﺙﺮ آﻤﺒﻮد ﻓﻘﻬﺎﯼ ﺷﻴﻌﻪ در ﺧﻮد اﻳﺮان ﺑﻪ ﺻ ﻮرت آ ﺎﻻﻳﯽ وارداﺕ ﯽ از ﺟﺒ ﻞ ﻋﺎﻡ ﻞ‬
‫ﻟﺒﻨﺎن‪ ،‬ﺷﺎم‪ ،‬ﻋﺮاق ﻋ ﺮب و ﺑﺤ ﺮﻳﻦ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺁوردﻩ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑ ﺎ ﺁﻧﻜ ﻪ در اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ ﻡ ﺎل و ﻡﻘ ﺎﻡﯽ‬
‫ﻓﺮاوان دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ )اﻡﺎ( هﻴﭻ وﻗﺖ ﻧﻪ ﺧﻮد را واﻗﻌﺎ اﻳﺮاﻧ ﯽ داﻧ ﺴﺘﻨﺪ و ﻧ ﻪ از ذم و ﺕﺤﻘﻴ ﺮ »اﻋ ﺎﺟﻢ«‬
‫)اﻳﺮاﻧﯽهﺎ( در هﻤﻪﯼ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻮددارﯼ آﺮدﻧﺪ‪(٦٥) «.‬‬

‫‪١٨٢‬‬
‫»در اﻳﻦ اﻳﺎم ﻡﻼﯼ ﺑﺎﺳﻮادﯼ در اﻳﺮان داﺷﺘﻴﻢ آﻪ آﺘ ﺎبه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر‪ ،‬ﺧ ﻮد او و ﭘ ﺪرش ﺑ ﻪ‬
‫زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ و ﻋﺮﺑﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ و اﺳﺎس ﺕ ﺸﻴﻊ در اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ ﺳ ﻌﯽ اﻳ ﻦ دو ﻧﻔ ﺮ ﻡﺤﻜ ﻢﺕ ﺮ ﺷ ﺪ و ﺑ ﺪﻳﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ ﻡﺮدم ﻡﺘﻌ ﺼﺐ ﺑ ﻪ ﺁن دو ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻡﻌﺘﻘﺪﻧ ﺪ و ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد ﺑ ﻪ آﻔ ﺶ ﺁنه ﺎ آﻔ ﺸﻚ ﮔﻔ ﺖ! وﻟ ﯽ از‬
‫ﻟﺤﺎظ وﺿﻊ ﻡﻤﻠﻜﺖ و ﺡﺘﺎ از ﻟﺤﺎظ ﺧﻮد ﻡﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ ه ﻢ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡ ﺴﺎﻟﻪ ﺑﻨﮕ ﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻘ ﺪرﯼ اﻳ ﻦ دو ﻧﻔ ﺮ‬
‫ﺧﺮاﻓﺎت وارد اﻳﻦ ﻡﺬهﺐ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﺠﺎد ﺕﻌﺼﺐ در ﻡﻴ ﺎن ﻡ ﺮدم آﺮدﻧ ﺪ و ﺁﺧﻮﻧ ﺪ و اه ﻞ دﻳ ﻦ را ﺑ ﺮ‬
‫هﻤ ﻪﯼ اﻡ ﻮر ﻡﻤﻠﻜ ﺖ ﻡ ﺴﻠﻂ ﺳ ﺎﺧﺘﻨﺪ و دﺳ ﺘﮕﺎﻩ دوﻟ ﺖ را ﺿ ﻌﻴﻒ و ﺳ ﺴﺖ آﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺷ ﺎﻳﺪ در ه ﻴﭻ‬
‫دورﻩاﯼ هﻴﭻ دو ﻧﻔﺮﯼ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻋﺸﺮ ﺁنهﺎ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ زﻳ ﺎنه ﺎ ﺑ ﻪ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﺑﺮﺳ ﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻡ ﻼ‬
‫ﻡﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻡﺠﻠﺴﯽ ﭘﺴﺮ ﻡﻼ ﻡﺤﻤﺪ ﺕﻘﯽ ﻡﺠﻠﺴﯽ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ ﻡﺎل دﻧﻴﺎ و ﺑﻪ ﺡﺮص ﺳ ﻴﻢ و زر ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮن ﻡﺨﺎﻟﻔﺎن ﺕﺸﻴﻊ دراز ﻡﯽآﺮد و هﻤﻪ ﻧﻮع ﺁزار و ﺷﻜﻨﺠﻪ را در ﺡ ﻖ ه ﺮآﺲ از ﺳ ﻨﯽ و‬
‫ﺻﻮﻓﯽ و دروﻳﺶ و زردﺷﺘﯽ و ﻳﻬﻮدﯼ وﻋﻴﺴﻮﯼ ﺑﻼاﺳﺘﺜﻨﺎء ﺟﺎﻳﺰ ﻡﯽ داﻧﺴﺖ‪(٦٦) «.‬‬
‫ﻡﻬ ﺪﯼ اﺻ ﻼﻧﯽ ﻳﻜ ﯽ از ﺟ ﺎن ﺑ ﺪر ﺑﺮدﮔ ﺎن آ ﺸﺘﺎر ﺕﺎﺑ ﺴﺘﺎن ‪ ٦٧‬در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡﻴ ﺰان اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ و هﻤﺪﺳ ﺘﯽ ﺿ ﻤﻨﯽ ﻃﻴ ﻒ دوم ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﺸﺘﺎر ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﻗﺘ ﻞ ﻋ ﺎم و ﺕ ﺴﻮﻳﻪﯼ ﻓﻴﺰﻳﻜ ﯽ‬
‫ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ٦٧‬آﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻡﻦ ﺑﺎ »ﺕﻮاﻓﻖ ﺕﻤﺎم ﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ« در ﻡﻘﻄ ﻊ ﺧﺎﺕﻤ ﻪﯼ ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﻪ اﺟ ﺮا‬
‫درﺁﻡ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺮوزﻩ اﺑﻌ ﺎدﯼ ﻓﺮاﺕ ﺮ از ﻡﺮزه ﺎﯼ ﻡﻠ ﯽ و ﮔ ﺴﺘﺮﻩﯼ ﺟﻐﺮاﻓﻴ ﺎﻳﯽ وﻃﻨﻤ ﺎن ﻳﺎﻓﺘ ﻪ… اﺳ ﺖ…‬
‫داﺳ ﺘﺎن ﺕﺎﺑ ﺴﺘﺎن ‪ ٦٧‬داﺳ ﺘﺎن ﺑ ﻪ ﺻ ﻼﺑﻪ آ ﺸﻴﺪن ﻳ ﻚ ﻧ ﺴﻞ ﻇ ﺎهﺮا ﺑ ﯽﺕﻘ ﺼﻴﺮ و وﻳ ﺮان ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ…‬
‫داﺳﺘﺎن ﻡﺮﺕﺪ ﻡﻠﯽ و ﻓﻄ ﺮﯼ‪ ،‬ﻡﻠﺤ ﺪ ﺑ ﻮدن و اﻳﻤ ﺎن ﺁوردن‪ ،‬اﺕ ﺎقه ﺎﯼ ﺕﻤ ﺸﻴﺖ‪ ،‬دورﺑ ﻴﻦه ﺎﯼ ﻡﻨﺘﻈ ﺮ و‬
‫ﻓ ﺮمه ﺎﯼ اﻧﺰﺟ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻧﻜ ﻪ ﺑﮕ ﻮﻳﯽ ﺧ ﻮد ﻧﻴ ﺴﺘﻢ‪ ،‬داﺳ ﺘﺎن ﺑ ﻪ ﻧﻮﺑ ﺖ اﻳ ﺴﺘﺎدﮔﺎن ﻡ ﺮگ در آﺮﻳ ﺪور‬
‫ﺦ »ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻳ ﺎ ﻧ ﻪ؟« دادن‪ .‬داﺳ ﺘﺎن…‬ ‫رﺟ ﺎﻳﯽﺷ ﻬﺮ‪ ،‬داﺳ ﺘﺎن ﺑ ﻪ ﻧ ﺰد »هﻴﺌ ﺖ« رﻓ ﺘﻦ و ﭘﺎﺳ ِ‬
‫»چﺸﻢﺑﻨﺪهﺎﯼ ﺑﯽﺻﺎﺡﺐ و دﻡﭙﺎﺉﯽهﺎﯼ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﯽ« ﻋﻮﻋﻮﯼ ﺳﮓهﺎ و ﺟﺴﺖ وﺟﻮﯼ ﺑﺮادران ﻧﺎﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫در ﻟﻌﻨﺖﺁﺑﺎد‪ ،‬ﮔﻮرهﺎﯼ دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﯽ و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻪ ﺧﺮاﺷﻴﺪن و ﻟﺐ ﮔﺰﻳ ﺪن ﺧ ﻮاهﺮان و »داغ ﺑ ﺮ‬
‫دل ﭘ ﺮ ﺧ ﻮن ﻧﻬ ﺎدن« و رﻓ ﺘﻦ‪ ،‬داﺳ ﺘﺎن ﺧ ﻮن و ﻓﺮﻳ ﺎد‪ ،‬ﺕ ﺴﻠﻴﻢ و ﻡﻘﺎوﻡ ﺖ‪ ،‬ﭘﻨﻬ ﺎنآ ﺎرﯼ و ﺑ ﯽﺕﻜﻠﻴﻔ ﯽ‪،‬‬
‫ﺷ ﻜﻢدرﻳ ﺪن و رگ زدن‪ ،‬ﺕﺎزﻳﺎﻧ ﻪ ﺧ ﻮردن و ﺕﻌﺰﻳ ﺮ ﺷ ﺪن‪ ،‬ﻡ ﺮگ ﺧﻮدﺁﮔ ﺎهﯽ و ﺑ ﺮ ﺳ ِﺮ دا ِر ﺑﻠﻨ ﺪ‬
‫اﻳﺴﺘﺎدن‪ ،‬داﺳﺘﺎن هﻤﻪﯼ ﭘﺎﻳﻤﺎل ﺷﺪﻩهﺎ و ﺳﺮآﻮب ﺷﺪﮔﺎن ﻡﻴﻬﻦ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ﺕﻠﺦ ‪…٦٧‬‬
‫»… ﺕﻤﺎم آﺎﻧﺎلهﺎﯼ ارﺕﺒﺎﻃﯽ ﻡﺎ ﺑﺎ ﺧﺎرج ﺕﻮﺳﻂ ﻡﺪﻳﺮﻳﺖ زﻧﺪان ﻗﻄ ﻊ ﺷ ﺪ… ﺕ ﺎ ﻳﻜ ﺸﻨﺒﻪﯼ‬
‫ﻡﻮﻋﻮد در ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻡﺎﻩ ‪ ٦٧‬آﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻨﺪ ﻡﺎ ﺑﻨﺪ ‪ ٨‬زﻧﺪان ﮔﻮهﺮدﺷﺖ رﺳﻴﺪ…« )‪(٦٧‬‬
‫دآﺘ ﺮ رﺿ ﺎ ﻏﻔ ﺎرﯼ در آﺘ ﺎب ﺧ ﺎﻃﺮات ﻳ ﻚ زﻧ ﺪاﻧﯽ از زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم از ﺑﻨﺪ ﻓﺮﻋﯽ ‪ ٢٠‬در ﻃﺒﻘﻪﯼ هﻢآﻒ ﺧﺒﺮهﺎﻳﯽ داﻳ ﺮ ﺑ ﺮ ﺕﺎﺉﻴ ﺪ ﻧﻬ ﺎﻳﯽ اﻋ ﺪامه ﺎﯼ‬
‫دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﯽ درﻳﺎﻓﺖ آﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨ ﺪﻳﺎن ﺁﻧﺠ ﺎ رو ﺑ ﻪ ﻡﺤﻮﻃ ﻪﯼ زﻧ ﺪان ﺑﻮدﻧ ﺪ و از ﭘﻨﺠ ﺮﻩاﯼ ﺁﻡ ﺪ و رﻓ ﺖ ِ‬
‫ﺕﺮﻳﻠﯽهﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺡﻤﻞ ﮔﻮﺷ ﺖ را دﻳ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﮔ ﺎهﯽ در ﺷ ﺒﺎﻧﻪ‪/‬روز چﻨ ﺪﻳﻦ ﺕﺮﻳﻠ ﯽ ﮔﻮﺷ ﺖ از ﺁﻧﺠ ﺎ‬
‫ﺧﺎرج ﻡﯽﺷﺪ‪ .‬ﺁنهﺎ در ﻡﻮرد اﻳﻦ ﺁﻡﺪ و ﺷﺪهﺎ آﻨﺠﻜﺎو ﺷﺪﻩ و ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷ ﺎﻳﻌﻪه ﺎ ‪ ٢٤‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ آ ﺸﻴﻚ‬
‫دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬روزﯼ ﻳﻚ ﺕﺮﻳﻠﯽ در ﻡﻴﺪان دﻳﺪﺷﺎن ﻡ ﯽاﻳ ﺴﺘﺪ‪ .‬درش ﺑ ﺎز ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﭘ ﺮ از ﺑ ﺴﺘﻪه ﺎﯼ ﺑﻠﻨ ﺪ‬
‫ﺑ ﻮد‪ .‬ﭘﺎﺳ ﺪارهﺎ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎﻻﯼ ﺑ ﺴﺘﻪه ﺎﯼ ﺑ ﺰرگ ﭘﻼﺳ ﺘﻴﻜﯽ رﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺴﺘﻪه ﺎﯼ ﻡ ﺸﺎﺑﻬﯽ را روﯼ ﺁن ﺟ ﺎﯼ‬
‫ﻡﯽدادﻩاﻧﺪ ﺕﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺕﻜﻤﻴﻞ ﺷﻮد‪ .‬هﺮ ﺑﺴﺘﻪ در ﻳﻚ آﻔﻦ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺳ ﺮ و ﺕﻬ ﺶ را ﺑ ﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺡﺎﻟﺖ ِ ﻟﻐﺰا ِن زﻳ ِﺮ ﭘﺎﯼ ﭘﺎﺳﺪاران ﻡﯽﻓﻬﻤﻨﺪ آﻪ ﻡﺤﻤﻮﻟﻪهﺎ چﻴ ﺰﯼ ﺟ ﺰ اﺟ ﺴﺎد اﻋ ﺪام‬
‫ﺷ ﺪﮔﺎن ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬آ ﺎﻡﻴﻮنه ﺎﯼ ﺡﻤ ﻞ ﮔﻮﺷ ﺖ ﻡ ﺪام ﻧﻌ ﺶه ﺎﯼ اﻋ ﺪاﻡﯽه ﺎ را ﺑ ﻪ ﮔﻮرﺳ ﺘﺎنه ﺎﯼ ﮔﻤﻨ ﺎم‬
‫ﻡﯽﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺡﻤﻞ اﺟﺴﺎد در ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ دوﻡﺎﻩ ﻡﺮداد و ﺷﻬﺮﻳﻮر اداﻡﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫»هﻨﻮز ﮔﻮرﺳﺘﺎنهﺎﯼ ﺟﻤﻌﯽ ﺟﻨ ﻮب ﺕﻬ ﺮان آ ﺸﻒ ﻧ ﺸﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺟ ﺴﺪهﺎ را ﺻ ﺪﺕﺎ ﺻ ﺪﺕﺎ در‬
‫چﺎﻟﻪهﺎ ﻡﯽرﻳﺨﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﻮﻟﺪوزر روﻳﺸﺎن را ﻡﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٨٣‬‬
‫»ﺑﺎران ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ آﻪ ﺑﻪ دﻧﺒ ﺎل ﺁن ﺑﺎرﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺧ ﺎكه ﺎ را ﺷ ﺴﺖ و اﺟ ﺴﺎد ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن ﻧﻤﺎﻳ ﺎن‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺳﮓهﺎ ﻃﻌﻤﻪﯼ ﺧﻮﺑﯽ ﭘﻴﺪا آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳﻚ ﻃﻮﻓﺎن ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺎآﻨﺎن ﺡﻠﺒﯽﺁﺑﺎدهﺎﯼ اﻃﺮاف‬
‫ﮔﻮرﺳﺘﺎنهﺎﯼ ﺟﻤﻌﯽ ﻡﺘﻮﺟﻪ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ آﻪ ﺳﮓهﺎﯼ وﻟﮕﺮد در ﻧﻘﻄﻪاﯼ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺕﺮﺕﻴﺐ ﺑ ﻮد‬
‫آ ﻪ اﺟ ﺴﺎد زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳ ﺎﻳﯽ و ﻗﺒﺮﺳ ﺘﺎنه ﺎﯼ ﻡﺨﻔ ﯽ آ ﺸﻒ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺧﺒ ﺮ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻋﺖ هﻤ ﻪﺟ ﺎ ﭘﻴﭽﻴ ﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺪاران وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ دﺳﺖ ﺑﻪ آﺎر ﺷﺪﻧﺪ و ﻡﻨﻄﻘﻪ را ﻗ ﺮق آﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺑﻮﻟ ﺪوزر‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ روﯼ اﺟﺴﺎد را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﻡﺎ ﻡﺮدم ﺡﺎﻻ دﻳﮕﺮ ﮔﻮرﺳﺘﺎن را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﯼ هﺰاران زﻧﺪاﻧﯽ اﻋﺪام ﺷﺪﻩ‪ ،‬هﻨﻮز هﻢ هﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻡﺰار ﺟﻤﻌﯽ ﮔﺮدهﻢ‬
‫ﻡﯽﺁﻳﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ ﻋﺰﻳﺰاﻧﺸﺎن آﻪ در اﺳﺎرت و ﻡﻈﻠﻮﻡﻴﺖ ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﺎﻡﻪ ﺟﺎن دادﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻡﻮﻳﻪ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺮاﯼ اﻓﺮاد ﺡﻠﺒﯽ ﺁﺑﺎدهﺎ ﻏﺬا ﻡﯽﺑﺮﻧﺪ‪(٦٨) «.‬‬
‫ﻳﺮواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴﺎن در ﻡﻘﺎﻟﻪاﯼ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان آﺸﺘﺎر ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ ١٣٦٧‬در ﺑﺨ ﺶ »ﺕﻔﺘ ﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ«‬
‫ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬در ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺳ ﺎﻋﺎت روز ﺟﻤﻌ ﻪ ‪ ٢٨‬ﺕﻴﺮﻡ ﺎﻩ ‪ ١٩) ١٣٦٧‬ژوﺉﻴ ﻪ ‪ (١٩٨٨‬ﺡ ﺼﺎرهﺎﯼ‬
‫ﺁهﻨﻴﻨﯽ ﺑﺮ ﮔﺮد زﻧﺪانهﺎﯼ اﺻﻠﯽ ﺳﺮﺕﺎﺳ ﺮﯼ اﻳ ﺮان آ ﺸﻴﺪﻩ ﺷ ﺪ‪ .‬دروازﻩه ﺎ ﺑ ﺴﺘﻪ و ﺕﻠﻔ ﻦه ﺎ ﻗﻄ ﻊ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮنه ﺎ را از ﺑ ﺮق ﺑﻴ ﺮون آ ﺸﻴﺪﻧﺪ و از ﺕﻮزﻳ ﻊ ﻧﺎﻡ ﻪه ﺎ‪ ،‬روزﻧﺎﻡ ﻪه ﺎ و ﺑ ﺴﺘﻪه ﺎﯼ داروﻳ ﯽ )در‬
‫زﻧﺪانهﺎ( ﺧﻮددارﯼ ورزﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻋﺎت ﻡﻼﻗﺎت ﻡﻨﺤ ﻞ ﺷ ﺪ‪ ،‬و ﺑ ﺴﺘﮕﺎن زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن را از ﺡ ﻮل و ﺡ ﻮش‬
‫زﻧ ﺪانه ﺎ ﭘﺮاآﻨ ﺪﻩ ﺳ ﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن دﺳ ﺘﻮر دادﻩ ﺷ ﺪ آ ﻪ در ﺳ ﻠﻮله ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ و از‬
‫ﺻ ﺤﺒﺖ ﺑ ﺎ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧ ﺎن و آ ﺎرﮔﺮان اﻓﻐ ﺎﻧﯽ ﺧ ﻮددارﯼ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬رﻓ ﺖ و ﺁﻡ ﺪ ﺑ ﻪ ﻡﻜ ﺎنه ﺎﯼ ﻋﻤ ﻮﻡﯽ ﻡﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫درﻡﺎﻧﮕ ﺎﻩه ﺎ‪ ،‬آﺎرﮔ ﺎﻩه ﺎ‪ ،‬ﻗﺮاﺉ ﺖﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ‪ ،‬ﺕﺎﻻره ﺎﯼ ﺕ ﺪرﻳﺲ و ﺡﻴ ﺎطه ﺎ ﻡﻤﻨ ﻮع ﺷ ﺪ‪ .‬از ﺁﻧﺠ ﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن هﺮآﺪام ﻡﺎﻡﻮ ِر ﻡﻬﺎر آ ﺮدن دﺳ ﺘﻪه ﺎﯼ ﻡ ﺸﺎﺑﻬﯽ از زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﻡ ﺮ ﺑﺎﻋ ﺚ ﺷ ﺪ آ ﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬چﭙﯽهﺎ از ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻠﻄﻨﺖﻃﻠﺒﺎن از ﻏﻴﺮﺳﻠﻄﻨﺖﻃﻠﺒﺎن‪ ،‬ﺕﻮاﺑﻴﻦ )آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺕﻮﺑ ﻪ‬
‫آﺮدﻩ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺒﺮچﻴﻨﺎن دﺳﺘﮕﺎﻩ درﺁﻡﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ( از ﻏﻴﺮﺕﻮاﺑﻴﻦ‪ ،‬ﻡﺮدان از زﻧ ﺎن‪ ،‬آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫زﻧﺪانهﺎﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻡﺤﻜﻮم ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﺤﻜﻮﻡﻴﺖ آﻮﺕﺎﻩ ﻡﺪت داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺕ ﺎزﻩ‬
‫ﻡﺤﻜ ﻮم ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬از آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻡ ﺪته ﺎ ﻗﺒ ﻞ دورﻩﯼ ﻡﺤﻜﻮﻡﻴ ﺖ ﺧ ﻮد را ﮔﺬراﻧ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺟ ﺪا‬
‫ﺷﻮﻧﺪ…‬
‫»درﺳﺖ ﻗﺒﻞ از ﺁﻏﺎز ﺷﺪت ﻋﻤﻞ در زﻧﺪانهﺎ ﻓﺮﻡﺎن ﻡﺨﻔﻴﺎﻧﻪاﯼ از ﻃ ﺮف ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺻ ﺎدر‬
‫ﺷﺪ آﻪ ﺕﺎرﻳﺦ دﻗﻴﻖ ﺁن ﻡﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽهﺎ اﺡﺘﻤ ﺎل ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻓﺮﻡ ﺎن ﻳ ﻚ ﻓﺘ ﻮاﯼ رﺳ ﻤﯽ‬
‫ﺑﻮد و ﻃﯽ ﺁن ﺑﻪ ﻳﻚ آﻤﻴﺴﻴﻮن وﻳﮋﻩ اﺧﺘﻴﺎر دادﻩ ﺷﺪ آﻪ اﻋﻀﺎﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫»ﻡﺤﺎرب« و اﻓ ﺮاد واﺑ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎنه ﺎﯼ چ ﭗ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان »ﻡﺮﺕ ﺪ« اﻋ ﺪام آﻨﻨ ﺪ‪ .‬در آﻤﻴ ﺴﻴﻮن‬
‫ﺕﻬﺮان آﻪ اﻋﻀﺎﯼ ﺁن ﺑﻪ ‪ ١٦‬ﻧﻔﺮ ﻡﯽرﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻧﯽ از ﺟﺎﻧﺐ ﺷﺨﺺ اﻡﺎم‪ ،‬رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮ ِر )وﻗ ﺖ‬
‫ﺳ ﻴﺪﻋﻠﯽ ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ( دادﺳ ﺘﺎن آ ﻞ‪ ،‬دادﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬وزارتﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ دادﮔ ﺴﺘﺮﯼ و اﻃﻼﻋ ﺎت‬
‫هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ادارﻩه ﺎﯼ دو زﻧ ﺪان اﺻ ﻠﯽ وﻳ ﮋﻩﯼ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ اوﻳ ﻦ و ﮔﻮهﺮدﺷ ﺖ ﻋ ﻀﻮﻳﺖ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﺁﻳﺖاﷲ اﺷﺮاﻗﯽ رﺉﻴﺲ اﻳﻦ آﻤﻴﺴﻴﻮن دو دﺳﺘﻴﺎر ﻡﺨﺼﻮص داﺷﺖ آﻪ ﻳﻜﯽ ﺡﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم‬
‫ﻧﻴ ﺮﯼ ﺑ ﻮد و دﻳﮕ ﺮﯼ ﺡﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم ﻡﺒ ﺸﺮﯼ‪ .‬در ﺟﺮﻳ ﺎن ‪ ٥‬ﻡ ﺎﻩ ﺑﻌ ﺪﯼ اﻋ ﻀﺎﯼ اﻳ ﻦ آﻤﻴ ﺴﻴﻮن ﺑ ﺎ‬
‫هﻠ ﯽآ ﻮﭘﺘﺮ ﺑ ﻴﻦ زﻧ ﺪانه ﺎﯼ اوﻳ ﻦ و ﮔﻮهﺮدﺷ ﺖ در رﻓ ﺖ و ﺁﻡ ﺪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ ﻧ ﺎم ﺁنه ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫»آﻤﻴ ﺴﻴﻮن ه ﻮاﺑﺮد ﻡ ﺮگ« ﺷ ﻬﺮت ﭘﻴ ﺪا آ ﺮد‪ .‬آﻤﻴ ﺴﻴﻮنه ﺎﯼ ﻡ ﺸﺎﺑﻬﯽ ﻧﻴ ﺰ در ﺷﻬﺮﺳ ﺘﺎنه ﺎ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﺷﺪ…‬
‫»ﻳﻚ آﺎرﮔﺮ اﻓﻐ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻏ ﺬا ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان ﻡ ﯽﺁورد‪ ،‬ﻋﻼﻡ ﺖ ﺁﮔ ﺎهﯽ دهﻨ ﺪﻩاﯼ ﺑ ﻪ دور ﮔ ﺮدن‬
‫ﺧﻮد ﺕﺮﺳﻴﻢ آﺮد‪ ،‬اﻡﺎ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎزهﻢ ﺕﺎ ﻡﺪﺕﯽ ﺑﻌ ﺪ ﻡﻌﻨ ﯽ ﺁن را درﻧﻴﺎﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ ﮔﻤ ﺎن ﺑﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ او‬
‫ﻡﯽﺧﻮاهﺪ ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﺪ آﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻡﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺁنهﺎ ﺕﺼﻮر اﻋﺪام ﺟﻤﻌ ﯽ‪ ،‬ﺁنه ﻢ در هﻨﮕ ﺎم ﺷ ﺎدﯼ و‬

‫‪١٨٤‬‬
‫ﺳﺮور ﻋﻤﻮﻡﯽ دﺷﻮار ﺑﻮد‪ ،‬چﻮن در روز ‪ ٢٩‬ﺕﻴﺮﻡﺎﻩ )‪ ٢٠‬ژوﺉﻴﻪ‪ (١٩٨٨‬ﻳﻌﻨﯽ درﺳﺖ ﻳﻚ روز ﺑﻌ ﺪ‬
‫ﺲ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎدﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﻠ ﻞ ﺑ ﻪ‬ ‫از ﺷﺮوع ﺷﺪت ﻋﻤﻞ در زﻧﺪانهﺎ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑ ﺎ ﭘ ﺬﻳﺮﻓﺘ ِﻦ ﺁﺕ ﺶ ﺑ ِ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﺮاق ﭘﺎﻳﺎن داد‪(٦٩) «.‬‬
‫»ﻏﺮوب روز ﺑﻌ ﺪ ﻡ ﻦ و ﺳ ﻌﻴﺪ و ﻡﺎﻡ ﺎن ﭘ ﻨﺞ دﻗﻴﻘ ﻪ ﻓﺮﺻ ﺖ داﺷ ﺘﻴﻢ ﺟﻨ ﺎزﻩ را ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﻳ ﻚ‬
‫ﺷﻠﻮار ﺳﺮﺑﺎزﯼ ﺕﻨﺖ ﺑﻮد و ﻳﻚ ﺑﻠﻮز ﻡﺎﺷﯽ رﻧﮓ آﻪ ﻟﻜ ﻪﯼ ﺑ ﺰرگ و ﺳ ﻴﺎﻩ ﺧ ﻮن از ﺳ ﻴﻨﻪات ﺷ ﺮوع‬
‫ﻡﯽﺷﺪ و ﺕ ﺎ زاﻧﻮه ﺎت اداﻡ ﻪ ﻡ ﯽﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﺟ ﺎﯼ دو ﺕﻴ ﺮ ه ﻢ در رانه ﺎت ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ چ ﭗ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ راﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻡﺎﻡﺎن ﺑﻠﻮزت را ﭘﺲ زد و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ زﺧﻢ ﻧﮕ ﺎﻩ آ ﺮد‪ .‬ﻡ ﻦ ﺡ ﺎل ﺕﻬ ﻮع داﺷ ﺘﻢ‪ .‬ﺻ ﻮرﺕﻢ را ﺑﺮﮔﺮداﻧ ﺪم‪.‬‬
‫دوﺕﺎ ﻧﻔﺲ ﻋﻤﻴ ﻖ آ ﺸﻴﺪم آ ﻪ ﻃﺎﻗ ﺖ ﺑﻴ ﺎورم‪ .‬آ ﻒ ﭘﺎه ﺎت از ﺧ ﻮنﻡﺮدﮔ ﯽ و زﺧ ِﻢ روﯼ زﺧ ﻢ آﺒ ﻮد و‬
‫ﺳﻴﺎﻩ ﻡﯽزد‪ .‬اﻧﮕﺎر ﭘﺎهﺎت را ﺕﻮﯼ آﻮرﻩ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﭘﺨﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ذﻏﺎل ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﻮﯼ ﻋﻔﻮﻧ ﺖ ﻡ ﯽداد‪.‬‬
‫ﻡﺎﻡﺎن زﻳﺮ ﻟﺐ دﻋﺎ ﺧﻮاﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻴﺎم اﺳﻼم ﺷﻤﺎ هﻤﻴﻦ ﺑﻮد؟!« )‪(٧٠‬‬
‫»در ﺳﺎل ‪ ١٣٦٧‬وﻗﺘﯽ ﺡﻜﻢ ﻡﺤﺎآﻤﻪﯼ دوﺑﺎرﻩ زﻧﺪاﻧﻴﺎ ِن ﺳ ِﺮ ﻡﻮﺿﻊ را از ﺧﻤﻴﻨﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻪ ﺡﺎآﻢ ﺷﺮع ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﻜﺎر در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﯽ از اﻳﻦ ﺳﻪ ﻗﺎﺿﯽ ﺷﺮع رازﻳﻨﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬دو ﻧﻔ ﺮ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻳﻜﯽ ﺡﺠﺖاﻻﺳﻼم رﺉﻴﺴﯽ رﺉﻴﺲ آﻨﻮﻧﯽ ﺑﺎزرﺳﯽ آﻞ آﺸﻮر و دﻳﮕﺮﯼ ﺡﺠﺖاﻻﺳﻼم ﻧﻴﺮﯼ ﺑ ﻮد‬
‫آﻪ اآﻨﻮن ﺑﺮ ﺳ ِﺮ ﮔﻨﺞ ﻗﺎرون آﻤﻴﺘﻪﯼ اﻡﺪاد اﻡﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﺸ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ! او ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩﯼ ﻋ ﺴﻜﺮاوﻻدﯼ در‬
‫اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎد اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻋﺴﻜﺮاوﻻدﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ وﻟﯽﻓﻘﻴﻪ در اﻳﻦ آﻤﻴﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﻴﺮﯼ هﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ او‪.‬‬
‫»اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﭘﺲ از درﻳﺎﻓ ﺖ ﺡﻜ ِﻢ اﻋ ﺪا ِم زﻧ ﺪاﻧﻴﺎ ِن ﺳ ﺮ ﻡﻮﺿ ﻊ از ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﺎ هﻠ ﯽآ ﻮﭘﺘﺮ‬
‫روﯼ زﻧﺪانهﺎ ﭘﺮواز آﺮدﻧﺪ و در ﻋﺮض دو هﻔﺘﻪ چﻨ ﺪ ه ﺰار زﻧ ﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ را آ ﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﻡﺤﺎآﻤ ﻪاﯼ‬
‫در آﺎر ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺳﺮ ﻡﻮﺿﻊ و ﻏﻴﺮﺳﺮﻡﻮﺿﻊ ه ﻢ ﻡﻄ ﺮح ﻧﺒ ﻮد! ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺡﻜ ﻢ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻗﺘ ﻞ‬
‫ﻋﺎم زدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺟﺎن ﺑﺪر ﺑﺮدﻩ ﺑﺮاﯼ ﻡﻦ ﺕﻌﺮﻳﻒ آﺮدﻧﺪ آﻪ در زﻳﺮزﻡﻴﻦهﺎﯼ زﻧ ﺪان اوﻳ ﻦ‬
‫و ﺷﻮﻓﺎژﺧﺎﻧﻪﯼ ﺑﺰرگ زﻧﺪان اوﻳﻦ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪهﺎﯼ ﺁﺑﮕﺮم ﻃﻨﺎب وﺻﻞ آﺮدﻧﺪ و هﺮﺷﺐ دﻩهﺎ ﻧﻔ ﺮ را در‬
‫اﻳﻦ ﺷﻮﻓﺎژﺧﺎﻧﻪ ﺑﺪار آﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫»رازﻳﻨﯽ ﺑﺎ ﻡﻮاﻓﻘﺖ اﺳﺪاﷲ ﻻﺟﻮردﯼ ﺻﺪهﺎ ﻧﻔﺮ را در ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻡﺘﺮوآ ﻪ در ﻳﻜ ﯽ از‬
‫ﻗﺴﻤﺖهﺎﯼ ﻡﺘﺮوآﻪﯼ زﻧﺪان اوﻳﻦ آﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد ﺧﺮاﺑﺶ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ آﺮد و آﺸﺖ‪.‬‬
‫»ﺡﺪود دوﻳﺴﺖ زﻧﺪاﻧﯽ را در اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آﻪ در ِز ﭘﻨﺠﺮﻩهﺎﻳﺶ را ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺳ ﻴﻤﺎن ﺕﻴﻐ ﻪ‬
‫آﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ آﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا چﻨﺪ آﭙ ﺴﻮل ﺑ ﺰرگ ﮔ ﺎ ِز ﻡ ﺎﻳﻊ را آ ﻪ ﺷ ﻴﺮهﺎﯼ آﻨﺘﺮﻟ ﺸﺎن را ﺷﻜ ﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺧﻔﻪ آﺮدن زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ داﺧﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن را آ ﻪ از ﻗﺒ ﻞ‬
‫ﻡﻴﻦﮔﺬارﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻡﻨﻔﺠﺮ آﺮدﻧﺪ و هﻤﻪﯼ اﻳﻦ دوﻳ ﺴﺖ زﻧ ﺪاﻧﯽ را زﻳ ﺮ ﺁوار دﻓ ﻦ آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﮔﻮﺷﻪاﯼ…« )‪(٧١‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ آ ﻪ ﻡﻬ ﺪﯼ اﺻ ﻼﻧﯽ‪ ،‬دآﺘ ﺮ رﺿ ﺎ ﻏﻔ ﺎرﯼ‪ ،‬ﻳﺮواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴ ﺎن‪،‬‬
‫ﺷﻬﺮﻧﻮش ﭘﺎرﺳ ﯽﭘ ﻮر‪ ،‬ﻡﻨﻴ ﺮﻩﯼ ﺑ ﺮادران و دﻳﮕﺮاﻧ ﯽ آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽهﺎﺷ ﺎن از ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن‪ ،‬در ﻋ ﻴﻦﺡ ﺎل از‬
‫ﺖ‬
‫ﺟﺎنﺑﺪر ﺑﺮدﮔﺎن اﻳﻦ آﺸﺘﺎر ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕ ﺎهﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﻴﻢ ﺑ ﻪ ﻡ ﺘﻦ ﺡﻜ ﻢ اﻋ ﺪام ﻓ ﻮرﯼ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ ﺑﺮﮔ ﺸ ِ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن اﻳﺮان از ﺳﻮﯼ ﺷﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬در ﺳﺮﻓﺼﻞ ﺁﺕﺶ ﺑﺲ‪ ،‬ﺕﺎ در هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻡﻴﺰان »اﺧﺘﻼف‬
‫ﻓﻜﺮﯼ« دو ﻃﻴﻒ و ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن در ﺳﺮﻓ ﺼﻞه ﺎﯼ ﻡ ﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺑﺨ ﺼﻮص اﻳ ﻦ آ ﺸﺘﺎر ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‬
‫را ﻡﺤﻚ زدﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ!‬
‫»از ﺁنﺟﺎ آﻪ ﻡﻨﺎﻓﻘﻴﻦ )ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ( ﺧﺎﺉﻦ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﻡﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒ ﻮدﻩ و‬
‫هﺮچﻪ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ از روﯼ ﺡﻴﻠﻪ و ﻧﻔﺎق ﺁنهﺎﺳﺖ… آﺴﺎﻧﯽ آﻪ در زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺳﺮاﺳ ﺮ آ ﺸﻮر ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ‬
‫ﻡﻮﺿ ﻊ ﻧﻔ ﺎق ﺧ ﻮد ﭘﺎﻓ ﺸﺎرﯼ آ ﺮدﻩ و ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻡﺤ ﺎرب و ﻡﺤﻜ ﻮم ﺑ ﻪ اﻋ ﺪام ﻡ ﯽﺑﺎﺷ ﻨﺪ و ﺕ ﺸﺨﻴﺺ‬
‫ﻡﻮﺿﻮع ﻧﻴﺰ در ﺕﻬ ﺮان ﺑ ﺎ راﯼ اآﺜﺮﻳ ﺖ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﺡﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم ﻧﻴ ﺮﯼ داﻡ ﺖ اﻓﺎﺿ ﺎﺕﻪ )ﻗﺎﺿ ﯽ ﺷ ﺮع(‬
‫ﺟﻨﺎب ﺁﻗﺎﯼ اﺷﺮاﻗﯽ )دادﺳﺘﺎن ﺕﻬﺮان( و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩاﯼ از وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﻡﯽﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬اﮔﺮچ ﻪ اﺡﺘﻴ ﺎط در‬

‫‪١٨٥‬‬
‫اﺟﻤ ﺎع اﺳ ﺖ و هﻤﻴﻨﻄ ﻮر در زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﻡﺮاآ ﺰ اﺳ ﺘﺎن آ ﺸﻮر‪ ،‬راﯼ اآﺜﺮﻳ ﺖ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﻗﺎﺿ ﯽ ﺷ ﺮع‪،‬‬
‫دادﺳﺘﺎن اﻧﻘﻼب و ﻳﺎ دادﻳﺎر و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ وزارت اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻻزماﻻﺕﺒ ﺎع ﻡ ﯽﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬رﺡ ﻢ ﺑ ﺮ ﻡﺤ ﺎرﺑﻴﻦ‬
‫»ﺳﺎدﻩاﻧﺪﻳﺸﯽ« اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ اﺳ ﻼم در ﺑﺮاﺑ ﺮ دﺷ ﻤﻨﺎن ﺧ ﺪا از اﺻ ﻮل ﺕﺮدﻳ ﺪ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﻧﻈ ﺎم اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻡﻴ ﺪوارم ﺑ ﺎ »ﺧ ﺸﻢ و آﻴﻨ ﻪﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ« ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دﺷ ﻤﻨﺎن اﺳ ﻼم‪ ،‬رﺿ ﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﻡﺘﻌ ﺎل را‬
‫ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎﻳﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﺸﺨﻴﺺ ﻡﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩﯼ ﺁﻧﺎن اﺳﺖ »وﺳﻮﺳ ﻪ و ﺷ ﻚ و ﺕﺮدﻳ ﺪ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ« و‬
‫ﺳﻌﯽ آﻨﻨﺪ »اﺷﺪاء ﻋﻠﯽاﻟﻜﻔﺎر« ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺕﺮدﻳ ﺪ در ﻡ ﺴﺎﺉﻞ ﻗ ﻀﺎﻳﯽ اﺳ ﻼم اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‪ ،‬ﻧﺎدﻳ ﺪﻩ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺧ ﻮن‬
‫ﭘﺎك ﻡﻄﻬﺮ ﺷﻬﺪا ﻡﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﻟﺴﻼم… روحاﷲ ﻡﻮﺳﻮﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ« )‪(٧٢‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ هﻤﻴﻦ اﻡﺎم و وﻟﯽ ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﺮاﯼ ﺕﻜﻤﻴﻞ و ﺕﺎآﻴﺪ ﺑﺮ ﺡﻜﻢ ﻗﺒﻠﯽاش ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫»در ﺕﻤﺎم ﻡﻮارد ﻓﻮق هﺮآﺲ در هﺮ ﻡﺮﺡﻠﻪ اﮔﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻔﺎق ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺡﻜﻤ ﺶ اﻋ ﺪام اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫»ﺳﺮﻳﻌﺎ دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم را ﻧ ﺎﺑﻮد آﻨﻴ ﺪ!« در ﻡ ﻮرد رﺳ ﻴﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ ﭘﺮوﻧ ﺪﻩه ﺎ در ه ﺮ ﺻ ﻮرت آ ﻪ ﺡﻜ ﻢ‬
‫ﺳﺮﻳﻊﺕﺮ اﻧﺠﺎم ﻡﯽﮔﺮدد‪ ،‬هﻤﺎن ﻡﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪(٧٣) «،‬‬
‫در ﻳ ﻚ راﺑﻄ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮ هﻤ ﻴﻦ »اﻡ ﺎم ﺧﻤﻴﻨ ﯽ« ﺑ ﻪ ﻡﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﺳ ﺎﻟﮕﺮد ﺕﻮﻟ ﺪ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ اﺳ ﻼم در‬
‫ﺳ ﺎل ‪ ١٩٨٢‬اﻓﺎﺿ ﺎت ﻓﺮﻡ ﻮد آ ﻪ‪» :‬ﻳ ﻮماﷲ واﻗﻌ ﯽ روزﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻡﻴﺮاﻟﻤ ﻮﻡﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴ ﻪ اﻟ ﺴﻼم‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮش را آﺸﻴﺪ و ﺧﻮارج را از اول ﺕﺎ ﺑﻪ ﺁﺧﺮ درو آﺮد و ﺕﻤﺎﻡﺸﺎن را آ ﺸﺖ‪ .‬اﻳ ﺎماﷲ روزه ﺎﻳﯽ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺕﺒﺎرك و ﺕﻌﺎﻟﯽ ﻳﻚ زﻟﺰﻟﻪاﯼ وارد ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﻠﯽ را وارد ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻃﻮﻓﺎﻧﯽ را‬
‫وارد ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﺮدم »ﺷﻼق« ﻡ ﯽزﻧ ﺪ آ ﻪ »ﺁدم« ﺑ ﺸﻮﻳﺪ! اﻡﻴﺮاﻟﻤ ﻮﻡﻨﻴﻦ اﮔ ﺮ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻮد ﻡ ﺴﺎﻡﺤﻪ‬
‫ﺑﻜﻨ ﺪ‪ ،‬ﺷﻤ ﺸﻴﺮش را ﻧﻤ ﯽآ ﺸﻴﺪ ﺕ ﺎ ‪ ٧٠٠‬ﻧﻔ ﺮ را ﻳ ﻚ دﻓﻌ ﻪ ﺑﻜ ﺸﺪ‪ .‬در ﺡ ﺒﺲه ﺎﯼ ﻡ ﺎ ه ﻢ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﻳ ﻦ‬
‫اﺷﺨﺎﺻﯽ آﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻡﻘﺼﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻡﺎ ﺁنهﺎ را ﻧﻜﺸﻴﻢ‪ ،‬هﺮﻳﻜﯽﺷﺎن آ ﻪ ﺑﻴ ﺮون ﺑﺮوﻧ ﺪ‪ ،‬ﺁدم ﻡ ﯽآ ﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁدم ﻧﻤﯽﺷ ﻮﻧﺪ اﻳ ﻦه ﺎ… ﺷ ﻤﺎ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﻋﻠﻤ ﺎء )و ﻻﺑ ﺪ ﻃﻴ ﻒ دوﻡ ﯽه ﺎ( چ ﺮا ﻓﻘ ﻂ ﺳ ﺮاغ اﺡﻜ ﺎم ﻧﻤ ﺎز و‬
‫روزﻩ ﻡﯽروﻳﺪ؟ چﺮا هﯽ ﺁﻳﺎت رﺡﻤﺖ را در ﻗ ﺮﺁن ﻡ ﯽﺧﻮاﻧﻴ ﺪ‪ ،‬و ﺁﻳ ﺎت ﻗﺘ ﺎل را ﻧﻤ ﯽﺧﻮاﻧﻴ ﺪ؟! ﻗ ﺮﺁن‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ ﺑﻜﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺡﺒﺲ آﻨﻴﺪ! چﺮا ﺷﻤﺎ هﻤ ﺎن ﻃ ﺮﻓﺶ را ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻳ ﺪ آ ﻪ ﺻ ﺤﺒﺖ از رﺡﻤ ﺖ ﻡ ﯽ‬
‫آﻨﺪ؟ رﺡﻤﺖ‪ ،‬ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ… ﻡﺤﺮاب‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻡﻜ ﺎن ﺡ ﺮب‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻡﻜ ﺎن ﺟﻨ ﮓ‪ .‬از ﻡﺤ ﺮابه ﺎ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻨﮓ ﭘﻴﺪا ﺷﻮد‪ .‬چﻨﺎن آﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻨﮓه ﺎﯼ اﺳ ﻼم از ﻡﺤ ﺮابه ﺎ ﭘﻴ ﺪا ﻡ ﯽﺷ ﺪ… ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﺷﻤ ﺸﻴﺮ‬
‫دارد ﺕﺎ ﺁدم ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬اﺉﻤﻪﯼ ﻡﺎ ﻋﻠﻴﻬﻢاﻟﺴﻼم هﻤﮕﯽ ﺟﻨﺪﯼ )ﻧﻈﺎﻡﯽ( ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﻤﮕﯽ ﺟﻨﮕﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺷﻤ ﺸﻴﺮ‬
‫ﻡﯽآﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁدم ﻡﯽآﺸﺘﻨﺪ… ﻡﺎ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻡﯽﺧﻮاهﻴﻢ آﻪ دﺳﺖ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺡﺪ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬رﺟﻢ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﻃﻮر آ ﻪ‬
‫رﺳﻮلاﷲ ﺻﻠﯽاﷲ ﻋﻠﻴﻪ دﺳﺖ ﻡﯽﺑﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺡﺪ ﻡﯽزد‪ ،‬رﺟﻢ ﻡﯽآﺮد‪ .‬و هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ ﻳﻬﻮد ﺑﻨ ﯽﻗﺮﻳﻈ ﻪ را‬
‫چﻮن ﺟﻤﺎﻋﺘﯽ ﻧﺎراﺿﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺘﻞ ﻋﺎم آ ﺮد‪ .‬اﮔ ﺮ رﺳ ﻮل اﷲ ﻓﺮﻡ ﺎن داد آ ﻪ ﻓ ﻼن ﻡﺤ ﻞ را ﺑﮕﻴﺮﻳ ﺪ‪،‬‬
‫ﻓﻼن ﺧﺎﻧﻪ را ﺁﺕﺶ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻓﻼن ﻃﺎﻳﻔﻪ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺡﻜﻢ ﺑﻪ ﻋﺪل ﻓﺮﻡﻮدﻩ اﺳﺖ… زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺸﺮ را‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺼﺎص ﺕﺎﻡﻴﻦ آﺮد‪ ،‬زﻳﺮا )آﻪ( ﺡﻴﺎت ﺕﻮدﻩ زﻳﺮ اﻳﻦ ﻗﺘﻞ ﻗﺼﺎص ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ چﻨ ﺪ ﺳ ﺎل‬
‫زﻧﺪان آﺎر درﺳﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻮاﻃﻒ آﻮدآﺎﻧﻪ را آﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ!« )‪(٧٤‬‬
‫و هﻴﭻ آﺲ از ﺕﻤﺎم آﺴﺎﻧﯽ آﻪ اﻳﻦ روزهﺎ در هﻴﺌﺖ »ﻃﻴﻒ دوم« ﺑﻪ ﻡﻴﺪان ﺁﻡﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑ ﺮ‬
‫ﺟﻨﺎﻳ ﺎت »ﻃﻴ ﻒ اول« رﻧ ﮓ ﺑﭙﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬چﻴ ﺰﯼ ﻧﮕﻔ ﺖ‪ .‬ﻧ ﻪ از ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﺧﺒ ﺮﯼ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻧ ﻪ از ﻡﻮﺳ ﻮﯼ‬
‫ﺧﻮﺉﻴﻨﯽهﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﻋﺒﺪاﷲ ﻧﻮرﯼ‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﻌﻴﺪ زادﻩ‪ ،‬ﻧﻪ اﺷﻜﻮرﯼ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻡﻬ ﺎﺟﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻧ ﻪ آ ﺪﻳﻮر‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ‪ ،‬ﻧ ﻪ‬
‫ﺳﺎزﮔﺎرا‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻴﻤﺎن‪ ،‬ﻧﻪ ﮔﻨﺠﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﺡﺠﺎرﻳﺎن‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎﻗﯽ‪ ،‬ﻧﻪ اﺑﺮاهﻴﻢ ﻳﺰدﯼ‪ ،‬ﻧﻪ رﺉ ﻴﺲ داﻧ ﺎ و ﻧ ﻪ از ه ﻴﭻ‬
‫آﺲ و هﻴﭻ آﺲ دﻳﮕﺮ‪.‬‬
‫از ه ﻴﭻ آ ﺲ و ه ﻴﭻ آ ﺲ ﺻ ﺪاﻳﯽ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳ ﺖ‪ .‬ه ﻴﭻ آ ﺲ ﺑ ﻪ دﻓ ﺎع از اﻳ ﻦ ﺳ ﻮﺧﺘﮕﺎن ﻳ ﻚ‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳ ﺖ‪ .‬ه ﻴﭻ آ ﺲ ه ﻴﭻ چﻴ ﺰ ﻧﮕﻔ ﺖ‪ .‬هﻤ ﻪ ﺳﺮهﺎﺷ ﺎن را ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﻋﺒ ﺎﯼ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‬
‫آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﮔﺮم ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﺴﯽ ﻧﮕﻔﺖ آﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺟﻮان ﻡﻤﻠﻜﺖ چﺮا اﻳﻦ چﻨﻴﻦ ﭘﺮﭘﺮ ﺷﺪﻧﺪ؟!‬

‫‪١٨٦‬‬
‫هﻤﺎن زﻡﺎن هﻢ هﻤﻪ ﺷﺎن ـ هﻤﻴﻦ ﻃﻴ ﻒ دوﻡ ﯽه ﺎ ـ در اﻳ ﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ راه ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﭘ ﺎك آ ﺮدن اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت از ﺧ ﺎﻃﺮﻩﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻡ ﺮدم ﭘﻴ ﺪا آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﻳ ﻚ ﻧﻔ ﺮ آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎدﻩ‬
‫ﻟﻮﺡﯽاش اذﻋﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﻴﺪان ﺁﻡﺪ‪ .‬ﺡﺴﻴﻦ ﻋﻠﯽ ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ آ ﻪ ﻋﻨ ﻮان وﻻﻳﺘﻌﻬ ﺪﯼاش را ه ﻢ »ﺳ ﺎدﻩ‬
‫ﻟﻮﺡﺎﻧ ﻪ« ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ اﻳ ﻦ »ﺳ ﺎدﻩ اﻧﺪﻳ ﺸﯽ«اش داو ﮔﺬاﺷ ﺖ و ﺑﺎﺧ ﺖ و هﻨ ﻮز ه ﻢ دارد ﺕ ﺎوا ِن ﻡ ﺜﻼ‬
‫اﻋﺘﺮاﺿﺶ را ﻡﯽﭘﺮدازد‪.‬‬
‫ﺕﻤﺎم »ﻃﻴﻒ دوﻡﯽهﺎ« در ﺕ ﺪارك ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﻡﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳﻼﻡ ﺸﺎن را ﺡﻔ ﻆ‬
‫آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻴﻦه ﻢ ﻓﻘ ﻂ ﺳ ﻜﻮت آﺮدﻧ ﺪ و ﺳ ﻜﻮت‪ .‬ﺑﻌ ﺪ آ ﻪ ﺁبه ﺎ از ﺁﺳ ﻴﺎب اﻓﺘ ﺎد‪ .‬ﺑﻌ ﺪ آ ﻪ هﻤ ﺎن‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺎت ﻡﯽرﻓﺖ ﺕﺎ آﻠﻴﺖ ﻧﻈﺎم را و ﻡﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ ﺕﺌﻮرﯼ ﺁن را زﻳﺮ ﻋﻼﻡﺖ ﺳﻮال ﺑﺒ ﺮد‪،‬‬
‫هﻤﻪﺷﺎن ﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎرﻩ از ﺳﻮراخهﺎﺷﺎن ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﻪﺷﺎن ﺑﻪ ﺻﺪا درﺁﻡﺪﻧﺪ‪ .‬هﻤﻪﺷ ﺎن ﺑ ﺎهﻢ ﻳﻜﻬ ﻮ‪،‬‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﯽ چﻪ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ؟! ﺁب در ﺧﻮاﺑﮕﻪ ﻡﻮرچﮕﺎن اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻡﺤﻤﺪ ﻡﻠﻜﯽ اوﻟﻴﻦ رﺉﻴﺲ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺕﻬ ﺮان ﭘ ﺲ از ﺷ ﻮرش ﺳ ﺎل ‪ ٥٧‬آ ﻪ از ﺳ ﺎل ‪ ١٣٦٠‬ﺕ ﺎ‬
‫‪ ١٣٦٥‬در زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺕﺤ ﺖ ﺕﻌﻠﻴﻤ ﺎت ﻋﺎﻟﻴ ﻪﯼ ﻡﺪرﺳ ﻴﻦ ﺡ ﻮزﻩﯼ ﻋﻠﻤﻴ ﻪﯼ ﻗ ﻢ و‬
‫ﻡﺪرﺳﻪﯼ ﺡﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻃﻌﻢ ﮔﺲ »ﺕﺮآﻪهﺎﯼ ﺁﻟﺒﺎﻟﻮ« و »ﺕﺎزﻳﺎﻧﻪهﺎﯼ ﺕﻌﺰﻳﺮ« را چﺸﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﻧﺎﻡ ﻪاﯼ‬
‫ﺑﻪ اآﺒﺮ ﮔﻨﺠﯽ ﻡﻐ ﻀﻮب ﻓﻌﻠ ﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ )ﭘ ﺲ از داﺳ ﺘﺎن آﻨﻔ ﺮاﻧﺲ ﺑ ﺮﻟﻴﻦ( آ ﻪ در ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ‬
‫»اﻡﻴﺪ زﻧﺠﺎن« چﺎپ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡﻄ ﺎﻟﺒﯽ را ﻳ ﺎدﺁورﯼ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺧﻮاﻧ ﺪﻧﺶ ﺧ ﺎﻟﯽ از ﻟﻄ ﻒ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ »اﻡﻴﺪ زﻧﺠﺎن« هﻢ در ﺕﺪاوم اﺟﺮاﯼ ﻓﺘ ﻮاﯼ »وﻟ ﯽ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ« ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ از ﻧﻘ ﺸﻪﯼ‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﯼ ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت داﺧﻞ آﺸﻮر ـ اﺡﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻧﺎﭘﺮهﻴﺰﯼ و ﻧ ﺎﭘﺮهﻴﺰﯼه ﺎﻳﯽ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ ـ‬
‫ﭘﺎك ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﭘﻴﻮﺳﺖ!!!‬

‫»اوﻳﻦ‪ ،‬اآﺒﺮ ﮔﻨﺠﯽ‪،‬‬

‫»… ﻡ ﻦ رﻧﺠ ﺖ را ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻢ و اﺡ ﺴﺎﺳﺖ را ﻡ ﯽﻓﻬﻤ ﻢ‪ ،‬زﻳ ﺮا ﺳ ﺎله ﺎ در اﻳ ﻦ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ‬
‫)ﻋﻨ ﻮاﻧﯽ آ ﻪ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﻦ وﻗ ﺖ روﯼ زﻧ ﺪان اوﻳ ﻦ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ( ﺑ ﻪ آ ﺴﺐ ﻋﻠ ﻮم و ﻓﻨ ﻮن در »ﻡﻜﺘ ﺐ‬
‫دﻳﻜﺘﺎﺕﻮره ﺎ« دچ ﺎر ﺑ ﻮدم و از اﺡﻜ ﺎم ﻋﻠﻤ ﺎﯼ »ﻋ ﺎﻟﯽ ﻡﻘ ﺎم« در ﺑﺮﺧ ﻮرد ﺑ ﺎ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺎن و دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺑﻬ ﺮﻩه ﺎ ﺑ ﺮدﻩام و ﻡ ﯽداﻧ ﻢ و ﺷ ﺎهﺪ ﺑ ﻮدﻩام آ ﻪ چﮕﻮﻧ ﻪ ﻡ ﯽﺕ ﻮان »ﺕ ﻮاب« ﺳ ﺎزﯼ آ ﺮد‪ ،‬ﺷ ﻜﻨﺠﻪ را‬
‫»ﺕﻌﺰﻳﺮ« ﻧﺎم ﻧﻬﺎد و اﻳﻤﺎن را از آﻒ ﭘﺎ ﺑﻪ دل راﻩ داد و دادﮔﺎﻩ و ﻡﺤﺎآﻤﻪﯼ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﯽ راﻩ اﻧﺪاﺧﺖ‪«.‬‬
‫)‪(٧٥‬‬
‫و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﻡﻠﻜ ﯽ ﺑﻌ ﻀﯽ ﺕﻔ ﺎوته ﺎ را ﺑ ﻴﻦ زﻧ ﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ده ﻪﯼ ‪ ٦٠‬ﺑ ﺎ زﻧ ﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫اواﺧﺮ دهﻪ ‪ ٧٠‬را آﻪ اﻟﺰاﻡﺎ ﻧﻪ زﻧﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ آﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﻡﻐ ﻀﻮﺑﻴﻦ درﮔ ﺎﻩ وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴﻬﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺕﺸﺮﻳﺢ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺕﻔﺎوت در رﻓﺘﺎر ﺑﻴﻦ ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺎ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ در ﺕﻤ ﺎم ﺁن دو ده ﻪ در‬
‫اﻋﻤ ﺎل ﻓ ﺸﺎر ﺑ ﺮ روﯼ ﻡ ﺮدم و زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ هﻤ ﺮاﻩ و هﻤﻜ ﺎر ﺑ ﺎ آﻠﻴ ﺖ ﻧﻈ ﺎم‪ ،‬آ ﺎر ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ و‬
‫ﭘﺮاﺕﻴﻚ ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ!‬
‫ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺡﺘﺎ داﺳﺘﺎن ﺕﺮورهﺎﯼ ﺑﺮﻟﻴﻦ هﻢ آﻪ ﭘﻴﺶ ﺁﻡﺪ‪ ،‬هﻴﭻ آﺪا ِم اﻳ ﻦه ﺎ ه ﻴﭻ چﻴ ﺰ ﻧﮕﻔ ﺖ‪.‬‬
‫ك رﻓ ﻊ و رﺟ ﻮع‬ ‫هﻨ ﻮز ﺳﺮهﺎﺷ ﺎن ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﻋﺒ ﺎﯼ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻮد و هﻤﭽﻨ ﺎن و ﺑ ﺎزهﻢ در ﺕ ﺪار ِ‬
‫ﻡﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ اﺳﻼﻡﺸﺎن ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﻧﺎﮔﻬ ﺎن… ﻧ ﻮرﯼ در ﺕ ﺎرﻳﻜﯽ ﻋﺒ ﺎﯼ »ﻃﻴ ﻒ اول« ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻜﺎﻧ ﺸﺎن ﺁورد‪ .‬اﺕﻔ ﺎﻗﯽ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳﻨﺠ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ آﻠﻴ ﺖ ﻧﻈ ﺎم اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﻄ ﺮح ﺑ ﻮد‪ .‬دادﮔ ﺎﻩ‬
‫ﻡﻴﻜﻮﻧﻮس و اﻓﺘﻀﺎح ﻡﺤﻜﻮﻡﻴﺖ ﺳﺮان رژﻳ ﻢ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬هﻤ ﻪﺷ ﺎن را ـ هﻤ ﻪﯼ ﻃﻴ ﻒ دوﻡ ﯽه ﺎ را ـ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻜ ﺎﭘﻮ واداﺷ ﺖ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑﺮﺑ ﺎد رﻓ ﺘﻦ ﻡﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ‬
‫اﺳﻼﻡﺸﺎن ﺳﻜﻮت آﻨﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽﺷﺪ و ﻳﻜﺒﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان رﻳﺨﺘﻨ ﺪ و رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ را آ ﻪ در ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﺁن ﺳ ﺎله ﺎ ﺑ ﺎ آﺘ ﺎبه ﺎش ﺳ ﺮﮔﺮم ﺑ ﻮد‪ ،‬و ﺑ ﺮاﯼ ﺡ ﺬف زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ از ﻧﻘ ﺸﻪﯼ ﺟﻐﺮاﻓﻴ ﺎﯼ ﺟﻬ ﺎن‬

‫‪١٨٧‬‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﻧﻘﺸﻪهﺎ ﻡﯽرﻳﺨ ﺖ و در ﺳ ﻤﻴﻨﺎرهﺎﯼ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﺷ ﺮآﺖ ﻡ ﯽآ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان ﺁوردﻧ ﺪ‪ .‬وﺿ ﻊ‬
‫ﺧﻴﻠﯽ ﺧﺮاب ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻡﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﺧﺮابﺕﺮ هﻢ ﺑﺸﻮد‪.‬‬
‫»اﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺰرگ اﺳﻼﻡﯽ )ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ( در ﻡﺎﻩ ﺁورﻳ ﻞ ‪ ١٩٨٤‬آ ﻪ ﺕ ﺎزﻩ وزﻳ ﺮ‬
‫ارﺷﺎد اﺳﻼﻡﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در اوﻟﻴﻦ ﺳﻤﻴﻨﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ در ﺧﺎرج از آ ﺸﻮر‬
‫ـ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ هﻤ ﺪﻟﯽ و دوﺳ ﺘﯽ ﻡﻴ ﺎن ﻋﻠﻤ ﺎء و ﻏﻼﻡ ﺎن ﺳ ﻔﺎرت در ﺷ ﻬﺮ ﻟﻨ ﺪن ﺑﺮﮔ ﺰار ﺷ ﺪ ـ در‬
‫»ﺕﻌﻴ ﻴﻦ اوﻟﻮﻳ ﺖه ﺎﯼ اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ« ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓ ﺖ آ ﻪ »زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان زﺑ ﺎن‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ« ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺑ ﺮ »اﺷ ﺎﻋﻪﯼ زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان زﺑ ﺎن‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﺳﻼﻡﯽ در ﺕﺤﻜ ﻴﻢ ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ اﺳ ﻼم« زﻡﻴﻨ ﻪ را ﺑ ﺮاﯼ اﻋ ﻼم زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان زﺑ ﺎن‬
‫رﺳﻤﯽ ﻡﺮدم اﻳﺮان ﻓﺮاهﻢ ﺁورﻧﺪ‪(٧٦) «.‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮل اﺳﺘﺎد ﻡﺠﺘﺒﯽ ﻡﻴﻨﻮﯼ‪» :‬اوﻟﻴﺎﯼ وزارت ﺁﻡﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﻧﻴﺰ در ﻧﺼﺐ و ﺕﻌﻴﻴﻦ‬
‫دﺑﻴ ﺮان زﺑ ﺎن و ادﺑﻴ ﺎت )ﻳ ﺎ ﻡ ﺜﻼ وزراﯼ ارﺷ ﺎد ﻳ ﺎ روﺳ ﺎﯼ ﺟﻤﻬ ﻮر( ﺑﻴ ﺸﺘﺮ دﻗ ﺖ آﻨﻨ ﺪ و از ﺑ ﺮاﯼ‬
‫داﻧﺴﺘﻦ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ‪ ،‬ارج و ﻡﻘﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻗﺎﺉﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬چﻮﻧﻜﻪ ارﺟﻤﻨﺪﺕﺮﻳﻦ ﻡﻴﺮاﺙﯽ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻡﺎ ﻡﺎﻧﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ و ادﺑﻴﺎت ﻡﻠﯽ ﻡﺎﺳﺖ و ﺑﺴﺘﮕﯽ اﻳﻦ ادﺑﻴﺎت و ﻓﺮهﻨﮓ ﮔﺮاﻧﻘﺪر ﺑﻪ زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ ﻡﺤ ﻞ‬
‫ﺕﺮدﻳﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪(٧٧) «.‬‬
‫و درﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ هﻤ ﻴﻦ وزﻳ ﺮ ارﺷ ﺎد و رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮر ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ‪» :‬اﻋ ﺮاب‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﺡﻤﻠﻪ ﺑﻪ اﻳﺮان آﻮﺷﻴﺪﻧﺪ هﻢ ﺷﻜﻞ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ اﻳﺮان را ﻋﻮض آﻨﻨﺪ و هﻢ ﺑﺎوره ﺎ و اﻋﺘﻘ ﺎدات‬
‫ﻡﻠﯽ و ﻡﺬهﺒﯽ ﻡﺮدم را ﺕﻐﻴﻴﺮ دهﻨﺪ و ه ﻢ ﺧ ﺼﻮﺻﺎ زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ را ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ آﻨﻨ ﺪ‪«.‬‬
‫)‪(٧٨‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ هﻤﻴﻦ ﻋﺮب ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬هﻤﻴﻦ دﺷ ﻤﻦ زﺑ ﺎن و ﻓﺮهﻨ ﮓ ﭘﺎرﺳ ﯽ ﺷ ﺪ‬
‫ﺷﻬﺰادﻩﯼ ﺕﺴﺎﻡﺢ‪ ،‬ﺕﺴﺎهﻞ‪ ،‬ﮔﻔﺖ و ﮔﻮﯼ ﻓﺮهﻨﮓه ﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡ ﺪﻧﯽ‪ ،‬اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ‪ ،‬ﺁزادﻳﺨ ﻮاهﯽ و‬
‫ﻡﻠﯽ ﮔﺮاﻳﯽ… و ﺕﺎ ﺑﺤﺎل هﻢ چﻬﺎرﺳﺎل دﻳﮕﺮ ]ﺕ ﺎ زﻡ ﺎن ﻧﻮﺷ ﺘﻦ اﻳ ﻦ ﮐﺘ ﺎب[ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻡ ﺮدم آ ﻼﻩ رﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎﺻﻄﻼح روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻡﺎ اﻳﻦ ﺑﺎر چﻬﺮﻩﯼ اﻳﻦ اﻡﺎم ﺕﺎزﻩ را در ﻡﺎ ِﻩ ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽﺷ ﺎن دﻳﺪﻧ ﺪ و …‬
‫هﻨﻮز هﻢ ﻡﻌﻠ ﻮم ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ چ ﻪ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ؟! ﺕ ﺎ اﻳﻨ ﺎن اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر چ ﻪ ﻡ ﺎرﯼ را از ﺁﺳ ﺘﻴ ِﻦ ﺟ ﺎدوﻳﯽﺷ ﺎن‬
‫ﺑﻴﺮون ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﺎز هﻢ ﺑﺮ ﻡﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳﺎﻟﻪﯼ اﺳﻼﻡﺸﺎن ﺑﻨﺎزﻧﺪ!‬
‫و اﻳﻦ اﻡﺎم زادﻩﯼ ﺕﺎزﻩ‪ ،‬ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ زﺑ ﺎن ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﻋﺮﺑ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻬ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ اﻓﺎﺿ ﺎت‬
‫دﻳﮕﺮﯼ هﻢ دارد آﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺶ ﺧﺎﻟﯽ از ﻟﻄﻒ ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬
‫»آﺴﺎﻧﯽ در اﻳﺮان ﺡﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﺡﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳﯽ دارﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم و رهﺒﺮﯼ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷ ﻨﺪ )ﺕﻜﻠﻴ ﻒ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ﻡﻌﻠ ﻮم اﺳ ﺖ(… ﺑ ﺎ آ ﺴﯽ آ ﻪ ﻧﻈ ﺎم را ﻗﺒ ﻮل ﻧ ﺪارد و در ﻓﻜ ﺮ ﺑﺮاﻧ ﺪازﯼ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ زﺑﺎن اﻡﻨﻴﺘﯽ و ﺕﻨﺒﻴﻬﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻮرد آﺮد‪(٧٩) «.‬‬
‫»اﮔﺮ ﻡﻨﻈﻮر از ﺁزادﯼ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺑﺎ ﻡﺒﻨﺎﯼ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽ و اﺳﻼم ﺑﺮﺧﻮرد ﺷ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺁزادﯼ را ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻡﺮدم اﻧﻘﻼﺑﯽ اﻳﺮان ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ )ﻗﺒﻮل آﻨﺪ( و اﺟﺎزﻩ هﻢ ﻧﻤﯽدهﺪ… »ﺁزادﯼ در‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ارﺕﺒﺎط ﺟﻤﻌﯽ و رﺳﺎﻧﻪهﺎﯼ ﮔﺮوهﯽ« اﻳﻦ اﺳﺖ آ ﻪ هﻤﮕ ﺎم ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدم ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و ﺡ ﺮف ﻡ ﺮدم را‬
‫ﺑﺰﻧﻨﺪ‪(٨٠) «.‬‬
‫»هﻮﺷﻴﺎر ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ در ﻋﻴﻦ ﺡﺎﻟﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ ﺁزادﯼ و ﻧﻬ ﺎدﯼ ﺷ ﺪن ﺁزادﯼ ﭘ ﺎﯼ ﻡ ﯽﻓ ﺸﺎرﻳﻢ و‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺁن »ﻓﺪاآﺎرﯼ« ﻡﯽآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ هﻤﺴﻮﯼ دﺷﻤﻨﺎن ﻧﺸﻮﻳﻢ…« )‪(٨١‬‬
‫و ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ‪»:‬ﺳ ﻠﻤﺎن رﺷ ﺪﯼ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩﯼ آﺘ ﺎب ﺁﻳ ﺎت ﺷ ﻴﻄﺎﻧﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺡﻜ ﻢ ﺷ ﺮﻋﯽ‬
‫ﺡﻀﺮت اﻡﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ اﻋﺪام ﺷﻮد و هﻴﭻ راهﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﺮﻳﺰ وﯼ از اﺟﺮاﯼ اﻳﻦ ﺡﻜﻢ ﻧﻴﺴﺖ…« )‪(٨٢‬‬
‫اﻡﺎ در اداﻡﻪﯼ هﻤﺎن روش هﻤﻴﺸﮕﯽ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺕ ﺮور‪ ،‬ﻡ ﺮگ‪ ،‬زﻧ ﺪان‪ ،‬ﺕﻌﺰﻳ ﺮ ـ در هﻤ ﻴﻦ‬
‫چﻬﺎرﺳﺎل ﺡﻜﻮﻡﺖ اﻳﻦ اﻡﺎم زادﻩﯼ ﺕﺎزﻩ هﻢ ـ ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ از ﻓﺮهﻨﮓ ﺳﺎزان اﻳﺮان را آﻪ در ﺕﻮهﻢ اﻳﻦ‬

‫‪١٨٨‬‬
‫ﺐ« ﺕﺎزﻩ ﻧﻔﺲ )ﺑﺎ ﺕﻤ ﺎم ﺳ ﻮاﺑﻖ درﺧ ﺸﺎﻧﺶ( ﺁﻓﺘ ﺎﺑﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪،‬‬ ‫»رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺁزادﻳﺨﻮاﻩ اﺻﻼحﻃﻠ ِ‬
‫ﺑ ﻪ زﻧﺠﻴ ﺮ ﻗﺘ ﻞه ﺎﯼ زﻧﺠﻴ ﺮﻩاﯼ ﺑ ﻪ ﺻ ﻼﺑﻪ آ ﺸﻴﺪﻧﺪ و در ﺧﻮاﺑﮕ ﺎﻩ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن ﺕﻬ ﺮان و ﺕﺒﺮﻳ ﺰ چﻨ ﺎن‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺘﯽ آﺮدﻧﺪ آﻪ روﯼ ﺕﻤﺎم اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن را ﺳﻔﻴﺪ آﺮد‪ ،‬اﻡﺎ ﺑﺎزهﻢ از اﻳ ﺸﺎن )ﭘﺮزﻳ ﺪﻧﺖ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫ﺧﺎﺕﻤﯽ( ﺑﺠﺰ ﻗﺮاﺉﺖ چﻨﺪ اﻧﺸﺎﯼ دﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻬﺰادﻩﯼ‬
‫اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ و راﻩ ﮔ ﺸﺎﻳﯽه ﺎﯼ او اﻡﻴ ﺪ ﺑ ﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺁرزوه ﺎﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن را در ده ﺎن او ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ‪،‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻨ ﺎﺑﺶ ﺷ ﻌﺮهﺎ ﺳ ﺮودﻧﺪ و ﺕﻨ ﯽ چﻨ ﺪ ﺑ ﻪ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﺳ ﺮ و ﺻ ﺪاﻳﯽ آﺮدﻧ ﺪ و در آﻨﻔ ﺮاﻧﺲ ﺑ ﺮﻟﻴﻦ‬
‫ﺡﺮفهﺎﻳﯽ ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ دﻳﮕﺮ ﻡﺎﻡﻮرﻳﺘﺸﺎن ﺕﻤﺎم ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد و هﻤﮕ ﯽﺷ ﺎن را‪ ،‬هﻤ ﻪﯼ اﺻ ﻼح‬
‫ﻃﻠﺒ ﺎن‪ ،‬روزﻧﺎﻡ ﻪ ﻧﮕ ﺎران ﻡﺘ ﻮهﻢ و ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺑ ﺎزان »ﻃﻴ ﻒ دوم« را هﻤﭽ ﻮن اﺑﻮﻡ ﺴﻠﻢ ﺧﺮاﺳ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ‬
‫زﻧﺠﻴﺮ آ ﺸﻴﺪﻧﺪ و اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ـ در اﺳ ﺘﻤﺮار ﺡﻔ ﻆ ﺁﺑ ﺮو و ﻡﺤﺒﻮﺑﻴ ﺖ ‪ ١٣٠٠‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﺳ ﻼم ـ ه ﻢ چﻨ ﺎن‬
‫اداﻡﻪ دارد‪ .‬ﻡﺎﻡﻮرﻳﺖ »ﻃﻴﻒ دوم« ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺼﺮ روﺷ ﻨﮕﺮﯼ آ ﻪ در اﻳ ﺮان ﺁن ﮔﻮﻧ ﻪ ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ هﻢ ﺑﻪ ﻡﺤﺎق رﻓﺖ!‬
‫ﺡ ﺴﻴﻦﻋﻠ ﯽ ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ در ﻧﺎﻡ ﻪاﯼ آ ﻪ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ١٧‬ﻡﻬﺮﻡ ﺎﻩ ‪ ١٣٦٥‬ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ارﺳﺎل داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎدﻩ اﻧﺪﻳﺸﯽ ﺕﻤﺎم‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ زﻧﺪاﻧﻴﺎن را چﻨﻴﻦ ﺕﺒﻴﻴﻦ آﺮد‪» :‬ﺁﻳﺎ ﻡﯽداﻧﻴﺪ آ ﻪ‬
‫ﻋﺪﻩﯼ زﻳﺎدﯼ زﻳﺮ ﺷﻜﻨﺠﻪﯼ ﺑﺎزﺟﻮهﺎ ﻡﺮدﻩاﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻡﯽداﻧﻴﺪ آﻪ در زﻧﺪان ﻡﺸﻬﺪ در اﺙﺮ ﻧﺒ ﻮدن ﭘﺰﺷ ﻚ‬
‫و ﻧﺮﺳﻴﺪن ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﯽهﺎﯼ دﺧﺘﺮ ﺟﻮان‪ ،‬ﺑﻌﺪا ﻧﺎچﺎر ﺷﺪﻧﺪ ﺡ ﺪود ‪ ٢٥‬دﺧﺘ ﺮ را ﺑ ﺎ اﺧ ﺮاج ﺕﺨﻤ ﺪان و ﻳ ﺎ‬
‫رﺡﻢ ﻧﺎﻗﺺ آﻨﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻡﯽداﻧﻴﺪ آﻪ در زﻧﺪان ﺷﻴﺮاز دﺧﺘﺮﯼ روزﻩدار را ﺑﺎ ﺟﺮﻡﯽ ﻡﺨﺘﺼﺮ ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ‬
‫ﭘﺲ از اﻓﻄ ﺎر اﻋ ﺪام آﺮدﻧ ﺪ؟ ﺁﻳ ﺎ ﻡ ﯽداﻧﻴ ﺪ آ ﻪ در ﺑﻌ ﻀﯽ از زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ دﺧﺘ ﺮان‬
‫ﺟﻮان را ﺑﻪ زور ﺕﺼﺮف آﺮدﻧﺪ… ﺁﻳ ﺎ ﻡ ﯽداﻧﻴ ﺪ آ ﻪ چ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﻧﺪ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎﻧﯽ آ ﻪ در اﺙ ﺮ ﺷ ﻜﻨﺠﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺑﯽروﻳﻪ‪ ،‬آﻮر ﻳﺎ آﺮ ﻳﺎ ﻓﻠﺞ ﻳﺎ ﻡﺒﺘﻼ ﺑﻪ دردهﺎﯼ ﻡﺰﻡﻦ ﺷﺪﻩاﻧﺪ و آﺴﯽ )ه ﻢ( ﺑ ﻪ داد ﺁﻧﻬ ﺎ ﻧﻤ ﯽرﺳ ﺪ…‬
‫ﺁﻳﺎ ﻡﯽداﻧﻴﺪ آﻪ در ﺑﻌﻀﯽ زﻧﺪانهﺎ ﺡﺘﺎ از ﻧﻮر روز هﻢ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪاﻧﯽ درﻳﻎ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻬﻢ ﻧﻪ ﻳ ﻚ روز‬
‫و دو روز‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻡﺎﻩهﺎ…« )‪(٨٣‬‬
‫و ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن در دوران ﺟﻨﮓ ‪ ٨‬ﺳﺎﻟﻪﯼ اﻳﺮان و ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﻳﻜﻤ ﺎﻩ ﻗﺒ ﻞ از ﭘﺎﻳ ﺎن ﺟﻨ ﮓ‪،‬‬
‫درﺳﺖ هﻤﺎن زﻡﺎﻧﯽ آﻪ اوﺿﺎع ﺧﻴﻠﯽ ﺧﺮاب ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﻡﯽرﻓﺖ آﻪ آﻠﻴﺖ ﻧﻈﺎم را زﻳ ﺮ ﺑ ﺎر ﺕ ﻮﺡﺶ‬
‫ﺟﻨﮓ اﻳﺮان و ﻋﺮاق از اﺳﺎس ﻧﻔﯽ آﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﺎﻡﻪاﯼ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺳ ﺎدﻩ اﻧﺪﻳ ﺸﯽ ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﯽ اﮔﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩ و ﻋﻼﻗﻪ دارﻳﺪ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ هﺴﺘﯽ و ﺡﻘﻮق اﻧﺴﺎنهﺎ را ﻓﺪاﯼ ﺻﺪور ﺟﻨﮕﯽ‬
‫و اﺟﺮاﯼ اﺟﺒﺎرﯼ اﺳﻼم و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻓﺘﻨ ﻪ و ﻓ ﺴﺎد ﻧﻤ ﻮدﻩ و اﻳ ﻦ‪ ،‬ﻳ ﻚ آ ﺎر ﻋﻤﻠ ﯽ ﻡﻮﻓ ﻖ و ﻡ ﺎﺟﻮر‬
‫ﻡﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪﻩ در دﻧﻴﺎ ﺁزاد و ﻡﺤﺘﺮم اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺨﺼﺎ و ﭘﻴﺮوان اﻳ ﻦ ﻃ ﺮز ﺕﻔﻜ ﺮ ﻡﺨﺘﺎرﻧ ﺪ ﻡﺒ ﺎدرت ﺑ ﻪ‬
‫چﻨ ﻴﻦ رﺳ ﺎﻟﺖ اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ ﺑﻨﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ هﺰﻳﻨ ﻪ و ﺡﻴ ﺎت آ ﺴﺎن دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ چﻨ ﻴﻦ اﻋﺘﻘ ﺎد و اﻟ ﺰام‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ و ﻧﮕﻔﺘﻪاﻧﺪ آ ﻪ ﺡﺎﺿ ﺮﻧﺪ ﺕ ﺎ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﻧﻔ ﺮ و ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺧﺎﻧ ﻪ در زﻳ ﺮ ﺑﻤ ﺐ و ﻡﻮﺷ ﻚ و ﺳ ﻼحه ﺎﯼ‬
‫ﺟﻬﻨﻤﯽ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ ﺁﺕﺶزا و اﺕﻤﯽ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺷﻌﺎر ﺟﻨﮓ ﺟﻨ ﮓ ﺕ ﺎ ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺑﺪهﻨ ﺪ… ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﻡ ﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﺁﻧﻄﻮر آﻪ از ﺷﻌﺎرهﺎ و اﻋﻼﻡﻴﻪهﺎ و اﻇﻬﺎرات ﻡﻘﺎﻡﺎت و ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﻦ )ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ( ﻓﻬﻤﻴ ﺪﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻡﻞ ﺧﻮاﺳﺘﻪهﺎﯼ ذﻳﻞ اﺳﺖ‪» :‬ﻡ ﺮگ ﺻ ﺪام‪ ،‬اﻧﺤ ﻼل ﺡ ﺰب ﺑﻌ ﺚ‪ ،‬ﻓ ﺘﺢ آ ﺮﺑﻼ ﺕ ﺎ ﺳ ﻘﻮط‬
‫ﺑﻐﺪاد‪ ،‬اﺳﺘﻘﺮار ﻳﻚ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﺘﺤﺪ ﻳﺎ ﺕﺎﺑﻊ اﻳﺮان در ﻋﺮاق‪ ،‬اﺿﻤﺤﻼل دوﻟﺖه ﺎﯼ ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻋﺮب ﻳﺎ ﺕﻤﻜﻴﻦ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽ اﻳﺮان‪ ،‬آﻔﺮﺳﺘﻴﺰﯼ ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ و اﻡﺤﺎء ﻗﺎهﺮاﻧﻪﯼ اﻟﺤﺎد و اﺳﺘﻜﺒﺎر و‬
‫اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ در ﺟﻬﺎن و ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ رﻓﻊ آﺎﻡﻞ ﻓﺘﻨﻪ در ﻋﺎﻟﻢ‪(٨٤) «.‬‬
‫ﻻﺑ ﺪ »ﻃﻴ ﻒ دوم« و دوﺳ ﺘﺪاراﻧﺶ ﻡﻌﺘﻘﺪﻧ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺡ ﺮفه ﺎ دﻳﮕ ﺮ آﻬﻨ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫ﺿﺮورﺕﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴ ﺴﺖ! ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ ﭘ ﺮداﺧﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت دو ﻃﻴ ﻒ ﻡﻮﺳ ﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﻳﻚ »ﺕﺎﺑﻮ«ﯼ ﻡﻤﻨﻮﻋﻪ و ﻋﺒﻮر ﻧﺎآﺮدﻧﯽ اﺳﺖ و اﺻﻼ ﻧﺒﺎﻳﺪ راﺟﻊ ﺑ ﻪ اﺕﻔﺎﻗ ﺎﺕﯽ آ ﻪ در دوران‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺷﺨﺺ ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻨﯽ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﭘﻴﺮﻡﺮد ﺳ ﻴﺪ رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و »ﺧ ﺪاﻳﺶ‬

‫‪١٨٩‬‬
‫ﺑﻴﺎﻡﺮزد!« از ﺧﻴﻠ ﯽ از آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ در ﺡﻜﻮﻡﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ﻟﻴﺒ ﺮالﺕ ﺮ و ﻡﻬﺮﺑ ﺎنﺕ ﺮ ﺑ ﻮد! ﻓ ﻀﻮﻟﯽ‬
‫ﻡﻮﻗﻮف! ﺟﻴﺰﻩ!‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺳﺎدﻩ اﻧﺪﻳﺸﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن و ﺷﻴﺦ ﺡﺴﻴﻦﻋﻠﯽ ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ‬
‫ﺕﻮهﻤﯽ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻡﺎهﻴﺖ اﺳﻼﻡﺸﺎن دارﻧﺪ و اﻳﻦ اﻋﻤ ﺎل را »ﻓﻘ ﻂ« ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺟﻨﺎﻳ ﺎت »ﻃﻴ ﻒ‬
‫اول« ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ و ﻧﻪ ﺟﻮهﺮ و ﻡﺎهﻴﺖ ِ آ ِﻞ اﺳﻼ ِم در ﺡﻜﻮﻡﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺑ ﻪ چ ﺸﻢ دﻳ ﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺕﺎ در ﻧﻘﺶ »اﺻﻼح ﻃﻠﺐ« و »ﻃﻴﻒ دوم« ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺁﻡﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﺑﻼﻳ ﯽ را ﺑ ﺮ ﺳﺮﺷ ﺎن ﺁوردﻧ ﺪ‬
‫آﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ اﺳ ﻼم ـ ﻳ ﺎ ﺧﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ ـ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ »اه ﻞ ردﻩ« ﺁوردﻧ ﺪ و اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ِ‬
‫ﻡﺘﻮه ِﻢ ﻃﻴﻒ دوم ﺧﻄﺎﻳﯽ ﺑﻜﻨ ﺪ و زﺑ ﺎﻧﺶ را زﻳ ﺎدﯼ دراز آﻨ ﺪ و از ﺧ ﻂ ﻗﺮﻡ ﺰ ﻡﻤﻨﻮﻋ ﻪاﯼ آ ﻪ ﻃﻴ ﻒ‬
‫اول )و ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ اﺳﻼم( آﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎ را ﺑﻴﺮون ﺑﮕﺬارد‪ ،‬هﻤﺎن ﺑﻼﻳ ﯽ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮش ﺧﻮاه ﺪ ﺁﻡ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮ‬
‫ﺳﺮ ﻧﺎراﺿﻴﺎن دﻳﮕ ﺮ ﺁﻡ ﺪ… و ﺡ ﺎﻻ دارﻧ ﺪ هﻤ ﺎن ﺑ ﻼ را ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ هﻤ ﻪﯼ ﺳ ﺎدﻩ اﻧﺪﻳ ﺸﺎن ﺕ ﺎزﻩ ﺑ ﺪوران‬
‫رﺳﻴﺪﻩﯼ ﻓﻌﻠﯽ ﻳﺎ ﻡﺜﻼ ﺟﻨﺎح اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﻡﯽﺁورﻧﺪ و ﺁب هﻢ از ﺁب ﺕﻜﺎن ﻧﻤﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ »اهﻞ ردﻩ« اﺳﻨﺎد ﻋﺠﻴﺒﯽ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻡﺜﺎل‪ :‬ﺑﻌ ﺪ از ﻡ ﺮگ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ‬
‫ﺧﻴﻠ ﯽ از ﻃﻮاﻳ ﻒ ﻋ ﺮب »ردت ﺁوردﻧ ﺪ« ﻳﻌﻨ ﯽ از دﻳ ﻦ ﺑﺮﮔ ﺸﺘﻨﺪ‪ .‬و ﺧﻴﻠ ﯽهﺎﺷ ﺎن آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺿ ﺮب‬
‫ﺷﻤ ﺸﻴﺮ‪ ،‬آ ﺸﺘﺎر و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ِ ﺳ ﭙﺎﻩ اﺳ ﻼم ﻡﺠﺒ ﻮر ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷ ﺎدﻡﺎﻧﯽه ﺎ آﺮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫زنهﺎﺷﺎن ﺡﻨﺎ ﺑﺴﺘﻨﺪ… اﻡﺎ ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺷﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘﺎر ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ )ﺧﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ( ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻡ ﺮدم‪،‬‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از ﺕﺎرﻳﺦ ﺧﻮﻧﺒﺎر ﻡﺴﻠﻤﺎن آﺮدن ﺟﻬﺎن ﭘﻬﻨﺎور اﺳﻼم را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫»ﻋﺮﺑﺎن از دﻳﻦ ﺑﮕﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ آﺎﻓﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻌﻀﯽ زآ ﺎت ﻧﺪادﻧ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺮان اﺳ ﻼم از اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺕﻮﺑ ﻪ آﻨﻨ ﺪ ﺕ ﺎ ﻡ ﺸﻤﻮل ﻡﻘ ﺮرات اﺳ ﻼﻡﯽ ﻗ ﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬هﺮﮔ ﺎﻩ اﻡﺘﻨ ﺎع‬
‫ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺘﻞ ﺁنهﺎ واﺟﺐ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺁنهﺎ ﻡﯽﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ و ﺁنهﺎ را ﻡﯽآ ﺸﺘﻨﺪ و زن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧ ﺸﺎن‬
‫را اﺳﻴﺮ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫»در دوران زﻡﺎﻡﺪارﯼ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺁﺷﻔﺘﮕﯽهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻋﺎﻟﻢ اﺳ ﻼم ﭘ ﻴﺶ ﺁﻡ ﺪ‪ .‬ﻋ ﺪﻩاﯼ ﺑ ﺎ‬
‫ﻗﺒﻮل اﺳﻼم و ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز از دادن زآ ﺎت ﺧ ﻮددارﯼ آﺮدﻧ ﺪ و ﺟﻤﻌ ﯽ آ ﻪ اﻳﻤ ﺎﻧﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺡ ﺎل‬
‫ﺕﺮدﻳﺪ و اﻧﺘﻈﺎر زﻧﺪﮔﯽ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫»اﺑﻮﺑﻜﺮ ﭘﺲ از ﺁن آﻪ ﺑﻪ آﻤﻚ ﺳﺮدار ﺧ ﻮد »اﺳ ﺎﻡﻪ« ﺕ ﺎ ﺡ ﺪﯼ ﺳ ﺮو ﺻ ﺪاﯼ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺎن را‬
‫ﺧ ﺎﻡﻮش آ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﺮﺁن ﺷ ﺪ آ ﻪ آﻠﻴ ﻪﯼ دﺷ ﻤﻨﺎن اﺳ ﻼم را ﺳ ﺮآﻮب آﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﺟ ﺮاﯼ ﻧﻴ ﺖ ﺧ ﻮد ﻃ ﯽ‬
‫ﺑﺨﺸﻨﺎﻡﻪاﯼ ﺑﻪ آﻠﻴﻪﯼ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻋﺮب اﻋﻼم آﺮد آ ﻪ‪ :‬اﻳ ﻦ ﻟ ﺸﻜﺮ را ﻡ ﺎﻡﻮر آ ﺮدم آ ﻪ ه ﺮ آ ﻪ را از دﻳ ﻦ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻜﺸﺪ و ﺑﻪ ﺁﺕ ﺶ ﺑ ﺴﻮزاﻧﺪ و زن و ﺑﭽ ﻪاش را اﺳ ﻴﺮ آﻨ ﺪ‪ ،‬ﻡﮕ ﺮ ﺁن آ ﻪ ﺕﻮﺑ ﻪ‬
‫آﻨﺪ…« )‪(٨٥‬‬
‫و ﺑﺎزهﻢ ﺕﺎرﻳﺦ ﭘﺮ اﺳﺖ از هﺰارهﺎ و هﺰارهﺎ ﺳ ﻨﺪ و ﻡ ﺪرك ﻡ ﺴﺘﻨﺪ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫آﺸﺘﻦ و ﺳﻮزاﻧﺪن اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺪﺑﺨﺖ ِ از دﻳﻦ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ!‬
‫راﻡﻴﻦ اﺡﻤ ﺪﯼ در ﻡﻄﻠﺒ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﻮان »ﭘﺮوﻧ ﺪﻩﯼ ﺕ ﺮور ﺳ ﻌﻴﺪ ﺡﺠﺎرﻳ ﺎن« در ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ‬
‫»ﭘﺮ« ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١٧٤‬ﺕﻴﺮﻡﺎﻩ ‪ ١٣٧٩‬چﺎپ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺟﻨﮓهﺎﯼ ﻗ ﺪرت ﺑ ﻴﻦ‬
‫دو ﻃﻴ ﻒ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ و ﻧﻘ ﺶ ﺡﺠﺎرﻳ ﺎن در ﺕﺎﺳ ﻴﺲ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪:‬‬
‫»ﺡﺠﺎرﻳﺎن ﺑﻪ راﺳﺘﯽ آﻴﺴﺖ؟ و ﺁﻳﺎ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺑﺮﺧﯽ چﻬﺮﻩهﺎﯼ ﻡﺎﻓﻴﺎﯼ ﻗﺪرت ادﻋﺎ آﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧﻘ ﺸﯽ‬
‫ﺁﻧﻘﺪر آﻠﻴﺪﯼ در ﺟﻨﺒﺶ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ دارد؟ اﮔﺮ چﻨﻴﻦ اﺳﺖ چﮕﻮﻧﻪ چﻨﻴﻦ ﻧﻘ ﺸﯽ را ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ؟ اﮔ ﺮ‬
‫روزﮔﺎرﯼ در هﺮم ﻗﺪرت ﺑﻮدﻩ‪ ،‬چﮕﻮﻧﻪ اﻡﺮوز ﻡﻐ ﻀﻮب و ه ﺪف ﮔﻠﻮﻟ ﻪﯼ ﺟ ﻮانه ﺎﯼ ﺑﻴ ﺴﺖ و چﻨ ﺪ‬
‫ﺳ ﺎﻟﻪ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ؟ در ﺟ ﻮاب ﺑ ﻪ ]اﻳ ﻦ[ ﺳ ﻮاﻻت‪ ،‬ﭘﺮوﻧ ﺪﻩﯼ ﺕ ﺮور ﺡﺠﺎرﻳ ﺎن ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﺎر و‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻡﯽﻳﺎﺑﺪ…‬

‫‪١٩٠‬‬
‫»ﺑ ﺎ اﻧﺤ ﻼل ﺳ ﺎواك از ﺳ ﻮﯼ )دآﺘ ﺮ ﺷ ﺎهﭙﻮر( ﺑﺨﺘﻴ ﺎر و ﭘ ﺲ از ﺁن ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘ ﻼب و‬
‫اﻋﻼم دوﻟﺖ ﻡﻮﻗﺖ‪ ،‬اﻳﺮان از ﻧﻈﺮ اﻃﻼﻋ ﺎت… در ﻡﻮﻗﻌﻴ ﺖ دﺷ ﻮارﯼ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد… اﻡ ﺎ ﭘ ﺲ‬
‫از اﻧﻘ ﻼب ﺑﻬﻤ ﻦ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﺳ ﺎزﻡﺎن اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ ﻓﺎﺳ ﺪ ﻧﻴ ﺰ وﺟ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺖ… ﻡ ﺸﻜﻠﯽ آ ﻪ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و‬
‫اﻡﻴﺮاﻧﺘﻈ ﺎم )دوﻟ ﺖ ﻡﻮﻗ ﺖ( ﺑ ﺎ ﺁن دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﮔﺮﻳﺒ ﺎن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬در اوﻟ ﻴﻦ ﻡ ﺎﻩه ﺎﯼ ﺑﻌ ﺪ از اﻧﻘ ﻼب هﺮﮔ ﺰ‬
‫اﺡ ﺴﺎس هﻤ ﺪردﯼ در آ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻡﺤ ﺴﻦ ﻡﻴﺮداﻡ ﺎدﯼ‪ ،‬اﺑ ﺮاهﻴﻢ اﺻ ﻐﺮزادﻩ‪ ،‬ﻋﺒ ﺎس ﻋﺒ ﺪﯼ‪ ،‬ﺳ ﻌﻴﺪ‬
‫ﺡﺠﺎرﻳﺎن اﻳﺠﺎد ﻧﻜﺮد… ﺳﻌﻴﺪ ﺡﺠﺎرﻳﺎن در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺧﺪﻡﺖ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض ﺷ ﻮد آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺑﻌ ﺪ‬
‫از اﻧﻘﻼب چﺸﻤﻤﺎن را ﺑﺎز آﺮدﻳﻢ و دﻳﺪﻳﻢ آﻪ ﺳﺎواك ﻡﻨﺤﻞ ﺷ ﺪﻩ و هﻔ ﺪﻩ‪/‬هﺠ ﺪﻩ ﺟﺮﻳ ﺎن اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ در‬
‫آ ﺸﻮر ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ…« )ﺡﺠﺎرﻳ ﺎن( در دورﻩاﯼ آ ﻪ رادﻳﻜﺎﻟﻴ ﺴﻢ ﺡ ﺮف اول را ﻡ ﯽزد‪،‬‬
‫آﺮﺳ ﯽه ﺎﯼ ﻗ ﺪرت را از ﺁن ﺧ ﻮد آ ﺮد‪ .‬از اﺷ ﻐﺎل ﺳ ﻔﺎرت و ﺳ ﻘﻮط دوﻟ ﺖ ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪ ،‬ﺡﺠﺎرﻳ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫»دﻓﺘﺮ ﺕﺤﻘﻴﻘﺎت و اﻃﻼﻋﺎت« ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮﯼ رﺳﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ دﻓﺘﺮ آﻪ ﺧﺴﺮو ﺕﻬﺮاﻧ ﯽ رﺉ ﻴﺲ ﺁن ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ﺳﻌﻴﺪ ﺡﺠﺎرﻳﺎن ﻡﻌﺎون و ﻧﻔﺮ دوم ﺑﻮد…‬
‫»اﻡﺎ ﺡﺠﺎرﻳﺎن اﺳ ﺘﺪﻻﻟﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺕ ﺎ ﺡ ﺪودﯼ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺎن »وزارتﺧﺎﻧ ﻪ ﺷ ﺪن«‬
‫اﻃﻼﻋ ﺎت را ﻗ ﺎﻧﻊ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬او )ﺡﺠﺎرﻳ ﺎن( ﺑ ﻪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻳ ﺎدﺁورﯼ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ چ ﻪ ﺑ ﺴﺎ آ ﻪ اﻃﻼﻋ ﺎت‪،‬‬
‫ﻡﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﻨﺠﻪ و اﻋ ﺪام ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺁﻳ ﺎ رهﺒ ﺮﯼ ﺡﺎﺿ ﺮ اﺳ ﺖ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ چﻨ ﻴﻦ آﺎره ﺎﻳﯽ را ﺑ ﺮ ﻋﻬ ﺪﻩ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد؟ و ﺁﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪاﯼ ﺑ ﻴﻦ رهﺒ ﺮﯼ و ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ آ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ﻧﺎچ ﺎر اﺳ ﺖ دﺳ ﺖه ﺎﻳﺶ را‬
‫ﺁﻟﻮدﻩ آﻨﺪ‪ ،‬ﺡﻔ ﻆ ﮔ ﺮدد؟ »اﻡ ﺎم« ﻧﻜﺘ ﻪ را درك ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ راﻩ ﺡ ﻞ چﻬ ﺎرم )ﺕ ﺸﻜﻴﻞ وزارتﺧﺎﻧ ﻪاﯼ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻡﻨﻈﻮر( ﻡﻮاﻓﻘﺖ ﻡﯽﺷﻮد‪«.‬‬
‫راﻡﻴﻦ اﺡﻤﺪﯼ در اداﻡﻪﯼ هﻤﻴﻦ ﻡﻄﻠﺐ ﻗﺮار داﺷ ﺘﻦ ﺳ ﻌﻴﺪ ﺡﺠﺎرﻳ ﺎن در ﭘ ﺴﺖه ﺎﯼ آﻠﻴ ﺪﯼ‬
‫وزارت اﻃﻼﻋﺎت را ﺕﺎ دوران وزارت ﻋﻠﯽ ﻓﻼﺡﻴﺎن ﻧﺸﺎن ﻡ ﯽده ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﻋﻠ ﯽ ﻓﻼﺡﻴ ﺎن ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬
‫دﻋﻮاه ﺎﯼ درون ﮔﺮوه ﯽ ﺡﺠﺎرﻳ ﺎن را ﺕ ﺼﻔﻴﻪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و »ﺡﺠﺎرﻳ ﺎن چ ﺎرﻩاﯼ ﺟ ﺰ اﺳ ﺘﻌﻔﺎ و ﺕ ﺮك‬
‫وزارت ﺧﺎﻧﻪ )اﻃﻼﻋﺎت( ﻧﺪارد و ﺑ ﻪ »رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ« ﺑ ﺎز ﻡ ﯽﮔ ﺮدد و ﺑ ﻪ آ ﺎر ﺕ ﺪوﻳﻦ دو ﻧﻬ ﺎد‬
‫ﺕﺎزﻩ‪ ،‬ﺷﻮراﯼ اﻡﻨﻴﺖ ﻡﻠﯽ و ﻡﺮآﺰ ﺕﺤﻘﻴﻘﺎت اﺳﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ ﻡﯽﭘﺮدازد‪) «.‬هﻤﺎﻧﺠﺎ(‬
‫اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺳ ﻌﻴﺪ ﺡﺠﺎرﻳ ﺎن چﮕﻮﻧ ﻪ از وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت ﺑ ﻪ ﭘ ﺴﺖ ﻡ ﺸﺎورت رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮر‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ اﺳﺒﺎب آ ﺸﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ هﻤﺪﺳ ﺘﯽ ﺁﺷ ﻜﺎر و ﻧﻬ ﺎن دو‬
‫ﻃﻴﻒ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﻳﻜﯽ از ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﺻﻠﯽ وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫اﻳﻦ وزارتﺧﺎﻧﻪ ﮔﺎﻩ ﻡﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﺷﻜﻨﺠﻪ و اﻋﺪام آﻨﺪ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ آﻪ دﺳﺖه ﺎﯼ اﻡ ﺎم ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎﻧﺶ از اﻳﻦ ﺁﻟﻮدﮔﯽ ﻇﺎهﺮا ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩﯼ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﭘﺮش اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﯼ‬
‫ﺑﺎ ارج ﺟﻨﺎح اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ‪ ،‬از وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ آﺎﺑﻴﻨﻪﯼ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮﻳﯽ اﻳ ﻦ‬
‫آﻪ چﮕﻮﻧﻪ و ﺑﻪ چﻪ ﻡﻨﻈﻮر چﻨﻴﻦ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎراﻧﯽ اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﻧ ﺸﺎﻧﻪﯼ ﻓﻼآ ﺖ‬
‫ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻡﻠﺖ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ از چﻨ ﺪ ﺳ ﻮ در ﻡﻨﮕﻨ ﻪﯼ اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﺎ اﻧ ﻮاع و‬
‫اﻗﺴﺎم ﺷﻌﺎرهﺎ و ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎ ﻓﺸﺮدﻩ و ﺕﻔﺎﻟﻪ ﻡﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻡﻮﺿﻮع ﻋﺠﻴﺐ دﻳﮕﺮﯼ آﻪ در آﺘ ﺎب ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ ﺑ ﺮ ﺁن ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧﻴ ﺎز »ﻃﻴ ﻒ‬
‫اول« ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺕﺨ ﺼﺺ ﺕﻜﻨﻴﻜ ﯽ »ﻃﻴ ﻒ دوم« ﺑ ﺮاﯼ ادارﻩ آ ﺸﻮر اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن دﻟﻴ ﻞ‬
‫هﻤﻜﺎرﯼهﺎﯼ اوﻟﻴﻪﯼ دو ﻃﻴﻒ را ﻧﺎﺷ ﯽ از ﻋ ﺪم ﺕﺨ ﺼﺺ ﺑﺎﻧ ﺪ اول ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑﺎﻧ ﺪ‬
‫ﻃﻴ ﻒ اول زﻡ ﺎﻧﯽ ﻻزم داﺷ ﺖ ﺕ ﺎ ﺕﻤ ﺎم ﻧﻬﺎده ﺎ را ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺕﺨ ﺼﺺ ﻃﻴ ﻒ دوم )و ﻧ ﻪ زور(‬
‫ﻡﺘﺼﺮف ﺷﻮد‪.‬‬
‫»ﻧﻜﺘﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻡﻬﻢ در ﻡﺮﺡﻠﻪﯼ ﺁﻏ ﺎز ﺕﺎﺳ ﻴﺲ ﻧﻈ ﺎم ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ )اﺳ ﻼﻡﯽ( اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻃﻴﻒ ﺑﺎﺻﻄﻼح روﺡﺎﻧﻴﺖ ﻳﺎ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ و در راس ﺁنهﺎ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ادارﻩﯼ اﻡ ﻮر دره ﻢ ﮔﺴ ﺴﺘﻪﯼ‬
‫دوﻟﺖ و چﺮﺧﺎﻧﺪن دﺳﺘﮕﺎﻩه ﺎﯼ ادارﯼ ﻡﻤﻠﻜ ﺖ ﺑ ﻪ ﻃﻴ ﻒ ﻡ ﺬهﺒﯽه ﺎﯼ ﻏﻴﺮﺁﺧﻮﻧ ﺪ ﻡﺤﺘ ﺎج ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬زﻳ ﺮا‬

‫‪١٩١‬‬
‫ش اﻡ ﻮ ِر ﻡﻤﻠﻜ ﺖ ﺑ ﯽاﻃ ﻼع و ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻮد و ﺟ ﺰ درسه ﺎﯼ‬ ‫ﻗﺸﺮ ﺁﺧﻮﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ادارﯼ ﮔﺮد ِ‬
‫ﺲ روﺿﻪ ﺧﻮاﻧﯽ و ﻋﺰادارﯼ‪ ،‬ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺪاﺷﺖ‪(٨٦) «.‬‬ ‫ﺡﻮزوﯼ و ادارﻩﯼ ﻡﺠﺎﻟ ِ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ادارﻩ آﺮدن اﻳﺮان ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩاﯼ آﻪ ﻃﻴﻒ اول در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺕﺨﺼﺺ ﻓﻦ ﺳﺎﻻراﻧﯽ از ﺕﻴﭗ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن و دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ و‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﻪ ﺧﺪﻡﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮔﺮوﻩهﺎﯼ ﻓ ﺸﺎرﯼ از ﻧ ﻮع ﻡﺎﺷ ﺎءاﷲ ﻗ ﺼﺎب و ﺡ ﺴﻦ ﺁﻳ ﺖ اﻡﻜ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫آﻤ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ ﻓ ﺸﺎر در ﺟﺮﻳ ﺎن ﺕﻜ ﺎﻡﻠﯽ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺪاوم ﺑﺨ ﺸﻴﺪن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ ﺑ ﻪ وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻡﻨﻴ ﺖ‪ ،‬اﻧ ﻮاع ﺳﻴ ﺴﺘﻢه ﺎﯼ اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ رهﺒ ﺮ و رﺉ ﻴﺲ ﻡﺠﻤ ﻊ‬
‫ﺕﺸﺨﻴﺺ ﻡ ﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈ ﺎم‪ ،‬ﺷ ﻠﻤﭽﻪ‪ ،‬ﺟﺒﻬ ﻪ‪ ،‬ﺡ ﺴﻴﻦ اﷲ آ ﺮم‪ ،‬ﻡ ﺴﻌﻮد دﻩ ﻧﻤﻜ ﯽ‪ ،‬ﺡ ﺎﺟﯽ ﺑﺨ ﺸﯽ و ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﻓﻼﺡﻴﺎن‪ ،‬رﯼﺷﻬﺮﯼ و دﻳﮕﺮان ﺑﺎﻟﻴﺪﻧﺪ و ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩ و ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﺕﻜﻤﻴﻠﯽ ﺻﺪور ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ دوﻟﺘ ﯽ‪،‬‬
‫ﻗﺘﻞهﺎﯼ زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ و آﻤ ﻚ ﺑ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺡ ﺰب اﷲ ﺧ ﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﻡﻮﺿ ﻮع ﺕﺨ ﺼﺺ را از اﺳ ﺎس در‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﺸﺎن درز ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻻﺑﺪ ﻓﺮاﻡﻮش ﻧﻜﺮدﻩاﻳﻢ آﻪ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ ﻧﺎآ ﺎم »ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ« ﺷ ﻬﻴﺪ ]![‬
‫ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺡﺴﻴﻦ ﺑﻬﺸﺘﯽ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ از اﺳﺎس ﺑﺎ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ »وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﺷ ﺎﻩ« ﻡﺨ ﺎﻟﻒ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﺨ ﺼﺺ ه ﻢ ﺑﻬ ﺎﻳﯽ ﻧﻤ ﯽداد و ﻋﻨ ﺼﺮ ﻡﻜﺘﺒ ﯽ را در راس ه ﺮم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺑ ﺮ ه ﺮ ﻡﺘﺨﺼ ﺼﯽ ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﻳﺎراﻧﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن و دﻳﮕﺮان ِ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﺕﺮﺟﻴﺢ ﻡﯽداد‪.‬‬
‫ﺧ ﻮب اﺳ ﺖ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡﻮﺿ ﻮع ﻡ ﺸﺨﺺ ﺕﺨ ﺼﺺ ﺑ ﻪ ﻡ ﺘﻦ ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺡ ﺴﻴﻦ‬
‫ﺑﻬﺸﺘﯽ رﺉﻴﺲ دﻳﻮان ﻋﺎﻟﯽ آﺸﻮ ِر )ﺁن زﻡﺎن( در ﺡﺴﻴﻨﻴﻪﯼ اﺡﻤﺪﻳﻪ ‪ ٣٠‬ﺁﺑﺎن ‪ ١٣٥٩‬ﻡﺮاﺟﻌﻪ آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ آ ﻪ ﺡ ﻀﺮﺕﺶ چﮕﻮﻧ ﻪ ﺁب ﭘ ﺎآﯽ را روﯼ دﺳ ﺖ »ﻃﻴ ﻒ دوم« رﻳﺨﺘ ﻪ و ﮔﻔﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪» :‬در‬
‫ﺺ ﻋﻠﻤ ﯽ‬ ‫ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ آﻪ در ﺁن ﺕﻤﺎم ﺳﺎﺧﺘﻪهﺎﯼ ﻡﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺷ ﻌﺒﻪه ﺎﯼ اﻡﺎﻡ ﺖ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺨ ﺼ ِ‬
‫ﺑﻬﺎﯼ درﺟﻪ دوم را دارد‪ .‬ﺑﻬﺎﯼ درﺟﻪ اول و ﺑﺨﺶ اﺻﻠﯽ را ﻡﯽدهﻴﻢ ﺑﻪ ﻡﻜﺘ ﺐ‪ .‬در ﺟﺎﻡﻌ ﻪه ﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫ﻡﻜﺘﺐ اﻟﻬﯽ ﺷﻜﻞ و ﺟﻬﺖ ﺁنه ﺎ را ﺕﻌﻴ ﻴﻦ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬در اﻧﺘﺨ ﺎب اﻓ ﺮاد ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺸﺎﻏﻞ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺳ ﻮال اول‪،‬‬
‫درﺟﻪﯼ ﭘﺎﯼ ﺑﻨﺪﯼ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪ اﺻﻮل ﻡﻜﺘﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﻮال دوم درﺟﻪﯼ ﺕﺨﺼﺺ ﺁﻧﻬﺎ‪(٨٧) «.‬‬
‫و در ﻧﻤﻮﻧ ﻪاﯼ دﻳﮕ ﺮ در اﺳ ﺘﻤﺮار هﻤ ﻴﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ‪ ،‬ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ )رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮر ﺁن‬
‫زﻡﺎ ِن ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ( در دﻳﺪار ﺑﺎ ﻃﻼب ﻓﻴﻀﻴﻪﯼ ﻗﻢ در ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ٢٦‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ ١٣٦٣‬ﮔﻔ ﺖ‪» :‬ﻳﻜ ﯽ‬
‫از ﺧﺎﺻﻴﺖهﺎﻳﯽ آﻪ در آﺎر ﺷﻤﺎ )اﻋﻀﺎﯼ ﺑﻨﻴﺎد اﺳﻼﻡﯽ ﺧ ﺪﻡﺎت ﭘﺰﺷ ﻜﯽ اﻡ ﺎم ﺧﻤﻴﻨ ﯽ( وﺟ ﻮد دارد‪،‬‬
‫اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﺎ را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد آﻔ ﺎﻳﯽ ﻧﺰدﻳ ﻚ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬زﻳ ﺮا ﻃﺒﻴ ﺐ اﻳﺮاﻧ ﯽ از درو ِن اﺳ ﻼﻡﯽ ﺧ ﻮدش‬
‫ﻡﯽﺟﻮﺷﺪ و وﺟﻮد ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻡﻮﻡﻦ و ﻡﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﺮاﯼ ﺡﻞ آﻠﻴﻪﯼ ﻡﺸﻜﻼت ﭘﺰﺷﻜﯽ ﻡﻤﻠﻜﺖ آ ﺎﻓﯽ‬
‫اﺳﺖ!« )‪(٨٨‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ‪» :‬داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺟ ﺎﯼ ﺕﺮﺑﻴ ﺖ ﻡﺘﺨ ﺼﺺ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ه ﺪف ﻧﻈ ﺎم ﺁﻡﻮزﺷ ﯽ ﻡ ﺎ ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﭘﺮورش ﺧﻠﻴﻔﻪ اﷲ اﺳﺖ‪(٨٩) «.‬‬
‫ﻳﺎ ﻡﺜﻼ »ﻡﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳ ﻚ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ دارم آ ﻪ داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﻡﺤ ﻞ ﻳ ﻚ‬
‫ﻡﺘﺨ ﺼﺺ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﻡﺤ ﻞ ﻳ ﻚ ﻓ ﺮد ﻡﻜﺘﺒ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺿ ﻤﻦ ﺕﺨ ﺼﺺ را ه ﻢ در ﺁﻧﺠ ﺎ ﻓ ﺮا‬
‫ﻡﯽﮔﻴﺮد‪ .‬ﻡﺎ ﻡﺴﺎﻟﻪﯼ ﻡﻜﺘﺒﯽ ﺑﻮدن داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ را ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻴﻢ ﻓﺪاﯼ هﻴﭻ چﻴ ﺰ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑﻜﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ارزشهﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ آﻪ ﻡﺘﺨ ﺼﺺ آ ﻢ دارﻳ ﻢ‪ ،‬ﻳ ﺎ اﺻ ﻼ ﻧ ﺪارﻳﻢ‪ ،‬در داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ اﺡﻴ ﺎء‬
‫ﺑﻜﻨﻴﻢ‪(٩٠) «.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ و ﺻ ﺪهﺎ و هﺰاره ﺎ ﻓﺎآ ﺖ و ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ و ﻏﻴﺮﺕ ﺎرﻳﺨﯽ دﻳﮕ ﺮ » ﻃﻴ ﻒ‬
‫اول« ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺕﺨ ﺼﺺ اﻡﺜ ﺎل ﺑﺎزرﮔ ﺎن و دوﺳ ﺘﺎﻧﺶ ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﺡﺘﻤ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ دارﻳ ﻢ آ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎ ِن ﻡ ﺜﻼ‬
‫ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺘﯽ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ آ ﻪ دﻗﻴﻘ ﺎ هﻤ ﺎن دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻃﻴ ﻒ اول را ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﯽ ﻡ ﯽآ ﺮد‪ ،‬هﻤ ﺎن اول آ ﺎر ﺑ ﻪ‬
‫ﺺ اﻓ ﺮادﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و‬ ‫ﺧﺪﻡﺖ ﺟﻨ ﺎح راﺳ ﺖ آﻤ ﺮ ﺑ ﺴﺖ و »ﻃﻴ ﻒ اول« را از ﺕﺨ ﺼ ِ‬
‫ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﯽﻧﻴﺎز ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫‪١٩٢‬‬
‫اﮔﺮ ﻃﻴﻒ دوم و اﻟﺰاﻡﺎ هﻢ ﻃﻴﻒ ﺳﻮم ـ ﺑﻨ ﯽﺻ ﺪر و ﻳ ﺎراﻧﺶ ـ از ﺡﻠﻘ ﻪﯼ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ وﻻﻳ ﺖ‬
‫ﻓﻘﻴﻬﯽ ﻃﻴﻒ اول ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﭘﺮﺕﺎب ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻮد آﻪ ﻃﻴﻒ اول ﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺕﻤﺎم ﺧﺼﻠﺖه ﺎﻳﯽ‬
‫آﻪ ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ ﺑﺮاﯼ ﻋﻠﯽ اآﺒﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺑﺎﻧ ﺪش ردﻳ ﻒ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡﺮﺡﻠ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡﺮﺡﻠ ﻪ‬
‫ﺕﻤﺎم اهﺮمهﺎﯼ ﻗﺪرت را ﺕﺼﺮف آﺮدﻩ‪ ،‬ﺳﺮ ﺑﻘﻴﻪﯼ ﻗﺮاﺉ ﺖه ﺎﯼ ﺷ ﻴﻌﯽ از ﻡﻮﺿ ﻮع ﺡﻜﻮﻡ ﺖ را زﻳ ِﺮ‬
‫ﺁب آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺎ هﻤﻴﻦ ﺕﺠﺮﺑﻪ را چﻨﺪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ هﻢ در ﺕﺎرﻳﺦ اﺳ ﻼم داﺷ ﺘﻪاﻳ ﻢ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻡﺜ ﺎل ﻡﮕ ﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ رﺳ ﻴﺪن ﺧﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺕ ﺼﺎﺡﺐ و ﺕ ﺼﺮف ﻧﻴﻤ ﯽ از دﻧﻴ ﺎﯼ ﻡﺘﻤ ﺪن ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ و‬
‫ﺕﺤﻤﻴﻞ ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳﺪ ﻧﮋادﯼ و دﻳﻨﯽ ﺑﻪ ﺕﺨﺼﺺ ﻧﻴﺎز داﺷﺖ؟ ﻡﮕﺮ ﺧﻠﻴﻔﻪﯼ دوم ﻡﺴﻠﻤﻴﻦ آﻪ هﻤﻪ ﺑﺮ »ﺳ ﺎدﻩ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﯽ« او ﻡﺘﻔﻖ اﻟﻘﻮل هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻜﻨﻮآﺮات ﺑﻮد؟ اﺳﺎﺳﺎ ﻡﮕﺮ ﺡﻜﻢ راﻧ ﺪن ﺑ ﺎ ﻗﺮاﺉ ﺖ وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪ ﯼ‬
‫ﻓﻘﻴﻬﯽ از اﺳﻼم ﺕﺨﺼﺺ ﻡﯽﺧﻮاهﺪ؟‬
‫»اﻡ ﺎ وﺡ ﺸﯽ ﻃﺒﻌ ﯽ و ﺕﻨ ﺪ ﺧ ﻮﻳﯽ ﻓﺎﺕﺤ ﺎن )ﻡ ﺴﻠﻤﺎن( وﻗﺘ ﯽ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻡﻌﻠ ﻮم ﮔ ﺸﺖ آ ﻪ زﻡ ﺎم‬
‫ﻗﺪرت را در آﺸﻮر ﻓﺘﺢ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ ﻓﺮﻡ ﺎﻧﺮواﻳﯽ و آ ﺎرﮔﺰارﯼ در ﺑ ﻼد ﻡﻔﺘ ﻮح ﺑ ﻮد‬
‫آﻪ زﺑﻮﻧﯽ و ﻧﺎﺕﻮاﻧﯽ و در ﻋﻴﻦ ﺡﺎل ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺟﻮﻳﯽ و درﻧ ﺪﻩ ﺧ ﻮﻳﯽ ﻋﺮﺑ ﺎن ﺁﺷ ﻜﺎر ﮔ ﺸﺖ… از هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻳﻦهﺎ ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺑﺮﻡﯽﺁﻳﺪ آﻪ ﻋﺮب ﺑﺮاﯼ ادارﻩﯼ آﺸﻮرﯼ آﻪ ﮔﺸﻮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺕﺎ چﻪ اﻧﺪازﻩ ﻋ ﺎﺟﺰ ﺑ ﻮد…«‬
‫)‪(٩١‬‬
‫»ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ آﻪ در اآﺜﺮ ﺟﻨﮓهﺎﯼ ﺻﺪر اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ه ﺪف اآﺜ ﺮ ﺟﻨﮕﺠﻮﻳ ﺎن ﻡ ﺎلاﻧ ﺪوزﯼ‬
‫ﺑﻮد و ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑ ﻴﻦ ﺁنه ﺎ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻏﻨ ﺎﻳﻢ‪ ،‬ﺟﻨ ﮓ در ﻡ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ و دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺧﻼﻓ ﺖ و ﺳ ﺎزﻡﺎن ادارﯼ ﺁن‪،‬‬
‫ﺁﻧﻘﺪر ﺿﻌﻴﻒ و اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﺑﻮد آﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺡﻞ اﺧﺘﻼف و اﻳﺠﺎد روش ﻡﻌﻘﻮﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﺮدﺁورﯼ و ﺕﻘ ﺴﻴﻢ‬
‫ﻏﻨﺎﻳﻢ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺕﺎ ﺟﺎﻳﯽ آﻪ در ﻋﺼﺮ ﻋﻤﺮ و دﻳﮕ ﺮان ﮔ ﺎﻩ ﻗ ﺎﻟﯽه ﺎﯼ زرﺑﻔ ﺖ و ﻡ ﺼﻨﻮﻋﺎت ﮔ ﺮان ﺑﻬ ﺎﯼ‬
‫دﻳﮕﺮ را آﻪ ﻡﻮﻟﻮد ﻧﺒﻮغ هﻨﺮﻡﻨﺪان ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﻮد ﺕﻘﺴﻴﻢ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪(٩٢) «.‬‬
‫ﻡﻮﺿﻮع دﻳﮕﺮ ﺷﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘﺎر اﻳ ﻦ دو ﻃﻴ ﻒ ﺑ ﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و ﺡ ﻖ و ﺡﻘ ﻮق اﻳ ﺸﺎن اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﺡﺘﻤﺎﻻ آﺴﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻡﺮﺡﻮم ﺻﺎدق ﻗﻄﺐ زادﻩ را ﻧﻤﯽﺕﻮان از ﺟﺮﻳﺎن ﻃﻴﻒ اول ﺑﻪ ﺡﺴﺎب ﺁورد‪ ،‬اﻡ ﺎ‬
‫ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ رﻓﺘ ﺎر او در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡﻮﺿ ﻮع زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ دﮔﺮاﻧ ﺪﻳﺶ در زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺡﮑﻮﻡ ﺖ‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺧﻮد دﻟﻴﻞ ﻡﺤﻜﻤﯽ ﺑﺮ ﻋﺪم ﺕﻔﻜﻴﻚ ﺑﺎورهﺎﯼ اﻳﻦ اﻧﻮاع ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﺬهﺒﯽ و ﺷﻴﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺖ رﺳ ﻤﯽ ﺕﻤﺎﻡﻴ ﺖ ﻃﻠ ﺐ )ﺕﻮﺕﺎﻟﻴﺘﺎرﻳ ﺴﺖ( ﻃﻴ ﻒ اول‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﻗﻄﺐ زادﻩ ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ ﻗﺮاﺉ ِ‬
‫از اﺳﻼم ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻡﺎ ﻡﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ اش دﻗﻴﻘﺎ ﻧﺎﺷﯽ از هﻤ ﺎن ﺕﻔﻜ ﺮ ﺕﻮﺡﻴ ﺪﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺡﺬف و ﻧﻔﯽ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺕﻬﺮاﻧﯽ در ﻡﻮرد »ﻧﻘﺶ ﻋﺠﻴﺐ ﺻ ﺎدق ﻗﻄ ﺐ زادﻩ« ﻗﺒ ﻞ از ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن ﺳ ﻴﺪ روح‬
‫اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در آﻨﮕ ﺮﻩاﯼ آ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻋﻔ ﻮ ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠ ﻞ در ﺳ ﺎل ‪ ١٩٧٥‬ﺑ ﺮاﯼ رﺳ ﻴﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع‬
‫ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ در اﻳﺮا ِن دوران ﭘﻬﻠﻮﯼ دوم در ﺁﻡﺴﺘﺮدام ﺕﺸﻜﻴﻞ دادﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»ﻗﻄ ﺐ زادﻩ ﻧﻘ ﺶ ﻋﺠﻴﺒ ﯽ داﺷ ﺖ‪ .‬او در آﻤﻴ ﺴﻴﻮﻧﯽ آ ﻪ )ﺷ ﺎدروان دآﺘ ﺮ ﻋﺒ ﺪاﻟﺮﺡﻤﺎن(‬
‫ﻗﺎﺳﻤﻠﻮ هﻢ در ﺁن ﺷﺮآﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﻡﯽآﺮد ﺑﻪ اﺙﺒﺎت رﺳﺎﻧﺪ آﻪ در زﻧﺪانهﺎﯼ اﻳﺮان ﻓﻘﻂ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‬
‫ﻡ ﺴﻠﻤﺎن وﺟ ﻮد دارﻧ ﺪ‪ .‬ﺧ ﺎﻃﺮم ه ﺴﺖ آ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﻡﺤﻤ ﻮد راﺳ ﺦ و ﺑﻬﻤ ﻦ ﻧﻴﺮوﻡﻨ ﺪ در راه ﺮو‬
‫ﺑﺮﮔﺰارﯼ آﻨﮕﺮﻩ اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻳﻢ آﻪ ﻗﺎﺳﻤﻠﻮ ﺁﻡﺪ و ﮔﻔ ﺖ‪» :‬اﻳ ﻦ ﻡﺮﺕﻴﻜ ﻪ آﻴ ﻪ؟ ﻡ ﻦ هﺮچ ﻪ در آﻤﻴ ﺴﻴﻮن‬
‫ﺕﻜ ﺮار ﻡ ﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ در زﻧ ﺪانه ﺎﯼ اﻳ ﺮان‪ ،‬آﺮده ﺎ‪ ،‬آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖه ﺎ‪ ،‬دﻡ ﻮآﺮاته ﺎ و ﻡ ﺬهﺒﯽه ﺎ زﻧ ﺪاﻧﯽ‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ اﺻ ﻼ چﻨ ﻴﻦ چﻴ ﺰﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان هﻤﮕ ﯽ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ه ﺴﺘﻨﺪ و ﻓﻘ ﻂ ﻡ ﺴﻠﻤﺎنه ﺎ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ «.‬ﻗﺎﺳﻤﻠﻮ در ﺁن زﻡﺎن ﻗﻄﺐ زادﻩ را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺧﺖ…« )‪(٩٣‬‬
‫ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﺁﻳ ﺖ اﷲ ﻋﻠ ﯽ اآﺒ ﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ ﺑﻬﺮﻡ ﺎﻧﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖ اﷲ ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ‬
‫ﻡﻮﺳﻮﯼ ﺧﺎﻡﻨﻪاﯼ‪ ،‬ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻠﺨﺎﻟﯽ‪ ،‬اﺳﺪ اﷲ ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﺁﻳﺖ اﷲ ﻡﺤﻤﺪ ﻳﺰدﯼ‪ ،‬ﺁﻳﺖ اﷲ واﻋﻆ ﻃﺒ ﺴﯽ‪،‬‬

‫‪١٩٣‬‬
‫ﺁﻳﺖ اﷲ ﻡﺼﺒﺎح ﻳﺰدﯼ‪ ،‬ﺁﻳﺖ اﷲ ﺟﻨﺘﯽ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖ اﷲ ﺧﺰﻋﻠ ﯽ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖ اﷲ ﻡﻬ ﺪوﯼ آﻨ ﯽ‪ ،‬ﻡﺤ ﺴﻦ و ﻡﺮﺕ ﻀﯽ‬
‫رﻓﻴ ﻖ دوﺳ ﺖ‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ ﺧ ﻮد ﺁﻳ ﺖ اﷲ اﻡ ﺎم ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و دﻳﮕ ﺮا ِن اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ ه ﻢ ﭘ ﻴﺶ از ﺁﻧﻜ ﻪ‬
‫ﺧﺎﻟﻖ »ﺕ ِﺰ وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ ﻓﻘﻴﻪ« ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻡﺤﺼﻮل ﻗﺮاﺉﺖ وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ از ﻡﻮﺿ ﻮع ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ و‬
‫ﻡﻮﺿﻮع اﺻﻞ ﺷﻴﻌﯽ اﻡﺎﻡﺖ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦهﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡﺤﻤﺪ ﺕﻘﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺪ‬
‫ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ ﻡﻄﻬﺮﯼ و دﻳﮕﺮا ِن اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ـ چﻨﺪﺳﺎﻟﯽ ﻗﺒﻞ از ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ رﺳﻴﺪن اﻳﺸﺎن‬
‫ـ زﻡﻴﻨﻪ ﺳﺎز ﺁن ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮاﻡ ﻮش ﻧﻜﻨ ﻴﻢ آ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ ﻡﺜ ﻞ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ه ﻢ از ﺑﻄ ﻦ هﻤ ﺎن ﻧﻬ ﻀﺖ‬
‫)ﻡﺬهﺒﯽ( ﺁزادﯼ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن و آﺎﻧﻮن ﻧﺸﺮ ﺡﻘﺎﻳﻖ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﺤﻤﺪ ﺕﻘﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻡﺘﻮﻟﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ هﻤﺎن ﻡﺎهﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ اآﻨﻮن و در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪﯼ هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم ـ در روﻧﺪ ﺕﻜﺎﻡ ﻞ ﻗﻬﻘﺮاﻳ ﯽ ﺧ ﻮد ـ ﺑ ﻪ‬
‫اﺻ ﻞ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔ ﺸﺘﻪ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻗﺮاﺉ ﺖ وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ را ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻡ ﻦ در آﺘ ﺎب »زن در‬
‫دوﻟﺖ ﺧﻴﺎل« ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﯼ ﺕﺠﺮﺑﯽ ﺧﻮدم را از ﻧﮕﺮش وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻬﯽ اﻳ ﻦ اﻡ ﺎم زادﻩﯼ ﺑ ﯽﻋﻤﺎﻡ ﻪ )ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ( ﻧﺸﺎن دادﻩام آﻪ ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﻪ ﺕﻜﺮارش ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ ﺡ ﺮفه ﺎﯼ ﻡﻬ ﻢ ﺕ ﺮﯼ ﺑ ﺮ زﻡ ﻴﻦ‬
‫ﻡﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪﯼ ﻧﻬﺎﻳﯽ »ﻃﻴﻒ دوم« ﺑﺎرهﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن ﮔﻮﻳﺎﯼ ﺧ ﻮدش ﺻ ﺮﻳﺤﺎ‪ ،‬ﺷ ﻔﺎهﺎ‪ ،‬آﺘﺒ ﺎ و‬
‫ﺑﺎ ﺕﻤﺎم اﻡﻜﺎﻧﺎﺕﯽ آﻪ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﻌﺮﻳﻒ وﻳﮋﻩ از ﻡﻮﺿﻮع رهﺒﺮ‪ ،‬اﻡﺎم‪ ،‬چﻮﭘ ﺎن و وﻟ ﯽ‬
‫ﻓﻘﻴﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻡ ﺮدم ﺳ ﺎﻻرﯼ را ﻧﻔ ﯽ آ ﺮدﻩ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ را ﻧ ﺎﻓﯽ ﺕﺤﻘ ﻖ ﺁرﻡ ﺎنه ﺎﯼ اﻡﺎﻡ ﺖ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ـ ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻤﺮار ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ـ ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺡﺮآﺘﯽ آﻪ در اﻳﺮان در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ آﻠﻴﺖ اﺳ ﻼم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‬
‫در ﺡﺎل ﺕﻜﻮﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ه ﻢ ه ﻢ چ ﻮن ﺟﻨ ﺒﺶ ﺕﻨﺒ ﺎآﻮ‪ ،‬اﻧﻘ ﻼب ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ و‬
‫ﺷﻮرش ‪ ٥٧‬اﺳﻼﻡﻴﺰﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺁﻟﻮدﮔﯽ رﺷﺪ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬هﻴﭻ ﺁﻳﻨﺪﻩاﯼ ﺑﺮاﻳﺶ ﻡﺘ ﺼﻮر ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺟﻨ ﺒﺶ در‬
‫اﻳﺮان ﺕﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺕﯽ ﺑﻪ ﻡﻮﻓﻘﻴﺖ ﺧﻮاهﺪ اﻧﺠﺎﻡﻴﺪ آ ﻪ از اﺳ ﺎس ﻧ ﺎﻓﯽ ه ﺮ دﻳ ﻦ‪ ،‬ﻡ ﺴﻠﻚ و ﻡ ﺬهﺒﯽ در‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﺠ ﺰ اﻳ ﻦ ﺕﻜ ﺮار چﻨ ﺪ ﺻ ﺪ ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ اﻳ ﺮان اﺳ ﺖ و اﻟﺰاﻡ ﺎ دﺳ ﺘﺂوردﯼ ﺑﺠ ﺰ ﻳ ﻚ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻧﺎﻓﻬﻤﯽهﺎ و آﺞ اﻧﺪﻳﺸﯽهﺎ و ﺕﻮهﻢ ﭘﺮاآﻨﯽهﺎ ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻡﺮز ﺑﻴﻦ ﻡﺘﻌﻬﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﻡﺮدم و »ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻨﺎن ﺧ ﺪا« از ﻡﻴ ﺎن‬
‫»آﻔﺮ و دﻳﻦ« ﻧﻤﯽﮔﺬرد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺕﻘ ﺴﻴﻢ ﺑﻨ ﺪﯼ ﺑ ﻴﻦ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ در ﺟﺒﻬ ﻪﯼ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح »اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ«‬
‫درون اﻳﺮان ﺑﻪ ﻡﺜﻼ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﻟﺰاﻡﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻟﺒﺎس هﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﺴﺘﻨﺪ ﻡﻜﻼهﺎﻳﯽ آﻪ از هﺮ‬
‫ﻡﻌﻤﻤ ﯽ »ﻡ ﺸﺮوﻋﻪ ﺧ ﻮاﻩ« ﺕﺮﻧ ﺪ و ﺑ ﺮ »اﺻ ﺎﻟﺖ اﻡ ﺎم« و ﻡﻮﺿ ﻮع »وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ« ﭘ ﺎﯼ‬
‫ﻡﯽﻓﺸﺎرﻧﺪ‪ .‬و ﻻﺑﺪ هﺴﺘﻨﺪ ﻡﻌﻤﻤﻴﻦ )ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪاﯼ!( آﻪ دﺳﺖ آ ﻢ ـ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺕﺠﺮﺑﻴ ﺎت ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﻓﻌﻠﯽ اﻳﺮان ـ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑ ﺎور رﺳ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ دﻳ ﻦ ﺑﺎﻳ ﺪ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺟ ﺪا ﺑﺎﺷ ﺪ و دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان در ﻗ ﺮن‬
‫ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻳﻚ آﺸﻮر را ﺑ ﺎ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ »ﺳ ﻔﺎهﺖ« از اﻧ ﺴﺎن و اﻟﺰاﻡ ﺎ ﻧﻴ ﺎزش ﺑ ﻪ اﻡ ﺎم و‬
‫وﻟﯽ ﻓﻘﻴﻪ ﺕﻔﺴﻴﺮ آﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺕﻔﻜﻴﻚ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﻮع ﻧﮕﺮش اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ‬
‫از ﺡﻜﻮﻡﺖ و ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﻡﺮدﻡﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺕﻌﺮﻳﻒ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺕﻔﺎوتهﺎﺷﺎن در ﻓﺮم و ﺷﻜﻞ ﻟﺒ ﺎس‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺟﻼل ﺁل اﺡﻤﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳﺮوش‪ ،‬ﻡﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ و ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ آ ﻪ ﻡﺒﻠ ﻎ‬
‫ﻧ ﻮﻋﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ دﻳﻨ ﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ از ه ﺮ »ﻡ ﺸﺮوﻋﻪ ﺧ ﻮاهﯽ« ﻡﺮﺕﺠ ﻊﺕﺮﻧ ﺪ و ﻡ ﺜﻼ ﻡﻬ ﺪﯼ‬
‫ﺑﺎزرﮔ ﺎن )اﻟﺒﺘ ﻪ ﻓﻘ ﻂ در واﭘ ﺴﻴﻦ ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﻋﻤ ﺮش( و دﻳﮕﺮاﻧ ﯽ آ ﻪ ﺧﻮاه ﺎن ﺕﻔﻜﻴ ﻚ ﻧﻘ ﺶ دﻳ ﻦ از‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از هﻤﺮاه ﺎن و ﻳ ﺎران ﻡ ﺮدم در ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻘﺮار ﻡ ﺮدم ﺳ ﺎﻻرﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ه ﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻡﺒ ﺎرزات اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﻪ از اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻡﻤﻜ ﻦ‬

‫‪١٩٤‬‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺁﻟﻮدﮔﯽهﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﻓﻜﺮﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﺪ ﺕﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ زﻡﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎز ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ‬
‫از ﺡﻜﻮﻡﺖ دﻳﻨﯽ و اﺳﺘﻘﺮار ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﻡﺮدم ﺳﺎﻻر و ﻋﺮﻓﯽ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫****‬
‫ﻳﮏ ﻧﻘﺪ ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ‬
‫هﻤﺎﻧﮕﻮﻧ ﻪ آ ﻪ در ﺑﺨ ﺶ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ آﺘ ﺎب ﻧﻮﺷ ﺘﻢ‪ ،‬ﻧﮕ ﺎهﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ داﺳ ﺘﺎن آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب رﺿ ﺎ‬
‫ﺷﺎهﯽ و ﻡﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ ﻋﻠﻤﺎء ﻡﯽاﻧﺪازﻳﻢ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ چﺮا اﻳﻨﺎن ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ از دﺳﺘﮕﺎﻩ اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن‬
‫ﻋﻘ ﺐ ﻧ ﺸﻴﻨﯽ آ ﺮدﻩ‪ ،‬زﻡﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎ ِز اﻳﺠ ﺎد ﻡ ﺮدم ﺳ ﺎﻻرﯼ و ﺟﺎﻡﻌ ﻪاﯼ ﻡ ﺪﻧﯽ ﺑ ﺎ ﻓ ﺎآﺘﻮر ﻡ ﺸﺨﺺ ﺕﺤﻤ ﻞ‬
‫ﺐ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ و ﻧ ﻮع ﻡﻮﺿ ﻊ ﮔﻴ ﺮﯼ اﻳ ﻦ ﻡ ﺬهﺐ در‬ ‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﺷﻮﻧﺪ!؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻡﻦ ﻋﻠﺖ‪ ،‬ﺧﻮ ِد ﻡﺬه ِ‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺁزادﯼ ﺡﻖ اﻧﺘﺨﺎب و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ آﻪ اﻳﻦ ﻡﺤﺪودﻳﺖهﺎ را اﻟﻘﺎء ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑ ﻪ دوران دﻳﮕ ﺮﯼ از ﻡﺒ ﺎرزات هﻤ ﺴﻮﯼ ﺕﻤ ﺎم ﺟﻨ ﺎحه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن رهﺒ ﺮﯼ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﻡﯽﭘﺮدازم‪ ،‬ﺕﺎ رﻓﺘﺎر اﻳﺸﺎن را در ﺳﺮﻓﺼ ِﻞ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ وارﺳ ﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻢ و ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن‬
‫)رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ( هﻤﻴ ﺸﻪ و در هﻤ ﻪﯼ ﺷ ﺮاﻳﻂ ـ هﻤ ﺴﻮ و هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ه ﻢ ـ ﺑ ﻪ ﺕﻜ ﺎﻟﻴﻒ ﻡﺒ ﺮم واﺟ ﺐ‬
‫آﻔﺎﻳﯽﺷﺎن ﻋﻤﻞ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬درك ﻧﺎدرﺳﺖ ﻡﺎ هﻢ از ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﺎوره ﺎﯼ ﺷ ﻴﻌﯽ ﺕﻐﻴﻴ ﺮﯼ در واﻗﻌﻴ ﺖ اﻡ ﺮ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻡﺎهﻴﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﺸﺎن ﻧﻤﯽدهﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ ﻧﻘ ﺪﯼ اﺳ ﺖ ﻓ ﺎﻧﺘﺰﯼ ﺑ ﺮ ﻡﻘﺎﻟ ﻪاﯼ از ﺡﻤﻴ ﺪ ﺑ ﺼﻴﺮت ﻡ ﻨﺶ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم »روﻧ ﺪ آ ﺸﻒ‬
‫ﺡﺠﺎب و واآﻨﺶ روﺡﺎﻧﻴﺎن« آ ﻪ در ﻡﺠﻠ ﻪﯼ ﻡﻬﺮﮔ ﺎن ﺳ ﺎل ه ﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷ ﻤﺎرﻩ ‪ ١‬ﺑﻬ ﺎر ‪ ١٣٧٨‬درج ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫»از ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب‪ ،‬زﻳ ﺮ ﭘ ﺎ ﮔ ﺰاردن ﻳﻜ ﯽ از اﺡﻜ ﺎم ﻡ ﺼﺮح ﻗ ﺮﺁن آ ﺮﻳﻢ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑ ﺎرزﺕﺮﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺿ ﺪ اﺳ ﻼﻡﯽ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﻡﺤ ﺴﻮب ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬ﻧﺤ ﻮﻩﯼ ﺑﺮﺧ ﻮرد روﺡﺎﻧﻴ ﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻡﻬﻤﯽ از آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺁﻧ ﺎن )روﺡﺎﻧﻴ ﺎن( را در دوران ﺳ ﻠﻄﻨﺖ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ رﻗ ﻢ‬
‫ﻡﯽزﻧﺪ‪(٩٤) «.‬‬
‫در ﺁﻏﺎز ﺑﮕﻮﻳﻢ آﻪ ﻡﻘﺎﻟﻪ ﺡﻤﻴﺪ ﺑﺼﻴﺮت ﻡﻨﺶ‪ ،‬ﻧﻪ اﻟﺰاﻡ ﺎ ﺑﻴ ﺎﻧﮕﺮ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ‬
‫اﻳﺮان از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ رهﺒﺮﯼ ﺳﻨﺘﯽ ﺷﻴﻌﻪ آﻪ ﺷ ﻴﻮﻩاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﺎرﮔﻴﺮﯼ از ﻡﻴ ﺎن ﻧﻴﺮوه ﺎﻳﯽ از ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن‬
‫ﻡﺬهﺒﯽ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ روزهﺎ در ﺕﻮهﻤﯽ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ از ﻡﻮﺿﻮع اﺻﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ ﺑ ﻪ ﺑﺎوره ﺎﯼ ﺳ ﻨﺘﯽ و ﻡ ﺎﻩ‬
‫ﻋﺴﻞهﺎﯼ ﺷﻴﺮﻳ ِﻦ هﻤﺎهﻨﮓ ِ ﮔﺬﺷﺘﻪﺷﺎن ﭘﺸﺖ آﺮدﻩ‪ ،‬در ه ﻮاﯼ رﻓﺮﻡﻴﺰاﺳ ﻴﻮن اﺳ ﻼﻡﯽ و ﻗﺮاﺉ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﺕﺎزﻩاﯼ از ﻡﺒﺎﻧﯽ ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻔﺲ ﻡﯽآﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺡﻜﻢ آﻠﯽ »ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺿﺪ اﺳﻼﻡﯽ و ﺧﻼف اﺡﻜ ﺎم ﻡ ﺼﺮح ﻗ ﺮﺁن آ ﺮﻳ ِﻢ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ« ه ﻢ در‬
‫ﺑﺎرﻩﯼ آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب ﻧ ﻮﻋﯽ ﺧ ﻂ ﻓﺎﺻ ﻞ آ ﺸﻴﺪن ﻡﻴ ﺎن اﻳ ﻦ دو ﻧﻴﻤ ﻪﯼ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬چ ﺮا آ ﻪ‬
‫دوران رﺿﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺳ ﭙﺮﯼ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻡﻮﺿ ﻮﻋﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم »آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب« ﻓﻌ ﻼ دﻳﮕ ﺮ ﻡﻮﺿ ﻮﻋﻴﺖ‬
‫ﻧﺪارد‪» .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ« در اﻳﺮان اﻡﺮوز هﻢ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺑ ﻴﻦ دﻳ ﻦ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ـ آ ﻪ در دوران رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﺑﻪ هﻢ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد ـ دوﺑﺎرﻩ ﺕﺮﻡﻴﻢ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺷﻴﺮﻳﻦ دوران ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺷﺎهﺎن اﺳ ﻼم‬
‫ﺖ رهﺒﺮﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ‬ ‫ﭘﻨﺎﻩ ﻗﺎﺟﺎر ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻮﺿ ِﻊ ﻡﺤﻜ ِﻢ آﻠﻴ ِ‬
‫آﻪ ﺑﺼﻴﺮت ﻡﻨﺶ چﻤﺎق »ﺕﻜﻔﻴﺮ« را ﺑﺮﻡ ﯽدارد آ ﻪ‪» :‬ﻧﺤ ﻮﻩﯼ ﺑﺮﺧ ﻮرد روﺡﺎﻧﻴ ﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﻡﻬﻤﯽ از آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺁﻧ ﺎن را در دوران ﺳ ﻠﻄﻨﺖ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ رﻗ ﻢ ﻡ ﯽزﻧ ﺪ‪ «.‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﺎ‬
‫اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ چﮕﻮﻧﮕﯽ ﻧﺤﻮﻩﯼ ﺑﺮﺧﻮرد روﺡﺎﻧﻴﺎن ﺑﺎ ﻡﻮﺿﻮع آﺸﻒ ﺡﺠﺎب‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘ ﻪ ﺕﺎآﻴ ﺪ‬
‫‪١٩٥‬‬
‫ﻡﯽورزد آﻪ روﺡﺎﻧﻴﺎن در دوران ﻗﺎﺟﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳ ﺖه ﺎﯼ‬
‫رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ را ﺑ ﻪ ﺷﻜ ﺴﺖ ﺑﻜ ﺸﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ ﺑ ﺎ اﺕﻔ ﺎق ﻧﻈ ﺮ و وﺡ ﺪت آﻠﻤ ﻪ‪ ،‬هﻤﮕ ﯽﺷ ﺎن در ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‬
‫»ﭘﺎﺷ ﻨﻪﯼ ﺁﺷ ﻴﻞ« ﻧﻔﻮذﺷ ﺎن روﯼ ﻡ ﺮدم ﻡﺘﻔ ﻖ اﻟﻘ ﻮل ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺡ ﺎﻻ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻧﻔﻌ ﺸﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ‬
‫ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ ﺡﻜﻮﻡﺘﺸﺎن ﺑﺮﻗﺮار و ﭘﺎﻳ ﺪار ﺑﻤﺎﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﻡﺮﺿ ﻴﻪ )ﻻﺑ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻡ ﻮرد‬
‫رﺿﺎﻳﺖ دو ﻃﺮف( ﺑﺎ وﺡﺪت آﻠﻤﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﻴﺎدﺕﺸﺎن ﺑﺮ ﻡﺮدم و اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﻡﺮدم )هﻤﺎﻧﻨﺪ هﻤﺎن‬
‫روزه ﺎ( ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﻡ ﺸﺎﺑﻬﯽ در ﭘ ﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎهﻢ هﻤﻜ ﺎرﯼ و هﻤﺪﺳ ﺘﯽ آﻨﻨ ﺪ و ﺡ ﺎﻻ آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ رﺿ ﺎ‬
‫ﺷﺎهﯽ در آﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﺕﺎ چﻨﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺿﺪ اﺳﻼﻡﯽاﯼ را اﻋﻤﺎل آﻨﺪ‪ ،‬واﺟ ﺐ آﻔ ﺎﻳﯽ )ﺑ ﻞ دﻳﻨ ﯽ( اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ دوش ﺑﻪ دوش هﻢ ﻧﻴﺮوهﺎﺷﺎن را هﺪر ﻧﺪادﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻤﺮار ﺡﻜﻮﻡﺘ ﺸﺎن آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از اﺳﺎﺳ ﯽﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ ﺁن ﺡﺠﺎب اﺟﺒﺎرﯼ اﺳﺖ »وﺡﺪت آﻠﻤﻪ« را ﺡﻔﻆ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ روﺡﺎﻧﻴﻮن ﺑﺎ آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب آ ﻪ از ﻡﻬﻤﺘ ﺮﻳﻦ ﺧﻮاﺳ ﺖه ﺎﯼ »ﻏ ﺮبﮔﺮاﻳ ﺎن« در‬
‫آﺸﻮرهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻡﯽﺁﻡﺪ‪ ،‬اﻡﺮﯼ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻡﯽرﺳﻴﺪ‪(٩٤) «.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ هﻢ »اﻡ ِﺮ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ هﻤﻪﯼ روﺡﺎﻧﻴ ﺎن« ﺑ ﺎ آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب از ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮ‬
‫»ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳ ﯽ« ﻋﻤ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬و ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ در اداﻡ ﻪﯼ آﻮﺷ ﺸﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻳﺠ ﺎد رﻋ ﺐ و‬
‫وﺡ ﺸﺖ در دل ﺟﻨ ﺎح رﻗﻴ ﺐ‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع اﺳﺎﺳ ﯽ ﻳ ﺎرﮔﻴﺮﯼ از ﻳ ﺎران دﻳ ﺮﻳﻦ ﻧﻈ ﺮ دارد و‬
‫هﻴﺎهﻮه ﺎﯼ اﻳ ﻦ دورا ِن اﻳ ﺸﺎن را ﻡ ﺜﻼ در ﻡ ﻮرد ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡ ﺪﻧﯽ‪ ،‬ﺕ ﺴﺎهﻞ‪ ،‬ﺕ ﺴﺎﻡﺢ و ﮔﻔ ﺖ و ﮔ ﻮﯼ‬
‫ﻓﺮهﻨﮓهﺎ »ﻡﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺖ ﻏﺮب ﮔﺮاﻳﺎن )ﻡﻠﻌﻮن( در آﺸﻮرهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ« ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺕﺠﺪﻳ ﺪ ﺧ ﺎﻃﺮات )از دوران ﺷ ﻜﻮهﻤﻨﺪ هﻤﺮاه ﯽ و هﻤﻜ ﺎرﯼ دو ﺟﻨ ﺎح رﻗﻴ ﺐ( ه ﻢچﻨ ﺎن اداﻡ ﻪ ﭘﻴ ﺪا‬
‫ﻡﯽآﻨﺪ ﺕﺎ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ‪:‬‬
‫»ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﮕﺮﺑﺎﻧﺎن ﺷﺮﻳﻌﺖ هﻤﻮارﻩ ﺧﻮد را ﻡﻮﻇﻒ ﻡﯽدﻳﺪﻧﺪ آﻪ ﺑﺎ ﻃﺮح و ﺕﺒﻠﻴﻎ‬
‫اﻳﻦ اﻡﺮ در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻡﻌﻪ »ﺑﺮﺧﻮرد ﺷ ﺪﻳﺪ ﺑﻜﻨﻨ ﺪ‪ «.‬آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﺕﻤ ﺎﻡﯽ ﺕﻮﺟﻴﻬ ﺎﺕﯽ آ ﻪ در‬
‫ﺑﺎرﻩﯼ ﺁن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ از چﻨﺎن ﺡﺴﺎﺳﻴﺘﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد آﻪ »ﻃﻴﻒهﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ روﺡ ﺎﻧﻴﻮن« ﺑ ﺎ‬
‫اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎ و ﻋﻤﻠﻜ ﺮده ﺎﯼ ﻡﺘﻔ ﺎوت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در اﻳ ﻦ ﻗ ﻀﻴﻪ »ﻡﻮﺿ ﻊﮔﻴ ﺮﯼ ﻧ ﺴﺒﺘﺎ ﻡ ﺸﺎﺑﻬﯽ« داﺷ ﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫)‪(٩٤‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ روﺷ ﻦﺕ ﺮ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﻳ ﺎ واﺳ ﻄﻪﯼ ﺁﺷ ﺘﯽ ﺑ ﻴ ِﻦ دو ﺟﻨ ﺎح رﻗﻴ ﺐ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺕﺌ ﻮرﯼ ﭘ ﺎﯼ‬
‫ﻡﯽﻓﺸﺎرد آﻪ اﮔﺮ در اﺳﺘﻤﺮا ِر ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﻏﺮب ﮔﺮاﻳﯽ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﻡﻮﻓﻘﻴﺘﯽ دﺳ ﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ »در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﺪﻳﺪﯼ« آﺮدﻩاﻧﺪ و اﮔﺮ ﻧﻴﻤﻪﯼ دوم ﺕﻮﺟ ﻪ ﻧﻜﻨ ﺪ و‬
‫ﺑﺨﻮاه ﺪ ﻓﺘﻴﻠ ﻪﯼ »اﻳ ﻦ ﺑﺮﺧﻮرده ﺎﯼ ﺷ ﺪﻳﺪ« را ﻓﻘ ﻂ آﻤ ﯽ ﭘ ﺎﺉﻴﻦ ﺑﻜ ﺸﺪ‪ ،‬ﺕ ﺪاو ِم ﭘﻴ ﺮوزﯼاﯼ از اﺳ ﺎس‬
‫ﺑﺮاﯼ هﻴﭻ آﺪام از دو ﺟﻨﺎح رﻓﻴﻖ و رﻗﻴﺐ ﻡﺘﺼﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬چﺮا آﻪ ﺑﺨﺶ ﻡﻬﻤﯽ از اﻧﺮژﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ‬
‫دو ﻃﺮف ﺑﻪ ﺟﺎﯼ »ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﺪﻳﺪ در ﺳ ﻄ ِﺢ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ« ﺻ ﺮف اﻳ ﻦ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘ ﺮ و ﭘ ﺎﯼ ه ﻢ‬
‫ﺑﭙﻴﭽﻨﺪ و ﻇﺎهﺮا هﻢ آﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎهﻢ دﻋﻮا آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﺁﺳ ﺶ را رو آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻳ ﺎدﺁورﯼ دوران درﺧ ﺸﺎن »آﻤ ﻮن اوﻟﻴ ﻪ« هﻤ ﻪﯼ‬
‫ﻂ« ﻓﻌﻠ ﯽ‪،‬‬ ‫ﻋﻠﻤ ﺎ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺳ ﻨﮕﺮﺑﺎﻧﺎن ﺷ ﺮﻳﻌﺖ ﻳ ﻚ آﺎﺳ ﻪ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻳ ﺎدﺁورﯼ »ﺡ ﺴﺎﺳﻴﺖ ِ ﺷ ﺮاﻳ ِ‬
‫اﻳﺸﺎن را ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎ و ﻋﻤﻠﻜ ﺮده ﺎﯼ ﻡﺘﻔ ﺎوت ﺳﻴﺎﺳ ﯽﺷ ﺎن ﺑ ﻪ »ﻡﻮﺿ ﻊ ﮔﻴ ﺮﯼ ﻧ ﺴﺒﺘﺎ ﻡ ﺸﺎﺑﻪ«‬
‫دﻋﻮت ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺕﻜﻤﻴ ﻞ زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ ﻡﻮﻓﻘﻴ ﺖ اﻳ ﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ در ﺁن دوران و اﻟﺰاﻡ ﺎ در اﻳ ﻦ دوران‬
‫هﻢ ﻡﺮﺡﻠﻪ ﺑﻪ ﻡﺮﺡﻠﻪ ﺳﻨﮕﺮهﺎﯼ رﻗﻴﺐ را ﻓﺘﺢ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮوﯼ اداﻡﻪ ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫»در دوران رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ در ﭘ ﯽ از ﺑ ﻴﻦ رﻓ ﺘﻦ »ﻧﻈ ﻢ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ راﺑﻄ ﻪﯼ دﻳ ﻦ و دوﻟ ﺖ«‬
‫ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺮﺧﻼف دورﻩﯼ ﻗﺎﺟ ﺎر از ﺡﻤﺎﻳ ﺖ و ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺑﺮﺧ ﻮردار‬
‫ﺷﺪ‪(٩٤)«.‬‬

‫‪١٩٦‬‬
‫در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺧ ﻮاهﻢ ﻧﻮﺷ ﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ اﺟ ﺎزﻩ ﺑﺪهﻴ ﺪ در اﻳ ﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺑﻪ دوران ﺷﺎهﺎن اﺳﻼم ﭘﻨﺎﻩ ﻗﺎﺟﺎر ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑﻴﺎﻧ ﺪازم‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻧ ﺎراﺡﺘﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ را از ﺑ ﺮهﻢ ﺧ ﻮردن‬
‫راﺑﻄﻪﯼ ﺳﻨﺘﯽ دﻳﻦ و ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺑﻬﺘﺮ وارﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫اﻡﺎ اﻳﻦ آﻪ چﺮا دوران ﺳﻠﺴﻠﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡﺘﮕﺮ ﻗﺎﺟ ﺎر ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﺑ ﻪ اﺕﻮﭘﻴ ﺎ و ﻡﺪﻳﻨ ﻪﯼ ﻓﺎﺿ ﻠﻪﯼ‬
‫رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻌﺪ از دوران ﺻﺪر اﺳﻼم ﺕﻌﺒﻴﺮ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ هﻢ ﻧﮕﺎهﯽ ﻡﯽآﻨ ﻴﻢ ﺑ ﻪ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺑ ﻴﻦ دﻳ ﻦ‬
‫و ﺡﻜﻮﻡﺖ در دوران ﻃﻼﻳﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺷﺎهﺎن ﻗﺎﺟﺎر‪:‬‬
‫دﻻرام ﻡ ﺸﻬﻮرﯼ در آﺘ ﺎب »رگ ﺕ ﺎك« ﺑ ﺎ ﺕﻜﻴ ﻪ ﺑ ﺮ راﺑﻄ ﻪﯼ وﻳ ﮋﻩﯼ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ و‬
‫ﺷﺎهﺎن اﺳﻼم ﭘﻨ ﺎﻩ ﻗﺎﺟ ﺎر ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ …» :‬اﮔ ﺮ ﺕﺠﺪﻳ ﺪ دوران ﺻ ﻔﻮﯼ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ ﻗﺎﺟ ﺎر‬
‫ﺖ ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﺮﺁﻡﺪﻩ از ﺑﻄﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺻﻔﻮﯼ‪ ،‬ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻡ ﺴﺘﻘﻞ در ﺷ ﻬﺮهﺎ و‬ ‫ﻡﻤﻜﻦ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺡﺎآﻤﻴ ِ‬
‫روﺳﺘﺎهﺎﯼ اﻳﺮان ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺖ‪ ،‬ﺡﺘﺎ ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻳﻚ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﻡ ﺴﺘﻘﻞ در اﻳ ﺮا ِن‬
‫اﻳﻦ دوران ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ رﺷﺪ ﻧﻔﻮد ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ »روﺡﺎﻧﻴﺖ« اﻋﺘﺮاف آﺮدﻩاﻧﺪ‪(٩٥) «.‬‬
‫و هﻤﻮ از ﻗﻮل )ﺳ ﻌﻴﺪ( ﻧﻔﻴ ﺴﯽ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﻡ ﺬهﺒﯽ دورﻩﯼ ﺻ ﻔﻮﻳﻪ چﻨ ﺪان زﻳ ﺎن‬
‫ﺁور ﻧﺒﻮد‪) .‬ﺻﻔﻮﻳﺎن( هﺮﮔﺰ ﺑﻪ روﺡﺎﻧﻴﻮن ﺳﻮدﺟﻮﯼ و ﺁزارﮔﺮ ﺁن ﺁزادﯼ را ﻧ ﺪادﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮ ﺟ ﺎن و‬
‫ﻡﺎل ﻡﺮدم دﺳﺖ درازﯼ آﻨﻨﺪ… ﻗﺎﺟﺎره ﺎ چ ﻮن ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ آﺎرﺁﻡﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان‬
‫ﭘﺎدﺷﺎهﯽ اﻳﺸﺎن را ﻡﺸﺮوع و ﺑﺤﻖ ﻧﻤ ﯽداﻧﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ از ﺁﻏ ﺎز روﺡ ﺎﻧﻴﻮن را ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎن ﺧ ﻮد‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻡﺮدم چﻴﺮﻩ آﺮدﻧﺪ‪(٩٦) «.‬‬
‫و »اﻡﺎ در دورﻩﯼ ﻗﺎﺟﺎرهﺎ چﻮن ﺁزادﯼ ﺑﯽ ﺳﺮاﻧﺠﺎﻡﯽ ﺑﻪ ﮔﺮوﻩ ﻡﺘﺸﺮﻋﺎن دادﻧﺪ و دوﻟﺖ‪،‬‬
‫اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺧﻮد ﺑﺮاﯼ ﻡﻘﺎﺻﺪ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪ‪ ،‬ﺁﺕ ﺶ ﻓﺘﻨ ﻪ ﺑ ﺎﻻ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬در اﺳ ﻨﺎد ﺁن زﻡ ﺎن‬
‫ﻡﻄﺎﻟﺐ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ در اﻳﻦ زﻡﻴﻨﻪ ﻡﯽﺕﻮان ﻳﺎﻓﺖ« )‪(٩٧‬‬
‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﺎ ﺁن ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﻧﺰدﻳ ﻚ‪ ،‬چ ﺎرﻩاﯼ ﺟ ﺰ هﻤ ﺎن‬
‫رﻓﺘﺎرﯼ آﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺕﻐﻴﻴﺮ و ﺕﺤﻮل در »ﺷﻜﻞ«ﺟﺎﻡﻌﻪ آﻪ اﻟﺰاﻡﺎ ﺑﻪ ﺕﻐﻴﻴﺮاﺕﯽ در ﻡﺤﺘﻮاﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ‬
‫هﻢ راﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺑﺮد‪ ،‬ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎ آﺸﺎﻧﺪن ﺟﻨﺎح رﻗﻴ ﺐ ﺑ ﻪ ﮔﻮﺷ ﻪﯼ رﻳﻨ ﮓ و اﻋ ﻼم ﺧﻄ ﺮ‬
‫ﺟﺪﯼ از ﺑﺮهﻢ ﺧﻮردن »راﺑﻄﻪﯼ دﻳﻦ و دوﻟﺖ« ﺧﻂ و ﻧﺸﺎن اﺻﻠﯽ را آ ﺸﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺁﻳﻨ ﺪﻩﯼ ﻧﺎروﺷ ﻨﯽ را‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ آﻠﻴﺖ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫اﻡ ﺎ واﻗﻌﻴ ﺖ چﻴ ﺴﺖ؟ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ چ ﻪ ﺕ ﺼﻮﻳﺮﯼ از »ﺑ ﺮهﻢ ﺧ ﻮردن راﺑﻄ ﻪﯼ دﻳ ﻦ و‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ« دارد آﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﯼ آﺸﻒ ﺡﺠﺎب رﺿﺎ ﺷﺎهﯽ دوﺑﺎرﻩ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ آﺮدن ﻡﻮﺿﻮﻋﯽ آﻪ ﺑ ﻴﺶ از‬
‫‪ ٦٥‬ﺳﺎل ]ﺕﺎ زﻡﺎن ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻡﻘﺎﻟﻪ ﯼ ﺑﺼﻴﺮت ﻡﻨﺶ[ از دوراﻧ ﺶ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁن را ﺑ ﻪ ﮔﺮوآ ﺸﯽ از‬
‫ﺟﻨ ﺎح رﻗﻴ ﺐ ﺑ ﺪل آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ؟ ﺑ ﻪ واﻗ ﻊ ﺡ ﺴﺎﺳﻴﺖ ﺷ ﺮاﻳﻂ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ »ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﻏ ﺮب‬
‫ﮔﺮاﻳﺎن« چﻪ چﺸﻢ اﻧﺪازﯼ در ﺑﺮاﺑﺮ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ آﻪ رﺳﻤﺎ و ﻋﻤﻼ‪ ،‬ﺡﺘﺎ ﺑ ﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ‬
‫ﺖ رهﺒ ﺮﯼ‬ ‫ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎرﯼ هﻢ آﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺳ ﺨﻦ از »ﻡﻮﺿ ﻊ ﮔﻴ ﺮﯼه ﺎﯼ ﻧ ﺴﺒﺘﺎ ﻡ ﺸﺎﺑﻪ« و »ﺷ ﺪﻳﺪ« آﻠﻴ ِ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻤﺮار »راﺑﻄﻪﯼ دﻳﻦ و ﺡﻜﻮﻡﺖ« ﻡﯽراﻧﺪ؟!‬
‫»ﺑﺎ ﺁﻏﺎز ﺳﻠﻄﻨﺖ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﺕﺒﻠﻴﻎ در ﻡﻮرد »ﺁزادﯼ زﻧﺎن« در »ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت« اداﻡ ﻪ ﻳﺎﻓ ﺖ‬
‫و ﺑ ﻪ ﺕ ﺪرﻳﺞ از ﺻ ﺮاﺡﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺧ ﻮردار ﺷ ﺪ‪ .‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن ﺕﺠ ﺪد ﻡ ﺂب در اﺑﺘ ﺪا چﻨ ﻴﻦ واﻧﻤ ﻮد‬
‫ﻡﯽآﺮدﻧﺪ آﻪ ﺕﺠﺪدﻡﺂﺑﯽ‪ ،‬ﻡﺎﻧﻌﯽ در ﻡﻘﺎﺑﻞ دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬چﻨﻴﻦ ادﻋ ﺎﻳﯽ را ﺑﻌ ﺪهﺎ و ﺡﺘ ﺎ ﭘ ﺲ از رﺳ ﻤﻴﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب‪ ،‬ﺕﻌ ﺪادﯼ از ﻧ ﺸﺮﻳﺎت ﺕﻜ ﺮار آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﻡ ﺮ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺑ ﻴﻢ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ از ﭘ ﺬﻳﺮش‬
‫اﻧﮓ ﺿﺪ اﺳﻼم و ﻧﻴﺰ واآﻨﺶ ﻡﺮدﻡﯽ )ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل ﻃﻴﻒ دوﻡ ﯽه ﺎ ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ ﻓ ﺸﺎر( ﺑ ﻪ ﺧ ﺼﻮص از‬
‫ﻧﺎﺡﻴﻪﯼ روﺡﺎﻧﻴﺎن )ﺑﻮد(‪(٩٤) .‬‬

‫‪١٩٧‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را اﮔﺮ ﺑﻪ ادﺑﻴﺎت اﻡﺮوزﯼ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕﯽ آ ﻪ‬
‫اﻳﻦ روزهﺎ در آﺸﻮر ﻡﯽﮔﺬرد‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤﻪ آﻨﻴﻢ‪ ،‬چﻴﺰﯼ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻡﻀﻤﻮن و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺎ واژﻩه ﺎﻳﯽ‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪﯼ و ﺡﻮزﻩاﯼ‪:‬‬
‫]ﭘﺲ از دادﮔﺎﻩ ﻡﻴﻜﻮﻧﻮس و اﻓﺘ ﻀﺎﺡﯽ آ ﻪ در ﺟﻬ ﺎن ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻡﺤﻜﻮﻡﻴ ﺖ ﺳ ﺮان ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋ ﺎﻡﻼن و ﺁﻡ ﺮان ﻗﺘ ﻞه ﺎ و ﺕﺮوره ﺎﯼ رهﺒ ﺮان آﺮده ﺎ در رﺳ ﺘﻮران ﻡﻴﻜﻮﻧ ﻮس و‬
‫در ﺷﻬﺮ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﺁﻡﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ آﻪ ﺑﺨﺶ »رهﺒﺮﯼ ﺕﺠﺪد ﻡﺂب« ﺷﻴﻌﻪ )ﻳﻌﻨﯽ ﻃﻴﻒ دوم( ﺑﻪ آﻤﻚ ﻡ ﺎ‬
‫)ﻳﻌﻨﯽ ﻃﻴﻒ اول( ﺁﻡﺪ‪ ،‬ﻡﻤﻨﻮن و ﺷﺎآﺮﻳﻢ‪ ،‬اﻡﺎ اﻳﻦ ادا و اﻃﻮارهﺎ هﻢ ﻡ ﺮز ﻡﺸﺨ ﺼﯽ دارد و اﻳﻨﻄ ﻮر‬
‫ﻧﻴﺴﺖ آﻪ رهﺒﺮﯼ ﺟﻨ ﺎح رﻗﻴ ﺐ ﺑ ﺎ ه ﺮ دﻟﻴ ﻞ ﺷ ﺮﻋﯽ و ﻋﻘﻠ ﯽاﯼ]![ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ارﺕﻜ ﺎب چﻨ ﻴﻦ رﻓﺘ ﺎرﯼ‬
‫دارد‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ رﻓﺘﺎرش اداﻡﻪ دادﻩ‪ ،‬ﺡﺘﺎ راﺑﻄﻪﯼ ﺳ ﻨﺘﯽ دﻳ ﻦ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ را آ ﻪ رﺿ ﺎ‬
‫ﺷﺎﻩ ﺑﻪ هﻢ زدﻩ ﺑﻮد )و ﻡﺎ ﺕﺮﻡﻴﻤﺶ آﺮدﻩاﻳﻢ( ﺑﺎ »ﺕﺠﺪد ﻡﺂﺑﯽاش« دوﺑﺎرﻩ ﻡﺨﺪوش آﻨﺪ‪.‬‬
‫]ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت ﺟﻨﺎح چﭗ هﻢ ﺡﻮاﺳﺸﺎن آﺎﻡﻼ ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﻡﺎ ﺧﻮدﻡ ﺎن )ﻃﻴ ﻒ اول( از اول‬
‫اﻳﻦ اﺟﺎزﻩ را ﺑﻪ »ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت« دادﻩاﻳﻢ ﺕﺎ ﻡﺎ را از چﺎﻩ دادﮔﺎﻩ ﻡﻴﻜﻮﻧﻮس ﺑﻴﺮون ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﻧﻤﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ‬
‫اﺟﺎزﻩ ﺑﺪهﻴﻢ آﻪ اﻳﻦ ﻃﻨﺎب )ﻳﺎ ﻋﺮوﻩاﻟﻮﺙﻘﯽ( را آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﺟ ﺎن آﻠﻴ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ از چ ﺎﻩ‬
‫وﻳﻞ دادﮔﺎﻩ ﻡﻴﻜﻮﻧﻮس و اﻧﺰواﯼ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻃﻨ ﺎب دا ِر ﻃﻴ ﻒ اول و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫)اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺎﺁﮔﺎﻧﻪ( ﺕﺒﺪﻳﻞ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫]»ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺕﺠﺪد ﻡﺂب« هﻢ ﺡﻮاﺳﺸﺎن ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ »ﺁزادﯼ زﻧﺎن« و ﻳﺎ ﺷﻌﺎرهﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫»ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺕﻤﺪن ﻧﺴﻮان« و آﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ِﺮ ﻡﻬﺮاﻧﮕﻴﺰ آﺎر‪ ،‬ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدﯼ‪ ،‬ﺷﻬﻼ ﻻهﻴﺠﯽ‪ ،‬و ﺑﻘﻴﻪﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺿﻌﻴﻔﻪ هﺎ ﻡﯽدهﻨﺪ‪ ،‬اوﻻ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺠ ﺎت ﻡ ﺎ از ﮔ ﺮداب هﻤ ﺎن دادﮔ ﺎﻩ ﻟﻌﻨﺘ ﯽ ﻋﻨ ﻮان ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺙﺎﻧﻴﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺁﻗﺎﻳﺎن روﺡﺎﻧﻴﻮن را ﺑﻪ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﺑﻴﻨ ﺪازد آ ﻪ ﻡ ﺜﻼ ﺁﻗﺎﻳ ﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺡﺠ ﺖ اﻻﺳ ﻼم اﺷ ﻜﻮرﯼ در‬
‫آﻨﻔ ﺮاﻧﺲ ﺑ ﺮﻟﻴﻦ ﺕﻔﺎﺳ ﻴﺮ دﻟﺒﺨ ﻮاهﯽ از ﺁﻳ ﺎت ﺙﺎﺑ ﺖ و ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﻧﺎﺷ ﺪﻧﯽ ﻗ ﺮﺁن در ﻡ ﻮرد زﻧ ﺎن و ﺡ ﻖ و‬
‫ج آﺸﻮرﯼ زﻧ ﺎن ﻡ ﺼﺎﺡﺒﻪ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم ﺑﺎﻓﺘ ﻪه ﺎﯼ ﻡ ﺎ‬ ‫ﺡﻘﻮﻗﺸﺎن ﺑﺪهﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﺸﺮﻳﺎت ِ ﺕﺠﺪد ﻡﺂب ِ ﺧﺎر ِ‬
‫را در اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ و چﻨﺪﺳﺎل ﺑﺮاﯼ ﺕﺮﻡﻴ ِﻢ راﺑﻄﻪﯼ دﻳﻦ و ﺡﻜﻮﻡﺖ ﭘﻨﺒﻪ آﻨﻨﺪ!![‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﻻﺑﺪ در ﻧﺸﺴﺖهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﺎ ﺡﻀﻮر ﺕﻤ ﺎم ﺳ ﺮان دو ﻃﻴ ﻒ )از رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺕ ﺎ‬
‫رهﺒﺮﯼ و رﺉﻴﺲ ﻡﺠﻤﻊ ﺕﺸﺨﻴﺺ ﻡﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎم و وزﻳﺮ اﻃﻼﻋﺎت و اﻡﻨﻴ ﺖ و رﺉ ﻴﺲ ﻗ ﻮﻩﯼ ﻗ ﻀﺎﺉﻴﻪ‬
‫و ﺕﻮﻟﻴﺖ ﺁﺳﺘﺎن ﻗﺪس رﺿﻮﯼ و دﻳﮕﺮا ِن اﻳﻦ دو ﻃﻴﻒ( ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬از اﻳﻦ آﻪ ﻡﺤﻜﻢ ﭘ ﺸﺖ دﺳ ﺖ‬
‫اه ﺎﻟﯽ ﻃﻴ ﻒ دوم زدﻩ‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن را ﻓﻌ ﻼ ﺑ ﺮاﯼ ﺁب ﺧﻨ ﻚ ﺧ ﻮرﯼ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان اوﻳ ﻦ ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻇﻬ ﺎر‬
‫رﺿ ﺎﻳﺖ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﮔﺮوآ ﺸﯽ از رهﺒ ﺮﯼ ﻃﻴ ﻒ دوم‪ ،‬ﺑﻌ ﻀﯽه ﺎ را آ ﻪ ﺑ ﯽﺧﺎﺻ ﻴﺖﺕ ﺮ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﺒﺮﺉ ﻪ‬
‫آﺮدﻩ‪ ،‬اﻡﺎ »ﻡﺘﻮهﻤﻴ ِﻦ ﻃﻴﻒ ﺕﺠﺪد ﻡﺂب« )ﻡﺜﻼ ﺡﻀﺮت اآﺒﺮ ﮔﻨﺠﯽ( را ﺑﻪ ده ﺴﺎل و ﻧ ﻪ ﺳ ﺎل زﻧ ﺪان‬
‫و ﺕﺒﻌﻴﺪ و اﻧﻔﺼﺎل از ﺧﺪﻡﺎت دوﻟﺘﯽ و ﻡﻄﺒﻮﻋﺎﺕﯽ ﻡﺤﻜﻮم آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﺕﺠﺪدﮔﺮاﻳﺎن از ﺕﺌﺎﺕﺮ و ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰارﯼ در ﺟﻬﺖ ﺕﺮوﻳﺞ ﺑﯽﺡﺠﺎﺑﯽ ﺳﻮد ﺟﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ‪١٧‬ﺕﻴﺮﻡﺎﻩ ‪ ١٣٠٥‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺕﻤﺪن ﻧﺴﻮان درﺻﺪد ﺑﺮﺁﻡﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﯼ ﺕﺮوﻳﺞ ﻡﻌﺎرف و ﺑﺴﻂ اﻓﻜﺎر‬
‫و ﺕﻬﺬﻳﺐ اﺧﻼق و ﺕﺮﻗﯽ زﻧﺎن‪ ،‬ﺕﺌﺎﺕﺮﯼ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺕﻤﺪن ﻧ ﺴﻮان ﺑ ﻪ ﻡﻌ ﺮض ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﺑﮕ ﺬارد‪ .‬در ﻟ ﻮاﯼ‬
‫اﻳﻦ ﺷﻌﺎرهﺎ ﻋﺎدﯼ ﺳﺎزﯼ ﺡﻀﻮر زﻧﺎن در ﻡﺠ ﺎﻟﺲ و »ﺳ ﺴﺖ آ ﺮدن اﻋﺘﻘ ﺎدات« ﺁﻧ ﺎن و ﺑﺨ ﺼﻮص‬
‫ﺕﺤﺮﻳﻚ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﯽﺡﺠ ﺎﺑﯽ ﻡ ﻮرد ﻧﻈ ﺮ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ دﻧﺒ ﺎل اﻧﺘ ﺸﺎر اﻳ ﻦ ﺧﺒ ﺮ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﺳﺮﺷ ﻨﺎس ﺕﻬ ﺮان )از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻳﺖ اﷲ ﺳﻴﺪ ﺡﺴﻦ ﻡﺪرس‪ ،‬ﺁﻳﺖ اﷲ ﻓﻴﺮوز ﺁﺑﺎدﯼ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺑﻬﺒﻬ ﺎﻧﯽ و ﻡﻴ ﺮزا هﺎﺷ ﻢ ﺁﺷ ﺘﻴﺎﻧﯽ(‬
‫در ﻧﺎﻡ ﻪاﯼ ﺧﻄ ﺎب ﺑ ﻪ رﺉ ﻴﺲ اﻟ ﻮزرا ﻡ ﺴﺘﻮﻓﯽ اﻟﻤﻤﺎﻟ ﻚ ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از اﻳ ﻦ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﺷ ﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫)‪(٩٤‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﻗ ﻀﻴﻪ ﺷ ﻜﻞ ﻧﺎﻡﻮﺳ ﯽ ﭘﻴ ﺪا ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و »ﺕﺠ ﺪد ﮔﺮاﻳ ﺎن‪ ،‬از ﺕﺌ ﺎﺕﺮ و ﺳ ﻴﻨﻤﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان اﺑﺰارﯼ در ﺟﻬﺖ ﺕﺮوﻳﺞ ﺑﯽﺡﺠﺎﺑﯽ ﺳﻮد« ﻡ ﯽﺟﻮﻳﻨ ﺪ و ﺑ ﺮ ﻡ ﺎ واﺿ ﺢ و ﻡﺒ ﺮهﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ از‬

‫‪١٩٨‬‬
‫هﻤﻴﻦ اﺑﺰار و اﺑﺰارهﺎﯼ ﺕﻜﻤﻴﻠﯽ دﻳﮕﺮ »در ﺟﻬ ﺖ ﺕ ﺮوﻳﺞ ﺡﺠ ﺎب ﺑﺮﺕ ﺮ« ﺳ ﻮد ﺑﺠ ﻮﻳﻴﻢ‪ .‬و ﺻ ﺪ اﻟﺒﺘ ﻪ‬
‫رهﺒﺮﯼ و روﺡﺎﻧﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﺷﺨﺼﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪﯼ ﻡﻨﺎﻓﻊ و ﭘﻴﺮوزﯼه ﺎﯼ ﺑﻠﻨ ﺪ ﻡ ﺪت ِ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫را در ﻧﻈ ﺮ دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ ه ﻢ وﻗ ﺖ ِ ﺧﻮدﺷ ﺎن را ﺡ ﺮا ِم ﭘﻴ ﺮوزﯼه ﺎﯼ ﻡ ﻮﻗﺘﯽ و ﻟﺤﻈ ﻪاﯼ‬
‫ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﺡ ﺎﻻ آ ﻪ ﺧ ﻮد در ﻗﺪرﺕﻨ ﺪ‪ ،‬واﺟ ﺐ ﺷ ﺮﻋﯽ )ﺑ ﻞ آﻔ ﺎﻳﯽ( ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺤﻜ ﻢ آ ﺮدن‬
‫ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ ﻗﺪرت ﺡﻜﻮﻡﺘﮕﺮان دو ﻃﻴﻒ‪ ،‬از ﺕﺌﺎﺕﺮ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻤﺎ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ‪ ،‬آﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬آﻨﺴﺮت‪ ،‬ﻡﺠﺎﻟﺲ ﺟ ﺸﻦ‬
‫و ﺷﺎدﻡﺎﻧﯽ‪ ،‬روزﻧﺎﻡﻪ‪ ،‬ﻡﺠﻠﻪ‪ ،‬رادﻳ ﻮ‪ ،‬ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن‪ ،‬ﮔ ﺎز اﺷ ﻚﺁور‪ ،‬ﺑ ﺎﺕﻮم ﺑﺮﻗ ﯽ و دﻳﮕ ﺮ اﺳ ﺒﺎب »ﺕﺠ ﺪد‬
‫ﻡ ﺂﺑﯽ« در آﻨ ﺎر ﺟﻠ ﺴﺎت روﺿ ﻪ‪ ،‬ﺕﻌﺰﻳ ﻪ‪ ،‬ﺳ ﻔﺮﻩ‪ ،‬ﻡﻨﺒ ﺮ‪ ،‬ﺳ ﻔﺎرت‪ ،‬ﺡ ﺰب اﷲ‪ ،‬ﺕﻮره ﺎﯼ ﺁﻡﻮزﺷ ﯽ‬
‫ﻧﻈﺎﻡﯽ‪ ،‬ﻡﺴﺠﺪ‪ ،‬ﺕﻜﻴﻪ و… ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩﯼ ﺷﺎﻳﺎن از ﺳﻨﺖهﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﻪ و ﺟﺪﻳ ﺪﻩ در ﺕﺤﻜ ﻴﻢ ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﻗﺪرت ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻡﺎ اﻳﻦهﺎ هﻤﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴ ﻞ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ را »آ ﺸﺘﯽ ﺑ ﺎﻧﯽ« دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ه ﺮ وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ ـ هﺮچﻘ ﺪر ه ﻢ آ ﻪ ﻏ ﺮب ﮔ ﺮا و »ﺕﺠ ﺪد ﻡ ﺂب« و اﺳ ﺘﻜﺒﺎرﯼ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ـ اﺳﺎﺳﺎ اﺷﻜﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪ .‬اﺷﻜﺎﻻت ﻓﻘﻂ ﻡﺮﺑﻮط ﺑ ﻪ دوراﻧ ﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺑ ﻴﻦ دﻳ ﻦ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫»آﻤﯽ« ﻧﺎﻡﻴﺰان و ﻏﻴﺮﻡﺘﻌﺎرف ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و…‬
‫»ﺕﺒﻠﻴﻐﺎت در ﻡﻮرد ﺁزادﯼ زﻧﺎن ﺑ ﻪ ﺕ ﺪرﻳﺢ از ﺻ ﺮاﺡﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺧ ﻮردار ﮔﺮدﻳ ﺪ و در‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﺸﺮﻳﺎت در اﻳﻦ زﻡﻴﻨﻪ اﺷﺎرﻩهﺎﻳﯽ ﻡﯽﺷﺪ‪ .‬در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٠٦‬در »روزﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﺡﺒ ﻞ اﻟﻤﺘ ﻴﻦ«‬
‫دﻻﻳﻠ ﯽ ﺑ ﺮ وﺟ ﻮب )واﺟ ﺐ ﺑ ﻮدن( رﻓ ﻊ ﺡﺠ ﺎب درج ﺷ ﺪ‪ .‬ﺡﻤﺎﻳ ﺖ درﺑ ﺎر از آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب ﻡﻮﺟ ﺐ‬
‫ﺕﺸﻮﻳﻖ ﻏﺮب ﮔﺮاﻳﺎن ﻡﯽﺷﺪ‪(٩٤) «.‬‬
‫ﺁﻧﭽ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻳ ﺎدﺁورﯼه ﺎ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬راﺑﻄ ﻪﯼ ﻡ ﺸﺨﺺ »ﻡﻄﺒﻮﻋ ﺎت‪ ،‬ﺕ ﺸﻮﻳﻖ ﻏ ﺮب‬
‫ﮔﺮاﻳ ﺎن‪ ،‬ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت و ﺻ ﺮاﺡﺖ« در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻃ ﺮح آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب‪ ،‬درﺿ ﻤﻦ ﻡﻘﺎﻳ ﺴﻪاﯼ ﺕﻄﺒﻴﻘ ﯽ ﺑ ﺎ‬
‫»ﻃﻴﻒ دو ِم« اﻳﻦ دورﻩ و زﻡﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻔﻬﻮم آﻪ‪:‬‬
‫]ﺡﺎﻻ آﻪ »ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت ﺕﺠﺪدﻡﺂب« در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﺎ »ﺻ ﺮاﺡﺖ« ﺑ ﻪ »ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت« و‬
‫»ﺕﺸﻮﻳﻖ ﻏﺮب ﮔﺮاﻳﺎن« ﻡﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺡﻮاﺳﺸﺎن را آﺎﻡﻼ ﺟﻤﻊ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ چﻨﺪ دﻟﻴﻞ‪:‬‬
‫]در دوران رﺿﺎ ﺧﺎن ﻗﻠﺪر )آﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ :‬هﺮچﻪ ﻡﺎ ﻡﯽآﺸﻴﻢ از دﺳ ﺖ‬
‫اﻳﻦ ﭘﺪر و ﭘﺴﺮ اﺳ ﺖ( رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ در ﻡﻮﺿ ﻊ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻗ ﺮار ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﺷ ﺎﻩ آ ﺲ دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ »درﺑﺎر )ﺑﺎ ﺑﯽﺡﻴﺎﻳﯽ( از آﺸﻒ ﺡﺠﺎب ﺡﻤﺎﻳﺖ« ﻡﯽآ ﺮد‪ .‬ﻃﻴ ﻒ دوم ه ﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺖ ارﺕ ﺶ و ﻗ ﻮاﯼ‬ ‫ﺕﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ درﺳﺖ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺎ در زﻡﺎن رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﻗﺪرﺕﯽ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻡﺎ آﻠﻴ ِ‬
‫ﻧﻈﺎﻡﯽ و اﻧﺘﻈﺎﻡﯽ و ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران و وزارت اﻃﻼﻋﺎت و اﻡﻨﻴﺖ و دادﮔﺎﻩهﺎﯼ اﻧﻘﻼب و دادﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ‬
‫روﺡﺎﻧﻴﺖ و دادﮔﺎﻩهﺎﯼ ﻧﻈﺎﻡﯽ و دادﮔﺎﻩهﺎﯼ ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت و ﺑﻨﻴﺎد ﻡﺴﺘ ﻀﻌﻔﺎن و دﻳﮕ ﺮ ارآ ﺎن ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‬
‫درﺑﺴﺖ در اﺧﺘﻴﺎر رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻡﺎ در اﻳ ﻦ دوران و ﺕﺤ ﺖ ﺕﻮﺟﻬ ﺎت ﻋﺎﻟﻴ ﻪﯼ وﻟ ﯽ ﻋ ﺼﺮ و ﻧﺎﻳ ﺐ‬
‫ﺑﺮﺡﻖ اﻳﺸﺎن ﻡﻘﺎم ﻡﻌﻈﻢ رهﺒﺮﯼ ﺡﻀﺮت اﻡﺎم ﺧﺎﻡﻨﻪاﯼ )ﻡﺪ ذﻟﻪ( اوﺿﺎع آﻼ ﻓﺮق آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻡ ﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻤﺮار ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺷﻤﺎ ﻃﻴﻒ دوﻡﯽهﺎ هﻢ ﺧﻴﻠﯽ ﺧ ﻮب اﺳ ﺖ و اﮔ ﺮ ﺡﻮاﺳ ﺘﺎن‬
‫ﺟﻤﻊ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺷﻤﺎ هﻢ ﺑﺎ ﻡﺎ »آﻦ ﻓﻴﻜﻮن« ﻡﯽﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬آﻠﯽ زﺡﻤﺖ آﺸﻴﺪﻩاﻳﻢ و ﻋﺮق رﻳﺨﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬ﻡﺜﻼ وﻗﺘﯽ‬
‫ﻡﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻩاﻳﻢ آﺴﺎﻧﯽ را اﻋﺪام آﻨﻴﻢ و اﻳﻦ ﻡﺤﻜﻮﻡ ﺎن و ﻡﻠﻌﻮﻧ ﺎن ﻗﻠ ﺪر ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ چﻨ ﺪ ﻧﻔ ﺮ ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫وﻳ ﮋﻩ ﻧﻴ ﺎز داﺷ ﺘﻪاﻳ ﻢ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن را ﺕ ﺎ ﻡﻴ ﺪان ﺕﻴ ﺮ ﺑﻜ ﺸﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻳ ﺎ روﯼ ﺕﺨ ﺖ ﺕﻌﺰﻳ ﺮ ﺑﺨﻮاﺑ ﺎﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﻴﺪ آﻪ ﻡﺎ هﻢ ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻘﺮار و اﺳﺘﻤﺮار ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ در »ﻡ ﻴﻬﻦ اﺳ ﻼﻡﯽ اﻳ ﺮان«‬
‫آﻠﯽ ﺧ ﻮن دل ﺧ ﻮردﻩاﻳ ﻢ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ ﻡﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻮدﻩاﻳ ﻢ از ﺕ ﺮس ﺷ ﻤﺎ »ﻳ ﻚ درﺻ ﺪﯼه ﺎﯼ ﺑ ﯽﺡﻴ ﺎ« ﻳﻮاﺷ ﻜﯽ‬
‫ﺡﺴﺎبهﺎﯼ ﺑﺎﻧﻜﯽﻡﺎن را چﻨﺪ دﻩ رﻗﻤﯽ آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬و ﻧﺘ ﻮاﻧﻴﻢ ﺑ ﻪ راﺡﺘ ﯽ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮآﺖه ﺎﻳﯽ آ ﻪ در ﻏ ﺮب راﻩ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘ ﻪاﻳ ﻢ‪ ،‬ﺕﻠﻔﻨ ﯽ و اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ و ﻓﺎآ ﺴﯽ ارﺕﺒ ﺎط داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ .‬اﻡ ﺎ ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺷ ﻤﺎﻳﺎن ﺑ ﺪون ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺡ ﺴﺎﺳﻴﺖ دوران و »اﻟﺰاﻡ ﺎت ﻡﺮﺡﻠ ﻪاﯼ اﻧﻘ ﻼب« در »ﺕ ﻮهﻢ ﻡﻄﺒﻮﻋ ﺎت و ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت« ﭘ ﺎ در ﺟﺎﭘ ﺎﯼ‬

‫‪١٩٩‬‬
‫ﻏﺮب ﻡﯽﮔﺬارﻳﺪ و در ﺳﺮﻓﺼﻞهﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠﻒ ﻡ ِﭻ ﻡﺎ را ﻡﯽﮔﻴﺮﻳﺪ و ﻡﺎ را آﻠﯽ از آﺎرهﺎﯼ اﺳﺎﺳﯽﻡ ﺎن‬
‫ﺕﺤﺖ ﺕﻮﺟﻬﺎت ﺡﻀﺮت وﻟﯽ ﻋﺼﺮ ﺑﺎز ﻡﯽدارﻳﺪ‪.‬‬
‫]ﺷﺎﻳﺪ هﻢ ﺧﻴﺎل ﻡﯽآﻨﻴﺪ آﻪ »ام اﻟﻘ ﺮاﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ اﻳ ﺮان« ﺑﻼﻧ ﺴﺒﺖ ﺷ ﺒﻴﻪ آ ﺸﻮر اﺳ ﺘﻜﺒﺎرﯼ‬
‫ﺁﻟﻤﺎن اﺳﺖ آﻪ ﺑﺘﻮان ﻡﭻ ﺻﺪراﻋﻈﻤﺶ )هﻠﻤﻮت آﻬﻞ( را ﺑﻌﺪ از ‪ ١٦‬ﺳ ﺎل ﺧ ﻮن دل ﺧ ﻮردن ﮔﺮﻓ ﺖ‬
‫و ﺑﺮاﯼ چﻨﺪ ﺑﺮگ اﺳﻜﻨﺎس ﻧﺎﻗﺎﺑﻞ ﭘﺸﺖ ﺳﺒﺰ )ﻳﺎ ﻡ ﺜﻼ چﻨ ﺪ ﻗﺘ ﻞ زﻧﺠﻴ ﺮﻩاﯼ( ﺑ ﻪ دادﮔ ﺎﻩ و ﻡﻄﺒﻮﻋ ﺎﺕﺶ‬
‫آﺸﺎﻧﺪ و ﺁﺑﺮوﯼ ﺡﻀﺮت ﻋﻴﺴﯽ )ﺳﻼم اﷲ ﻋﻠﻴﻪ( را ﭘﻴﺶ ﺳﺮ و هﻤﺴﺮ ﺑﺮد!؟[‬
‫»ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳ ﺎن ﺑ ﻪ ﺳ ﻮد ﺑ ﯽﺡﺠ ﺎﺑﯽ ﻡﻮﺟ ﺐ ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ از ﻋﻠﻤ ﺎ ﺑ ﻪ دﻓ ﺎع از‬
‫»ﺡﻜﻢ اﺳﻼﻡﯽ ﺡﺠﺎب« ﺑﭙﺮدازﻧ ﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺁﺙ ﺎرﯼ آ ﻪ در ﺳ ﺎله ﺎﯼ اول ﺡﻜﻮﻡ ﺖ رﺿﺎﺷ ﺎﻩ ﻧﮕﺎﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از رﺳﺎﻟﻪﯼ »وﺳﻴﻠﻪ اﻟﻌﻔﺎﻳﻒ« ﻳﺎ »ﻃﻮﻡﺎر ﻋﻔﺖ« ﻳﺎد آﺮد آﻪ در اﺑﺘ ﺪاﯼ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٠٧‬در‬
‫رﺷﺖ ﻡﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫»ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﯼ اﻳﻦ رﺳ ﺎﻟﻪ ﺡ ﺎج ﺷ ﻴﺦ ﻳﻮﺳ ﻒ ﻧﺠﻔ ﯽ ﺟﻴﻼﻧ ﯽ‪ ،‬وﺟ ﻮب ﺡﺠ ﺎب را ﻡ ﻮرد ﺕﺎآﻴ ﺪ‬
‫ﻗ ﺮار داد و ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ادﻟ ﻪﯼ ﺷ ﺮﻋﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﻨﺎن داﻧ ﺸﻤﻨﺪان ﻏﺮﺑ ﯽ ﻡﺨ ﺎﻟﻒ ِ ﻓ ﺴﺎد و ﺑ ﯽﺑﻨ ﺪ و ﺑ ﺎرﯼ‬
‫اﺳﺘﻨﺎد ﺟﺴﺖ و ﻡﺨﺼﻮﺻﺎ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫»ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ اهﻞ ﺡﻞ و ﻋﻘﺪ ﻧﻴﺴﺘﻢ و چﻨﺪان ﻡﺮﺟﻌﻴﺘﯽ ﻧ ﺪارم‪ ،‬اﮔ ﺮ در هﻔﺘ ﻪ ﺳ ﻪ ﻳ ﺎ‬
‫چﻬﺎر ﻗﻀﻴﻪ در ﻡﺤﻀﺮ )ال(اﺡﻘﺮ ﻃﺮح ﺷ ﻮد‪ ،‬دو ﻗ ﺴﻤﺖ ﺁن راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮاﻡﻴﺲ و اﻋ ﺮاض و رﻓ ﺘﻦ‬
‫ﺷﺮف و رﻳﺨﺘﻦ ﺁﺑﺮوﯼ ﻡﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻡﺎﻡﻮن از… ﺑﻮدم و ﻳ ﺎ ﻡ ﺎذون از ﺷ ﺮع اﻧ ﻮر و ﻳ ﺎ‬
‫)وزارت( ﻡﻌ ﺎرف اﺟ ﺎزﻩ ﻧ ﺸﺮ ﻡ ﯽداد‪ ،‬ﺁن وﻗ ﺖ ﻡﻔﺎﺳ ﺪ اﻡ ﺮوزﻩ را آ ﻪ از … ﺡﺎﻟﻴ ﻪ ﺕﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ‪،‬‬
‫ﻡﯽﮔﻔﺘﻢ و ﻡﯽﻧﻮﺷ ﺘﻢ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩ ﺑﺪاﻧ ﺪ و ﺑﻔﻬﻤ ﺪ آ ﻪ چ ﻪ ﻡﻌﺎﻳ ﺐ و ﻡﻔﺎﺳ ﺪ ﺷ ﺮمﺁور از »هﻤ ﻴﻦ اﻧ ﺪازﻩ‬
‫ﺁزادﯼ ﻧﺴﻮان« ﺑ ﻪ ﻇﻬ ﻮر و ﺑ ﺮوز ﺁﻡ ﺪﻩ آ ﻪ )اﻟﺒﺘ ﻪ( ﻧ ﻪ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ اﺳ ﻼم را ﻧﻨﮕ ﻴﻦ و ﺳ ﺮ ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ )اﺳﺖ(‪) «.‬ﻧﻘﻄﻪ چﻴﻦهﺎ از ﺑﺼﻴﺮتﻡﻨﺶ اﺳﺖ”)‪(٩٤‬‬
‫ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ وزارت ﻡﻌ ﺎرف رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ اﺟ ﺎزﻩﯼ ﻧ ﺸﺮ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻡ ﺴﺎﺉﻞ را در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﻧﻮاﻡﻴﺲ ﻡﺴﻠﻤﻴﻦ ﻧﻤﯽدهﺪ )ﻳﺎ ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ( آﻪ ﺷﻴﺦ ﻧﺎﻡﻮس ﭘﺮﺳﺖ ﻡﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻡﭻ وزارت ﻡﻌﺎرف رﺿ ﺎ‬
‫ﺧﺎن آﺎﻓﺮ را ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻡﻔﺎﺳ ﺪ ﺷ ﺮم ﺁورﯼ را آ ﻪ از »هﻤ ﻴﻦ اﻧ ﺪازﻩ ﺁزادﯼ ﻧ ﺴﻮان« )و اﻟﺰاﻡ ﺎ اﺻ ﻼح‬
‫ﻃﻠﺒﯽ( ﺑﻪ ﻇﻬﻮر و ﺑﺮوز ﺁﻡﺪﻩ و اﺳﻼم را ﺳﺮ ﺑﺰﻳﺮ آﺮدﻩ‪ ،‬اﻓﺸﺎ ﻧﻤﺎﻳﺪ!‬
‫دراﻳ ﻦ ﻡﺮﺡﻠ ﻪﯼ ﺡ ﺴﺎس ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﮕ ﺎرﯼ‪ ،‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﻋ ﺼﺒﺎﻧﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮد و چ ﻮن ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ در‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﺕﻬ ﺮان و در ﺟ ﻮ ﻡ ﺴﻤﻮم اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ ﻧﺎﺷ ﯽ از اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻡﺤﺎﺳ ﺒﻪﯼ ﻃﻴ ﻒ دوم ﺕ ﻨﻔﺲ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻔﺴﺶ ﺑﻨﺪ ﻡﯽﺁﻳﺪ و ﺑ ﺎ رو آ ﺮدن چﻨ ﺪ ﺳ ﻨﺪ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ »ادﻟ ﻪﯼ ﺷ ﺮﻋﯽ« و »ﺳ ﺨﻨﺎن داﻧ ﺸﻤﻨﺪان ﻏﺮﺑ ﯽ‬
‫ﻡﺨﺎﻟﻒ ِ ﻓﺴﺎد و ﺑﯽﺑﻨﺪ و ﺑﺎرﯼ« ﺑﻪ اﺷ ﻜﺎﻻت ﻧﺎﻡﻮﺳ ﯽاﯼ آ ﻪ در اﺙ ﺮ »هﻤ ﻴﻦ اﻧ ﺪازﻩ ﺁزادﯼ ﻧ ﺴﻮان«‬
‫داﻡﻨﮕﻴﺮ »ﻡﺘﻘﻴﺎن ﺡﺎآﻢ« ﺑ ﺮ آ ﺸﻮر ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﺑ ﺎرﻩ ﺁب ﭘ ﺎآﯽ را روﯼ دﺳ ﺖ هﻤ ﻪﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن‪،‬‬
‫ﻏﺮب ﮔﺮاﻳﺎن‪ ،‬ﻡﻄﺒﻮﻋﺎتچﯽهﺎﯼ ﻡﺘﻮهﻢ و هﻤﻪﯼ ﻃﻴﻒ دوﻡﯽهﺎ)ﯼ ﻧﻤﻚ ﺑﻪﺡﺮام( ﻡ ﯽرﻳ ﺰد و ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻡﺤﻜﻢ آﺎرﯼ ﺑﺎ رو آﺮدن چﻨﺪ ﺁس ﻧﺎﻡﻮﺳﯽ آﻪ در ﻡﺤﻀﺮ »ﺡﺎج ﺷﻴﺦ ﻳﻮﺳﻒ ﻧﺠﻔﯽ ﺟﻴﻼﻧﯽ« ﺡ ﻞ و‬
‫ﻓﺼﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و هﻤﻪﯼ ﺁنهﺎ هﻢ ﻡﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻮاﻡﻴﺲ ﻡ ﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺡ ﻀﺮت ﺷ ﻴﺦ‪ ،‬ﻡ ﺎذون‬
‫از ذآ ﺮ ﺁنهﺎﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت ﻧﺎﻡﻮﺳ ﯽ را ﺕﻨﻬ ﺎ ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ اﻋﻤ ﺎل ﺧ ﻼف ﻋﻔ ﺖ ِ ﻃﻴ ﻒ دوم )ﺑﺒﺨ ﺸﻴﺪ‬
‫رﺿﺎ ﺷﺎﻩ( ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﻡﺤﻜ ﻢ ﺕ ﻮﯼ ده ﺎن ﻃﻴ ﻒ دوم آ ﻪ ﺡ ﺴﺎﺳﻴﺖ ﺷ ﺮاﻳﻂ را درك ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﻡﯽآﻮﺑﺪ ﺕﺎ اﻧﺘﻘﺎم ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻓﺸﺎر ﺧﻮﻧﺶ را از اﺑﻮاب اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ و اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﺑﮕﻴﺮد!‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺎت ﻧﺎﻡﻮﺳﯽ اآﺜﺮا در اﺙﺮ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ و رﻓﺮﻡﻴﺰاﺳﻴﻮن ﺑﺎﻧﺪ ﺕﺒ ﻪ‬
‫آﺎر ﻃﻴﻒ دوم ﺑﻪ ﺑﺮوز ﺁﻡﺪﻩ و هﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﻡﻔﺎﺳ ﺪ و ﻡﻌﺎﻳ ﺐ ﺷ ﺮم ﺁور ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺕﺠ ﺪد ﻃﻠﺒ ﯽ و ﻏ ﺮب‬
‫ﮔﺮاﻳ ﯽ اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ اﺳ ﺖ‪ ،‬آ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪاش ه ﻢ هﻤ ﻴﻦ اﻧ ﺪازﻩ ﺁزادﯼ ﻧ ﺴﻮان )زﻧ ﺎن( و ﻡﺮداﻧ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﭘﺸﺖ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺕﺤﺖ ﺕﺎﺙﻴﺮ ﺟﻮ »ﻏﺮب ﮔﺮاﻳﯽ« ﻡﺸﺘﯽ »ﻡﻄﺒﻮﻋﺎتچﯽ« ﻡ ﺰدور‬

‫‪٢٠٠‬‬
‫در اﺳ ﺎس و ﺑ ﺪﻳﻬﻴﺎت اﺳ ﻼم در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺁزادﯼ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت‪ ،‬ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺡﻘ ﻮق زﻧ ﺎن‪ ،‬آ ﺎرﮔﺮان‪،‬‬
‫ﺕﻤﺪن‪ ،‬ﺕﺠﺪد‪ ،‬ﺁزادﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺷ ﻚ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻡ ﺜﻼ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ اﺻ ﻮل اﺳﺎﺳ ﯽ اﺳ ﻼم‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﻳﻌﻨﯽ وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪ ﯼ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ اﻡﺎ و اﮔﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﺎ اﻟﻬﺎم از ﻓﺘﻮاﯼ ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴﺮ زردﺷﺘﻴﺎن‬
‫و ﻡﺠﻮﺳﺎن و اﺑﻮاب اﻳﻦ »ﻓﺮﻗﻪ« اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن را هﻢ ﻡﺮﺕﺪ ﻓﻜﺮﯼ و ذهﻨﯽ اﻋﻼم ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ‪:‬‬
‫]ﺟﻬﺎد ﺑﺎ ﻓﺮﻗﻪﯼ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮط آﻪ ﺧﻔﻘﺎن ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ و دﻳﮕ ﺮ در آﺎره ﺎ‬
‫ﻓﻀﻮﻟﯽ ﻧﻜﻨﻨﺪ و ﺑﺎ زﻧﺎن ﻃﻴﻒ اول )اﻟﻌﻴﺎذ ﺑﺎﷲ( زﻧﺎ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ و چﺎرﭘ ﺎﯼ ﺳ ﻮارﯼ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺎ چﻬ ﺎر چ ﺮخ‬
‫ﺳ ﻮارﯼ ﻃﻴ ﻒ اول ﻓ ﺮق آﻨ ﺪ‪ ،‬و ﻃﻴ ﻒ دوم ﻡﺎﺷ ﻴﻨﺶ را ﻳﻜ ﻮرﯼ ﺳ ﻮار ﺷ ﻮد و دوﭘ ﺎﻳﺶ را ﺑ ﺮ ﻳ ﻚ‬
‫ﻃﺮف چﻬﺎرچﺮخ ﺑﺰﻧﺪ!! و اﮔﺮ ﻃﻴﻒ اول را دﻳﺪ آﻪ ﭘﻴﺎدﻩ اﺳﺖ و ﻡﺎﺷ ﻴﻨﺶ ﺧ ﺪاﯼ ﻧ ﺎآﺮدﻩ دﺳ ﺖ دوم‬
‫ﻳ ﺎ ﻡ ﺜﻼ ﭘﻨﭽ ﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘﻴ ﺎدﻩ ﺷ ﻮد و ﻡﺎﺷ ﻴﻨﺶ را درﺑ ﺴﺖ در اﺧﺘﻴ ﺎر ﻃﻴ ﻒ اول ﺑﮕ ﺬارد و ﺳ ﻘﻒ‬
‫ﺧﺎﻧﻪهﺎﺷﺎن آﻮﺕﺎﻩﺕﺮ از ﺳﻘﻒ ﺧﺎﻧﻪهﺎﯼ »ﻃﻴﻒ اول« ﺑﺎﺷﺪ و ﻟﺒﺎﺳﺸﺎن ﺑﺎ ﻃﻴﻒ اول ﺡﺘﻤﺎ ﻓ ﺮق داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و روﯼ ﻟﺒﺎﺳﺸﺎن وﺻﻠﻪاﯼ ﺑﭽﺴﺒﺎﻧﻨﺪ آﻪ اﻳﺸﺎن را از ﻃﻴﻒ اول ﻡﺸﺨﺺ آﻨ ﺪ و در ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽه ﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺻﻠﻮات ﻓﺮﺳﺘﺎدن دﺳﺖ ﻧﺰﻧﻨﺪ‪ .‬اﺡﺘﻴﺎﻃﺎ ﺧﻮدﺷ ﺎن ه ﻢ ﺕ ﺎ ﻗﻴﺎﻡ ﺖ دﻧﺒ ﺎل رهﻨﻤﻮده ﺎﯼ داهﻴﺎﻧ ﻪﯼ‬
‫ﻃﻴﻒ اول ﺑﺎ ﺳﺮ ﺑﺪوﻧﺪ و ﺑﺪاﻧﻨﺪ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ در آﻨﻒ ﺡﻤﺎﻳﺖ ﻃﻴﻒ اول اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮﻳﻦ ﺳﺮازﻳﺮ‬
‫ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺷ ﺪ‪ ،‬واﻻ آ ﻪ ﺕ ﺎ ﻗﻴﺎﻡ ﺖ در ﺳ ﺮﻡﺎﯼ زﻡﻬﺮﻳ ﺮ اﺕ ﺎق اﻧﺘﻈ ﺎر ﭘ ﺸﺖ دروازﻩه ﺎﯼ ﺑﻬ ﺸﺖ ﻡﻨﺘﻈ ﺮ‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﻡﺎﻧ ﺪ و ﺧ ﺴﺮ اﻟ ﺪﻧﻴﺎ و واﻵﺧ ﺮت ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺷ ﺪ‪ ،‬و ﺕﻨﻬ ﺎ راﻩ ﻧﺠﺎﺕ ﺸﺎن اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ‬
‫داﻡ ﺎن ﻡﺒ ﺎرك رهﺒ ﺮ و رﺉ ﻴﺲ ﻡﺠﻤ ﻊ ﺕ ﺸﺨﻴﺺ ﻡ ﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈ ﺎم ﺑﺮﮔﺮدﻧ ﺪ و از ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ اﻧ ﺸﺎهﺎﯼ‬
‫دﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﭘﺮزﻳﺪﻧﺖ ﺧﺎﺕﻤﯽ و از ﺷﺨﺺ اﻳ ﻦ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ ﻋ ﺎﻟﯽﻗ ﺪر اﺳ ﻼﻡﯽ درس ﻋﺒ ﺮت ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ… و‬
‫ﺑﺮو… ﺕﺎ ﻓﺮﺡﺰاد!!![‬
‫و درﺳ ﺖ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﺮﺑﻦ ﺧﻄ ﺎب دوﻡ ﻴﻦ ﺧﻠﻴﻔ ﻪﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﻴﻦ و ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ‬
‫ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ در ﻳﻜﯽ از هﻤﻴﻦ ﻧﻮع اﻓﺎﺿﺎﺕﺶ و اﻟﺒﺘﻪ در ﺑﺎرﻩﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻓﺮﻡ ﻮد‪ …» :‬در ﺻ ﺪد ﮔﻤ ﺮاﻩ‬
‫آﺮدن ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻳﺎ اﻋﺮاض ﺑﻪ ﺟﺎن و ﻡﺎل او ﺑﺮﻧﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬دﺷ ﻤﻨﺎن اﺳ ﻼم ﻳ ﺎ ﺟﺎﺳﻮﺳ ﺎن را ﻳ ﺎرﯼ ﻧﺪهﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ذﻡﯽهﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﺒﺎس ﻡﺨﺼﻮص ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ آﻪ ﺑﺎ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺕﻔﺎوت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ذﻡ ﯽ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﻡ ﺸﺮف‬
‫ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻪﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در آﻠﻴﺴﺎهﺎ ﻧﺎﻗﻮس ﻧﺰﻧﻨ ﺪ‪ ،‬آﺘ ﺎبه ﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ ﺻ ﺪاﯼ ﺑﻠﻨ ﺪ در ﺡ ﻀﻮر‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬در ﻡﻼء ﻋﺎم ﺷﺮاب ﻧﺨﻮرﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﻮكهﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﺟﻠ ﻮ ﻡ ﺮدم ﻧﻴﺎورﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮ اﺳ ﺐ‬
‫ﺳﻮار ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬و اﺳﻠﺤﻪ ﺑﺮ ﻧﺪارﻧﺪ…« )‪(٩٨‬‬
‫و ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ در هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﻡﺠﻮﺳ ﺎن آﺘ ﺎﺑﯽ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ ﺑﻨ ﺎم ﭘﺎزﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺁنرا ﺳﻮﺧﺘﻪاﻧﺪ و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮﯼ داﺷﺘﻪاﻧﺪ زردﺷﺖ ﻧﺎم آ ﻪ او را آ ﺸﺘﻪاﻧ ﺪ و ﺟﻬ ﺎد ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ »ﻓﺮﻗ ﻪ« واﺟ ﺐ‬
‫اﺳﺖ ﺕﺎ ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺟﺰﻳﻪ ﻗﺒﻮل آﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬و از ﺟﻤﻠﻪﯼ اﻳﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎن زﻧﺎ ﻧﻜﻨﻨﺪ و آﻔ ﺎر را ﺑ ﺮ اﺳ ﺮار ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن واﻗ ﻒ ﻧ ﺴﺎزﻧﺪ و چﺎرﭘ ﺎﯼ ﺳ ﻮارﯼ اﻳ ﺸﺎن ﻏﻴ ﺮ از‬
‫چﺎرﭘﺎﯼ ﺳﻮارﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮﺁن چﺎرﭘﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ ﺳﻮار ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ هﺮ دوﭘﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺮ‬
‫ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪(٩٩) «.‬‬
‫اﻡﺎ »ﺷﻴﺦ ﻳﻮﺳﻒ ﻧﺠﻔﯽ ﺟﻴﻼﻧﯽ… )آﻪ ﺡ ﺎﻻ دﻳﮕ ﺮ ﺡ ﺴﺎﺑﯽ داغ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد( درﺑ ﺎرﻩ روﻧ ﺪ‬
‫ﺑﯽﻋﻔﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ او از ﻡ ﺪارس اﺑﺘ ﺪاﻳﯽ ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻧﻮﺷ ﺖ‪» :‬ﺑ ﺎ ﺻ ﺪاﯼ رﺳ ﺎ آ ﻪ ﺻ ﻔﺤﻪﯼ‬
‫اﻳ ﺮان را ﭘ ﺮ آﻨ ﺪ ﻡ ﯽﮔ ﻮﻳﻢ‪ :‬اﯼ ﭘ ﺪران! اﯼ ﻡ ﺎدران! دﺧﺘﺮهﺎﻳﺘ ﺎن را )ﻓﻘ ﻂ دﺧﺘﺮهﺎﺕ ﺎن را( در ﺡ ﺎل‬
‫آﻮچﻜﯽ ﭘﺎآﺪاﻡﻨﯽ و ﻋﻔﺖ ﺑﻴﺎﻡﻮزﻳ ﺪ‪ ،‬و ﺁﻧﻬ ﺎ را ﺳ ﺮ ﺑﺮهﻨ ﻪ و ﺑ ﺎ ﺑ ﺪاﺧﻼﻗﯽ و ﺑ ﺎ ﻓ ﺮم ﺷ ﻬﻮت ﺧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﺪرﺳ ﻪاﯼ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽداﻧﻴ ﺪ ﻡﻮﺳ ﺲ ﺁن آﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻔﺮﺳ ﺘﻴﺪ و ﺑ ﻪ ﻡﺪرﺳ ﻪ ه ﻢ آ ﻪ ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻳﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻡﻌﻠﻤ ﺎت‬
‫)ﺁﻡﻮزﮔ ﺎران زن( را اﺧﺘﻴ ﺎر ﻧﻨﻤ ﻮدﻩ و ﺡﻘ ﺎﻳﻖ ﺁﻧﻬ ﺎ را ﻧ ﺴﻨﺠﻴﺪﻩ و دﻳﺎﻧ ﺖ ﺁﻧﻬ ﺎ را اﺡ ﺮاز ﻧﻜ ﺮدﻩاﻳ ﺪ‪،‬‬
‫اﻃﻔﺎﻟﺘﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ اﻳﺸﺎن ﻡﺴﭙﺎرﻳﺪ‪(٩٤) «،‬‬

‫‪٢٠١‬‬
‫اﻟﺒﺘ ﻪ ﻡ ﻦ زﻳ ﺎد دوﺳ ﺖ ﻧ ﺪارم ﺑ ﺎ ﺷ ﻴﺦ ﻳﻮﺳ ﻒ ﻧﺠﻔ ﯽ ﺟﻴﻼﻧ ﯽ ﻡﺤ ﻀﺮدار ﺳﺮﺷ ﺎخ ﺑ ﺸﻮم و‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ آﻪ‪] :‬ﻡﮕﺮ ﺑﺪاﺧﻼﻗﯽ و ﻓﺮم ﺷﻬﻮت ﺧﻴﺰ ﻓﻘﻂ زﻧﺎﻧﻪ اﺳﺖ؟ ﻳﺎ ﻡﺜﻼ ﻓﻘﻂ دﺧﺘﺮاﻧﻪ اﺳﺖ!؟ و ﻡﮕ ﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد آﻪ )اﺳ ﺘﻐﻔﺮاﻻاﷲ( ﭘ ﺴﺮان و ﻡ ﺮدان ﻡ ﺴﻠﻤﺎ ِن »ﺕﺠ ﺪد ﻡ ﺂب« ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺕﻘﻠﻴ ﺪ از ﻡﺎﻳﻜ ﻞ ﺟﻜ ﺴﻮن‬
‫ﻡﻠﻌﻮن‪ ،‬زﻳﺮ ﺷﻠﻮارﯼﺷﺎن را روﯼ ﺷﻠﻮارﺷﺎن ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ و ﺑ ﺎ ﻓ ﺮم »ﺷ ﻬﻮت ﺧﻴ ﺰ« ﺕ ﺮدد آﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ‬
‫»ﻧﺴﻮان و ﻡﻌﻠﻤﺎت« ﻡﺴﺎﻟﻪﯼ ﺷﺮﻋﯽ اﻳﺠﺎد آﻨﻨ ﺪ و آ ﺎر اﻳ ﻦ »ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﻧ ﺴﻮان« را اﻟﺰاﻡ ﺎ ﺑ ﻪ ﻏ ﺴﻞ‬
‫آ ﺮدن ﺑﻜ ﺸﺎﻧﻨﺪ؟ هﻴﻬ ﺎت آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮخ از درد ﻡ ﺎ »ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﻧ ﺴﻮان« ﺧﺒ ﺮ ﻧﺪارﻧ ﺪ و ﻓﻘ ﻂ آ ﺸﻚ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﻡﯽﺳﺎﺑﻨﺪ![‬
‫ﺑﮕﺬرﻳﻢ!‬
‫ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ در اداﻡ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺤﻜ ﻢ آ ﺎرﯼ ﻳ ﻚ ﻓﻬﺮﺳ ﺖ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ از رﺳ ﺎﻻﺕﯽ را آ ﻪ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن‬
‫اﺳﻼم ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ در ﺷﺮح »ﻡﺤﺴﻨﺎت ﺡﺠﺎب« و »ﺳﻴﺌﺎت ﻡﺪرﺳﻪ رﻓﺘﻦ دﺧﺘﺮان« و ﺑﺎﺳ ﻮاد ﺷﺪﻧ ﺸﺎن‬
‫ﻳﻚ دل و ﻳﻚ زﺑﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻡﯽدهﺪ و اﺿﺎﻓﻪ ﻡﯽآﻨﺪ آ ﻪ ﺡﺘﻤ ﺎ رﺳ ﺎﻻت دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ در ذم‬
‫ﺑﯽﺡﺠﺎﺑﯽ و ﻡﺪرﺳﻪ رﻓﺘﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﺴﻮان از ﺳﻮﯼ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﻋﻼم »ﺕﻮﻟﻴﺪ« ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻡﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ از‬
‫ذآ ﺮ ﻧ ﺎم ﺁن ﺕﻮﻟﻴ ﺪات و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻧ ﺸﺎن ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ ﻧ ﺸﺪن ﺑﺤ ﺚ ﺧ ﻮددارﯼ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ‬
‫اﺡﺘﻴﺎﻃﺎ اﻋﻼم ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ ﺕﻬﻴﻪﯼ ﻓﻬﺮﺳﺖ دﻗﻴﻖﺕﺮ ﻡﺴﺘﻠﺰم ﺕﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ در اﻳ ﻦ زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﻧﺎﻡﻮﺳ ﯽ‬
‫و ﻧﺴﻮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻧﺎم هﺸﺖ »ﺕﻮﻟﻴﺪ« ﭘﺮاهﻤﻴﺖ ِ اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﻋﻼم را ﺑﺮاﯼ ﺧﺎﻟﯽ ﻧﺒﻮدن ﻋﺮﻳ ﻀﻪ‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮهﻢ ردﻳﻒ ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ هﻢ دﺳﺖ ﻡﺮﻳﺰادﯼ ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻢ ﺿﺮب ﺷﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻃﻴ ﻒ دوم‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ!!‬
‫»ﻳﻜﯽ از راﻩهﺎﯼ ﺕﺮوﻳﺞ و ﻋﺎدﯼﺳﺎزﯼ ﺑﯽﺡﺠﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺁزاد ﮔﺬاردن اﻗﻠﻴﺖهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﻮد آﻪ‬
‫ﺑ ﺎ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ ﻧﻈﻤﻴ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﻡ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ و ﺁﻧ ﺎن اﺟ ﺎزﻩ داﺷ ﺘﻨﺪ ﺁزاداﻧ ﻪ ﻟﺒ ﺎس ﺑﭙﻮﺷ ﻨﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ زﻡﻴﻨ ﻪ‬
‫اﻋﺘﺮاﺿ ﺎﺕﯽ از ﺟﺎﻧ ﺐ ﻋﻠﻤ ﺎ ﺻ ﻮرت ﻡ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻡﻄ ﺎﺑﻖ ﮔ ﺰارش ﻧﻈﻤﻴ ﻪﯼ ﻡﺎزﻧ ﺪران در‬
‫ﺧﺮدادﻡﺎﻩ ﺳﺎل ‪١٣٠٩‬رﻓﺖ و ﺁﻡﺪ ﻳﻚ زن ﺑﯽﺡﺠﺎب آﻠﻴﻤﯽ در ﻡﻌﺎﺑﺮ ﻡﻮرد اﻋﺘﺮاض ﻋﻠﻤﺎ واﻗ ﻊ ﺷ ﺪ‪،‬‬
‫اﻡﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﺎزﻧﺪران از ﻋﻤﻞ اﻳﻦ زن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ آﺮد و اﻋﺘﺮاض ﻋﻠﻤﺎ را وارد ﻧﺪاﻧﺴﺖ‪(٩٤) «.‬‬
‫ﻡﻦ اﺕﻔﺎﻗﺎ داﺳﺘﺎن اﻳﻦ زن آﻠﻴﻤﯽ و ﮔﺰارش ﺑﯽﺡﺠﺎﺑﯽ او را در اﺳﻨﺎد ﻡﻨﺘﺸﺮ ﺷ ﺪﻩﯼ ﻡﺮآ ﺰ‬
‫اﺳﻨﺎد اﻳﺮان ﭘﻴﺪا آﺮدم و ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﻡﻘﺎﻳ ﺴﻪاﯼ ﺕﻄﺒﻴﻘ ﯽ ﺑ ﻴﻦ ﻧﻈ ﺮات دوﻟ ﺖ وﻗ ﺖ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺪهﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﺁن ﻡﯽﭘﺮدازم آﻪ ﺧﺎﻟﯽ از ﻟﻄﻒ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﮔﺰارﺷ ﯽ از رﺉ ﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ ﻪﯼ ﻡﺎزﻧ ﺪران ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻡﺎزﻧ ﺪران )اﺡﺘﻤ ﺎﻻ ﺕﺤ ﺖ ﺕ ﺎﺙﻴﺮ‬
‫ﮔ ﺰارش ﻋﻠﻤ ﺎء( در ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺧ ﺮداد ﻡ ﺎﻩ ‪ ١٣٠٩‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ …» :‬در اﻃ ﺮاف زﻧ ﯽ آ ﻪ‬
‫ﺑﯽﺡﺠ ﺎب در ﻡﻌ ﺎﺑﺮ ﻡ ﺸﺎهﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ و ﺟﻤﻌ ﯽ از ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﻋﻠﻤ ﺎء ه ﻢ در ﻳ ﻚ ورﻗ ﻪ‪ ،‬ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ )از( اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﻮﺿﻮع را از ﻧﻈﻤﻴﻪ ﺕﻘﺎﺿﺎ ﻧﻤﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻟ ﺬا ﺑ ﻪ ﺷ ﻌﺒﻪﯼ ﭘﻠ ﻴﺲ دﺳ ﺘﻮر دادﻩ ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺕﺤﻘﻴﻘ ﺎت ﻧﻤ ﻮدﻩ…‬
‫راﭘﺮت دادﻩ اﺳﺖ آﻪ اﺳﻢ ﺿ ﻌﻴﻔﻪ »ﺁﻧ ﺎ« ﻡ ﺸﻬﻮر ﺑ ﻪ ﻧ ﺼﺮت آﻠﻴﻤﻴ ﻪ ﻡﻌﺮوﻓ ﻪ و ﻗ ﺒﻼ در ﻡﻨ ﺰل ﺧ ﺎﻧﻢ‬
‫ﺑﺎﻻﯼ ﻡﻌﺮوﻓﻪ ﻡﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راﭘﻮرﺕﺎ ﻡﻌﺮوض و در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص آﺴﺐ ﺕﻜﻠﻴﻒ ﻡﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪(١٠٠) «.‬‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﺎزﻧﺪران هﻢ در هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ادارﻩﯼ ﻧﻈﻤﻴﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻡﯽدهﺪ‪ …» :‬ﺁﻗ ﺎﯼ رﺉ ﻴﺲ‬
‫ﭘﻠﻴﺲ ﺕﺼﻮر ﻡﯽآﻨﻢ آﻪ ﺑﺎ ﺕﻤﺎم دﻗﺖ و ﻡﺮاﻗﺒﺘﯽ آﻪ اﻡﺮوز ﻧﻈﻤﻴﻪ در هﺮ آﺠ ﺎ دارد‪ ،‬ﻡﺤﺘ ﺎج ﺑ ﻪ ﺕ ﺬآﺮ‬
‫ﺁﻗﺎﻳﺎن ﻋﻠﻤﺎء ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻡﻤﻜﻦ اﺳﺖ )آ ﻪ( ﻓﻘ ﻂ ﻳ ﻚ ﻧﻈ ﺮ را رﻋﺎﻳ ﺖ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻧﻈﻤﻴ ﻪ ﻡ ﺎﻡﻮر اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺕﻤﺎم ﻡﻼﺡﻈﺎت را رﻋﺎﻳﺖ آﻨﺪ‪ .‬ﻡﺬهﺐ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬اﺧﻼق و ﻏﻴﺮﻩ آﻪ اﺑﺪا ﻓﺮوﮔ ﺰار ﻧ ﺸﺪﻩ و ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪.‬‬
‫ﺿﻌﻴﻔﻪﯼ آﻠﻴﻤﻴﻪ آ ﻪ در آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب ﺁزاد اﺳ ﺖ‪ .‬هﺮآﺠ ﺎ ه ﻢ ﻡ ﯽرود ﺑ ﺮاﯼ دﺧ ﻮل او ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﺎ ﻡﻤﺎﻧﻌﺘﯽ ﻧﺒﻮدﻩ و ﻧﻴﺴﺖ و ﻗﺎﻧﻮن هﻢ ﻡﻌﺎﺷﺮت هﻴﭻ زن ﻡﺴﻠﻤﻪ را ﺑ ﺎ ﻏﻴﺮﻡ ﺴﻠﻤﻪ ﻡﻨ ﻊ ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ رﺉﻴﺲ ﭘﻠﻴﺲ ﻡﺨﺼﻮﺻﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﺕﺬآﺮ دادﻩ ﺷﻮد )آ ﻪ( اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﺎﺉﻞ آﻤﺘ ﺮ روﯼ آﺎﻏ ﺬ ﺑﻴﺎﻳ ﺪ ﺑﻬﺘ ﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا دوﻟﺖ‪ ،‬اﻡﺮوزﻩ ادارﻩﯼ ﻧﻈﻤﻴﻪ ﺕﺸﻜﻴﻞ دادﻩ آﻪ ﺑﺎ ﭘﻠﻴﺲ و ﮔﺰﻡﻪﯼ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻴﻠ ﯽ ﻓ ﺮق دارد‪.‬‬

‫‪٢٠٢‬‬
‫و چﻨﺎﻧﭽﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﻳﺎور ﺳﺎرﯼ اﺻﻼﻧﯽ رﺉﻴﺲ ﻡﺤﺘﺮم ﻡﺎزﻧﺪران ﺑﻬﺘﺮ ﻡﻄﻠﻊ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﻤﻴﻪ اﻧﺘﻈﺎرات‬
‫دﻳﮕﺮﯼ هﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻡﺴﺎﺉﻞ و ردﻳﻒ ﺁن ﻗﺎﺑﻞ ذآﺮ ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﺮاﻧ ﯽه ﺎ در ه ﺮ ﻡ ﺬهﺒﯽ آ ﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬چ ﻮن‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ )و( ﻡﺠﻠﺲ ﺷﻮراﯼ ﻡﻠﯽ هﻴﭻ ﺕﺒﻌﻴﻀﯽ در ﺡﻘﻮق ﺁنهﺎ ﻗﺎﺉﻞ ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬ﻧﻈﻤﻴ ﻪ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ اﺳ ﻢ‬
‫آﻠﻴﻤﯽ و ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ اﻇﻬﺎرات دﻳﮕﺮان آﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﯽاﻃﻼع ﺑ ﻮدﻩ ﻳ ﺎ ﻏﺮﺿ ﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺷ ﺮآﺖ‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ و ﺧﻼف ﻧﻈﻢ ﻳﺎ ﺳﻮء اﺧﻼق از هﺮآﺲ ﺑﺮوز ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑ ﺮ ﻃﺒ ﻖ ﻗ ﺎﻧﻮن ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬از‬
‫اﻳﻦ راﭘﺮت ﻧﻪ ﺧﻼف ﻧﻈﻢ و ﻧﻪ ﺳﻮء اﺧﻼﻗﯽ در ﺷﻬﺮ )اﺳﺘﻨﺒﺎط( ﻧﺸﺪ‪(١٠١) «.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ آﻪ ﺧﻴﻠﯽ از آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ در دوران رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ آﺎرﻡﻨ ﺪ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ از ﺕﺎﺙﻴﺮ ﻧﻔﻮذ ﻡﻼﻳﺎن ﺑﺮآﻨﺎر ﻧﻤﺎﻧﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ دوﻟﺖ ‪ -‬ﺑﺠﺰ ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﻋﻘ ﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪ و ﭘﺎﺳﺪاران اﻳﻦ ﺟﻬﻞ و واﭘﺲ ﮔﺮاﻳﯽ ‪ -‬ﻡﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻓ ﺮاد ﺧ ﻮدش را ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ‬
‫ﺕﺮﺑﻴﺖ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺡﻘﻮق هﻤ ﻪﯼ ﻡﻠ ﺖ را‪ ،‬ﻓ ﺎرغ از ه ﺮ دﻳ ﻦ و ﺑ ﺎورﯼ ﺕ ﺎ ﺟ ﺎﻳﯽ آ ﻪ آ ﺎرﯼ ﺧ ﻼف ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮﺷﺰد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮﯼ از ﻡﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺡﻤﻴﺪ ﺑﺼﻴﺮت ﻡﻨﺶ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ زﺧﻤﯽ آﻪ ازﺟﻨﺎح اﺻﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن‬
‫دارد‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺤﻜ ﻢ آ ﺎرﯼ و دو ﻗﺒ ﻀﻪ آ ﺮدن ﺧﻴﺎﻧ ﺖ و ﺟﻨﺎﻳ ﺖ ﻋﻠﻤ ﺎﻳﯽ آ ﻪ در ﻡﺠ ﺎﻟﺲ ﺑ ﯽﺡﺠ ﺎﺑﯽ‬
‫ﺷﺮآﺖ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان اﻧﻜ ﺎر آ ﺮد آ ﻪ در ﻡﻴ ﺎن روﺡ ﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬آ ﺴﺎﻧﯽ در ﻡﺠ ﺎﻟﺲ ﺑ ﯽﺡﺠ ﺎﺑﯽ ﺷ ﺮآﺖ‬
‫)ﻡﯽ(آﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺕﻌﺪادﺷﺎن اﻧﺪك ﺑ ﻮد‪ .‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ درﺳ ﺘﯽ اﺳ ﻨﺎد ﺑ ﻪ ﺟ ﺎ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ از اﻳ ﻦ واﻗﻌ ﻪ‪ ،‬ﻡﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ‬
‫ﺡﻀﻮر ﺕﻌﺪادﯼ از روﺡﺎﻧﻴﻮن در اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻡﺠﺎﻟﺲ و ﻡﺮاﺳﻢ ﻡﻮرد ﺕﺮدﻳﺪ و ﺑﻌ ﻀﺎ ﺧ ﻼف واﻗ ﻊ اﺳ ﺖ‬
‫و ﺡﺘﺎ در ﺑﻌﻀﯽ ﻡﻮارد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺮادﯼ ﺑﺰرگ ﻧﻤﺎﻳﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪(٩٤) «.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﺤﻘﻴﻘﺎت ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻻﺑﺪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻡﯽﺧﻮاهﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ آﻪ‪:‬‬
‫]اﻟﺒﺘﻪ در ﺁن دوران ﺑﻮدﻧﺪ روﺡﺎﻧﻴﻮﻧﯽ آﻪ ﺑ ﺎ ﺕﺮﻗ ﯽ و ﺕﺠ ﺪد‪ ،‬ﻡﻮاﻓ ﻖ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺕﻌﺪادﺷ ﺎن‬
‫ﺧﻴﻠ ﯽ آ ﻢ ﺑ ﻮد و اﺻ ﻼ ﺡ ﻀﻮر ﻓﻌ ﺎل ﺧﻴﻠ ﯽ از اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن ﻡﻌﻤ ﻢ در ﺁن دوران »ﻡ ﻮرد ﺕﺮدﻳ ﺪ و‬
‫ﺑﻌﻀﺎ ﺧﻼف واﻗﻊ« اﺳﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن »ﺑ ﺰرگ ﻧﻤ ﺎﻳﯽ« ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬درﺳ ﺖ‬
‫ﻡﺜﻞ ﺡﺎﻻ آﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻤﻴﺖ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن و ﺡﺘﺎ آﻴﻔﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﺑﺰرگ ﻧﻤﺎﻳﯽ ﻡﯽﺷ ﻮد و اﻳ ﺸﺎن هﻤ ﻪ‬
‫ﺷﺎن ﺑﺎ ﻳ ﻚ »ﭘ ﺦ« ﻓ ﻮرا ﺳﺮﺟﺎﺷ ﺎن ﻡ ﯽﻧ ﺸﻴﻨﻨﺪ و ﺟﻴﻜ ﺸﺎن ه ﻢ درﻧﻤ ﯽﺁﻳ ﺪ و ﺕ ﺎزﻩ از زﻧ ﺪان اوﻳ ﻦ ه ﻢ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺻﺎدر ﻡﯽآﻨﻨﺪ آﻪ‪» :‬زﻧﺪان اوﻳﻦ )هﻢچﻴﻦ( ﺟﺎﯼ ﺑﺪﯼ هﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ «.‬ﻳﺎ ﻡﺜﻼ »از اوﻳﻦ ﻧﺘﺮﺳﻴﻢ!«‬
‫ﺑﻌﺪ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺑﻠﻨ ﺪ آ ﺮدن ﺕﺎزﻳﺎﻧ ﻪﯼ ﺷ ﺮﻋﯽ‪ ،‬رهﺒ ﺮ و ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰار ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺡ ﻀﺮت‬
‫اﻡﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ )زﺡﻤﺘﻪ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ( ﺑﻪ هﻤﻪﯼ اﻳﺸﺎن ﺕﻜﻠﻴﻒ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ ﻡﺎﺳﺖهﺎ را آﻴﺴﻪ آﻨﻨﺪ واﻻ آﻪ ﻡ ﺜﻼ‬
‫»ﺡﺎج ﻋﻠﯽ ﻓﻼﺡﻴﺎن« وزﻳﺮ اﺳﺒﻖ وزارت اﻃﻼﻋﺎت و اﻡﻨﻴﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ را آﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺁﻡﺮ‬
‫ﻗﺘﻞهﺎﯼ رﺳﺘﻮران ﻡﻴﻜﻮﻧﻮس ﺕﺤ ﺖ ﺕﻌﻘﻴ ﺐ ﭘﻠ ﻴﺲ ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮر ﻡ ﯽآﻨ ﻴﻢ ﺕ ﺎ ﻡﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻗﺪرت ﻳﻚ دﺳﺖ ﻋﻠﻤﺎء را درﻳﺎﺑﻴﺪ! ﺁن وﻗﺖ ﺧﻮد داﻧﻴﺪ و ﺧﺪاﺕﺎن و اﻳﻦ رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﻋ ﺼﺮ اﺻ ﻼح‬
‫ﻃﻠﺒﯽ!‬
‫»اﻡﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ )رﻩ( ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪﯼ دﻳﮕﺮﯼ از اﻳﻦ ﻡﻮﺿﻮع اﺷ ﺎرﻩآ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪] :‬ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﺮآﺖ‬
‫در ﻡﺠ ﺎﻟﺲ ﺟ ﺸﻦ ﺑ ﯽﺡﺠ ﺎﺑﯽ[ ﭘ ﻴﺶ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﺷ ﻬﺮهﺎ ﻡ ﯽرﻓﺘﻨ ﺪ ]و[ ﻡ ﯽﮔﻔﺘﻨ ﺪ ]ﺷ ﺮآﺖ آﻨﻴ ﺪ[ هﺮآ ﺪام‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺿﻌﻴﻒ اﻟﻘﻠﺐ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺮآﺖ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ و هﺮآﺪام ﻗﻮﯼ ﺑﻮدﻧﺪ ]ﺷﺮآﺖ[ ﻧﻤﯽآﺮدﻧ ﺪ‪«.‬‬
‫]در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﭘﺮاﻧﺘﺰ ﮔﺬارﯼ هﺎ هﻤﻪ از ﺑﺼﻴﺮت ﻡﻨﺶ اﺳﺖ[ )‪(٩٤‬‬
‫]ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻡ ﺎم ﺧﻤﻴﻨ ﯽ )زﺡﻤﺘ ﻪ اﷲ ﻋﻠﻴ ﻪ( ه ﻢ ﻡﺎهﻴ ﺖ هﻤ ﻪﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن را ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻡﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻡﺘﻮهﻤﻴﻦ هﺴﺘﻴﺪ آﻪ ﺿﻌﻴﻒ و ﺿﻌﻴﻒاﻟﻘﻠﺒﻴﺪ و ﻡﺎ آﻪ ﻗ ﻮﯼ ه ﺴﺘﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻡﯽداﻧﻴﻢ آ ﻪ »چ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ آ ﺮد؟!« و ﺑ ﻪ ﺿ ﻌﻔﺎ ﻧﻴﺎﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در آ ﺎر اﻗﻮﻳ ﺎ دﺧﺎﻟ ﺖ آﻨﻨ ﺪ و‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد اﻳﺸﺎن‪ ،‬اﺻﻠﺢﺕﺮ و اﺡﺴﻦﺕﺮ اﺳﺖ آﻪ درﺳ ﺖ ﻡﺜ ﻞ هﻤ ﺎن ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل اول ﺡﻜﻮﻡ ﺖ درﺧ ﺸﺎن‬

‫‪٢٠٣‬‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ زﻳﺮ ﻋﺒﺎﯼ اﻡ ﺎم و ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺸﺎن )ﻡﺪذﻟ ﻪ( و رﺉ ﻴﺲ ﻡﺠﻤ ﻊ ﺕ ﺸﺨﻴﺺ ﻡ ﺼﻠﺤﺖ‬
‫ﻧﻈﺎم )زﺡﻤﺘﻪ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ( ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ و دﺳﺖ از اﻳﻦ ﺷﻮﺧﯽهﺎﯼ ﺑﻴﻤﺰﻩ ﺑﺮدارﻧﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻴﺨﻮد ﻟﻮس‬
‫ﻧﻜﻨﻨﺪ و اﻳﻨﻘﺪر ﻧﻤﻚ ﻧﺮﻳﺰﻧﺪ آﻪ ﺡﺎﺟﯽ دﻩ ﻧﻤﻜﯽ »ﺑﺎ ﻧﻤﻚ« را ﺧﺪﻡﺘﺸﺎن ﺧﻮاهﻴﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪[.‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﺑ ﺮاﯼ اﺙﺒ ﺎت ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﻧﺎﻗ ﺪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡﻮﺿ ﻮع اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ از ﺳ ﻴﺪ‬
‫ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻡﯽﺁورد آﻪ‪:‬‬
‫»در زﻧ ﺪﮔﯽ ﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺰ ﺁﻡ ﺪﻩ )اﺳ ﺖ( آ ﻪ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣١٨‬ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ‬
‫درﮔﻴﺮﯼ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ اﺟﺒﺎر‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﺑﺮداﺷﺘﻦ چﺎدر زﻧﯽ را داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎد‪(٩٤) «.‬‬
‫ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑ ﺼﻴﺮت ﻡ ﻨﺶ ﺕﻠﻮﻳﺤ ﺎ ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ ﺑﮕﻮﻳ ﺪ آ ﻪ‪ :‬ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ه ﻢ از ﻋﻨﺎﺻ ﺮ‬
‫ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ و ﻋﻤﻠﻴﺎﺕﯽ ﺡﺎﺿﺮ در ﺻﺤﻨﻪﯼ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺑﯽﺡﺠﺎﺑﯽ ﺑﻮد و چﻮن در ﺁن زﻡﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺟﻮان‬
‫ﺑﻮد )ﻻﺑﺪ( در ﻧﻘﺶ ﻃﻠﺒﻪهﺎﻳﯽ آﻪ زﻧﺎن ﺑﯽﺡﺠﺎب را آﺘ ﻚ ﻡ ﯽزدﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﻓﺤﺎﺷ ﯽ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و‬
‫اﻟﺰاﻡﺎ ﺑﺎ »ﻧﻈﻤﻴﻪ«ﯼ رﺿﺎﺷﺎهﯽ درﮔﻴﺮ ﻡﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻡﺒﺎرزﻩاش را ﭘﯽ ﻡﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻻﺑﺪ اﻳﻦ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺕ ﺎ‬
‫ﺳﺮﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ رﺳﻴﺪن ﻃﻴﻒ اول اداﻡﻪ داﺷﺖ و اﻳﺸﺎن »ﻳﻌﻨ ﯽ ﺡ ﻀﺮت ﻡﺠﺎه ﺪ ﻧ ﺴﺘﻮﻩ ﺁﻳ ﺖاﷲ‬
‫ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ« ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﺎدﯼ هﻢ از ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻡﺸﺮوﻋﻪ ﺧﻮاﻩ ﺻﺪر ﻡﺸﺮوﻃﻴﺖ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻡﺠﻠ ﺲ‬
‫اول ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب ﻡﺸﺮوﻃﻪ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺕﺎﺳ ﯽ اﻳ ﺸﺎن در ﻋ ﻮض ﻡﺒ ﻞه ﺎﯼ راﺡ ﺖ ﻡﺠﻠ ﺲ ﺳ ﻨﺎﯼ‬
‫ﺷﺎهﻨﺸﺎهﯽ روﯼ زﻡﻴﻦ ﻡﯽﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺕ ﺎ اﺻ ﺎﻟﺖ »ﺿ ﺪ ﻏ ﺮب ﮔﺮاﻳ ﯽ« و ﺿ ﺪ ﺕﻤ ﺪن و ﺕﺠ ﺪدش را در‬
‫دوران ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزﯼ رﺳﻴﺪن ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ اﺙﺒﺎت ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﻓ ﺮادﯼ آ ﻪ هﻤ ﺴﻨﮕﺮ ﺑ ﺎ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ در ﻧﻘ ﺶ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ »ﺕﺠ ﺪدﮔﺮاﻳﯽ« ﺑ ﻪ‬
‫ﺻﺤﻨﻪﯼ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ آﺸﻒ ﺡﺠﺎب رﺿﺎ ﺷﺎهﯽ ﺁﻡﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬چﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ هﻢ در اﺳﻨﺎد ﻡﺤﺮﻡﺎﻧ ﻪﯼ آ ﺸﻒ‬
‫ﺡﺠﺎب ﻡﺮآﺰ اﺳﻨﺎد اﻳﺮان ﻳﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ در اﻳ ﺮا ِن ﺕﺤ ﺖ ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﻪ چ ﺎپ رﺳ ﻴﺪﻩ‬
‫ﺶ اﻳﻦ ﻧﻘﺪ ِ ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ ﺧﺎﻟﯽ از ﻟﻄﻒ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﻞ اﻳﻦ اﺳﻨﺎد در اﻳﻦ ﺑﺨ ِ‬
‫ﻡ ﺴﻌﻮد ﻗ ﺎﻧﻊ اﺳ ﺘﺎﻧﺪار اﺻ ﻔﻬﺎن در ﮔﺰارﺷ ﯽ ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺻ ﻔﻬﺎن در ‪ ٦‬اردﻳﺒﻬ ﺸﺖ ﻡ ﺎﻩ‬
‫‪ ١٣١٥‬ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪ …» :‬از ﻗﺮﻳﻪﯼ ﻡﻴﺮﺁﺑﺎد آﺮون‪ ،‬ﻡﻠﻜﯽ اﻳﻦ ﺑﻨﺪﻩ اﻃﻼع ﻡﯽدهﻨﺪ )آﻪ( ﺳ ﻴﺪ ﺡ ﺴﻴﻦ و‬
‫ﻡﻴﺮزا ﺡﺴﻦ ﻡﻴﺮﻋﻼﻳﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﺸﻒ ﺡﺠﺎب ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ورزﻳﺪﻩ و ﻡﺨﺎﻟﻒ ﺁﺳﺎﻳﺶ اهﺎﻟﯽ و ﻧﻈﻢ ﺁﺑﺎدﯼ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻡﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺡﺘﺎ درب ﺡﻤﺎم زﻧﺎﻧﻪ رﻓﺘﻪ و ﻓﺤﺎﺷﯽ ﻧﻤﻮدﻩاﻧﺪ…« )‪(١٠٢‬‬
‫در روﺳ ﺘﺎﯼ ه ﺮﻳﺲ از ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎن‪ ،‬آﻔﻴ ﻞ ﺳ ﺘﺎد ارﺕ ﺶ ﺳﺮﻟ ﺸﻜﺮ ﺿ ﺮﻏﺎﻡﯽ ﺑ ﻪ وزارت‬
‫ﺧﺎرﺟﻪ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪ …» :‬چﻨﺪﯼ ﻗﺒﻞ ﭘﺰﺷﻚ ﺑﻬﺪارﯼ »ﺁﻻن ﺑﺮاﻏﻮش« ﺑﻪ ﻟﺸﻜﺮ ﻡﺰﺑ ﻮر ﺷ ﻜﺎﻳﺖ ﻧﻤ ﻮدﻩ‬
‫ﺑ ﻮد آ ﻪ… )ﻡﻼﻳ ﺎن( ﺑ ﻪ ﻡ ﺸﺎرااﻟﻴﻪ هﺠ ﻮم و ﺑ ﺎ چ ﻮب او را زدﻩ‪ ،‬ﺧﺎدﻡ ﻪﯼ او را ه ﻢ ﻡﺠ ﺮوح‬
‫ﻧﻤﻮدﻩاﻧﺪ… اﻗﻼ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺧﺎﻧﻮار ه ﺮﻳﺲ داراﯼ ‪ ٨‬ﻧﻔ ﺮ ﻡﻌﻤ ﻢ ﺑ ﯽﺳ ﻮاد از ﻗﺒﻴ ﻞ روﺿ ﻪ ﺧ ﻮان و ﻏﻴ ﺮﻩ‬
‫ﻡﯽﺑﺎﺷﻨﺪ…« )‪(١٠٣‬‬
‫در ﮔ ﺰارش دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ آﻔﻴ ﻞ ﻓﺮﻡﺎﻧ ﺪارﯼ ﻳ ﺰد ﺑ ﺮاﯼ وزارت آ ﺸﻮر در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٢٠‬ﺁذر‬
‫‪١٣٢٠‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ …» :‬از ﻡﻔ ﺎد دادﺧﻮاﺳ ﺖ ﺕﻘ ﺪﻳﻤﯽ چﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺘﻨﺒﺎط ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ﻡﻨﻈ ﻮر‬
‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴ ﺪن ﺡﺠ ﺎب اﺳ ﺖ و ﻡﺜ ﻞ ادوار ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‪ ،‬زﻧ ﺎن در آﻮچ ﻪه ﺎ و ﻡﻌ ﺎﺑﺮ ﻋﻤ ﻮﻡﯽ ﺑ ﺎ چﺎدره ﺎﯼ‬
‫ﻡﺸﻜﯽ و چﺎدر ﺷﺐهﺎﯼ اﻟﻮان و ﻧﻘ ﺎب ﺡﺮآ ﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ و زﻧ ﺎن ﺑ ﯽﺡﺠ ﺎب را ﻡ ﻮرد ﺕﻤ ﺴﺨﺮ و ﻟﻌ ﻦ و‬
‫اﺳ ﺘﻬﺰاء ﻗ ﺮار دادﻩ‪ ،‬ﺧ ﺮدﻩ ﺧ ﺮدﻩ وﺿ ﻌﻴﺖ ﺳ ﺎﺑﻖ را ﺕﺠﺪﻳ ﺪ و ﺡﺠ ﺎب را ﺕﻌﻤ ﻴﻢ دهﻨ ﺪ و ﺕ ﺼﺪﻳﻖ‬
‫ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﻴﺪ آﻪ اﻳﻦ روﻳﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺕﻤﺪن و ﺷﺌﻮن اﻡﺮوز )ﺁن روز( آﺸﻮر اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕ ﺼﻮر ﻡ ﯽرود آ ﻪ‬
‫دادﺧﻮاﺳ ﺖ ﺕﻘ ﺪﻳﻤﯽ ﺑ ﻪ ﻗﻠ ﻢ ﻳﻜ ﯽ از روﺿ ﻪ ﺧ ﻮانه ﺎﯼ ﺳ ﺎﺑﻖ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن زﻧ ﺎن ﻳ ﺰد ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ…« )‪(١٠٤‬‬
‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﺼﻴﺮت ﻡﻨﺶ در اداﻡﻪﯼ اﻓﺸﺎﮔ ﺮﯼه ﺎﻳﺶ‪ ،‬ه ﻢچﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﺑ ﺮ ﻟ ﺰوم‬
‫ﺕ ﺸﺪﻳﺪ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺑﺮﻋﻠﻴ ﻪ ﻃﻴ ﻒ دوم‪ ،‬در ﺑﺨ ﺸﯽ از ﻡﻄﻠ ﺒﺶ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان »ﺕ ﺸﺪﻳﺪ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت« اداﻡ ﻪﯼ‬

‫‪٢٠٤‬‬
 ‫رﻓﺘ ﺎ ِر »ﻡﺨ ﺎﻟﻒ اﺡﻜ ﺎم ﻡ ﺼﺮﺡﻪﯼ ﻗ ﺮان آ ﺮﻳﻢ« رﺿﺎﺷ ﺎﻩ را چﻨ ﻴﻦ ﻡﺜ ﺎل ﻡ ﯽﺁورد‪» :‬ﺑ ﺎ ﺁﻏ ﺎز ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٣١٤‬روﻧﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دوﻟﺖ ﺑﺮاﯼ آﺸﻒ ﺡﺠﺎب ﺑﻪ اوج رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘ ﻪﯼ ﻳﻜ ﯽ از زﻧ ﺎن »ﺕﺠ ﺪدﻡﺂب«‬
‫اﻳﻦ دورﻩ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺕﻌﻄ ﻴﻼت ﻧ ﻮروز‪ ٣٠‬ﺕ ﻦ از ﺑ ﺎﻧﻮان ﻃ ﯽ ﻳ ﻚ ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪﯼ هﻤﺎهﻨ ﮓ‪ ،‬ﺑ ﺪون چ ﺎدر در‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎنهﺎﯼ ﺕﻬﺮان ﺡﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن از ﺡﻤﺎﻳﺖ آﺎﻡﻞ دوﻟﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪(٩٤) .‬‬
‫درﺳﺖ ﻡﺜﻞ هﻤﻴﻦ ﺡﺎﻻ آﻪ ﺧﻴﻠﯽ از ﻃﻴﻒ دوﻡﯽهﺎﯼ »ﺕﺠﺪدﻡﺂب« ﻡﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺎ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ‬
‫چﻪ آﺴﺎﻧﯽ در آﻨﻔ ﺮاﻧﺲ ﺑ ﺮﻟﻴﻦ‪ ،‬رﻗ ﺺ ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﯼه ﺎ را ﺕﻤﺎﺷ ﺎ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﻏﻴ ﺮت اﺳ ﻼﻡﯽﺷ ﺎن‬
‫اﺻﻼ ﺑﻪ ﺟﻮش ﻧﻤ ﯽﺁﻳ ﺪ ﺕ ﺎ در آ ﺸﻮر اﺳ ﺘﻜﺒﺎرﯼ ﺁﻟﻤ ﺎن »ﺕ ﻮﯼ ده ﻦ« ﺁن دوﻟ ﺖ و ﻡﻠ ﺖ ﺑﺰﻧﻨ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﻳﻜﯽﺷﺎن ﻡﺜﻞ اآﺒﺮ ﮔﻨﺠﯽ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ ﻧﻈ ﺎم ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬از ﺕ ﺮس‪،‬‬
‫ﺕﻤﺎرض ﻡﯽآﻨﺪ و در ﺟﻠﺴﻪ ﺟﺰ زﻡﺎن ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺡﻀﻮر ﻧﻤﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻳﻜﯽﺷﺎن هﻢ ﺳ ﺎﻟﻦ را ﺕ ﺮك آ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫اﻡﺎ ﻳﻜﯽ دوﺕﺎﺷﺎن ﻡﯽﺕﻤﺮﮔﻨﺪ و اﻳﻦ اﻓﺘﻀﺎﺡﺎت ﻋﺼﺮ اﺻﻼحﻃﻠﺒﯽ و آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب را ﺕﻮاﻡ ﺎن ﺕﻤﺎﺷ ﺎ‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ آﯽ ﺕﺐ »اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﺑﺮاﻧﺪاز« ﻋﺮق آﻨﺪ‪ .‬و …‬
‫»در ﻓﺮوردﻳﻦ ﻡﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ١٣١٤‬ﻡﻄﺎﺑﻖ ﻃ ﺮح ﻋﻤﻠ ﯽ اﺻ ﻐﺮ ﺡﻜﻤ ﺖ در ﻡﺠﻠ ﺲ ﺟ ﺸﻨﯽ در‬
‫ﻳﻜ ﯽ از ﻡ ﺪارس ﺷ ﻴﺮاز‪ ،‬دﺧﺘ ﺮان ﺑ ﻪ ﺻ ﻒ اﻳ ﺴﺘﺎدﻩ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﺧﻮاﻧ ﺪن دآﻠﻤ ﻪ و ﺳ ﺮود‪ ،‬ﺑ ﻪ ورزش‬
‫ژﻳﻤﻨﺎﺳﺘﻴﻚ ﻡﺸﻐﻮل ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ آ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬دوﺕ ﻦ از روﺡ ﺎﻧﻴﻮن ﺷ ﻴﺮاز‪ ،‬ﻡﺤﻤ ﺪﻋﻠﯽ ﺡﻜ ﻴﻢ و‬
‫ﻡﻴﺮزا ﺻﺪراﻟﺪﻳﻦ ﻡﺤﻼﺕﯽ در اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ اﻳﻦ اﻗﺪام ﻡﺠﻠ ﺲ ﻡ ﺬآﻮر را ﺕ ﺮك ﮔﻔﺘﻨ ﺪ و ﭘ ﺲ از ﺁن ﺳ ﻴﺪ‬
‫ﺡﺴﺎماﻟﺪﻳﻦ ﻓﺎل اﺳﻴﺮﯼ از روﺡﺎﻧﻴﻮن ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺷﻴﺮاز در ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﺑﻪ اﻳ ﻦ اﻗ ﺪام اﻋﺘ ﺮاض ﻧﻤ ﻮد‬
‫آﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺁن دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺕﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪ‪(٩٤) «.‬‬
‫درﺳﺖ ﻡﺜﻞ هﻤﻴﻦ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﻟﻌﻨﺘﯽ آﻪ ﻋﺪﻩاﯼ از ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻃﻴﻒ دوم در ﻡﺠﻠ ﺲ ﺟ ﺸﻦ و ﺳ ﺮو ِر‬
‫ﻃﻴﻒ دوم ﺷﺮآﺖ آﺮدﻧﺪ و ﻃﻴﻒ اول ﻡﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﺁﻧﺎﻧﯽ را آﻪ ﺟﻠﺴﻪ را ﺕﺮك ﻧﻜ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ـ ﺑ ﺮﻋﻜﺲ‬
‫دوﻟﺖ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ـ دﺳﺘﮕﻴﺮ و اﻳﻀﺎ ﺕﺒﻌﻴﺪ آﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﭘ ﺲ از اﻃ ﻼع از ﻡﻮاﻓﻘ ﺖ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﺎ ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪه ﺎﯼ ﺑ ﯽﺡﺠ ﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻗﻤ ﯽ ﺿ ﻤﻦ ﻧﻄﻘ ﯽ‬
‫ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﺳﻼم‪ ،‬ﻓﺪاﻳﯽ ﻡﯽﺧﻮاهﺪ و ﺑﺮ ﻡﺮدم اﺳﺖ آﻪ ﻗﻴﺎم آﻨﻨﺪ و ﻡﻦ ﺡﺎﺿ ﺮم ﻓ ﺪا ﺑ ﺸﻮم‪«.‬‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﺨﻨﺎن وﯼ ﻋﻠﻤﺎ و اﺻﻨﺎف ﻡﺸﻬﺪ ﺑﺎ ﻡﺨﺎﺑﺮﻩﯼ ﺕﻠﮕﺮافهﺎﻳﯽ ﻡﺮاﺕﺐ ﺧﺸﻢ و اﻧﺰﺟﺎر ﺧ ﻮد را‬
‫از اﻳﻦ اﻗﺪام ﺿﺪاﺳﻼﻡﯽ اﺑﺮاز داﺷﺘﻨﺪ‪(٩٤) «.‬‬
‫و »ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺁﻳﺖاﷲ ﻗﻤﯽ ﭘﺲ از ﻡﺸﻮرت ﺑﺎ ﺕﻌﺪادﯼ از رﺟﺎل و روﺡﺎﻧﻴﻮن ﺕﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از آﺸﻒ ﺡﺠﺎب و اﺳ ﺘﻌﻤﺎل آ ﻼﻩ ﺷ ﺎﭘﻮ ﺑ ﻪ ﺕﻬ ﺮان ﻡ ﺴﺎﻓﺮت آﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻔﺮ در ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ٩‬ﺕﻴﺮﻡﺎﻩ ‪ ١٣١٤‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اهﻤﻴ ﺖ ﺳ ﻔﺮ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻗﻤ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن آ ﺮد آ ﻪ وﯼ از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻋﻠﻤ ﺎﻳﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ در هﻨﮕ ﺎم ﺳ ﻔﺮهﺎﯼ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﻡ ﺸﻬﺪ ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﻘﺒﺎل او‬
‫ﻧﻤﯽرﻓﺖ‪(٩٤) «.‬‬
‫ﻡﻌﻨﯽ اﻳﻦ ﺡﺮف ﺕﻨﻬﺎ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﻪ در هﻨﮕﺎم ﺳ ﻔﺮهﺎﯼ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﺸﻬﺪ و ﺟﺎهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺷﺎﻩ ﻡﯽرﻓﺘﻪاﻧ ﺪ و از اﻳ ﺸﺎن اﺳ ﺘﻘﺒﺎل ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﻞ ﻡ ﯽﺁوردﻩاﻧ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺷﺎﻩ اﺳﻼمﭘﻨﺎﻩ دﻋﺎ ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ و چﺸﻢ دﺷﻤﻨﺎن ﺷﺎﻩ را آﻮر ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ و …‬
‫» ﺑ ﻪ هﺮﺡ ﺎل ﺕﺒﻌﻴ ﺪ ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻗﻤ ﯽ ﺑ ﻪ ﻋﺘﺒ ﺎت‪ ،‬هﺘ ﻚ ﺡﺮﻡ ﺖ زﻋ ﻴﻢ ﺡ ﻮزﻩﯼ ﻋﻠﻤﻴ ﻪﯼ ﻗ ﻢ‪،‬‬
‫ﻡﺤﺒﻮس و ﺕﺒﻌﻴﺪ آﺮدن ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬ﺕﺎواﻧﯽ ﺑﻮد آﻪ روﺡﺎﻧﻴﻮن ﺡﺘﺎ ﭘﻴﺶ از رﺳﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ آ ﺸﻒ‬
‫ﺡﺠﺎب ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪(٩٤) «.‬‬
‫و ﺑﻪ هﺮﺡﺎل ﺕﺒﻌﻴﺪ و زﻧﺪاﻧﯽ آﺮدن و ﺕﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﮔﺬاﺷ ﺘﻦ ﻃﻴ ﻒ دوم ه ﻢ ﺕ ﺎواﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻋ ﺪم درك وﺿ ﻌﻴﺖ وﻳ ﮋﻩﯼ آﻠﻴ ﺖ اﺳ ﻼم در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻡ ﯽﭘﺮدازﻧ ﺪ و اﻧ ﺸﺎاﷲ آ ﻪ ﻡ ﺎﻩ‬
‫ﻋﺴﻞهﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ در هﻨﮕﺎم ﺕﺎﺳﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ ـ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎلهﺎ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﺷﻜﻮهﻤﻨﺪ اﺳﻼﻡﯽ‬
‫و اواﻳﻞ ﺁن دوران ـ ﺕﺠﺪﻳﺪ ﺷﻮد و اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎ از اﻳﻦ آﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ زﻳﺮ دُم ﻡﺮدم‪ ،‬ﻡﻄﺒﻮﻋﺎتچﯽهﺎ‪،‬‬

‫‪٢٠٥‬‬
‫ﺕﺠﺪدﻡﺂبهﺎ‪ ،‬ﻏﺮبزدﻩهﺎ و ﻗﺮﺕﯽهﺎ ﺁﺕﺶ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺸﻴﻤﺎن ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ و ﺕﻤ ﺎم ه ﻢ و ﻏﻤ ﺸﺎن را ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن‬
‫ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻡﺮﺿﻴﻪﯼ ﻃﻴﻒ اول ﺑﻪ ﺡﻤﺎﻳﺖ از رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬ ﻮر ﻃﻴ ﻒ اول ﻡ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ زﺑﺎﻧ ﺸﺎن‬
‫را ﮔﺎز ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ و دﻳﮕﺮ ﻓﻀﻮﻟﯽ ﻧﻤﯽآﻨﻨﺪ آﻪ ﻓﻀﻮﻟﯽ ﻡﻮﻗﻮف! ﺟﻴﺰﻩ! ﻡﺎﻡﻮرﻳﺖ ﺕﻤﺎم ﺷﺪ!‬

‫****‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺳﻨﺎد‬
‫‪ ١‬ـ ﺧﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬دآﺘﺮ ﻋﻠﯽاﺻﻐﺮ ﺡﺎجﺳﻴﺪﺟﻮادﯼ‪ ،‬ص‪٤‬‬
‫‪ ٢‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ﺻﺺ ‪ ٥‬و ‪٦‬‬
‫‪ ٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص‪٤‬‬
‫‪ ٤‬ـ ﺷﻴﻌﻪﮔﺮﯼ و ﺕﺮﻗﯽ ﺧﻮاهﯽ‪ ،‬ﻡﻬﺪﯼ ﻗﺎﺳﻤﯽ‪ ،‬ص ‪١٠٤‬‬
‫‪ ٥‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص‪١١‬‬
‫‪ ٦‬ـ ﺧﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ص‪٤٣‬‬
‫‪ ٧‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪ ١١‬ﺕﺎ ‪١٢‬‬
‫‪ ٨‬ـ اﻡﺖ و اﻡﺎﻡﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ص‪ ،٥٩٢‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻡﻼﺡﻈﺎﺕﯽ در ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان‪ ،‬ص ‪١٢٨‬‬
‫‪ ٩‬ـ اﻡﺖ و اﻡﺎﻡﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺙﺎر‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٤٠٢‬ﺕﺎ ‪٤٠٣‬‬
‫‪ ١٠‬ـ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺷﻴﻌﻪﮔﺮﯼ و ﺕﺮﻗﯽﺧﻮاهﯽ‪ ،‬ص‪١٢‬‬
‫‪ ١١‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ١٦٢‬ﺕﺎ ‪١٦٣‬‬
‫‪ ١٢‬ـ ﺳﺎﻳﻪروﺷﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﺮ‪ ،١٧٥ ،‬ﻡﺮدادﻡﺎﻩ ‪١٣٧٩‬‬
‫‪ ١٣‬ـ ﺳﺎﻳﻪروﺷﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﺮ‪ ،١٦٧ ،‬ﺁذرﻡﺎﻩ ‪١٣٧٨‬‬
‫‪ ١٤‬ـ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ اﻳﺮان اﻡﺮوز‪ ٢٢ ،‬ﻡﺎرس ‪٢٠٠١‬‬
‫‪ ١٥‬ـ ﺳﻜ ﺴﯽﺕ ﺮﻳﻦ اﻧﻘ ﻼب ﺟﻬ ﺎن! دآﺘ ﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺑﺮﻗﻌ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ اﻳ ﺮان اﻡ ﺮوز‪ ،‬چﻬ ﺎرم ﻓ ﺮوردﻳﻦﻡ ﺎﻩ‬
‫‪١٣٨٠‬‬
‫‪ ١٦‬ـ ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ روﻳﺪادهﺎﯼ ﺳﺎل ‪ ،١٣٧٩‬ﺕﻴﺮﻡﺎﻩ‪ ،‬ﻧﻘﻞ از آﻴﻬﺎن چﺎپ ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢٥ ،٨٤٩‬اﺳﻔﻨﺪ ‪١٣٧٩‬‬
‫‪ ١٧‬ـ ﺷﻴﻌﯽ ﮔﺮﯼ و ﺕﺮﻗﯽ ﺧﻮاهﯽ‪ ،‬ص ‪١٤‬‬
‫‪ ١٨‬ـ اﻡﺖ و اﻡﺎﻡﺖ‪ ،‬ص‪٥٩٢‬‬
‫‪ ١٩‬ـ ﺧﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ص‪١٢‬‬
‫‪ ٢٠‬ـ ﺕﻨﺒﻴﻪاﻻﻡﻪ و ﺕﻨﺰﻳﻪاﻟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻋﻼﻡﻪ ﻡﺤﻤﺪﺡﺴﻴﻦ ﻧﺎﺉﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻡﻘﺪﻡﻪﯼ ﺁﻳﺖاﷲ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ص‪٨‬‬
‫‪ ٢١‬ـ اﺳﻼم و ﻡﺎﻟﻜﻴﺖ‪ ،‬ﺁﻳﺖاﷲ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﺻﺺ ‪ ٢٢٣‬و ‪ ،٢٢٤‬ﻧﻘﻞ از اﺳﻼم ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺟﻠﺪ ‪ ،٢‬ص‪٧٧‬‬
‫‪ ٢٢‬ـ ﻡﺎﻟﻜﻴﺖ‪ ،‬آﺎر و ﺳﺮﻡﺎﻳﻪ از دﻳﺪﮔﺎﻩ اﺳﻼم‪ ،‬ﺡﺒﻴﺐاﷲ ﭘﺎﻳ ﺪار‪ ،‬ﺻ ﺺ‪ ٢٦١ ،٢٣١،٢٣٢ ،٩٧،٢١٧‬ﺕ ﺎ ‪ ،٢٦٤‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از‬
‫ﻡﻘﺪﻡﻪاﯼ ﺑﺮ اﺳﻼمﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﺻﺺ‪ ٧٦‬ﺕﺎ ‪٧٧‬‬
‫‪ ٢٣‬ـ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺕﻮﻟﺪﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ‪ ،‬ص ‪٣٤٦‬‬
‫‪ ٢٤‬ـ اﺳﻼم در اﻳﺮان‪ ،‬اﻳﻠﻴﺎﭘﺎوﻟﻮوﻳﭻ ﭘﻄﺮوﺷﻔﺴﻜﯽ‪ ،‬آﺮﻳﻢ آﺸﺎورز‪ ،‬ص‪ ١٤‬ﺑﺒﻌﺪ‬
‫‪ ٢٥‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان از دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺕﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺪﻩﯼ هﻴﺠﺪهﻢ‪ ،‬ﭘﻴﮕﻮﻟﻮﺳﻜﺎﻳﺎ و دﻳﮕﺮان‪ ،‬ص ‪١٦٥‬‬
‫‪ ٢٦‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﻼم‪ ،‬دآﺘﺮ ﻋﻠﯽاآﺒﺮ ﻓﻴﺎض‪ ،‬ص‪ ١٠٢‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻞ از ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٢٠‬ﺕﺎ ‪٢١‬‬
‫‪ ٢٧‬ـ ﺑﻴﺴﺖ و ﺳﻪ ﺳﺎل رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ دﺷﺘﯽ‪ ،‬وﻳﺮاﻳﺶ ﺑﻬﺮام چﻮﺑﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٢٠١‬ﺕﺎ ‪٢٠٢‬‬
‫‪ ٢٨‬ـ ﻡﻘﺪﻡﻪاﯼ ﺑﺮ اﺳﻼمﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ و روﺿﻪاﻟﺼﻔﺎ‬
‫‪ ٢٩‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‬
‫‪ ٣٠‬ـ اﺳﻼم اﻳﺮاﻧﯽ و ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻡﻮﻡﻨﯽ‪ ،‬ص‪٤٠٣‬‬
‫‪ ٣١‬ـ ﭘﺮﺕﻮﯼ از ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ﺁﻳﺖاﷲ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ص ‪٤٢‬‬
‫‪ ٣٢‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪١٤٠‬‬
‫‪ ٣٣‬ـ ﻧﮕﺎهﯽ از درون ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ چﭗ اﻳﺮان‪ ،‬ﻡﻬﺪﯼ ﺧﺎﻧﺒﺎﺑﺎ ﺕﻬﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٤٠٩‬ﺕﺎ ‪٤١٠‬‬
‫‪ ٣٤‬ـ رو در رو ﺑﺎ ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬ﺻﺺ‪ ٣٧‬ﺕﺎ ‪٣٨‬‬
‫‪ ٣٥‬ـ ﺁﺷﻔﺘﮕﯽ در ﻓﻜﺮ ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺪون ﺁدﻡﻴﺖ‪ ،‬ﻡﻬﺮﮔﺎن‪ ،‬ﺳﺎل چﻬﺎرم‪ ،‬ﭘﺎﺉﻴﺰ و زﻡﺴﺘﺎن ‪ ،١٣٧٤‬ص ‪٢٢١‬‬

‫‪٢٠٦‬‬
 ‫‪ ٣٦‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ص ‪١٠٩٣‬‬
‫‪ ٣٧‬ـ ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﺎﻡﻪﯼ اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﺮﺕﺪان‪ ،‬ﻧﺎﻡﻪهﺎ و ﭘﻴﻤﺎنهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺡ ﻀﺮت ﻡﺤﻤ ﺪ )ص( و اﺳ ﻨﺎد ﺻ ﺪر اﺳ ﻼم‪ ،‬ص‬
‫‪٤٠٥‬‬
‫‪ ٣٨‬ـ ﺧﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ص ‪٦‬‬
‫‪ ٣٩‬ـ دو ﻗﺮن ﺳﻜﻮت‪ ،‬چﺎپ ﻧﻬﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻡﻘﺪﻡﻪﯼ ﻡﺮﺕﻀﯽ ﻡﻄﻬﺮﯼ‬
‫‪ ٤٠‬ـ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﺧﺪا‪ ،‬ﻡﻬﻨﺪس ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬ص ‪٧٨‬‬
‫‪ ٤١‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٧٤‬‬
‫‪ ٤٢‬ـ ﺡﺎآﻤﻴﺖ در ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻡﻮﻡﻨﯽ‪ ،‬ﺁرش‪ ،‬ﻡﻬﺮ و ﺁﺑﺎن ‪ ،١٣٧٨‬ص ‪٤٤‬‬
‫‪ ٤٣‬ـ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﺧﺪا‪ ،‬ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬ص ‪٥١‬‬
‫‪ ٤٤‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٥٢‬‬
‫‪ ٤٥‬ـ ﻧﺎﻡﻪﯼ ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺑﻪ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﺮ‪ ،‬ﺕﻴﺮﻡﺎﻩ ‪١٣٦٧‬‬
‫‪ ٤٦‬ـ اﻡﺖ و اﻡﺎﻡﺖ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺙﺎر ‪ ،٢٦‬ﺻﺺ‪ ٤٠٣‬ﺕﺎ ‪٤٠٤‬‬
‫‪ ٤٧‬ـ ﺧﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ص‪٦‬‬
‫‪ ٤٨‬ـ ﺷﻴﻌﯽ ﮔﺮﯼ و ﺕﺮﻗﯽﺧﻮاهﯽ‪ ،‬ص ‪٥٠‬‬
‫‪ ٤٩‬ـ ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻓﺮهﻨﮓهﺎ… ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ‪ ،‬آﻴﻬﺎن چﺎپ ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١١ ،٨٠٠‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪١٣٧٩‬‬
‫‪ ٥٠‬ـ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﻡﯽﺕﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻡﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬اﻳﺮان ﻓﺮدا‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٢٨) ٦٠‬ﻡﻬﺮﻡﺎﻩ ‪ (١٣٧٨‬ﻡﻬﻨﺪس ﻋﺰتاﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ‬
‫‪ ٥١‬ـ ﺧﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ص ‪٥‬‬
‫‪ ٥٢‬ـ ﭘﻮﺳﺘﻴﻦ واروﻧﻪ‪ ،‬دآﺘﺮ ﺡﺴﻴﻦ رزﻡﺠﻮ‪ ،‬ص ‪١٢٢‬‬
‫‪ ٥٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺻﺺ‪ ١٠٩‬و ‪٢١٤‬‬
‫‪ ٥٤‬ـ ﻧﮕﺎهﯽ ازدرون ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ چﭗ اﻳﺮان‪ ،‬ص‪٣٣٤‬‬
‫‪ ٥٥‬ـ آﺸﻒاﻻﺳﺮار‪،‬ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ١٨٦‬ﺕﺎ ‪١٨٧‬‬
‫‪ ٥٦‬ـ ﻡﻘﺪﻡﻪاﯼ ﺑﺮ اﺳﻼمﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ص ‪ ،٦٩‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺕﺎرﻳﺦ ﻓﺨﺮﯼ‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﻘﻄﻘ ﯽ‪ ،‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻃﺒ ﺮﯼ‪ ،‬ﻡ ﺮوجاﻟ ﺬهﺐ و‬
‫روﺿﻪاﻟﺼﻔﺎ‬
‫‪ ٥٧‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ص‪٧٢‬‬
‫‪ ٥٨‬ـ ﺧﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ص ‪٤‬‬
‫‪ ٥٩‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪١٩‬‬
‫‪ ٦٠‬ـ ﻡﺬهﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﻡﺬهﺐ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٣١٨‬ﺕﺎ ‪٣٢٢‬‬
‫‪ ٦١‬ـ ﻧﻘﻞ از ﭘﻮﺳﺘﻴﻦ واروﻧﻪ‪ ،‬دآﺘﺮ ﺡﺴﻴﻦ رزﻡﺠﻮ‪ ،‬ص‪٣٩‬‬
‫‪ ٦٢‬ـ ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٤٩‬ﺕﺎ‪٥٠‬‬
‫‪ ٦٣‬ـ اﺳﻼم اﻳﺮاﻧﯽ و ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻡﻮﻡﻨﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٢٠‬ﺕﺎ ‪٢١‬‬
‫‪ ٦٤‬ـ اﺳﻼم در اﻳﺮان‪ ،‬ﭘﻄﺮوﺷﻔﺴﻜﯽ‪ .‬آﺮﻳﻢ آﺸﺎورز‬
‫‪ ٦٥‬ـ ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻓﺮهﻨﮓهﺎ‪ ،‬آﻴﻬﺎن چﺎپ ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪٨٠٠‬‬
‫‪ ٦٦‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ و ﻓﺮهﻨﮓ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻡﺠﺘﺒﯽ ﻡﻴﻨﻮﯼ‪ ،‬ﺻﺺ‪ ٢٨٥‬ﺕﺎ ‪٢٨٦‬‬
‫‪ ٦٧‬ـ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ اﻳﺴﺘﺎدﮔﺎن ﻡﺮگ‪ ،‬ﻡﻬﺪﯼ اﺻﻼﻧﯽ‪ ،‬ﺁرش ‪ ،٧٢‬ﻡﻬﺮ و ﺁﺑﺎن ‪١٣٧٨‬‬
‫‪ ٦٨‬ـ ﺧﺎﻃﺮات ﻳﻚ زﻧﺪاﻧﯽ‪ ،‬از زﻧﺪانهﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬دآﺘﺮ رﺿ ﺎ ﻏﻔ ﺎرﯼ‪ ،‬ﺕﺮﺟﻤ ﻪ اﻟ ﻒ ﺳ ﺎﻡﺎن‪ ،‬ﻧﻘ ﻞ از ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ‪ ،‬هﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎل دوم‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩﯼ ﺳﻮم‪ ،‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪١٣٧٧‬‬
‫‪ ٦٩‬ـ آﺸﺘﺎر ﺕﺎﺑ ﺴﺘﺎن ‪ ،١٣٦٧‬ﻳﺮواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴ ﺎن‪ ،‬ﻧﻘ ﻞ از ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﻴﻮﻧ ﺪ چ ﺎپ هﻠﻨ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺎل ﺳ ﻮم‪ ،‬ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ،٢٣‬ﺷ ﻬﺮﻳﻮر‬
‫‪١٣٧٨‬‬
‫‪ ٧٠‬ـ ﻓﺮﻳﺪون ﺳﻪ ﭘﺴﺮ داﺷﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﻡﻌﺮوﻓﯽ‪ ،‬ص‪٢٣٧‬‬
‫‪ ٧١‬ـ چﻬﺮﻩهﺎ و ﮔﻔﺘﻪهﺎ‪ ،‬ﻡﻬﺪﯼ ﺧﺎﻧﺒﺎﺑﺎ ﺕﻬﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ١٨٥‬ﺕﺎ‪١٨٦‬‬
‫‪ ٧٢‬ـ ﻡﺘﻦ ﻓﺘﻮاهﺎﯼ ﺳﻴﺪروحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬از ﺧﺎﻃﺮات ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺡ ﺴﻴﻦﻋﻠ ﯽ ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ‪ ،‬ﻧﻘ ﻞ از ﻧ ﺸﺮﻳﻪ‬
‫“ﭘﺮ” ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،١٨٢‬اﺳﻔﻨﺪﻡﺎﻩ ‪١٣٧٩‬‬
‫‪ ٧٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٧٤‬ـ ﻧﻘﻞ از ﻡﺠﻠﻪﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ “ﮔﻠﺸﻦ” ﺻﻔﺤﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ‬
‫‪ ٧٥‬ـ ﻧﺎﻡﻪﯼ دآﺘﺮ ﻡﺤﻤﺪ ﻡﻠﻜﯽ )اوﻟﻴﻦ رﺉﻴﺲ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺕﻬﺮان‪ ،‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب( ﺑﻪ اآﺒﺮ ﮔﻨﺠﯽ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ اﻡﻴﺪ زﻧﺠﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘ ﻞ‬
‫از ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﻴﻮﻧﺪ‪ ،‬چﺎپ هﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎل چﻬﺎرم‪ ،‬دﯼﻡﺎﻩ ‪١٣٧٩‬‬
‫‪ ٧٦‬ـ ﺳﻌﻴﺪ ﻡﻴﺮﻡﻄﻬﺮﯼ‪ ،‬ﻧﻔﺨﺎتاﻻﻧﺲ‪ ،‬ﭘﮋوهﺸﯽ در “ﻧﻘﺺ” ذاﺕﯽ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ‪ ،‬ﭘﺮ ‪ ،١٧٤‬ﺕﻴﺮﻡﺎﻩ ‪١٣٧٩‬‬
‫‪ ٧٧‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ و ﻓﺮهﻨﮓ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻡﺠﺘﺒﯽ ﻡﻴﻨﻮﯼ‪ ،‬ص ‪٨‬‬

‫‪٢٠٧‬‬
 ‫‪ ٧٨‬ـ دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‪ ،‬ص ‪٦٧‬‬
‫‪ ٧٩‬ـ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ‪ ١٨ ،‬ﻧﻮاﻡﺒﺮ ‪ ،١٩٩٧‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از روزﻧﺎﻡﻪﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﮔﻠﺸﻦ‬
‫‪ ٨٠‬ـ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬آﻴﻬﺎن چﺎپ ﺕﻬﺮان‪ ١٠ ،‬ژوﺉﻦ ‪ ،١٩٨٦‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٨١‬ـ ﺳﻴﺪﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ‪ ٢٣ ،‬ﻡﺎﻩ ﻡﻪ ‪ ،١٩٩٨‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٨٢‬ـ ﺳﻴﺪﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬آﻴﻬﺎن چﺎپ ﺕﻬﺮان‪ ١٦ ،‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ ،١٣٦٧‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٨٣‬ـ ﺧﺎﻃﺮات ‪ ١٦٠٠‬ﺻﻔﺤﻪاﯼ ﺁﻳﺖاﷲ ﺡﺴﻴﻦﻋﻠﯽ ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﺮ ‪١٨١‬‬
‫‪ ٨٤‬ـ ﻧﺎﻡﻪﯼ ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺑﻪ ﺁﻳﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﺮ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،٣٠‬ﺕﻴﺮﻡﺎﻩ ‪١٣٦٧‬‬
‫‪ ٨٥‬ـ ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺟﻠ ﺪ دوم‪ ،‬ص ‪ ،٤٢‬ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﻞ از اﻟﺘﻨﺒﻴ ﻪ واﻻﺷ ﺮاف ﻡ ﺴﻌﻮدﯼ و ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺳ ﻼم دآﺘ ﺮ ﻋﻠ ﯽاآﺒ ﺮ‬
‫ﻓﻴﺎض‬
‫‪ ٨٦‬ـ ﺧﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٧‬ﺕﺎ‪٨‬‬
‫‪ ٨٧‬ـ ﻡﺤﻤﺪﺡﺴﻴﻦ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ ،‬رﺉﻴﺲ دﻳ ﻮان ﻋ ﺎﻟﯽ آ ﺸﻮر‪ ،‬ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽ در ﺡ ﺴﻴﻨﻴﻪﯼ اﺡﻤﺪﻳ ﻪ‪ ٣٠ ،‬ﺁﺑ ﺎن ‪ ،١٣٥٩‬ﻧﻘ ﻞ از “ﺕﻮﻟ ﺪﯼ‬
‫دﻳﮕﺮ” ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ‪ ،‬ص ‪٤٢١‬‬
‫‪ ٨٨‬ـ ﺳ ﻴﺪﻋﻠﯽ ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ )رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮر ﺁن زﻡ ﺎن ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ( در دﻳ ﺪار ﺑ ﺎ ﻃ ﻼب ﻓﻴ ﻀﻴﻪﯼ ﻗ ﻢ‪ ٢٦ ،‬ﺷ ﻬﺮﻳﻮر‬
‫‪ ،١٣٦٣‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٤٢٢‬‬
‫‪ ٨٩‬ـ آﺎﻇﻢ اآﺮﻡﯽ‪ ،‬وزﻳﺮ ﺁﻡﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬در ﻡﺼﺎﺡﺒﻪﯼ رادﻳﻮ ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‪ ٢٣ ،‬ﺁﺑﺎن ‪ ،١٣٦٣‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٤٢٢‬‬
‫‪ ٩٠‬ـ ﺳﻴﺪ ﺡ ﺴﻴﻦ ﻡﻮﺳ ﻮﯼ‪ ،‬ﻧﺨ ﺴﺖوزﻳ ِﺮ )ﺁن زﻡ ﺎن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ(‪ ،‬در ﻡ ﺼﺎﺡﺒﻪ ﺑ ﺎ روزﻧﺎﻡ ﻪﯼ آﻴﻬ ﺎن‪ ٢٦ ،‬ﺷ ﻬﺮﻳﻮر‬
‫‪ ،١٣٦٣‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٤٢٢‬‬
‫‪ ٩١‬ـ دو ﻗﺮن ﺳﻜﻮت‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ زرﻳﻦ آﻮب‪ ،‬ص ‪٩٠‬‬
‫‪ ٩٢‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ص ‪١١٠‬‬
‫‪ ٩٣‬ـ ﻧﮕﺎهﯽ از درون ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ چﭗ اﻳﺮان‪ ،‬ص ‪٣٨٥‬‬
‫‪ ٩٤‬ـ روﻧﺪ آﺸﻒ ﺡﺠﺎب و واآﻨﺶ روﺡﺎﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺡﻤﻴﺪ ﺑﺼﻴﺮت ﻡﻨﺶ‪ ،‬ﻡﻬﺮﮔﺎن ﺳﺎل هﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ،١‬ﺑﻬﺎر ‪١٣٧٨‬‬
‫‪ ٩٥‬ـ رگ ﺕﺎك‪ ،‬دﻻرام ﻡﺸﻬﻮرﯼ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ص‪١٢٧‬‬
‫‪ ٩٦‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﺮان‪ ،‬در دورﻩﯼ ﻡﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ ﻧﻔﻴﺴﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،٢‬ص ‪ ،٣٨‬ﻧﻘﻞ از رگ ﺕﺎك‬
‫‪ ٩٧‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٣٩‬‬
‫‪ ٩٨‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﻠﺪ دوم‪ ،‬ﺻﺺ‪ ٦١‬ﺕﺎ ‪٦٢‬‬
‫‪ ٩٩‬ـ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺕﻮﻟﺪﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎء‬
‫‪ ١٠٠‬ـ اﺳﻨﺎد ﻡﺤﺮﻡﺎﻧﻪﯼ آﺸﻒ ﺡﺠﺎب‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﻓﺮهﻨﮓ‪ … ،‬ص ‪٢٨٨‬‬
‫‪ ١٠١‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٢٨٧‬ﺕﺎ ‪٢٨٨‬‬
‫‪ ١٠٢‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ١٣٢٢) ،‬ـ‪ (١٣١٣‬چﺎپ اول‪ ،‬ﺕﻬﺮان‪ ،١٣٧١ ،‬ص ‪٦٩‬‬
‫‪ ١٠٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص‪٣٩‬‬
‫‪ ١٠٤‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٣٢٣‬‬

‫****‬
‫ﭘﺸﺖ دروازﻩ ﯼ ﺗﻬﺮان‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﻡﻠﺘﯽ آ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺨﺶ را ﻧ ﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺁن را ﺕﻜ ﺮار ﺧﻮاه ﺪ آ ﺮد‪ .‬راﺳ ﺖ ﻡ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳ ﻦ ﻧ ﺸﻨﺎﺧﺘﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ﺑﺮﺧ ﯽ ﻡﺠﺒ ﻮر ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘ ﺸﺖ ِ دﻳ ﻮا ِر ﻓﺮهﻨ ﮓ‪ ،‬ﺧ ﺎك ﭘﺮﺳ ﺘﯽ و‬
‫ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻤﯽ آﻮر و ﻡ ﺰاﺡﻢ ﺳ ﻨﮕﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ از هﻮﻳ ﺖ و ﻓﺮهﻨ ﮓ ِ اﻳﺮاﻧ ﯽ ـ در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﺡﻤﻠﻪﯼ اﻋﺮاب ﻳﺎ دﻳﮕﺮان ـ دﻓﺎع آﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺕﺎرﻳﺦ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ و ﺑﺪاﻧﻴﻢ آﻪ اﻳﺮاﻧﻴﺎن اوﻟﻴﻦ ﻡﻠﺘ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‬
‫آﻪ ﭘﻴﺶ از دﻳﮕﺮ ﻡﻠﺖهﺎﯼ ﺻﺎﺡﺐ ِ ﺕ ﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ را در‪ ٢٥٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از‬
‫اﻳﻦ ﺕﺪوﻳﻦ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬و از اﺻﻮل اﺳﺎﺳﯽ و ﺑﺪﻳﻬﯽ اﻳﻦ ﻡﺎﻧﻴﻔﺴﺖ‪ ،‬ﺕﺤﻤﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺡﻘ ﻮق‬
‫هﻤﻪﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ ﻓﺎرغ از هﺮ دﻳﻦ‪ ،‬ﺁﺉﻴﻦ و ﻡﺬهﺒﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﻮﻗﺖ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺸﻴﻨﻪﯼ درﺧ ﺸﺎن را‬

‫‪٢٠٨‬‬
‫دﺳ ﺘﺂوﻳﺰ ﻧ ﻮﻋﯽ ﻧﮋادﭘﺮﺳ ﺘﯽ »دﻡ ﺪﻩ« ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺧﻮاهﻨ ﺪ داﻧ ﺴﺖ آ ﻪ ﺑﺮداﺷﺘ ﺸﺎن ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﻓﺮهﻨ ﮓ‬
‫دﻳﺮﻳﻨ ﻪﯼ اﻳ ﺮان ﺳ ِﺮ ﺳ ﺘﻴﺰ دارد‪ .‬ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ رﺳ ﻴﺪن چﻨ ﺪ ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ و ﺑﺮﻗ ﺮار ﺷ ﺪن‬
‫دوﻡﻴﻦ دور ﺡﻜﻮﻡ ﺖ رﺳ ﻤﯽ ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ در اﻳ ﺮان ـ ﭘ ﺲ از ﺕ ﺴﻠﻂ ﺷ ﻴﻌﻴﺎن ﺻ ﻔﻮﯼ ـ ﺑﻬ ﺎﯼ ﮔﺮاﻧ ﯽ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻡﻠﺖ ﻡﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻦ ﺕﺎرﻳﺦ آﺸﻮرش ﻡﯽﭘﺮدازد‪ .‬ﺷﺎهﺎن و ﺡﺎآﻤﺎن اﻳ ﺮان در ﺕ ﻮازﯼ ﺑ ﺎ‬
‫رهﺒﺮان ﻡﺬهﺒﯽ و ﺑﺨﺼﻮص ﺷﻴﻌﯽ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻡﺮدم اﻳ ﺮان را »ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ« ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻧﻜ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‬
‫ﺳﻨﺘﯽ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ و ﺡﺎآﻤﺎن ﻓﻌﻠﯽ اﻳﺮان از ﻡﺮدم »اﻡﺖ« اﺳﺖ‪ .‬اﻡﺖ هﻢ ﺑ ﻪ ﺧﺒ ﺮ‪ ،‬ﺁﮔ ﺎهﯽ‪ ،‬ﻋﻠ ﻢ و‬
‫داﻧﺶ ﻧﻴﺎزﯼ ﻧﺪارد؛ هﻤﺎن رﺳﺎﻟﻪ او را ﺑﺲ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ درﻳﭽﻪاﯼ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ روﺷﻨﺎﻳﯽ ﺁﮔ ﺎهﯽاش ﺑ ﺎز‬
‫ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﯽﺕﺮدﻳ ﺪ دآ ﺎن دﻳ ﻦ ﻓﺮوﺷ ﯽ اﻳ ﻦ رهﺒ ﺮان ﺕﺨﺘ ﻪ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬وﻗﺘ ﯽ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﮐ ﺸﻮرﯼ را‬
‫»اﻡﺖ« ﺕﻌﺮﻳﻒ آﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﻡﺖ در راﺑﻄﻪاﯼ ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ ﺑﺎ اﻡﺎم ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬اﻡﺎم هﻢ ﻳﻌﻨﯽ رهﺒﺮ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮا‪ ،‬ﭘﻴ ﺸﺘﺎز‪ ،‬وﻟ ﯽ‪ ،‬اوﻟ ﯽاﻻﻡ ﺮ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻓﻘﻴ ﻪ‪ ،‬زﻋ ﻴﻢ و دﻳﮕ ﺮ ﻡﻔ ﺎهﻴﻤﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪﯼ ﻳﻜﻄﺮﻓ ﻪ را‬
‫ﺕﺒﻴﻴﻦ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺮهﻨﮓ ﻟﻐﺖ هﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ آﻠﻤ ﺎت ﻡﻔﻬ ﻮﻡﯽ را ﺡﻤ ﻞ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ و ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﺤﺘﺮﻡﺎﻧﻪﺕﺮﻳﻦ ﺷﻜﻠﺶ هﻤﺎن ﺕﻌﺮﻳﻒ ﺳﻨﺘﯽ ﺷﺒﺎن و چﻮﭘﺎن را ﺑﻪ ذهﻦ ﻡﺘﺒﺎدر ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺡﺎآﻤﺎن ﻡﺬهﺒﯽ ـ ﺡﺘﺎ ﻇﺎهﺮا ﻏﻴﺮ ﻡﺬهﺒﯽ اﻳﺮان ـ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ را ﻗﺎﺉ ﻞ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ‬
‫»ﮔﻮﺳ ﻔﻨﺪان« را ﺑ ﻪ چ ﺮا ﺑﺒﺮﻧ ﺪ‪ ،‬راﻩ ﻧﺸﺎﻧ ﺸﺎن ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﻴﻮﻩ و زﻡ ﺎن ﺟﻔﺘﮕﻴ ﺮﯼ را ﺑﺮاﻳ ﺸﺎن ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪ‬
‫رﻳﺰﯼ آﻨﻨﺪ‪ .‬زﻡﺎﻧﺶ هﻢ آﻪ رﺳﻴﺪ ﺷﻴﺮ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺸﻢ‪ ،‬چﺮم‪ ،‬دل و ﺟﮕﺮ و ﺑﻘﻴﻪﯼ ﺑﺨﺶهﺎﯼ ﺕﻨ ﺸﺎن را‬
‫ﺑﻪ ﻡﺼﺮف ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬هﺮﺷﺐ هﻢ ﺑﻪ ﺁﻏﻞ هﺪاﻳﺘﺸﺎن آﻨﻨ ﺪ ﺕ ﺎ ﺑﺨﻮاﺑﻨ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪﯼ از ﭘ ﻴﺶ ﺕﻌﻴ ﻴﻦ‬
‫ﺷﺪﻩﯼ ﻓﺮدا ﺁﻡﺎدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻡﺎ اﮔﺮ روزﯼ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪﯼ ﺑﮕﻮﻳﺪ آﻪ ﻡﻦ از اﻳﻦ رهﺒﺮ »چﻮﭘ ﺎن«ﯼ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻡﻦ ﺕﻌﻴﻴﻦ آﺮدﻩاﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﻢ ﻧﻤ ﯽﺁﻳ ﺪ و دوﺳ ﺖ دارم ﺧ ﻮدم ﺑﮕ ﺮدم ﺕ ﺎ چﻮﭘ ﺎن دﻳﮕ ﺮﯼ ﭘﻴ ﺪا آ ﻨﻢ‪ ،‬واوﻳ ﻼ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﻳﺎ ﻡﺜﻼ ﺑﮕﻮﻳﺪ آﻪ‪» :‬اﮔﺮ دﻟﻴﻞ ﺑﺮﺕﺮﯼ چﻮﭘ ﺎن ﺑ ﺮ ﻡ ﻦ‪ ،‬ﺁﮔ ﺎهﯽ او از اﻡ ﻮرات اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡ ﻦ ه ﻢ‬
‫در اﻳﻦ ﺷﺐهﺎ در هﻤﺎن ﺁﻏﻠﯽ آﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﯼ ﻡﻦ ﺕﺪارك دﻳﺪﻩاﻳﺪ ‪ -‬زﻳﺮ ﻧ ﻮر ﻡ ﺎﻩ ‪ -‬ﻓﻜ ﺮ آ ﺮدﻩام‪ ،‬آﺘ ﺎب‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻩام و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻩام آﻪ ﻡﻴﺰان ﺁﮔﺎهﯽ چﻮﭘﺎن چﻨﺪان هﻢ از ﻡﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ و ﻡ ﻦ ﺧ ﻮد‬
‫ﻡﯽﺕﻮاﻧﻢ ﻡﺪﻋﯽ رهﺒﺮﯼ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﻳﺎ دﺳﺖ آﻢ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮدم ﺕﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮم‪ «.‬آﺎرد ﺳ ﻼﺧﯽ چﻮﭘ ﺎن‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﮔﺮدن ﻟﻄﻴﻒ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ِ ﺁﮔﺎﻩ را ﺧﻮاه ﺪ درﻳ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕ ﺎﻩ هﻤ ﻪﯼ ﻡﻌﺘﺮﺿ ﻴﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬از ﺁن ﺳﻮ هﺮ ﮔﻠﻪ ﺕﻌﺪادﯼ هﻢ ﺳﮓ ِ ﮔﻠ ﻪ ]ﭘﺎﺳ ﺪار[ دارد آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺳﺮﺳ ﭙﺮدﮔﯽ و اﻃﺎﻋ ﺖ‬
‫ﻡﺤﺾ از رهﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻪ هﺮ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪﯼ آﻪ چﻨﻴﻦ ﺧﻴﺎﻻت واهﯽاﯼ را در ﺳﺮ ﺑﭙﺮوراﻧﺪ و ﻡﺜﻼ ﺑﺨﻮاه ﺪ از‬
‫ﮔﻠﻪ ﺟﺪا ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺎرس آﺮدﻩ »رهﺒﺮﯼ« را ﻡﺘﻮﺟﻪ وﺿﻊ ﻏﻴﺮ ﻋﺎدﯼ]![ ﻡﻘﻠﺪ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬رهﺒ ﺮﯼ ه ﻢ آ ﻪ‬
‫درﺳﺶ را ﻓﻮت ِ ﺁب اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻮرا ﺳﺮ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻏﻴ ﺮ ﻡﻘﻠ ﺪ را زﻳ ِﺮ ﺁب ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ه ﻢ ﻓ ﺮد ﻡﻌﺘ ﺮض‬
‫س ﺳ ﮓ ِ ﭘﺎﺳ ﺪار ﻧﮕ ﺬارد‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم ﺳﻴ ﺴﺘﻢه ﺎﯼ اﻡﻨﻴﺘ ﯽ و اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ اﻡ ﺎم و زﻋ ﻴﻢ و رهﺒ ﺮ‬ ‫وﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﭘﺎر ِ‬
‫ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر… ﭘﺎﯼ ﻟﻄﻴﻒ اﻧﺴﺎن ﻡﻌﺘﺮض را ﻡﺜﻞ هﻤﻴﺸﻪ ﻃﻌﻤﻪﯼ دﻧ ﺪان ﭘﺎﺳ ﺪاران ﺧﻮاه ﺪ آ ﺮد آ ﻪ ﭘ ﺎﯼ‬
‫رﻓﺘﻨﺶ چﻼق ﺷﻮد و از راﻩ رﻓﺘﻦ ﺑﺎز ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ هﻨﮕﺎم »ذﺑﺢ ﺷﺮﻋﯽ« و روز ﻡﺒ ﺎرك »ﻋﻴ ﺪ ﻗﺮﺑ ﺎن«‬
‫ﻓ ﺮا رﺳ ﺪ‪» .‬در ﻓﻠ ﺴﻔﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ دآﺘ ﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡﻄﻬ ﺮﯼ‪ ،‬ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ‪،‬‬
‫وﺟﻮد ﻳﻚ رهﺒﺮ دﻳﻨﯽ در راس ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‪ ،‬ﻻزم و ﺿ ﺮورﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺿ ﺮورت ﻧﺎﺷ ﯽ از ﻃﻔﻮﻟﻴ ﺖ‬
‫ﻓﻜﺮﯼ ﺟﺎﻡﻌﻪ اﺳﺖ و ﻟﺬا ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻳﺎ »وﻻﻳﺖ« ﺟﺎﻡﻌﻪ ]اﻡﺖ[ ﺕﻮﺳﻂ اﻡﺎم ﻳﺎ رهﺒﺮ‪ ،‬اﻡﺮﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ و‬
‫ﻡﺴﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺁﻗﺎﯼ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ‪ :‬ﺁﮔﺎهﯽ ﭘﻴﺸﺘﺎز ]ﻳﺎ رهﺒ ﺮ[ ﺑ ﻪ او وﻻﻳﺘ ﯽ در ه ﺪاﻳﺖ‬
‫ﺟﺎﻡﻌ ﻪ اﻋﻄ ﺎ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺳﺮاﺳ ﺮ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ را درﺑﺮﻡ ﯽﮔﻴ ﺮد و در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺁن اﻓ ﺮاد ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﻡﻜﻠ ﻒ ﺑ ﻪ‬
‫اﻃﺎﻋﺖ و ﮔﺮدن ﻧﻬﺎدن هﺴﺘﻨﺪ… ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ :‬اﮔﺮ آﺴﯽ رهﺒﺮ ﻳﺎ اﻡﺎم ﺧﻮدش را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﮔﻮﺳ ﻔﻨﺪﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ چﻮﭘ ﺎﻧﺶ را ﮔ ﻢ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ (١) «.‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ وﻗﺘ ﯽ ﻡ ﺮدم آ ﺸﻮرﯼ ﺕﻮﺳ ﻂ‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜﺶ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﯽ ﺑﻬﺘ ﺮ از اﻳ ﻦ آ ﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﺎرش ه ﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺨﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ! در اﻳﻦ ﺕﻌﺮﻳﻒ ِ وﻳﮋﻩ از ﻡﻮﺿﻮع اﻧﺴﺎن ]ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻮام آﺎﻻﻧﻌﺎم‪ ،‬ﺳﻔﻴﻪ‪ ،‬رﻋﻴﺖ…[‬

‫‪٢٠٩‬‬
‫دﻳﮕﺮ چﻪ اﻧﺘﻈﺎرﯼ ﻡﯽﺕ ﻮان از ﻡﻠ ﺖ داﺷ ﺖ؟ ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ اﻧﺘﻈ ﺎر واﻗﻌ ﯽ اﺳ ﺖ اﮔ ﺮ ﺁرزو آﻨ ﻴﻢ آ ﻪ ﻡﻠ ﺖ‪،‬‬
‫ﺟﺎدﻩهﺎﯼ ﻡﺎﻟﺮو را ﺑﻜﻮﺑﺪ و ﺑﻪ ﺷﺎهﺮاﻩ ﺕﻤﺪن و ﻡﺪﻧﻴﺖ ﭘﺎﯼ ﺑﮕﺬارد؟ ﺁﻳﺎ واﻗﻌﯽ اﺳﺖ اﮔﺮ ﻡﻨﺘﻈﺮ ﺑﺎﺷﻴﻢ‬
‫آﻪ ﻡﻠﺖ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁن آﻪ اﻡﻜﺎن ﺁﻡﻮزش و ﭘ ﮋوهﺶ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺑ ﯽ ﺁن آ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ ﻡ ﺬهﺐ‪ ،‬اﻡﻜ ﺎن ه ﺮ‬
‫ﻧﻮع دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽاش را ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺑ ﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ چﻴ ﺰﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ از اﻳ ﻦ آ ﻪ ه ﺴﺖ دﺳ ﺖ ﻳﺎﺑ ﺪ؟ اﻡ ﺎ اﮔ ﺮ‬
‫زاوﻳﻪﯼ ورود را ﻋﻮض آﺮدﻩ‪ ،‬زﻡﻴﻨﻪهﺎﯼ چﻨﻴﻦ ﭘﺲ رﻓﺘﯽ را ﺑﺮرﺳ ﯽ آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬ﺧ ﻮاهﻴﻢ دﻳ ﺪ آ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫»ﻡﻠﺖ ِ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ!« ﺕﻨﻬﺎ چﻨﺪ ﺻﺒﺎﺡﯽ آﻮﺕ ﺎﻩ ﻗﺒ ﻞ از ﺡﻤﻠ ﻪﯼ اﻋ ﺮاب اﺳ ﻼمزدﻩ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان چ ﻪ ﻓﺮهﻨ ﮓ‬
‫ﭘﺮﺑﺎرﯼ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و اﺕﻔﺎﻗﺎ دﻟﻴﻞ ﺿﺪﻳﺖ هﻴﺴﺘﺮﻳﻚ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼم هﻢ ﺑﺎ اﻳ ﻦ ﻡﻠ ﺖ و دﻳﮕ ﺮ ﻡﻠ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮهﻨﮓ ﻧﻈﻴﺮ ﻡﺼﺮ ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺕﻤﺎم آﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪه ﺎ و ﺁﺙ ﺎر ﻋﻠﻤ ﯽ و ادﺑ ﯽ اﻳ ﻦ ﻡ ﺮز و ﺑ ﻮم‬
‫را ﺑ ﻪ ﺁب‪ ،‬ﺁﺕ ﺶ و ﺳﺎﻧ ﺴﻮر ﺳ ﭙﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ در ﻏﻴﺒ ﺖ ِ ﻓﺮهﻨ ﮓ و ﻡﻠ ﺖه ﺎﻳﯽ ﺑ ﺎ ﻓﺮهﻨ ﮓ‪،‬‬
‫اﻡﻜﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ اداﻡﻪﯼ ﺡﻴﺎت ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪» .‬ﻳﻜﯽ از ﺁﺙﺎر ﺷﻮم و ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎن ﺑﺨﺶ ﺡﻤﻠﻪﯼ اﻋﺮاب ﺑﻪ اﻳﺮان‪،‬‬
‫ﻡﺤﻮ ﺁﺙﺎر ﻋﻠﻤﯽ و ادﺑﯽ اﻳﻦ ﻡﺮز و ﺑﻮم ﺑﻮد‪ .‬اﻋﺮاب ﺟﺎهﻞ آﻠﻴﻪﯼ آﺘ ﺐ ﻋﻠﻤ ﯽ و ادﺑ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﺁﺙ ﺎر و ﻳﺎدﮔﺎره ﺎﯼ آﻔ ﺮ و زﻧﺪﻗ ﻪ از ﺑ ﻴﻦ ﺑﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺳ ﻌﺪ وﻗ ﺎص ﭘ ﺲ از ﺕ ﺴﺨﻴﺮ ﻓ ﺎرس و ﻓ ﺘﺢ ﻡ ﺪاﺉﻦ و‬
‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ آﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪهﺎ و ﻡﻨﺎﺑﻊ ﻓﺮهﻨﮕﯽ اﻳ ﺮان از ﻋﻤ ﺮ ﺧﻠﻴﻔ ﻪﯼ وﻗ ﺖ آ ﺴﺐ ﺕﻜﻠﻴ ﻒ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬و وﯼ‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪ …:‬آﺘﺎبهﺎ را در ﺁب ﺑﺮﻳﺰﻳ ﺪ‪ ،‬زﻳ ﺮا آ ﻪ اﮔ ﺮ در ﺁﻧﻬ ﺎ راهﻨﻤ ﺎﻳﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ه ﺪاﻳﺖ ﺧ ﺪا از ﺁن‬
‫ﺑﯽﻧﻴﺎزﻳﻢ‪ .‬و اﮔﺮ ﻡﺘﻀﻤﻦ ﮔﻤﺮاهﯽ اﺳﺖ‪ ،‬وﺟﻮد ﺁنه ﺎ ﻻزم ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬آﺘ ﺎب ﺧ ﺪا ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺎ آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از وﺻﻮل اﻳﻦ دﺳﺘﻮر ﺳﻌﺪ وﻗﺎص و دﻳﮕ ﺮان ﺡﺎﺻ ﻞ ﺻ ﺪهﺎ ﺳ ﺎل ﻡﻄﺎﻟﻌ ﻪ و ﺕﺤﻘﻴ ﻖ ﻡﻠ ﻞ ﺷ ﺮق‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁب و ﺁﺕﺶ ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪» (٢) «.‬اﻧﺪك اﻧﺪك ﻡﺮدم اﻳ ﺮان ﻓﻬﻤﻴﺪﻧ ﺪ آ ﻪ ﺡﻤﻠ ﻪﯼ اﻋ ﺮاب‪،‬‬
‫دﺳﺘﺒﺮد ﺳﺎدﻩاﯼ ﺑﻪ ﻡﻨﻈﻮر ﻏﺎرت ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺟﺪﯼﺕﺮ از ﺁن اﺳﺖ‪ (٣) «.‬اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺎ در راﺳ ﺘﺎﯼ‬
‫ش هﻤﻴ ﺸﮕﯽ رهﺒ ﺮان ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ آ ﺸﻮرﻡﺎن ـ آ ﻪ ﺁﮔ ﺎهﯽ را ﻡﺨ ﻞ اﺳ ﺘﻤﺮار ﺡﻜﻮﻡﺘ ﺸﺎن‬ ‫رو ِ‬
‫ﻡﯽداﻧﻨﺪ ـ ﻳﺎ هﻤﻴﺸﻪ از ﺕﺎرﻳﺨﻤﺎن ﺑﯽﺧﺒﺮ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻳﻢ ﻳﺎ ﺕ ﺎرﻳﺦ را از دﻳ ﺪﮔﺎﻩ آ ﺎﺕﺒﻴ ِﻦ اﺳ ﻼم زدﻩ‬
‫ﺁﻡﻮﺧﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺎ ﺁﻡﻮﺧﺘ ِﻦ ﺕﺎرﻳﺦ دﻟﻴ ِﻞ ﺳ ﺘﺮون ﺑ ﻮدن ﺟﺎﻡﻌ ﻪﻡ ﺎن را ﺑ ﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬در ﺧ ﻂ ِ‬
‫ﻡﻘﺪم ِ ﻡﺒﺎرزات ِ ﺁزادﻳﺨﻮاهﺎﻧﻪﯼ ﻡﻠﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ و اﻓﺮاﻃﯽ آﺸﻒ آﺮدﻩاﻳﻢ!‬

‫»ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ را آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ آ ﻨﻢ‪ ،‬ﻧﺎﻡﻴ ﺪن ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺟﻨ ﺒﺶه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و‬
‫ﻓﺮﻗﻪهﺎﯼ ﺿﺪ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮﻡﻄﻴﺎن‪ ،‬ﺳﺮخ ﺟﺎﻡﮕﺎن ]ﺑﺎﺑﻚ ﺧﺮﻡﺪﻳﻦ[ و ﻡﺸﻌ ﺸﻌﻴﺎن ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻏ ﻼﻩ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﻳﺎ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻓﺮاﻃﯽ اﺳﺖ؛ در ﺡﺎﻟﯽ آﻪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﺴﺎب اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶهﺎ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻌﻪ اﺑﺘ ﺪا ﺑﺎﻳ ﺪ دﻳ ﺪ آ ﻪ‬
‫اﺻﻮ ِل اﺳﺎﺳﯽ و اوﻟﻴﻪﯼ اﺳﻼم ﻳﺎ ﺷﻴﻌﻪ چﻴﺴﺖ؟ »در هﻤﻪﯼ ﻡﺘﻮن ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﺜﻼ ﺳ ﻴﺪ‬
‫ﻡﺤﻤ ﺪ ﻡﺸﻌ ﺸﻊ در ﻧﺠ ﻒ‪ ،‬ﺑﺎرﮔ ﺎﻩ ﺡ ﻀﺮت ﻋﻠ ﯽ را وﻳ ﺮان آ ﺮد و ﭘﻴ ﺮوان او چ ﻮب ﺿ ﺮﻳﺢ ﺁن‬
‫ﺡﻀﺮت را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان هﻴ ﺰ ِم زﻳ ِﺮ اﺟ ﺎق ﺳ ﻮزاﻧﺪﻧﺪ… و ﻳ ﺎ ﻗﺮﻡﻄﻴ ﺎن ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪﯼ آﻌﺒ ﻪ ﺡﻤﻠ ﻪ آ ﺮدﻩ و‬
‫ﻡﺮاﺳﻢ ﺡﺞ را ﺕﻌﻄﻴﻞ آﺮدﻧﺪ و ﺟﻮاهﺮات و اﺷ ﻴﺎء ﻗﻴﻤﺘ ﯽ ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﺧ ﺪا را ﺑ ﻪ ﻏﻨﻴﻤ ﺖ ﺑﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻤﺎز و روزﻩ و ﺡﺞ و دﻳﮕﺮ اﺻ ﻮل و ﻋﺒ ﺎدات اﺳ ﻼﻡﯽ اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ؛ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮرﯼ آ ﻪ در ﻗﻠﻤ ﺮ ِو‬
‫ﺧﻮد هﺮچﻪ ﻗﺮﺁن و ﺕﻮرات و اﻧﺠﻴﻞ ﺑ ﻮد‪ ،‬هﻤ ﻪ را ﺑ ﻪ ﺻ ﺤﺮا ﺑﺮدﻧ ﺪ و ﺳ ﻮزاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻗﺮﻡﻄﻴ ﺎن‬
‫ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﻡﺮدم ﺟﻬﺎن را ﮔﻤﺮاﻩ آﺮدﻧﺪ‪ :‬اول ﺷﺒﺎﻧﯽ )ﺡﻀﺮت ﻡﻮﺳﯽ( دوم ﻃﺒﻴﺒﯽ )ﺡ ﻀﺮت ﻋﻴ ﺴﯽ( و‬
‫ﺧ ﺐ‪ ،‬آﺠ ﺎﯼ اﻳ ﻦ اﻗ ﺪاﻡﺎت و ﻋﻘﺎﻳ ﺪ‪ ،‬اﺳ ﻼﻡﯽ و ﺧ ﺼﻮﺻﺎ ﺷ ﻴﻌﯽ‬ ‫ﺳﻮم ﺷﺘﺮﺑﺎﻧﯽ )ﺡﻀﺮت ﻡﺤﻤ ﺪ(… ُ‬
‫ﻖ ]اﺳﻼﻡﯽ و ﺷﻴﻌﯽ[… ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺡﻼج دﻟﻘﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ داﺷ ﺖ آ ﻪ ﺑﻴ ﺴﺖ ﺳ ﺎل از‬ ‫اﺳﺖ؟… ]اﻡﺎ[ ﻡﺤﻘ ِ‬
‫ﺕﻦ ﺑﻴﺮون ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬و ﮔﺰﻧﺪﻩﯼ ﺑﺴﻴﺎر در وﯼ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﯽ از ﺁن‪ ،‬وزن آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧ ﻴﻢ داﻧ ﮓ وزن‬
‫داﺷﺖ…« )‪» (٤‬در ‪ ٨‬ذﻳﺤﺠﻪﯼ ﺳﺎل ‪ ٣١٧‬هﺠﺮﯼ در روز زﻳ ﺎرت ﺡ ﺞ ﻗﺮﻡﻄﻴ ﺎن ﻧﺎﮔﻬ ﺎن ﺑ ﻪ ﻡﻜ ﻪ‬
‫ﺡﻤﻠ ﻪ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮ را ﻡﺘ ﺼﺮف ﺷ ﺪﻧﺪ و ﻏ ﺎرت آﺮدﻧ ﺪ … ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺡ ﺪ ه ﻢ اآﺘﻔ ﺎ ﻧﻜ ﺮدﻩ … ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫ﺕﺸﺮﻳﻔﺎت ﻡﺬهﺒﯽ ﺳﻨﻴﺎن را رد ﻡﯽآﺮدﻧﺪ و زﻳﺎرت آﻌﺒﻪ را ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻤﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺁن ﻡﻜ ﺎن ﻡﻘ ﺪس‬
‫‪٢١٠‬‬
 ‫اﺳﻼﻡﯽ را ﻏﺎرت آﺮدﻩ و ]ﺡﺠﺮاﻻﺳﻮد[ ﻡﺸﻬﻮر را از دﻳﻮار آﻨﺪﻩ و ﺑﻪ دو ﻧ ﻴﻢ آﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫ﻟﺤ ﺴﺎ ]ﺑﺤ ﺮﻳﻦ[ ﺑﺮدﻧ ﺪ‪ .‬و ﻓﻘ ﻂ ﭘ ﺲ از ﻗﺮﻳ ﺐ ]ﺑ ﻪ[ ﺑﻴ ﺴﺖ ﺳ ﺎل ﺑ ﺮ اﺙ ﺮ وﺳ ﺎﻃﺖ ﺧﻠﻴﻔ ﻪﯼ ﻓ ﺎﻃﻤﯽ‬
‫]ﺡﺠﺮاﻻﺳ ﻮد[ را ﺑ ﻪ ﻡﻜ ﻪ ﺑ ﺎزﮔﺮداﻧﺪﻧ ﺪ‪ (٥)«.‬در اﻳ ﻦ ﻡﻘﺎﻳ ﺴﻪﯼ ﻇﺮﻳ ﻒ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ ﻡ ﯽﺕ ﻮان دﻳ ﺪ آ ﻪ‬
‫چﮕﻮﻧﻪ ﻡﺤﻘﻘﻴﻦ ﺷﻴﻌﯽ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺰرﮔﺎن ﺕﺎرﻳﺦ ﻡ ﺎ را ﻡ ﺴﺦ‪ ،‬ﺑ ﯽهﻮﻳ ﺖ و ﺑ ﯽارزش آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ارزشهﺎ را آﻪ در ﺿﻤﻴﺮ ﭘﻨﻬﺎن ﻡﻠﺖ ﻡﺎ ﺟﺎﻳﯽ ﺕﺎرﻳﺨﯽ دارد‪ ،‬ﻡﺎ ِل ﺧﻮد ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ِ اﻳ ﻦه ﺎ‬
‫ش ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺡﻼج اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺖ ِ راﻳ ﺞ و ﻓﺮﻳ ﺐ ِ دﻳ ﻦ ﺳ ﺎزان ﺡ ﺎآﻢ از اﻧ ﺴﺎن ﻡﺨ ﺎﻟﻒ‬ ‫ارز ِ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﻴ ﺴﺖ ﺳ ﺎل ﺡﻤ ﺎم ﻧﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و ﮔﺰﻧ ﺪﻩه ﺎﯼ ﺕ ﻨﺶ هﺮﻳ ﻚ ﻧ ﻴﻢ داﻧ ﮓ وزن‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬و ﺡﻼج ﺁﻧﻘﺪر ﺑﯽﺁزار اﺳﺖ آﻪ ﺡﺘﺎ ﺷ ﭙﺶه ﺎ را از ﺕ ﻨﺶ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮﻳﺪ‪ .‬ﻻﺑ ﺪ ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨ ﺪ‪:‬‬
‫اﺕﻬﺎﻡﺎﺕﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺡﻼج زدﻩ ﻡﯽﺷﻮد آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﯼ آﻌﺒﻪ ﺡﻤﻠﻪ آﺮدﻩ‪ ،‬ﻡﺮاﺳﻢ ﺡ ﺞ را ﺑ ﺖ ﭘﺮﺳ ﺘﯽ ﻧﺎﻡﻴ ﺪﻩ‬
‫و ﺧﺮاﻓ ﺎت ﻡ ﺬهﺒﯽ را ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬درﺳ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬و ﺡ ﻼج از ﺁزار ﺷ ﭙﺶ ه ﻢ در ﺕ ِﻦ‬
‫زﺧﻤ ﯽاش اﺑ ﺎ دارد‪ .‬و ﺑ ﺎ آ ﺸﻒ »ارزشه ﺎﻳﯽ« آ ﺎﻡﻼ ﺷ ﻴﻌﯽ در اﻡﺜ ﺎ ِل ﺡ ﻼج‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن را اﺑﺘ ﺮ و‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻟﮕﻮﺑﺮدارﯼ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺕﺎرﻳﺦ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎره ﺎ ﻧﻮﺷ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﯽ ه ﺮاس از ﺕﻴ ﻎ‬
‫ﺁﺧﺘﻪﯼ »ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪﯼ ﮐُﺸﺎ ِن ﺡﺎآﻢ«‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ هﻤ ﻪﯼ زواﻳ ﺎﯼ ﺕﺎرﻳ ﻚ ِ ﺕ ﺎرﻳﺦ را ـ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻜ ﺮار ﻧﻜ ﺮدن ـ‬
‫وارﺳﻴﺪ! راﻩ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دوران ﺕﻜﺮا ِر ﺕﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﺳﺮ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻡﺎ اﮔﺮ در ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳ ﺴﯽ ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﻖ ﺑ ﯽﻏ ﺮض« ﺑ ﺴﻨﺪﻩ آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑﺮﺟ ﺴﺘﮕﺎن ه ﻢ در ﮔ ﺮداب ِ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت ِ هﻮﻟﻨ ﺎك و‬ ‫ﺑ ﻪ چﻨ ﺪ ﻧﻔ ﺮ »ﻡﺤﻘ ِ‬
‫ﺖ ﻡﺬهﺐ ﺑﺮ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ« ﻡﺤ ﻮ و‬ ‫ﻡﺴﺘﻤﺮ »دﻳ ِﻦ در ﺡﻜﻮﻡﺖ« و »آﺸﻒ ِ ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﻧﻮﻳ ِﻦ اﺳﺘﻤﺮا ِر ﺡﻜﻮﻡ ٍ‬
‫ف ﻧﺎﻧﻮﺷﺘﻪ روﯼ زﻡﻴﻦ ﻡﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫آﻤﺮﻧﮓ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬هﻨﻮز ﺳﺎلهﺎ و ﻗﺮنهﺎ آﺎ ِر ﻧﺎآﺮدﻩ و ﺡﺮ ِ‬

‫ﻃﺮﻓﻪ ﺁﻧﻜ ﻪ ﻡ ﺎ ه ﻢ چﻨ ﺎن و هﻨ ﻮز ه ﻢ چﻨ ﺪﻳﻦ و چﻨ ﺪ ﻟ ﺸﻜ ِﺮ ﻡ ﺴﻠﺢ ﺑ ﻪ ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ را ـ ﺑ ﺎ‬

‫رﻧﮓ ﺁﻡﻴﺰﯼهﺎﯼ ﻡﺘﻨﻮع ﭘﺸﺖ دروازﻩﯼ ﺗﻬﺮان در ﺁب ﻧﻤﻚ ﺧﻴﺴﺎﻧﺪﻩ دارﻳﻢ آ ﻪ ﻡﻨﺘﻈﺮﻧ ﺪ ﺁﻧﭽ ﻪ را آ ﻪ‬
‫اﻋﺮاب‪ ،‬ﺕﺮكهﺎﯼ ﺻﻔﻮﯼ و ﺡﺎآﻤﺎن ﻓﻌﻠ ﯽ ﻧﺎﺕﻤ ﺎم ﮔﺬاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و ﻡ ﺎ را ﺕ ﺎ ﺳ ﻄ ِﺢ »ﺳ ﻄﺢ ِ‬
‫ﻓﻜﺮ« ﺧﻮدﺷﺎن آﻪ هﻤﺎﻧﺎ ﻓﺮمهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺡﻜﻮﻡﺖ ِ ﻃﺎﻟﺒﺎن اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺉﻴﻦ آﺸﻴﺪﻩ‪ ،‬از ﮔﺮدوﻧ ﻪﯼ‬
‫ﺕﻤﺪن و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ِ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﭘﺮﺕﺎب آﻨﻨﺪ‪ ،‬هﻢ چﻨ ﺎن آ ﻪ ﻃﺎﻟﺒ ﺎن در هﻤﺪﺳ ﺘﯽ ﺁﺷ ﻜﺎر و ﻧﻬ ﺎن ﺑ ﺎ‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ِﻢ ﺡﺎآ ِﻢ ﻗﺒﻠ ﯽ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن ﺁورد‪ .‬از ﻡﻨﺘﻈ ﺮان ﺧﻴﻤ ﻪ زدﻩﯼ ﭘ ﺸﺖ دروازﻩﯼ ﺕﻬ ﺮان آ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺑﺮﭘﺎ آﺮدن اﻧﻮاع دﻳﮕ ِﺮ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺷﻴﻌﻪ در اﻳﺮان ﺧﻴﺰ ﺑﺮداﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺸﻦﺕﺮﻳﻦ و ﭘﻮﻟ ﺪارﺕﺮﻳﻨ ﺸﺎن‬
‫ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ »ﺑ ﻪ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ِ اﺟ ﺮاﯼ ﻧﻘ ﺶ« ه ﻮاداران ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡ ﺪﻋﻴﺎن‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﻧﻮزاﻳﯽ دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﺟﺪاﺷﺪﮔﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ آﻪ ﺧﻮد را هﻢ چﻨﺎن ﺑ ﻪ اﺻ ﻮل چﻬ ﻞ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻡﺴﻠﺢ و وﻓﺎدار ﻡﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﻴ ِﻞ ﻡﺪﻋﻴﺎ ِن دﻳﮕﺮﯼ آﻪ ﺁب ﻧﺪﻳ ﺪﻩاﻧ ﺪ وﮔﺮﻧ ﻪ ﺷ ﻨﺎﮔﺮ ﻗ ﺎﺑﻠﯽاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﺶ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎ ِن ﻡﺒﺎرز« ﮔﺮو ِﻩ ﺟﺒﻴﺐ اﷲ ﭘﻴﻤ ﺎن‪ ،‬ﻋ ﺰتاﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ و ﻧﻬ ﻀﺖ‬ ‫در درون آﺸﻮر هﻢ »ﺟﻨﺒ ِ‬
‫]ﻡﺬهﺒﯽ[ ﺁزادﯼ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻡﺎ‪ ،‬ﻃﺮﻓﺪاران ﻡﺮﺡﻮم آﺎﻇﻢ ﺳ ﺎﻡﯽ‪ ،‬ﻃﺮﻓ ﺪاران ﻟﻄ ﻒ اﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ‬
‫و ﺧﻴﻞ دﻳﮕﺮﯼ از ﺧﺮدﻩ ﻡﺪﻋﻴﺎﻧﯽ آﻪ چﻪ از وﻃﻦ ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و چ ﻪ ه ﻢ چﻨ ﺎن زﻳ ﺮ ﻋﺒ ﺎﯼ ﻡﻼﻳ ﺎن‬
‫ﺖ ﻡ ﺬهﺐ‬ ‫ﺶ دﻳ ﻦ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‪ ،‬ﻡ ﺪﻋﯽ ﺷ ﻜﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ از ﺡﻜﻮﻡ ٍ‬ ‫ﺟﺎ ﺧﻮش آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﮔﺎهﯽ از ﻧﻘ ِ‬
‫ﺑﺮ اﻳﺮاﻧﻨﺪ‪» .‬آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺕ ﺼﻮر ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ رﺑﻄ ﯽ ﺑ ﻪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽاﻳ ﺴﻢ ﻧ ﺪارد و اﺳ ﺘﻘﺮار‬
‫اﺳﻼم راﺳﺘﻴﻦ ﻳﺎ ﺟﻤﻬﻮرﯼ دﻡﻮآﺮاﺕﻴﻚ اﺳ ﻼﻡﯽ را ﻡ ﮋدﻩ ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ ـ ﺑ ﯽﺕﺮدﻳ ﺪ ـ ﺁزﻡ ﺎﻳﺶ ﺧ ﻮﻧﻴﻦﺕ ﺮ و‬
‫هﻮﻟﻨﺎكﺕﺮﯼ را ﺑﺮاﯼ ﻡﺎ ﺕﺪارك ﻡﯽﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ...» (٦) «.‬و اﻳﻦ هﻤﺎن ﻏﻔﻠﺘﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﺮﮔ ﺰ ﺑ ﺮ ﻡﻬﻨ ﺪس‬
‫ﺑﺎزرﮔ ﺎن و دوﺳ ﺘﺎن او در ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ و دوﻟ ﺖ ﻡﻮﻗ ﺖ ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺧ ﻮد ﺁنه ﺎ ﻃﻴ ﻒ ﻡﻠ ﯽ و‬
‫ﻡﺬهﺒﯽهﺎﻳﯽ آﻪ »ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺕﻜﻠﻴﻒ ﺷﺮﻋﯽ!« ﺻﻼﺡﻴﺖ و ﻡﻨﺰﻟﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﺧﻼﻗﯽ ﺧ ﻮد‬
‫را وﺳﻴﻠﻪﯼ اﺳﺘﻘﺮار و ﺕﺤﻜﻴﻢ اﺳﺘﺒﺪاد ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﺑﺎﻧ ﺪ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ و رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﻗ ﺮار دادﻧ ﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫ﺑﺨﺸﺎﻳﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ (٧) «.‬ﺑﻌ ﻀﯽ از اﻳ ﺸﺎن ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ »اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان« را دﻡ ﻮآﺮاﺕﻴﺰﻩ آﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫‪٢١١‬‬
‫راﻩ راﺳ ﺖ ﺑﻜ ﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﻀﯽ ه ﻢ ﻡﺜ ﻞ ﻡ ﺎرﺕﻴﻦ ﻟ ﻮﺕﺮ ]![ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻋﺒ ﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳ ﺮوش از ﺁزادﯼ‪،‬‬
‫دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﺕﺤﻤﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن در »اﺳﻼم راﺳﺘﻴﻦ« دم ﻡﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬ﻏﺎﻓﻞ از اﻳﻦ آﻪ چﻨﻴﻦ ﻡﺬهﺒﯽ ه ﺮ‬
‫»آﺠﯽ از اﺻﻮﻟﺶ« را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴ ِﺮ ﺕﻴ ِﺰ ﻋﻤﺮ راﺳﺖ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪ .‬در اﻳ ﻦ ه ﺰار و چﻨ ﺪ ﺻ ﺪ ﺳ ﺎل ه ﻢ‬
‫ﺁن را ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺙﺎﺑﺖ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ …» .‬وﻟﯽ اﻡﺮوزﻩ ﻡﺴﻠﻤﺎن ﻡﺘﺠﺪد و اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻦ آﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﻮﺟ ﻮد ه ﻢ ﻡﻴﺎﻧ ﻪاﯼ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺡﺎﺿ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﺁﺳ ﺎﻧﯽ و راﺡﺘ ﯽ از دﺧﺎﻟ ﺖ‬
‫دادن اﺳﻼم در زﻧﺪﮔﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دﺳﺖ ﺑﻜﺸﺪ… ﻋﺒ ﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳ ﺮوش… ه ﻢ چﻨ ﺎن ﻡ ﯽآﻮﺷ ﺪ‬
‫ﺙﺎﺑﺖ آﻨﺪ آﻪ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ و دﻳﻦ دو ﻡﻘﻮﻟﻪﯼ ﺕﻔﻜﻴﻚ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺟﺎﻡ ﻪاﯼ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ ﺑﺮ ﻗﺎﻡﺖ ِ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ اﻳﺮان دوﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬او در ﻡﻮرد راﺑﻄﻪﯼ ﻡﻴﺎن دﻳﻦ و ﺳﻴﺎﺳ ﺖ… اﻇﻬ ﺎر‬
‫ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ اﺻ ﻮﻻ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺑ ﻴﻦ دﻳ ﻦ و ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﻳ ﻚ اﻡ ﺮ ﺟﺒ ﺮﯼ اﺳ ﺖ…« )‪» (٨‬اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺁﻗ ﺎﯼ ﺳ ﺮوش ه ﻢ هﻤ ﺎن ﺕ ﺸﻴﻊ ﻋﻠ ﻮﯼ و اﺳ ﻼم ﻧﺒ ﻮﯼ دآﺘ ﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫ﺕﺎزﮔﯽ آﻪ ﭘﺲ از ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺧﻮﻧﻴﻦ ‪ ١٧‬ﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﺁﺡﮑﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ]ﺕﺎ زﻡ ﺎن ﻧﻮﺷ ﺘﻦ ﮐﺘ ﺎب ﮔﻔﺘﮕﻮه ﺎﯼ‬
‫ﻋﻠ ﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄ ﺮوس[ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺳ ﺮوش اﻳﻨ ﻚ ﺑ ﺎ اﺡﺘﻴ ﺎط و ﺷ ﺮﻡﻨﺪﮔﯽ و ﺕ ﺎﺧﻴﺮ از ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ و ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺡﺮف ﻡﯽزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺡﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ آﻪ اﻳﻦ ﻡﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺮاﯼ ﺡﻔﻆ و ﻧﺠﺎت اﺳ ﻼم اﺳ ﺖ و‬
‫ﻧﻪ ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﻘﺮار ﺁزادﯼ و دﻡﻮآﺮاﺳﯽ در اﻳﺮان‪ .‬ﻡﺘﻔﻜﺮاﻧﯽ ﻡﺎﻧﻨﺪ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺳ ﺮوش اﮔ ﺮ ﺑﺨﻮاهﻨ ﺪ روزﯼ‬
‫ﺑﻴﻦ اﺳﻼم و ﺁزادﯼ ﻳﻜﯽ را اﻧﺘﺨﺎب آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁن ﻳﻜﯽ ﺡﺘﻤﺎ اﺳﻼم ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﺁزادﯼ‪(٩) «.‬‬

‫و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺎ ﺑﯽ ﺁن آﻪ ﺕﺼﻮﻳﺮ دﻗﻴﻘﯽ از ﺕﺎرﻳﺨﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ ،‬ﺟ ﺎﯼ ﻋﻠ ﺖ و‬
‫ﻡﻌﻠﻮل را ﻋﻮﺿﯽ ﻡﯽﮔﻴﺮﻳﻢ و ﺑ ﯽ ﺁن آ ﻪ چﺮاﻳ ﯽ و چﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﻧ ﺎزاﻳﯽ آ ﺸﻮر راﻋﻠ ﯽ رﻏ ﻢ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ‬
‫ﻓﺪاآﺎرﯼ ﺑﺮرﺳﯽ آﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﭘﻴﺮاﻡﻮن ﺷﻜﻞهﺎ ﻡﯽﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻡ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡ ﺎ چ ﺸﻤﻪاﯼ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ از ﻡﻴﺎﻧﻪﯼ راﻩ زهﺮﺁﮔﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁبﺑﺎرﻳﻜﻪﯼ دﺷﻤﻦ را آﻮر آ ﺮد! ﺑﺎﻳ ﺪ ﻓ ﺴﺎد و ﺑ ﯽه ﻮﻳﺘﯽ‬
‫را از ﺕ ِﻦ ﺕﺎرﻳﺦ ﺷﺴﺖ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﺘﻮان راهﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻡﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺕﻤﺪن‪ ،‬ﺕﺒﺎدل ﻓﺮهﻨﮓهﺎ‪ ،‬ﺕﺤﻤﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪،‬‬
‫ﺕﺴﺎﻡﺢ و ﺕﺴﺎهﻞ ﺑﺎز آﺮد‪ .‬اﺳﺎس ﻧﺎﺕﻮاﻧﯽ ﻡﺎ ﻧﺎ ﺁﮔﺎهﯽ از ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﻡﻮرﺧ ﺎن‬
‫ﻡﺎ ﺑﻪ دﻟﻴ ِﻞ ﺷ ﻴﻌﻪ زدﮔ ﯽ ﻳ ﺎ ﺕ ﺮسهﺎﺷ ﺎن ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ ـ ﻳ ﺎ ﻧﺨﻮاﺳ ﺘﻪاﻧ ﺪ ـ چﻬ ﺮﻩﯼ واﻗﻌ ﯽ ﺕ ﺎرﻳﺦ را ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺡﺎل ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﭘﺲ از ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ هﺰار ﺳﺎل ﺕﺴﻠﻂ ِ ﺕﺴﻨﻦ‪ ،‬چﮕﻮﻧ ﻪ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان‬
‫ﺕﺴﻠﻂ ﻳﺎﻓﺖ؟!‬

‫ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻ ﻔﻮﯼ آ ﻪ در اواﻳ ﻞ ﻗ ﺮن ده ﻢ هﺠ ﺮﯼ ﻗﻤ ﺮﯼ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺷ ﻴﻌﻴﺎن‬

‫ﺻﻔﻮﯼ را در اﻳﺮان اﻋﻼم آﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳﻨﻜ ﻪ ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ ﺕﻤ ﺎم اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن از ﺡﻤﻠ ﻪﯼ اﻋ ﺮاب ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮ‪ ،‬ﺳ ﻨﯽ‬
‫ﻡﺬهﺐ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آﺸﺘﺎرهﺎﻳﯽ ﮔﺴﺘﺮدﻩ و وﺡ ﺸﻴﺎﻧﻪ اﻳ ﺸﺎن را واداﺷ ﺖ ﻳ ﺎ ﻗﺘ ﻞﻋ ﺎم ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻓﺮﻗ ﻪﯼ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﮔﺮدن ﻧﻬﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪﯼ »ﺡﯽ اﻟﻌﻠ ﯽ ﺧﻴ ﺮاﻟﻌﻤ ﻞ« و ﻧ ﺎم اﻡﺎﻡ ﺎن ﺷ ﻴﻌﻪ را ﺑ ﻪ اذان و‬
‫ﺷ ﻬﺎدﺕﻴﻦ اﻓ ﺰود‪» ،‬ﺳ ﺐ و ﻟﻌ ﻦ ﺧﻠﻔ ﺎﯼ راﺷ ﺪﻳﻦ« را ﺑ ﺎب آ ﺮد و… ﺧﻴﻠ ﯽ از آﺎره ﺎﻳﯽ را آ ﻪ ﻡ ﺎ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬اﻡ ﺮوز اﻧﺠ ﺎم ﻡ ﯽده ﻴﻢ‪ ،‬در واﻗ ﻊ ﺑ ﺪﻋﺖ ِ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻ ﻔﻮﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﻪ ﻡ ﺎدر‬
‫ﺧﻮدش هﻢ رﺡﻢ ﻧﻜﺮد و او را ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ »اﻡﺮ آ ﺮد آ ﻪ ﺧﻄﻴﺒ ﺎن ﺷ ﻬﺎدت ﺧ ﺎص ﺷ ﻴﻌﻪ ﻳﻌﻨ ﯽ اﺷ ﻬﺪان ﻋﻠ ﯽ وﻟ ﯽاﷲ و‬
‫ﺡﯽ ﻋﻠﯽ ﺧﻴﺮاﻟﻌﻤﻞ را در اذان و اﻗﺎﻡﻪ وارد آﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺕﯽ آﻪ اآﺜﺮﻳ ﺖ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان ﺳ ﻨﯽ و از‬
‫اﺻﻮل ﺷﻴﻌﻪ ﺑﯽﺧﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻗﺪام ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‪ ،‬ﺕﻤﺎم ﻡﺮدم و ﺡﺘﺎ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﻪﯼ ﺕﺒﺮﻳﺰ‬
‫را ﻧﮕﺮان ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬چﻨﺎﻧﻜﻪ ﻳﻚ ﺷﺐ‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ از ﺕ ﺎﺟﮕﺰارﯼ ﺷ ﺎﻩ ﻧ ﺰد وﯼ رﻓﺘﻨ ﺪ و ﮔﻔﺘﻨ ﺪ‪ :‬ﻗﺮﺑﺎﻧ ﺖ ﺷ ﻮﻳﻢ‬
‫دوﻳﺴﺖ‪/‬ﺳﻴﺼﺪ هﺰار ﺧﻠﻖ آﻪ در ﺕﺒﺮﻳﺰ اﺳﺖ‪ ،‬چﻬﺎرداﻧﮓ ﺁن هﻤ ﻪ ﺳ ﻨﯽاﻧ ﺪ و از زﻡ ﺎن ﺡ ﻀﺮات ﺕ ﺎ‬
‫ﺡ ﺎل اﻳ ﻦ ﺧﻄﺒ ﻪ را آ ﺴﯽ در ﺕﺒﺮﻳ ﺰ ﺑ ﺮﻡﻼ ﻧﺨﻮاﻧ ﺪﻩ‪ ،‬ﻡ ﯽﺕﺮﺳ ﻴﻢ ﻡ ﺮدم ﺑﮕﻮﻳﻨ ﺪ آ ﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﺷ ﻴﻌﻪ‬
‫‪٢١٢‬‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاهﻴﻢ و ﻧﻌﻮذ ﺑﺎﷲ اﮔﺮ رﻋﻴﺖ ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬چﻪ ﺕﺪارك در اﻳﻦ ﺑﺎب ﻡﯽﺕﻮان آ ﺮد؟ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻓﺮﻡﻮدﻧ ﺪ‬
‫آﻪ ﻡﺮا ﺑﻪ اﻳﻦ آﺎر ﺑﺎز داﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﺧ ﺪاﯼ ﻋ ﺎﻟﻢ و ﺡ ﻀﺮات اﺉﻤ ﻪﯼ ﻡﻌ ﺼﻮﻡﻴﻦ هﻤ ﺮاﻩ ﻡﻨﻨ ﺪ و ﻡ ﻦ از‬
‫ﻖ اﷲ ﺕﻌ ﺎﻟﯽ ـ اﮔ ﺮ رﻋﻴ ﺖ ﺡﺮﻓ ﯽ ﺑﮕﻮﻳ ﺪ ـ ﺷﻤ ﺸﻴﺮ ﻡ ﯽآ ﺸﻢ و ﻳ ﻚ آ ﺲ‬ ‫هﻴﭻ آﺲ ﺑﺎك ﻧﺪارم‪ .‬ﺑ ﻪ ﺕﻮﻓﻴ ِ‬
‫زﻧﺪﻩ ﻧﻤﯽﮔﺬارم‪(١٠) «.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮاهﯽ آﺎﺕﺮﻳﻨﻮزﻧﻮ ﺳﻔﻴﺮ وﻧﻴﺰ… ﺻﻔﻮﻳﻪ ﻡﯽآﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ از ﺡ ﺴﻦ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺕ ﻮدﻩه ﺎﯼ ﻡ ﺮدم‬
‫ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن‪ ،‬اﻳﺮان و ﺁﺳﻴﺎﯼ ﺻ ﻐﻴﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﭘﻴ ﺸﻪ وران‪ ،‬روﺳ ﺘﺎﺉﻴﺎن و ﻓﻘﻴﺮﺕ ﺮﻳﻦ ﻗ ﺸﺮ چﺎدرﻧ ﺸﻴﻨﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻨﺪ و در دادن وﻋﺪﻩهﺎﯼ ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﺎﻧﻪ ﺑﺪاﻧﺎن ﺑﻪهﻴﭻوﺟﻪ اﻡﺴﺎك ﻧﻤﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯽدﻟﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ اﻋﻤﺎل ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻﻔﻮﯼ در راﺳﺘﺎﯼ ﺕﻔﺮﻗ ﻪ اﻓﻜﻨ ﯽ و ﺑ ﻪ راﻩ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﺟﻨﮓهﺎﯼ وﺡﺸﻴﺎﻧﻪﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﻴﻦ ﺷﻴﻌﻴﺎن و ﺳﻨﻴﺎن از ﺳﻮﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎرا ِن واﻗﻊ ﺑﻴﻦ‪ ،‬ﻧ ﻮﻋﯽ ﻓﺎﺷﻴ ﺴﺘﻢ‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻡﺎ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ آﻪ »ﺕﺮآﺘﺎزﯼ« و اﻋﻤﺎل وﺡﺸﻴﺎﻧﻪﯼ اﻳﻦ اوﻟﻴﻦ ﺷﺎﻩ ﺷ ﻴﻌﻪﯼ ﺻ ﻔﻮﯼ را‬
‫در چﮕﻮﻧﮕﯽ و ﻡﻴﺰان آﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﺑﻴﺎن آﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ آﺘﺎﺑﯽ چﻨﺪ ﺻ ﺪ ﺻ ﻔﺤﻪاﯼ ﻧﻴ ﺎز دارم‪ ،‬اﻡ ﺎ دو‬
‫ﻓﺼﻞ ﻡﺸﺘﺮك را ﺑﻴﻦ ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻﻔﻮﯼ و ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎﯼ ﺡﺎآ ِﻢ ﻓﻌﻠﯽ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻢ ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮم‪ ،‬و ﺁن ه ﻢ‬
‫ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﻡﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﺟﻨﺴﯽ و ﻗﻮﻡﯽ‪ ،‬هﻢچﻨﻴﻦ ﺑﯽﭘﺮواﻳﯽ هﺮدوﯼ اﻳﺸﺎن در آﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫وﺟﻮﻩ ﻡﺸﺘﺮك هﻢ ﺑﯽﺕﺮدﻳﺪ ﻧﺎﺷﯽ از وﺟﻪاﺷﺘﺮاآﯽ اﺳﺎﺳﯽﺕﺮ و اﺻﻮﻟﯽﺕ ﺮ اﺳ ﺖ؛ ارﺕﺒ ﺎط ِ ﻏﻴﺮِﻡﻌﻘ ﻮ ِل‬
‫اﻳﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎ ِن ﻡﺬهﺐ ﺑﺎ ﺧﺪا و ﻡﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻚ‪.‬‬
‫ﻡﻨﺼﻮر ﺧﻠﻴﻔﻪﯼ ﻋﺒﺎﺳﯽ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻡﺮدم چﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اﯼﻡﺮدم‪ ،‬ﻡﻦ در زﻡﻴﻦ ﻡﻈﻬﺮ ﻗﺪرت ﺧﺪا هﺴﺘﻢ و ﺑﻪ ﻡﺸﻴﺖ و ارادﻩﯼ او رﻓﺘ ﺎر ﻡ ﯽآ ﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اذن او ﻋﻄﺎ ﻡﯽ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ ،‬زﻳﺮا ﺧﺪا ﻡﺮا ﻗﻔﻞ ﻡﺎل ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻩاﺳﺖ‪(١١) «.‬‬
‫»ﻓﻀﻞ اﷲ ﺑﻦ روزﺑﻬﺎن ﺧ ﺎﻃﺮ ﻧ ﺸﺎن ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ… ﺷ ﻴﺦ ﺟﻨﻴ ﺪ را اﷲ و ﻓﺮزﻧ ﺪ او ﺡﻴ ﺪر‬
‫)ﭘﺪر ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻﻔﻮﯼ( را اﺑﻦ اﷲ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪(١٢)«.‬‬
‫ﺳﻮداﮔﺮ ﮔﻤﻨﺎم وﻧﻴﺰﯼ… ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﺻﻮﻓﯽ را رﻋﺎﻳ ﺎﻳﺶ چﻨ ﺎن ﺳ ﺘﺎﻳﺶ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﭘﻨﺪارﯼ ﺧﺪا ﺑﺮ روﯼ زﻡﻴﻦ اﺳﺖ… در ﺳﺮاﺳﺮ اﻳﺮان ﻧﺎم ﺧﺪا ﻓﺮاﻡﻮش ﺷﺪﻩ و هﻤﻪ ﺟﺎ ﻧ ﺎم اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ‬
‫ﺑﺮ زﺑﺎنهﺎ ﺟﺎرﯼ اﺳﺖ‪(١٣) «.‬‬
‫ﺷﺎدروان اﺡﻤ ﺪ آ ﺴﺮوﯼ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ﭘﺎﻧ ﺼﺪ ﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﺧﻮزﺳ ﺘﺎن ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬در ﺕ ﺎرﻳﺦه ﺎﯼ‬
‫ﺻﻔﻮﯼ هﻤﻴﺸﻪ ﭘﺮدﻩ ﺑﺮ روﯼ ﺧﻮﻧﺨﻮارﯼهﺎ و زﺷﺖآﺎرﯼه ﺎﯼ ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ آ ﺸﻴﺪﻩاﻧ ﺪ و اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ او از ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﻧﻴﻜﻮآ ﺎر ﺷ ﻤﺮدﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد؛ در ﺡ ﺎﻟﯽ آ ﻪ آﺎره ﺎﯼ زﺷ ﺖ ﺑ ﺴﻴﺎر آ ﺮدﻩ و اﮔ ﺮ در‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺕﺎﺧﺖ و ﺕﺎزهﺎﯼ ازﺑﻜﺎن در ﺧﺮاﺳﺎن و وﻳﺮاﻧﻜﺎرﯼهﺎﯼ ﻋﺜﻤ ﺎﻧﯽ در ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎن‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻡﻴﻮﻩﯼ آﺎرهﺎﯼ ﻧﺎﺳﺘﻮدﻩﯼ اﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫»ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰار ﺳﻠ ﺴﻠﻪﯼ ﺻ ﻔﻮﯼ )ﻡﺮﺷ ﺪ آﺎﻡ ﻞ( ﻳ ﻚ ﮔ ﺮوﻩ زﻧ ﺪﻩ ﺧ ﻮاران در‬
‫درﺑﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺟﺎرچﯽ ﺑﺎﺷﯽ ﺷﺎﻩ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ و ﻡﺎﻡﻮرﻳﺖ داﺷ ﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﺤﺾ اﺷﺎرﻩﯼ وﯼ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺪن ﻡﺠﺮم را ﺑﻪ دﻧ ﺪان ﻗﻄﻌ ﻪ ﻗﻄﻌ ﻪ آﻨﻨ ﺪ و ﺑﺨﻮرﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ رﺳ ﻢ ﺕ ﺎ ﭘﺎﻳ ﺎن‬
‫ﻋﺼﺮ ﺻﻔﻮﯼ ﺑﺮﻗﺮار ﻡﺎﻧﺪ‪(١٤) «.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺎ آ ﻪ در اﻧﺘﻬ ﺎﯼ ه ﺰارﻩﯼ دوم و ﺁﺳ ﺘﺎﻧﻪﯼ ه ﺰارﻩﯼ ﺳ ﻮم زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻡﯽآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻋﺠﻴﺐ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ وارﺙﺎن ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻﻔﻮﯼ ـ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ اﻳﺮان ـ ﺧﻮد را وﻟﯽ‬
‫ﻡﻄﻠﻘﻪ و ﺻﺎﺡﺒﺎن ﺟﺎن‪ ،‬ﻡﺎل‪ ،‬ﻧﺎﻡﻮس و هﻤﻪ چﻴﺰ ﻡﺮدم ﺕﻠﻘﯽ ﻡﯽآﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﯽﭘ ﺮوا ﺑ ﻪ ﻗﺘ ﻞ و ﻏ ﺎرت و‬
‫چﭙﺎول ﻡﺮدم ﻡﯽﭘﺮدازﻧﺪ!‬

‫‪٢١٣‬‬
‫اﻳﻦ ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳﺪ ﻡﺬهﺒﯽ آﻪ در ﺷﺨﺺ ﺷﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻ ﻔﻮﯼ‪ ،‬ﺑ ﻪ اوج رﺳ ﻴﺪ و در ﺷ ﺎﻩ ﻋﺒ ﺎس‬
‫ﺻﻔﻮﯼ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﻧﻮﻳﻨﯽ ﻡﺘﻜﺎﻡﻞ ﺷﺪ‪ ،‬چﮕﻮﻧﮕﯽ ﮔﺮوﻳﺪن اﺟﺒﺎرﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن را ﺑﻪ ﺕﺸﻴﻊ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺿ ﺮب‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ‪ ،‬ﻗﺘﻞ ﻋﺎم و ﻏﺎرت ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫در واﻗ ﻊ ﺧ ﺸﻮﻧﺘﯽ آ ﻪ ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻ ﻔﻮﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻗﻠ ﻊ و ﻗﻤ ﻊ دﺷ ﻤﻨﺎن! )ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎ ِن ﺳ ﻨﯽ‬
‫ﻡﺬهﺐ( و دﻳﮕﺮ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬هﻤﺎﻧﺎ ﻡﺘﻜﺎﻡﻞ ﺷﺪﻩﯼ روش اﻋ ﺮاب ﺑ ﺪوﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻃ ﯽ‬
‫ﻗﺮﻳﺐ ﺑ ﻪ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﺑ ﻪ روشه ﺎﯼ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ ]![ ﺑﺎﻟﻴ ﺪ و چﻬ ﺎر ﺻ ﺪ ﺳ ﺎل ﺑﻌ ﺪ )اﻡ ﺮوز( ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﺕﺮ و ﺕﻜﻨﻴﻜﯽﺕﺮ ارﺕﻘﺎء ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻓﺎرﺳ ﻨﺎﻡﻪﯼ ﻧﺎﺻ ﺮﯼ ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬ﺕﻌ ﺼﺐ ﺟﻨ ﻮن ﺁﻡﻴ ﺰ وﯼ )ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻ ﻔﻮﯼ(‬
‫چﻨﺎن ﺑﻮد آﻪ چﻮن ﺑﻪ ﺷﺮوان ﺷﺎهﺎن ﻡﺴﻠﻂ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﭙﺎهﻴﺎن ﺧﻮد ﮔﻔ ﺖ‪ :‬چ ﻮن ﻡ ﺮدم ﺷ ﺮوان‪ ،‬دﺷ ﻤﻦ‬
‫ﺧﺎﻧﺪان رﺳﺎﻟﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻡﻮال ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺠﺲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺕﻤﺎﻡﯽ اﻡﻮال ﺁنهﺎ را آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻏ ﺎرت ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﻳ ﺪ‪ ،‬در ﺁب‬
‫رودﺧﺎﻧﻪ اﻧﺪازﻳﺪ‪ .‬ﺕﻤﺎم ﻟ ﺸﻜﺮﻳﺎن اﻃﺎﻋ ﺖ ﻓﺮﻡ ﺎﻳﺶ ﻡﺮﺷ ﺪ آﺎﻡ ﻞ ﺧ ﻮد را آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺕﻤﺎﻡ ﺖ اﻡ ﻮال را در‬
‫ﺁب اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ؛ ﺡﺘﺎ ﺷﺘﺮ و اﺳﺐ و اﺳﺘﺮ را‪«.‬‬
‫ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ »ﺑﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺕﺒﺮﻳﺰﻳﺎن هﻴﭻ ﻡﻘﺎوﻡﺘﯽ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻡﺮدم ﺷ ﻬﺮ را ﻗﺘ ﻞﻋ ﺎم‬
‫آﺮد‪ .‬ﺡﺘﺎ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺶ زﻧﺎن ﺁﺑﺴﺘﻦ را ﺑﺎ ﺟﻨﻴﻦهﺎﻳﯽ آﻪ در ﺷﻜﻢ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮر ﺳ ﻠﻄﺎن ﻳﻌﻘ ﻮب و‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻡﻴﺮاﻧ ﯽ را آ ﻪ در ﻧﺒ ﺮد درﺑﻨ ﺪ ﺷ ﺮآﺖ ﺟ ﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﺒﺶ آﺮدﻧ ﺪ و اﺳ ﺘﺨﻮانهﺎﺷ ﺎن را‬
‫ﺳﻮزاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ‪ ٨٠٠‬ﺕﻦ … را ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ … ‪ ٣٠٠‬ﺕﻦ از زﻧﺎن روﺳﭙﯽ را ﺑﻪ ﺻﻒ درﺁوردﻧ ﺪ و‬
‫ه ﺮ ﻳ ﻚ را ﺑ ﻪ دو ﻧﻴﻤ ﻪ آﺮدﻧ ﺪ … ﺳ ﭙﺲ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﻡ ﺎدر ﺧ ﻮد را… ﻓﺮﻡ ﺎن داد در ﺑﺮاﺑ ﺮش‬
‫ﺳﺮﺑﺮﻳﺪﻧﺪ‪(١٥) «.‬‬
‫»ﺷ ﻴﺦ ﺡﻴ ﺪر )ﭘ ﺪر ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻ ﻔﻮﯼ( هﺮﮔ ﺎﻩ در اردﺑﻴ ﻞ ﺑ ﺎ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ آ ﺴﯽ روﺑ ﺮو‬
‫ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻓﺮﻡ ﺎن وﯼ ﻡﺮﻳ ﺪاﻧﺶ ﺳ ﮕﯽ را ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﺖ و ﮔ ﻮﮔﺮد ﺁﻏ ﺸﺘﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ و ﺁﺕ ﺶ زدﻩ‪ ،‬از ﭘﻨﺠ ﺮﻩ‬
‫ﺑﺪرون ﺧﺎﻧﻪﯼ ﻡﺨﺎﻟﻒ ﻡﯽاﻓﻜﻨﺪﻧﺪ‪(١٦)«.‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺕ ﺼﻮﻳﺮﯼ از ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻ ﻔﻮﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴ ﺴﺖ راﻩ دورﯼ‬
‫ﺑ ﺮوﻳﻢ‪ .‬آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺁﮔ ﺎهﯽ از چﮕ ﻮﻧﮕﯽ و ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴ ِﻢ ارﺕﻜ ﺎب چﻨ ﻴﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺎﺕﯽ از ﺳ ﻮﯼ رهﺒ ﺮﯼ‬
‫ﺷ ﻴﻌﻪ و اﺳﺎﺳ ﺎ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﻧﺨ ﺴﺖ ﻡﺎهﻴ ﺖ و ﻧﮕ ﺮش اﻳ ﻦ ﻡ ﺬهﺐ را ﺑ ﻪ اﻧ ﺴﺎن و ﺡ ﻖ و ﺡﻘ ﻮق‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ اﻧﺠﺎم اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت دﻳﮕ ﺮ ﭘﺮﺳ ﺸﯽ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩﯼ ﺡﻘﻮق ﺑ ﺸﺮ ﺑﺮﻧﺨﻮاه ﺪ اﻧﮕﻴﺨ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ اﻧﺠ ﺎم چﻨ ﻴﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺎﺕﯽ را در ﻗﺒ ﺎل ﻡ ﺮدم‬
‫اﻧﻜ ﺎر ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺁن را ﻋ ﻴﻦ اﻧﺠ ﺎم وﻇﻴﻔ ﻪاﯼ ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ آ ﻪ از ﺳ ﻮﯼ رهﺒ ﺮان اوﻟﻴ ﻪﯼ دﻳﻨ ﺸﺎن ـ ﻳ ﺎ‬
‫ﺧﺪاﺷ ﺎن ـ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﺕﻔ ﻮﻳﺾ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔ ﺘﻦ از ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ‪،‬‬
‫ﺁزادﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و… هﻤ ﻴﻦ ﻃ ﻮر ﻡﺤﻔ ﻮظ ﺑ ﻮد ِن ﺡ ﺮﻳﻢ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺷﺨ ﺼﯽ‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ از ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﻓﺮﻧﮓ رﻓﺘﻪﯼ اﻳﻦ ﻡﺬهﺐ ﻧﻴﺰ ﺡﻴﻄﻪﯼ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺕﺠﺎوزﯼ ﻧﻴﺴﺖ و دﺧﺎﻟﺖ در زﻧﺪﮔﯽ ﻡ ﺮدم و‬
‫ﺕﻌﻴﻴﻦ ﺕﻜﻠﻴﻒ ﺑﺮاﯼ اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻋﻴﻦ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﯽ هﻤﻪﯼ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﻡﺬهﺒﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻓﻠ ﺴﻔﻪ و ﻡﺎهﻴ ﺖ رژﻳ ﻢ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﻮاع ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ )از ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺕ ﺎ‬
‫ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ( ﻡﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﺻ ﺎﻟﺖ رهﺒ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻓﻠ ﺴﻔﻪ‪ ،‬اﻡ ﺎم اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﻡ ﺎﻓﻮق و ﭘﻴ ﺸﻮا اﺳ ﺖ‪ .‬اﺑ ﺮ‬
‫ﻡﺮدﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺟﺎﻡﻌﻪ را ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ‪ ،‬زﻋﺎﻡﺖ و رهﺒﺮﯼ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬دوام و ﻗﻮام ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد اﻡ ﺎم‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬اﻡﺎم‪ ،‬ﻋﺎﻡﻞ ﺡﻴﺎت و ﺡﺮآﺖ اﻡﺖ )ﺟﺎﻡﻌﻪ( اﺳﺖ‪ .‬وﺟﻮد و ﺑﻘﺎﯼ اﻡﺎم اﺳﺖ آ ﻪ وﺟ ﻮد و‬
‫ﺑﻘﺎﯼ اﻡﺖ را ﻡﻤﻜﻦ ﻡﯽﺳﺎزد‪ .‬اﻡﺎم »ﭘﻴ ﺸﻮا« اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﻧﮕ ﺬارد اﻡ ﺖ ﺑ ﻪ ﺑ ﻮدن و ﺧ ﻮش ﺑ ﻮدن و ﻟ ﺬت‬
‫ﭘﺮﺳﺘﯽ ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺷ ﻮد و ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﭘﻴ ﺸﻮا اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ در ﭘﺮﺕ ﻮ ه ﺪاﻳﺖ او‪ ،‬اﻡ ﺖ چﻮﻧ ﺎن ﮔﻮﺳ ﻔﻨﺪﯼ ﺡﺮآ ﺖ و‬
‫ﺟﻬﺖ ﺡﺮآﺖ ﺧﻮﻳﺶ را ﮔﻢ ﻧﻜﻨﺪ‪(١٧) «.‬‬

‫‪٢١٤‬‬
‫»… در ﺡﺎﻟﯽ آﻪ اآﺜﺮﻳﺖ ﻡﺮدم اﻳﺮان ﺳﻨﯽ ﻡﺬهﺐ و از اﺻﻮل ﺷﻴﻌﻪ ﺑﯽ ﺧﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫اﻗﺪا ِم ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺕﻤﺎم ﻡﺮدم و ﺡﺘﺎ ﺑﺮﺧ ﯽ از ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﺷ ﻴﻌﻪﯼ ﺕﺒﺮﻳ ﺰ را ﻧﮕ ﺮان آ ﺮد‪ .‬چﻨ ﺎن آ ﻪ ﻳ ﻚ‬
‫ﺷﺐ ﭘﻴﺶ از ﺕﺎﺟﮕﺰارﯼ ﺷﺎﻩ ﻧﺰد وﯼ رﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨ ﺪ‪ :‬ﻗﺮﺑﺎﻧ ﺖ ﺷ ﻮﻳﻢ‪ .‬دوﻳ ﺴﺖ‪/‬ﺳﻴ ﺼﺪ ه ﺰار ﺧﻠ ﻖ آ ﻪ‬
‫در ﺕﺒﺮﻳ ﺰ اﺳ ﺖ‪ ،‬چﻬ ﺎرداﻧ ﮓ ﺁن هﻤ ﻪ ﺳ ﻨﯽاﻧ ﺪ… ﻡ ﯽﺕﺮﺳ ﻴﻢ ﻡ ﺮدم ﺑﮕﻮﻳﻨ ﺪ آ ﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﺷ ﻴﻌﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاهﻴﻢ… ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻓﺮﻡﻮدﻧ ﺪ… اﮔ ﺮ رﻋﻴ ﺖ ﺡﺮﻓ ﯽ ﺑﮕﻮﻳ ﺪ‪ ،‬ﺷﻤ ﺸﻴﺮ ﻡ ﯽآ ﺸﻢ و ﻳ ﻚ آ ﺲ را زﻧ ﺪﻩ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﺬارم‪(١٨) «.‬‬
‫در ﺳ ﻔﺮﻧﺎﻡﻪﯼ وﻧﻴﺰﻳ ﺎن ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‪ :‬ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻ ﻔﻮﯼ »ﺑ ﺮ وﺳ ﻌﺖ و داﻡﻨ ﻪﯼ‬
‫اﺧﺘﻼﻓﯽ آﻪ ﻡﻴﺎن اﻳﺮان و دﻳﮕﺮ آﺸﻮرهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﺮاﺕﺐ اﻓﺰود… و اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن…‬
‫را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ و ﺑﺮﺁن داﺷﺖ آﻪ درﺻﺪد رد واﻧﻜﺎر ﺧﻠﻴﻔﻪﯼ اول و دوم و ﺳﻮم ﺑﺮﺁﻳﻨﺪ …«‬
‫»ﻳﻜﯽ از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻡﻬﻢ ﭘﻴﺮوزﯼ ﻗﺰﻟﺒﺎﺷﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪﯼ اﻡﺎﻡﻴﻪﯼ ﺟﻌﻔﺮﻳﻪ )ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫اﻡﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﻳﺎ ﻡﺬهﺐ اﺙﻨﯽﻋﺸﺮﻳﻪ ﻳﺎ دوازدﻩ اﻡﺎﻡﯽ( ﻡﺬهﺐ رﺳﻤﯽ ﻗﻠﻤﺮو دوﻟ ﺖ ﺻ ﻔﻮﻳﻪ اﻋ ﻼم‬
‫ﺷﺪ … هﻤﻪﺟﺎ ﺧﻄﺒﻪﯼ ﺷﻴﻌﯽ و ﻟﻌﻦ ﺳ ﻪ ﺧﻠﻴﻔ ﻪﯼ اول ﻡﻌﻤ ﻮل ﮔ ﺸﺖ‪ .‬ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺷﺨ ﺼﺎ ﻡﺮاﻗ ﺐ‬
‫ﺑﻮد آﻪ ﻡﺮدم ﺑﻠﻨﺪﺕﺮ ﻟﻌﻦ آﻨﻨﺪ و ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻡﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻴﺶ ﺑﺎد‪ ،‬آﻢ ﻡﺒﺎد … ﻓﻘﻴﻬﺎن ﺷﻴﻌﻪ و ﻳﺎ ﻓﻘﻴﻬﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﮔﺮوﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬هﻤ ﻪﯼ ﻡﻘﺎﻡ ﺎت و ﻡ ﺸﺎﻏﻞ روﺡ ﺎﻧﯽ را اﺷ ﻐﺎل آﺮدﻧ ﺪ … ﺕ ﺮوﻳﺞ ﻡ ﺬهﺐ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ ﻡﺜﺎﺑﻪﯼ ﻡﺬهﺐ دوﻟﺘﯽ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺕﺮوﻳﺞ ﻟﻌﻦ ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ… و اﻋﺪام و اﻳﺬا و ﺕﻌﻘﻴﺐ‬
‫اهﻞ ﺳﻨﺖ و ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻡﻨﺎﺳﺒﺎت اﻳﺮان را … ﺑ ﺎ دوﻟ ﺖه ﺎﯼ هﻤ ﺴﺎﻳﻪ… ﺳ ﺨﺖ ﺕﺒ ﺎﻩ و ﺧ ﺮاب آ ﺮد‪«.‬‬
‫)‪(١٩‬‬
‫اﺳﺘﺎد ﻡﺠﺘﺒﯽ ﻡﻴﻨﻮﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺡﺮآﺖ ﻗﺰﻟﺒﺎشهﺎ )ارﺕ ﺶ ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ( و ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫رﺳﻴﺪن ﺷﺎهﺎن ﺻﻔﻮﯼ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﺧﻴﻠ ﯽ از ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﮕ ﺎران ﺷ ﻴﻌﻪزدﻩ آ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ رﺳ ﻴﺪن‬
‫ﺻﻔﻮﻳﺎن را »ﺡﺮآﺘﯽ ﻡﻠ ﯽ« ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻧﮕ ﺮش را ﻳ ﻚ ﺳ ﻬﻞ اﻧﮕ ﺎرﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ارزﻳ ﺎﺑﯽ‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻋﻨﻮان ﺟﻨﺒﺶ ﻡﻠﯽ دادن )ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﻗﺰﻟﺒﺎشهﺎ( ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻡﻦ ﺳﻬﻞ اﻧﮕ ﺎرﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ اﺳ ﺖ‬
‫در اﺻﻄﻼح‪ ،‬و ﻡﺮﺕﻜﺐ ﺷﺪن ﻏﻠﻂ ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﺳﺖ‪(٢٠)«.‬‬
‫»از ﻟﺤﺎظ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻓﺮﺿﻴﻪﯼ ﻡﻨﺸﺎ اﻳﺮاﻧﯽ داﺷﺘ ِﻦ ﺕﺸﻴﻊ‪ ،‬ﻧﺎدرﺳ ﺖ اﺳ ﺖ و اآﻨ ﻮن ﻡ ﯽﺕ ﻮان‬
‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ را آﺎﻡﻼ رد ﺷﺪﻩ ﺷﻤﺮد … ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷ ﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬از ﻡ ﻮاﻟﯽ )ﺑﻨ ﺪﮔﺎن = اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن( ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ‬
‫ﻋﺮب ﺑﻮدﻧﺪ‪(٢١) «.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ رﺳﻴﺪن ﺷﺎهﺎن ﺕﺮك ﺻﻔﻮﯼ آ ﻪ ﻧ ﮋاد و ﻡ ﺬهﺐ دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡﻠ ﯽ ﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ دﻗﻴﻘ ﺎ در راﺳ ﺘﺎﯼ ﺡﻤﻠ ﻪﯼ اﻋ ﺮاب ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺷ ﺒﻴﺨﻮن ﻗ ﻮﻡﯽ‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم ﻓﺠ ﺎﻳﻌﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻃﺎﻳﻔ ﻪﯼ ﺕ ﺮك ﺑ ﺮ ﺳ ِﺮ ﺕﻤ ﺎ ِم اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن و ﺑﺨ ﺼﻮص‬
‫ﺑﺎورﻡﻨﺪان ﺑﻪ ﺁﺉﻴﻦهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺁوردﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎرﻳﺢ ﻧﻮﻳ ﺴﺎن ﺷ ﻴﻌﻪ زدﻩﯼ ﻡ ﺎ ﺟ ﺮات ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺡﺮآﺖ را درﺳﺖ ارزﻳﺎﺑﯽ آﻨﻨﺪ و از آﺴﺎﻧﯽ ﻡﺜﻞ ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ و ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﺕﺼﺎوﻳﺮﯼ ﻏﻴﺮ واﻗﻌﯽ‬
‫اراﺉﻪ ﻡﯽدهﻨﺪ آﻪ ﻧﻪ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﺁن ﺷﺎهﺎن هﻤﺨﻮاﻧﯽ دارد و ﻧﻪ ﺑﺎ ﺡﺎﻓﻈﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻡﺎ‪.‬‬
‫»هﻨﮕﺎم اﻧﺘﻘﺎل ارﻡﻨﻴﺎن از ﺟﻠﻔﺎ ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن از ﭘﺎﻧﺰدﻩ هﺰار ﺧﺎﻧﻮار‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺳﻪ هﺰار ﺧﺎﻧﻮار‬
‫ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن رﺳ ﻴﺪﻧﺪ و ﺑ ﺎﻗﯽ در راﻩ ﺑ ﺮ اﺙ ﺮ ﮔﺮﺳ ﻨﮕﯽ و ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ و ﺡﻤ ﻼت اﻳ ﻼت چ ﺎدر ﻧ ﺸﻴﻦ ﺕﻠ ﻒ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ … ﻳﻚ هﺪف دﻳﮕ ِﺮ اﻳﻦ اﻗ ﺪام )آﻮچﺎﻧ ﺪن اراﻡﻨ ﻪ از ﺟﻠﻔ ﺎﯼ ارﻡﻨ ﺴﺘﺎن ﺑ ﻪ اﺻ ﻔﻬﺎن( ﻓ ﺮوﻧ ﺸﺎﻧﺪن‬
‫ﺑﻮد …«)‪(٢٢‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺪارﯼ ﻡﺮدم ﻧﻮاﺡﯽ ﻏﻴ ِﺮ اﻳﺮاﻧﯽ آﺸﻮر ﺻﻔﻮﯼ و ﺕﻀﻌﻴﻒ ﺁن ﺳﺮزﻡﻴﻦهﺎ‬
‫دﻻرام ﻡﺸﻬﻮرﯼ در آﺘﺎب »رگ ﺕﺎك« ﻡﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﺕﻔﻜ ﺮ در هﻤ ﻴﻦ ﻓﺎآ ﺖ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ آ ﺎﻓﯽ‬
‫اﺳﺖ ﺕﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﻋﺼﺮ ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎس آﺒﻴﺮ]![ را ﺑﻪ چﻬﺮﻩاﯼ آﺎﻡﻼ ﻡﺘﻔﺎوت ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕ ﺬارد‪ .‬ﭘﺮﺳ ﻴﺪﻧﯽ‬

‫‪٢١٥‬‬
‫اﺳﺖ‪ :‬اراﻡﻨﻪ آﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻡﺎن ﺷﺎﻩ اﻳﻦ راﻩ را ﻡﯽﭘﻴﻤﻮدﻧ ﺪ … ﺑ ﺎ آ ﺪام ﺡﻤ ﻼت روﺑ ﺮو ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ از ه ﺮ‬
‫ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﺕﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻧﻔ ﺮ ﺟ ﺎن ﺳ ﺎﻟﻢ ﺑ ﻪ ﻡﻘ ﺼﺪ رﺳ ﺎﻧﺪ؟ از ﮔﺮﺳ ﻨﮕﯽ و ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ آ ﻪ ﺑﮕ ﺬرﻳﻢ‪ ،‬آ ﺪام اﻳ ﻼت‬
‫چﺎدرﻧﺸﻴﻦ در اﻳﻦ ﻡﺴﻴﺮ ﻋﺎﻡﻞ چﻨﻴﻦ ﺡﻤﻼﺕﯽ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ؟… ﻃﺮﻓﻪ ﺁﻧﻜﻪ هﻤﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﮕ ﺎران ﻳ ﻚ ﺻ ﺪا‬
‫ﺁراﻡﺶ و اﻡﻨﻴﺖ اﻳﻦ دوران را ﺳﺘﻮدﻩاﻧﺪ‪«.‬‬
‫»ﺷ ﺎﻩ ﻋﺒ ﺎس… از ﺁﻏ ﺎز ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺑ ﻪ ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ اﻡﻨﻴ ﺖ و ﺁراﻡ ﺶ ﺕﻮﺟ ﻪ آ ﺮد و در راﻩ‬
‫ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ رهﺰﻧﺎن ﺳﻌﯽ ﻓﺮاوان ﻧﻤﻮد …« )‪(٢٣‬‬
‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻡﻨﻴﺘ ﯽ آ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﮕ ﺎران ﺷ ﻴﻌﻪ زدﻩﯼ ﻡ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ دوران ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺷ ﺎﻩ ﻋﺒ ﺎس‬
‫آﺒﻴﺮ]![ ﺑﺮﺷﻤﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ اﻡﻨﻴﺖ ﻧﺒﻮد آﻪ ﻳﻜﯽ از هﻤﺎن ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ هﻤﻴ ﺸﮕﯽ ﻗ ﻮﻡﯽ ﻡﻬ ﺎﺟﻢ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫زﻳﺮ ﻟﻮاﯼ ﻡﺬهﺐ‪ ،‬اﻳﺮان را درﮔﻴﺮ ﺑﺰرگﺕﺮﻳﻦ ﺟﻨﮓهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ آﺮد آ ﻪ ﺕ ﺎآﻨﻮن ﻧﻴ ﺰ از ﺁن ره ﺎﻳﯽ‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬رﻓﺘﺎر ﺑﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎﻧﯽ ﻡﺜﻞ اراﻡﻨﻪ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻧﺎﺑﻮد آ ﺮدن ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ زﻧ ﺪﮔﯽﺷ ﺎن و اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫هﻨﺮﻡﻨﺪاﻧﺸﺎن ﺑﺮاﯼ ﺑﺎﺻﻄﻼح ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ اﻳﺮان درﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﻳﻜ ﯽ از ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ ﺙﺒ ﺖ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ت رﻓﺘ ﺎ ِر اﻳ ﻦ ﺳ ﻠﻄﺎن ﺷ ﻴﻌﻪ و دﻳﮕ ﺮ ﺷ ﺎهﺎن ﺻ ﻔﻮﯼ را ﺑ ﻪ‬
‫در ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺟ ﺪو ِل ﻡﺨﺘ ﺼﺎ ِ‬
‫ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﻡ ﯽﮔ ﺬارد‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﭘﻮﺳ ﺘﻪه ﺎﯼ دروﻏ ﻴﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﮕ ﺎرﯼ را آﻨ ﺎر زد و‬
‫ﺕﺼﻮﻳﺮﯼ واﻗﻌﯽ از اﻳﻦ ﺷﺎهﺎن ﺷﻴﻌﻪ و ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎر ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬاﺷﺖ!‬
‫»در ﺳﺎل ‪ ١٦٠٥‬ﻡﻴﻼدﯼ )‪ ١٠١٤‬هﺠﺮﯼ( ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ‪ ٧٠‬ه ﺰار ﻧﻔ ﺮ ارﻡﻨ ﯽ و ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎﻧﯽ‬
‫از ﻧﺎﺡﻴﻪﯼ ﻧﺨﺠﻮان ﺑﻪ داﺧﻞ اﻳﺮان ﺕﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ آﻪ اآﺜﺮ ﺁﻧﺎن در ﻡﻴﺎن راﻩ ﺟﺎن ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺕﺒﻌﻴ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫اﺻﻄﻼح ﺑﻮﻳﻮك ﺳﻮرﮔﻮن ﻳﻌﻨﯽ ﺕﺒﻌﻴﺪ ﺑﺰرگ ﺑﻮد‪(٢٤) «.‬‬
‫ﻧ ﺼﺮ اﷲ ﻓﻠ ﺴﻔﯽ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﺷ ﺎﻩ ﻋﺒ ﺎس ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﻬﺮهﺎﯼ ﺁﺑ ﺎد ارﻡﻨ ﺴﺘﺎن را‬
‫وﻳﺮان آﻨﺪ… ﺟﻤﻊ آﺜﻴﺮﯼ از اراﻡﻨﻪ ﺡﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺕﺮك وﻃﻦ ﺧﻮد ﻧﺒﻮدﻧﺪ … ﺳ ﺮﺑﺎزان ﺑ ﺎ ﺷﻤ ﺸﻴﺮه ﺎﯼ‬
‫آﺸﻴﺪﻩ ﺑﻪ دهﻜﺪﻩه ﺎ ﻡ ﯽرﻓﺘﻨ ﺪ و… ﻡ ﺮدم را ﻡﺠﺒ ﻮر ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ زن و ﻓﺮزﻧ ﺪ ﺧ ﻮد در ﺳ ﺮﻡﺎﯼ‬
‫زﻡ ﺴﺘﺎن ﺑ ﺪون ﺁذوﻗ ﻪﯼ آ ﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺧ ﺎك وﻃ ﻦ را ﺕ ﺮك ﮔﻮﻳﻨ ﺪ … در ﺳ ﺎل ‪ ١٠٢٨‬ﭘﻨﺠ ﺎﻩ ه ﺰار ﻧﻔ ﺮ از‬
‫ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ارﻡﻨﺴﺘﺎن ﺕﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ …«‬
‫»ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺻﻔﻮﯼ ﺑﺎ ﺳﻼﻃﻴﻦ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﻳﻚ اﺧﺘﻼف اﺳﺎﺳﯽ در رﻓﺘﺎر ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ﺧ ﺪا را‬
‫ﻡ ﯽﭘﺮﺳ ﺘﻴﺪﻧﺪ و ﺑﻨ ﺪﮔﺎن ﺧ ﺪا را ﻡ ﯽچﺎﭘﻴﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﻓ ﺮق ﻡﻴ ﺎن ﺁﻧ ﺎن ﺟ ﺰ ﻳ ﻚ ﻓ ﺮق ﻇ ﺎهﺮﯼ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ه ﺮ دو‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪﯼ هﻤﺖ ﺧﻮد را ﺻﺮف ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻡ ﺴﺎﺟﺪ و ﺕ ﺰﺉﻴﻦ دﻳﻮاره ﺎ و زراﻧ ﺪود آ ﺮدن ﮔﻠﺪﺳ ﺘﻪه ﺎﯼ ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ؛ اﻡﺎ از ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﺒﺮ و اﺙﺮﯼ ﻧﺒﻮد‪(٢٥) «.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ چﻨﺪ ﻓﺎآﺖ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻪ راﺡﺘ ﯽ ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﺮ ﺕﻤ ﺎم دروغه ﺎﯼ ﻡ ﻮرﺧﻴﻦ ﺷ ﻴﻌﻪ زدﻩ در‬
‫ﻡﻮرد اﻡﻨﻴﺖ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ دوران ﺷﻜﻮﻓﺎﯼ ]![ ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎﺳﯽ و اﻡﻨﻴﺖ آﺎذب دوران ﺷ ﺎهﺎن ﺻ ﻔﻮﯼ ﺧ ﻂ‬
‫ﺑﻄﻼن آﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫»ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎس اول ﺳ ﻠﻄﺎﻧﯽ ﻡ ﺴﺘﺒﺪ‪ ،‬هﻮﺳ ﺒﺎز‪ ،‬ﺑ ﺪﮔﻤﺎن و ﺑﻴ ﺮﺡﻢ ﺑ ﻮد‪ .‬وﯼ اﻡ ﺮ داد ﺕ ﺎ ﺻ ﻔﯽ‬
‫ﻡﻴﺮزا ﻓﺮزﻧﺪ ارﺷﺪ ﺧ ﻮد را آ ﻪ ﺟ ﻮاﻧﯽ ﻻﻳ ﻖ و ﻡ ﺴﺘﻌﺪ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑﻜ ﺸﻨﺪ زﻳ ﺮا از وﺟﻬ ﻪﯼ روزاﻓ ﺰون او‬
‫ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻡﺪﺕﯽ ﺑﻌﺪ دوﭘﺴﺮ ﺧﻮﻳﺶ را آ ﻮر آ ﺮد‪ ،‬وﻟ ﯽ ﭘ ﺴﺮ چﻬ ﺎرم ﺑ ﻪ ﻡﻮﻗ ﻊ درﮔﺬﺷ ﺖ‪ .‬ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﻋﺒ ﺎس آ ﻪ هﻤ ﻪﯼ ﭘ ﺴﺮان ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ دادﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﺮﻳﺮ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ را ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻩﯼ ﺻ ﻐﻴﺮ ﺧ ﻮد ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﺻ ﻔﯽ اول آ ﻪ آ ﻮدآﯽ ﺑ ﯽاﺳ ﺘﻌﺪاد ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﭙﺮد‪ .‬از ﺁن زﻡ ﺎن در ﻡﻴ ﺎن ﺻ ﻔﻮﻳﻪ رﺳ ﻢ ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺟﻮاﻧ ﺎ ِن‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩﯼ ﺧﻮﻳﺶ را در ﺡﺮم ﭘﺮورش دهﻨﺪ و از ﻡﺮدم دور ﻧﮕﺎﻩ دارﻧﺪ و ﻧﺎز ﭘﺮوردﻩ و ﺑﯽارادﻩ ﺑﺎر‬
‫ﺁورﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺧﻄﺮﯼ از وﺟﻮد اﻳﺸﺎن ﻡﺘﻮﺟﻪﯼ ﺳﻠﻄﺎن وﻗﺖ ﻧﮕﺮدد‪ .‬و در ﺻﻮرت آﻮچﻜﺘﺮﻳﻦ ﺑ ﺪﮔﻤﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫دﻳﺪﮔﺎن اﻳﺸﺎن را ﻡﻴﻞ ﻡﯽآﺸﻴﺪﻧﺪ و ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﺸﺎن ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪(٢٦) «.‬‬
‫ﺳٍﺮ ﺟﺎن ﻡﻠﻜﻢ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺷﺎهﺰادﻩاﯼ آﻪ هﺮﮔﺰ اﺟﺎزﻩ ﻧﺪاﺷﺖ زﻧﺪان ﺧ ﻮد )ﺡﺮﻡ ﺴﺮا( را‬
‫ﺕﺎ وﻗﺖ ﺟﻠﻮس ﺑﻪ ﺕﺨﺖ ﺕﺮك آﻨﺪ‪ ،‬اﺡﺘﻤﺎﻻ زنﺻﻔﺖ]![ و ﺑﯽآﻔﺎﻳﺖ ﻡﯽﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪٢١٦‬‬
‫ﺶ ﭘ ﺪر و ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰار ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬ ‫ﺶ ﻡ ﺬهﺐ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‪ ،‬ﻧﻘ ِ‬ ‫ﺧﻴﺎل ﻡﯽآﻨﻢ ﺑﺮاﯼ درك و ﻓﻬ ِﻢ ﻧﻘ ِ‬
‫ﺷﻴﻌﻪﯼ ﺻﻔﻮﯼ و اوﻟﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺷﻴﻌﻪ در اﻳﺮان آﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻡﺎ آ ﻪ در اﻳ ﺮان اﻳ ﻦ ﺑﻴ ﺴﺖ و چﻨ ﺪ ﺳ ﺎل را ﺑ ﺎ ﮔﻮﺷ ﺖ و ﭘﻮﺳ ﺘﻤﺎن ﻟﻤ ﺲ آ ﺮدﻩاﻳ ﻢ و‬
‫ﻧﻘﺶ دﻳ ﻦ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ را ﭘ ﻴ ِ‬
‫ﺶ چ ﺸﻢ دارﻳ ﻢ‪ ،‬درك ِ رﻓﺘ ﺎ ِر ﭘ ﺪر ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰار‪ ،‬ﻡﻮﺳﺲ و ﻡﺨﺘﺮع ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ در اﻳﺮان ﻧﺒﺎﻳﺪ زﻳﺎد دور از ذهﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺕ ﺎزﻩ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺧﺖ راﻓﺖ و رﺡﻤﺖ اﺳﻼﻡﻴﻮن ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ!!‬

‫»ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬

‫از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﻡﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﺧﺎﺉﻦ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﻡﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﻮدﻩ و هﺮ چﻪ ﻡﻰﮔﻮﻳﻨ ﺪ از روى ﺡﻴﻠ ﻪ و ﻧﻔ ﺎق ﺁﻧﻬﺎﺳ ﺖ و ﺑ ﻪ اﻗ ﺮار‬
‫ﺳﺮان ﺁﻧﻬﺎ از اﺳﻼم ارﺕﺪاد ﭘﻴﺪا آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡﺤ ﺎرب ﺑ ﻮدن ﺁﻧﻬ ﺎ و ﺟﻨﮕﻬ ﺎى آﻼﺳ ﻴﻚ ﺁﻧﻬ ﺎ در ﺷ ﻤﺎل و ﻏ ﺮب و‬
‫ﺟﻨﻮب آﺸﻮر ﺑﺎ هﻤﻜﺎرﻳﻬﺎى ﺡﺰب ﺑﻌ ﺚ ﻋ ﺮاق و ﻧﻴ ﺰ ﺟﺎﺳﻮﺳ ﻰ ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﺮاى ﺻ ﺪام ﻋﻠﻴ ﻪ ﻡﻠ ﺖ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﻡ ﺎ‪ ،‬و ﺑ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ارﺕﺒﺎط ﺁﻧﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺟﻬﺎﻧﻰ و ﺿﺮﺑﺎت ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ ﺁﻧﺎن از اﺑﺘﺪاى ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬ ﻮرى اﺳ ﻼﻡﻰ ﺕ ﺎآﻨﻮن‪ ،‬آ ﺴﺎﻧﻰ آ ﻪ‬
‫در زﻧﺪاﻧﻬﺎى ﺳﺮاﺳﺮ آﺸﻮر ﺑﺮ ﺳﺮﻡﻮﺿ ﻊ ﻧﻔ ﺎق ﺧ ﻮد ﭘﺎﻓ ﺸﺎرى آ ﺮدﻩ و ﻡ ﻰآﻨﻨ ﺪ ﻡﺤ ﺎرب و ﻡﺤﻜ ﻮم ﺑ ﻪ اﻋ ﺪام ﻡ ﻰﺑﺎﺷ ﻨﺪ و‬
‫ﺕﺸﺨﻴﺺ ﻡﻮﺿﻮع ﻧﻴﺰ در ﺕﻬﺮان ﺑﺎ راى اآﺜﺮﻳﺖ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﺡﺠ ﻪاﻻﺳ ﻼم ﻧﻴ ﺮى داﻡ ﺖ اﻓﺎﺿ ﺎﺕﻪ )ﻗﺎﺿ ﻰ ﺷ ﺮع( و ﺟﻨ ﺎب ﺁﻗ ﺎى‬
‫اﺷﺮاﻗﻰ ) دادﺳﺘﺎن ﺕﻬﺮان( و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩاى از وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﻡﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ چﻪ اﺡﺘﻴﺎط در اﺟﻤ ﺎع اﺳ ﺖ‪ ،‬و هﻤ ﻴﻦ ﻃ ﻮر در‬
‫زﻧﺪاﻧﻬﺎى ﻡﺮاآﺰ اﺳﺘﺎن آﺸﻮر راى اآﺜﺮﻳﺖ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﻗﺎﺿﻰ ﺷﺮع‪ ،‬دادﺳ ﺘﺎن اﻧﻘ ﻼب و ﻳ ﺎ دادﻳ ﺎر و ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت‬
‫ﻻزماﻻﺕﺒﺎع ﻡﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﺡﻢ ﺑﺮ ﻡﺤﺎرﺑﻴﻦ ﺳﺎدﻩ اﻧﺪﻳﺸﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ اﺳﻼم در ﺑﺮاﺑ ﺮ دﺷ ﻤﻨﺎن ﺧ ﺪا از اﺻ ﻮل ﺕﺮدﻳ ﺪ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ‬
‫ﻧﻈ ﺎم اﺳ ﻼﻡﻰ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻡﻴ ﺪوارم ﺑ ﺎ ﺧ ﺸﻢ و آﻴﻨ ﻪ اﻧﻘﻼﺑ ﻰ ﺧ ﻮد ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دﺷ ﻤﻨﺎن اﺳ ﻼم‪ ،‬رﺿ ﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﻡﺘﻌ ﺎل را ﺟﻠ ﺐ‬
‫ﻧﻤﺎﺉﻴﺪ‪ ،‬ﺁﻗﺎﻳﺎﻧﻰ آﻪ ﺕﺸﺨﻴﺺ ﻡﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺁﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬وﺳﻮﺳﻪ و ﺷﻚ و ﺕﺮدﻳ ﺪ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ و ﺳ ﻌﻰ آﻨﻨ ﺪ ]اﺷ ﺪاء ﻋﻠ ﻰ اﻟﻜﻔ ﺎر[‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺕﺮدﻳﺪ در ﻡﺴﺎﺉﻞ ﻗﻀﺎﺉﻰ اﺳﻼم اﻧﻘﻼﺑﻰ ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﻮن ﭘﺎك و ﻡﻄﻬﺮ ﺷﻬﺪا ﻡﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﻟﺴﻼم‪.‬‬

‫روحاﷲ اﻟﻤﻮﺳﻮى اﻟﺨﻤﻴﻨﻰ«‬

‫در ﭘﺸﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻻ اﺣﻤﺪ ﭘﺴﺮ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪:‬‬

‫»ﭘﺪر ﺑﺰرﮔﻮار ﺡﻀﺮت اﻡﺎم ﻡﺪ ﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﻰ‬

‫ﭘﺲ از ﻋﺮض ﺳﻼم‪ ،‬ﺁﻳﺖ اﷲ ﻡﻮﺳﻮىاردﺑﻴﻠﻰ در ﻡﻮرد ﺡﻜﻢ اﺧﻴﺮ ﺡﻀﺮﺕﻌﺎﻟﻰ درﺑﺎرﻩ ﻡﻨﺎﻓﻘﻴﻦ اﺑﻬﺎﻡﺎﺕﻰ داﺷﺘﻪاﻧﺪ آ ﻪ ﺕﻠﻔﻨ ﻰ‬
‫در ﺳﻪ ﺳﻮال ﻡﻄﺮح آﺮدﻧﺪ‪:‬‬

‫‪٢١٧‬‬
‫‪ -١‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺡﻜﻢ ﻡﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎﺳ ﺖ آ ﻪ در زﻧ ﺪاﻧﻬﺎ ﺑ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ و ﻡﺤﺎآﻤ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ وﻡﺤﻜ ﻮم ﺑ ﻪ اﻋ ﺪام ﮔ ﺸﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﻰ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﻡﻮﺿ ﻊ ﻧ ﺪادﻩاﻧ ﺪ و هﻨ ﻮز ه ﻢ ﺡﻜ ﻢ در ﻡ ﻮرد ﺁﻧﻬ ﺎ اﺟ ﺮا ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺁﻧﻬ ﺎﻳﻰ آ ﻪ ﺡﺘ ﻰ ﻡﺤﺎآﻤ ﻪ ه ﻢ ﻧ ﺸﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡﺤﻜ ﻮم ﺑ ﻪ‬
‫اﻋﺪاﻡﻨﺪ؟‬

‫‪ -٢‬ﺁﻳﺎ ﻡﻨﺎﻓﻘﻴﻦ آﻪ ﻡﺤﻜﻮم ﺑﻪ زﻧﺪان ﻡﺤﺪود ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ و ﻡﻘ ﺪارى از زﻧﺪاﻧ ﺸﺎن را ه ﻢ آ ﺸﻴﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﻰ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻡﻮﺿ ﻊ ﻧﻔ ﺎق‬
‫ﻡﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻡﺤﻜﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام ﻡﻰﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬

‫‪ -٣‬در ﻡﻮرد رﺳﻴﺪﮔﻰ ﺑﻪ وﺿﻊ ﻡﻨﺎﻓﻘﻴﻦ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﭘﺮوﻧﺪﻩهﺎى ﻡﻨ ﺎﻓﻘﻴﻨﻰ آ ﻪ در ﺷﻬﺮﺳ ﺘﺎﻧﻬﺎﺉﻰ آ ﻪ ﺧ ﻮد اﺳ ﺘﻘﻼل ﻗ ﻀﺎﺉﻰ دارﻧ ﺪ و‬
‫ﺕﺎﺑﻊ ﻡﺮآﺰ اﺳﺘﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻡﺮآﺰ اﺳﺘﺎن ارﺳﺎل ﮔﺮدد‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻮد ﻡﻰﺕﻮاﻧﻨﺪ ﻡﺴﺘﻘﻼ ﻋﻤﻞ آﻨﻨﺪ؟‬

‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﺡﻤﺪ«‬

‫زﻳﺮ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫»ﺑﺴﻤﻪ ﺕﻌﺎﻟﻰ‬

‫در ﺕﻤﺎم ﻡﻮارد ﻓﻮق هﺮ آﺲ در هﺮ ﻡﺮﺡﻠﻪ اﮔﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻔ ﺎق ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺡﻜﻤ ﺶ اﻋ ﺪام اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺮﻳﻌﺎ دﺷ ﻤﻨﺎن اﺳ ﻼم را ﻧ ﺎﺑﻮد‬
‫آﻨﻴﺪ‪ .‬در ﻡﻮرد رﺳﻴﺪﮔﻰ ﺑﻪ وﺿﻊ ﭘﺮوﻧﺪﻩهﺎ در هﺮ ﺻﻮرت آﻪ ﺡﻜﻢ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدد‪ ،‬هﻤﺎن ﻡﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫روحاﷲ اﻟﻤﻮﺳﻮى«‬

‫ﺁﻳﺖ اﷲ ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ ﮐﻪ از اﻳﻦ ﻡﮑﺎﺕﺒﺎت ﺑ ﺎ ﺧﺒ ﺮ ﻡﻴ ﺸﻮد‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻡﻮﺳ ﻮﯼ اردﺑﻴﻠ ﯽ ﮐ ﻪ درﺁن زﻡ ﺎن رﺉ ﻴﺲ ﺷ ﻌﺒﻪ ﻋ ﺎﻟﯽ ﻗ ﻀﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻴﻐﺎم ﻡﻴﺪهﺪ ﮐﻪ ‪:‬‬

‫»ﻡﮕﺮ ﻗﺎﺿﯽ هﺎﯼ ﺷﻤﺎ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻪ ‪ ۵‬ﻳﺎ ‪ ١٠‬ﺳﺎل زﻧﺪان ﻡﺤﮑﻮم ﻧﮑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻡﮕﺮ ﺷﻤﺎ ﻡﺴﻮل ﻧﺒﻮدﻩ اﻳﺪ‪ ،‬ﺁن وﻗ ﺖ ﺕﻠﻔﻨ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫اﺡﻤﺪ ﺁﻗﺎ ﻡﻴﮕﻮﻳﻴﺪ ﮐﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﻡﺜﻼ در ﮐﺎﺷﺎن اﻋﺪام ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در اﺻﻔﻬﺎن‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺧﻮدت ﻡﻴﺮﻓﺘﯽ ﺑ ﺎ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺻ ﺤﺒﺖ ﻡﻴﮑ ﺮدﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻡﺜﻼ ﻡﺪﺕﯽ در زﻧﺪان اﺳﺖ و ﺑﻪ ‪ ۵‬ﺳﺎل زﻧﺪان ﻡﺤﮑ ﻮم ﺷ ﺪﻩ و روﺡ ﺶ ه ﻢ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬ ﺎﯼ ﻡﻨ ﺎﻓﻘﻴﻦ ﺧﺒ ﺮ دار ﻧﺒ ﻮدﻩ‪،‬‬
‫چﻄﻮر ﻡﺎ او را اﻋﺪام ﮐﻨﻴﻢ؟«‬

‫‪٢١٨‬‬
 ‫ﺁﻳﺖ اﷲ ﻡﻨﺘﻈﺮى در ﺁن زﻡﺎن در ﻧﺎﻡﻪ ﻡﻌﺮوف ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﻡﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪:‬‬

‫»ﺁﻳﺎ ﻡﻴﺪاﻧﻴﺪ آﻪ ﺟﻨﺎﻳﺎﺕﻰ در زﻧ ﺪاﻧﻬﺎى ﺟﻤﻬ ﻮرى اﺳ ﻼﻡﻰ ﺑﻨ ﺎم اﺳ ﻼم در ﺡ ﺎل وﻗﻮﻋﻨ ﺪ آ ﻪ ﺷ ﺒﻴﻪ ﺁن در رژﻳ ﻢ ﻡﻨﺤ ﻮس ﺷ ﺎﻩ‬
‫هﺮﮔﺰ دﻳﺪﻩ ﻧﺸﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻡﻴﺪاﻧﻴﺪ آﻪ ﺕﻌﺪاد زﻳﺎدى از زﻧﺪاﻧﻴﻬﺎ ﺕﺤﺖ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺕﻮﺳﻂ ﺑﺎزﺟﻮﻳﺎﻧﺸﺎن آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻡﻴﺪاﻧﻴ ﺪ آ ﻪ در‬
‫زﻧﺪان )ﺷﻬﺮ( ﻡﺸﻬﺪ‪ ,‬ﺡﺪود ‪ ٢۵‬دﺧﺘﺮ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد … ﻡﺠﺒﻮر ﺑﻪ درﺁوردن ﺕﺨﻤﺪان ﻳﺎ رﺡﻢ ﺷﺪﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻡﯽ‬
‫داﻧﻴﺪ آﻪ در ﺑﺮﺧﻰ زﻧﺪاﻧﻬﺎى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻡﻰ دﺧﺘﺮان ﺟﻮان ﺑﻪ زور ﻡﻮرد ﺕﺠﺎوز ﻗﺮار ﻡﻴﮕﻴﺮﻧﺪ … «‬

‫ﺷﮑﻨﺠﻪ هﺎ و رﻓﺘﺎرهﺎﯼ وﺡﺸﻴﺎﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﺮ دﺧﺘﺮان ﺑﺎﮐﺮﻩ در ﺁن ﻡﻘﻄﻊ اﻋﻤﺎل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑ ﺮ ﮔﻔﺘ ﻪ‬
‫ﺑﺎزﻡﺎﻧﺪ ﮔﺎن ﺁن دورﻩ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﮑﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻡﺘﻦ ﻧﺎﻡﻪ ﺡﺎآﻢ ﺷﺮع دادﮔﺎﻩ اﻧﻘﻼب اﺳ ﻼﻡﯽ ﺧﻮزﺳ ﺘﺎن ﺡﺠ ﻪ اﻻﺳ ﻼم اﺡﻤ ﺪﯼ ﺑ ﻪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در ﻡ ﻮرد چﮕ ﻮﻧﮕﯽ اﺟ ﺮاﯼ ﺡﻜ ﻢ‬
‫درﺑﺎرﻩ ﻡﻨﺎﻓﻘﻴﻦ‪ ،‬ﻡﻮرﺧﻪ ‪٢٣/۵/١٣۶٧‬‬

‫»ﺑﺴﻤﻪ ﺕﻌﺎﻟﯽ‬

‫ﺡﻀﺮت ﺁﻳﺖ اﷲ اﻟﻌﻈﻤﯽ اﻡﺎم ﺧﻤﻴﻨﯽ داﻡﺖ ﺑﺮآﺎﺕﻪ‬

‫ﺑﺎ ﻋﺮض ﺳﻼم‪ ،‬در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺡﻜ ﻢ اﺧﻴ ﺮ ﺡ ﻀﺮﺕﻌﺎﻟﯽ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﻡﻨ ﺎﻓﻘﻴﻦ ﮔﺮچ ﻪ اﻳﻨﺠﺎﻧ ﺐ آ ﻮچﻜﺘﺮ از ﺁﻧ ﻢ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ‬
‫ﺻﺤﺒﺘﯽ ﺑﻜﻨﻢ‪ ،‬وﻟﯽ از ﺟﻬﺖ آﺴﺐ رهﻨﻤﻮد و ﻡﻦ ﺑ ﺎب وﻇﻴﻔ ﻪ ﺷ ﺮﻋﯽ و ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺧﻄﻴ ﺮﯼ آ ﻪ در ﺕ ﺸﺨﻴﺺ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻬﺪﻩ ﻡﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻡﻌﺮوض ﻡﯽدارد آﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻔ ﺎق ﺑ ﻮدن ﻳ ﺎ ﭘﺎﻓ ﺸﺎرﯼ ﺑ ﺮ ﻡﻮﺿ ﻊ ﻡﻨ ﺎﻓﻘﻴﻦ‪ ،‬ﺕﻔ ﺴﻴﺮهﺎ و ﺕﺤﻠﻴﻠﻬ ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮﻧﯽ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد و ﻧﻈﺮهﺎ و ﺳﻠﻴﻘﻪ هﺎ ﺑﻴﻦ اﻓﺮاط و ﺕﻔﺮﻳﻂ ﻗﺮار دارد آﻪ ﺑﻪ ﺕﻔﺼﻴﻞ ﺧﺪﻡﺖ ﺡﺎج اﺡﻤﺪ ﺁﻗﺎ ﻋ ﺮض آ ﺮدم و از ﺕﻜ ﺮار‬
‫ﺁن ﺧﻮددارﯼ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﻡﻦ ﺑﺎب ﻡﺜﺎل در دزﻓﻮل ﺕﻌﺪادﯼ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﻧﺎﻡﻬ ﺎﯼ ﻃ ﺎهﺮ رﻧﺠﺒ ﺮ ‪ -‬ﻡ ﺼﻄﻔﯽ ﺑﻬ ﺰادﯼ ‪ -‬اﺡﻤ ﺪ‬
‫ﺁﺳﺦ و ﻡﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺁﺷ ﻮع ﺑ ﺎ اﻳﻨﻜ ﻪ ﻡﻨ ﺎﻓﻘﻴﻦ را ﻡﺤﻜ ﻮم ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و ﺡﺎﺿ ﺮ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﻧ ﻮع ﻡ ﺼﺎﺡﺒﻪ و اﻓ ﺸﺎﮔﺮﯼ در رادﻳ ﻮ و‬
‫ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و وﻳﺪﺉﻮ و ﻳﺎ اﻋﻼم ﻡﻮﺿ ﻊ در ﺟﻤ ﻊ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ اﻃﻼﻋ ﺎت از ﺁﻧﻬ ﺎ ﺳ ﺌﻮال آ ﺮد ﺷ ﻤﺎ آ ﻪ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ را ﺑﺮ ﺡﻖ و ﻡﻨﺎﻓﻘﻴﻦ را ﺑﺮ ﺑﺎﻃ ﻞ ﻡ ﯽداﻧﻴ ﺪ‪ ،‬ﺡﺎﺿ ﺮﻳﺪ هﻤ ﻴﻦ اﻻن ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﻊ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ در ﺟﺒﻬ ﻪ و ﺟﻨ ﮓ و‬
‫ﮔﻠﻮﮔﺎهﻬﺎ و ﻏﻴﺮﻩ ﺷﺮآﺖ آﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ اﻇﻬﺎر ﺕﺮدﻳﺪ و ﺑﻌﻀﯽ ﻧﻔﯽ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ اﻃﻼﻋﺎت ﮔﻔﺖ اﻳﻨﻬﺎ ﺳﺮ ﻡﻮﺿﻊ ه ﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫چﻮن ﺡﺎﺿﺮ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ در راﻩ ﻧﻈ ﺎم ﺡ ﻖ ﺑﺠﻨﮕﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﮔﻔ ﺘﻢ ﭘ ﺲ اآﺜﺮﻳ ﺖ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان آ ﻪ ﺡﺎﺿ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ ﺑ ﻪ ﺟﺒﻬ ﻪ‬
‫ﺑﺮوﻧﺪ ﻡﻨﺎﻓﻘﻨﺪ؟ ﺟﻮاب داد ﺡﺴﺎب اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻡﺮدم ﻋ ﺎدﯼ ﻓ ﺮق ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و در ه ﺮ ﺻ ﻮرت ﺑ ﺎ راﯼ اآﺜﺮﻳ ﺖ ﻧﺎﻡﺒﺮدﮔ ﺎن ﻡﺤﻜ ﻮم‬

‫‪٢١٩‬‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻓﺮد اﺧﻴﺮ در ﻡﺴﻴﺮ اﺟﺮاﯼ ﺡﻜﻢ ﻓﺮار آﺮد‪ .‬ﻟﺬا ﺧﻮاه ﺸﻤﻨﺪ اﺳ ﺖ در ﺻ ﻮرت ﻡ ﺼﻠﺤﺖ ﻡ ﻼك و ﻡﻌﻴ ﺎرﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳﻦ اﻡﺮ ﻡﺸﺨﺺ ﻓﺮﻡﺎﻳﻴﺪ ﺕﺎ ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﻦ اﺟﺮا دچﺎر اﺷﺘﺒﺎﻩ و اﻓﺮاط و ﺕﻔﺮﻳﻂ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺡﺎآﻢ ﺷﺮع دادﮔﺎﻩ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ‪ -‬ﻡﺤﻤﺪ ﺡﺴﻴﻦ اﺡﻤﺪﯼ‬

‫روﻧﻮﺷﺖ ‪ :‬ﺡﻀﺮت ﺁﻳﺖ اﷲ اﻟﻌﻈﻤﯽ ﺁﻗﺎﯼ ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ ﻡﺪﻇﻠﻪ«‬

‫ﺁﻳﺖ اﷲ ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ ﻧﺎﻡﻪ اﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻡﻴﻨﻮﻳﺴﺪ و در ﺁن ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﺡﺎﮐﻢ ﺷﺮع ﻳﮑﯽ از اﺳﺘﺎﻧﻬﺎﯼ ﮐﺸﻮر را ﻧﻘﻞ ﻡﻴﮑﻨﺪ‪:‬‬

‫»ﺳﻪ روز ﻗﺒﻞ ﻗﺎﺿﯽ ﺷﺮع ﻳﮑﯽ از اﺳﺘﺎﻧﻬﺎﯼ ﮐﺸﻮر ﮐﻪ ﻡﺮد ﻡﻮرد اﻋﺘﻤﺎدﯼ ﻡﻴﺒﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻧ ﺎراﺡﺘﯽ از ﻧﺤ ﻮﻩ اﺟ ﺮاﯼ ﻓﺮﻡ ﺎن‬
‫ﺡ ﻀﺮت ﻋ ﺎﻟﯽ ﺑ ﻪ ﻗ ﻢ اﻡ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻡﻴﮕﻔ ﺖ ﻡ ﺴﺌﻮل اﻃﻼﻋ ﺎت ﻳ ﺎ دادﺳ ﺘﺎن )ﺕﺮدﻳ ﺪ از ﻡ ﻦ اﺳ ﺖ( از ﻳﮑ ﯽ از زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺕﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﺮ ﻡﻮﺿﻊ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺕﻮ ﺡﺎﺿﺮﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﻨﺎﻓﻘﻴﻦ را ﻡﺤﮑﻮم ﮐﻨﯽ؟ ﮔﻔﺖ ﺁرﯼ‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺡﺎﺿ ﺮﯼ‬
‫ﻡﺼﺎﺡﺒﻪ ﮐﻨﯽ؟ ﮔﻔﺖ ﺁرﯼ‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺡﺎﺿ ﺮﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻨ ﮓ ﻋ ﺮاق ﺑ ﻪ ﺟﺒﻬ ﻪ ﺑ ﺮوﯼ؟ ﮔﻔ ﺖ ﺁرﯼ‪ ،‬ﭘﺮﺳ ﻴﺪ ﺡﺎﺿ ﺮﯼ روﯼ ﻡ ﻴﻦ‬
‫ﺑﺮوﯼ؟ ﮔﻔﺖ ﻡﮕﺮ هﻤﻪ ﻡﺮدان ﺡﺎﺿ ﺮﻧﺪ روﯼ ﻡ ﻴﻦ ﺑﺮوﻧ ﺪ‪ ،‬واﻧﮕﻬ ﯽ از ﻡ ﻦ ﺕ ﺎزﻩ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﻧﺒﺎﻳ ﺪ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ اﻧﺘﻈ ﺎر داﺷ ﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ ﻡﻌﻠﻮم ﻡﻴﺸﻮد ﺕﻮ هﻨﻮز ﺳﺮ ﻡﻮﺿﻌﯽ و ﺑﺎ او ﻡﻌﺎﻡﻠ ﻪ ﺳ ﺮ ﻡﻮﺿ ﻊ اﻧﺠ ﺎم داد‪ .‬و اﻳ ﻦ ﻗﺎﺿ ﯽ ﺷ ﺮع ﻡﻴﮕﻔ ﺖ ﻡ ﻦ ه ﺮ چ ﻪ‬
‫اﺻﺮار ﮐﺮدم ﺕﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻪ اﺕﻔﺎق ﺁرا ﺑﺎﺷ ﺪ و اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘ ﻪ ﻧ ﺸﺪ‪ ،‬و ﻧﻘ ﺶ اﺳﺎﺳ ﯽ را هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﻡ ﺴﺌﻮل اﻃﻼﻋ ﺎت دارد و‬
‫دﻳﮕﺮان ﻋﻤﻼ ﺕﺤﺖ ﺕﺎﺙﻴﺮ ﻡﻴﺒﺎﺷﻨﺪ… «‬

‫ﺁﻳﺖ اﷲ ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ ﺑﺎ ﻧﻴﺮﯼ ﻗﺎﺿﯽ ﺷﺮع اوﻳﻦ و اﺷﺮاﻗﯽ دادﺳﺘﺎن و ﭘﻮر ﻡﺤﻤﺪﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ وزارت اﻃﻼﻋﺎت ﺻﺤﺒﺖ ﻡﻴﮑﻨ ﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻡﻴﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫»ﮔﻔﺘﻦ اﻻن ﻡﺤﺮم اﺳﺖ ﺡﺪاﻗﻞ در ﻡﺤﺮم از اﻋﺪاﻡﻬﺎ دﺳﺖ ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ ﻧﻴﺮﯼ ﮔﻔﺖ ﻡﺎ ﺕ ﺎ اﻻن ‪ ٧۵٠‬ﻧﻔ ﺮ را در ﺕﻬ ﺮان‬
‫اﻋ ﺪام ﮐ ﺮدﻩ اﻳ ﻢ ‪ ٢٠٠ ،‬ﻧﻔ ﺮ را ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺳ ﺮ ﻣﻮﺿ ﻊ از ﺑﻘﻴ ﻪ ﺟ ﺪا ﮐ ﺮدﻩ اﻳ ﻢ‪ ،‬ﮐﻠ ﮏ اﻳﻨﻬ ﺎ را ه ﻢ ﺑﮑﻨ ﻴﻢ ﺑﻌ ﺪ ه ﺮ چ ﻪ‬
‫ﺑﻔﺮﻡﺎﺉﻴﺪ‪«.‬‬

‫اﺡﻤﺪ ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ ﭘﺴﺮ ﺁﻳﺖ اﷲ ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ در ﺁذر ﻡ ﺎﻩ ﺳ ﺎل ‪ ٨۴‬در ﭘ ﯽ اﻧﺘ ﺸﺎر ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎن دﻳ ﺪﻩ ﺑ ﺎن ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در ﻡ ﻮرد‬
‫ﻧﻘﺶ ﻡﺼﻄﻔﯽ ﭘﻮرﻡﺤﻤﺪﯼ در اﻋﺪاﻡﻬﺎﯼ ﺳﺎل ‪ ۶٧‬در ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﻓﺎرﺳﯽ رادﻳﻮ ‪ B.B.C‬درﺳﺘﯽ اﻳﻦ ﻡﮑﺎﺕﺒﺎت را ﺕﺎﺉﻴﺪ‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪٢٢٠‬‬
‫وﺡﺪتﻋﻤﻞ اﻳ ﻦ دوﻧﻔ ﺮ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰار ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ در اﻳ ﺮان و دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨ ﻮان ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰا ِر ﺟﻤﻬ ﻮرﯼاﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﻧ ﺸﺎن ده ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ وﺡ ﺪت ﻋﻤ ﻞ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬
‫وﺡﺪت در اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩ ﻓﻜ ﺮﯼ اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ه ﻢ ﺷ ﻜﻞ و ه ﻢ ﺳ ﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﻬ ﻢ دﻟﻴ ﻞ ﺁن ه ﻢ ﺁﺳ ﺎن اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﺳﻼم‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ ﺕﺎ ﻡﺮدم ﺟﻬﺎن را آﻪ ﺑﻪ ادﻳﺎن دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎور دارﻧﺪ و ﺕﺎ ﻗﺒﻞ از ﻇﻬﻮر اﺳ ﻼم‪،‬‬
‫ﭘﻴﺎﻡﺒﺮان و ﺑﺎورهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺿﺮب ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم »ﻡﺸﺮف« آﻨﺪ‪» .‬هﻨ ﻮز ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﺳﻘﻮط ﻧﻜﺮدﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ »زال ﻡﻤ ﺪ« درﺧﻴﺎﺑ ﺎن ﺟﻤ ﺸﻴﺪ ﺕﻬ ﺮان ﺳ ﻘﻮط آ ﺮد‪ .‬در هﻤ ﺎن اوﻟ ﻴﻦ‬
‫روزهﺎﯼ ﺳﻘﻮط ﻧﻈﺎم ﺷﺎهﻨﺸﺎهﯽ »ﺷﻬﺮﻧﻮ« را ﺑﺎ ﺡﻜﻢ ﺁﻳﺖ اﷲ ﺧﻠﺨﺎﻟﯽ و ﺑ ﺎ ﺑﻠ ﺪوزر وﻳ ﺮان آﺮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺎﻟﻚ اوﻟﻴﻪ زﻡﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺁن ‪ ١٠٠‬ﺕﺎ ‪ ١٥٠‬ﺧﺎﻧﻪ آﻮچﻚ و ﭘﺮ اﺕﺎﻗﯽ آﻪ ﻡﺜﻞ ﻻﻧﻪ ﯼ زﻧﺒ ﻮر دﻳ ﻮار‬
‫ﺑﻪ دﻳﻮار هﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد »زال ﻡﺤﻤﺪ« ﺑﻮد‪ ...‬او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ آﺴﯽ ﺑﻮد آﻪ در اﻳ ﻦ ﻡﺤﻠ ﻪ چﻨ ﺪ ﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ زﻧﺎن ﺕﻦ ﻓﺮوش ﺳﺎﺧﺖ ﺕﺎ هﻢ در ﺁن زﻧﺪﮔﯽ آﻨﻨﺪ و هﻢ آﺴﺐ و آﺎر!‪...‬‬

‫»در ﻳﻚ ﺧﻴﺎﺑ ﺎن ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺷﺨ ﺼﯽ زﻧ ﺎن ﺕ ﻦ ﻓ ﺮوش ﺑ ﻮد و در ﺧﻴﺎﺑ ﺎن دﻳﮕ ﺮ ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ‬

‫ﻡﺤﻞ آﺴﺐ و آﺎرﺷﺎن‪ .‬اوﻟﯽ را ﻧﺠﻴﺐﺧﺎﻧﻪ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﻡﯽﮔﻔﺘﻨ ﺪ و دوﻡ ﯽ را ﺷ ﻬﺮﻧﻮ‪ .‬ﻓﺮزﻧ ﺪان ﺧﺮدﺳ ﺎل‬
‫زﻧﺎﻧﯽ آﻪ در ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺟﻤ ﺸﻴﺪ »ﻧﺠﻴ ﺐ ﺧﺎﻧ ﻪ« ﺳ ﻜﻮﻧﺖ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺧﻴﺎﺑ ﺎن دوم راﻩ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻠ ﻴﺲ‬
‫ﺑﭽﻪهﺎﯼ آﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل را اﮔﺮ در ﺷﻬﺮ ﻧﻮ ﻡﯽدﻳﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﻡﯽآ ﺮد‪ .‬ﺁﻧﻬ ﺎ ﻡﺜ ﻞ آ ﺮم در ﺧﻴﺎﺑ ﺎن دوم در‬
‫هﻢ ﻡﯽﻟﻮﻟﻴﺪﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺳ ﻦ ‪ ١٥ -١٤‬ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ﻡ ﯽرﺳ ﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟﻤ ﻊ ﺧﻴﺎﺑ ﺎن اول ﻡ ﯽﭘﻴﻮﺳ ﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دﺧﺘ ﺮان در اﺧﺘﻴ ﺎر ﻡ ﺮدان ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﻡ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ و ﭘ ﺴﺮان ﺧ ﻮد ﻧ ﺎن ﺁﻟ ﻮدﻩ ﺑ ﻪ اﻧ ﻮاع ﺑ ﺰﻩ آ ﺎرﯼ را در‬
‫ﻡﯽﺁوردﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮج ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﺎﻧﻪهﺎﯼ ﺟﻤﺸﻴﺪ را اﻏﻠﺐ ﻳﻜﯽ از اوﺑﺎش ﭘﻮﻟﺪار ﻡﯽﭘﺮداﺧﺖ و ﺧﺎﻧﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎن اول ﺳﺮﻗﻔﻠﯽ داﺷﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻡﺤﻞ آﺴﺐ ﻧﺎن از راﻩ ﺑﺮدارﯼ ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻮد‪«.‬‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺕﮑﺮار ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ چﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ زﻧﺎن ﺳﺘﻤﺪﻳﺪﻩ در دوران ﺡﮑﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺁوردﻩ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬اﻡﺎ »ﻧﺠﺎﺑ ﺖ« ﺡﺎﮐﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ ﮐ ﻪ ﺕﺤﻤ ﻞ ﮐ ﻮچﮑﺘﺮﻳﻦ »ﺑ ﯽ ﻋﻔﺘ ﯽ« را در ﮐﻮچ ﻪ اﯼ ﭘ ﺮت در‬
‫ﺟﻨ ﻮب ﭘﺎﻳﺘﺨ ﺖ اﻳ ﺮان ﻧﻤﻴﮑ ﺮد‪ ،‬اﻳ ﺮان ﻓﻌﻠ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﺷ ﻬﺮ ﻧ ﻮ ﮔ ﺴﺘﺮدﻩ ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ....‬چ ﻪ‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ؟ ﻓﺮوش دﺧﺘﺮان ﻡﺎ در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﺮاﺳﺎس هﻤﺎن ﺳﻨﺖ راﻳ ﺞ زﻡ ﺎن ﺡﻤﻠ ﻪ ﯼ اﻋ ﺮاب‪،‬‬
‫در ﺑﺎزارهﺎﯼ ﻡﺪﻳﻨﻪ و‪ ...‬ﺡﺎﻻ ﭘﺲ از ‪ ١۴٠٠‬ﺳﺎل‪ ...‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ‪ ...‬ﺑﮕﺬرم‪...‬‬

‫وﻳﻞ دوراﻧﺖ در ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻤﺪن اﺳﻼﻡﯽ )ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ( ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬اﺑ ﻮﺑﻜﺮ…‬
‫)ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ(… ﺑ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ ﺧﻮاهﻴ ﺪ ﮔﺬﺷ ﺖ آ ﻪ در ﺻ ﻮﻡﻌﻪه ﺎ ﮔﻮﺷ ﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻬ ﺎ را ﺑ ﻪ ﮔﻮﺷ ﻪ‬
‫ﮔﻴﺮﯼﺷﺎن واﮔﺬارﻳﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻡﺮدم را وادار آﻨﻴﺪ ﻳﺎ ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑ ﻪ ﻡ ﺎ ﺟﺰﻳ ﻪ ﺑﺪهﻨ ﺪ … ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫ﺧﺪا ﺡﺮآﺖ آﻨﻴﺪ!«‬
‫راوﻧﺪﯼ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اﻋﺮاب‪ ،‬ﻡﺮدم را ﻡﻴﺎن اﺳﻼم‪ ،‬ﺟﺰﻳﻪ و ﺷﻤﺸﻴﺮ‪ ،‬ﻡﺨﻴﺮ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻡﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﻡﺠﻮﺳﺎن آﺘ ﺎﺑﯽ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ ﺑﻨ ﺎم ﭘﺎزﻧ ﺪ‪ ،‬آ ﻪ ﺁنرا ﺳ ﻮﺧﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬و ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮﯼ‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ زردﺷﺖ ﻧﺎم آﻪ او را آ ﺸﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬و ﺟﻬ ﺎد ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ »ﻓﺮﻗ ﻪ« واﺟ ﺐ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺷ ﻮﻧﺪ ﻳ ﺎ‬
‫ﺟﺰﻳﻪ ﻗﺒﻮل آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬و از ﺟﻤﻠﻪﯼ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن زﻧﺎ ﻧﻜﻨﻨﺪ و آﻔ ﺎر‬
‫را ﺑﺮ اﺳﺮار ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن واﻗﻒ ﻧﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬و چﺎرﭘﺎﯼ ﺳﻮارﯼ اﻳ ﺸﺎن ﻏﻴ ﺮ از چﺎرﭘ ﺎﯼ ﺳ ﻮارﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﺁن چﺎرﭘﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ ﺳﻮار ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ هﺮ دوﭘﺎﯼ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪(٢٧) «.‬‬

‫‪٢٢١‬‬
‫اﻡﺎ ﻳﻜ ﯽ از دﻻﻳ ﻞ اﺻ ﻠﯽ ﺡﻤﻠ ﻪﯼ اﻋ ﺮاب ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ـ ﻧ ﻪ ﻧ ﺸﺮ دﻳ ﻦ ـ آ ﻪ ﮔﺮﺳ ﻨﮕﯽ ﻡﻔ ﺮط‬
‫اﻋﺮاب ﺑ ﺪوﯼ ﺑ ﻮد‪ .‬زﻳ ﺮ ﻟ ﻮاﯼ دﻳ ِﻦ اﺳ ﻼم‪ ،‬راﻩ را ﺑ ﺮاﯼ چﭙ ﺎول و ﻏ ﺎرت آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻡﺘ ﺼﺮﻓﻪ ﺑ ﺎز‬
‫آﺮدﻧ ﺪ و ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ه ﻢ ه ﺴﺖ آ ﻪ دارﻧ ﺪ از ﻗِﺒ ﻞ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺮزﻡﻴﻦه ﺎﯼ ﻡﻔﺘﻮﺡ ﻪ ارﺕ ﺰاق ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و‬
‫هﻨﻮز هﻢ ﺳﻴﺮ ﻧﺸﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ در ﻧﺎﻡﻪاﯼ ﺑﻪ ﻋﻤﺮوﻋﺎص ـ ﻳﻜﯽ از ﺳﺮداراﻧﯽ آﻪ در ﺡﻤﻠﻪ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺷ ﺮآﺖ داﺷ ﺖ‬
‫ـ ﻧﻮﺷﺖ‪ …» :‬اﯼ ﻋﻤﺮو ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﻮدم ﺳﻮﮔﻨﺪ آ ﻪ اﮔ ﺮ ﻡ ﻦ و هﻤﺮاه ﺎﻧﻢ از ﮔﺮﺳ ﻨﮕﯽ ﺑﻤﻴ ﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺕ ﻮ و‬
‫هﻤﺮاهﺎﻧﺖ آﻪ ﺳﻴﺮ هﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺮان ﻧﻤﯽﺷﻮﻳﺪ… ﻋﻤﺮو هﻢ در ﭘﺎﺳﺦ ﻋﻤﺮ چﻨ ﻴﻦ ﻧﻮﺷ ﺖ آ ﻪ‪ :‬آ ﺎرواﻧﯽ‬
‫از ﺧﻮاروﺑﺎر ﺑﺮاﻳﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎدم آﻪ ﺁﻏﺎزش ﻧﺰد ﺕﻮ و ﭘﺎﻳﺎﻧﺶ ﻧﺰد ﻡﻦ اﺳﺖ‪(٢٨)«.‬‬
‫راوﻧ ﺪﯼ از ﻗ ﻮل اﺑ ﻮ ﻳﻮﺳ ﻒ اﻧ ﺼﺎرﯼ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬وﻗﺘ ﯽ ﻏﻨ ﺎﻳﻢ اﻳ ﺮان را ﻧ ﺰد ﻋﻤ ﺮ‬
‫ﺁوردﻧﺪ… و چﺸﻤﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺁﻧﻘﺪر ﻡﺮوارﻳﺪ و زر و ﺳﻴﻢ اﻓﺘﺎد … ﮔﺮﻳﺴﺖ…« )‪(٢٩‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪهﺎ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮهﺎ ﺷﺮوع ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺎهﻢ ﺑ ﺮ ﺳ ِﺮ چﭙ ﺎو ِل ﻡﻠ ﻞ‬
‫دﻳﮕﺮ اﺧﺘﻼﻓﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ آﻪ آﺪامﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﻴﺎدت و ﺧﻼﻓﺖ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼﻓ ﺎت ﻓﺮﻗ ﻪاﯼ ﭘﻴ ﺪا‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬دﻳﻨﯽ ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ و ﻳﻚ آﺘﺎب‪ ،‬ﺑﻪ هﻔﺘﺎد ودو »دوﻟﺖ« ﺕﻘﺴﻴﻢ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬هﻴﭻ آﺪام ه ﻢ ﺡﺎﺿ ﺮ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ از ﻡﻮاﺿﻊ ﺧﻮدﺷﺎن آﻮﺕﺎﻩ ﺑﻴﺎﻳﻨ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ه ﻢ ﺧ ﻮد را راﺳ ﺘﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻠ ﻮﯼ‪ ،‬ﻡﺤﻤ ﺪﯼ‪ ،‬ﻧ ﺎب و اﺻ ﻴﻞ‬
‫ﻗﻠﻤﺪاد ﻡﯽ آﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻡﻴﺎن ﻓﻘﻂ ﻡﺮدﻡﻨﺪ آﻪ در ﺟﻨﮓ زرﮔﺮﯼ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎء ﻧﺎﺑﻮد ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ در ﭘﺮدﻩ ﻡ ﯽﻡﺎﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ ﺡﻴ ﺪرﯼ‪/‬ﻧﻌﻤﺘ ﯽ‪ ،‬ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ ﻗ ﺪرﺕﯽ‬
‫ت رﻗﻴﺐ ﺑﻐﻠﯽاش راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬دﻋ ﻮاﻳﯽ آ ﻪ ه ﻢ‬ ‫اﺳﺖ آﻪ هﺮ ﻡﻼﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﺼﺎﺡﺐ ﺡﻴﻄﻪﯼ ﻗﺪر ِ‬
‫اآﻨﻮن در اﻳﺮان ﺑﻴﻦ دو ﻗﺮاﺉﺖ از اﺳﻼم درﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از هﻤﻴﻦ ﺳﻨﺦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻖ راﻩ و ﺷ ﺮﻳﻚ ﻗﺎﻓﻠ ﻪ ﺑ ﻮدﻩ‬ ‫در واﻗﻊ از درون ﺟﺮﻳﺎن ﺡﺎآﻢ‪ ،‬ﮔﺮوﻩ ﺕﺎزﻩ ﻧﻔ ﺴﯽ آ ﻪ ﻗ ﺒﻼ رﻓﻴ ِ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﺪﻋﯽ ﻧﻮع دﻳﮕﺮﯼ از ﻓﻬ ِﻢ ﻡﺬهﺒﯽ]![ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺮون از دﻋﻮاﯼ ﺳﻨﺘﯽ ﺑﻴﻦ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ آﻪ هﺮآ ﺪام آﻠ ﯽ ﻡﺮﻳ ﺪ و ﻡﻘﻠ ﺪ ﭘ ﺸﺖ ﺳ ﺮ دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﻚ‬
‫ﻋﺪﻩ هﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روﺷﻨﻔﻜﺮ دﻳﻨﯽ و ﻳﺎ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻡﺬهﺒﯽ ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻩاﻧﺪ آ ﻪ ﺳ ﻌﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ‬
‫ق واژﻩهﺎﯼ ﻡﺸﺘﺮﯼ ﭘﺴﻨﺪ ِ اﻡﺮوزﯼ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪﯼ آﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻴﻌﯽ را در زرور ِ‬
‫س ﻓﻘﻴ ﻪ و ﺳ ﻔﻴﻪ و ﻡﺮﺟ ﻊ ﺕﻘﻠﻴ ﺪ و ﻡﻘﻠ ﺪ و ﺁﻗ ﺎ و ﻋ ﻮام‬ ‫آﺴﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﭙﺮﺳﺪ‪ :‬دﻳﻨﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎ ِ‬
‫آﺎﻻﻧﻌﺎم ﺑﺮﻧﺎﻡﻪ رﻳﺰﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬چﮕﻮﻧﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﻡﮕﺮ اﺳﺎﺳﺎ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟ هﻤﻴﻦ آﻪ آﺴﯽ ﻡﺬهﺒﯽ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺴﺘﻪ‪ ،‬دﮔ ﻢ‬
‫و ﺟﺰم ﻓﻜﺮ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺑﺎ ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪﯼ روﺷﻨﯽ آ ﻪ هﻤﻴ ﺸﻪ در ﺕﻜ ﺎﭘﻮ و ﺟ ﺴﺘﺠﻮ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕﻨ ﺎﻗﺾ‬
‫دارد‪ .‬ﺑﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ دﻳﮕﺮ آﺴﯽ آﻪ از ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﻴﺸﺪاورﯼ را در ذه ﻨﺶ رﺳ ﻮب دادﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﻡﺪﻋﯽ روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻡﮕﺮ اﻳﻦ آﻪ ﻡﺘﻘﻠﺐ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺨﻮاه ﺪ ﺑ ﺮاﺳ ﺎس ﻡ ﺪ ِ روز هﻤ ﺎن ﺑﻼﻳ ﯽ را ﺑ ﺮ‬
‫ﺳ ِﺮ ﻡﺎ ﺑﻴﺎورد آﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ]![ ﻧﻈﻴ ﺮ دآﺘ ﺮ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﺁﻳ ﺖاﷲ ﻡﻄﻬ ﺮﯼ]![ و ﺟ ﻼل ﺁلاﺡﻤ ﺪ‬
‫ﺁوردﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫»آﺠ ﺎ اﻳﺮاﻧ ﯽ از هﻤ ﺎن اول در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﺳ ﻼم ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ و ﻧﺨﻮاﺳ ﺖ اﺳ ﻼم را ﺑﭙ ﺬﻳﺮد؟‬
‫آﺠﺎ چﻨﻴﻦ چﻴﺰﯼ اﺳﺖ؟ ﻳﻚ ﺟﺎ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪(٣٠)«.‬‬
‫»اﻳﺮاﻧﯽ ـ ﺑﻌﺪ از ﺑﺮﺧﻮرد ﺑ ﺎ اﺳ ﻼم اوﻟﻴ ﻪ ـ اﺡ ﺴﺎس آ ﺮد آ ﻪ دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم هﻤ ﺎن ﮔﻤ ﺸﺪﻩاﯼ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻡﯽﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ… ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻴﻦ ﻡ ﺬهﺐ ﺧ ﻮدش را ول آ ﺮد‪ ،‬ﻡﻠﻴ ﺖ ﺧ ﻮدش را ول‬
‫آﺮد‪ ،‬ﺳﻨﺖهﺎﯼ ﺧﻮدش را ول آﺮد و ﺑﻄﺮف اﺳﻼم رﻓﺖ…« )‪(٣١‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﺻﻄﻼح »روﺷﻨﻔﻜﺮ« اﺳﻼﻡﯽ ﻳﻌﻨﯽ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﻪ ذآﺮ چﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫از رﻓﺘﺎر اﻳﺮاﻧﻴﺎن از هﻤ ﺎن او ِل ﺡﻤﻠ ﻪﯼ اﻋ ﺮاب ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﻡ ﯽﭘ ﺮدازم‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ آ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ‬

‫‪٢٢٢‬‬
‫ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ ﻡﺬهﺒﯽ و اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻪ اﮔﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﮔﺮ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻡﺬهﺒﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﻓﺮد ﻡ ﺬهﺒﯽ‬
‫ﺧﻴﺎل آﺮد روﺷﻨﻔﻜﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ ﺙﺒﺖ ﺷﺪﻩ را ﺟﻌﻞ و ﺕﺤﺮﻳﻒ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ب ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳ ﺮان ﺕﻌ ﺪادﯼ از ﻗﻴ ﺎمه ﺎﯼ ﺙﺒ ﺖ ﺷ ﺪﻩ‬ ‫ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ در ﺟﻠﺪ دوم آﺘﺎ ِ‬
‫در ﺕ ﺎرﻳﺦ را »هﻤ ﺎن او ِل« ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ رﺳ ﻴﺪ ِن اﻋ ﺮاب آ ﻪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﺳ ﻼم و اﻋ ﺮاب اﻳ ﺴﺘﺎدﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫چﻨﻴﻦ ﺑﺮﻡﯽﺷﻤﺎرد‪:‬‬
‫ﻗﻴﺎم ﺳ ﻨﺒﺎد‪ ،‬ﻧﻬ ﻀﺖ اﺳﺘﺎدﺳ ﻴﺲ‪ ،‬ﺟﻨ ﺒﺶ ﻡﻘﻨ ﻊ‪ ،‬ﺑﺎﺑ ﻚ ﺧﺮﻡ ﺪﻳﻦ و ﻧﻬ ﻀﺖ ﺳ ﺮخ ﺟﺎﻡﮕ ﺎن و‬
‫ﻗﻴ ﺎم ﺑﺎﺑ ﻚ… آ ﻪ رهﺒ ﺮان اﻳ ﻦ ﻧﻬ ﻀﺖه ﺎﯼ ﺿ ﺪاﺳ ﻼﻡﯽ و ﺿ ﺪﻋﺮﺑ ﯽ ﺧ ﻮد را ﭘﻴ ﺮوان و ره ﺮوان‬
‫اﺑﻮﻡﺴﻠﻢ ﺧﺮاﺳﺎﻧﯽ )ﻡﺸﻬﻮرﺕﺮﻳﻦ رهﺒ ِﺮ ﻗﻴﺎمهﺎﯼ ﺿﺪ ﻋﺮﺑﯽ و ﺿﺪ اﺳﻼﻡﯽ اﻳﺮان( ﻡﯽداﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﻗﻴﺎم ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﺮاﻧﻴﺎن… ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪﯼ اﺑﻮﻡﺴﻠﻢ ﺧﺮاﺳﺎﻧﯽ ﺁﻏﺎز ﺷﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻏﺪر و ﺧﻴﺎﻧ ﺖ‬
‫ﻋﺒﺎﺳ ﻴﺎن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﺑﻮﺳ ﻠﻤﻪﺧ ﻼل و اﺑﻮﻡ ﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت )از هﻤ ﺎن اول( اداﻡ ﻪ داﺷ ﺖ ﺕ ﺎ ﺑ ﻪ اﻳﺠ ﺎد‬
‫دوﻟﺖهﺎﯼ ﻡﺴﺘﻘﻞ در اﻳﺮان…«)‪(٣٢‬‬
‫راوﻧﺪﯼ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ادوارد ﺑﺮاون در ﺕﺎرﻳﺦ ادﺑﯽ اﻳﺮان ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﺳ ﻨﺒﺎد از ﻧﻴ ﺸﺎﺑﻮر ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﺰم ﺧﻮﻧﺨﻮاهﯽ اﺑﻮﻡﺴﻠﻢ ﺡﺮآﺖ آﺮد و در ﻡﺪﺕﯽ آﻮﺕﺎﻩ ﻋﺪﻩاﯼ را دور ﺧﻮد ﺟﻤ ﻊ ﻧﻤ ﻮد و ﺑ ﻪ ﻳ ﺎران‬
‫ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﺰم دارم ﺑﻪ ﺳﻮﯼ اﻳﺎﻻت ﻋﺮب ﻧﺸﻴﻦ ﺡﺮآﺖ آﻨﻢ و آﻌﺒ ﻪ را ﻡﻨﻬ ﺪم ﺳ ﺎزم‪ .‬دﻳ ﺮﯼ ﻧﭙﺎﻳﻴ ﺪ‬
‫آﻪ ﻋﺪﻩﯼ آﺜﻴﺮﯼ از ﻡﺠﻮﺳﺎن ﻃﺒﺮﺳﺘﺎن و ﻧﻘﺎط دﻳﮕﺮ و هﻢچﻨﻴﻦ ﻡﺰدآﻴﺎن… را ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﻮد ﺟﻠ ﺐ‬
‫آﺮد‪«.‬‬
‫در آﺘﺎب ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﻧﻈ ﺎم اﻟﻤﻠ ﻚ ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪)…» :‬ﺳ ﻨﺒﺎد(… ﮔﻔﺘ ﯽ… ﺑ ﺎزﻧﮕ ﺮدم ﺕ ﺎ‬
‫آﻌﺒﻪ را وﻳﺮان ﻧﻜﻨﻢ‪ …«.‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﺳﻨﺒﺎد ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻗ ﻮاﯼ ﻡﻨ ﺼﻮر ﺧﻠﻴﻔ ﻪﯼ ﻋﺒﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻴﻦ رﯼ و هﻤ ﺪان‬
‫هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺷﺶ هﺰار ﺕﻦ از ﻳﺎراﻧﺶ آﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫»هﻨﻮز ﻗﻴﺎم ﺳﻨﺒﺎد آ ﺎﻡﻼ ﺧ ﺎﻡﻮش ﻧ ﺸﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ… اﺳﺘﺎدﺳ ﻴﺲ ﻋﻠ ﻢ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﺑﺮاﻓﺮاﺷ ﺖ و‬
‫ﻡﺸﻜﻞ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﺮاﯼ ﻡﻨﺼﻮر ﺧﻠﻴﻔﻪﯼ ﻋﺒﺎﺳﯽ اﻳﺠﺎد آﺮد… ﺳﻴﺼﺪ هﺰار ﻡﺮد ﺟﻨﮕﺠﻮ ﺑﺎ او ﺑﻮدﻧ ﺪ…‬
‫ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﺧﻠﻴﻔ ﻪ‪ ،‬ﺧ ﺎزم را ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﮓ او ﻓﺮﺳ ﺘﺎد‪ .‬در ﻃ ﯽ اﻳ ﻦ ﻡﺒ ﺎرزات ‪ ٧٠‬ه ﺰار ﺕ ﻦ از ﭘﻴ ﺮوان او‬
‫آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ‪ ١٤‬هﺰار ﻧﻔﺮ اﺳﻴﺮ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ آﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ… ﺳﺮهﺎﯼ ﺁﻧﺎن را از ﺕﻦ ﺟﺪا آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻗ ﻮاﯼ‬
‫ﺧﻠﻴﻔﻪ… )اﺳﺘﺎدﺳﻴﺲ( را زﻧﺠﻴﺮ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و در ﺁﻧﺠﺎ او را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﻴﺪﻧﺪ…«‬
‫در ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺑﺨ ﺎرا درﺑ ﺎرﻩﯼ اﺑ ﻦ ﻡﻘﻨ ﻊ چﻨ ﻴﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‪» :‬ﻡ ﺬهﺐ اﻳ ﺸﺎن ﺁن ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻧﻤ ﺎز‬
‫ﻧﻤﯽﮔﺰاردﻧﺪ و روزﻩ ﻧﻤﯽداﺷﺘﻨﺪ و ﻏﺴﻞ از ﺟﻨﺎﺑﺖ ﻧﻤﯽآﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻴﻜﻦ ﺑﻪ اﻡﺎﻧﺖ ﻡﯽﺑﻮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫راوﻧ ﺪﯼ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﻡﻘﻨ ﻊ از ﺳ ﺮداران اﺑﻮﻡ ﺴﻠﻢ ﺧﺮاﺳ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻮد و در ﺟﻨﺒ ﺸﯽ آ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﺧﻠﻔﺎﯼ اﻡﻮﯼ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺮآﺖ ﻋﻤﻠﯽ داﺷﺖ… ﭘﻴ ﺮوان ﻡﻘﻨ ﻊ ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﺟ ﺮاﯼ اﺡﻜ ﺎم‬
‫ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺕ ﻮﺟﻬﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ رﻋﺎﻳ ﺖ اﺻ ﻮل اﺧﻼﻗ ﯽ‪ ،‬راﺳ ﺘﮕﻮﻳﯽ‪ ،‬اﻡﺎﻧ ﺖ و رازدارﯼ ﭘﺎﻳﺒﻨ ﺪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ… ﻡﻘﻨﻊ آﻪ ﻡﺎﻳﻞ ﻧﺒﻮد ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ اﻋ ﺮاب ﺑﻴﻔﺘ ﺪ‪ ،‬ﺧﻮدآ ﺸﯽ آ ﺮد‪ .‬ﺑ ﺎ ﻡ ﺮگ ﻡﻘﻨ ﻊ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ…‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ هﻢ چﻨﺎن ﻃﻐﻴﺎﻧﻬﺎﻳﯽ در ﻧﻘﺎط ﻡﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻴﻪ اﻋﺮاب ﺻﻮرت ﻡﯽﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬
‫»در اﻳ ﺎﻡﯽ آ ﻪ ﺧﻠﻔ ﺎﯼ ﻋﺒﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻋﻤ ﺎل ﺧ ﻮد در ﻧﻘ ﺎط ﻡﺨﺘﻠ ﻒ ﻡﻤﺎﻟ ﻚ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﺤﺪﻳ ﺪ )ﻡﺤ ﺪود آ ﺮدن( ﻋﻘﺎﻳ ﺪ و اﻓﻜ ﺎر و ﻏ ﺎرت ﻡ ﺮدم ﺳ ﺘﻤﺪﻳﺪﻩ ﻡ ﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬و اﻓ ﺮاد ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪﯼ‬
‫اﻳﺮاﻧ ﯽ را ﺑ ﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪه ﺎ و ﻋﻨ ﺎوﻳﻦ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ از ﺑ ﻴﻦ ﻡ ﯽﺑﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﺮمدﻳﻨ ﺎن ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻧﻬ ﺎﻧﯽ و ﺁﺷ ﻜﺎر ﺑ ﺎ‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺧﻼﻓﺖ ﻡﺒﺎرزﻩ آﺮدﻧﺪ و ﻡﺪت ‪ ٢٢‬ﺳﺎل در ﺁن ﺳﺎﻡﺎن ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل زﻧ ﺪﮔﯽ آﺮدﻧ ﺪ و ﺷﻜ ﺴﺖه ﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ وارد آﺮدﻧﺪ‪(٣٣) «.‬‬
‫»ﺑﻪ ﻗﻮل اﻟﺘﻮن داﻧﻴﻞ ﻡﺤﻘﻖ و اﻳﺮاﻧ ﺸﻨﺎس اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ‪ ،‬در ﻃ ﻮل ﺡ ﺪود ‪ ١٠٠‬ﺳ ﺎل‪ ،‬از ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٢٦‬ﺕﺎ ‪ ٢٢٧‬هﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ )‪ ٨٤٢‬ـ‪ ٧٤٣‬ﻡﻴﻼدﯼ( ﻡﺎ ﺷﺎهﺪ ‪ ١٤٣‬ﻗﻴﺎم و ﺷﻮرش اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫و ﻡ ﺬهﺒﯽ در ﻧ ﻮاﺡﯽ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ ﺧﺮاﺳ ﺎن‪ ،‬ﺳﻴ ﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻃﺒﺮﺳ ﺘﺎن‪ ،‬ﮔ ﻴﻼن و… ﻋﻠﻴ ﻪ ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ اﻋ ﺮاب ﻳ ﺎ‬

‫‪٢٢٣‬‬
‫اﺳﻼم ﺑﻮدﻩاﻳﻢ‪ .‬چﻨﻴﻦ هﻮﺷﻴﺎرﯼ و ﻡﻘﺎوﻡﺘﯽ در ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻠﺖهﺎ اﮔﺮ ﺑﯽﻧﻈﻴ ﺮ ﻧﺒﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﯽﺕﺮدﻳ ﺪ آ ﻢ ﻧﻈﻴ ﺮ‬
‫اﺳﺖ…« )‪(٣٤‬‬
‫»واﻧﮕﻬ ﯽ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ ﻋﻨ ﻮان ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان ﺕ ﺼﻮر آ ﺮد‪ ،‬ﻡﺮدﻡ ﯽ آ ﻪ ﻡ ﻮرد ﺕﺠ ﺎوز‪ ،‬ﻏ ﺎرت‪ ،‬و‬
‫آﺸﺘﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ دﻳ ِﻦ ﻡﺘﺠﺎوزان و ﻏﺎرﺕﮕﺮان از ﺧﻮد ﺷﻴﻔﺘﮕﯽ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ هﻴﭻ ﻡﺪرك ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻧﻤﯽﺕﻮان ﻳﺎﻓﺖ آﻪ ﺟﻤﻌ ﯽ از اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن داوﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ اﺳ ﻼم ﺁوردﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺕ ﻀﺎد ﻋﻤﻴ ﻖ ﻡﻴ ﺎن ﻓﺮهﻨ ﮓ و ﻡ ﻨﺶ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﺎ اﺳ ﻼم و »ﻡ ﻨﺶ ﻋﺮﺑ ﯽ« ﺳ ﻜﻮﻧﺖ دادن‬
‫اﻋﺮاب ﻡﺴﻠﻤﺎن )در اﻳ ﺮان( را ﺑ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ راﻩ ِ ﺡﻔ ﻆ ﻗ ﺪرت ﻋ ﺮب ﺑ ﺪل ﺳ ﺎﺧﺖ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ اﻳ ﻦ ادﻋ ﺎ ﻧﻴ ﺰ آ ﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ اواﺧ ﺮ از دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺕﯽ از ﺳ ﻮﯼ چ ﭗه ﺎﯼ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻡﻄ ﺮح ﺷ ﺪﻩاﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺑﺮاﺳ ﺎس ﺁن ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫اﺷ ﺮاف و زﻡﻴﻨ ﺪاران ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻔ ﻆ ﻡﻮﻗﻌﻴ ﺖ و ﻡ ﺎل ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ هﻤﻜ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ دﺷ ﻤﻦ ﺕ ﻦ دادﻧ ﺪ و اﺳ ﻼم‬
‫ﺁوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﭻ ﻡﺪرك ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺙﺒﺎت ﻧﻴﺴﺖ…« )‪(٣٥‬‬
‫»در اآﺜ ﺮ ﺷ ﻬﺮهﺎ و وﻻﻳ ﺎت اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻡﻘﺎوﻡ ﺖه ﺎﯼ آﻮﺕ ﺎﻩ ﻳ ﺎ ﺑﻠﻨ ﺪ ﻡ ﺪﺕﯽ در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﻋ ﺮاب‬
‫ﺻ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺖ و اﻋ ﺮاب ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺑ ﻪ ﺁن ﺁﺳ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺕ ﺼﻮر ﻡ ﯽرود‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻓ ﺘﺢ هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﺮان ﻡﻮﻓ ﻖ‬
‫ﻧﺸﺪﻧﺪ… ﺑﻠﻜﻪ درﻃﻮل ﺳﺎلهﺎﯼ اﺷﻐﺎل اﻳﺮان ﺕﻮﺳﻂ اﻋﺮاب‪ ،‬ﻡ ﺮدم ه ﻢ چﻨ ﺎن ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ‬
‫دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪﻩﯼ اﺳﻼﻡﯽ )آﻪ ﻡﻈﻬﺮ دﻳﻦ ﺕﺤﻤﻴﻠﯽ ﺑﻮدﻧﺪ( ﺑﻪ ﻡﺒﺎرزﻩ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪(٣٦) «.‬‬
‫»هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﻋﻮاﻡ ﻞ اﻡ ﺎ ﺑﺎﻋ ﺚ ﭘﻴ ﺸﻮا ِز اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن از اﻋ ﺮاب و اﺳ ﺘﻘﺒﺎل ﻡ ﺮدم از اﺳ ﻼم‬
‫ﻧﮕﺮدﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ در هﻤ ﻪﯼ ﺷ ﻬﺮه ﺎ و وﻻﻳ ﺎت اﻳ ﺮان‪ ،‬اﻋ ﺮاب ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺑ ﺎ ﻡﻘﺎوﻡ ﺖه ﺎﯼ ﺳ ﺨﺖ‬
‫روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اآﺜﺮ ﺷﻬﺮهﺎ ﭘﺎﻳﺪارﯼ و ﻡﻘﺎوﻡﺖ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻴﺮﺡﻤﺎﻧﻪ ﺳﺮآﻮب ﮔﺮدﻳﺪ؛ ﻡﺜﻼ در ﺳﻘﻮط‬
‫ﻡ ﺪاﺉﻦ و ﺧ ﺼﻮﺻﺎ ﻡﻘﺎوﻡ ﺖ ﻡ ﺮدم در ﺟﻨ ﮓ ﺟﻠ ﻮﻻء ) ﺳ ﺎل ‪ ١٦‬هﺠ ﺮﯼ ـ ‪ ٦٣٦‬ﻡ ﻴﻼدﯼ( اﻋ ﺮاب‬
‫ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺧ ﻮد ﻧ ﺸﺎن دادﻧ ﺪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨ ﺎن آ ﻪ ﻡ ﻮرﺧﻴﻦ از ﺁن ﺑﻨ ﺎم »واﻗﻌ ﻪﯼ هﻮﻟﻨ ﺎك‬
‫ﺟﻠﻮﻻء« ﻳﺎد آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺻﺪ هﺰار ﺕﻦ از اﻳﺮاﻧﻴﺎن آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﺕﻌ ﺪاد ﻓﺮاواﻧ ﯽ از زﻧ ﺎن‬
‫و آﻮدآﺎن اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻪ اﺳﺎرت رﻓﺘﻨ ﺪ و ﺑ ﺴﻴﺎ ِر آ ﺸﺘﻪ‪ ،‬دﺷ ﺖ را ﭘﻮﺷ ﺎﻧﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻧﻤ ﻮدار ﺟ ﻼل ﺟﻨ ﮓ‬
‫ﺑﻮد‪(٣٧) «.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ ﺑﺨﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر آﻮﺕﺎهﯽ از ﺕﺎرﻳﺦ ﺙﺒﺖ ﺷﺪﻩﯼ ﻧﻬﻀﺖه ﺎﯼ ﺿ ﺪ اﺳ ﻼﻡﯽ و‬
‫ﺿ ﺪ ﻋﺮﺑ ﯽ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺑ ﻴﺶ از ﺻ ﺪه ﺎ و ه ﺰاره ﺎ ﺟﻠ ﺪ آﺘ ﺎب‪ ،‬ﺳ ﻔﺮﻧﺎﻡﻪ‪ ،‬ﺕ ﺎرﻳﺦ و‬
‫داﻳﺮﻩاﻟﻤﻌﺎرف در زﻡﺎنهﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠﻒ از ﻗﻮل ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎران اﻳﺮاﻧﯽ و ﻋ ﺮب‪ ،‬ه ﻢچﻨ ﻴﻦ ﺷ ﺮق ﺷﻨﺎﺳ ﺎن‬
‫اروﭘ ﺎﻳﯽ و روﺳ ﯽ ﺙﺒ ﺖ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻡ ﺎ آ ﺴﯽ ﻡﺜ ﻞ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ آ ﻪ ﻡ ﺪﻋﯽ اﺳ ﺖ در داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺳ ﻮرﺑﻦ‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺳ ﻼم ﺷﻨﺎﺳ ﯽ و ﺷ ﺮق ﺷﻨﺎﺳ ﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ راﺡﺘ ﯽ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮدش‬
‫اﺟﺎزﻩ ﻡﯽدهﺪ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﺪو ِن ﺙﺒﺖ ﺷﺪﻩﯼ اﻳﺮان را ﺟﻌﻞ و ﺕﺤﺮﻳﻒ آﻨﺪ‪ .‬ﻻﺑﺪ ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﻜﻪ دﻳ ﻦ و اﻳﻤ ﺎﻧﺶ‬
‫ﺖ ﺻﺤﻴﺢ در اﻡﺎن ﺑﺪارد‪.‬‬ ‫را از ﮔﺰﻧﺪ ﺷﻨﺎﺧ ٍ‬
‫ك« ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﻟﻮﻳﯽ ﻡﺎﺳﻴﻨﻴﻮن ﻡﺤﻘﻖ و اﺳﻼم‬ ‫ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ هﻢ چﻨﻴﻦ ﻡﺪﻋﯽ اﺳﺖ آﻪ »ﺳﻠﻤﺎن ﭘﺎ ِ‬
‫ب »ﻡﻨﺤﻨ ﯽ ﺷﺨ ﺼﯽ‬ ‫ﺷ ﻨﺎس ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪﯼ ﻓﺮاﻧ ﺴﻮﯼ را ﺕﺮﺟﻤ ﻪ و چ ﺎپ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ از چ ﺎپ آﺘ ﺎ ِ‬
‫زﻧ ﺪﮔﯽ ﺡ ﻼج« هﻤ ﻴﻦ ﺷ ﺮق ﺷ ﻨﺎس چ ﺸﻢ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻩ و ﻧﺨﻮاﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ روﺡﻴ ﻪﯼ ﺻ ﻮﻓﯽﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪﯼ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن داﻡﻦ ﺑﺰﻧﺪ؟ )ﻧﻘﻞ ﺑﻪ ﻡﻀﻤﻮن( در ﺡﺎﻟﯽآﻪ ﺡﺘﻤﺎ ﻡﯽداﻧﺴﺖ‪ :‬ﺡﻼج ﻧﻪ ﻳﻚ ﻡﺴﻠﻤﺎن]![ ﺻﻮﻓﯽ‪،‬‬
‫ﻡﺮﺕﺎض و دروﻳﺶ »ﺑﺎ رداﻳﯽ ﭘﺮ از ﮔﺰﻧﺪﻩهﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﻧﻴﻢ داﻧﮓ وزن« آ ﻪ ﻳ ﻚ ﻡﻌﺘ ﺮض ﺑ ﺰرگ ﺑ ﻮد و‬
‫در آﺎ ِر ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘ ِﻦ آﺎخ اﺳﺘﺤﻤﺎر )ﺧﺮآﺮدن( اﻋﺮاب و اﺳﻼم ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧ ﻪﯼ آﻌﺒ ﻪ‬
‫ﺡﻤﻠﻪ آﺮد و ﺁﻧﺠﺎ را ﻏﺎرت آﺮد‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺕﺤﻘﻴﻖ ﭘﺮ ارج و ﺑ ﯽﻧﻈﻴ ﺮ اﺳ ﺘﺎد ﻟ ﻮﻳﯽ ﻡﺎﺳ ﻴﻨﻴﻮن ﺑ ﯽﺕﺮدﻳ ﺪ‬
‫ﻡﻨﺒﻊ ﺑﺴﻴﺎر ارزﻧﺪﻩاﯼ اﺳﺖ آﻪ اﻟﻬﺎم ﺑﺨﺶ هﻤﻪﯼ ﻡﺤﻘﻘﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﺡﻼج ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫‪٢٢٤‬‬
‫»ﺡﻼج واﻗﻌﺎ ﻳﻚ ﻡﺘﻔﻜﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ و در ﻋﺮﺻ ﻪه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و ﺡﺘ ﺎ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺡﻀﻮر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺡﻀﻮر‪ ،‬ﺑﻪ هﺮﺡﺎل ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران‪ ،‬ﻋﺎرﻓ ﺎن و‬
‫ﺡﺎآﻤﺎن زﻡﺎﻧﻪاش ﻧﺒ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪهﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ ﭘ ﺲ از ﺻ ﺪور ﻓﺘ ﻮاﯼ ﺕﻜﻔﻴ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ او ﺡ ﻼج ﻡ ﺪته ﺎ‬
‫ﺕﺤ ﺖ ﺕﻌﻘﻴ ﺐ‪ ،‬ﻡﺨﻔ ﯽ و ﻡﺘ ﻮارﯼ ﺑ ﻮد و در اﻳ ﻦ ﺕﻌﻘﻴ ﺐ و ﮔﺮﻳ ﺰ‪ ،‬او در ﻡﻜﺎﺕﺒ ﺎت ﺧ ﻮد ﺑ ﺎ ﻳ ﺎران و‬
‫ﭘﻴﺮواﻧﺶ از آﻠﻤﺎت رﻡﺰ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻡﯽآﺮد«)‪(٣٨‬‬
‫پ ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ آﺘ ﺎب ﭘﺮوﻓ ﺴﻮر ﻟ ﻮﻳﯽ ﻡﺎﺳ ﻴﻨﻴﻮن از ﺳ ﻮﯼ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻧ ﻪ‬ ‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋ ﺪم چ ﺎ ِ‬
‫س ﺷ ﻴﻌﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ از‬ ‫»ﻧﮕﺮاﻧﯽ از داﻡﻦ زدن ﺑﻪ روﺡﻴﻪﯼ ﺻﻮﻓﯽﮔﺮاﻳﺎﻧﻪﯼ« اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن‪ ،‬آ ﻪ دﻗﻴﻘ ﺎ ﺕ ﺮ ِ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ِن ﺷﺨﺼﻴﺖ واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﺿﺪ ﺧﺮاﻓﺎت و ﺿﺪ اﺳﻼﻡﯽ ﺡﺴﻴﻦ اﺑﻦ ﻡﻨﺼﻮر ﺡﻼج ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤ ﻴﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﻡ ﺬهﺒﯽ )ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ( در ﺟ ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪» :‬آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻜﺮار ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ ﺕﺎرﻳﺦ را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪)«.‬ﻧﻘﻞ ﺑﻪ ﻡﻀﻤﻮن(‬
‫ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩﯼ اﻳﻦ روﺷﻨﻔﻜﺮ دﻳﻨﯽ ﺕﻜﺮار ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻋﺪﻩاﯼ ﺡﺎآﻢ چﭙ ﺎوﻟﮕﺮ ﺑﺮوﻧ ﺪ و‬
‫ﻋﺪﻩاﯼ چﭙﺎوﻟﮕ ِﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪم ﺕﻜﺮار ﺕﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻨ ﯽ اﻳ ﻦآ ﻪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﺮ آ ﺸﻮر ﺡ ﺎآﻢ ﻧ ﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺡﺎآﻢ ﺑﻌﺪﯼ ﻗﺪش آﻮﺕﺎﻩﺕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻡﺜﻼ ﺟ ﻮانﺕ ﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬و دﺳ ﺘﺶ ه ﻢ در ﻳ ﻚ ﺳ ﺎﻧﺤﻪﯼ ﻏﻴﺒ ﯽ از آ ﺎر‬
‫اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻜﺮار ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﻳﻦآﻪ ﺷﺎهﺎن ﻡﺮدﻩ از ﮔﻮر ﺑﺪر ﻧﻤﯽﺁﻳﻨﺪ ﺕﺎ دوﺑﺎرﻩ ﺑﺮ ﺕﺨ ﺖ‬
‫ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻡﺤﻘﻖ‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ ﺷﻨﺎس‪ ،‬اﺳﻼم ﺷﻨﺎس و هﻤﻪچﻴ ﺰ ﺷ ﻨﺎس ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪﯼ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺁﻧﻘ ﺪر ﺳ ﻮاد‬
‫ﻧﺪارد آﻪ ﺕﻔﺎوﺕﯽ ﺑﻴﻦ اﺳﺘﺮاﺕﮋﯼ و ﺕﺎآﺘﻴﻚ ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﺧﻴ ﺎل ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﻡ ﺜﻼ اﻡﻮﻳ ﺎن ﺑ ﺎ ﻋﺒﺎﺳ ﻴﺎن ﻡﺎهﻴﺘ ﺎ‬
‫ﺕﻔ ﺎوت دارﻧ ﺪ‪ .‬ﻳ ﺎ ﺻ ﻔﻮﻳﺎن ﺑ ﺎ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎﯼ ﺡ ﺎآﻢ ﻓﻌﻠ ﯽ ﻓ ﺮق ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬درك ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺷ ﺒﺎهﺖ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎﯼ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺒﺎهﺖ ﺷﻴﻮﻩﯼ رﻓﺘﺎ ِر اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدم اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ‬
‫در اﻳ ﺮان ﺕ ﺎرﻳﺦ هﻤﻴ ﺸﻪ ﺕﻜ ﺮار ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﻔ ﺎوته ﺎ ه ﻢ هﻤ ﻪ ﺷ ﻜﻠﯽ و ﻇ ﺎهﺮﯼ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻋﻠ ﺖ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﺁن هﻢ دﺳﺖ آﻢ از ﻡﺸﺮوﻃﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ ﻋﺪم ﺁﮔﺎهﯽ ﻡﺎ از ﻡﻜ ﺎﻧﻴﺰم اﻧ ﻮاع دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼه ﺎ ﺑ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ؛ ﻋﻠﺘﺶ ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺎورهﺎﯼ آﻬﻨﻪﯼ ﻡﺬهﺒﯽ و ﺧﺮاﻓﺎﺕﯽ ﺑﺮاﯼ در ﻡﻨﮕﻨﻪ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﻡﻠﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ زﻡ ﺎﻧﯽ ﭘ ﻴﺶ ﺁﻡ ﺪ آ ﻪ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮره ﺎ ﺑ ﺮ ارﻳﻜ ﻪﯼ ﻗ ﺪرت ﺡ ﺎآﻢ ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ و دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و‬
‫ﭘﻴﺮوان ﻡﺬاهﺐ و ﻡﻜﺎﺕﺐ دﻳﮕﺮ اﻋﺪام ﻧﺸﺪﻧﺪ و زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﺎلهﺎ در زﻧﺪانهﺎ ﻧﭙﻮﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺳﺎﻧ ﺴﻮر ﻧﺒ ﻮد‬
‫و از ﻧﻴﺮوﯼ ﻧﻈﺎﻡﯽ و اﻧﺘﻈﺎﻡﯽ در ﺕﻮازﯼ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﺮاﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺑﺮ ﻡﺮدم اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧ ﺸﺪ‪ ،‬ﺁن‬
‫وﻗﺖ ﻡﯽﺕﻮان ادﻋﺎ آﺮد آﻪ ﺕﺎرﻳﺦ از ﺳﻴﻜ ِﻞ ﺧﻮدش ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ رهﺒﺮاﻧﯽ ﺳ ِﺮ آﺎر ﺁﻡﺪﻧﺪ آﻪ از هﻤﺎن او ِل ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪﻧﺸﺎن ﺡﺴﺎب هﺎﯼ ﺑ ﺎﻧﻜﯽﺷ ﺎن‬
‫را چﻨ ﺪ دﻩ رﻗﻤ ﯽ ﻧﻜﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ در ﻗ ﺪرت ﻡﺎﻧ ﺪن‪ ،‬ه ﺮ ﻡﺨ ﺎﻟﻒ و ﻡﻌﺘﺮﺿ ﯽ را ـ ﺡﺘ ﺎ رﻓﻘ ﺎﯼ‬
‫دﻳﺮﻳﻨﺸﺎن را ـ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻡﯽﺕﻮان ادﻋﺎ آﺮد آﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻜﺮار ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋ ﺪم ﺕﻜ ﺮا ِر ﺳ ﻴﻜ ِﻞ ﺕ ﺎرﻳﺦ در ﺁﻟﻤ ﺎن ﭘ ﺲ از ﺳ ﻘﻮط دوﻟ ﺖ ﺁدوﻟ ﻒ هﻴﺘﻠ ﺮ ﭘ ﻴﺶ ﺁﻡ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ از‬
‫ﺳ ﻘﻮط ﻧﻈ ﺎم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺕ ﻚ ﺡﺰﺑ ﯽ راﺳﻴ ﺴﺘﯽ و ﻧﺎزﻳ ﺴﺘﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﻜﻞ و ﻡﺎهﻴ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﮕﺮان ﺁﻟﻤﺎن ﺕﻐﻴﻴﺮ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻋﻮض ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺡﻘﻮق و وﻇﺎﻳﻒ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺁزادﯼ ﻡﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬اﺡﺰاب‪ ،‬دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻡﺒﺎﺡﺚ دﻳﮕ ﺮ در ﺳ ﻴﻨﻪﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫ش ﺑﻪ ﻡﻠﺖ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺡﻜﻢ اﻋﺪام ﺑﻜﻠﯽ ﻟﻐﻮ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬و…‬ ‫ﺟﺎﯼ ﻡﯽﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻡﺒﻨﺎﯼ ﻧﮕﺮ ِ‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﺜﻞ ﺑﻴﺴﺖ و چﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻡﺎ ﻡﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‪» :‬اﻳﻦهﺎ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬هﺮ آﻪ‬
‫ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ ﺑﻴﺎﻳ ﺪ« ﺑ ﯽﺕﺮدﻳ ﺪ ﺁﻳﻨ ﺪﻩﯼ هﻮﻟﻨ ﺎكﺕ ﺮﯼ را ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺎ ﺕ ﺪارك ﻡ ﯽﺑﻴﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و از ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮﯼ‬
‫ﺧﻄﺮﻧ ﺎكﺕ ﺮ ﺑ ﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻡ ﺎ ﺑ ﺎزﯼ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن در واﻗ ﻊ از ﻋ ﺪ ِم رﺿ ﺎﻳﺖ ﻡ ﺮدم از اوﺿ ﺎع‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ آﺸﻮر ﺳﻮءاﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﺎ ﻧﻔ ﯽ ﻳ ﻚ‬
‫ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻪه ﻴﭻ اﺙﺒ ﺎﺕﯽ رﺳ ﻴﺪ‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺙﺎﺑ ﺖ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ ﻓ ﺪاآﺎرﯼه ﺎﯼ ﺑ ﯽﺷ ﺎﺉﺒﻪﯼ ﻡ ﺮدم‪،‬‬

‫‪٢٢٥‬‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺕﻨﻬﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﯽﺧﺒ ﺮﯼ از ﺕﺎرﻳﺨ ﺸﺎن هﻤﻴ ﺸﻪ ﻳ ﻚ ﺳ ﻴﻜﻞ ﺕ ﺎرﻳﺦ را دور زدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺁﮔ ﺎهﯽ ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫راهﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﮔﻴﺠﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺕﺎرﻳﺦ و ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﻡﺮﺳﻮم ﺡﻜﻮﻡﺘﮕﺮان‪ ،‬ﺳﺎﻧﺴﻮر‪ ،‬ﺳﺮآﻮب دﮔ ﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از ﺑﺎورهﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨ ﮓ آ ﺸﯽ‪ ،‬ﺳﻴ ﺴﺘﻢه ﺎﯼ اﻡﻨﻴﺘ ﯽ و اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ‪ ،‬ﺕﺤﺮﻳ ﻒ ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﺑ ﻪ ﺧ ﺪﻡﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻌﻀﯽ از ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آﺮدﮔ ﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﻴﻜﻞ ﻡﺰﺧ ﺮف ﺕ ﺎرﻳﺦ اﻡﻜ ﺎن ﺑﻘ ﺎ و ﻡﺎﻧ ﺪﮔﺎرﯼ‬
‫ﻡﯽدهﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ِر ﺕﻜﺮار را ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻜﺴﺖ!‬
‫اﮔﺮ ﺁﻟﻤﺎنهﺎ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﺳﻴﻜﻞ ﻗﺒﻠﯽ ﺕﺎرﻳﺨ ﺸﺎن ﺧ ﺎرج ﺷ ﻮﻧﺪ و ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﺟﺪﻳ ﺪﯼ از اﻧ ﺴﺎن‪،‬‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪ‪ ،‬و وﻇﺎﻳﻒ و ﺕﻜﺎﻟﻴﻒ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ اهﺮمهﺎﯼ ﻗ ﺪرت را در دﺳ ﺖ ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪاﻳ ﻦدﻟﻴ ﻞ‬
‫ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺰاراﻧ ﺸﺎن )ﻳ ﺎ ﻡﻨﺘﺨﺒ ﻴﻦ ﻡ ﺴﺘﻘﻴﻢ ﻡ ﺮدم( ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎور و ﺷ ﻨﺎﺧﺖ رﺳ ﻴﺪﻧﺪ آ ﻪ‬
‫ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ دوﻟﺘﻤﺪارﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﻡﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺷﻌﺎر‪ ،‬ﺕﻬﻴ ﻴﺞ اﺡ ﺴﺎﺳﺎت‪ ،‬ﺻ ﺪور ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ‪ ،‬اﻧﺘﻘ ﺎل ﺕ ﻀﺎده ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻴﺮون از ﻗﻠﻤﺮو ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ‪ ،‬ﻧﻔﯽ و ﺡﺬف دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و… ﺑﺎزﺕ ﺎب و ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ وﺡ ﺸﺘﻨﺎآﯽ دارد‪ .‬و ﻧ ﻪ‬
‫ﺕﻨﻬﺎ اﻳﺸﺎن را درﮔﻴﺮ ﺟﻨﮓهﺎﯼ ﻧﺴﻞ ﺳﻮز و ﺳﺮﻡﺎﻳﻪ ﺑﺮﺑﺎد دهﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬آﻪ ﺕﻤﺎم ﺟﻬﺎن ﻡﺘﻤﺪن را هﻢ‬
‫ﺑﺮﻋﻠﻴﻪ اﻳﺸﺎن ﻡﯽﺷﻮراﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻡﻦ ﻡﻌﺘﻘﺪم آﻪ ﻡﺎ ﺑﺎﻳﺪ از اﺳﺎس ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﺟﺪﻳ ﺪﯼ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫ﺑﺪهﻴﻢ! و ﺡﺎآﻤﺎن را ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ ﺡﻜ ﻢ آ ﺮدن‪ ،‬ﺳ ﻮارﯼ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از ﻡ ﺮدم‪ ،‬ﺡ ﺬف ﻡﺨ ﺎﻟﻔﻴﻦ‪ ،‬چﭙ ﺎوﻟﮕﺮ‬
‫ﺙﺮوتهﺎﯼ ﻡﻠﺖ … آﻪ ﺧﺎدﻡﻴﻦ ﻡﻠﺖ ﺕﻌﺮﻳﻒ آﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳ ﻦ ﭘﻨﺒ ﻪ را از ﮔ ﻮش درﺁورﻳ ﻢ آ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ را ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻧﺪﻳﺸﻪﺷﺎن دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪﯼ آﺮد و ﺑﻪ اﻳ ﺸﺎن ﻋﻨ ﻮان ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ درﺟ ﻪ ﻳ ﻚ و درﺟ ﻪ‬
‫دو داد‪ .‬هﻴﭻ آﺲ اﺟﺎزﻩ ﻧﺪارد دﻳﮕﺮﯼ را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻡﺘﻔﺎوت ﺕﻔﻜﺮش ﺡﺬف ﻓﻴﺰﻳﻜﯽ آﻨﺪ‪ .‬اﻳﺮاﻧ ﯽ‬
‫در درﺟﻪﯼ اول ﻳ ﻚ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻓ ﺎرغ از اﻳ ﻦ آ ﻪ چ ﻪ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ‪ ،‬رﻧ ﮓ‪ ،‬ﻧ ﮋاد‪ ،‬ﺟﻨ ﺴﻴﺖ و ﻗ ﻮﻡﻴﺘﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺕﻤﺎم ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ ﻡﺎ از هﻤﻴﻦ ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻏﻠﻂ از اﻧﺴﺎن و ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻧﺎﺷﯽ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﻏﻠﻂ اﺳﺖ آﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻡﺮدﻡﻤﺎن ﺑﻪ چﻨﻴﻦ ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳﺪﯼ اﻧﺠﺎﻡﻴ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ اﮔ ﺮ اآﺜﺮﻳ ﺖ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان‬
‫ه ﻢ ﺷ ﻴﻌﻪﯼ اﺙﻨ ﯽﻋ ﺸﺮﯼ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬در ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ه ﻴﭻ دﻳ ﻦ ﻳ ﺎ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان دﻳ ﻦ رﺳ ﻤﯽ‬
‫آ ﺸﻮر ﻗﻴ ﺪ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑﻬﺎﻧ ﻪاﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﻡ ﺬهﺐ ﺑ ﺮاﯼ ﺡ ﺬف و ﻧﻔ ﯽ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن دادﻩ ﻧ ﺸﻮد!‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اِﺷﻜﺎل ﻡﺘﻤﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ اﻳﺮان آﻪ ﭘ ﺲ از ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ ﺕ ﺪوﻳﻦ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ آ ﺮدن ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳ ﺪ‬
‫دﻳﻨﯽ اﺳﺖ و اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻜﯽ از ﮔﺮﻩهﺎﯼ آﻮر ﺕﺎرﻳﺦ آﺸﻮر ﻡﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺷﻜ ﺴﺘﻦ اﻳ ﻦ دور ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ در ﻡﺮﺡﻠ ﻪﯼ اول ﺑﺎﻳ ﺪ از ﺳ ﻴﻜﻞ اﻋﺘﺮاﺿ ﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ ﺧ ﺎرج‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻡﺸﻜﻞ ﻡﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن آﻤﺒﻮد اﻋﺘﺮاض و آﻤﺒﻮد ﻧﻬﻀﺖهﺎﯼ ﺿﺪ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻡﺸﻜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫آﻪ ﻡﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺷﻜﻞ ﻗﻀﻴﻪ درﮔﻴﺮ ﺷﺪﻩاﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ هﻤﻴﺸﻪ از ﻡﺤﺘﻮا ﻋﻘﺐ ﻡﺎﻧﺪﻩاﻳﻢ‪ .‬ﻳﻜ ﯽ از‬
‫ﺑﺰرﮔﺘ ﺮﻳﻦ اﺷ ﺘﺒﺎهﺎت ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن در ﻧ ﺸﻨﺎﺧﺘﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ و آﻤ ﻚ ﺑ ﻪ ﺕﻜ ﺮار ﺳ ﻴﻜﻞ ﺕ ﺎرﻳﺦ‪ ،‬هﻤﺎﻧ ﺎ‬
‫ب اﻡﻮﻳ ﺎن و ﺳ ﭙﺮدن ﺁن ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺳﻠ ﺴﻠﻪﯼ ﻋ ﺮب‬ ‫ﺧ ﺎرج آ ﺮدن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ از دﺳ ﺖ ﺳﻠ ﺴﻠﻪﯼ ﻋ ﺮ ِ‬
‫ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ اﺑﻮﻡ ﺴﻠﻢ ﺧﺮاﺳ ﺎﻧﯽ اﻧﺠ ﺎم ﺷ ﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ اﺑﻮﻡ ﺴﻠﻢ ه ﻢ آ ﺎرﻡﺰدش را در‬
‫ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻦ ﺷﺒﺎهﺖ اﻳﻦ دو ﺳﻠﺴﻠﻪﯼ ﺕﺠﺎوزﮔ ِﺮ اﺳﻼﻡﯽ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ دﺳﺖ هﻤﺎنهﺎ هﻢ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎ ِن دوران ﻡﺎهﻢ ﺑﯽﺷﺒﺎهﺖ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﺁن دوران و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪن ﺳﻠﺴﻠﻪﯼ ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻡﻮﻳﺎن‬
‫ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬رﻓ ﺘﻦ ﺟﻨ ﺎح رادﻳﻜ ﺎل ﻡ ﺬهﺒﯽ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن ﺟﻨ ﺎح »ﻧ ﺮم ﺕ ﻦ« ﺁنه ﻢ ﻳ ﻚ‬
‫ﺷﻮﺧﯽ ﺑﻴﻤﺰﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺷ ﻜﺎل اﺳﺎﺳ ﯽ ﺧ ﻮد ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺡﻜ ﻮﻡﺘﮕﺮ‬
‫ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﺷ ﻴﻌﯽ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻧﮕ ﺮا ِن ﺕ ﺪاوم ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻡ ﺬهﺐ ﺑ ﺮ ﻡ ﺮدم ه ﺴﺘﻨﺪ و ﻧ ﻪ ﻧﮕ ﺮان ﺑﻴﭽ ﺎرﮔﯽ‪،‬‬
‫ت ﻡﺮدم‪.‬‬ ‫ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺑﯽﻓﺮهﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻧﺴﻮر‪ ،‬چﭙﺎول و ﻏﺎر ِ‬
‫»اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺡﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮﺕﺮ‪ ،‬چﻪ در رژﻳﻢهﺎﯼ ﺕﻮﺕﺎﻟﻴﺘﺮ و چﻪ در ﺡﻜﻮﻡﺖه ﺎﯼ‬
‫اﺳ ﻼﻡﯽ و ﺧ ﺼﻮﺻﺎ ﺷ ﻴﻌﯽ ﺧ ﻮد را از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت ﮔ ﺴﺘﺮدﻩ‪ ،‬ﺕﻔﺘ ﻴﺶ‪ ،‬ﺑﺎزرﺳ ﯽ ﻓﻜ ﺮﯼ‪ ،‬ﺕﻜﻔﻴ ﺮ‬
‫ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﻗﻬ ﺮ و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ارﻋ ﺎب‪ ،‬ﺕ ﺮور ﺟ ﺴﻤﯽ و ﻓﻜ ﺮﯼ‪ ،‬ﺳ ﺮآﻮب ه ﺮ ﻧ ﻮع دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ و ﺁزاد‬

‫‪٢٢٦‬‬
‫ﻓﻜﺮﯼ‪ ،‬ﺕﺤﻤﻴﻞ و ﺕﺜﺒﻴﺖ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬اﺻﻮل اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »وﺡﯽ ﻡﻨﺰل« و»آﻼم ﺁﺧﺮ« ﺑﻪ اﺑﺰار‬
‫ﺕﺤﻤﻴﻖ ﺕﻮدﻩهﺎ و وﺳﻴﻠﻪاﯼ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮآﻮب ﺁزادﯼهﺎ و ﺁرﻡﺎنهﺎﯼ دﻡﻮآﺮاﺕﻴﻚ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺑ ﺪل‬
‫ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎزﻳﺴﻢ در ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴ ﺴﻢ در ﺷ ﻮروﯼ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫در اﻳﺮان ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﯼ ﻋﻴﻨﯽ و ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﻳﻦ ﻡﺪﻋﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪(٣٩) «.‬‬
‫ﺡﺎج ﻡﻼ ﻋﻠﯽ آﻨﯽ ﻡﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﺑﻮدن اﺡﻜ ﺎم اﻟﻬ ﯽ ﻧﻴ ﺎزﯼ ﺑ ﻪ ﻗﻮاﺉ ﺪ و ﺁداب دﻳﮕ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻡﻘﺼﻮد اﺧﻮت اﺳﺖ آﻪ ﻓﺮﻡﻮدﻩاﻧﺪ‪ :‬اناﻟﻤﻮﻡﻨﻮن اﺧﻮﻩ‪ .‬اﮔﺮ ﻏﺮض ﺟﻤﺎﻋ ﺖ و ﺟﻤﻌﻴ ﺖ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫اﻡﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻓﺮﻡﻮدﻩاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻡﻨﻈﻮر ﻡﺴﺎوات اﺳﺖ آﻪ ﺧﻤ ﺲ و زآ ﺎت را ﻡﻘ ﺮر داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ رﻓﻊ ﻇﻠﻢ و ﺕﻌﺪﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺡﺪودات ﺷﺮﻋﯽ و ﺕﻬﺪﻳ ﺪات اﺧ ﺮوﯼ را آ ﺎﻓﯽ ﺑ ﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻡﻌﻨ ﯽ‬
‫»اﺧﺘﻴ ﺎر و ﺁزادﯼ« اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﺤ ﺖ ﺡﻜ ﻢ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﺒﺎﺷ ﻴﻢ )آ ﻪ( اﻳ ﻦ ﻡﻨ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺎس ﺧﺪاوﻧ ﺪﯼ‬
‫اﺳﺖ‪(٤٠)«.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺳ ﺎدﻩ اﻧﺪﻳ ﺸﯽ اﺳ ﺖ اﮔ ﺮ ﺕ ﺼﻮر ﺷ ﻮد آ ﻪ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ در ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ و ﭘﺎﻳﻪاﯼ دﻳﻨﺸﺎن ﺑﺎﻧﯽ ﺑﺪﻋﺖ و ﻧﻮﺁورﯼ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮق ﺑ ﻴﻦ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ و ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ ـ ﺡﺘ ﺎ ﻓ ﺮق ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﻡﻜﻼهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﺎ ﻡﻼهﺎﺷﺎن ـ در ﺑﺎور و ﻧﺎﺑﺎورﯼﺷﺎن ﺑﻪ اﺻﻮل ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻗﺸﺎن ﺕﻨﻬﺎ در ﺷﻜﻞ ﻟﺒﺎﺳ ﺸﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﯽ ﺟﻬ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ‪ :‬ﻡﻬ ﺪﯼ‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﺷﺮﻋﯽ از ﭘﺎﻓﺸﺎرﯼ ﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺖ اﺳﺎﺳ ﯽ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان آﻮﺕ ﺎﻩ ﺁﻡ ﺪ و ﻡﺤﻠ ﻞ و هﻤ ﻮار‬
‫ح ﺁدﻡﺨﻮا ِر ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﺬهﺒﯽ ﺷﺪ آﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﻮدش را هﻢ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫آﻨﻨﺪﻩﯼ راﻩ ﺟﻨﺎ ِ‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻡ ﯽرﺳ ﺪ آ ﻪ ﻡﻠ ﺖ ﻡ ﺎ ﻡﺠﺒ ﻮر اﺳ ﺖ ﻳ ﻚ ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﻦ ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﺕﻠ ﺦ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ را‬
‫ﺕﻜﺮار آﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﺎﻧﺪن ﻳﻚ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ ﻡﺬهﺒﯽ دﻳﮕﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺪهﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺕﺎرﻳﺦ در هﻤ ﻪﯼ‬
‫دﻧﻴﺎ و هﻤﻪﯼ آﺸﻮرهﺎ ﺙﺎﺑﺖ آﺮدﻩ اﺳﺖ آ ﻪ ﻡ ﺮز ﺑ ﻴﻦ ﺕﺮﻗ ﯽ و ﺕﺠ ﺪد از ﻡﻴ ﺎن اﻓ ﺮاد ه ﻢﻋﻘﻴ ﺪﻩاﯼ ﻡﺜ ﻞ‬
‫ﺧﺎﺕﻤﯽ و ﺧﺎﻡﻨﻪاﯼ ﻧﻤﯽﮔﺬرد‪ .‬ﻡﺮز اﺻﻠﯽ‪ ،‬اﺻﻮﻟﯽ و اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻴﻦ ارﺕﺠﺎع و ﻡﺪﻧﻴﺖ از »ﺧﻠﻊ ﻳ ﺪ« از‬
‫اﻧﻮاع ﺡﻜ ﺎم ﻡ ﺬهﺒﯽ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻋﺒ ﻮر ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕﻤ ﺎم ﺕﻌ ﺎرﻳﻒ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ و ﻇ ﺎهﺮا ﻡﺘﻔ ﺎوت را در‬
‫ﻇﺮف و ﺷﻜﻞ اﺻﻠﯽ ﻳﻌﻨﯽ اﺳﻼم ﺑﺮرﺳﯽ آﺮد و ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ دﻳﻦ را از ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺟﺪا آﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ از »ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ« اﻡﺎم ﻧﮕﺎﻩ آﻨﻴﺪ‪» :‬ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﻡﺎم اﻳﺠﺎد ﻳﻚ اﻧﻘﻼب‬
‫ﺷﻴﻌﯽ اﺳﺖ… ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﮔﺴﺘﺎخ ﺑﻮدن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻡﺼﻠﺤﺖهﺎ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻮام و ﭘﺴﻨﺪ ﻋﻮام و ﺑﺮ ذوق‬
‫و ذاﺉﻘﻪ و اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻮام ﺷﻼق زدن… اﻡﺎم ﻡﺴﺌﻮل اﺳﺖ آﻪ ﻡﺮدم را ﺑﺮاﺳ ﺎس ﻡﻜﺘ ﺐ )اﺳ ﻼم( ﺕﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫و ﭘﺮورش دهﺪ‪ ،‬ﺡﺘﺎ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺷﻤﺎرﻩﯼ ﺁرا… رهﺒﺮﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻡﺴﺘﻤﺮ و ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩاﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ـ ﻧ ﻪ‬
‫دﻡﻮآﺮاﺕﻴ ﻚ ـ اداﻡ ﻪ ﻳﺎﺑ ﺪ… او ) رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﯽ( هﺮﮔ ﺰ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ اﻧﻘ ﻼب را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻟ ﺮزان‬
‫دﻡﻮآﺮاﺳﯽ ﻧﻤﯽﺳﭙﺎرد‪(٤١) «.‬‬
‫ﻓﺮاﻡ ﻮش ﻧﻜﻨ ﻴﻢ آ ﻪ ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ ﺕﻤ ﺎم روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻡ ﺪرن]!!![ و ﻡ ﺪ روز]!!![ ﻡ ﺬهﺒﯽ اﻡ ﺮو ِز‬
‫اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺧﻮدﺷ ﺎن را ﺷ ﺎﮔﺮدان و ﭘﻴ ﺮوان ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ و اﻟﮕ ﻮﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡ ﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮﺷﺎن ﺑﻪ وﺿﻮح در آﺘﺐ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺕﺒﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠ ﯽاآﺒ ﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ در ﻡ ﺎدﻩﯼ ﻳ ﺎزدهﻢ ﻧﺎﻡ ﻪاﯼ آ ﻪ در زﻡ ﺴﺘﺎن ‪ ١٣٥٩‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺷﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬اﺻﺮار داﺷﺖ آﻪ‪» :‬دﺳﺘﻮر ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﯽ در ﺧﺼﻮص ﺡﻤﺎﻳﺖ از رﺉ ﻴﺲﺟﻤﻬ ﻮر‬
‫ﻡﻨﺘﺨﺐ )ﺑﻨﯽﺻﺪر( آﻪ آﺎﻡﻼ ﺑﺠﺎ و ﺑﻤﻮﻗﻊ ﺑﻮد و ﻡﺎ ﺧﻮد ﺑﺪان ﻡﻌﺘﻘﺪ و ﭘ ﺎﯼﺑﻨ ﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻡ ﻮرد ﺳ ﻮءاﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫در ﺟﻬﺖ اهﺪاف ﺧﺎﺻﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻡﯽﮔﻴﺮد‪ .‬و ﻡﺎ در ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﻧﺒ ﻮدﻩ و ﻧﻴ ﺴﺘﻴﻢ آ ﻪ ﺑﺘ ﻮاﻧﻴﻢ ﺟﻠ ﻮ‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬زﻳﺮا هﺮﮔﻮﻧﻪ اﻇﻬ ﺎر ﻧﻈ ﺮ و ﻋﻤ ﻞ ﻡ ﺴﺘﻘﻠﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از اﻧﺤ ﺮاف ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان آﺎرﺷﻜﻨﯽ و ﺕﺨﻠﻒ از دﺳﺘﻮر اﻡﺎم و ﻗﺪرت ﻃﻠﺒﯽ ﻡﻌﺮﻓﯽ ﻡﯽﺷﻮد و ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﻡﻨﺠ ﺮ‬
‫ﺑﻪ »اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪن اﻓﺮادﯼ آﻪ ﺕﺴﻠﻴ ِﻢ رﺉﻴﺲﺟﻤﻬﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﻡﯽﺷﻮد« و از داﺷﺘﻦ ﻡﺠﻠﺲ ﻡ ﺴﺘﻘﻞ و »ﺡ ﺎﻓﻆ‬
‫اﺳﻼم« در ﻡﻘﺎﺑﻞ اﻧﺤﺮاف ِ اﺡﺘﻤﺎﻟﯽ ﻡﺠﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻡﺤﺮوم )ﻡﯽ(ﮔﺮدﻳﻢ‪(٤٢) «.‬‬

‫‪٢٢٧‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت از وﺿﻊ ﻡﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻧﻤﯽﺕ ﻮان ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺡﺸﻴ ﺸﯽ ﺁوﻳﺨ ﺖ‪ .‬ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ‬
‫‪ ٢٢‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺧﻮدﻡﺎن ]ﺕﺎ زﻡ ﺎن ﻧﻮﺷ ﺘﻦ اﻳ ﻦ ﮐﺘ ﺎب[ و هﺰاره ﺎ ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ دور‬
‫زدن ﺳ ﻴﻜﻞ ﺕ ﺎرﻳﺦ را ﺕﺎﺉﻴ ﺪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ؛ ﺑ ﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕ ﺎﻩ رﻓ ﺘﻦ ﺟﻮاﻧ ﺎن‪ ،‬ذﺑ ﺢ ﻓﺮهﻨ ﮓ و ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺳ ﺎزان‪،‬‬
‫اﺳﺘﻤﺮار ﻏﺎرت و چﭙﺎول ﺙﺮوتهﺎﯼ ﻡﻤﻠﻜﺖ و… ﺕﻜﺮار چﻨﺪ ﺻﺪ ﺑﺎرﻩﯼ ﺳ ﻴﻜﻞ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ‬
‫دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ دﻳﮕﺮ‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ ﺑﺘ ﻮاﻧﻴﻢ ﺑ ﺎور آﻨ ﻴﻢ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﻌﻤﻤ ﻴﻦ و ﻡﻜﻼه ﺎﯼ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﮕﺮ و ﻧ ﺎﻡﺰده ﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ارزش چﻨﺪ ﺟ ﺰوﻩ و ﺟﻤﻠ ﻪﯼ اﻋ ﺮاب ﺑ ﺪوﯼ از ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻳ ﻚ ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﻳ ﻚ ﻡﻤﻠﻜ ﺖ ﻡﻬ ﻢﺕ ﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان درﻳﺎﻓﺖ آﻪ ﺁوﻳﺨﺘﻦ ﺑﻪ ﻡﻼهﺎﯼ ﻡﺪرﻧﺸﺎن هﻢ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺕﻜﺮار ﻳ ﻚ دورﻩﯼ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺕﻮﺡﺶ‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬اﺳﻼم زدﮔﯽ‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻡﺎﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺎﻧﺴﻮر و ﺑﺎزهﻢ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ ﻡﻨﺠﺮ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﻡ ﻦه ﻢ‬
‫اﻳ ﻦ را ﻡ ﯽﻓﻬﻤ ﻢ آ ﻪ رژﻳ ﻢ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ در ﺟﻨﺎﻳ ﺖ ﺑ ﯽﻧﻈﻴ ﺮ اﺳ ﺖ و ﻡﻴ ﺰان و ﺷ ﻴﻮﻩﯼ اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺎﺕﺶ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺎهﺎن ﺷﻴﻌﻪﯼ ﺻﻔﻮﯼ ﭘﻬﻠﻮ ﻡﯽزﻧﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ دو ﻧﻜﺘ ﻪﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ و دو ﮔﻴ ﺮ و ﭘ ﻴﭻ اﺻ ﻠﯽ‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان را ﻧﻤﯽﺕ ﻮاﻧﻢ ﻧﺪﻳ ﺪﻩ ﺑﮕﻴ ﺮم‪ :‬ﻳﻜ ﯽ اﻳﻨﻜ ﻪ ﻃ ﺮح ﺷ ﻌﺎ ِر »اﻳ ﻦه ﺎ ﺑﺮوﻧ ﺪ‪ ،‬ه ﺮ آ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺑﻴﺎﻳﺪ« ﻋﻴﻦ ﺑﯽﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ و در ﻋﻴﻦﺡﺎل ﻋﻴﻦ ﺳﺎدﻩاﻧﮕﺎرﯼ در ﺷﻨﺎﺧﺖ ِ ﺳﻴﺮ ﺕﺤﻮل ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻡﻮﺿﻮع دوم و اﺳﺎﺳﯽﺕﺮ اﻳﻦ آﻪ ﻡﺎ هﻨﻮز ه ﻢ ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﻡ ﺎن را آ ﻪ هﻤ ﺎن‬
‫ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪاﻳﻢ و ﻧﻤﯽداﻧ ﻴﻢ آ ﻪ ﻗﺮاﺉ ﺖ ﺷ ﻴﻌﯽ از اﺳ ﻼم ‪ -‬ﺧ ﻮد ـ ﺧ ﻮﻧﺮﻳﺰﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻧﻮع ﻗﺮاﺉﺖ از اﻳﻦ دﻳﻦ وارداﺕﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ دﻳ ﻦ و ﻡ ﺬهﺐ ﺑﺎﻳ ﺪ از اﺳ ﺎس از دﺧﺎﻟ ﺖ در‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﻨﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻧﮕﺮش آﻪ ﺑ ﻪ اِﻋﻤ ﺎ ِل چﻨ ﻴﻦ اﻋﻤ ﺎل وﺡ ﺸﻴﺎﻧﻪاﯼ ﻡ ﯽاﻧﺠﺎﻡ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎزهﻢ‬
‫ﺧﻮاهﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ ﺕﺤﺮﻳﻒ ﺕﺎرﻳﺦ ازﺳﻮﯼ روﺷﻨﻔﻜﺮان ﻡﺬهﺒﯽ!‬
‫ﺑﻪ ﺕﻌﺮﻳﻒ اﻳﻦهﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ ﻧﺎداﻧ ﺴﺘﻪ و ﻗ ﺮﺁن ﻧﺎﺧﻮاﻧ ﺪﻩ‪ ،‬چﻨ ﺎن ﻡﺤ ﻮ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ‬
‫»ﺑﺮاﺑﺮﯼ و ﺑﺮادرﯼ« اﺳﻼم وارداﺕﯽ ﺷﺪﻩاﻧﺪ آﻪ هﻠﻬﻠﻪآﻨﺎن ﺳﻴﻨﻪهﺎ را ﻟﺨﺖ آﺮدﻩ و ﺑﻪ اﺳ ﺘﻘﺒﺎل ﺳ ﭙﺎﻩ‬
‫اﺳﻼم ﺷﺘﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ! اﻡﺎ اﺕﻔﺎﻗﺎ هﻤﻴﻦ ﺧﻠﻔﺎﻳﯽ آﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎر ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ‪ ،‬ﺑ ﺮادرﯼ و »ﻳ ﺎ رباﻟﻤﺴﺘ ﻀﻌﻔﻴﻦ« و‬
‫»ﻗﻮﻟ ﻮ ﻻ اﻟ ﻪ اﻻ اﷲ ﺕﻔﻠﺤ ﻮا« ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺕﺎﺧﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ هﻤ ﻪﯼ داراﻳ ﯽ ﻡ ﺎ را ﻏ ﺎرت آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺁن‬
‫ﻖ ﻡﻠﺖ ﻡﺎ ﻡﺮﺕﻜﺐ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬آ ﻪ ﺑﺰرﮔﺘ ﺮﻳﻦ ﻧﮋادﭘﺮﺳ ﺘﯽ و ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳ ﺪ‬ ‫آﺸﺘﺎرهﺎﯼ ﻡﺴﺘﻤ ِﺮ ﺕﺎرﻳﺨﯽ را در ﺡ ِ‬
‫دﻳﻨﯽ را هﻢ ﺑﻪ ﻡﺎ ﺕﺤﻤﻴﻞ آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﻓﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﻡﺎ ﻗﺮنه ﺎ اﺟ ﺎزﻩ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻳ ﻢ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﺧﻮدﻡ ﺎن ﺑﮕ ﻮﻳﻴﻢ و ﺑﻨﻮﻳ ﺴﻴﻢ‪ .‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان و هﻨﺮﻡﻨﺪان ﻡﺎ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦآﻪ ﺡﺮﻓﺸﺎن را ﺑﻪ ﮔﻮش ﻡﺮدم ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻡﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻩاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن‬
‫ﻡﻬ ﺎﺟﻤﻴﻦ ﻧﮋادﭘﺮﺳ ﺖ ﺑﻨﻮﻳ ﺴﻨﺪ و ﺑﻨﮕﺎرﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﯽﺟﻬ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ اﻳﺮاﻧ ﯽﺕ ﺮﻳﻦ داﻧ ﺸﻤﻨﺪان ﻡ ﺎ آ ﻪ ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﺳ ﻨﺘﯽ ﺁن ﻧﺒ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡﺜ ﻞ رازﯼ و اﻳ ﻦﺳ ﻴﻨﺎ ه ﻢ چﻨ ﺎن در ﻏ ﺮب ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫»داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﺮب« ﻡﺸﻬﻮرﻧﺪ‪.‬‬
‫»زﺑﺎن رﺳﻤﯽ در درﺑﺎر ﺧﻠﻔﺎ و ﺡﻜﻤﺮاﻧﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ ﻋﺮﺑ ﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ﭘ ﺲ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ ﻡ ﻮرﺧﻴﻦ و ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن و دﺑﻴ ﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ در دﺳ ﺘﮕﺎﻩه ﺎﯼ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺑ ﻪ ﻋﺮﺑ ﯽ ﺑﻨﻮﻳ ﺴﻨﺪ و ﺳ ﺨﻦ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻨ ﺪ… ﻳ ﺎ ﻡ ﺜﻼ زآﺮﻳ ﺎﯼ رازﯼ )آﺎﺷ ﻒ اﻟﻜ ﻞ و اﺳ ﻴﺪ ﺳ ﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ( آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻓﻠ ﺴﻔﻪﯼ ﻧﺒ ﻮت آ ﻪ از‬
‫اﺻﻮل اوﻟﻴﻪ و اﺳﺎﺳﯽ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺪﻳﺪا ﻡﺨﺎﻟﻒ ﺑ ﻮد… رازﯼ از ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ داﻧ ﺸﻤﻨﺪان و ﻓﻴﻠ ﺴﻮﻓﺎﻧﯽ‬
‫ﺖ ﻋﻘﻞ در هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﺮد و از اﻳ ﻦ ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩ‬‫اﺳﺖ آﻪ در ﻗﺮون وﺳﻄﯽ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر و اﺻﺎﻟ ِ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان ﺑﻪ ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬رازﯼ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻡﺘﻔﻜﺮاﻧﯽ ﺑﻮد آﻪ در هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺪاﻳﯽ دﻳﻦ از دوﻟﺖ )ﺳﻴﺎﺳﺖ( اﺷﺎرﻩ آﺮد‪(٤٣) «.‬‬
‫»ﻓﺎراﺑﯽ ﺑﻪ اﺕﻬﺎم اﻳﻦ آﻪ ﻡﻨﻜﺮ ﻡﻌﺎد ﺟ ﺴﻤﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ و ﻓﻨ ﺎﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮﯼ را ﺕﻨﻬ ﺎ در ﻡ ﻮرد روان‬
‫ﺁدﻡ ﯽ ﺻ ﺎدق ﻡ ﯽداﻧ ﺪ و در ﻋ ﻴﻦ ﺡ ﺎل ﺑ ﺪﻳﻦ اﺕﻬ ﺎم آ ﻪ ﻓﻠ ﺴﻔﻪ را ﺑ ﺎﻻﺕﺮ از ﻧﺒ ﻮت ﺟ ﺎﯼ دادﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬

‫‪٢٢٨‬‬
‫ﻡﻨﺤﺮف از دﻳﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﺑﻦﺳﻴﻨﺎ از ﺟﺎﻧﺐ ﻓﻘﻬﺎﯼ ﻧﺎﻡﯽ ﻋﺼﺮ ﺧ ﻮد زﻧ ﺪﻳﻘﯽ اﻋ ﻼم ﺷ ﺪ آ ﻪ »ﻋﻠ ﻢ‬
‫آ ﺎذﺑﺶ ﻡﺎﻳ ﻪﯼ ﺿ ﻼﻟﺖ اﺳ ﺖ« و ﺑ ﻪهﻤ ﻴﻦ اﺕﻬ ﺎم ﺑ ﻪ اﻡ ﺮ ﺧﻠﻴﻔ ﻪ اﻟﻤﻨﺠ ﺪ ﺑ ﺎﷲ آﺘ ﺎبه ﺎﻳﺶ در ﺑﻐ ﺪاد‬
‫ﺳﻮزاﻧﺪﻩ ﺷﺪ… اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜ ﻪ ـ ﭘﺎﻧ ﺼﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از آﻮﭘﺮﻧﻴ ﻚ ـ ﮔ ﺮدش زﻡ ﻴﻦ را‬
‫ﺑﺪور ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻡﻨﺘﻔﯽ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑ ﺪﻳﻦ دﻟﻴ ﻞ آ ﻪ ﻓﻌ ﻞ و اﻧﻔﻌ ﺎﻻت زﻳ ﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳ ﯽ را ﺕ ﺎﺑﻊ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﻡ ﺸﺨﺺ ﻋﻠﻤ ﯽ ﺷ ﻤﺮدﻩ ﺑ ﻮد و ﻧ ﻪ اﺟ ﺮاﯼ اواﻡ ﺮ ﻡ ﺴﺘﻘﻴﻢ اﻟﻬ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﺪﻋﺖ ﮔ ﺰار در دﻳ ﻦ داﻧ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮدوﺳﯽ را ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ اﻳ ﻦ آ ﻪ در ﺷ ﺎهﻨﺎﻡﻪﯼ ﺧ ﻮد ﻡ ﺪح ﻡﺠﻮﺳ ﺎن آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻓﺘ ﻮاﯼ اﻡ ﺎم ﻃﺒ ﺮان‬
‫اﺟﺎزﻩﯼ دﻓﻦ در ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻡﺴﻠﻤﻴﻦ ﻧﺪادﻧﺪ‪ .‬و آﺘﺎبهﺎﯼ )زآﺮﻳﺎﯼ( رازﯼ را ﺑ ﻪ ﺟ ﺮم اﻳ ﻦ آ ﻪ اﺻ ﺎﻟﺖ‬
‫وﺡﯽ و ﻡﻌﺠﺰﻩ را در ﺁنهﺎ زﻳﺮ ﻋﻼﻡﺖ ﺳﻮال ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن ﻗﺪر ﺑﺮ ﺳﺮش آﻮﺑﻴﺪﻧﺪ آ ﻪ آ ﻮر ﺷ ﺪ و‬
‫ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ از ﺟﻬﺎن رﻓﺖ‪(٤٤) «.‬‬
‫»…در ﺕﻌﻠﻴﻤﺎت )اﺳﻼﻡﯽ( ﻡﺰﺑﻮر هﻴﭻ چﻴﺰ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ وﺟ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ… ﻡﺤﻤ ﺪ هﺮﮔ ﺰ‬
‫ﻡﺎﻟﻜﻴ ﺖ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬ﺑﺮدﮔ ﯽ و ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ را اﻧﻜ ﺎر ﻧﻔﺮﻡ ﻮد و ﺡﺘ ﺎ ﺑﻨ ﺪﻩ آ ﺮدن اﺳ ﻴﺮان ﺟﻨﮕ ﯽ را‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻡﺸﺮوع ﻡﯽﺷﻤﺮد‪(٤٥)«.‬‬
‫»از ﺕﻨﺎﻗﻀﺎت ﺑﺴﻴﺎ ِر ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان ﭘﺲ از اﺳﻼم ﻳﻜ ﯽ ه ﻢ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻏﻠ ﺐ ﻧ ﺎم ﺁوراﻧ ﯽ‬
‫را آﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮچﻤﺪاران ﻓﺮهﻨ ﮓ و ﺕﻤ ﺪن اﺳ ﻼﻡﯽ]![ ﻗﻠﻤ ﺪاد ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬در زﻡ ﺎن زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﻮرد‬
‫ﭘﻴﮕﺮد و ﺁزار و ﺕﻜﻔﻴﺮ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼم ﺑﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬از اﺑ ﻦ ﻡﻘﻔ ﻊ )روزﺑ ﻪ ﻓﺎرﺳ ﯽ‪ ،‬ﻡﻘﺘ ﻮل( و دﻗﻴﻘ ﯽ )‪٣٧‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ﻡﻘﺘﻮل( ﺕﺎ ﺷﻴﺦ اﺷﺮاق )ﺳﻬﺮوردﯼ ‪ ٣٨‬ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬اﻋﺪام( از رازﯼ و ﻓ ﺎراﺑﯽ و ﺳ ﻌﺪ ﺳ ﻠﻤﺎن )داﺉﻤ ﺎ‬
‫ﺁوارﻩ‪ ،‬ﻡ ﻮرد ﺕﻜﻔﻴ ﺮ و ﺕﺒﻌﻴ ﺪ و ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﻡ ﺮگ ﻡ ﺸﻜﻮك( ﺕ ﺎ ﺡ ﺎﻓﻆ و ﻡﻮﻟ ﻮﯼ و ﺧﻴ ﺎم و ﻧﺎﺻﺮﺧ ﺴﺮو‬
‫)ﺕﻜﻔﻴﺮ و دق ﻡﺮگ( و از ﻋﻄﺎر و ﻡﻼﺻﺪرا ﺕﺎ ﻡﻴﺮزا ﺁﻗﺎﺧﺎن آﺮﻡﺎﻧﯽ و ﻃ ﺎﻟﺒﻮف ﺕﺒﺮﻳ ﺰﯼ و دهﺨ ﺪا‬
‫)ﺕﻜﻔﻴ ﺮ( ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﺳ ﻴﺎهﻪاﯼ در چﻨ ﺪ ﺻ ﻔﺤﻪ از ﻧ ﺎم ﺁوران اﻳ ﺮان ﭘﺮداﺧ ﺖ آ ﻪ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ در زﻧ ﺪﮔﯽ ﺑ ﺎ‬
‫وﺡﺸﻴﺎﻧﻪ ﺕﺮﻳﻦ ﻓﺸﺎرهﺎ و ﺿﺮﺑﺎت روﺑﺮو ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و ﭘﻴﺎﻡ ﺸﺎن ﻧﻴ ﺰ ﺑﮕﻮﻧ ﻪاﯼ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻧﯽ ﺕﺤﺮﻳﻒ و »ﺕﺼﺤﻴﺢ« ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪(٤٦)«.‬‬
‫ﺟﻨﮕ ﯽ آ ﻪ دوﺳ ﻪ ﺳ ﺎﻟﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ واژﻩه ﺎﯼ »ﺧ ﻮدﯼ و ﻏﻴ ِﺮﺧ ﻮدﯼ« در اﻳ ﺮان درﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻜﻞ دﻳﮕﺮﯼ از هﻤﺎن ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳ ﺪ ﻡ ﺬهﺒﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡﻨﺘﻬ ﺎ اﻳﻨﺠ ﺎ دﻳﮕ ﺮ زردﺷ ﺘﯽ‪ ،‬ﻳﻬ ﻮدﯼ‪ ،‬ﻡ ﺴﻴﺤﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻮداﻳﯽ‪ ،‬ﺳ ﻨﯽ‪ ،‬ارﻡﻨ ﯽ‪ ،‬ﺁﺳ ﻮرﯼ‪ ،‬ﺑﻬ ﺎﻳﯽ و… ﻋﻠ ﯽاﻟﻠﻬ ﯽ‪ ،‬اه ﻞ ﺡ ﻖ‪ ،‬ﺷ ﻴﺨﯽ… وه ﺎﺑﯽ و دﻳﮕ ﺮان و‬
‫دﻳﮕ ﺮان در ﺑ ﻴﻦ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟ ِﻨ ﮓ ﻡﻴ ﺎن ﺧ ﻮدﯼه ﺎ و ﻏﻴ ِﺮﺧ ﻮدﯼه ﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡﻴ ﺎ ِن ﺧ ﻮ ِد ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷ ﻴﻌﻪﯼ‬
‫دوازدﻩاﻡﺎﻡﯽ ـ ﻳﺎ ﺳﻴﺰدﻩ اﻡ ﺎﻡﯽ ﺑ ﺎ اﺡﺘ ﺴﺎب ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ـ درﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﺷ ﻴﻌﻴﺎن دوازدﻩ‬
‫اﻡﺎﻡﯽ‪ ،‬ﻡﺜﻞ ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ‪ ،‬ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻡﻴﺜﻤﯽچﯽهﺎ‪ ،‬ﺷﺮﻳﻌﺘﯽچﯽهﺎ و ﺑﻘﻴﻪ ه ﻢ ﻡﺮﺑ ﻮط ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬داﻳ ﺮﻩ‬
‫ﺕﻨﮓﺕﺮ و ﺕﻨ ﮓﺕ ﺮ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺟ ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺟ ﺎﻳﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻋﺒ ﺪاﷲ ﻧ ﻮرﯼ‪ ،‬آ ﺪﻳﻮر‪ ،‬اﺷ ﻜﻮرﯼ‪ ،‬ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ‪،‬‬
‫ﻃﺎهﺮﯼ‪ ،‬ﻡﻮﺳﻮﯼ ﺧﻮﻳﻴﻨﯽهﺎ و دﻳﮕﺮان هﻢ ﻧﻤﯽﻡﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧ ﺎﻧﻢ ﺟﻤﻴﻠ ﻪ آ ﺪﻳﻮر )از ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﻡﺠﻠ ﺲ ﺷ ﺸﻢ( روز ‪ ١٨‬اﺳ ﻔﻨﺪ ‪ ١٣٧٨‬در هﻤ ﺎﻳﺶ‬
‫»چﺸﻢاﻧﺪاز اﺻﻼﺡﺎت در ﻡﺠﻠﺲ ﺷﺸﻢ« ﻡﻌﻀﻞ ﮔﺰﻳﻨﺶ را زﻡﻴﻨﻪ ﺳﺎ ِز اﻋﻤﺎل ﺳﻠﻴﻘﻪﯼ ﻃﻴﻒ ﺧﺎﺻﯽ‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﺪ و ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺤﺚ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺷﻬﺮوﻧﺪ درﺟﻪ ﻳﻚ و درﺟﻪ دو و ﻳﺎ ﺑﺤﺚ ﺧﻮدﯼ‬
‫و ﻏﻴﺮﺧﻮدﯼ ﺑﺮﻡﯽﮔﺮدد آﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻡﺠﻠﺲ ﺷﺸﻢ ﺑﺎ دﻳﺪ ﺑﺎزﺕﺮﯼ ﺑﺎ چﻨ ﻴﻦ ﻡﺒ ﺎﺡﺜﯽ ﺑﺮﺧ ﻮرد آﻨ ﻴﻢ…«‬
‫)‪(٤٧‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ آﺸﺘﺎر و ﺁزا ِر دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن در دورا ِن ﺡﺎآﻤﻴﺖ اﻋﺮاب ﺑﺮ اﻳ ﺮان و هﻤﭽﻨ ﻴﻦ‬
‫دوران ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺻﻔﻮﯼ ﻧﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎت دﻳﻨﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﻧﻪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻡﺬهﺒﯽ‪ ،‬هﺮچﻨ ﺪ‬
‫آﻪ اﻳﻦ ﻟﺒﺎس را ﺑﺮﺕﻦ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺧﺘﻼف ﺕﻨﻬﺎ ﺑ ﺮ ﺳ ِﺮ ﻡﻮﺿ ﻮع ﻗ ﺪرت و ﺙ ﺮوت ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬زﻳ ﺮ‬
‫ﻟﻮاﯼ دﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ آﺸﻮرﯼ ﺑﺎ چﻨﺪ هﺰار ﺳﺎل ﺕﻤﺪن‪ ،‬ﻡﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺕﺴﺎﻡﺢ و ﺕ ﺴﺎهﻞ ﺡﻤﻠ ﻪ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ‬
‫زﻳ ِﺮ ﻡﻬﻤﻴﺰ آﺸﻴﺪﻧﺸﺎن‪ ،‬از ﻡﺴﻠﻤﺎن آﺮدﻧﺸﺎن ﺷﺮوع آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬وﮔﺮﻧ ﻪ آ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﭘ ﺎﻳﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﺤﻜﻤ ﯽ‬

‫‪٢٢٩‬‬
 ‫آﻪ ﺕﺎ ﺑﻪ ﺡ ﺎل ه ﻢ آ ﺶ ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘﻴ ﺪا ﻧﻤ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻡﻐ ﻮله ﺎ و ازﺑ ﻚه ﺎ و ﺕ ﺮكه ﺎ و دﻳﮕ ﺮ وﺡ ﻮش‬
‫ﺻﺤﺮاﻧﺸﻴﻦ آﻪ »ﺁﻡﺪﻧﺪ و آﺸﺘﻨﺪ و ﺳ ﻮﺧﺘﻨﺪ و ﺑﺮدﻧ ﺪ و رﻓﺘﻨ ﺪ« ﻡ ﺪﺕﯽ ﻏ ﺎرت آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﻡﺘﻤ ﺪن‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و در ﻡﻴ ﺎن اﻳ ﻦ ﻡﻠ ﺖ آ ﻪ ﭘ ﺬﻳﺮاﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر از اﻧ ﻮاع اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕﺤﻠﻴ ﻞ رﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ‬
‫ﻋﺮبهﺎ »ﺁﻡﺪﻧﺪ و آﺸﺘﻨﺪ و ﺳﻮﺧﺘﻨﺪ و ﺑﺮدﻧﺪ« اﻡﺎ ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آﺠﺎ ﺑﺮوﻧﺪ؟ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺑﻴﺎﺑ ﺎنه ﺎﯼ ﺑ ﯽﺁب و‬
‫ﺲ ﻡﺎر و ﺳﻮﺳﻤﺎر و روﻳﺎهﺎﯼ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﯽ ﻟﺐ ﭘﺮ ﻡﯽزﻧﺪ؟‬ ‫ﻋﻠﻔﯽ آﻪ از هﺮ ﺳﻨﮓ و ﺧﺎرش ﻧﻔ ِ‬
‫ﺟﻨﮓهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ﺡﻮزﻩاﯼ و اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﻴﻦ اهﻞ رﺳﺎﻟﻪ ه ﻢ ﺁﻧﻘ ﺪر ﻧ ﺎچﻴﺰ و چ ﺸﻢ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻧﯽ‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ اﺧ ﺘﻼف ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻧﻤﻴ ﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕ ﺎﻩ ﺟﺪﻳ ﺪ را ﺑ ﻪ دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺑﺎﺑﻴ ﺎن و ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ‬
‫ﺑﻬﺎﺉﻴﺎن داﺷﺘﻪاﻧﺪ آﻪ وﺡ ﺸﻴﺎﻧﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ رهﺒ ﺮﯼﺷ ﻴﻌﻪ در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ‪ ١٥٠‬ﺳ ﺎ ِل اﻋ ﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳﺘ ﺸﺎن ﻗﺘ ﻞ‬
‫ﻋﺎم ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ت )هﻔﺘﻤ ﻴﻦ دو ِر رﻳﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ( ﺟﻨ ﺎح ارﺕﺠ ﺎع ﺑ ﺎ ﺷﻜ ﺴﺘ ِﻦ‬ ‫»ﻗﺒﻞ از ﺑﺮﮔﺰارﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎ ِ‬
‫ﺡﺮﻡ ﺖ اه ِﻞ ﻗﻠ ﻢ و ﻗﻠ ﻊ و ﻗﻤ ﻊ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و ﺡﺘ ﺎ ﺕﻌﻘﻴ ﺐ‪ ،‬ﺁزار و آ ﺸﺘﺎ ِر اﻋ ﻀﺎﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﺑﻬﺎﺉﻴ ﺎن‬
‫اﻳﺮان ﺕﻬﺎﺟﻤﺎﺕﺶ را ﺷﺪت ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﺉﻴﺎن آ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ ﺕﻌ ﺪاد ﻡﻬ ﻢ ﺕ ﺮﻳﻦ اﻗﻠﻴ ﺖ‬
‫ﻡ ﺬهﺒﯽ اﻳ ﺮان ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻴﺶ از هﻤ ﻪ اﺟﺤ ﺎف ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻋ ﺪام روح اﷲ روﺡ ﺎﻧﯽ ﺕﻌ ﺪاد ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن‬
‫ﺑﻬﺎﺉﻴ ﺎن ﺑ ﻪ ﺑ ﻴﺶ از ‪ ٢٠٠‬ﻧﻔ ﺮ رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬چﻨ ﺪ هﻔﺘ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺮوس ذﺑﻴﺤ ﯽ ﻡﻘ ﺪم و ه ﺪاﻳﺖ‬
‫آﺎﺷﻔﯽ ﻧﺠﻒ ﺁﺑﺎدﯼ ﺡﻜﻢ اﻋﺪاﻡﺸﺎن اﺑﻼغ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﺪﻩﯼ دﻳﮕﺮﯼ از ﺑﻬﺎﺉﻴﺎن هﻢ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنهﺎ ﺑﺎزداﺷﺖ‬
‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫»از ﺁﻧﺠ ﺎﻳﯽ آ ﻪ اﻋ ﻀﺎﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﺑﻬﺎﺉﻴ ﺖ اﺟ ﺎزﻩﯼ ورود ﺑ ﻪ داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ و ﻡﻮﺳ ﺴﺎت‬
‫ﺁﻡﻮزﺷﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ رﺳﻤﯽ را ﻧﺪارد‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن ﻡﻮﺳ ﺴﺎت ﺁﻡﻮزﺷ ﯽ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﺕﺎﺳ ﻴﺲ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻡﻜﺎﺕﺒﻪاﯼ ﺑﻪ ﺁﻡ ﻮزش ﻋﻠ ﻮم ﻡ ﺸﻐﻮل ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﻡ ﺎﻡﻮرﻳﻦ دوﻟﺘ ﯽ در اﻳ ﻦ ﻡ ﺎﻩ و در‬
‫چﻬ ﺎردﻩ ﺷ ﻬﺮ ﺑ ﻪ ﻡﺮاآ ﺰ اﻳ ﺸﺎن ﺡﻤﻠ ﻪ آ ﺮدﻩ و ﺿ ﻤﻦ از ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﺮدن وﺳ ﺎﻳﻞ اﻳ ﻦ ﻡﻮﺳ ﺴﺎت‪ ،‬اﻡ ﻮال و‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺎﻧﮕﯽ و ﺷﺨﺼﯽ ‪ ٣٢‬ﺕﻦ از ﻡﻌﻠﻤﻴﻦ اﻳﻦ ﻡﺮاآﺰ را هﻢ ﺑ ﻪ ﻏ ﺎرت ﺑ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬از ﺁﻧﻬ ﺎ ه ﻢ ﺕﻌﻬ ﺪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ آﻪ از اداﻡﻪ آﺎر ﻓﺮهﻨﮕﯽ دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ!‬
‫»چ ﺮا ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ چﻨ ﻴﻦ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ؟ واﺿ ﺢ اﺳ ﺖ! چ ﻮن ﺡﺠﺘﻴ ﻪ و هﻤﺪﺳ ﺘﺎﻧﺶ ﺑﺨ ﺶ‬
‫ﺑﺰرﮔ ﯽ از ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ را در ﺕ ﺼﺮف دارﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ ﺑﻬﺎﺉﻴ ﺎن ه ﻢ ﺟﻨ ﮓ ﻡ ﺬهﺒﯽ دارﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﻓﺪاران ﻧﻈﺎم وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﺑﻬﺎﺉﻴ ﺎن را ﺑ ﺎ اﺳ ﺮاﺉﻴﻞ ﻡ ﺮﺕﺒﻂ ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ‪ ،‬زﻳ ﺮا ﻡﺮاﺟ ﻊ ﻡ ﺬهﺒﯽ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ در اﺳﺮاﺉﻴﻞ دﻓﻦ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻘﻮل ﺁﻗﺎﯼ )ﻋﺒﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ( ﻻهﻴﺠﯽ‪ :‬ﺑﺮاﺳ ﺎس اﻳ ﻦ ﻡﻨﻄ ﻖ چ ﻮن ﻗﺒ ﺮ دﻩ ﺕ ﻦ‬
‫از اﻡﺎﻡ ﺎن ﺷ ﻴﻌﻪ در ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن ﺳ ﻌﻮدﯼ و ﺳ ﻮرﻳﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘﻴ ﺮوان ﺳ ﺎﻳﺮ ادﻳ ﺎن ه ﻢ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ‬
‫ﻡﺪﻋﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺷﻴﻌﻴﺎن اﻳﺮان دﺳﺖ ﻧﺸﺎﻧﺪﻩﯼ ﻋﺮاق و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و ﺳﻮرﻳﻪ هﺴﺘﻨﺪ!‬
‫»اﻳﻦ دﻋﻮاﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ را ﺟﻨﺎح ﺡﺠﺘﻴﻪ و ﻡﻮﺕﻠﻔﻪﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﺑ ﺎ آﻤ ﻚ ﻃﺒ ﺴﯽ آ ﻪ ﺡ ﺎآﻢ ﻡ ﺸﻬﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺮوع آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ رواﻳﺘ ﯽ واﻋ ﻆ ﻃﺒ ﺴﯽ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﻡﺤﻤ ﻮد ﺡﻠﺒ ﯽ رﺉ ﻴﺲ ﺡﺠﺘﻴ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻳ ﻚ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺿﺪ ﺑﻬﺎﺉﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ در ﺿ ﻤﻦ ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺑ ﺎ آ ﺸﺘﺎر ﺑﻬﺎﺉﻴ ﺎن ﺟ ﻮ رﻋ ﺐ و وﺡ ﺸﺖ اﻳﺠ ﺎد‬
‫آﻨﻨﺪ‪(٤٨) «.‬‬
‫اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻡ ﯽﺑﻴﻨ ﻴﻢ ﺡﻜﻮﻡﺘﻴ ﺎن ﺑ ﺮ ﺳ ِﺮ ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ ﺳ ﺎدﻩاﯼ از دﻳ ﻦ ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺑ ﺎ ﺧﻮدﺷ ﺎن ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻮاﻓﻖ ﻧﻤﯽ رﺳﻨﺪ و هﺮﻳﻚ ﺕﺎوﻳﻞ و ﺕﻔﺴﻴ ِﺮ وﻳﮋﻩاﯼ اراﺉﻪ ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ اﻳﻦ ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻡﻨﺎﻓﻌﯽ اﺳﺖ آﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﮔﻔﺖ و ﮔﻮﯼ ﻓﺮهﻨﮓهﺎ« آﻪ ﻳﻜﯽ از ﺷﻌﺎرهﺎﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕﯽ رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ش ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬هﻤﺎن او ِل آﺎر ﺑﻪ ﮔﻞ ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﻪ ﻡﻀﺤﻜﻪاﯼ ﺕﺒﺪل ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺾ اﺳﺎﺳﯽاش ﺑﺎ ﻧﮕﺮ ِ‬ ‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺕﻨﺎﻗ ِ‬
‫ﺶ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ در‬ ‫»ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺪﻧﯽ« و »ﮔﻔﺖ و ﮔﻮﯼ ﺕﻤﺪنهﺎ« ﺡﺎﺻﻞ ﻗﺮنهﺎ ﺟﻨﮓ و آ ﺸﻤﻜ ِ‬
‫ﺖ اﻧﺴﺎن اﺳ ﺘﺨﺮاج ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎن دﻳﮕ ﺮ‬ ‫ت اﺻﺎﻟ ِ‬‫اروﭘﺎ اﺳﺖ‪ .‬چﻨﻴﻦ واژﻩهﺎﻳﯽ از درو ِن ﺿﺮور ِ‬

‫‪٢٣٠‬‬
 ‫اروﭘﺎ ﭘﺲ از هﺰار ﺳﺎل آﻪ ﺻﺪاﯼ هﺮ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ را در ﻧﻄﻔﻪ ﺧﻔﻪ ﻡﯽآﺮد و هﻴﻤﻪهﺎﯼ هﻴﺰﻡ ﯽ آ ﻪ‬
‫ﻡﻴﻠﻴﻮنهﺎ اﻧﺴﺎن را ﺧﺎآﺴﺘﺮ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﻢ چﻨﺎن ﺧﺎك اروﭘﺎ را اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺿ ﺮورت ﺳ ﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡ ﺪﻧﯽ ﭘ ﯽﺑ ﺮد‪ .‬در واﻗ ﻊ از زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺕ ﻮازن ﻗ ﻮا ﺑ ﻪ ﺳ ﻮد ﻳ ﻚ ﮔ ﺮوﻩ ﻡ ﺬهﺒﯽ دﻳﮕ ﺮ‬
‫)ﭘﺮوﺕﺴﺘﺎنهﺎ( ﺑﻪهﻢ ﺧﻮرد‪ ،‬اﻓﺴﺎﻧﻪﯼ ﻡﻄﻠﻘﻴﺖ آﻠﻴﺴﺎ و ﻡﺴﻴﺤﻴﺖ هﻢ درهﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫»ﺕﺮﻗﯽ آﺸﻮرهﺎﯼ ﻡﺪرن ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺡﺎﺻﻞ رهﺎﻳﯽ اﻧﺴﺎن ﻏﺮﺑ ﯽ از اﺳ ﺎرت ﺕﻌ ﺎﻟﻴﻢ آﻠﻴ ﺴﺎﻳﯽ‬
‫و ﻡﺤﺼﻮل رهﺎﻳﯽ اﻧﺴﺎن از »ﻡﺘﺎﻓﻴﺰﻳ ﻚ« و ﺕﻮﺟ ﻪاش ﺑ ﻪ ﺟﻬ ﺎن ﻡ ﺎدﯼ »ﻓﻴﺰﻳ ﻚ« اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت‬
‫دﻳﮕﺮ ﺕﺎ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﺎ از دﻳﻦ ﺧﻮﻳﯽ و ﺑﺮدﮔﯽ ﻓﺮدﯼ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ آ ﺸﻴﺶ ﮔﻮﻧ ﻪ‪ ،‬از اﻳ ﻦ ﻓﻮﻟﻜﻠ ﻮر‬
‫ﻋﺰا و ﻡﺮﺙﻴﻪ و از اﻳﻦ اﻡﺎم زادﻩ ﺑﺎزﯼهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ‪/‬ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺧ ﻼص ﻧ ﺸﻮﻳﻢ‪ ،‬رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ‬
‫ﺁزاد و ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻏﻴﺮﻡﻤﻜﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪(٤٩) «.‬‬
‫»ﭘﺮوﺕﺴﺘﺎﻧﺘﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻡﻌﻨﺎﯼ اﺧﺺ اﺻﻼح دﻳﻨﯽ در ﮔﺮدوﻧﻪﯼ ﻓﺮاﮔﻴﺮش ﺑﻪ ﺁن ﺳ ﺎزﻡﺎنه ﺎﯼ‬
‫آﻠﻴﺴﺎﻳﯽ و ﺁن ﮔﺮوﻩ ﻡﺬاهﺐ ﻡ ﺴﻴﺤﯽ اﻃ ﻼق ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ ادﻋ ﺎﯼ آﻠﻴ ﺴﺎﯼ آﺎﺕﻮﻟﻴ ﻚ ﻡﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﻡﻴ ﺎﻧﺠﯽ‬
‫ﺑﻮدن ﻡﻴﺎن ﺧﺪا و ﻡﺴﻴﺤﻴﺎن را ﺑﺎﻃﻞ ﻡﯽﺷﻤﺎرد و ﺕﻨﻬﺎ راﻩ رﺳﺘﮕﺎرﯼ ﺁدﻡﯽ را در راﺑﻄﻪﯼ ﻡ ﺴﺘﻘﻴﻢ و‬
‫ﻓﺮدﯼ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻡﯽداﻧﺪ‪(٥٠) «.‬‬
‫»اﻳ ﻦﺟ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﺑ ﺲ آ ﻪ در اروﭘ ﺎ ﭘ ﺲ از ه ﺰار ﺳ ﺎﻟﯽ آ ﻪ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎ ﻧﺎﻡﻴ ﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺮﺁﻡﺪن ﺳﺎﺧﺘﺎرهﺎﯼ ﻡﻠ ﻮكاﻟﻄ ﻮاﻳﻔﯽ ﺑ ﻪ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﺳ ﭙﺲ اﻧﺪﻳ ﺸﻤﻨﺪان و داﻧ ﺸﻮران اﻡﻜ ﺎن‬
‫داد آ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ اﺑ ﺪﯼ آﻠﻴ ﺴﺎ ﺑ ﺮ اروﭘ ﺎ را در ه ﻢ ﺷ ﻜﻨﻨﺪ و ﺑ ﺎ ره ﺎ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﻋﻠ ﻮم‪ ،‬ﻓﻠ ﺴﻔﻪ و اﺻ ﻮل‬
‫آﺸﻮردارﯼ از ﻡ ﺴﻴﺤﻴﺖ و اﻟﻬﻴ ﺎت‪ ،‬اروﭘ ﺎ را در ﺟﻬ ﺖ ﻧ ﻮزاﻳﯽ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و ﻡ ﺪﻧﻴﺖ ﻋ ﺼﺮ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﺮاﻧﻨﺪ‪(٥١) «.‬‬
‫و ﻗﺒﻞ از ﺑﺮﺁﻡﺪ ِن ﭘﺮوﺕﺴﺘﺎنهﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺑﺮﺕﻮﻟﺖ ﺑﺮﺷﺖ در ﭘﺎﻳﻪه ﺎﯼ دﻳ ِﻦ ه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ رﺧﻨ ﻪ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻳﻚ ﺳﻮ اﻳﺠﺎد چﻨﻴﻦ رﺧﻨﻪه ﺎﻳﯽ زﻡﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎز ﺑﺮﺁﻡ ﺪن ﭘﺮوﺕﺴﺘﺎﻧﺘﻴ ﺴﻢ ﺷ ﺪ‪ .‬از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺡﻀﻮر ﭘﺮوﺕﺴﺘﺎنهﺎ اﻓﺴﺎﻧﻪﯼ ﻡﻄﻠﻘﻴﺖ ﺕﻨﻬ ﺎ دﻳ ِﻦ ﺟﻬ ﺎن و ﻡﺮآﺰﻳ ﺖ ﻋ ﺎﻟ ِﻢ آﺎﺕﻮﻟﻴﺴﻴ ﺴﻢ را ﺷﻜ ﺴﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ در ﻳ ﻚ راﺑﻄ ﻪﯼ دوﻃﺮﻓ ﻪ‪ ،‬ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺿ ﺪ ﻋﻠ ﻢ و ﺕﻤ ﺪن و ﺕﺠ ﺪد ﻡ ﺴﻴﺤﻴﺖ در آ ﻞ اروﭘ ﺎ‬
‫درهﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﺁن هﻢ ﻳﻬﻮدﻳﺎن هﻤﻴ ﺸﻪ چ ﻮن ﺧ ﺎرﯼ در چ ﺸﻢ آﻠﻴ ﺴﺎﯼ آﺎﺕﻮﻟﻴ ﻚ ﺑ ﻪ ﻡﻄﻠﻘﻴ ﺖ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﭘﺎپ دهﻦآﺠﯽ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﻪﺳ ﺮ رﺳ ﻴﺪن دورا ِن ﻗﺪرﺕﻤ ﺪارﯼ ﻡ ﺬهﺐ ﺕ ﺸﻴﻊ زﻳ ﺮ ﻟ ﻮاﯼ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ زﻡﻴﻨ ﻪ‬
‫ﺳﺎز ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ﺷﺪ آﻪ ﭘﺲ از چﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻪ ﺑﺮﺁﻡﺪن ﺟﺮﻳﺎن دوم ﺧﺮداد اﻧﺠﺎﻡﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ اﻳﻦآ ﻪ در‬
‫اﺳﺎس ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺳﻴ ِﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩﯼ اﺿﻤﺤﻼ ِل ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡ ﺬهﺐ در اﻳ ﺮان‪ ،‬اﺧﺘ ﺮاع ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻡﺎ ﺧﻮد در آ ﺎ ِر ﮔﺴ ﺴﺘﻦ و ﭘ ﺎرﻩ آ ﺮدن زﻧﺠﻴ ِﺮ ﻡ ﺬهﺐ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﮕﺮان ﺕﺎ ﻡﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ داﻳﺮﻩﯼ ﺧﻮدﯼهﺎ را ﺕﻨﮓﺕﺮ ﻡﯽآﻨﻨﺪف واﻻ چﻪ آﺴﯽ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ادﻋ ﺎ آﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﻡﺜﻼ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ از ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎنﺕﺮ و ﺷﻴﻌﻪﺕﺮ و ﺑﺎورﻡﻨﺪﺕﺮ اﺳﺖ؟‬
‫ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ آ ﻪ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﻗﺒ ﻀﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺕﻮﺳ ﻂ ﺑﺎﻧ ﺪ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‪/‬ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻡﺪ‪ ،‬هﻤﺎﻧﻘﺪر اﺳﺎﺳﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ چﮕﻮﻧﮕﯽ ﺑﺮﺁﻡﺪن ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم دوم ﺧﺮداد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴ ِﻞ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ آﻪ ﺑﺎﻧﺪ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‪/‬ﺧﺎﻡﻨﻪاﯼ ﺑﺮاﯼ ﺕﻜﻴﻪ زدن ﺑﺮ ﻗﻠﻪﯼ زﻋﺎﻡ ﺖ ﺑ ﯽ چ ﻮن و چ ﺮاﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺑ ﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از رواﻳ ﺎت ﺟﻌﻠ ﯽ وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴ ﻪ و ﺕﺎﺉﻴ ﺪ ﺷ ﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻧﻴ ﺎز داﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ راﻩ ه ﻢ از ه ﻴﭻ‬
‫دروغ‪ ،‬آ ﺸﺘﺎر‪ ،‬ﺡ ﺬف‪ ،‬ﻓﺮﻳ ﺐ و ﺷﺎرﻻﺕﺎﻧﻴ ﺴﻤﯽ اﺑ ﺎ ﻧﻜﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ از ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﺑﺮداﺷ ﺘﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫درﻳﺎﻓ ﺖ وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪ ﯼ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ از ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬درﻳﺎﻓ ﺖ هﻤ ﻪﯼ ﻋﻠﻤ ﺎ و رهﺒ ﺮان ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺷ ﻴﻌﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬در درون ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻃﻮر اﺕﻮدﻳﻨﺎﻡﻴﻚ ﻧﻘﻴﻀﯽ را ﭘﺮوراﻧﺪ آﻪ ﭘﺲ از ﺳ ﭙﺮﯼ ﺷ ﺪن ﻓﻘ ﻂ هﺠ ﺪﻩ‬

‫‪٢٣١‬‬
‫ﺳﺎل از ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺑﻼﻡﻨﺎزع اﻳﻦ ﺑﺎﻧﺪ زﻳﺮ ﭘﻮﺷﺶ وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ چﻨﻴﻦ ﺕﺤﻮﻟﯽ راﻩ ﺑ ﺮد‪ ،‬ﺕﺤ ﻮل‬
‫در ﻗﺮاﺉﺖ ﻗﺒﻠﯽ از ﻡﻮﺿﻮع دﻳﻦ در ﺡﻜﻮﻡﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻐﺮ ﺡﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ در آﺘ ﺎب آ ﻢ ﺡﺠ ﻢ »رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺧ ﺎﺉﻨﯽ آ ﻪ از ﻧ ﻮ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ«‬
‫ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن ﺑﺎﻧ ﺪ ﺁدم ﺧ ﻮار رژﻳ ﻢ را ﺑﺮﭘﺎﻳ ﻪﯼ ﺕﺌ ﻮرﯼ وﻻﻳ ﺖ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ ﻓﻘﻴ ﻪ ﺕ ﺸﺮﻳﺢ‬
‫ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬اﻡﺎ هﻤﻮ در ﭘﺮدﻩ ﻡﯽﮔﺬارد آﻪ اﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت ﻃﻠﺒ ﯽ ﺑﺎﻧ ﺪ ﺧﺎﻡﻨ ﻪاﯼ‪/‬رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و‬
‫ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺡﯽ ﺑﺎﻧﺪ ﻡﺮﺡﻮم ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌ ﻪ دﻗﻴﻘ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻧﻘ ﺶ ﻓ ﺴﺎد اﻧﮕﻴ ﺰ ﻡ ﺬهﺐ‬
‫در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﭘﺎﻳ ﺎﻧﯽ اﻧﺠﺎﻡﻴ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ دﻳﮕ ِﺮ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻧﻴ ﺰ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺕﺌ ﻮرﯼ را ﺙﺎﺑ ﺖ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺙﺎﺑ ﺖ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻧﻘ ﻼب هﻤﻴ ﺸﻪ ﻓﺮزﻧ ﺪان ﺻ ﺪﻳﻘﺶ را ﻡ ﯽﺧ ﻮرد و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﺎﺻﺎدق و ﻧﺎﻻﻳﻘﺶ را ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻡﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﺳﺎﺳﯽ ﻡﺤﻜﻮم ﺑ ﻪ ﺷﻜ ﺴﺖ ﺑ ﻮدن اﻧﻘﻼﺑ ﺎت‬
‫و ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ هﻤﻴﺸﻪ ﺕﻮﺳﻂ رادﻳﻜﺎل ﺕ ﺮﻳﻦ ﺧ ﺸﻦ ﺕ ﺮﻳﻦ ﺧ ﻮﻧﺮﻳﺰﺕﺮﻳﻦ و ﺕﻮﻃﺌ ﻪ‬
‫چﻴﻦ ﺕﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺁن ﻡﺼﺎدرﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬در ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪﯼ ﻧﻬ ﺎﻳﯽ زﻳ ﺮ دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﻗ ﺪرت ﭘﺮﺳ ﺘﺎ ِن ﺕ ﺎزﻩ‬
‫ﺑﺪوران رﺳ ﻴﺪﻩ »ذﺑ ﺢ ﺷ ﺮﻋﯽ« ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﺕ ﺎزﻩ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻓ ﺮض آ ﻪ ﺑﭙ ﺬﻳﺮﻳﻢ چﻨ ﻴﻦ اﻧﻘﻼﺑ ﺎﺕﯽ ﻡﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ‬
‫اﻳﺪﻩهﺎﻳﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺧﻴﺮﺧﻮاهﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻡﺮدم ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺡﻜﻮﻡﺖ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ ﭘﺎﻳ ﺎن دادﻩ‪ ،‬زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﯼ را ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﺕﺪارك ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ﺑ ﺮاﯼ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ در راﻩ هﻤ ﻮار آ ﺮدن زﻡﻴﻨ ﻪﯼ رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد و ﺷﺮآﺎﯼ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺕﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﯽ اﻋﻤ ﺎ ِل ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و ﺕﻌﺒﻴ ﻪﯼ‬
‫ﺕﻮﻃﺌﻪ و آﺎرﺷﻜﻨﯽ و ﺕﺠﻬﻴﺰ داﺉﻤﯽ وﺳﺎﻳﻞ ارﺕﺒ ﺎط ﺟﻤﻌ ﯽ دوﻟﺘ ﯽ و ﺧ ﺼﻮﺻﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﺨ ﺶ دروغ و‬
‫ﺕﺤﺮﻳﻒ ﺡﻘ ﺎﻳﻖ و ﻓ ﺮﻳﻔﺘﻦ ﺕ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ ﻡ ﺮدم و ﺑ ﺎﻻ ﺑ ﺮدن ﺟ ِﻮ چﺎﭘﻠﻮﺳ ﯽ و ﺕﻤﻠ ﻖ و ﺳ ﺘﺎﻳﺶ و ﭘﺮﺳ ﺘﺶ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ‪ ،‬دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺧﺎﻃﺮات وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ…« )‪(٥٢‬‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻃﺎق آ ﺴﺮاﯼ ﻡﻄﻠﻘﻴ ﺖ ﻡﺠﺘﻬ ﺪﻳﻦ و ﻋﻠﻤ ﺎﯼ اﻋ ﻼم ه ﻢ دﺳ ﺖ ﭘﺨ ﺖ ﺷ ﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‬
‫ﺑ ﻮد‪ .‬ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﯽ ﺁن آ ﻪ ﺑﺨﻮاه ﺪ و چﻨ ﻴﻦ چ ﺸﻢاﻧ ﺪازﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺧ ﻮدش ﺑ ﻪ ﺡ ﺎآﻢ‬
‫ﺑﻼﻡﻨﺎزع ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس رواﻳﺖ ﻡﺠﻌﻮل وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴ ﻪ‪ ،‬دﻳﮕ ِﺮ ﻡﺮاﺟ ﻊ ﺕﻘﻠﻴ ﺪ و ﻋﻠﻤ ﺎﯼ اﻋ ﻼم‬
‫را ﺑﻪ اﻓﺘﻀﺎح آﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻏﺎﻓﻞ از اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ اﻓﺘﻀﺎح داﻡﻦ ﺧﻮدش و اﻋﻮان و اﻧﺼﺎرش را ه ﻢ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬آﻤﺎ اﻳﻦ آﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬هﺮآﺪا ِم اﻳﻦ ﻡﺠﺘﻬﺪﻳﻦ و ﻡﺮاﺟ ﻊ ﺕﻘﻠﻴ ﺪ‪ ،‬داﻳ ﺮﻩ و درﺑ ﺎر ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺧﻮدﺷ ﺎن‬
‫را داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬در دورا ِن ﺷﺎهﺎن ﭘﻬﻠﻮﯼ هﻢ آﻪ هﻨﻮز ﺕﻮاز ِن ﻗﻮا ﺑﻪ ﺳ ﻮد ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ه ﻢ ﻧﺨ ﻮردﻩ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺎهﻢ و در آﻨﺎر هﻢ ﺑﻪ »ارﺷﺎد« اﻡﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﻡﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬هﺮآ ﺪام ﺕﻴ ﻮل ﺧﻮدﺷ ﺎن را داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁداب‬
‫ﻧﺠﺎﺳ ﺖ‪ ،‬ﻃﻬ ﺎرت و ﺷ ﻜﻴﺎت ﺧﻮدﺷ ﺎن را درس ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ‪ ،‬ﺡ ﻮزﻩه ﺎﯼ درس و ﻓﺤ ﺺ ﺧﻮدﺷ ﺎن را‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻬﻢ اﻡﺎﻡﺸﺎن را از اﻡﺖ ﻡﻘﻠﺪﺷﺎن درﻳﺎﻓﺖ ﻡﯽ آﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ورود ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫رهﺒﺮ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻡﻠﻮك اﻟﻄﻮاﻳﻔﯽ را ﺑﻪ هﻢ زد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪ آ ﻪ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ و‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ‪ ،‬ﻡﺮﻋﺸﯽ ﻧﺠﻔ ﯽ‪ ،‬ﮔﻠﭙﺎﻳﮕ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧ ﻮﻳﯽ… و دﻳﮕ ﺮان ه ﻢ هﻤﺰﻡ ﺎن ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬دو ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ه ﻴﭻ‬
‫ﮔﺎﻩ در اﻗﻠﻴﻤﯽ ﻧﮕﻨﺠﻴﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺕﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﺑﺎهﻢ و در آﻨﺎر هﻢ دوام ﺁوردﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫هﻴﭻ آﺪام ﺷﺎﻩ ﻧﺒﻮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻩ‪ ،‬آﺲ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮد‪ .‬اﻡﺎ ﺡﺎﻻ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺧﻮدش ﺷﺎﻩ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد و ﺑ ﺎﻟﻄﺒﻊ ﺧ ﺮدﻩ‬
‫ﺷﺎهﺎن دﻳﮕﺮ را در ﻡﻨﻄﻘﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽاش ﺕﺤﻤﻞ ﻧﻤﯽآﺮد‪.‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺮاﯼ از ﻡﻴﺪان ﺑﺪرآﺮدن اﻳﻦ ﺕﻴﻮل داران ﺳ ﻨﺘﯽ هﻤ ﺎن او ِل آ ﺎر ﺑ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از اﻳ ﺸﺎن‬
‫آ ﻪ ردﻩ و رﺕﺒ ﻪﯼ ﻧﺎﻡﺒﺮدﮔ ﺎن را ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ ،‬ﻋﻨ ﻮان وﻟﻴﻌﻬ ﺪﯼ اﻋﻄ ﺎء آ ﺮد‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﻡﺮﺡﻠ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡﺮﺡﻠ ﻪ‬
‫آﻮﺷ ﻴﺪ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ درﺟ ﻪ اول را ﺑ ﻪ ﺕﻤﻜ ﻴﻦ و ﺷ ﺮآﺖ در ﺕﻘ ﺴﻴﻢ ﻏﻨ ﺎﻳﻢ ﻡﺠﺒ ﻮر آﻨ ﺪ‪ .‬ﻧ ﺸﺪ‪ .‬هﺮآ ﺪام اﻳ ﻦ‬
‫ﻋﻠﻤﺎء ﻳﺎ ﺧﻮد ﻡﺪﻋﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ و وﻻﻳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ از اﺳﺎس ﺑﺎ دﻳ ِﻦ در ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ آ ﻪ‬
‫ﺷﻴﻮﻩﯼ ﺕﻄﻤﻴﻊ از آﺎر اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺷﮕﺮد ﺕﻬﺪﻳﺪ و ﺕﺤﺪﻳﺪ را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪٢٣٢‬‬
 ‫ﺑ ﯽﺟﻬ ﺖ ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ ه ﺎ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان اﻓﺘﺎدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از اﻳ ﺸﺎن در‬
‫ﺡﻴﻄﻪﯼ هﻤﺎن درﺟﺎت ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﺮﺕﺮ و اﻋﻠﻢﺕﺮ از ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ه ﻢ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ اﻳ ﻦ را ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺖ و ه ﻢ‬
‫ﻡﺮدم‪ .‬ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ هﻢ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ اﻓﺘﻀﺎح آﺸﺎﻧﺪﻧﺸﺎن ﻡﺠﺒﻮرﺷﺎن آﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن ﺑﻴﺎﻳﻨ ﺪ و ﺁن ﺕﻮﺑ ﻪ‬
‫ﻧﺎﻡﻪهﺎﯼ آﺬاﻳﯽ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ‪ .‬اﻡﺜﺎل ﻓﻼﺡﻴﺎن و رﯼﺷﻬﺮﯼ هﻢ ﻡ ﺎﻡﻮر ﺷ ﺪﻧﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺷﻜ ﺴﺘ ِﻦ ﺡﺮﻡ ﺖ اﻳ ﻦ‬
‫ﻋﻠﻤﺎء در چﺸﻢ ﻡﻘﻠﺪﻳﻨﺸﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻳﺸﺎن ﺳﻴﻠﯽ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫»از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺷ ﺎهﻜﺎرهﺎﯼ )ﺡﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم( رﯼ ﺷ ﻬﺮﯼ )وزﻳ ﺮ اﻃﻼﻋ ﺎت و اﻡﻨﻴ ﺖ اﺳ ﺒﻖ‬
‫ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ( زدن ﺳ ﻴﻠﯽ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﺁﻳ ﺖ اﷲ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ در ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑ ﺎزﺟﻮﻳﯽ از او ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ت رﯼ ﺷ ﻬﺮﯼ را هﺮﮔ ﺰ‬ ‫روﺡ ﺎﻧﻴﻮن ﺳ ﻨﺘﯽ ﺻ ﺎﺡﺐ ﻧ ﺎم ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕ ﺎﻧﯽ و ﻡﺮﻋ ﺸﯽ اﻳ ﻦ ﺟ ﺴﺎر ِ‬
‫ﻧﺒﺨﺸﻴﺪﻧﺪ‪(٥٣)«.‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ اﻡﺜﺎل ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼهﺎ را زﻳﺮ چﺘ ِﺮ ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪﯼ دوازﻩاﻡ ﺎﻡﯽ دﺳ ﺖ‬
‫ﭘﺨﺖ ﺷﺎهﺎن ﺻﻔﻮﯼ در ﻳﻚ ﻡﻤﻠﻜﺖ ﺕﺤﻤﻞ آﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ هﺮ ﻡﺠﺘﻬﺪ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ ﺑ ﻪ آ ﺴﻮت و ﻗ ﺪرت‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻡﯽرﺳﻴﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ وﺿﻊ ﭘﻴﺶ ﻡﯽﺁﻡﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻡﻮش ﻧﻜﻨﻴﻢ آﻪ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ را ه ﻢ ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﻮر‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ هﻤﺎن اواﻳﻞ آﺎر ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ ﻋﻠﻤ ﺎﯼ درﺟ ﻪ دوم و ردﻩه ﺎﯼ ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﺑﻌ ﺪﯼ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼ و ﻡﺮﻋ ﺸﯽ‬
‫ﻧﺠﻔ ﯽ ﺳ ﺮوﺻ ﺪاﯼ زﻳ ﺎدﯼ ﻧﻜﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺕﻴ ﻮل ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽﺷ ﺎن ﺑ ﻪ وﺳ ﻌﺖ ﺕﻴ ﻮ ِل‬
‫دﻳﮕﺮﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ ﻧﺒﻮد‪ .‬هﻤﻴﻦ آﻪ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺎ ﺡ ﻀﻮر اﻳ ﻦ ﺳ ﻪ ﻡﺠﺘﻬ ﺪ اﻋﻠ ﻢ‪ ،‬ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ را ﺑ ﻪ وﻻﻳ ﺖﻋﻬ ﺪﯼ‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﻌﻨ ﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﺑﺮﺕ ﺮ و ﺡﺘ ﺎ هﻤﻄ ﺮا ِز ﺧ ﻮدش را در ﻗﻠﻤ ﺮ ِو‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽاش ﺕﺤﻤﻞ آﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺼﻮص آﻪ ﺑﻴﺸﺘ ِﺮ اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﻋﻼم از اﺳﺎس ﺑ ﺎ دﺧﺎﻟ ﺖ دﻳ ﻦ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫و ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎ زﻋﺎﻡﺖ‪ ،‬وﻻﻳﺖ و ﺡﻜﻮﻡﺖ راوﻳﺎن ﺡﺪﻳﺚ ﻡﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺨﺎﻟﻔﺖهﺎﯼ اﻳﺸﺎن هﻢ در واﻗﻊ ﺑﺤﺚهﺎﯼ ﻧﻈﺮﯼ ﺡﻮزﻩاﯼ ﺑﻮد آﻪ آﻠﯽ ﻡﻌﺘﻘ ﺪ داﺷ ﺖ‪ .‬ﺧﻴ ﻞ‬
‫ﻋﻈﻴﻤﯽ از ﺷﺎﮔﺮدان اﻳﺸﺎن هﻢ ﺕﺌﻮرﯼ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از هﻤﻴﻦ زاوﻳﻪﯼ ورود ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺕﻤﺎم هﻢ ﻏﻤﺶ را ﮔﺬاﺷﺖ ﺕﺎ اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎء را ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺧ ﻮدش ﺁﻟ ﻮدﻩ آﻨ ﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬ ﺎﻳﯽ ه ﻢ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﻦ »ﺟﻴﻔﻪﯼ دﻧﻴﺎ« ﺁﻟﻮدﻩ ﻧﺸﺪﻧﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮ ﺕﺤﻠﻴﻞ ﺧﻮدﺷﺎن از ﻡﻮﺿﻮع راوﻳﺎن ﺡ ﺪﻳﺚ و ﻋ ﺪ ِم اﺻ ﺎﻟﺖ‬
‫ﺺ ﺧﻤﻴﻨﯽ روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺠﺰ‬ ‫ﺑﺤﺚ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻡﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬از هﻤﺎن اول آﺎر ﺑﺎ ﺕﻴ ِﻎ ﺕﻴ ِﺰ ﺷﺨ ِ‬
‫ﺕﺤﺪﻳﺪ و ﺕﻬﺪﻳﺪ اﻳﺸﺎن‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪﯼ ﺕﺤﻘﻴﺮ اﻳﺸﺎن را ه ﻢ ﺑﺮﻋﻬ ﺪﻩ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬در واﻗ ﻊ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ ﺑ ﺎ‬
‫ﺡ ﺬف رﻗﺒ ﺎﻳﺶ در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﻧﻈﺮﻳ ﻪﯼ وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴ ﻪ آ ِﻞ ﺷ ﻴﻌﻪ را زﻳ ِﺮ چﺘ ِﺮ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ وﻳ ﮋﻩ و ﻡﺠﻌ ﻮل‬
‫ع وﻇﺎﻳﻒ راوﻳﺎ ِن ﺡﺪﻳﺚ ﺟﻤﻊ آﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﻧﻴ ﺎ ِز ﻡﺒ ﺮم داﺷ ﺖ آ ﻪ اﻡﺜ ﺎل‬ ‫ﺧﻮدش از ﻡﻮﺿﻮ ِ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارﯼهﺎ را ﺡﺬف و ﻧﻔﯽ آﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻡﺎ ﺑﻌﺪ از ﺑﻪ اﻓﺘﻀﺎح آﺸﺎﻧﺪن ﻋﻠﻤﺎﯼ درﺟﻪ اول اﻋﻼم آﻪ ﺑﺎﻋ ﺚ ﻡ ﺮگ هﻤ ﻪﯼ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ را ه ﻢ ﻡﻨﺘﻈ ﺮﺧ ﺪﻡﺖ آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬دﻳﻨ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس رهﺒ ﺮﯼ و وﻻﻳ ﺖ ﻳ ﻚ ﻧﻔ ﺮ ﻃﺮاﺡ ﯽ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳ ِﺮ وﻟﻴﻌﻬﺪش را هﻢ ﻡﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺡ ﺬف ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ از ﻗ ﺪرت ﺑﻌ ﺪ از اﺧ ﺮاج رﺳ ﻤﯽاش از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‪ ،‬از ﻻت و‬
‫ﻟﻤﭙﻦهﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴﺮ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ و ﺕﻴﻢهﺎﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕﯽ اﻟﻞ ﻩآﺮم‪ ،‬ﺡ ﺎﺟﯽ ﺑﺨ ﺸﯽ‪ ،‬ﻡ ﺴﻌﻮد دﻩ ﻧﻤﻜ ﯽ و وزارت‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻮد ﺟﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﮔﺮﻧﻪ چﻪ اﺷ ﻜﺎﻟﯽ داﺷ ﺖ آ ﻪ در ﻗﻠﻤ ﺮو ﺡﻜﻮﻡ ﺖ »اﺳ ﻼم« ﻡﺠﺘﻬ ﺪﻳﻦ ﻃ ﺮاز‬
‫اول هﻢ ﺟﻠﺴﻪﯼ درس و ﺑﺤﺜﺸﺎن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ؟ ﻡﮕ ﺮ ﺟ ﺎﯼ آ ﺴﯽ ﺕﻨ ﮓ ﻡ ﯽﺷ ﺪ؟ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﺪرﻳﺲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﻡﻀﺎﯼ ﻟﻴﺴﺖ اﻋﺪاﻡﯽهﺎ و ﻓﺤﺎﺷﯽ ﺑﻪ ﻡﻠﺖ و ﺑﻘﻴﻪﯼ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎم وﻗ ﺘﺶ‬
‫را ﭘﺮ ﻡﯽآﺮد‪ .‬ﺑﺤﺚ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺑﻴﻦ ﻃﻠﺒ ﻪه ﺎ و ﻡﺪرﺳ ﻴﻦ اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ »اﻧ ﺴﺎن«ه ﺎﻳﯽ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﻳﺎﻓ ﺖ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮد‪ .‬اﻡﺎ وﻗﺘﯽ اﻳﻨﺎن ﭘﺎ ﺑﻪ ﮔﺮدوﻧﻪﯼ ﻗﺪرت ﻡﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن را‬
‫ﻧﺎﻳﺒﺎن ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ‪ ،‬ﺧﺪا و ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﻡﻌﺼﻮم و ﻡﺒﺮﯼ از ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻗﻠﻤﺪاد ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻄﺮ ﺁﻏﺎز ﻡﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٢٣٣‬‬
‫ﺧﻄﺮ اﻳﻦ ﺟﺎﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ دﻳﻦ و اﻳ ﻦ ﻡ ﺬهﺐ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺧ ﻮدش را ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﺧ ﺪا ﻡ ﯽداﻧ ﺪ‪ ،‬و ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدش ﻡﺮﺟﻌﻴﺖ و ﻡ ﺸﺮوﻋﻴﺖ ﻗﺎﺉ ﻞ اﺳ ﺖ‪ .‬در واﻗ ﻊ ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ دﻳﮕ ﺮان و دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ‬
‫ﺿﺮب آﺸﺘﺎر هﻢ آﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ »ﺑﻬﺸﺖ« ﺳﺮازﻳﺮ آﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺷﻜﺎل اﻳ ﻦ ﺟﺎﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ه ﻴﭻ دﻳ ﻦ و ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻡ ﺸﺮوﻋﻴﺖ ﻗﺎﺉ ﻞ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻗﺮاﺉﺖ دﻳﮕﺮﯼ از دﻳ ﻦ ﺧﻮدﺷ ﺎن ه ﻢ ﻡ ﺸﺮوﻋﻴﺖ ﻗﺎﺉ ﻞ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻋ ﺎم اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻡ ﻮرد ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﻓﺮﻗﻪهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ و ﺕﻤﺎم ﻧﮕﺮشهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺷﻴﻌﻪ )ﺑﻪ ﻃﻮرﺧ ﺎص( و اﺳ ﻼم )ﺑ ﻪ ﻃ ﻮرﻋ ﺎم( ﺻ ﺎدق‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼم ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ دﻳ ِﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬آﺸﺘﺎر و ﻗﺘﻞ ﻋﺎم اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻡﺎ »ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ« ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ اروﭘ ﺎ ﭘ ﺲ از ه ﺰار ﺳ ﺎل ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﭘ ﺎپ و آﻠﻴ ﺴﺎ ﺙﺎﺑ ﺖ آ ﺮد ﮐ ﻪ‬
‫هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ آﺮﻩﯼ زﻡﻴﻦ در ﺡﺮآﺖ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕ ﺎﻩ ارﺑ ﺎب دﻳ ﻦ ه ﻢ در َدوَران و ﻧﻮﺳ ﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬ﮔ ﺎﻩ‬
‫هﻢ ﻡﯽﺷﻮد آﻪ دﻳﻦ از ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺟﺪا ﺷﻮد‪ .‬و ﻳ ﻚ ﺧﻴ ﻞ داﻧ ﺸﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻴﻠ ﺴﻮف و دﮔﺮاﻧ ﺪﻳﺶ‪ ،‬ﺧ ﻮ ِد دﻳ ﻦ را‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺑﻜﺸﻨﺪ و آﻠﯽ هﻢ اﺷﻜﺎ ِل ﺷﺮﻋﯽ و رﺳﻤﯽ از درو ِن ﻡﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﺁن اﺳﺘﺨﺮاج آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫»‪ ...‬رهﺒﺮ ﻡﺬهﺒﯽ آﻠﻴﺴﺎﯼ ﻳﻚ ﻡﻴﻠﻴﺎرد ﻧﻔﺮﯼ آﺎﺕﻮﻟﻴﻚ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮرﺕﯽ رﺳﻤﯽ و ﻃ ﯽ ﻡﺮاﺳ ﻤﯽ‬
‫آﻪ ﺕﻠﻮﻳﺰﻳﻮنهﺎﯼ ﺑ ﻴﻦاﻟﻤﻠﻠ ﯽ‪ ،‬ﺁن را در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻧﻈ ﺮ هﻤ ﻪﯼ ﺟﻬﺎﻧﻴ ﺎن ﻗ ﺮار ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ‪ ،‬از ﺑﺎﺑ ﺖ هﻤ ﻪﯼ‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮآﺸﯽهﺎﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪﯼ آﻠﻴﺴﺎ در ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ ﺻ ﻠﻴﺒﯽ و ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ داﺧﻠ ﯽ ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﻗﺘ ﻞ ﻋ ﺎمه ﺎﯼ‬
‫ﻡﺴﺘﻌﻤﺮاﺕﯽ و ﺁدم ﺳﻮزﯼهﺎﯼ دﻳﻮانهﺎﯼ ﺕﻔﺘ ﻴﺶ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ‪ ،‬از ﭘﻴ ﺸﮕﺎﻩ ﺧﺪاوﻧ ﺪ و از ارواح ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن اﻳ ﻦ‬
‫آﺸﺘﺎرهﺎ و از هﻤﻪﯼ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺕﻘﺎﺿﺎﯼ ﺑﺨﺸﺶ ﻡﯽآﻨﺪ‪(٥٤) «.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻡﺤﺘ ﻮم هﻤ ﻪﯼ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ دﻳﻨ ﯽ‪ ،‬ﻡ ﺬهﺒﯽ و اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ‬
‫ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ هﻢ چﻨﺎن در ﭘﺴﺘﻮﯼ ﺑﺎور ﺑﺮﺧﯽ از اﻧ ﺴﺎنه ﺎ اﻡﻜ ﺎن اداﻡ ﻪﯼ ﺡﻴ ﺎت داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ از‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ ﺳﺘﻴﺰﯼ و دﺷﻤﻨﯽ ﺑﺎ اﻧﺴﺎن دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ!‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ چﻪ اﺳﻼﻡﻴﻮن ﺑﺨﻮاهﻨ ﺪ و چ ﻪ دوﺳ ﺖ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و ﻳ ﺎ ه ﻢچﻨ ﺎن ﺑ ﺎ ﺷﻤ ﺸﻴﺮهﺎﯼ‬
‫ﺁﺧﺘﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻴﻞ ﺁﮔﺎهﯽ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻏﻴﺮﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳ ﻴﻨﻪﺳ ﭙﺮ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺟﻬ ﺎن اﻳ ﻦ ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﻡﻮﻓ ﻖ را‬
‫داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ ﺙﻤ ﺮﺑﺨﺶ ﺁن را آ ﻪ هﻤﺎﻧ ﺎ »ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ« اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ چ ﺸﻢ دﻳ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ ﻡ ﯽﻡﺎﻧ ﺪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﺎ ﻧﻴ ﺰ از ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ دوران رﻧ ﺴﺎﻧﺲ اروﭘ ﺎ درس ﺑﮕﻴ ﺮﻳﻢ و ﺕﻴ ﻎ‬
‫ﺁﺧﺘ ﻪﯼ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران ﺷ ﻴﻌﯽ ﺡ ﺎآﻢ را ﺑ ﺎ ﻋﻨ ﺼﺮ ﺁﮔ ﺎهﯽ آُﻨ ﺪ و ﺑ ﯽ اﺙ ﺮ آ ﺮدﻩ‪ ،‬دﺳ ﺖ ﻡ ﺬهﺐ را از‬
‫ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ آﻮﺕﺎﻩ آﻨﻴﻢ! ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎﯼ اﻋﻼم‪ ،‬اﮔﺮ هﻨﻮز ﻡﺮﻳﺪاﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻡﻨﻄﻘ ﻪاﯼ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ واﺕﻴﻜﺎن در ﻗﻢ و ﻧﺠﻒ ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ ﺑﻪ اﻳﻦآﻪ اﺳﺎﺳﺎ ﻡﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ از آﺠ ﺎ ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ؟ ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ ﻡ ﺬهﺐ واﻗﻌ ﺎ ﺑﺮداﺷ ﺖ‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﻡﺎ از اﺳﻼم اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦ آﻪ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد اﺳﻼم آﻪ دﻳﻨﯽ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻗ ﻪاﯼ وارداﺕ ﯽ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫و ﺑﻪ ﺿﺮب ﺷﻤﺸﻴﺮ‪ ،‬ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﯼ‪ ،‬دروغ ﭘﺮدازﯼ و ﺳﺎﻧﺴﻮر ﺑﻪ ﺧﻮر ِد ﻡﺎ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟‬
‫»در ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰدهﻢ ﻡﻴﻼدﯼ هﻮﻳﺖ ﻡﻠﯽ ﻡﺎ زﻳ ِﺮ ﺁوا ِر ﻧﻮﻋﯽ هﻮﻳﺖ ﻡﺬهﺒﯽ )ﺷ ﻴﻌﯽ( ﻡ ﺪﻓﻮن‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ اﺧﺘﻨ ﺎق ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و ﻡ ﺬهﺒﯽ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺻ ﻔﻮﯼ‪ ،‬ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺷ ﺎﻋﺮان و ﻡﺘﻔﻜ ﺮان‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻪ هﻨﺪ ﮔﺮﻳﺨﺘﻨﺪ… ﺡﺎﻓﻆ ﻡﻌﺎﺻﺮ و ﻡﺒﺎﺷﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ِ ﻋﺮب ﺕﺒﺎ ِر ﻡﺘﻌﺼﺐ و ﻡﺘﺪﻳﻨﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﻡﺒﺎرزاﻟ ﺪﻳﻦ آ ﻪ از ﻓ ﺮط ﺕﻌ ﺼﺐ ﺑ ﻪ دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ ﺁراﻡﮕ ﺎﻩ ﺳ ﻌﺪﯼ را ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﺑﻌ ﻀﯽ‬
‫اﺷ ﻌﺎرش ﺑ ﺴﻮزاﻧﺪ‪ .‬ﻡﺒﺎرزاﻟ ﺪﻳﻦ ﺳ ﻠﻄﺎﻧﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺕ ﺎ ِر ﻡ ﻮﻳﯽ از ﺡ ﻀﺮت ﻡﺤﻤ ﺪ ﺳ ﺎله ﺎ‬
‫ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﺑ ﻢ و آﺮﻡ ﺎن را زﻳ ﺮورو آ ﺮد و ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻘﺮار اﺳ ﻼم ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ ﻡﻘ ﺪس )ﻏ ﺰوات( ﺑ ﺮاﻩ‬
‫اﻧ ﺪاﺧﺖ و ﺑ ﺮاﯼ اﺟ ﺮاﯼ آﺎﻡ ِﻞ ﻧﻬ ﯽ از ﻡﻨﻜ ﺮ و ﺡ ﺪود اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬در ﻋ ﻴﻦ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ‪ ،‬ﺧ ﻮد وﻇﻴﻔ ﻪﯼ‬
‫ﻡﺤﺘﺴﺐ و ﺡﺎآﻢ ﺷﺮع را ﻧﻴﺰ اﻧﺠﺎم ﻡﯽداد‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦآ ﺎر در ﺡ ﺎل ﻋﺒ ﺎدت ﺡﺘ ﺎ ﻧﻤ ﺎز و ﻗﺮاﺉ ﺖ ﻗ ﺮﺁن‬
‫را ﺕﺮك ﻡﯽآﺮد و ﻡﺘﻬﻤﺎﻧﯽ را آﻪ ﺑﻪ ﻧﺰدش ﻡﯽﺁوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد ﻡﯽآﺸﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮﻡﯽﮔ ﺸﺖ و‬
‫ﺑﻪ اداﯼ ﻧﻤﺎز و ﺕﻼوت ﻗﺮﺁن ﻡﺸﻐﻮل ﻡﯽﺷﺪ…‬

‫‪٢٣٤‬‬
 ‫»دورﻩﯼ ﺻﻔﻮﯼ ﻧﻴﺰ دورﻩﯼ ﺷﺪﻳﺪﺕﺮﻳﻦ اﺳﺘﺒﺪاد ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫دﻳﻨﯽ ﺑﻮد و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﻴﺶ از رﺟﺎل ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻋﻠﻤﯽ ﻡﻘﺎم و اهﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎﯼ ﺻﻔﻮﯼ ﺑ ﺎ ﺁوردن ﮔﺮوه ﯽ از ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﺷ ﻴﻌﯽ از ﻧ ﻮاﺡﯽ ﻟﺒﻨ ﺎن )ﺟﺒ ﻞﻋﺎﻡ ﻞ(‬
‫آﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺕﺎ اﺻﻮل اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻳﻚ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺷﻴﻌﯽ را ﺕﺪوﻳﻦ آﻨﻨﺪ و ﻟﺬا ﺑﺤﺎراﻻﻧﻮارهﺎ و ﺡﻖاﻟﻴﻘﻴﻨﻬ ﺎﯼ‬
‫)ﻡﻼ( ﻡﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻡﺠﻠﺴﯽ ﭘﺎﻳﻪﯼ آﺎر و ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺻﻔﻮﯼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ رﺳ ﻤﻴﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ‬
‫و اﺳﺘﻘﺮا ِر ﻡﺬهﺐ ﺕﺸﻴﻊ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻗﺘ ﻞﻋ ﺎم و آ ﺸﺘﺎرهﺎﯼ ﮔ ﺴﺘﺮدﻩ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬هﻤ ﻪﯼ ﻡﺘﻔﻜ ﺮان‪ ،‬ﻓﻼﺳ ﻔﻪ‪،‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮان ﺁزاداﻧﺪﻳﺶ و ﺡﺘﺎ ﭘﻴﺮوان ﻡﺬاهﺐ ﺕﺴﻨﻦ ﻡﻮرد ﺕﻌﻘﻴﺐ و ﺁزار ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻄ ﻮرﯼ آ ﻪ ﻡ ﺜﻼ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻡﺎن ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﺑﺰرگﺕﺮﻳﻦ و ﻡﻌﺮوفﺕﺮﻳﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﯼ ﺧﻂ ﻧﺴﺘﻌﻠﻴﻖ ﻳﻌﻨﯽ ﻡﻴﺮﻋﻤﺎد ﻗﺰوﻳﻨﯽ را‬
‫ﺑﻪ اﺕﻬﺎم ﺕﺴﻨﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻡﻤﻨﻮﻋﻴ ﺖ ﻋﻠ ﻢ و ﻓﻠ ﺴﻔﻪ و ﺕ ﺸﻮﻳﻖ و ﺕ ﺮوﻳﺞ ﺕﻌﺰﻳ ﻪ‪ ،‬ﮔﺮﻳ ﻪ‪ ،‬ﻧﻮﺡ ﻪ‬
‫ﺧﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﻋﺰادارﯼ و رواج ﺧﺮاﻓﺎت ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ اﻳﺮان را ﺑﻪ ﺳﻮﯼ اﻧﺤﻄ ﺎط ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‪،‬‬
‫روﺡﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳ ﻮق داد و ﺑﺎﻋ ﺚ ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺷ ﺎﻋﺮان و ﻡﺘﻔﻜ ﺮان ﺁزاداﻧ ﺪﻳﺶ از اﻳ ﺮان‬
‫ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ و ﺑﻪ هﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻡﺘﻮارﯼ ﺷﺪﻧﺪ‪(٥٥)«.‬‬
‫»درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻓﻘ ﺪان اﻡﻨﻴ ﺖ ﻡﻄﻠ ﻖ در ﻋ ﺼﺮ ﺻ ﻔﻮﯼ اﺻ ﻮﻻ ﺑ ﻪ ﺑﺮﺁﻡ ﺪن چﻨ ﻴﻦ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖهﺎﻳﯽ اﺟﺎزﻩ ﻧﻤﯽداد و اﮔﺮ ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎران وﺟﻮد چﻨﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪاﯼ را ﮔﺰارش آﺮدﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫از ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻩﯼ ﺁﺧﺮﻳﻦ آﻮﺷﺶهﺎﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺳﺨﻦ راﻧﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ در اﻳ ﻦ دوران ﺕ ﺪاوم ﻳﺎﻓﺘ ﻪ و در ﻋ ﺼﺮ‬
‫ﺻ ﻔﻮﯼ رو ﺑ ﻪ زوال ﻧﻬ ﺎد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺪان ﻡ ﯽﻡﺎﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﻡﻌﺎﺻ ﺮ ـ ﭘ ﺲ از ﺑﺮﻗ ﺮارﯼ‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ـ ﺁﻧﭽ ﻪ را آ ﻪ هﻨ ﻮز از زﻳﺮﺑﻨ ﺎﯼ ﻡ ﺎدﯼ و ﺕﻮاﻧ ﺎﻳﯽ ﻡﻌﻨ ﻮﯼ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﯼ ﺑﺮﻗﺮارﯼ اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺑﻴﺎﻧﮕﺎرﻳﻢ!‬
‫»ﺕﺸﺎﺑﻬﯽ آﻪ ﻡﻴﺎن ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺻﻔﻮﯼ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ در اﻳ ﻦ روزﮔ ﺎر ﺑ ﻪ ذه ﻦ ﺧﻄ ﻮر‬
‫ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬اﺕﻔﺎﻗﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬واﻗﻌﺎ ﻧﻴ ﺰ ﺕ ﺴﻠﻂ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺷ ﻴﻌﻪﯼ ﺻ ﻔﻮﯼ در چﻬ ﺎر ﻗ ﺮن ﭘ ﻴﺶ ـ چ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻡﺎهﻴ ﺖ و چ ﻪ ﭘﻴﺎﻡ ﺪه ﺎﻳﺶ ـ هﻤ ﺎن ﺑ ﻮد آ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ ﺷ ﺎهﺪ ﺕﻜ ﺮار ﻓﺎﺟﻌ ﻪ اﻧﮕﻴ ﺰش ه ﺴﺘﻴﻢ‪) .‬ﺡﺘ ﺎ(‬
‫اﺿﻤﺤﻼل اﻳﺮان در زﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪﯼ دوﻡﻴﻦ ﻧﺴﺨﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﭘﺮﺷﺘﺎبﺕﺮ اﺳﺖ‪(٥٦)«.‬‬
‫»ﺑﻪ ﺟﺎن ﺕﻮ اﮔﺮ ﻳﻚ ﺟﻠﺪ آﺘﺎب ﺑﺤﺎر )ﺑﺤﺎراﻻﻧﻮار ﻡﺠﻠﺴﯽ( را در ه ﺮ ﻡﻠﺘ ﯽ اﻧﺘ ﺸﺎر دهﻨ ﺪ‬
‫و در دﻡﺎغه ﺎﯼ ﺁﻧ ﺎن اﻳ ﻦ ﺧﺮاﻓ ﺎت را اﺳ ﺘﻮار و رﻳ ﺸﻪ دار دارﻧ ﺪ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ اﻡﻴ ﺪ ﻧﺠ ﺎت از ﺑ ﺮاﯼ ﺁنه ﺎ‬
‫ﻡﺸﻜﻞ و دﺷﻮار اﺳﺖ‪(٥٧)«.‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ راﻳ ﺞ اﻳ ﻦ ﻋﻠﻤ ﺎء ﺑ ﺮاﯼ در چﻨ ﮓ ﻧﮕ ﺎﻩ داﺷ ﺘﻦ اﻡ ﺖ ِ ﻡﻌﺘﻘ ﺪ‬
‫ﭘﯽﺑﺒﺮﻳﻢ‪ ،‬آﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ دﻳﮕ ِﺮ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎﻧﯽ ﺑﻴﻨ ﺪازﻳﻢ آ ﻪ ﺑ ﺎور‪ ،‬دﻳ ﻦ و ﻡ ﺴﻠﻚ دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ از ﻳﻚ زاوﻳﻪ ﻡﻴﺰا ِن ﺧﺸﻮﻧﺖ ِ ﻧﻬﻔﺘﻪ در ﺕﺸﻴﻊ را ﺑﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﻡ ﯽﮔ ﺬارد و از ﺳ ﻮﻳﯽ‬
‫ﻡﻴﺰا ِن وﺡﺸﺖ رهﺒﺮان ﺷﻴﻌﯽ را از هﺮ ﻧﻮع دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ ﺁﺷﻜﺎر ﻡﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺳﺮدﻡﺪاران ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻓﻌﻠﯽ ﺕﻬ ﺮان و وزارت ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ارﺷ ﺎد ِ ﺁن در ﺕﺠﺪﻳ ﺪ چ ﺎپ آﺘ ﺎب‬
‫ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡ ﺸﺮوﻃﻪﯼ اﺡﻤ ﺪ آ ﺴﺮوﯼ دﻟﻴ ﻞ ﺕ ﺮور ﺷ ﺎدروان آ ﺴﺮوﯼ را چﻨ ﻴﻦ ﻃ ﺮح ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺧ ﺸ ِﻢ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻡﺮد ِم ﻡﺴﻠﻤﺎن در ﺻﻔﻴ ِﺮ ﮔﻠﻮﻟﻪاﯼ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﻜﯽ از ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳﻼم ﺑﻪ ﺡﻴﺎت او ﺧﺎﺕﻤﻪ داد‪.‬‬
‫»ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡ ﺸﺮوﻃﻪﯼ اﻳ ﺮان ﻡﺤ ﺼﻮل دوران ﭘﺎآ ﺪﻳﻨﯽ اوﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻄ ﻮرﯼ آ ﻪ در ﺟ ﺎﯼ ﺟ ﺎﯼ‬
‫آﺘﺎب ﻡﯽﺕﻮان ﭘﺎآﺪﻳﻨﯽ او را در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻡﻌﺘﻘﺪات دﻳﻨﯽ و ﻡﻘﺪﺳﺎت ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﻋﻠﻤ ﺎء و روﺡ ﺎﻧﻴﻮن‬
‫ﻡﺸﺎهﺪﻩ آﺮد‪ .‬ﻧﺎﻡﻴﺪن ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ آﻴﺶ ﺷ ﻴﻌﻪ و ﺡ ﻀﺮت ﻋﺒ ﺪاﻟﻌﻈﻴﻢ )ع( ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺪاﻟﻌﻈﻴﻢ و ﻋﻠﻤ ﺎء‬
‫ﺑﻪ ﻡﻼﻳﺎن و… چﻴﺰﯼ ﺟﺰ ﺕﺤﻘﻴﺮ و ﺕﺨﻔﻴﻒ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺎآﺪﻳﻨﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﻘﻴﺪﻩﯼ ﺳﺨﻴﻒ و ﻡﻨﺤﺮﻓﯽ آﻪ‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺡﻮﺻﻠﻪﯼ ﻡﺮدم ﻡﺴﻠﻤﺎن را ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﺁورد و ﺧ ﺸﻢ اﻧﻘﻼﺑ ﯽﺷ ﺎن در ﺻ ﻔﻴﺮ ﮔﻠﻮﻟ ﻪاﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﻳﻜﯽ از ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳﻼم ﺑﻪ ﺡﻴﺎت او ﭘﺎﻳﺎن داد‪(٥٨) «.‬‬

‫‪٢٣٥‬‬
‫آﺸﻮرﯼ ﺑﻪ ﻧ ﺎم اﻳ ﺮان آ ﻪ در ﻗ ﺮن هﻔ ﺘﻢ ﻡ ﻴﻼدﯼ ﺕﻮﺳ ﻂ اﻋ ﺮاب ﻓ ﺘﺢ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﻡﺠﻤﻮﻋ ﻪاﯼ از‬
‫ادﻳﺎن زردﺷﺘﯽ‪ ،‬ﻡﺴﻴﺤﯽ‪ ،‬ﻳﻬﻮدﯼ‪ ،‬ﻡﺎﻧﻮﯼ‪ ،‬ﻡﺰدآﯽ و ﺑﻮداﻳﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ﭘ ﺲ از ‪٩٠٠‬ﺳ ﺎل آ ﺸﻮرﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫دﺳﺖ ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻﻔﻮﯼ ﺳﺮﺳﻠﺴﻠﻪﯼ ﺷﺎهﺎ ِن ﺷﻴﻌﻪﯼ ﺻﻔﻮﯼ ﻓﺘﺢ ﺷﺪ‪» ،‬چﻬﺎرداﻧﮓ« ﺁن ﺳ ﻨﯽ ﺑ ﻮد‬
‫و آﺸﻮرﯼ آﻪ ﭘﺲ از ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﺑﻪ دﺳﺖ ﺡﺎآﻤﺎن ﻓﻌﻠﯽ ﻓﺘﺢ ﺷﺪ‪» ،‬ﺷﺶداﻧﮓ« ﺁن ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫»در ﺡﺪود ﺳﺎلهﺎﯼ ‪ ١٠٦٢‬ﺕﺎ ‪ ١٠٧٠‬هﺠﺮﯼ در زﻡﺎن ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎس دوم‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎ ِن اﺻﻔﻬﺎن‬
‫ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﻼم ﻡﯽ ﺁوردﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﻡﯽﺷﺪﻧﺪ‪(٥٩)«.‬‬
‫»در دوران ﺻ ﻔﻮﯼ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ در ﻡ ﺪت آﻮﺕ ﺎهﯽ اآﺜﺮﻳ ﺖ ﺳ ﻨﯽ )اﻳ ﺮان( را ﺑ ﻪ آ ﺸﺘﺎرﯼ‬
‫دهﺸﺘﻨﺎك ﺑﻪ اﻗﻠﻴﺘﯽ ﺕﺮس ﺧﻮردﻩ و ﻧﺎچﻴﺰ ﺑﺪل ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳ ﺮان دﻳﮕ ﺮ ﺷ ﻮرﻩ زارﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ در ﺁن‬
‫هﻴﭻ ﺑﺬ ِر دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ روﺉﻴﺪن ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ‪(٦٠) «.‬‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﺬهﺒﯽ ﺧﺮاﻓﺎﺕﯽ ﺻﻔﻮﻳﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺕﻮﺳﻂ ﻡﺤﻤﻮد اﻓﻐ ﺎن و ﺳ ﭙﺲ ﺕﻮﺳ ﻂ ﻧ ﺎدر‬
‫ﺷﺎﻩ اﻓﺸﺎر ﭘﺲ از ‪ ٢٤٠‬ﺳﺎل ﺡﻜﻮﻡﺖ ِ ﺕﻮام ﺑﺎ ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﺕﻔﺮﻗﻪ اﻓﻜﻨﯽ ﻡﺬهﺒﯽ ﻡﻨﻘﺮض ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗ ﺼﺪم از ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﺁوردن اﻳ ﻦ اﺳ ﻨﺎد‪ ،‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳ ﺴﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ ﺳ ﻌﯽ دارم ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ‬
‫»ﻡﺤﺘﻮم ِ ﻡﺬهﺐ ِ در ﺡﻜﻮﻡﺖ« ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻴﻨﺪازم‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺷ ﻤﻪاﯼ از اﻋﻤ ﺎل ﺷ ﺎﻩ ﺳ ﻠﻄﺎن ﺡ ﺴﻴﻦ‬
‫ﺻﻔﻮﯼ را ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻴﺸﺘ ِﺮ ﻧﻘﺶ دﻳﻦ در ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻡﺜﺎل ﻡﯽﺁورم‪.‬‬
‫در آﺘ ﺎب اﻧﻘ ﺮاض ﺳﻠ ﺴﻠﻪﯼ ﺻ ﻔﻮﻳﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ ﻻرﻧ ﺲ ﻻآﻬ ﺎرت ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ‬
‫دوﻟﺘﺸﺎهﯽ ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪ …» :‬وﻟﯽ ﺷﺎﻩ در ﻡﻨﺠﻼب اﻧﺪﻳﺸﻪهﺎﯼ آﻮدآﺎﻧﻪ و ﺧﺮاﻓ ﯽ ﺧ ﻮد ﻏﻮﻃ ﻪور ﺑ ﻮد‬
‫… ﭘﺲ از ﺁﻧﻜﻪ ازﺑﻜﺎن ﺑﻪ ﺧﺮاﺳﺎن ﺡﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﺒﺮ را ﺑﻪ ﮔﻮش ﺷﺎﻩ ﺳ ﻠﻄﺎن ﺡ ﺴﻴﻦ رﺳ ﺎﻧﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷ ﺎﻩ در ﺁن ﻟﺤﻈ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑﭽ ﻪ ﮔﺮﺑ ﻪاﯼ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎزﯼ ﻡ ﺸﻐﻮل ﺑ ﻮد و ﭘ ﺮﯼ را ﺑ ﻪ رﻳ ﺴﻤﺎﻧﯽ ﺑ ﺴﺘﻪ و ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺡﻴﻮان ﻡﯽآﺸﻴﺪ… وزﻳ ﺮ ﻡﻨﺘﻈ ﺮ ﺑ ﻮد ﺷ ﺎﻩ چ ﻪ دﺳ ﺘﻮرﯼ در ﺁن ﺧ ﺼﻮص ﺻ ﺎدر‬
‫ﻡﯽ آﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺷﺎﻩ ﺳﻠﻄﺎن ﺡﺴﻴﻦ ﺑﻪ وﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺎزﯼ ﺑﺎ او ﻡﺸﻮرت ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪ ،‬وﻟ ﯽ‬
‫ﻗ ﻮل ﺧ ﻮد را از ﻳ ﺎد ﺑ ﺮد… در ﺷ ﺐ ‪ ١٢‬ژاﻧﻮﻳ ﻪ ‪) ١٧٠٦‬ﻡ ﻴﻼدﯼ( ﻳﻜ ﯽ از ﺳ ﺘﻮنه ﺎﯼ ﺑﻠﻨ ﺪ چ ﻮﺑﯽ‬
‫ﻗﺼﺮ ﺁﺕﺶ ﮔﺮﻓﺖ و در ﻡﺪت آﻮﺕﺎهﯽ ﺡﺮﻳ ﻖ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﻳﺮ ﺳ ﺘﻮنه ﺎ و ﻗ ﺴﻤﺘﯽ از ﺳ ﻘﻒ ﺳ ﺮاﻳﺖ آ ﺮد…‬
‫ﺷﺎﻩ ﺳﻠﻄﺎن ﺡﺴﻴﻦ ﺑﻪ آﺴﯽ اﺟﺎزﻩ ﻧﺪاد ﺁﺕﺶ را ﺧﺎﻡﻮش آﻨﺪ و… ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ارادﻩﯼ ﺧﺪاوﻧﺪﯼ ﺑﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﺕﺎﻻر ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺁن ﻡﺨﺎﻟﻔﺘﯽ ﻧﺨﻮاهﻢ آﺮد‪«.‬‬
‫در ﺑﺎرﻩ ﻋﻠﻞ ﺷﻜﺴﺖ ﺷﺎﻩ ﺳ ﻠﻄﺎن ﺡ ﺴﻴﻦ از اﻓﻐ ﺎنه ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪» :‬ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ )‬
‫آﺎرﯼ ﺑﻜﻨﺪ(… ﺑﻪ ﻡﺸﺎورﻩ ﺑﺎ ﻡﻨﺠﻤﺎن ﻡﯽﭘﺮداﺧﺖ و ﺑ ﺮﺁن ﺷ ﺪ آ ﻪ ﻃﺒ ﻖ اﻧ ﺪرز ﻳﻜ ﯽ از ﻓﺮﻡﺎﻧ ﺪهﺎﻧﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺶ ﺁﺑﮕﻮﺷﺖ ﺳﺤﺮﺁﻡﻴﺰ ﺑﺪهﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺳﺮﺑﺎزان ﭘﺲ از ﺧﻮردن ﺁن ﺁﺑﮕﻮﺷﺖ ﻧﺎﻡﺮﺉﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﺳﺎﻧﯽ ﺑﺮ دﺷﻤﻦ ﻓﺎﻳﻖ ﺁﻳﻨﺪ…« )‪(٦١‬‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪﯼ ﺻﻔﻮﻳﺎن ﻡﻨﻘ ﺮض ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺕﺨ ﻢ ﻧﻔ ﺮت‪ ،‬ﻓﺎﺷﻴ ﺴﻢ ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳ ﺪﯼ را آ ﻪ‬
‫ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﻪ زﻳﺮ ﺑ ﺮق ﺳ ﺮﻧﻴﺰﻩﯼ ﺻ ﻔﻮﻳﺎن آﺎﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ه ﻢچﻨ ﺎن و ﺕ ﺎ ه ﻢاآﻨ ﻮن ه ﻢ ﺁﺑﻴ ﺎرﯼ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯽﺟﻬﺖ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺁﺕﺶ آﻴﻨﻪاﯼ آﻪ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻡﻜﺎن ﺧﺎﻡﻮﺷﯽ ﻧﻤﯽﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺕﻼشهﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺴﺘﺮدﻩﯼ ﻧﺎدرﺷﺎﻩ اﻓﺸﺎر ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﺎﻡﻮش آ ﺮدن ﺁﺕ ﺶ ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ‬
‫ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﻴﻦ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﻔ ﻮذ ارﺕﺠ ﺎع‪ ،‬ﺕﻔﺮﻗ ﻪ و ﻧﻔ ﺎق ﺕ ﺎ ﻋﻤ ﻖ رﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ ﻓﺎﺳ ﺪ ﻡ ﺬهﺐ ﺕ ﺸﻴﻊ و‬
‫ﺕﺴﻨﻦ‪ ،‬ﻧﺎدر ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﻡﻮﻓﻖ ﻧﻤﯽﺷﻮد اﻳﺮان را از ﻧﻜﺒﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ دﻳﻨﯽ رهﺎ آﻨﺪ آﻪ ﺕﻼشهﺎﯼ ﻡﺴﺘﻤﺮش‬
‫هﻢ ﻡﺮﺕﺒﺎ ﺑﺎ آﺎرﺷﻜﻨﯽ ﻋﻠﻤﺎء ﻡﻮاﺟﻪ ﻡﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺎدروان اﺡﻤﺪ آﺴﺮوﯼ در دﻳﺒﺎچ ﻪﯼ آﺘ ﺎب ﻧﺎدرﺷ ﺎﻩ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬ﺑ ﯽ ﮔﻔ ﺖ و ﮔﻮﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻧﺎدر ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬وﻟﯽ هﻴﭻ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ آﻪ ﻡﺮدم ﻧﺎﻓﻬﻢ اﻳ ﺮان ﺑ ﺎ ﺁن ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ رﻓﺘ ﺎرﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪﺕﺮ ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ! ﺕﺎآﻨﻮن آﺴﯽ اﻳ ﻦ را ﻧﻨﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤ ﻪ ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ آ ﻪ ﻧﺎدرﺷ ﺎﻩ هﻨﮕ ﺎﻡﯽ ﺑ ﻪ‬
‫آ ﺎر ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﺮان ﻳﻜﺒ ﺎرﻩ اﺳ ﺘﻘﻼل ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ دادﻩ و از ﺁراﻡ ﺶ و اﻳﻤﻨ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﯽﺑﻬ ﺮﻩ‬

‫‪٢٣٦‬‬
‫ﺑﻮد… ﺳﻪ دوﻟﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ در اﻳﻦ آﺸﻮر ﺡﻜﻤﺮوا ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻦه ﺎ در ﮔﻮﺷ ﻪ و آﻨﺎره ﺎ ﺑ ﻴﺶ از‬
‫دﻩ ﺕﻦ از ﺧﻮد اﻳﺮاﻧﻴﺎن آﻮس ﺧﻮدﺳﺮﯼ ﻡﯽآﻮﻓﺘﻨﺪ… درچﻨﻴﻦ هﻨﮕﺎم ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ آﺸﻮر ﻧﺎدر ﺳﺮ ﺑﺮﺁورد‬
‫و ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﺮق ِ دﺳﺖ ِ ﺷﮕﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن را از آﺸﻮر ﺑﻴﺮون راﻧﺪ… ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم اﻳﻦآﺎره ﺎ ﺑ ﺎ ﺁﻧﻜ ﻪ‬
‫ﺑﯽ ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ ﺑﻮد آﻪ ﺧﻮد او ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﻮدﻩﯼ ﻡﺮدم اﺡﺘﺮام ﮔﺰاردﻩ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺎن آﺸﻮر را‬
‫ﺑﻪ دﺷﺖ ﻡﻐﺎن ﺧﻮاﺳﺖ و ﺑﺎ دﺳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮد آﻪ ﺕﺎج ﺷﺎهﯽ را ﺑﻪ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ از ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﺷ ﺪن ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﯽ و ﺕﻦ ﺁﺳﺎﻧﯽ ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ رﺷ ﺘﻪ آﺎره ﺎﯼ دوراﻧﺪﻳ ﺸﺎﻧﻪﯼ ﺑﺰرﮔ ﯽ ﭘﺮداﺧ ﺖ و اﻳ ﺮان‬
‫را ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دوﻟﺖ ﺁﺳﻴﺎ ﮔﺮداﻧﻴﺪ… ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻡﺮدم چﻜﺎر آﺮدﻧﺪ؟ اﻓﺴﻮس ﺁور اﺳﺖ آﻪ ﻡﺮدم … ﺑﻪ ﺁن‬
‫ﻧﺎم و ﺁﺑﺮوﻳﯽ آﻪ دوﻟ ﺖ اﻳ ﺮان در ﺟﻬ ﺎن ﭘﻴ ﺪا آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ارج ﻧﻤ ﯽﮔﺬاردﻧ ﺪ‪ .‬چ ﻮن ﻧ ﺎدر ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ‬
‫ﺷﻴﻮﻩﯼ زﺷﺖ ِ دﺷﻨﺎم و ﻧﻔﺮﻳﻦ را آﻪ آﺎﻻﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺴﺖ ِ دﺳﺘﮕﺎ ِﻩ ﺷ ﻴﻌﻴﮕﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬از ﻡﻴ ﺎن ﺑ ﺮدارد‪،‬‬
‫اﻳﻨﺎن رﻧﺠﻴﺪﮔﯽ از او ﻡﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻴﻜﺎرﻩﯼ ﺻﻔﻮﯼ دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﻧﺸﺎن دادﻩ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‬
‫آﻪ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﺑﺎ ﺁن ﺧﺎﻧﺪان ﺑﺎﺷﺪ… ﺑﻴﮕﻤ ﺎن ﻧ ﺎدر در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎﭘﻠﺌﻮن و دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﺮدارهﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫ﺑﺮﺕﺮﯼ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻧﺎدر در هﻤﺎن آﻨﮕﺮﻩﯼ دﺷﺖ ﻡﻐﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺡﺎﺿﺮ ﺷﺪ ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ زﻡﺎﻡﺪارﯼ آﺸﻮر را‬
‫ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﮔﻴﺮد آﻪ‪» :‬ﻧﺨﺴﺖ ﺁﻧﻜﻪ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ را در ﺧﺎﻧﻮادﻩﯼ ﻡ ﻦ ﻡ ﻮروﺙﯽ آﻨﻴ ﺪ‪ .‬دوم ﺁﻧﻜ ﻪ ه ﻴﭻ ﻳ ﻚ از‬
‫اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﺪان ﺻﻔﻮﯼ را ﺕﻘﻮﻳﺖ ﻧﻜﻨﻴ ﺪ و ﻡﻮﺟﺒ ﺎت ﺷ ﻮرش و ﻧ ﺎاﻡﻨﯽ را ﻓ ﺮاهﻢ ﻧ ﺴﺎزﻳﺪ‪ .‬ﺳ ﻮم ﺁﻧﻜ ﻪ از‬
‫ﺳِﺐ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻋﺜﻤ ﺎن و اﺑ ﻮﺑﻜﺮ و ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻡﺠ ﺎﻟﺲ ﺳ ﻮﮔﻮارﯼ ﺑ ﻪ ﻡﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﻡ ﺮگ اﻡ ﺎم ﺡ ﺴﻴﻦ ﺧ ﻮددارﯼ‬
‫آﻨﻴﺪ‪ ،‬چﻮن در اﺙﺮ اﺧﺘﻼف ﺷﻴﻌﻪ و ﺳﻨﯽ ﺧﻮن ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻡﺮدم رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻋﻠﻤﺎﯼ دﻳ ﻦ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻡﺠﻤﻌﯽ ﺕﺸﻜﻴﻞ دهﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺨﺸﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﺪاﺳﺖ چﻪ آﺴﺎﻧﯽ از هﻤﺎن اول ﺕﺎﺟﮕﺰارﯼ ﻧﺎدرﺷﺎﻩ ﺑﺎ او ﺑﻪ ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮﻡﯽﺧﻴﺰﻧ ﺪ‪ ،‬او را‬
‫هﺠﻮ ﻡﯽآﻨﻨﺪ و… ﺑﺮاﻳﺶ ﺕﻮﻃﺌﻪهﺎﯼ ﻡﻜﺮر در ﻡﻜﺮر ﺕﺪارك ﻡﯽﺑﻴﻨﻨﺪ!‬
‫»ﻧﺎدر… ﺕﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ وﺿﻊ اوﻗ ﺎف را ﻧﻴ ﺰ روﺷ ﻦ آﻨ ﺪ… ﺑ ﻪ ﻡﺤ ﺾ ورود ﺑ ﻪ ﻗ ﺰوﻳﻦ‬
‫ﺕﻤﺎم ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷ ﻬﺮ و ﻧﻘ ﺎط ﻡﺠ ﺎور را ﮔ ﺮد ﺁورد و از ﺁﻧﻬ ﺎ ﭘﺮﺳ ﻴﺪ آ ﻪ ﻋﻮاﻳ ﺪ اوﻗ ﺎف ﺑ ﻪ چ ﻪ ﻡ ﺼﺮف‬
‫ﻡ ﯽرﺳ ﺪ؟ ﺁﻧ ﺎن در ﭘﺎﺳ ﺦ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ آ ﻪ ﺧ ﺮج ﻋﻠﻤ ﺎء و ﻡ ﺪارس و ﻡ ﺴﺎﺟﺪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد و در ﻡ ﺴﺠﺪه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﭘﻴ ﺮوزﯼ ارﺕ ﺶ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ دﻋ ﺎ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻧ ﺎدر ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻡ ﺴﻠﻢ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﻤﺎ در وﻇ ﺎﻳﻒ ﺧ ﻮد ﻗ ﺼﻮر‬
‫ورزﻳﺪﻩاﻳﺪ و ﺧﺪاوﻧ ﺪ از آ ﺎر اﺷﺨﺎﺻ ﯽ ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﺷ ﻤﺎ ﻧﺎراﺿ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﺰدﻳ ﻚ )ﺑ ﻪ( ﭘﻨﺠ ﺎﻩ ﺳ ﺎل ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﻡﻤﻠﻜﺖ رو ﺑﻪ اﻧﺤﻄﺎط ﻡﯽرﻓﺖ و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪﻳﺪﺕﺮﻳﻦ ﻓﻘﺮ و ﻓﺎﻗﻪ ﺷﺪ ﺕﺎ ﺁﻧﻜﻪ …« )‪(٦٢‬‬
‫راوﻧﺪﯼ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻧﺎدر در راﻩ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از اﺧﺘﻼﻓ ﺎت ﻡ ﺬهﺒﯽ اﻳ ﺮان و ﻋﺜﻤ ﺎﻧﯽ ﺕ ﻼش‬
‫ﺑ ﺴﻴﺎر آ ﺮد و ﺳ ﻔﺮا و ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﺠ ﺎم اﻳ ﻦ ﻡﻘ ﺼﻮد ﺑ ﻴﻦ دو آ ﺸﻮر ﻡﺒﺎدﻟ ﻪ ﺷ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺳ ﻠﻄﺎن‬
‫ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ هﺮ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرﺕﯽ از ﻗﺒﻮل ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدهﺎﯼ ﻧﺎدر ﺳﺮ ﺑﺎز ﻡﯽزد‪«.‬‬
‫ﻧ ﺎدر ه ﻢ چﻨ ﻴﻦ ﺑﺎره ﺎ از ﺳ ﻠﻄﺎن ﻋﺜﻤ ﺎﻧﯽ ﺕﻘﺎﺿ ﺎ آ ﺮد آ ﻪ ﻡ ﺬهﺐ ﺟﻌﻔ ﺮﯼ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﭘﻨﺠﻤ ﻴﻦ ﻡ ﺬهﺐ ﺕ ﺴﻨﻦ ﺑﭙ ﺬﻳﺮد‪ .‬در ﻳﻜ ﯽ از ﻓ ﺮاﻡﻴﻨﺶ ه ﻢ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﻧ ﺰاعه ﺎ و ﺧ ﻮﻧﺮﻳﺰﯼه ﺎ‬
‫ﻡﺤﺼﻮل ﺕﻔﺴﻴﺮهﺎﯼ ﻏﻠﻄﯽ اﺳﺖ آﻪ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻡ ﺬهﺒﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬در زﻡ ﺎن ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﺟ ﺰ ﻡ ﺬهﺐ ﺕ ﺴﻨﻦ‬
‫ﻡﺬهﺐ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺒﻮدﻩ و هﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻡﺬهﺐ ﺕﺴﻨﻦ ﭘﻴﺮوﯼ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺎﻟﻮﺷ ﻜﻴﻦ ﻡ ﺎﻡﻮر ﺙﺎﺑ ﺖ روﺳ ﻴﻪ در اﻳ ﺮان در ﻡ ﺎﻩ ﻡ ﻪ ‪ ١٧٤١‬ﮔ ﺰارش ﻡ ﯽده ﺪ آ ﻪ ﻧ ﺎدر‬
‫ﺿﻤﻦ ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن ﻡﺬاهﺐ ﻡﺨﺘﻠ ﻒ ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ‪» :‬ﺧ ﺪا در ﻗﻠ ﺐ ﻡ ﺎ ﺑﻴ ﻨﺶ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁورد آ ﻪ‬
‫اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ اﻳﻦهﻤﻪ ﺁﺉﻴﻦهﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ و از ﻡﻴﺎن ﺁنهﺎ اﻧﺘﺨﺎب آﻨﻴﻢ‪ .‬و اﻳﻤﺎن ﻧﻮﯼ ﺑ ﺴﺎزﻳﻢ آ ﻪ ه ﻢ ﺧ ﺪا‬
‫از ﺁن ﺧﺸﻨﻮد ﺷ ﻮد و ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺎ وﺳ ﻴﻠﻪﯼ ﻧﺠ ﺎﺕﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻴﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻗ ﺪر در ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﺁﺉﻴﻦهﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد دارد؛ ﺁﺉﻴﻦهﺎﻳﯽ آﻪ ﻳﻜﯽ دﻳﮕﺮﯼ را ﻟﻐ ﻮ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬و ه ﺮ ﻳﻜ ﯽ ﻓﻘ ﻂ ﺧ ﻮدش را‬
‫ارزﺷﻤﻨﺪ ﻡﯽداﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺁﺉﻴﻦهﺎ ﻳﻜﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺕﯽ آﻪ ﺧﺪا ﻳﻜﯽ اﺳﺖ و ﺁﺉﻴﻦ هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬

‫‪٢٣٧‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ دﻳﺪ زه ﺮﯼ را آ ﻪ ﺷ ﺎهﺎن ﺻ ﻔﻮﯼ ﺑ ﻪ آ ﺎم ﻡ ﺎ رﻳﺨﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬چﮕﻮﻧ ﻪ ﻡ ﺎ را ﻡ ﺴﻤﻮم آ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ آﻪ هﻨﻮز ه ﻢ ﭘ ﺲ از ﻗﺮﻳ ﺐ ﺑ ﻪ چﻬ ﺎرﺻ ﺪ ﺳ ﺎل از ﺳ ﻤﻮم اﻳ ﻦ زه ِﺮ ﻡ ﺮگ ﺁور ﻡ ﺴﻤﻮﻡﻴﻢ و در‬
‫ﺁﺳﺘﺎﻧﻪﯼ هﺰارﻩﯼ ﺳﻮم هﻢ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﻡﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ و ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳﺪ ﻡﺬهﺒﯽ را ﺑﺮاﯼ ﻧﺠ ﺎت هﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺮدم‬
‫ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻡﯽآﻨﻴﻢ! ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ آﻪ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺁن اﻧﺴﺎنهﺎ ﺕﻨﻬﺎ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺮاﯼ دوﺷﻴﺪﻩ ﺷﺪن‬
‫و ﺳﻮارﯼ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ و ﻧﻪ چﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ‪.‬‬
‫در ﺕﺎرﻳﺦ زﻳﺎد ﺳﺮاغ دارﻳﻢ ﻡﺼﻠﺤﻴﻨﯽ را آﻪ ﮔﺮﻩﯼ آﻮر ﻋﻘﺐﻡﺎﻧﺪﮔﯽ اﻳ ﺮان را ﻓﻬﻤﻴ ﺪﻩاﻧ ﺪ‬
‫و ﺑ ﺴﻴﺎر ه ﻢ آﻮﺷ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﺮان را از اﻳ ﻦ دور ﻡﺴﻠ ﺴﻞ ﻋﻘ ﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﮔﯽ ﺑﻴ ﺮون ﺑﻜ ﺸﻨﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ چ ﻮن‬
‫رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ ﺕﺤﻤﻴ ﻖ ﻡ ﺮدم و اﺳ ﺘﻤﺮار ﺡﻜ ﻮﻡﺘﺶ را ﻡ ﯽداﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ آ ﺸﺘﺎرهﺎﻳﯽ وﺳ ﻴﻊ و‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﻩ اﻳﻦ ﻧﻮﺁوران را ﺑﻪ آﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ آﺸﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از هﻤﺎن ﺁﻏﺎز ﺡﻤﻠﻪﯼ اﻋﺮاب ﺑﻪ اﻳﺮان زﻳﺮ ﺑﻴ ﺮق اﺳ ﻼم و ﺕ ﺴﻨﻦ و ﺑﻌ ﺪهﺎ »ﻓ ﺘﺢ« اﻳ ﺮان‬
‫ﺕﻮﺳ ﻂ ﺻ ﻔﻮﻳﺎن زﻳ ﺮ ﺑﻴ ﺮق ﺕ ﺸﻴﻊ‪ ،‬ﺁﻧﭽ ﻪ آ ﻪ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻡ ﺮدم اﻳ ﻦ ﺳ ﺮزﻡﻴﻦ ﺁﻡ ﺪ‪ ،‬ﺕﺤﻤﻴ ِﻞ دﻳ ﻦ وارداﺕ ﯽ‬
‫اﻋﺮاب ﺑﻪ ﺿﺮب آﺸﺘﺎر و ﻏﺎرت ﺑﻮد‪ .‬ﺁﻧﺎﻧﯽ هﻢ آﻪ ﺟﺎن ﺑ ﺪر ﺑﺮدﻧ ﺪ و ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺑ ﺎور ﺳ ﻨﺘﯽﺷ ﺎن را‬
‫ﺡﻔﻆ آﻨﻨﺪ‪ ،‬از هﺮ هﺰار ﻧﻔﺮ ﻳﻜﯽ‪/‬دو ﻧﻔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﻳﺎ ﺙﺮوﺕﻤﻨﺪاﻧﯽ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ آﻪ ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﺟﺰﻳﻪ‬
‫ت ﻡﺮگ زﻧﺪﻩ ﻡﺎﻧﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﻨﺸﺎن را ﺡﻔﻆ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﺳﻜﻮ ِ‬
‫دﻟﻴﻞ اﺻﻠﯽ و اﺳﺎﺳﯽ ﻧﺎزاﻳﯽ آﺸﻮر اﻳﺮان و ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺮون ﭘﺮﺕ ﺎب ﺷ ﺪﻧﺶ از ﺟ ﺎدﻩﯼ ﺕﻤ ﺪن و‬
‫ﻡﺪﻧﻴﺖ هﻢ هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ هﻴﭻ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ را در اﻳﺮان ﺕﺎب ﻧﻤﯽﺁورد‪ ،‬چﻪ ﺑ ﺎ آ ﺸﺘﺎرهﺎﯼ‬
‫دﺳ ﺘﻪﺟﻤﻌ ﯽ و چ ﻪ ﺑ ﺎ ﮔﺮﻳﺰاﻧﺪﻧ ﺸﺎن از اﻳ ﺮان‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن را ﺡ ﺬف ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ در اﻳ ﻦ‬
‫چﻬﺎرﺻﺪ ﺳﺎل و ـ ﺁﻧﮕﻮﻧﻪ آ ﻪ ﺑ ﻪ چ ﺸﻢ ﻡ ﯽﺑﻴﻨ ﻴﻢ ـ در اﻳ ﻦ ﺑﻴ ﺴﺖ ﺳ ﺎل ]ﺳ ﯽ ﺳ ﺎل[ روز ﺑ ﻪ روز از‬
‫ﺶ آﺸﻮر آﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺕﻌﺮﻳﻔﯽ دﻳﮕﺮ ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ ﻇﺮﻓﻴ ﺖ ﺁن را ﻧ ﺪارد آ ﻪ‬ ‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ِ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ِ‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ و دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن را ﺕ ﺎب ﺑﻴ ﺎورد‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ ﻓﻘ ﻂ آﻤ ﯽ آﻮﺕ ﺎﻩ ﺁﻡ ﺪن از ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳ ﺪ ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﻨﺎب دارﯼ ﺑﺮاﯼ آﻞ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺪل ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ه ﻢ در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﻗ ﺮنه ﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ دو‬
‫ﺶ ﭘﺎﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﺑﻮدﻩاﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﺘﻞﻋﺎم ﻳﺎ اﺳﻼم‪.‬‬ ‫راﻩ ﭘﻴ ِ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ اروﭘ ﺎﯼ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﯽ را ﺑ ﻪ ﺷ ﺎهﺮاﻩ ﺕﻤ ﺪن رهﻨﻤ ﻮن ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﻮا ِن آﻤ ﺮ راﺳ ﺖ آ ﺮد ِن‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎﻧﯽ ﺑﻮد آﻪ در ﻓﺮﺻﺘﯽ ﻃﻼﻳﯽ ـ ﻓﺮﺻﺘﯽ آﻪ ﺑﺎرهﺎ از دﺳﺖ ﻡﺎ دزدﻳﺪﻩ ﺷ ﺪ ـ ﺕ ﻮازن ﻗ ﻮا را‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮ ِد ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن دﮔﺮاﻧﺪﻳﺶ )ﭘﺮوﺕﺴﺘﺎنهﺎ( ﺑﺮهﻢ زدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻳ ﻦ ﺕﺤ ﻮل راﻩ ﺑ ﺮاﯼ زﻳ ِﺮ ﻋﻼﻡ ﺖ ِ‬
‫ﺳﻮال ﺑﺮدن »دﻳ ِﻦ در ﺡﻜﻮﻡﺖ« و ﺧﻮد ِ دﻳﻦ ﺑﺎز ﺷﺪ‪ .‬و اروﭘﺎ ﺕﻮاﻧﺴﺖ از زﻳﺮ ﺑﺎ ِر آﻠﻴ ﺴﺎﯼ آﺎﺕﻮﻟﻴ ﻚ‬
‫آﻪ هﺰار ﺳﺎل اروﭘﺎ را در ﺳﻴﺎهﯽ ﺟﻬﻞ‪ ،‬ﻡﺮگ و ﻓﻘﺮ اﺳﻴﺮ آﺮدﻩﺑﻮد‪ ،‬رهﺎ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺶﻋﻘﺎﻳ ﺪ و ﺑﻌ ﺪ از‬‫ﭘﻴﺸﺘﺎزا ِن اﻳ ﻦ راﻩ و ﺕﻜﻔﻴ ﺮ ﺷ ﺪﮔﺎ ِن دوران وﺡ ﺸﺘﻨﺎك اﻧﻜﻴﺰﻳ ﺴﻴﻮن و ﺕﻔﺘ ﻴ ِ‬
‫ﺁن ـ ﺑ ﺎ آﻤ ﯽ ﺕﻘ ﺪم و ﺕ ﺎﺧﺮ ـ ﺟﻮرداﻧ ﻮ ﺑﺮوﻧ ﻮ‪ ،‬اﺳ ﭙﻴﻨﻮزا‪ ،‬ﻧﻴ ﻮﺕﻦ‪ ،‬وﻟﺘ ﺮ‪ ،‬روﺳ ﻮ‪ ،‬آﺎﻧ ﺖ‪ ،‬هﮕ ﻞ‪،‬‬
‫ﺷ ﻮﭘﻨﻬﺎور‪ ،‬آﻮﭘﺮﻧﻴ ﻚ‪ ،‬دآ ﺎرت‪ ،‬ﮔﺎﻟﻴﻠ ﻪ‪ ،‬ﻧﻴﭽ ﻪ‪ ،‬ﻓﺮوﻳ ﺪ‪ ،‬اﻳﻨ ﺸﺘﺎﻳﻦ‪ ،‬ﻡﺘﺮﻟﻴﻨ ﮓ‪ ،‬ﺑﺮﺕﺮاﻧ ﺪ راﺳ ﻞ‪ ،‬و ﺧﻴ ﻞ‬
‫ﻋﻈﻴﻤﯽ از روﺷﻨﻔﻜﺮان و داﻧﺸﻤﻨﺪاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺑﺎ اﻳﻦآﻪ از ﺳﻮﯼ آﻠﻴﺴﺎﯼ آﺎﺕﻮﻟﻴﻚ ﺕﻜﻔﻴﺮ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ‬
‫ﺑﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪﯼ ﺕﻨﻬﺎ دﻳ ِﻦ ﺟﻬ ﺎن و ﻡﺮآﺰﻳ ﺖ ِ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﭘ ﺎپ اﻋﻈ ﻢ ﺧﺎﺕﻤ ﻪ دادﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕﺤ ﻮل در ﻧﮕ ﺎﻩ و‬
‫ب آﺒﻴ ِﺮ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﻋﺒ ﻮر آﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ‬ ‫دﻳ ﺪﮔﺎﻩ روﺷ ﻨﻔﻜ ِﺮ اروﭘ ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ اروﭘ ﺎ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ از ﭘ ِﻞ اﻧﻘ ﻼ ِ‬
‫ق ﺑﺸ ِﺮ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺡﻘﻮ ِ‬
‫»ﮔﻨﺎﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻨﺎن )ﺕﻜﻔﻴﺮ ﺷﺪﮔﺎن آﻠﻴ ﺴﺎ( اﻳ ﻦ ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ دﻳﻨ ﺪار ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ‪) ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ( اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫دﻳﻨﺪارﻳﺸﺎن از ﻡﺠﺮاﯼ آﻠﻴﺴﺎ ﻧﻤﯽﮔﺬﺷﺖ‪(٦٣)«.‬‬
‫اﻳﻦ آﻪ اﻳﺮاﻧﯽ اﮔﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﻡﻨﺎﺳﺒﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و اﮔ ﺮ از اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ وارداﺕ ﯽ آ ﻪ اﻧ ﺴﺎن را‬
‫ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮد و اﮔﺮ ﺑﺮ ﻗﻄﺐ اﻳﺮاﻧﯽ ﻓﺮهﻨﮕﺶ ﺕﻜﻴﻪ آﻨﺪ‪ ،‬چﻨﺎن ﻡ ﯽﺷ ﻜﻔﺪ آ ﻪ‬
‫ﻡﻠﻞ دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﺕﻌﺠﺐ واﻡﯽدارد‪ ،‬ﺡﺮف ﺕﺎزﻩاﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻡﺎ در هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦﺳ ﺎله ﺎ و ﺡﺘ ﺎ ﻗ ﺮنه ﺎ در‬

‫‪٢٣٨‬‬
‫هﻤﻪﯼ زﻡﻴﻨﻪهﺎ اﻳﻦ »ﻗﺎﻧﻮن« را ﺑﻪ اﺙﺒﺎت رﺳ ﺎﻧﺪﻩاﻳ ﻢ‪ .‬اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﻋﻘ ﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﻩاﻳ ﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻟﻴ ِﻞ ﻧﺒ ﻮد ِن‬
‫ﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ‪ ،‬ه ﻴﭻﮔ ﺎﻩ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻡﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در زﻳ ِﺮ چﺘ ِﺮ رهﺒ ﺮﯼ ﻡ ﺬه ِ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻳ ﻢ آﻤ ﺮ راﺳ ﺖ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺧ ﻮد ﺡ ﺎآﻢ ﺷ ﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﮔ ﺸﺖ و ﮔ ﺮﻩﯼ اﺻ ﻠﯽ‬
‫ﻋﻘﺐﻡﺎﻧﺪﮔﯽ و واﭘﺲ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﺪن اﻳﺮاﻧﯽ را آﺸﻒ آﺮد!‬
‫»ﺡ ﺮف ﻡ ﺼﻨﻒ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ دﻳ ﻦ اﺳ ﻼم ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﺕﻘﺎﺿ ﺎﯼ ﻋ ﺼﺮ و اوﺿ ﺎع زﻡﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﺮوﺕﺴﺘﺎﻧﺘﻴﺴﻢ ﻡﺤﺘﺎج اﺳﺖ‪(٦٤) «.‬‬
‫اﻡ ﺎ اﮔ ﺮ ﻡ ﺎ ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻴﻢ چ ﺮا و ﺑ ﻪچ ﻪ دﻟﻴ ﻞ از دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن اﻳ ﻦهﻤ ﻪ آ ﺸﺘﺎر ﻡ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬اﮔ ﺮ‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﻴﻢ ﺡﻀﻮر هﺮ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴ ِﻞ ﭘﺮش و رﺷﺪ ﺟﺎﻡﻌﻪ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻡﯽدهﺪ‪ ،‬رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻗﻀﻴﻪ را ﺧﻮب ﻡﯽداﻧﺪ‪ .‬رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺎ هﻤﺎن ﻡﻐﺰ ﺿﺪ ﺕﺮﻗﯽاش ﻧﻴﻚ ﻡﯽداﻧﺪ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ را ِﻩ اﺳ ﺘﻤﺮا ِر‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﺶ ﺑﺮ ﻡﻠﺖ‪ ،‬ﺟﻬﻞ و ﺕﻬﻴﻴﺞ اﺡﺴﺎﺳﺎت راﺳﻴﺴﺘﯽ اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪهﻤﻴﻦدﻟﻴﻞ هﻢ ﺳﻜﻮت در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﻗﺘﻞ و ﺡﺬف دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬ذﺑ ِﺢ ﺁﻳﻨﺪﻩ و اﻡﺤﺎ ِء اﻡﻜﺎ ِن رﺷ ﺪ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺟﺎﻡﻌ ﻪاﯼ آ ﻪ ﻇﺮﻓﻴ ﺖ ﺕﺤﻤ ِﻞ‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﺰوﻟﻪ ﻡﯽﺷﻮد و از ﮔﺮدوﻧﻪﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻘﺐ ﻡﯽﻡﺎﻧ ﺪ‪ .‬ﺕﻨﻬ ﺎ در آ ﻨﺶ و‬
‫واآﻨﺶ ﻡﻴﺎن اﻧﺪﻳﺸﻪهﺎﺳﺖ آﻪ ﺟﺎﻡﻌﻪ اﻡﻜﺎن رﺷﺪ ﻡﯽﻳﺎﺑ ﺪ؛ در ﺕ ﻀﺎد ﺑ ﻴﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ ﺟﺎﻡﻌﻪ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺑﺸﻜﻔﺪ و ﺑﻪ ﺷﺎهﺮاﻩ ﺕﻤﺪن و ﺕﺠﺪد ﭘ ﺎﯼ ﺑﮕ ﺬارد‪ .‬و اﻳ ﻦ اﺻ ﻞ از اﺳ ﺎس ﺑ ﺎ ﻧﮕ ﺮش‬
‫س اﺻ ِﻞ ﺕﻮﺡﻴ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ وﺡ ﺪت اﺟﺒ ﺎرﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ) ﺑ ﺪون چ ﻮن و چ ﺮا(‬ ‫ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ آ ﻪ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎ ِ‬
‫ﭘﺎﻳﻪﮔﺰارﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﺒﺎﻳﻨﺖ دارد‪ .‬ﺑﺎورﯼ آﻪ هﻴﭻ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽاﯼ را و ﺡﺘ ﺎ ه ﻴﭻ زاوﻳ ﻪاﯼ ﺑ ﺎ ﺑ ﺎور‬
‫ع دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن را زﻳﺮ ﮔﻴﻮﺕﻴﻦ ﻡﯽﮔﺬارد‪.‬‬ ‫ﺳﻨﺘﯽاش را ﺕﺤﻤﻞ ﻧﻤﯽآﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺰاﻡﺎ هﺮ روز ﺳﺮ ِ اﻧﻮا ِ‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ دﺧﻴﻞ ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻪ اﻡﺎﻡﺰادﻩهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ در ﺷﻜﻠﯽ ﻡﺘﻔ ﺎوت و ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎرﯼ‬
‫ﻡﺘﻔ ﺎوت‪ ،‬ﺕﻜ ﺮار هﻤ ﺎن ﺕ ﺎرﻳ ِﺦ ﺕﻜ ﺮارﯼاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘ ﺲ از از ﺳ ﺮ ﮔﺬراﻧ ﺪن ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ از‬
‫دورﻩ آﺮدن ﺁن ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻳﻢ‪.‬‬
‫ﮔﻔ ﺖ و ﮔ ﻮﯼ ﺕﻤ ﺪنه ﺎﯼ ]اﻳﮑ ﺲ[ ﭘﺮزﻳ ﺪﻧﺖ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﺑ ﺎ هﻤ ﻪﯼ چ ﻪ چ ﻪ و ﺑ ﻪ ﺑ ﻪاﯼ آ ﻪ‬
‫ﺑﺨﺼﻮص ﻋﻮاﻡ ﻞ چ ﭗ ﺑ ﺮاﻩ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﻚ ژﺳ ﺖ ﺕﻮﺧ ﺎﻟﯽ و ﻳ ﻚ ﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮ ِن آﻤ ﺪﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪاﯼ آ ﻪ در ﺁن دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ﺡﺘ ﺎ در ﺡﻴﻄ ﻪﯼ ﺧ ﻮد اﺳ ﻼم و ﺕ ﺸﻴﻊ و ﻃﺮﻓ ﺪاران ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺕﺤﻤ ﻞ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و داﻳﺮﻩﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ اﻳﻦهﻤﻪ ﺕﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮﮔﺰ راهﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺕﺮﻗ ﯽ و ﻡ ﺪﻧﻴﺖ ﻧﺨﻮاه ﺪ‬
‫ﮔﺸﻮد‪.‬‬
‫»ﭘﮋوهﺶ در ﺑﺎرﻩﯼ ﺡﻀﻮر آﻤﯽ اﻗﻠﻴﺖهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ﺕﻨﻬ ﺎ ﮔﻮﺷ ﻪاﯼ از ﮔﺮدﺑ ﺎد ﺧ ﻮﻧﻴﻨﯽ را‬
‫ﻡﯽﻧﻤﺎﻳﺪ آﻪ ذهﻦ ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﻳﺮاﻧﻴﺎن را چﻨﺎن درهﻢ آﻮﻓﺘﻪ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺧﺮاﺑﻪهﺎﯼ ﺁن ﺁﻏﺸﺘﻦ هﻮﻳﺖ ﻡﻠ ﯽ‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻪ هﻮﻳﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﻤﻜﻦ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن اﻡ ﺮوز دﻳﮕ ﺮ ﺕ ﺼﻮر ﺁﻧﻜ ﻪ روزﮔ ﺎرﯼ‬
‫در اﻳﻦ ﺳﺮزﻡﻴﻦ اآﺜﺮﻳﺖ زردﺷﺘﯽ در آﻨﺎر اﻗﻠﻴﺖهﺎﯼ ﺑﺰرگ آﻠﻴﻤﯽ‪ ،‬ﻡﺴﻴﺤﯽ و ﺑﻮداﻳﯽ ﻡﯽزﻳﺴﺘﻪاﻧ ﺪ‬
‫آﻪ هﻴﭻ‪ ،‬اﻳﻦ آﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﭘ ﻨﺞ ﻗ ﺮن ﭘ ﻴﺶ اﻗﻠﻴ ﺖ ﻧ ﺎچﻴﺰﯼ در ﻡﻴ ﺎن دﻩه ﺎ ﺷ ﺎﺧﻪﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ را‬
‫ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽدادﻩاﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﻴﺶ از ﺕﺴﻠﻂ اﻳﻦ رادﻳﻜﺎلﺕﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎح اﺳﻼﻡﯽ هﺰارﺳﺎﻟﯽ ﺳﻨﻴﺎن ﺑﺮ اﻳﺮان ﻡﺴﻠﻂ‬
‫ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻡﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺕﻨﻬﺎ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﻜﺎﻧﻴﺴ ِﻢ ﺳﺮﻃﺎﻧﯽ رﺷﺪ و ﮔﺴﺘﺮش اﺳﻼم در اﻳﺮان ﺑﻪ ﺕ ﻦ ﺡ ﺲ‬
‫ﮔﺮدد‪ ،‬ﺁن درﻩﯼ ﻋﻈﻴﻤﯽ آ ﻪ هﻮﻳ ﺖ اﻳﺮاﻧ ﯽ را از هﻮﻳ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺟ ﺪا ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧﻴ ﺰ درﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺷﺪ‪(٦٥) «.‬‬
‫چﻨﻴﻦ درﻳﺎﻓﺘﯽ از ﺟﻬﺎن اﺳﺖ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺡﻘﺎﻧﻴﺖ ﺧﻮدش ﺑﺎور دارد و ه ﻴﭻ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ را‬
‫ﺕﺎب ﻧﻤﯽﺁورد‪ .‬ﺟﺎﻡﻌﻪاﯼ آﻪ در ﺁن وﺡﺸﺖ از اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺡﺘﺎ در هﻤﺎن ﺡﻴﻄ ﻪﯼ اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻋﻤ ﻖ رگ‬
‫و ﭘﯽ و ﺟﺎﻧﺶ رﻳﺸﻪ دواﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬چﮕﻮﻧ ﻪ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﻡﻮﺟ ﺪ ِ ﻓﺮهﻨ ﮓ‪ ،‬ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺕﻤ ﺪن و هﻨ ﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ؟‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﺕﻤﺎم هﻢ و ﻏﻢ ﻡﺮدم ﺻﺮف اﻳﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ آﻪ را ِﻩ ﺑﺮون رﻓﺘ ﯽ از زﻳ ﺮ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺎم‬
‫ﺕﺤﻤﻴﻠﯽ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ راهﯽ ﺑﺮاﯼ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﻧﻤﯽﻡﺎﻧﺪ‪ ،‬چﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ‪.‬‬

‫‪٢٣٩‬‬
‫اﻡﺎ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻡﻌﻨﯽ ﻗﺪرت ﻋﻠﻤﺎء چﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻓﻘﻂ ﺑ ﻪ دوراﻧ ﯽ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن‬
‫رﺳﻤﺎ و در ﻧﻘﺶ ﺷﺎﻩ و ﺡﺎآ ِﻢ رﺳﻤﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ آﻨﻴﻢ‪ .‬چﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از هﻤ ﺎن ‪١٤٠٠‬ﺳ ﺎل‬
‫ﭘ ﻴﺶ ـ چ ﻪ رهﺒ ﺮان اﺳ ﻼم در ﻧ ﻮك ِ ه ﺮ ِم ﻗ ﺪرت ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ و ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻗ ﺮار داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ و چ ﻪ ﭘ ﺸﺖ ِ‬
‫ت اﺻ ﻠﯽ در دﺳ ﺖ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻋﻠﻤ ﺎء‬ ‫ﺷﺎهﺎن و ﺡﻜﻮﻡﺘﻴﺎ ِن دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﻨﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ ـ ﻗ ﺪر ِ‬
‫ح ﺕﻬﻴ ﻴﺞ و ﺕﻜﻔﻴ ﺮ »ﺳ ﻮژﻩ« را از‬ ‫ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ و ﺡﺘﺎ آﺎرﻡﻨﺪ ادارﻩاﯼ را ﻧﻤﯽﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺳ ﻼ ِ‬
‫ﻗﺪرت و ﭘﺴﺘﺶ ﺡﺬف ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬در ﺕﻤﺎم اﻳﻦ ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ آﺴﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺪو ِن ﺡﻤﺎﻳ ﺖ‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﺮ آﺮﺳﯽ ﻗﺪرت ﺕﻜﻴﻪ زﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﻡﻼﻳﺎن… ﺑﻪ ﺕﻜﺎن ﺁﻡﺪﻧﺪ و ﺑﻪ دﺷﻤﻨﯽ ﺑﺎ ﺳﭙﻬﺴﺎﻻر ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ‪ ،‬او را ﺑ ﯽ دﻳ ﻦ ﺧﻮاﻧﺪﻧ ﺪ‪ .‬و‬
‫ﻧﺎﻡﻪاﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ آﻪ ﺳﭙﻬﺴﺎﻻر را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺕﻬ ﺮان ﻧﻴ ﺎورد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﺎﻡ ﻪ در رﺷ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷ ﺎﻩ رﺳ ﻴﺪ‪ .‬چ ﻮن ﻡﻼﻳ ﺎن… ﺑ ﺴﻴﺎر ﻧﻴﺮوﻡﻨ ﺪ ﻡ ﯽﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﺎﻩ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﺷ ﺪ ﺡﻜﻤﺮاﻧ ﯽ ﮔ ﻴﻼن را ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﭙﻬﺴﺎﻻر دادﻩ و او را در ﺁﻧﺠﺎ ﮔﺬاﺷﺖ و ﺧﻮد ﺑﯽ او ﺑﻪ ﺕﻬﺮان ﺁﻡﺪ‪(٦٦)«.‬‬
‫»در ﺳﺎل ‪ ١٣٣٦‬هﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ در زﻡﺎن ﻧﺨ ﺴﺖ وزﻳ ﺮﯼ ﺻﻤ ﺼﺎماﻟ ﺴﻠﻄﻨﻪ… ﻡ ﺪرس و‬
‫اﻡﺎم ﺟﻤﻌﻪﯼ ﺕﻬﺮان… ﺑﺮاﯼ ﻡﺠﺒﻮر آ ﺮدن او ﺑ ﻪ آﻨ ﺎرﻩ ﮔﻴ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﺷ ﻬﺮ رﯼ رﻓﺘﻨ ﺪ … و ﻡﺘﺤ ﺼﻦ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺕﺤﺼﻦ ﺁﻧﻬﺎ اﺡﻤﺪ ﺷﺎﻩ ﻡﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﺻﻤﺼﺎماﻟﺴﻠﻄﻨﻪ را از ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮﯼ ﺑﺮآﻨﺎر آﻨ ﺪ و ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫را ﺑﺎ اﺡﺘ ﺮام ﺑ ﻪ ﺕﻬ ﺮان ﺑﺎزﮔﺮداﻧ ﺪ… در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٢١‬ﺧ ﺮداد ﻡ ﺎﻩ ‪ ١٣٠٢‬ﺷﻤ ﺴﯽ ﻡ ﺪرس وزﻳ ﺮ اﻡ ﻮر‬
‫ﺧﺎرﺟﻪﯼ دوﻟﺖ ﻡﺴﺘﻮﻓﯽاﻟﻤﻤﺎﻟﻚ را اﺳﺘﻴﻀﺎح آﺮد و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮآﻨﺎرﯼ ﻡﺴﺘﻮﻓﯽاﻟﻤﻤﺎﻟﻚ ﺷﺪ‪(٦٧) «.‬‬
‫و اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎ ﺕﻚ ﻧﻤﻮد ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬رهﺒﺮان ﺷﻴﻌﻪ ﺡﺘﺎ ﺷﺎﻩ ﺕﻌﻴﻴﻦ ﻡ ﯽآ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﻗﺮنه ﺎ و ه ﺰارﻩه ﺎ آ ﺎ ِر ﻡ ﺴﺘﻤ ِﺮ ﺕﺤﻤﻴﻘ ﯽ )اﺡﻤ ﻖ آ ﺮدن( روﯼ ﻡ ﺮدم‪ ،‬ﺁﻧﻘ ﺪر ﺕ ﻮان دارﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ‬
‫هﺮآﺲ را آﻪ ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ﺡﺬف و دﻓﻊ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺡﺘ ﺎ ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ داﺳ ﺘﺎ ِن )ﻡ ﺜﻼ( ﺷ ﺮآﺖ ﻋﻠﻤ ﺎء در اﻧﻘ ﻼب ﻡ ﺸﺮوﻃﻪﯼ اﻳ ﺮان ﻡﻄ ﺮح اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫اﻳﺸﺎن از هﺮ ﺑﻬﺎﻧﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺿ ﺮﺑﻪ زدن ﺑ ﻪ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ آ ﺮدﻩ و ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺁن ﺟ ﺎ آ ﻪ دآ ﺎن‬
‫ﺟﻬﻞ ﭘﺮورﯼ ﺷﺎن ﺑﺎ ﺕﺎﺳﻴﺲ ﻡﺪارس آﺴﺎد ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﻡﻴ ﺰ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻜ ﺖ و ﺕﺨﺘ ﻪ ﺳ ﻴﺎﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ‬
‫روزﻧﺎﻡ ﻪ و ﻡﻄﺒﻮﻋ ﺎت‪ ،‬ﺳ ﺪ ِ راه ﺸﺎن ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬چﻤ ﺎق ﺕﻜﻔﻴ ﺮ ﺑﻴ ﺮون ﻡ ﯽآ ﺸﻨﺪ‪ ،‬و ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﺳﻼحهﺎ را دﻳﮕﺮ آﺎرﺑﺮدﯼ ﻧﺒﺎﺷﺪ ـ ﺡﺘﺎ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺸﺒﺮد هﻤﺎن اﻧﻘﻼﺑﺸﺎن]!!![ ـ ﺑﻪ ﺟﺎن ﺑﻬﺎﺉﻴﺎن‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن‬
‫و دﻳﮕ ِﺮ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻡﯽاﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫»اﻡﺎ ﺡﺎﺟﯽ ﻡﻴﺮزا ﺡﺴﻦ )رﺷﺪﻳﻪ(… ﺡﻴﺎط ﻡﺴﺠﺪ ﺷﻴﺦاﻻﺳﻼم را آﻪ ﺧﻮد ﻡﺪرﺳ ﻪﯼ آﻬ ﻦ‬
‫ﺑ ﻮد‪ ،‬ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬و ﺑ ﺎ ﭘ ﻮل ﺧ ﻮد اﺕ ﺎقه ﺎﯼ ﭘ ﺎآﻴﺰﻩاﯼ ﺳ ﺎﺧﺖ‪ .‬و ﺁﻧﺠ ﺎ را دﺑ ﺴﺘﺎن ﮔﺮداﻧﻴ ﺪﻩ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻜ ﺖ و‬
‫ﺕﺨﺘﻪﺳﻴﺎﻩ و دﻳﮕﺮ اﻓﺰارهﺎ ﻓﺮاهﻢ ﮔﺮداﻧﻴﺪ‪ .‬و ﺷﺎﮔﺮدان هﻢ ﮔﺮد ﺁﻡﺪﻧﺪ‪ .‬دﻳﺮﮔﺎهﯽ در اﻳﻦ ﺟ ﺎ ﺑ ﻮد‪ ،‬وﻟ ﯽ‬
‫چﻮن ﻡﻼﻳﺎن ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدﯼ ﻡﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬روزﯼ ﻃﻠﺒﻪهﺎ ﺑﻪ ﺁﻧﺠ ﺎ رﻳﺨﺘﻨ ﺪ و هﻤ ﻪﯼ ﻧﻴﻤﻜ ﺖه ﺎ و ﺕﺨﺘ ﻪه ﺎ را‬
‫درهﻢ ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و دﺑﺴﺘﺎن را ﺑﻬﻢ زدﻧﺪ … در ﻳﺰد آﺎر ﺑﺪﺕﺮ ﺷﺪﻩ و ﺑﻜﺸﺘﺎر ﺑﻬﺎﺉﻴ ﺎن اﻧﺠﺎﻡﻴ ﺪ … ﺳ ﭙﺲ‬
‫دوﺑ ﺎرﻩ ﺑﻬ ﺎﺉﯽ آ ﺸﯽ در ﻳ ﺰد و اﺳ ﭙﻬﺎن ه ﺮ دو درﮔﺮﻓ ﺖ … اﻳ ﻦ ﺷ ﮕﻔﺖ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻡ ﺮدم از‬
‫ﺕﻌﺮﻓﻪﯼ ﮔﻤﺮآ ﯽ و از ﺑﻜ ﺎرﮔﻤ ﺎردن ﺑﻠﮋﻳﻜﻴ ﺎن ﮔﻠ ﻪ ﻡ ﯽ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ… آﻴﻨ ﻪ از ﺑﻬﺎﺉﻴ ﺎن ﺟﻮﻳﻨ ﺪ‪ .‬ﻡﮕ ﺮ چ ﻪ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽ ﻡﻴﺎﻧﻪﯼ اﻳﻦآﺎرهﺎ ﺑﺎ ﺑﻬﺎﺉﻴﺎن ﺑﻮدﻩ؟ رازﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮﯼ دراز ﻧﻴﺎز دارد… ﺑﺮﺧﯽ از‬
‫ﻡﻼﻳﺎن ـ چﻨﺎن آﻪ ﺷﻴﻮﻩﯼ اﻳﺸﺎن ﺑﻮد ـ ﻃﺎﻟﺒﻮف را ﺕﻜﻔﻴ ﺮ آ ﺮدﻩ و ﻡ ﺮدم را از ﺧﻮاﻧ ﺪن آﺘ ﺎبه ﺎﯼ او‬
‫ﺑﺎز ﻡﯽ داﺷﺘﻨﺪ… ﭘﻴﺮوان ﺁﻗ ﺎ ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺟﻬ ﻮدان رﻳﺨﺘ ﻪ و ﺧ ﻢه ﺎﯼ ﺁﻧ ﺎن را ﺷﻜ ﺴﺘﻨﺪ و ﻡ ﯽه ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫زﻡﻴﻦ رﻳﺨﺘﻨﺪ‪(٦٨) «.‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﺑﻬﺎاﷲ‪» :‬اﮔﺮ ﻡﺴﺎﺉﻞ دﻳﻨﻴﻪ ﻡﺨﺎﻟﻒ ﻋﻘﻞ و ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وه ﻢ اﺳ ﺖ؛ زﻳ ﺮا ﻡﻘﺎﺑ ﻞ ﻋﻠ ﻢ‪،‬‬
‫ﺟﻬﻞ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ دﻳﻦ ﺿﺪ ﻋﻘﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﻘﺼﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ دﻳ ﻦ‪ ،‬ﺟﻬ ﻞ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻻﺑ ﺪ دﻳ ﻦ ﺑﺎﻳ ﺪ‬

‫‪٢٤٠‬‬
‫ﻡﻄﺎﺑﻖ ﻋﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﺕﺎ از ﺑﺮاﯼ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺡﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻡ ﺴﺎﻟﻪاﯼ ﻡﺨ ﺎﻟﻒ ﻋﻘ ﻞ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻡﻤﻜ ﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ از ﺑﺮاﯼ اﻧﺴﺎن اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺡﺎﺻﻞ ﮔﺮدد‪ ،‬هﻤﻴﺸﻪ ﻡﺘﺰﻟﺰل اﺳﺖ‪(٦٩)«.‬‬
‫»ﻡﺮزﻋ ﻪﯼ ﺡﻴﻮاﻧ ﺎت« از آﺎره ﺎﯼ ﺑ ﻪ ﻳ ﺎد ﻡﺎﻧ ﺪﻧﯽ »ﺟ ﻮرج اورول« داﺳ ﺘﺎن ﻡﺰرﻋ ﻪاﯼ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺡﻴﻮاﻧﺎت ﺁن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻇﻠﻢ و ﺑﻴﮕﺎرﯼ دادن ﺧﺎرج از ﺕﻮاﻧ ﺸﺎن اﻧﻘ ﻼب ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬اه ﻞ ﻡﺰرﻋ ﻪ‬
‫ﭘ ﺲ از اﻓ ﺖ و ﺧﻴﺰه ﺎﻳﯽ ﻡﻮﻓ ﻖ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ ﻡﺰرﻋ ﻪ دا ِر ﻇ ﺎﻟﻢ را از ﻡﺰرﻋ ﻪ ﺑﻴ ﺮون آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﺑ ﺮ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺘ ﺸﺎن ﺡ ﺎآﻢ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻡﻴ ﺎن چﻨ ﺪ ﺧ ﻮك ه ﻢ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﭘ ﺲ از ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﻓ ﻮرا ﺑ ﻪ ﺕﺮﺑﻴ ﺖ‬
‫ﺳﮕﺎن ) ﭘﺎﺳﺪاران( ﻡﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺡﺎآﻤﺎن ﻓﻌﻠﯽ و ﺧﻮآﺎن ﻗﺒﻠﯽ ﺕﻤﺎم اﻡﻜﺎﻧ ﺎت را در اﺧﺘﻴ ﺎر ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ع‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺡﻴﻮاﻧﺎت ﺑﺠﺰ ﺑﻴﮕﺎرﯼ‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ و ﺡﻤﺎﻳﺖ از اﻧﻘﻼب آﺎرﯼ ﻧﻤ ﯽﻡﺎﻧ ﺪ‪ .‬ﻡﻌﺘﺮﺿ ﻴﻦ ﺑ ﻪ اوﺿ ﺎ ِ‬
‫ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﻓﻮرا اﻋﺪام ﻡﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺡﺘﺎ اﮔﺮ ﺧﻮاب دﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ وﺿﻌﺸﺎن از ﻗﺒﻞ ﺑﺪﺕﺮﺷﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫ش ﺡﻴﻮاﻧﺎت ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﺮ ﺑ ﻪ‬ ‫رهﺒﺮ واﻗﻌﯽ اﻧﻘﻼب آﻪ از هﻤﺎن ﺁﻏﺎ ِز ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﻪ ﺁﻡﻮز ِ‬
‫ﻧﻴ ﺴﺖ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬اﻡ ﺎ روح و ﺳ ﺎﻳﻪﯼ او هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﺕ ﺎﺑﻮﻳﯽ در دﺳ ﺖ ﺧﻮآ ﺎن ﺡ ﺎآﻢ ﻡ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار‬
‫ﻡﯽﮔﻴﺮد‪» .‬اﻧﻘﻼب« ﻓﺮزﻧﺪان ﺻﺪﻳﻘﺶ را ﻡﯽﺧﻮرد و ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﺎﻻﻳﻖ و ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺒﺶ را ﺑﻪ ﻗﺪرت‬
‫ﻡﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻡﺘﻬﻢ آ ﺮدن ﺡﻴﻮاﻧ ﺎت و اﻳﺤ ﺎد ﻓ ﻀﺎﯼ رﻋ ﺐ و وﺡ ﺸﺖ ه ﻢ اه ِﻞ ﻡﺰرﻋ ﻪ ﺑ ﻪ داﺷ ﺘ ِﻦ‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﻮك ِ ﺳﺮﺑﻪﻧﻴﺴﺖ ﺷﺪﻩ ﻡﺘﻬﻢ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﺷ ﻤﻨﺎن )ﻓﺮﺿ ﯽ( دﻳﮕ ﺮ ﺁدمه ﺎ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁدمه ﺎﻳﯽ آ ﻪ‬
‫ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺑﺪرﻓﺘﺎرﯼهﺎﯼ داﺉﻤﯽﺷﺎن ﺑﺎ ﺡﻴﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ دوﭘﺎ از دﻳﮕﺮان ﻡﻨﻔﻚ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟ ﻮرج اورل‬
‫داﺳﺘﺎن اﺳﺘﺤﺎﻟﻪﯼ ﻗﺪرﺕﻤﺪران را ﺑﺮاﯼ ﻡﻌﺎﻡﻠﻪ ﺑﺎ هﻤ ﺎن ﺁدمه ﺎ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ ﻧ ﺸﺎن ﻡ ﯽده ﺪ‪ .‬ﺧ ﻮك اول و‬
‫ﺁدم هﺎ در اﺙﺮ ﺕﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺡﻀﻮر ﭘﺎﺳﺪارا ِن ﻡﺤﺎﻓﻆ ﺧﻮكهﺎﯼ ﺡﺎآﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻓﺠﻴ ﻊﺕ ﺮﻳﻦ ﺷ ﻜﻠﯽ ﺑ ﻪ دﺷ ﻤﻨﺎ ِن‬
‫اﻧﻘﻼب و ﺡﻴﻮاﻧﺎت ﺕﺒﺪﻳﻞ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ…‬
‫هﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺎ داﺳ ﺘﺎن ﻓ ﺎﻧﺘﺰﯼ و واﻗﻌ ﯽ ﺟ ﻮروج اورول را ﺡ ﺪاﻗﻞ در هﻴﺌ ﺖ ﻳ ﻚ ﻓ ﻴﻠﻢ ﺑﻠﻨ ﺪ‬
‫آﺎرﺕﻮﻧﯽ دﻳﺪﻩاﻳﻢ و از ﺷﺒﺎهﺖهﺎﯼ ﻧﺎﮔﺰﻳ ِﺮ ﺁن ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ رهﺒﺮان در ﻧﻈﺎمهﺎﯼ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ‬
‫ﺡﻴﺮت آﺮدﻩاﻳﻢ‪ .‬اﻡﺎ اﮔﺮ اﻳ ﻦ داﺳ ﺘﺎن را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ واﻗﻌﻴ ﺖ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻡ ﻮرد ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻗ ﺮار ده ﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺧ ﻮاهﻴﻢ دﻳ ﺪ آ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ و ﭘ ﺮداﺧﺘ ِﻦ اﻳ ﻦ دﺷ ﻤﻨﺎن ﻓﺮﺿ ﯽ از ﻧﻴ ﺎ ِز رهﺒ ﺮان ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ ﻡﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ‬
‫اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﻧﺎﺷﯽ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻓﺮﺿﯽاﻧﺪ آ ﻪ ﺧ ﻮكه ﺎﯼ ﺡ ﺎآﻢ در ﻳ ﻚ دﮔﺮدﻳ ﺴﯽ‬
‫ﺷ ﮕﺮف]![ ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ ﺡﻴﻮاﻧ ﺎﺕﯽ دوﭘ ﺎ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ و ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﺁدمه ﺎ راﺑﻄ ﻪ ﺑﺮﻗ ﺮار آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻡﻌﺎﻡﻠ ﻪ‬
‫ﻡﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ هﻢ ﺑﻪ چﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩاﯼ ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬اﻳﻦ رهﺒ ﺮﯼ در درﺟ ﻪﯼ اول ﺳ ﻌﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‬
‫از ﺧﻮد چﻬﺮﻩاﯼ ﻡﻈﻠﻮم و ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ زﻧﺪﻩاﯼ آﻪ از هﺮ ﺳﻮ ﺑﺎ ﺕﻮﻃﺌﻪﯼ دﺷ ﻤﻨﺎن!‬
‫ع ﺧﻮد ِ اﻳﻦ رهﺒﺮﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﺮ ﺟﺎ آﻪ آﻤﻴﺘﺸﺎن‬ ‫روﺑﺮو اﺳﺖ‪ .‬دﺷﻤﻨﺎ ِن ﻓﺮﺿﯽ هﻢ اﺧﺘﺮا ِ‬
‫ﻟﻨ ﮓ ﻡ ﯽﻡﺎﻧ ﺪ و ه ﺮ ﺟ ﺎ آ ﻪ اﻡﻜ ﺎن ﺕﻐﻴﻴ ﺮ و ﺕﺤ ﻮﻟﯽ را ﺑ ﻮ ﻡ ﯽآ ﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﺷ ﻤﻨﺎن ﻓﺮﺿ ﯽ ﺡﻤﻠ ﻪ‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺎﺉﻴﺎن اﺻﻠﯽﺕﺮﻳﻦ ﮔﺮوﻩ اﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎن ﻓﺮﺿﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن ﻧﮕﺮش ﻡﺘﻔﺎوﺕﯽ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺟﻬ ﺎن و ﭘﻴﺮاﻡ ﻮن دارﻧ ﺪ‪ .‬اﺕﻔﺎﻗ ﺎ از درو ِن هﻤ ﻴﻦ ﻡ ﺬهﺐ ﺷ ﻴﻌﻪ ه ﻢ ﺑﻴ ﺮون ﺁﻡ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺑ ﺎ روشه ﺎﯼ‬
‫ﻡﻮﺟﻮد ِ دﻳ ِﻦ در ﺡﻜﻮﻡﺖ از راﻩ ﺕﺤﻤﻴﻖ و ﺕﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺧﻠﻖاﷲ ﻡﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاهﻢ وارد ﺑﺤﺚ اﻧﺪﻳﺸﻪﯼ اﻳﺸﺎن ﺷﻮم‪ .‬اﻳﻦ آ ﺎر‪ ،‬آ ﺎر ﻡ ﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن ﺧ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ح‬‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن دﻳﻦ و ﺑﺎورﺷﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازﻩﯼ آﺎﻓﯽ اﻡﻜﺎﻧﺎت دارﻧ ﺪ‪ ،‬آﻤ ﺎ اﻳﻨﻜ ﻪ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ ه ﻢ در ﻗﺒ ﺎل ﻃ ﺮ ِ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻡﺬاهﺐ و ﻡﻜﺎﺕﺐ ﻧﺪارم‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻡﻦ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪام‪ ،‬ﺕﺸﺮﻳ ِﺢ چﮕﻮﻧﮕﯽ رﻓﺘﺎ ِر رهﺒﺮا ِن‬
‫ﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺎ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬دﺷﻤﻨﯽاﯼ آﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺸ ِﻢ ﻟﺠ ﺎم ﮔ ﺴﻴﺨﺘﻪﯼ اﻳ ﺸﺎن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ‬ ‫ﻡﺬه ِ‬
‫ﻡﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﺧﺸﻢ و آﺸﺘﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮع ﻧﮕ ﺮش ﺑﻬﺎﺉﻴ ﺎن ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع دﻳ ﻦ و ﺟﻬ ﻞ ه ﻢ ﺑ ﺴﺘﮕﯽ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬چﺮا آﻪ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺕﻌﺪﻳﻞ و ﺕﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈ ﺮﯼ را در اﺻ ﻮﻟﺶ‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ در ﻓ ﺮوع دﻳ ﻨﺶ‬

‫‪٢٤١‬‬
‫ﻧﻤﯽﭘﺬﻳﺮد‪ .‬از ﺳﻮﻳﯽ دﻳﮕﺮ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻡﻮازﯼ هﺮ ﺟﺎ آﻪ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ آ ﻢ ﻡ ﯽﺁورد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ را‬
‫ﺳﭙ ِﺮ ﺑﻼ آﺮدﻩ‪ ،‬اﻳﺸﺎن را ﻗﺘﻞﻋﺎم ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﺕﻤ ﺎم ﻡﺰاﺡﻤﺘ ﯽ آ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ هﻤﻮﻃﻨ ﺎن اﻳﺠ ﺎد ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﻗ ﺎﺕﻠﻴﻦ و‬
‫ﻡﺰاﺡﻤﻴ ِﻦ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ هﻢ آﺸﻴﺪﻩ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ ﻋﻠﻤ ﺎ اﻓ ﺴﺎ ِر ﻗ ﻮﻩﯼ ﻗ ﻀﺎﻳﻴﻪ را ه ﻢ در دﺳ ﺖ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬در ﺡﻘﻴﻘﺖ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﺷﻴﻌﻪ ـ ﺑﺠﺰ رهﺒﺮﯼ دﻳ ﻦ ـ ﻗﺎﺿ ﯽ‪ ،‬ﺡ ﺎآﻢ ﺷ ﺮع‪ ،‬ﻡﺤﺘ ﺴﺐ‪ ،‬ﺷ ﺤﻨﻪ و هﻤ ﻪ‬
‫چﻴ ِﺰ هﻤﻪ هﺴﺘﻨﺪ و هﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﻡﺸﺎﻏﻞ را هﻢ درﺑﺴﺖ در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن و دﻳﮕ ِﺮ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن آﺎرﯼ ﺑﻪ آ ﺎ ِر اﻳ ﺸﺎن ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﻡﺮﺕﺒ ﺎ از‬
‫ﺳﻮﯼ اﻳﻦ رهﺒﺮﯼ ﻡﻮرد ﺕﻜﻔﻴﺮ‪ ،‬ﻡﺰاﺡﻤ ﺖ و ﻓ ﺸﺎر ﻗ ﺮار ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ در‬
‫آﺸﻮرﯼ آﻪ دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ آﻨﻨﺪ‪ .‬ﻡﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺡ ﻖ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ ـ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ دﻳﮕ ﺮ هﻤﻮﻃﻨﺎﻧ ﺸﺎن ـ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬آﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻡﺎ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﻴﺎزش ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﻓﺮﺿﯽ و ﻧﮕﺮاﻧﯽ داﺉﻤ ﯽاش‬
‫ﻖ ﻡﺮدم ﻡﯽﺕﺮاﺷﺪ‪ .‬آﻠ ﯽ ه ﻢ‬ ‫از هﺮﮔﻮﻧﻪ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ‪ ،‬هﺮ روز ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ وﺳﻴﻠﻪاﯼ ﺑﺮاﯼ ﺕﻬﻴﻴﺞ و ﺕﺤﻤﻴ ِ‬
‫ﺡﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺁﻳﻪ و ﻧﻘﻞ ﻗ ﻮل ﺟﻌ ﻞ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑﻬﺎﺉﻴ ﺎن‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳ ﺎن و دﻳﮕ ﺮان از هﻤ ﺎن او ِل ازل ﻡﻬﺪوراﻟ ﺪم‬
‫ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﻮﻧﺸﺎن هﺪر ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻴﺮوان دﻳﮕﺮ ﻡﺬاهﺐ هﻢ هﻤﻴﻦ ﻡﻌﺎﻡﻠﻪ را ﻡﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﺎ‬
‫ﭘﻴﺮوان ﻓﺮﻗﻪهﺎﯼ دﻳﮕ ِﺮ اﺳﻼم‪ ،‬اﻡﺎ ﺑﻬﺎﺉﻴﺎن از دﺷﻤﻨﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻬﺮﻩﻡﻨﺪ]!!![ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ در ﺕﺒﺪﻳﻞ آﺮدن ﺑﻬﺎﺉﻴﺎن ﺑﻪ ﻃ ﺎﻋﻮن‪ ،‬ﺁﻧﻘ ﺪر ﻡﻮﻓ ﻖ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻡ ﺎ ه ﻢ ﺟ ﺮات ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ وار ِد ﺑﺤ ﺚ ﺡ ﻖ و ﺡﻘ ﻮق اﻳ ﺸﺎن ﺷ ﻮﻧﺪ و از ﺡﻘ ﻮق اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮﯼ از ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ اﻳﺮان دﻓﺎع آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از هﻤﺎن ﺁﻏﺎز اﻋﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳﺖ اﻳﻦ ﻡﺬهﺐ ﺕﻮﺳ ﻂ ﺳ ﻴﺪ ﻋﻠ ﯽ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺑ ﺎب و از هﻤ ﺎن ‪١٥٠‬‬
‫ﺳﺎل ﭘﻴﺶ و ﺕﺎ هﻤﻴﻦ اﻻن‪ ،‬هﺮﺟﺎ آﻪ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪ و ﻡﺮدم را راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬چﻨ ﺪ ﺑ ﺎﺑﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺎﺉﯽ‪ ،‬ﻳﻬﻮدﯼ و… را ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪﻩ‪ ،‬از روﯼ ﺧﻮ ِن اﻳﺸﺎن ﻋﺒﻮر آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬آﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ آﺸﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫ﺶ ﺑﻬﺸﺘ ﺸﺎن رزرو‬ ‫آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻗ ﺎﺕﻠﻴ ِﻦ اﻳ ﻦ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن ه ﻢ چﻨ ﺪ ﺡﺠ ﺮﻩ در ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ و ﻳﻴﻼﻗ ﯽﺕ ﺮﻳﻦ ﺑﺨ ِ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺡﺘﺎ اﮔﺮ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﺕﻜﺎن ﺁﻡﺪن رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ هﻢ اﺕﻔﺎﻗ ﺎ ﻡﺘﺮﻗﻴﺎﻧ ﻪ و ﻡﺜﺒ ﺖ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎز ه ﻢ‬
‫ﺳ ِﺮ راﻩ ﭘﻴﺮوا ِن ﻡﺬاهﺐ دﻳﮕﺮ را ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺷ ﺎدروان اﺡﻤ ﺪ آ ﺴﺮوﯼ از ﺑ ﺎﺑﯽ آ ﺸﯽ و ﻳﻬ ﻮد ﺁزارﯼ ﺷ ﻴﻌﻴﺎن ﺕﺤ ﺖ ﻗﻴﻤﻮﻡﻴ ﺖ‬
‫رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺳﺨﻦ ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﯽ دﻟﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ چﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت‬
‫س ﺷﻴﻌﯽ را از ﺕﻦ ﺷﺴﺖ! ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺷ ﺠﺎﻋﺖ ﺑ ﺎ‬ ‫رﺳﻴﺪن ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺑﺰارهﺎ هﻢ ﺕﻮﺟﻪ آﺮد! ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺕﺮ ِ‬
‫اﻗﻠﻴﺖهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪ! ﺑﺎﻳﺪ دﻳﺪ چﻪ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ و چﻪ ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ؟ ﺁﻳﺎ اﺳﺎﺳﺎ داﺷ ﺘﻦ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﻡﺘﻔ ﺎوت‬
‫ﺑ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ دﻟﻴﻠ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮ ﺑ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺷ ﺪن ﺑﺎﺷ ﺪ؟ ﺁﻳ ﺎ ﺡ ﺪاﻗﻞ در اﻳ ﻦ دورﻩ و زﻡﺎﻧ ﻪ‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن و ﺑﺎورﻡﻨ ﺪان ﺑ ﻪ دﻳﮕ ﺮ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﺡﺘ ﺎ ﻏﻴﺮﻡ ﺬهﺒﯽ ﺡ ﻖ ﻧﺪارﻧ ﺪ در آ ﺸﻮر‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن زﻧﺪﮔﯽ و آﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻨﻨﺪ؟‬
‫»ﺕﺼﻮر ﻋﺎم ﺡﺘﺎ در ﻧﺰد روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧﯽ چﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ اﻗﻠﻴ ﺖه ﺎ ﺑ ﻴﺶ از ﺁﻧﻜ ﻪ‬
‫وزﻧﻪﯼ آﻤﯽﺷﺎن اﺟﺎزﻩ ﻡﯽدهﺪ‪ ،‬ﻡﻮرد ﺕﻮﺟﻪ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﺎﺻ ﻪ ﺁﻧﻜ ﻪ ﺑ ﻪﻋﻨ ﻮان »ﺕﻤﺎﻡﻴ ﺖ ه ﺎﯼ‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ« ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ در ﻡﺒﺎرزات ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان و ﺕﻘﻮﻳﺖ وﺡﺪت ﻡﻠﯽ ﺷ ﺮآﺘﯽ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ در ﻡﺠﻤﻮع ﻡﻨﺎﻓﻌﯽ ﻡﻐﺎﻳﺮ و ﺑﻌﻀﺎ ﻡﺘﻀﺎد ﺑﺎ ﺁن را دﻧﺒﺎل ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن اﺳﺮاﻳﻴﻞاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫داﺷ ﻨﺎآﻬﺎ )ﺑﺨ ﺸﯽ از اراﻡﻨ ﻪ( دﺳ ﺖ راﺳ ﺘﯽاﻧ ﺪ‪ ،‬و ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﭘﺮﺷ ﻤﺎرﺕﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑﻬﺎﺉﻴ ﺎن »ﺳ ﺘﻮن‬
‫ﭘ ﻨﺠﻢ ﻡﺤﺎﻓ ﻞ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ در اﻳ ﺮان« را ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ‪ .‬در چﻨ ﻴﻦ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﭘﻴ ﺮوان ﻋ ﺎدﯼ اﻳ ﻦ‬
‫اﻗﻠﻴﺖهﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﭙﺎﺳ ﮕﺰار ﺑﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ در »ﻡ ﻴﻬﻦ اﺳ ﻼﻡﯽ اﻳ ﺮان« وﺟﻮدﺷ ﺎن ﺕﺤﻤ ﻞ ﮔ ﺸﺘﻪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖ و ﺟﻨﺎﻳﺘﺸﺎن ﺙﺎﺑﺖ ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬از ﻡﻮاهﺐ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻩ و هﺴﺘﻨﺪ‪(٧٠) «.‬‬

‫‪٢٤٢‬‬
‫دﻟﻴﻞ ﺳﺘﺮون ﺑﻮدن ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡ ﺬهﺐزدﻩﯼ ﻡ ﺎ ه ﻢ هﻤ ﻴﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬در »اﻳ ﺮان اﺳ ﻼﻡﯽ« ه ﻴﭻ‬
‫دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ ﺕﺤﻤ ﻞ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺷ ﻴﻌﻪ ـ چ ﻪ ﺡ ﺎآﻢ و چ ﻪ ه ﻢ آﺎﺳ ﻪﯼ‬
‫ﺡﺎآﻤ ﺎن ـ ﻇﺮﻓﻴ ﺖ و ﭘﺘﺎﻧ ﺴﻴﻞ ﺁن را ﻧ ﺪارد آ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن را ﺡﺘ ﺎ در ﺡﻴﻄ ﻪﯼ هﻤ ﺎن ﺑ ﺎور‬
‫ﺧﻮدش ﺕﺤﻤﻞ آﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺕﺤﻤ ِﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﻧﻮﻋﯽ دهﻦ آﺠﯽ ﺑﻪ اﺻ ﻮل اوﻟﻴ ﻪ و »ﺧﺪﺷ ﻪ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ«‬
‫اﺳﻼم و ﺕﺸﻴﻊ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺕﻮﺡﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻳﻜﺴﺎن ﺳﺎزﯼ و هﻤﺸﻜﻞ ﺳﺎزﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ه ﺪف اﺳﺎﺳ ﯽ و رﺳ ﺎﻟﺖ ﻏ ﺎﺉﯽ اﻡ ﺎم )رهﺒ ﺮ( ﭘ ﺮورش »اﻡ ﺖ« اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﻳﺠ ﺎد ﻳ ﻚ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻳﻚ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻡﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ اﻋﺘﻘﺎدﯼ اﺳﺖ و اﻡﺎم‪ ،‬رهﺒ ﺮ ﻋﻤﻠ ﯽ و‬
‫ﻋﻴﻨﯽ اﻡﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ زﻡﺎﻡﺪارﯼ آﻪ اﻳﻦ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ اﻋﺘﻘﺎدﯼ را ﺑﺴﻮﯼ ﺕﺤﻘﻖ هﺪفه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻡﻜﺘ ﺐ و‬
‫ﻡﺬهﺐ ﺁن را ﺕﻌﻴﻴﻦ آﺮدﻩ‪ ،‬هﺪاﻳﺖ ﻡﯽآﻨﺪ و رﺳﺎﻟﺖ اﻡﺖ ﺳﺎزﯼ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ را اداﻡﻪ ﻡﯽدهﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻡﻠﺖ در‬
‫ﺕﻨﻮع ﺁرا و ﻋﻘﺎﻳﺪ واﻗﻌﻴﺖ ﻡﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻡﺖ اﻡﺎ ﺕﻨﻬﺎ و ﺕﻨﻬﺎ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس »وﺡ ﺪت آﻠﻤ ﻪ« ﻳﮕ ﺎﻧﮕﯽ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﻳ ﺎ‬
‫»ﺕﻮﺡﻴﺪ ﻓﻜﺮﯼ« ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ‪) .‬ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ( اﻓ ﺮاد ﻳ ﻚ اﻡ ﺖ از ه ﺮ ﺧ ﻮن و ﺧ ﺎك و‬
‫ﻧ ﮋاد‪ ،‬ﻳ ﻚ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻡ ﯽاﻧﺪﻳ ﺸﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻤ ﺎﻧﯽ ﻳﻜ ﺴﺎن دارﻧ ﺪ و در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻳ ﻚ رهﺒ ﺮﯼ ﻡ ﺸﺘﺮك اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺕﻌﻬ ﺪ‬
‫دارﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺕﻜﺎﻡﻞ ﺡﺮآﺖ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻡﻌﻪ را ﺑﻪ آﻤﺎل ﺑﺒﺮﻧﺪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت‪(٧١) «.‬‬
‫ﻡﻦ ﻧﻤﯽداﻧﻢ چﮕﻮﻧﻪ ﻡﯽﺷﻮد اﻳﻦ ﮔﺮﻩﯼ آﻮر را ﺑﺎز آﺮد و چﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻖ ﺑﺎو ِر ﻡﺬهﺒﯽ ﻡﺮدم ﺷﺴﺖ؟‬‫ﻡﺬهﺒﯽ را ﺡﺘﺎ ﺑﻴﻦ روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮان از ﻋﻤ ِ‬
‫از ﺳﻮﻳﯽ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴ ﻞ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺧﻮاه ﺪ از ﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺡ ﺬف ﺷ ﻮد‪ ،‬از اﺳ ﺎس ﺑ ﺎ‬
‫ﺑﺤﺚ ﭘﻴﺮاﻡﻮ ِن ﺡﻖ و ﺡﻘﻮق دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ هﻢ روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ ﺟ ﺮات آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و‬
‫وارد ﺑﺤ ﺚ ﺡ ﻖ و ﺡﻘ ﻮق هﻤ ﻪﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﻓ ﺎرغ از ه ﺮ ﻧ ﻮع ﻧﮕ ﺮش ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻘ ﺪر آﻠ ﯽ و ﮔ ﺮد‬
‫ﺡﺮف زدﻩاﻧﺪ آﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺡﻖ ﻡﻄﻠﺐ را ادا آﻨﻨ ﺪ‪ .‬در ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﺡﺎﻟ ﺖ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﺡﺘ ﺎ زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫در زﻡﻴﻨﻪﯼ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻗﻮﻡﯽ ﻗﻠﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻡﯽﮔﻴﺮد‪ ،‬از ورود ﺑﻪ ﺑﺤ ﺚ ﺑﺎورﻡﻨ ﺪان ﺑ ﻪ ﻡ ﺬاهﺐ و ادﻳ ﺎن‬
‫دﻳﮕﺮ ﻃﻔﺮﻩ ﻡﯽرود‪.‬‬
‫»اﻡﺎ در ﻡﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮدازان دﻳﻨﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ آﻪ آﻤﺘﺮﻳﻦ ﮔﺬﺷﺖ و اﻡﺘﻴ ﺎز ﺑ ﻪ ﺁﻧ ﺎن و‬
‫ﻳﺎ ﺳﻜﻮت در ﺑﺮاﺑﺮ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪﯼ ﺕ ﺎﺙﻴﺮ رﺳ ﻮﺑﺎت اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎ و ﻡﻌﺘﻘ ﺪات دﻳﻨ ﯽ اﺳ ﺖ و ﻳ ﺎ ﻧﺎﺷ ﯽ از‬
‫ﻡﺤﺎﻓﻈﻪ آﺎرﯼ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ آﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﯽ ﺕﺪﺑﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﺕﻘﻮﻳ ﺖ ﻳﻜﭙ ﺎرچﮕﯽ و وﺡ ﺪت ﻡﻴ ﺎن ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ‬
‫ﻡﺘ ﻀﺎد و ﻡﺨ ﺎﻟﻒ ﻓﻜ ﺮﯼ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ درون ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﻮﺟ ﻮد آﻤ ﻚ آ ﺮد‪ ،‬وﻟ ﯽ در ﻋ ﻴﻦ ﺡ ﺎل‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﻡﺒﺎرزات ﻧﻈﺮﯼ ﺑﺎ ﺁﻧﺎن اﺳﺘﺨﻮان ﻻﯼ زﺧ ﻢ ﮔﺬاﺷ ﺖ و زﻡﻴﻨ ﻪ را ﺑ ﺮاﯼ اﻳﺠ ﺎد ﺳ ﻮءﺕﻔﺎهﻤ ﺎت‬
‫ﺕﺎزﻩ ﺑﺎز ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص اآﻨﻮن آﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺮار ﻧﻮﻋﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ دﻳﻨﯽ اﺳﻼﻡﯽ ﺕﺎ‬
‫ﺡﺪود زﻳﺎدﯼ ﻡﺼﻴﺒﺖ ﺑﺎر ﺑﻮدن اﺟ ﺮاﯼ اﺻ ﻮل دﻳ ﻦ را در ﻗﻠﻤ ﺮو اﻡ ﻮر اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻧﻈﺮﯼ ﺑﻪ رﻳﺸﻪ زد و ﺑ ﻪ دﻳ ﻦ ﺑ ﺎورا ِن ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﭘ ﺮدازﯼ آ ﻪ ﻓﻌ ﻼ در اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮ ِن ﻓﻘﻴﻬ ﺎن‬
‫ﺧﺸﻚ ﻡﻐﺰ‪ ،‬چﻬﺮﻩاﯼ ﻟﻴﺒﺮال و ﻳﺎ دﻡﻮآﺮات از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻡﯽدهﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ آﻤﺘ ﺮﻳﻦ ﻡﺠ ﺎﻟﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺰك‬
‫آﺮدن دﻳﻦ و ﺡﺎآﻤﻴﺖ دﻳﻨﯽ از هﺮ ﻧﻮع ﺁن آﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬داد‪(٧٢) «.‬‬
‫»ﺁرﯼ هﻴﭻ آﺸﻮرﯼ را در ﺟﻬﺎن ﻧﻤﯽﺕﻮان ﻧﺸﺎن داد آﻪ ﺑ ﺪون ﻋﻘ ﺐ راﻧ ﺪ ِن ﻗ ﺪرت ﻡ ﺬهﺐ‬
‫ﻗﺮون وﺳﻄﺎﺉﯽ ﺑﻪ دﻡﻮآﺮاﺳﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪(٧٣) «.‬‬
‫در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺕﺤﻠﻴﻞ از ﺟﺮﻳﺎنهﺎﻳﯽ آﻪ ﺧﻮد ﺑ ﻪ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ ﺑﺎورهﺎﺷ ﺎن اذﻋ ﺎن دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﻤﻨ ﺎﯼ‬
‫ﺁزادﯼ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺪﻧﯽ داﺷﺘﻦ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﺕﻜﺮار هﻤﺎن ﺳﻴﻜﻞ آﻬﻨﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫اﺳﺖ و ﻟﺰوﻡﺎ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎﻩ ﻓﺮﺳﺘﺎدن دوﺑﺎرﻩﯼ ﻳﻚ ﻡﻠﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻧ ﺸﻨﺎﺧﺘﻦ ﻡﺎهﻴ ﺖ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼه ﺎ و ﺑ ﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ و ﺑﺎورهﺎﯼ ﺟﺰﻡﯽ‪.‬‬
‫اﮔﺮ هﻨﻮز و ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ هﻤﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﺎﺟﯽ از ﺷ ﻴﻌﻴﺎن‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺮون رﻓ ﺖ از ﮔ ﺮداب ﻓﻌﻠ ﯽ آ ﺸﻮر اﻳ ﺮان اﻡﻴ ﺪ ﺑ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ هﻨ ﻮز وﻳﮋﮔ ﯽ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼه ﺎﯼ‬

‫‪٢٤٣‬‬
‫ﻡﺬهﺒﯽ و اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در هﻤﺪﺳ ﺘﯽﺁﺷ ﻜﺎر و ﻧﻬ ﺎن ﺑ ﺎ ﺳ ﺮدﻡﺪاران ﻡ ﺬهﺒﯽ آ ﺸﻮر از‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﻡﺮدم را ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎﻩ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺑﺎﻳﯽ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ »اﻡﺘﻴ ﺎز‬
‫دادنهﺎ« و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ »هﻤﺪﺳﺘﯽهﺎ« ﺑﻪ هﻴﭻ ﻋﻨ ﻮان ﻧﺒﺎﻳ ﺪ اﻡﻜ ﺎن ﺕ ﻨﻔﺲ داد‪ ،‬ﺕ ﺎ ﻧ ﺴ ِﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ از ﻡﻠ ﺖ‬
‫اﻳﺮان را در ﻡﻨﮕﻨ ﻪﯼ ﺑ ﯽﺧﺒ ﺮﯼ از ﺕ ﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻧ ﺸﻨﺎﺡﺘﻦ ﻡﺎهﻴ ﺖ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼه ﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﺳ ﺎدﻩاﻧﺪﻳ ﺸﯽ‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﻮشِ ﺁزﻡﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻧﺎداﻧﯽهﺎﺷﺎن ﺑﺪل ﻧﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﮔﺴﺴﺘ ِﻦ زﻧﺠﻴﺮ دﻳ ِﻦ در ﺡﻜﻮﻡﺖ‪،‬‬
‫ﺑ ﺮهﻢ زد ِن راﺑﻄ ﻪﯼ آﻬﻨ ﻪﯼ دﻳ ﻦ و ﺳﻴﺎﺳ ﺖ و اﺳ ﺘﻘﺮار و اﺳ ﺘﺤﻜﺎ ِم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻡﻠ ﯽ و ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻر‬
‫]ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺳﺎﻻر[ و ﺟﺎﻡﻌﻪاﯼ ﻡﺪرن‪ ،‬ﻡﺘﻤﺪن‪ ،‬ﻡﺪﻧﯽ و ﻡﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺡﻘﻮﻗﯽ هﻤﻪﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ ﻓ ﺎرغ‬
‫از هﺮ ﺑﺎور‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪ‪ ،‬ﻡﺬهﺐ‪ ،‬ﺟﻨﺴﻴﺖ‪ ،‬ﻗﻮﻡﻴﺖ و… ـ اﻳﺮا ِن ﻓﺮدا ﺑﻪ هﻴﭻ دﮔﻤﺎﺕﻴ ﺴﻤﯽ ﻧﻴ ﺎز ﻧ ﺪارد‪ .‬ﻡ ﺎ‬
‫ش ﺧﻮد »اﻧﺴﺎن« ﻧﻴﺎز دارﻳ ﻢ و ﻧ ﻪ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼه ﺎﻳﯽ آ ﻪ از »اﻧ ﺴﺎن« اﺑ ﺰار‬ ‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻓﻬ ِﻢ ارز ِ‬
‫ﻡﯽﺳﺎزﻧﺪ و »اﻧﺴﺎن« را در ﻡﻨﮕﻨﻪﯼ ﺕﻌﺎرﻳﻒ ﻡﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﯽﺷﺎن از درون ﭘﻮك و ﺑﯽهﻮﻳﺖ ﻡﯽﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫چﺸﻢاﻧﺪا ِز ﺁﻳﻨﺪﻩﯼ اﻳﺮان ـ ﺡﺘ ﺎ اﮔ ﺮ ﻡ ﺎ ﻧﺒﺎﺷ ﻴﻢ ـ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺁزاد و ﺁﺑ ﺎد ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻪ ﯼ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﻔﻬﺎﯼ روﯼ ﺁب را »ﻡﻮج ﺁﮔﺎهﯽ« ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺧﻮاهﺪ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺎور ﮐﻨﻴﻢ!‬

‫****‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺳﻨﺎد‬
‫‪ ١‬ـ رودررو ﺑﺎ ﺕﺎرﻳﺦ ـ ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‬
‫‪ ٢‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان ـ ﻡﺮﺕﻀﯽ راوﻧﺪﯼ ـ ﺟﻠﺪ دوم‬
‫‪ ٣‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان ـ از دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺕﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺪﻩﯼ هﺠﺪهﻢ ـ ﭘﻴﮕﻮﻟﻮﺳﻜﺎﻳﺎ و دﻳﮕﺮان‬
‫‪ ٤‬ـ دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ ـ ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‬
‫‪ ٥‬ـ اﺳﻼم در اﻳﺮان ـ ﭘﻄﺮوﺷﻔﺴﻜﯽ ـ آﺮﻳﻢ آﺸﺎورز‬
‫‪ ٦‬ـ دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٧‬ـ )رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ( ﺧﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ـ ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ ﺡﺎج ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ‬
‫‪ ٨‬ـ ﺑﺎﻗﺮ ﻡﻮﻡﻨﯽ ـ ﻡﻬﺮﮔﺎن ﺷﻤﺎرﻩ‪١‬ـ ﺳﺎل هﻔﺘﻢ‬
‫‪ ٩‬ـ ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎ ـ ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‬
‫‪ ١٠‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ادﺑﻴﺎت اﻳﺮان ـ ادوارد ﺑﺮاون ـ از ﺻﻔﻮﻳﻪ ﺕﺎ ﻡﺸﺮوﻃﻴﺖ ـ ﻏﻼﻡﺮﺿﺎ رﺷﻴﺪ ﻳﺎﺳﻤﯽ‬
‫‪ ١١‬ـ ﻧﻘﺶ وﻋﺎظ در اﺳﻼم ـ دآﺘﺮ ﻋﻠﯽ اﻟﻮردﯼ‬
‫‪ ١٢‬ـ اﺳﻼم در اﻳﺮان ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ١٣‬ـ ﺳﻔﺮﻧﺎﻡﻪﯼ وﻧﻴﺰﻳﺎن در اﻳﺮان ـ ﻡﻨﻮچﻬﺮ اﻡﻴﺮﯼ‬
‫‪ ١٤‬ـ ﺕﻮﺿﻴﺢاﻟﻤﺴﺎﺉﻞ ـ ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ‬
‫‪ ١٥‬ـ ﺳﻔﺮﻧﺎﻡﻪﯼ وﻧﻴﺰﻳﺎن… ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ١٦‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ١٧‬ـ ﻡﻼﺡﻈﺎﺕﯽ در ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان ـ ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‬
‫‪ ١٨‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ادﺑﻴﺎت اﻳﺮان ـ ادوارد ﺑﺮاون ـ ﺑﻬﺮام ﻡﻘﺪادﯼ‬
‫‪ ١٩‬ـ اﺳﻼم در اﻳﺮان ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٢٠‬ـ ﻓﺮدوﺳﯽ و ﺷﻌﺮ او ـ ﻡﺠﺘﺒﯽ ﻡﻴﻨﻮﯼ‬
‫‪ ٢١‬ـ اﺳﻼم در اﻳﺮان ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٢٢‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٢٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٢٤‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان از دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن… ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٢٥‬ـ ﻧﻘﺶ وﻋﺎظ در اﺳﻼم ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٢٦‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان از دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن… ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٢٧‬ـ ﺕﻮﻟﺪﯼ دﻳﮕﺮ ـ ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ‬
‫‪٢٤٤‬‬
 ‫‪ ٢٨‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﺕﻤﺪن اﺳﻼم ـ ﺟﺮﺟﯽ زﻳﺪان ـ ﻋﻠﯽ ﺟﻮاهﺮ آﻼم‬
‫‪ ٢٩‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٣٠‬ـ ﻋﻠﯽ و ﺡﻴﺎت ﺑﺎرورش ﭘﺲ از ﻡﺮگ ـ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ـ ﻧﻘﻞ از ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‬
‫‪ ٣١‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٣٢‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٣٣‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‬
‫‪ ٣٤‬ـ دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٣٥‬ـ رگ ﺕﺎك ـ دﻻرام ﻡﺸﻬﻮرﯼ‬
‫‪ ٣٦‬ـ اﺳﻼم ﺷﻨﺎﺳﯽ ـ ﺟﻠﺪ اول ـ ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‬
‫‪ ٣٧‬ـ ﻡﻼﺡﻈﺎﺕﯽ در ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان ـ ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‬
‫‪ ٣٨‬ـ دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٣٩‬ـ ﻡﻼﺡﻈﺎﺕﯽ در ﺕﺎرﻳﺦ ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٤٠‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٤١‬ـ اﻡﺖ و اﻡﺎﻡﺖ ـ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‬
‫‪ ٤٢‬ـ ﻋﺒﻮر از ﺑﺤﺮان ـ هﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‬
‫‪ ٤٣‬ـ دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٤٤‬ـ ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ ـ آﻴﻬﺎن چﺎپ ﻟﻨﺪن ـ ﺷﻤﺎرﻩ ‪٨٠٠‬‬
‫‪ ٤٥‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﺮان ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٤٦‬ـ رگ ﺕﺎك ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٤٧‬ـ روزﻧﺎﻡﻪﯼ ﻓﺘﺢ ـ چﺎپ ﺕﻬﺮان ـ ‪ ١٩‬اﺳﻔﻨﺪ ‪١٣٧٨‬‬
‫‪ ٤٨‬ـ چﻬﺮﻩهﺎ و ﮔﻔﺘﻪهﺎ ـ ﻡﻬﺪﯼ ﺧﺎﻧﺒﺎﺑﺎ ﺕﻬﺮاﻧﯽ‬
‫‪ ٤٩‬ـ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس ـ ﻧﻴﻤﺮوز ‪٤٦٤‬‬
‫‪ ٥٠‬ـ درﺧﺸﺶهﺎﯼ ﺕﻴﺮﻩ ـ ﺁراﻡﺶ دوﺳﺘﺪار‬
‫‪ ٥١‬ـ رگ ﺕﺎك ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٥٢‬ـ ﺧﺎﺉﻨﯽ آﻪ از ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٥٣‬ـ چﻬﺮﻩهﺎ وﮔﻔﺘﻪهﺎ ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٥٤‬ـ ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ ـ آﻴﻬﺎن چﺎپ ﻟﻨﺪن ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٥٥‬ـ دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٥٦‬ـ رگ ﺕﺎك ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٥٧‬ـ ﻧﺎﻡﻪهﺎﯼ ﺕﺒﻌﻴﺪ ـ ﻡﻴﺮزا ﺁﻗﺎﺧﺎن آﺮﻡﺎﻧﯽ‬
‫‪ ٥٨‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﺸﺮوﻃﻪ اﻳﺮان ـ اﺡﻤﺪ آﺴﺮوﯼ ـ »ﺑﺮاﯼ ﺁﮔﺎهﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن«‬
‫‪ ٥٩‬ـ ﺕﻮﺿﻴﺢاﻟﻤﺴﺎﺉﻞ ـ ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ‬
‫‪ ٦٠‬ـ رگ ﺕﺎك ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٦١‬ـ اﻧﻘﺮاض ﺳﻠﺴﻠﻪﯼ ﺻﻔﻮﻳﻪ ـ ﻻرﻧﺲ ﻻآﻬﺎرت ـ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ دوﻟﺘﺸﺎهﯽ‬
‫‪ ٦٢‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان از دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺕﺎ ﭘﺎﻳﺎن… ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٦٣‬ـ ﺷﺠﺎعاﻟﺪﻳﻦ ﺷﻔﺎ ـ آﻴﻬﺎن چﺎپ ﻟﻨﺪن ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٦٤‬ـ آﻠﻴﺎت ﺁﺙﺎر ـ ﻡﻴﺮزا ﻓﺘﺢﻋﻠﯽ ﺁﺧﻮﻧﺪ زادﻩ‬
‫‪ ٦٥‬ـ رگ ﺕﺎك ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٦٦‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﺸﺮوﻃﻪ اﻳﺮان ـ اﺡﻤﺪ آﺴﺮوﯼ‬
‫‪ ٦٧‬ـ ﺳﺘﺎرﻩاﯼ ﺑﺮ ﺧﺎك ـ آﺎﻧﻮن ﭘﺮورش ﻓﻜﺮﯼ آﻮدآﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ـ ﻧﻘﻞ از رگ ﺕﺎك‬
‫‪ ٦٨‬ـ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﺸﺮوﻃﻪ ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٦٩‬ـ ﭘﻴﺎم ﻡﻠﻜﻮت ـ ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴﺪ اﺷﺮاق ﺧﺎورﯼ ـ ﻧﻘﻞ از رگ ﺕﺎك‬
‫‪ ٧٠‬ـ رگ ﺕﺎك ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٧١‬ـ ﻡﻼﺡﻈﺎﺕﯽ در ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬
‫‪ ٧٢‬ـ اﺳﻼم اﻳﺮاﻧﯽ و ﺡﺎآﻤﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ـ ﺑﺎﻗﺮ ﻡﻮﻡﻨﯽ‬
‫‪ ٧٣‬ـ رگ ﺕﺎك ـ ﻳﺎد ﺷﺪﻩ‬

‫‪٢٤٥‬‬
 ‫اﻟﺰاﻣﺎت ﺗﺮورﻳﺴﺖ ﻧﺒﻮدن!‬

‫اﻡﺎ ﻡﻮﺿﻮع ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ اﻳﻦ ﺑﺎر دﺳ ﺘﻪ ﺑﻨ ﺪﯼ ﺧ ﻮد ﺟ ﺪا ﺷ ﺪﮔﺎن از ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و ﻳ ﺎ‬

‫اﺳﺎﺳﺎ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺟ ﺪا ﺷ ﺪن از ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺳ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻋﻤ ﺪﻩ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻧﺘﻘﺎد داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺕﺎآﺘﻴﻚهﺎﯼ ﺁن ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﺳﺘﺮاﺕﮋﯼ ﺁن ﺟﺮﻳﺎن و آﻴﻔﯽﺕ ﺮ‬
‫و ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﺕﺮ از هﻤﻪ اﻧﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‬
‫ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ ﺁن ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ـ آﻪ ﻡﻦ ﺧﻮد چﻨﺪ ﺳﺎﻟﯽ از ﺟ ﻮاﻧﻴﻢ را در‬
‫ﺁن ﺳﺮ آﺮدﻩ و ﺑﺎ ﻡﻜﺎﻧﻴﺰ ِم ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎ و ﺁﺑﺸﺨﻮر اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ رﻓﺘﺎره ﺎﯼ ﻓ ﺮدﯼ و ﮔﺮوه ﯽ ﺁن از درون‬
‫ﺁﺷﻨﺎ هﺴﺘﻢ ـ وﺿﻊ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ١‬ـ ﺁنهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﺎوﻳﺰهﺎﯼ ﺕﺎآﺘﻴﻜﯽ از اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺪا ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪهﺎ در زﻧﺪﮔﻴ ﺸﺎن‬
‫هﻤﭽﻨﺎن هﻮادار و ﻃﺮﻓﺪار اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﻡﯽﻡﺎﻧﻨﺪ و اﺡﺘﻤﺎل ﺟﺪا ﺷﺪن و ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻦ و ﺑﺎره ﺎ رﻓ ﺘﻦ و‬
‫ﺁﻡﺪﻧﺸﺎن ﺑﻪ درون رواﺑﻂ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ هﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓ ﺮاد ﺕﻨﻬ ﺎ در ﺑﺮﺧ ﯽ رﻓﺘﺎره ﺎﯼ ﺷ ﻜﻠﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺸﻜﻞ ﭘﻴﺪا ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ هﻢ ـ هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ـ از ﻡﺒﺎرزﻩ و زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻧﻈﺎﻡﯽ‪/‬ﺡﺮﻓﻪاﯼ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻌﺪ از ﺟﺪا ﺷﺪن از اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻳﺎ دﻳﮕﺮ آﺎر ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫ﻧﻤﯽآﻨﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎن اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن در ﻡﻴﺘﻴﻨ ﮓه ﺎ و ﻧﺸ ﺴﺖه ﺎﯼ ﺑﻴﺮوﻧ ﯽ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﺮآﺖ‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁن آﻤﻚ ﻡﺎﻟﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ و ﺑﻪ هﺮ ﺡ ﺎل در ﺡﺎﺷ ﻴﻪ و داﻳ ﺮﻩﯼ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﻗ ﺮار دارﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫اﻓﺮاد ﺡﺘﺎ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ هﻤﻜﺎرﯼاﯼ ﺑﺎ ﺟﺮﻳ ﺎن ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اﮔ ﺮ آ ﺴﯽ ﺡﺮﻓ ﯽ ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ رگهﺎﯼ ﮔﺮدن ﺑﻴﺮون زدﻩ و از ﺧﺸﻢ ﺳﺮخ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﻡﻨﺘﻘﺪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻡﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬هﻤﻴ ﺸﻪ ه ﻢ در‬
‫درون ﺧﻮدﺷﺎن از اﻳﻦ آﻪ »ﻧﻜﺸﻴﺪﻩاﻧﺪ« و »ﺑﺮﻳﺪﻩاﻧﺪ« ﺷﺮﻡﻨﺪﻩ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دﻻﻳﻞ ﺟﺪا ﺷﺪن چﻨﻴﻦ اﻓ ﺮادﯼ‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫چﺮا ﺑﻪ ﻓﻼﻧﯽ‪ ،‬ﻓﻼن ردﻩ را دادﻧﺪ و ﺑﻪ ﻡﻦ ﻧﺪادﻧﺪ؟‬
‫چﺮا رﺟﻮﯼ ﺧﻮدش زن دارد‪ ،‬وﻟﯽ زن ﻡﺮا از ﻡﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ )ﺧ ﺎﻧﻮادﻩﯼ ﻡ ﺮا ﻡﺘﻼﺷ ﯽ‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ؟(‬
‫چﺮا ﻓﻼن ﻡﺴﺌﻮل ﺳﺎزﻡﺎن ﺑﺎ ﻡﻦ اﻳﻨﻄﻮر ﺑﺮﺧﻮرد آﺮدﻩ اﺳﺖ؟‬
‫چﺮا ﺳﺎزﻡﺎن زن ﻡﻦ )ﻳﺎ ﺷﻮهﺮ ﻡﻦ( را ﺑﺎﻻﺕﺮ از ﻡﻦ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ؟‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﯼ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩهﺎ و ﻳﺎ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ه ﺴﺘﻨﺪ و ﻡ ﺪﺕﯽ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﺡﺴﺎﺳﺎت ﻓﺎﻡﻴﻠﯽ در آﻨﺎر و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن آﺎر آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺟﺪا ﺷ ﺪن چﻨ ﻴﻦ آ ﺴﺎﻧﯽ ه ﻴﭻ ﭘﺎﻳ ﻪ‬
‫و اﺻﻮﻟﯽ ﻧﺪارد‪ .‬چﻨﻴﻦ اﻓﺮادﯼ در واﻗﻊ ﻻﻳﻪﯼ ﺑﻴﺮوﻧﯽ و ﺡﺎﺷﻴﻪاﯼ ﺳﺎزﻡﺎن را ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽدهﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ٢‬ـ دﺳﺘﻪ دوم آﺴﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﺳﺘﺮاﺕﮋﻳﻚ ﺑﺎ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺸﻜﻞ ﭘﻴﺪا آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬دﻻﻳ ﻞ‬
‫ﺟﺪا ﺷﺪن اﻳﻦ اﻓ ﺮاد آﻴﻔ ﯽﺕ ﺮ اﺳ ﺖ از دﻻﻳ ﻞ دﺳ ﺘﻪﯼ اول‪ .‬اﻳ ﻦه ﺎ در ﻡ ﻮرد ﻡ ﺴﺎﺉﻠﯽ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ ﺑ ﺎ‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺸﻜﻞ ﭘﻴﺪا آﺮدﻩاﻧﺪ‪:‬‬
‫چﺮا ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ در ‪ ٣٠‬ﺧ ﺮداد ‪ ١٣٦٠‬ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﮓ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‬
‫دﺳﺖ زد؟‬
‫چﺮا ﺳﺎزﻡﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﯼ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ را ﻡﺘﻼﺷﯽ آﺮد و اﺻﻼ چﺮا ﻃﻼقهﺎﯼ اﺟﺒﺎرﯼ؟‬
‫چﺮا در ﺳﺎل ‪ ١٩٩١‬و ﺟﻨﮓ ﺧﻠﻴﺞ ]ﻓﺎرس[ رﺟﻮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺡﻔ ﻆ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺻ ﺪام ﺡ ﺴﻴﻦ ﺑ ﻪ‬
‫آﺸﺘﻦ آﺮدهﺎ و ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻋﺮاق دﺳﺖ زد؟‬

‫‪٢٤٦‬‬
‫چ ﺮا رﺟ ﻮﯼ زﻧ ﺎن را در ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ ﻗ ﺮار دادﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﺻﻼﺡﻴﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬
‫و دﻻﻳﻞ دﻳﮕﺮﯼ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد اوﻻ اﺳﻼم را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﻗﺒﻮل دارﻧ ﺪ‪ ،‬دﻳ ﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﺳﻼم را آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﻋﻤ ﻞ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﻗﺒ ﻮل دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران ﺳ ﺎزﻡﺎن و اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ‪/‬ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن را درﺑﺴﺖ ﻗﺒﻮل دارﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮدﺷ ﺎن را هﻤﭽﻨ ﺎن ﻗﻬﺮﻡ ﺎن و ﻡﺒ ﺎرز ﺑ ﻪ‬
‫ﺡﺴﺎب ﻡﯽﺁورﻧﺪ و اﺷﻜﺎل را ﻧﻪ در آﻞ و ﻡﺎهﻴﺖ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ آ ﻪ در ﻋﻤﻠﻜ ﺮد ﻳ ﻚ‬
‫ﻓﺮد ﻡﺸﺨﺺ ـ ﻡﺜﻼ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ ـ ﻡﯽﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬چﻨﻴﻦ اﻓﺮادﯼ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ آﺘ ﺎبه ﺎﻳﯽ ه ﻢ در رد و ﻧﻔ ﯽ‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻡﻨﺘﺸﺮ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻡﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺎﺑﻘﻪﯼ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺕﺮورﻳ ﺴﺖ در‬
‫ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ آﺸﺎﻧﺪن ﻳﻚ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻋﺮﻓﯽ آﻪ در راﻩ ﻡﺪﻧﻴﺖ و ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ ﺡﺮآﺖ ﻡﯽآ ﺮد‪ ،‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻧ ﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن‬
‫هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺎ ادﺑﻴ ﺎت ده ﻪﯼ چﻬ ﻞ و ﭘﻨﺠ ﺎﻩ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪاﯼ‪/‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽ ﺡ ﺮف ﻡ ﯽزﻧﻨ ﺪ‪ .‬در ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﻴﻦ‬
‫اﻡﺮﻳﻜﺎ و ﻋﺮاق‪ ،‬از ﺻﺪام ﺡﺴﻴﻦ ﻃﺮﻓﺪارﯼ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻦﻻدن را ﻗﻬﺮﻡ ﺎن آ ﺸﻮرهﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻗﻠﻤ ﺪاد‬
‫ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﺑﺮاﻳ ﺸﺎن ﺳ ﻤﺒﻮل ﻡﺒ ﺎرزات اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬از ﻓﻠ ﺴﻄﻴﻨﻴﺰﻩ ﺷ ﺪن‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺧ ﺎرﺟﯽ اﻳ ﺮان ﻧﺎراﺿ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨ ﺎن از ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﻓﻠ ﺴﻄﻴﻨﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﻗﻬﺮﻡﺎﻧ ﺎن ﺁزادﻳ ﺒﺨﺶ ﻳ ﺎد ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬دﺷ ﻤﻦ اﺻ ﻠﯽﺷ ﺎن اﺳ ﺮاﺉﻴﻞ‪ ،‬ﺻﻬﻴﻮﻧﻴ ﺴﻢ‪ ،‬اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﻢ و اﻡﺮﻳﻜ ﺎﯼ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﺨﻮارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻤﺎد ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان هﺠﻮم ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﻏﺮب ﻡﺨﺎﻟﻔﻨﺪ و ﺑﻪ راﺡﺘﯽ وﺳ ﻴﻠﻪﯼ‬
‫دﺳﺖ ارﺕﺠﺎع ﻡﯽﺷ ﻮﻧﺪ و ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺧﻮدﺷ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺑﺨ ﺶ اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ‪/‬اﻡﻨﻴﺘ ﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫هﻤﻜﺎرﯼ آﺮدﻩ‪ ،‬ﻡﺠﺮﯼ ﻡﻨﻮﻳﺎت ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ و ﺳﻴﺎﺳ ﺖه ﺎﯼ ﺁن را ﭘ ﻴﺶ ﻡ ﯽﺑﺮﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫اﻓ ﺮاد ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﺑ ﺎرز اﺧ ﺘﻼف ﺷ ﻜﻠﯽ و ﻇ ﺎهﺮﯼ ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫ﻳﻌﻨﯽ اوﻻ ﺑﻪ اﺻﻞ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ‪ ،‬ﻡﻨﺘﻬﯽ ﺑﻌﺪ از ﺟﺪا ﺷﺪن از ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻡﯽآﻮﺷﻨﺪ‬
‫ﻳﻚ ﺕﺸﻜﻞ دﻳﮕﺮ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺕﺸﻜﻞ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎن ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺑ ﺪون اﻳﺮاده ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺑﺮﭘ ﺎ‬
‫آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻓ ﺮادﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن اﻋﺘﻤ ﺎد ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢه ﺎﯼ از ﺑ ﺎﻻ ﺑ ﻪ ﭘ ﺎﺉﻴﻦ‪ ،‬ﺡﺮﻓ ﻪاﯼ‪،‬‬
‫ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ و ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧ ﻮرد ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﺑ ﺎﻳﯽ ه ﻢ از ﮔ ﺮﻓﺘﻦ اﻡﻜﺎﻧ ﺎت از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪.‬‬
‫دﺷﻤﻦ اﺻﻠﯽ اﻳﻦهﺎ ﺷﺨﺺ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ اﺳﺖ و ﺑﺮاﯼ اﻳ ﻦ دﺷ ﻤﻨﯽ ﺷﺨ ﺼﯽ‪ ،‬از ه ﺮ وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ آ ﻪ‬
‫اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ هﺪﻓﺸﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ـ دﻋ ﻮاﯼ ﺷﺨ ﺼﯽ ﺑ ﺎ ﺷ ﺨﺺ ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ ـ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ه ﺪف‬
‫اﻳ ﻦه ﺎ ﺳ ﺎزﻡﺎن دادن ﻳ ﻚ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺁﻟﺘﺮﻧ ﺎﺕﻴﻮ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ و اﻳﺠﺎد ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺎ هﻤ ﺎن وﻳﮋﮔ ﯽه ﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ آ ﻪ در اﻳ ﺮان ﻓﻌﻠ ﯽ ﺡ ﺎآﻢ‬
‫اﺳﺖ و چﻬﻞ ﺳﺎل اﺳﺖ اﺕﻮﭘﻴﺎ و ﻡﺪﻳﻨﻪﯼ ﻓﺎﺿﻠﻪﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ اﺳ ﺖ‪ .‬اﺷ ﻜﺎل ﻋﻤ ﺪﻩ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد ﻓﻘ ﻂ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ دورﻩﯼ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﺳ ﭙﺮﯼ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦه ﺎ اﺳﺎﺳ ﺎ راﻩ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻡﺎن را در آﻠﻴﺘﺶ درﺳﺖ و اﺻ ﻮﻟﯽ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﻳﯽ اﻡﺜ ﺎل‬
‫رﺿﺎﻳﯽهﺎ و آﻞ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺕﺮورﻳﺴﺖه ﺎﯼ چ ﭗ و ﻡ ﺬهﺒﯽ دوران ﺷ ﺎﻩ اﺡﺘ ﺮام وﻳ ﮋﻩاﯼ ﻡ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻃﻴﻒ در واﻗﻊ ﻡﯽآﻮﺷﺪ ﺧﻮدش را رهﺮو و ﭘﻴﺮو راﻩ هﻤﺎن اﻓﺮاد ﺑﻨﻤﺎﻳﺎﻧﺪ!!‬
‫اﻳﻦ اﻓﺮاد در درون ﻡﻨﺎﺳﺒﺎت چﻨﺪ ﻧﻔﺮﻩاﯼ ه ﻢ آ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ﭘﻴﺮاﻡﻮﻧ ﺸﺎن اﻳﺠ ﺎد ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬هﻤﻴ ﺸﻪ‬
‫ﺕ ﻨﺶ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻡ ﯽﺁورﻧ ﺪ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮان را ﺳﺎﻧ ﺴﻮر ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕﺤﻘﻴ ﺮ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ردﻩ و ﻡﻘ ﺎم ﺑ ﺎ ه ﻢ‬
‫درﻡﯽاﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮانه ﺎ و ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﺷ ﺎن‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ ﺁدﻡﻜ ﺸﯽهﺎﺷ ﺎن در درون ﺳ ﺎزﻡﺎن اﻓﺘﺨ ﺎر ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫هﻤﭽﻨ ﺎن ﺧﻮدﺷ ﺎن را ﻡ ﺴﺌﻮل و ﻓﺮﻡﺎﻧ ﺪﻩ و ﻡﻌ ﺎون و ﻋ ﻀﻮ هﻴﺌ ﺖ اﺟﺮاﻳ ﯽ ﻡ ﯽﺧﻮاﻧﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ زﻧ ﯽ ﻳ ﺎ‬
‫آ ﺴﯽ را در ﺳ ﺎزﻡﺎن داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ از ﺁنه ﺎ ﺟ ﺪا ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﻪ ﻡﻘ ﺎم ﺁن زن در درون‬
‫ﺕ ﺸﻜﻴﻼت ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ اﻓﺘﺨ ﺎر ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺧﻮدﺷ ﺎن را ﺻ ﺎدق و درﺳ ﺘﻜﺎر ﻡﻌﺮﻓ ﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و دﻋ ﻮاﯼ‬
‫اﺻﻠﯽﺷﺎن ﻳﻚ دﻋﻮاﯼ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺟ ﺪا ﺷ ﺪﮔﺎﻧﯽ اﻳ ﻦ چﻨﻴﻨ ﯽ هﻤﻴ ﺸﻪ د ِر‬

‫‪٢٤٧‬‬
‫ورود ﺑﻪ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺪرن و ﻡﺘﻤﺪن را ﺑﺮوﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﻡﯽﺑﻨﺪﻧﺪ؛ ﺡﺘﺎ اﮔﺮ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل و ﺳﯽ ﺳﺎل ﺑﺎﺷ ﺪ‬
‫آ ﻪ در ﻏ ﺮب زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ اﻓ ﺮاد ﺑ ﻪ راﺡﺘ ﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺳ ﻔﺮ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و هﻤﭽﻨ ﺎن آ ﻪ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻧﺎم داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁرﻳﺎﻡﻬﺮ را »داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻡﺠﻴﺪ ﺷﺮﻳﻒ واﻗﻔﯽ« ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦهﺎ هﻢ در‬
‫اﺳﺎس ﺑﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺕ ﻀﺎد وﻳ ﮋﻩاﯼ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ .‬در واﻗ ﻊ اﻳ ﻦه ﺎ ﺑ ﺎﻗﯽﻡﺎﻧ ﺪﻩه ﺎﯼ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑﺎﺻ ﻄﻼح‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ دوران ﺷﺎﻩ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ در ﻋﻤﻠﻜﺮدﯼ هﻤﺴﻮ و هﻤﺰﻡﺎن و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ هﻢ در ﺕﺪارك ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫ﯽ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺳ ﺎﻗﻂ ﺷ ﺪﻩﯼ ﺻ ﺪام ﺡ ﺴﻴﻦ و‬ ‫اﺳ ﻼﻡﯽ دﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘ ِ‬
‫ﻃﺎﻟﺒﺎن در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن هﻢ اﺧﺘﻼف ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﺮاد ﺁنهﺎ ﺑﻪ چﻨﺪ ﻓﻘﺮﻩ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻄﯽ و ﻳ ﺎ دﻋ ﻮاﯼ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ٣‬ـ دﺳﺘﻪﯼ ﺳﻮم اﻡﺎ ﮔﺮوﻩ وﻳﮋﻩاﯼ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺕﻌﺪادﺷ ﺎن چﻨ ﺪان زﻳ ﺎد ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﻧﻮع ﺕﻔﻜﺮ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ‪/‬اﺳﻼﻡﯽ‪/‬ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﺘﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﺁن زاوﻳ ﻪ ﭘﻴ ﺪا آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ اﻓ ﺮاد ﻳ ﻚ دﺳ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ و ﻡﻴ ﺰان ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺸﺎن از اﺳ ﻼم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ـ از ﺳ ﺎزﻡﺎنه ﺎ‪،‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎنهﺎ و ﺕﻔﻜﺮات ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ‪/‬اﺳﻼﻡﯽ‪/‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺘﯽ و هﻤﻴﻦﻃ ﻮر از رﻓﺘﺎره ﺎﯼ ﺿ ﺪ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و ﺿ ﺪ‬
‫ﺑﺸﺮﯼ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ـ ﺕﻔﺎوت ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬ﻡﺤﻮر ﺟﺪا ﺷ ﺪن اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد از اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ دﻳﮕﺮ اﺳ ﻼم ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ و… را ﻗﺒ ﻮل ﻧﺪارﻧ ﺪ‪.‬‬
‫از ادﺑﻴﺎت آﻬﻨ ﻪ و ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ده ﻪﯼ چﻬ ﻞ و ﭘﻨﺠ ﺎﻩ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎز ه ﺴﺘﻨﺪ و دﻳ ﻦ را ﻳ ﻚ ﻡﻘﻮﻟ ﻪﯼ‬
‫آﺎﻡﻼ ﻓﺮدﯼ و ﺷﺨﺼﯽ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦهﺎ دﻳﻦ وﻗﺘ ﯽ آ ﻪ از آ ﻨﺞ ﻡ ﺴﺎﺟﺪ ﺑ ﻪ ﺧﻴﺎﺑ ﺎنه ﺎ و‬
‫ﻋﺮﺻﻪهﺎﯼ دﻋﻮاﯼ ﻗﺪرت ﭘﺎ ﻡﯽﮔﺬارد‪ ،‬ﺑﺪل ﺑﻪ ﺑﻤ ﺐ اﻧﻔﺠ ﺎرﯼ ﻡ ﯽﺷ ﻮد و ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬ﺑ ﺮ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ زﻧﺎن و آﻮدآﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ و راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ آﺎروان ﺕﻤﺪن و ﺕﺠﺪد و‬
‫ﻡ ﺪﻧﻴﺖ ﻋﻤ ﻞ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬چﻨ ﻴﻦ اﻓ ﺮادﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ را در آﻠﻴ ﺘﺶ ﻡﺤﻜ ﻮم ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻡﻌﺘﻘﺪﻧ ﺪ‬
‫هﻤﻪﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺕﺮورﻳﺴﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻡﯽﺑﻴﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ه ﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦهﺎ ﻧﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻡﺎن را ﻗﺒ ﻮل دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﻳﯽ را آ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﺮدم و ﻡﺒ ﺎرزات‬
‫ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﻡ ﺮدم را در دوران ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ آ ﺸﺎﻧﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻗﻬﺮﻡ ﺎن و ﺻ ﺎدق ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ‬
‫هﻤﻜ ﺎرﯼه ﺎ و هﻤﺮاه ﯽه ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ در ﻃ ﻮل ﺟﻨ ﮓ ﻋ ﺮاق ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان را‬
‫»ﻡﺒﺎرزﻩ« ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور اﻳﻦهﺎ ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎﯼ اﻧﺘﺤﺎرﯼاﯼ آﻪ در اواﻳﻞ اﻧﻘﻼب ﺑﺮاﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﻗﺪرت رﺳﺎﻧﺪن ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ‪ ،‬اﻡﺎم ﺟﻤﻌﻪهﺎ و ﺧﻴﻠﯽ دﻳﮕﺮ از ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ و ﻏﻴﺮﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ را آ ﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﻡﺤﻤﺪ ﻋﻄﺎ و ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎﻳﯽ آﻪ اﻳﻦ روزهﺎ دﻧﻴﺎ را ﺑﻪ ﺁﺕﺶ آ ﺸﻴﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﻔ ﺎوﺕﯽ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦه ﺎ‬
‫ﺕﺮور و ﺕﺮورﻳﺴﻢ ﺑﺪ و ﺧﻮب ﻧﺪارد‪ .‬هﺮ آﺲ آﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﺮدم را ﺑ ﻪ ﺑ ﻦﺑ ﺴﺖ ﺑﻜ ﺸﺪ و ﺑﻜ ﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻡﺜ ﻞ‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﻓﺪاﺉﻴﺎن و ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳﻼم و ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ و ﺕﻤﺎم ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ واﺑ ﺴﺘﻪ و ﺟﻴ ﺮﻩﺧ ﻮار ﺷ ﻮروﯼ‬
‫ﻡﺮﺡﻮم و ﻟﻴﺒﯽ و ﻋﺮاق و ﺳﻮرﻳﻪ‪ ،‬ﺿﺪ ﻡﻨ ﺎﻓﻊ ﻋﺎﻟﻴ ﻪﯼ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﻋﻤ ﻞ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦه ﺎ هﻤﮕﻴ ﺸﺎن‬
‫ﺕﺠﺰﻳﻪﻃﻠﺐ‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻡﺰدور و ﺕﺮورﻳﺴﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫****‬
‫ﻧﻘﺪ ﺳﻼح‪ ،‬ﻧﻔﯽ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ!‬
‫روﺷﻨﮕﺮﯼ اﺳﺎﺳﺎ ﻡﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻓﺮﺁوردﻩ و ﭘﯽ ﺁﻡﺪ ﻧﻔﯽ ﺡﻘﻮق ﺻﻨﻔﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﻳ ﻚ ﻧﻈ ﺎم دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ دﻳﻨ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬روﺷ ﻨﮕﺮان ﻋ ﺼﺮ روﺷ ﻨﮕﺮﯼ در اروﭘ ﺎﯼ‬
‫‪ ٥٠٠/٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﻳﺎن دادن ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺷ ﺎهﺎن ﻡﻨﺘ ﺴﺐ از ﺳ ﻮﯼ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ ﭘ ﺎپه ﺎ‪ ،‬ﭘ ﺎ‬
‫ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان روﺷ ﻨﮕﺮﯼ ﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﻡ ﯽدﻳﺪﻧ ﺪ آ ﻪ ﺡﻘﻮﻗ ﺸﺎن و ﺡﻘ ﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧ ﺸﺎن چﮕﻮﻧ ﻪ زﻳ ﺮ‬
‫‪٢٤٨‬‬
‫چﻜﻤﻪه ﺎﯼ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن آﻠﻴ ﺴﺎ‪ ،‬ﺑ ﻴﺶ از ه ﺰار ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻏ ﺎرت رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و اﻳ ﻦ ﻏ ﺎرﺕﮕﺮﯼ ﺕ ﺎ ﺁن‬
‫زﻡﺎن هﻤﭽﻨﺎن اداﻡﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺸﺎن هﻤﻪ چﻴﺰ ﺡﺮام اﺳﺖ و اﻧﺴﺎنهﺎ در اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻧﻈ ﺎمه ﺎﯼ دوﮔﺎﻧ ﻪﯼ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ـ ﺟ ﺴﻤﺎﻧﯽ و روﺡ ﺎﻧﯽ ـ ﺕﻨﻬ ﺎ ﮔﻮﺷ ﺖ دم ﺕ ﻮپ و اﺑ ﺰارﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩﯼ آﻠﻴﺴﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﺴﺎﻧﯽ آﻪ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﻮاﻡﻊ ﺑﻪ ﺡﻘﻮق ﺕﻀﻴﻴﻊ ﺷﺪﻩﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ ـ و اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺡﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن ـ ﺁﮔ ﺎﻩ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎﻧﯽ ﺡﺮآﺘ ﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ آ ﻪ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﻧﻈ ﺎم ﺡﻘ ﻮﻗﯽ و‬
‫ﻗﻀﺎﻳﯽ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ را ﺕﻌﺪﻳﻞ آﺮدﻩ‪ ،‬وزﻧﻪ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﻬﺒﻮد زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺳﻨﮕﻴﻦﺕﺮ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ روﺷﻨﮕﺮﯼ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺮاﯼ روﺷ ﻦ آ ﺮدن روﺷ ﻨﻔﻜﺮان اﺳ ﺖ‪ .‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫اﮔﺮ آﺞﻓﻬﻢ و ﺑﺪﻓﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻡﯽﺁﻓﺮﻳﻨﺪ‪ .‬روﺷﻨﻔﻜﺮ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ ﻓﻜﺮش روﺷﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺪ ﻡﯽزﻧ ﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ و ﺑﻪ روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ و ﺑﻪ ﺡﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽ آﻪ ﺧﻴﺎل ﻡﯽآﻨﺪ ﺳﻨﮕﺸﺎن را ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻪ ﻡ ﯽزﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ‬
‫آﻤﯽ ﻡﺴﺎﻡﺤﻪ ﻡﯽﺕﻮان روﺷﻨﻔﻜﺮان و ﺑﺎﺻﻄﻼح ﻧﺨﺒﻪهﺎﯼ هﺮ ﺟﺎﻡﻌﻪاﯼ را در دو دﺳﺘﻪ‪ ،‬دﺳ ﺘﻪ ﺑﻨ ﺪﯼ‬
‫آﺮد‪ .‬ﻋﺪﻩاﯼ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ اﮔﺮ ﺕﻼﺷﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﺡﻘ ﺎق ﺡﻘ ﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧ ﺸﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺎدﻳ ﻪﯼ‬
‫ﻡﻄﺎﻟﺒﺎت ﺻﻨﻔﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺡﻘﻮﻗﯽ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻡﻄﺎﻟﺒﺎت ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁنه ﺎ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻧ ﺎن و رﻓ ﺎﻩ و آ ﺎر‬
‫و ﺁﻡﻮزش و ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﺑﻬﺘﺮ آﺮدن ﻡﺤﻴﻂ زﻳﺴﺘﺸﺎن‪ .‬روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ آﻪ ﻋﻤ ﻼ و ﭘﺮاآﺘﻴﻜﻤ ﺎن ﺕﻼﺷ ﺸﺎن‬
‫را ﺑﺮاﯼ ﺑﻬﺘ ﺮ آ ﺮدن وﺿ ﻊ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﺮدم ﺳ ﻤﺖ و ﺳ ﻮ ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ‪ .‬چﻨ ﻴﻦ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽ ﻧ ﻪ »ﻗﻬﺮﻡ ﺎن«‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ اﮔﺮ ﻡﺮدﻧﺪ‪» ،‬ﺷﻬﻴﺪ« و »اﺳﻄﻮرﻩ« و »اﺳﻮﻩ« ﻗﻠﻤﺪاد ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان و ﺟﺎﻡﻌ ﻪاﯼ‬
‫آﻪ چﻨﻴﻦ ﻧﺨﺒﮕﺎﻧﯽ دارد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ چﻨﻴﻦ روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺁﻧﺎن را هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و هﻤﺎن‬
‫ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻊ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺕﻼش آﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ و ﻧﺴﻞهﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﻡﻌﺮﻓ ﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ‬
‫هﻢ ﺧﻄﺎﻳﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﺎﻳﯽ چﭗ و راﺳﺖ زدﻩاﻧﺪ‪ ،‬چﻬﺮﻩ ﯼ واﻗﻌﻴﺸﺎن را ﻧﺸﺎن ﻡﻴﺪهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳ ﻚ ﻗ ﺸﺮ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ دﻳﮕ ﺮ از هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﻨﺦ در ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ه ﺴﺖ آ ﻪ در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ‪ ،‬چﻬ ﺮﻩﯼ‬
‫واﻗﻌﯽ و ﻧﻪ »آﺎرﻳﺴﻤﺎﺕﻴﻚ« اﻳﻦ ﺕﻼﺷﮕﺮان را ﺷﻔﺎف و روﺷﻦ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﻴﮕ ﺬارد‪ .‬چﻨ ﻴﻦ آ ﺴﯽ‪ ،‬ﻳ ﻚ‬
‫ﺁدم آﺎﻡﻼ ﻡﻌﻤﻮﻟﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻡﻘﺪارﯼ ﻡﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﻬﻢ درﺳﺘﯽ از ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ و اﮔﺮ هﻢ در ﺳﻴﺎﺳﺖ دﺧﺎﻟﺘﯽ‬
‫ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁن ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻴﻔﺎﯼ ﺡﻘ ﻮق ﺻ ﻨﻔﯽ و ﻡﻄﺎﻟﺒ ﺎت اوﻟﻴ ﻪ و اﺑﺘ ﺪاﻳﯽ و روزﻡ ﺮﻩﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان‬
‫آﺸﻮرش اﺳﺖ‪ .‬چﻨﻴﻦ ﺕﻴﭙ ﯽ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﭘ ﺎ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎﺕﯽ‪ ،‬ﺡﺰﺑ ﯽ‪ ،‬و ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‬
‫ﻡ ﯽﮔ ﺬارد‪ ،‬آ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ وﺿ ﻊ زﻧ ﺪﮔﯽ روزﻡ ﺮﻩﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪاﻧﺶ را ﺑﻬﺘ ﺮ آﻨ ﺪ‪ .‬چﻨ ﻴﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻌﺒﻴﺮﯼ وآﻴﻞ ﻡﺮدم اﺳﺖ و ﺡﻘﻮﻗ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﮔﻮﺷ ﺰد ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬چﻨ ﻴﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ در واﻗ ﻊ ه ﻢ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻊ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮدش ﺕﻼش ﻡﯽآﻨﺪ و هﻢ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻊ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﺮدم‪ .‬اﻳ ﻦ روﺷ ﻨﻔﮑﺮ اﻳ ﻦ‬
‫راﺑﻄﻪﯼ دو ﻃﺮﻓﻪ را ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ﻧﻪ چﻴﺰﯼ را ﻓﺮاﻡﻮش ﻡﯽآﻨﺪ و ﻧﻪ ﺑﺎ درﻳ ﺎﻓﺘﯽ‪ ،‬اﺳ ﺘﺨﻮان ﻻﯼ زﺧ ﻢ‬
‫ﻡﯽﮔﺬارد و ﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺼﻠﺤﺘﯽ‪ ،‬ﺡﻘ ﯽ را ﻓ ﺪا ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ چﻨ ﻴﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ از اﻳ ﻦ ﺟﻤ ﻼت‬
‫ﻏﻠﻴﻆﺕﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ آﺎر ﺑﺮاﯼ هﻤﻪ‪ ،‬آﻢ آ ﺮدن ﺳ ﺎﻋﺎت آ ﺎر اﺿ ﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺕﻘﻠﻴ ﻞ ﺳ ﺎﻋﺎت آ ﺎر ﺑ ﻪ ‪ ٣٥‬ﺳ ﺎﻋﺖ‪،‬‬
‫اﺿ ﺎﻓﻪ ﺡﻘ ﻮق ‪ ٥‬درﺻ ﺪﯼ‪ ،‬ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺮاﯼ دوران ﺑﻴﻜ ﺎرﯼ آ ﺎرﮔﺮ و آﺎرﻡﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ دوران ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ دوران از آﺎر اﻓﺘﺎدﮔﯽ و… ﺕﻼشهﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪.‬‬
‫داﻳ ﺮﻩاﻟﻤﻌ ﺎرف ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻋﻠ ﻮم‪ ،‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ ﻡﻮﺳ ﯽ ﻧﺒ ﺎﺕﯽ‪ ،‬ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ را »ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﻟ ﺰوم‬
‫ﺁدﻡﻜﺸﯽ و ﺕﻬﺪﻳﺪ و ﺕﺨﻮﻳﻒ ]ﺧﻮار آﺮدن[ و ﺕﺨﺮﻳﺐ و اﻳﺠﺎد وﺡﺸﺖ در ﻡﻴﺎن ﻡﺮدم ﺑﺮاﯼ ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ و در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ زﻡﺎم دوﻟﺖ ]ﻳﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ[ ﻳﺎ ﺕﺤﻤﻴﻞ ﻋﻘﻴﺪﻩ و ﻓﻠﺴﻔﻪاﯼ ﺑ ﻪ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ« ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‪ ،‬ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ ﺑ ﺎ ﺁدﻡﻜ ﺸﯽ ﺁﻏ ﺎز ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬و ﺑ ﺎ ﺕﻬﺪﻳ ﺪ‪ ،‬ﺕﺨﻮﻳ ﻒ‪ ،‬ﺕﺨﺮﻳ ﺐ و‬
‫اﻳﺠﺎد وﺡﺸﺖ در ﻡﻴﺎن ﻡﺮدم‪ ،‬ﺕﻜﻤﻴﻞ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬هﺪﻓﺶ هﻢ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﺖ و رﺳ ﻴﺪﻧﺶ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺪرت!‬
‫ﭘ ﺲ از ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ دوم آ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ ﺷ ﺼﺘﻤﻴﻦ ﺳ ﺎل ﭘﺎﻳ ﺎﻧﺶ را هﻤ ﻪﯼ ﺟﻬ ﺎن ﺟ ﺸﻦ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ آﺴﯽ آﻪ در اﻳﺮان ﺕﺮور ﺷﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎرﻳﺦﻧﮕ ﺎر‪ ،‬زﺑﺎﻧ ﺸﻨﺎس و ﻡﺘﻔﻜ ﺮ ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪﯼ اﻳ ﺮان‬

‫‪٢٤٩‬‬
‫ﺷﺎدروان اﺡﻤﺪ آ ﺴﺮوﯼ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺳ ﻨﺒﻪﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ او ﺁﻧﭽﻨ ﺎن ﭘ ﺮ زور ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺡﺘ ﺎ دادﮔ ﺴﺘﺮﯼ و‬
‫دوﻟﺖ وﻗﺖ اﻳﺮان در ﺳﺎل ‪ ١٣٢٤‬ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ ﺟﺮات ﻧﻜﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﻨﺎزﻩﯼ ﭘﺎرﻩ ﭘﺎرﻩ ﺷﺪﻩﯼ او و ﻡﻨ ﺸﯽ‬
‫وﻓﺎدارش آﻪ در آﺎخ دادﮔﺴﺘﺮﯼ ﺕﺮور ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺮاح و ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﺪهﻨﺪﻩﯼ اﻳ ﻦ ﺕ ﺮور‪،‬‬
‫ﺑﺠﺰ اﺟﺎزﻩ و ﻓﺘﻮاﻳﯽ آﻪ از ﺑﺮﺧﯽ روﺡﺎﻧﻴﻮن ﻡﺨﺎﻟﻒ روﺷﻨﮕﺮﯼ داﺷﺖ‪ ،‬ﺷﺨﺼﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ اﺡﻤ ﺪ‬
‫آ ﺴﺮوﯼ ﻡ ﺸﻜﻞ داﺷ ﺖ‪ .‬ﻳﺮواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴ ﺎن دﻟﻴ ﻞ دﻳﮕ ﺮ ﺕ ﺮور اﺡﻤ ﺪ آ ﺴﺮوﯼ را از ﺳ ﻮﯼ ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫ﻡﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ ﻧﻮاب ﺻﻔﻮﯼ‪ ،‬ﺑﺠﺰ روﺷﻨﮕﺮﯼ آﺴﺮوﯼ در ﺑﺎب دآﺎﻧﺪاران دﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻨﯽ ﻗﻠﻤﺪاد آﺮدن اﺟ ﺪاد‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪﯼ ﺻﻔﻮﻳﻪ از ﺳﻮﯼ آﺴﺮوﯼ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧ ﻮاب از اﻳ ﻦ آ ﻪ آ ﺴﺮوﯼ ﭘﺘ ﻪﯼ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺻ ﻔﻮﯼ‬
‫را روﯼ ﺁب رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ از دﺳﺖ آﺴﺮوﯼ ﻧﺎراﺡﺖ ﺑﻮد‪ .‬در آﺘﺎبهﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑ ﻪ ﺟﺎﻡﺎﻧ ﺪﻩ از‬
‫هﻤ ﺎن دوران ﺻ ﻔﻮﻳﺎن‪ ،‬روشه ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ اﺟ ﺪاد ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ـ ﺷ ﻴﺦ ﺟﻨﻴ ﺪ و ﺷ ﻴﺦ ﺡﻴ ﺪر ـ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﯽ از ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ اﻳﻦ ﺷﻴﻮخ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﮔﺮﺑﻪﯼ ﺁﺕ ﺶ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ در‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻨ ﺸﺎن ﺑ ﺮاﯼ اﻳﺠ ﺎد ﺟ ﻮ رﻋ ﺐ و وﺡ ﺸﺖ و اﻡﻨﻴ ﺖ ﺷ ﻜﻨﯽ و وادار آ ﺮدن اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻜﻮت و ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮاب‪ ،‬ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰار ﺟﺮﻳ ﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ »ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن اﺳ ﻼم« ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دو دﻟﻴ ﻞ‪،‬‬
‫اﺡﻤﺪ آﺴﺮوﯼ را ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﮔﺮﻡﯽ ﺕﺮورﻳﺴﻢ و ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻡﺮﺿﻴﻪ در اﻳ ﺮان ﺁن زﻡ ﺎن‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻮﻓﻖ هﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫آﺴﺮوﯼ در آﺘﺎب »ﺕﺎرﻳﺦ ﭘﺎﻧﺼﺪﺳﺎﻟﻪﯼ ﺧﻮزﺳﺘﺎن« ﻡﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» :‬در ﺕ ﺎرﻳﺦه ﺎﯼ ﺻ ﻔﻮﯼ‪،‬‬
‫هﻤﻴﺸﻪ ﭘﺮدﻩ ﺑﺮ روﯼ ﺧﻮﻧﺨﻮارﯼهﺎ و زﺷﺖآﺎرﯼهﺎﯼ ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ]ﺻﻔﻮﯼ[ آﺸﻴﺪﻩاﻧ ﺪ و اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ او‪ ،‬از ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﻧﻴﻜﻮآ ﺎر ﺷ ﻤﺮدﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد؛ در ﺡ ﺎﻟﯽآ ﻪ آﺎره ﺎﯼ زﺷ ﺖ ﺑ ﺴﻴﺎر آ ﺮدﻩ و اﮔ ﺮ در‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺕﺎﺧﺖوﺕﺎزه ﺎﯼ ازﺑﻜ ﺎن در ﺧﺮاﺳ ﺎن و وﻳﺮاﻧﻜ ﺎرﯼه ﺎﯼ ﻋﺜﻤ ﺎﻧﯽ در ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎن‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻡﻴﻮﻩﯼ آﺎرهﺎﯼ ﻧﺎﺳﺘﻮدﻩﯼ اﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫»ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰار ﺳﻠﺴﻠﻪﯼ ﺻﻔﻮﯼ ]ﻡﺮﺷﺪ آﺎﻡﻞ[ ﻳ ﻚ ﮔ ﺮوﻩ زﻧ ﺪﻩﺧ ﻮاران در درﺑ ﺎر‬
‫ﯽ ﺷﺎﻩ‪ ،‬اﻧﺠﺎموﻇﻴﻔﻪ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ و ﻡﺎﻡﻮرﻳﺖ داﺷﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡﺤ ﺾ‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺟﺎرچﯽﺑﺎﺷ ِ‬
‫اﺷﺎرﻩﯼ وﯼ‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺪن ﻡﺠﺮم را ﺑﻪ دﻧﺪان ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ آﻨﻨ ﺪ و ﺑﺨﻮرﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ رﺳ ﻢ ﺕ ﺎ ﭘﺎﻳ ﺎن ﻋ ﺼﺮ‬
‫ﺻﻔﻮﯼ ﺑﺮﻗﺮار ﻡﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻧﻮاب ﺻﻔﻮﯼ زﻧﺪﻩ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﺕﺎ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ را آﻪ ﺁن هﻤﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺁن »ﺟﺎﻧﻔ ﺸﺎﻧﯽ« آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺮﺧﯽ از ﻳﺎراﻧﺶ ﻡﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻌﺪهﺎ ﻓﺮزﻧﺪان و اداﻡﻪ دهﻨﺪﮔﺎن راﻩ او‪ ،‬ﺑﺎ هﻤﺎن ﺷ ﻴﻮﻩﯼ‬
‫ﺁدﻡﻜﺸﯽ‪ ،‬ﺕﻬﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺕﺨﻮﻳﻒ‪ ،‬ﺕﺨﺮﻳﺐ و اﻳﺠﺎد وﺡﺸﺖ در ﻡﻴﺎن ﻡﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﻳﻜﯽ از ﮔﺮوﻩهﺎﯼ اداﻡﻪ دهﻨﺪﻩﯼ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﺪرت‪،‬‬
‫درﺳﺖ در هﻤﺎن ﺳﺎل اﻋﺪام ﻧﻮاب ﺻﻔﻮﯼ ـ و ﻻﺑﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺰرﮔﺪاﺷ ﺖ ﻧ ﻮاب ـ ﺕﺎﺳ ﻴﺲ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫ﻧﻴﺰ آﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺑﺎ هﻤﺎن ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﺁدﻡﻜﺸﯽ‪ ،‬ﺕﻬﺪﻳ ﺪ‪ ،‬ﺕﺨﻮﻳ ﻒ‪ ،‬ﺕﺨﺮﻳ ﺐ و اﻳﺠ ﺎد وﺡ ﺸﺖ در ﻡﻴ ﺎن ﻡ ﺮدم‪،‬‬
‫چﻪ ﭘﻴﺶ و چﻪ ﺑﻌﺪ از ﺑﻬﻤﻦ ‪ ٥٧‬ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺑﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺟﺎ ﻡﺎﻧﺪﻩ از دوران ﺕﺎﺳﻴﺲ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ آﻪ ﺑﻴﺮون از اﻳﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن‪ ،‬از چﻨ ﺪ‬
‫ﭘﻴﺮﻡﺮد ﺑﺎﻻﯼ ‪ ٥٥‬ﺳﺎل ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬از اﻳﻦ آﻪ ﻡﺎ و دﻧﻴﺎﯼ ﭘ ﺲ از ﮔ ﺴﺘﺮش ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ در ﺟﻬ ﺎن‪،‬‬
‫اﻋﻀﺎ و ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎ را »ﺕﺮورﻳﺴﺖ« ﻡﻌﺮﻓﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﮔﺰﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن‬
‫ﺁدمآ ﺸﯽ را »اﻋ ﺪام اﻧﻘﻼﺑ ﯽ« دزدﯼ و ﮔﺮدﻧ ﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ را »ﻡ ﺼﺎدرﻩﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ«‪ ،‬اﻳﺠ ﺎد رﻋ ﺐ و‬
‫وﺡﺸﺖ در ﻡﻴﺎن ﻡﺮدم را »اﻡﻨﻴﺖ و ﺙﺒﺎت ﺷ ﻜﻨﯽ«‪ ،‬ﺕﻬﺪﻳ ﺪ را »ﺧ ﺮوش اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن‬
‫رهﺎﻳﯽ«‪ ،‬ﺕﺨﺮﻳﺐ را »ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ«‪ ،‬وﻃﻨﻔﺮوﺷﯽ و ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻡﻜﺎﻧﺎت از آﺸﻮرهﺎﯼ ﺧ ﺎرﺟﯽ‬
‫را ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ آﺸﺎﻧﺪن ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ درﮔﻴ ﺮ ﺑ ﺎ ﺁنه ﺎ‪» ،‬ﺳ ﻔﺮ ﺑ ﻪ ﺟ ﻮار ﺧ ﺎك ﻡ ﻴﻬﻦ« و آ ﺸﺘﻦ‬
‫ﻡﺮدم را »ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻦ ﺁﺕﺶ در آﻮهﺴﺘﺎنهﺎ«… ﻧﺎﻡﮕﺰارﯼ آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢٥٠‬‬
‫در آﺸﻮرهﺎﯼ ﻡﺪرن و ﻡﺘﻤ ﺪن‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ از ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ ه ﻢ ﺟ ﺮم و‬
‫ﺟﺮﻳﻤ ﻪ دارد‪ .‬ه ﺎﻳﻨﺮﻳﺶ ﺑ ﻞ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩﯼ ﻧﺎﻡ ﺪار ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ را ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻤ ﺎﻳﺘﯽ آ ﻪ از ﮔ ﺮوﻩ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫»ﺑﺎدرﻡﺎﻳﻨﻬﻮف« آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻗﻀﺎﻳﯽ ﺁﻟﻤﺎن ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ آﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫دوﺳﺎل ﭘﻴﺶ در ﻡﺎﻩ ژوﺉﻦ ‪ ٢٠٠٣‬آﻪ ﻡﺮﻳﻢ ﻗﺠﺮﻋﻀﺪاﻧﻠﻮ ﺑﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻃﺮاﺡ ﯽ ﺕ ﺮور ‪ ٢٥‬ﻧﻔ ﺮ‬
‫از ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺳﺎزﻡﺎﻧﺶ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻪ زﻧﺪان آﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻜﯽ از هﻤﺎن ﺡﺎﻡﻴ ﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ و هﻤﺮاه ﺎن‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ـ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺳﺎلهﺎ ﺑﻮد از اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ دﻟﻴ ﻞ هﻤﻜ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫آﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد ـ آﻮﺷﻴﺪ از ﺡﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎ و رهﺒﺮﺷ ﺎن در اروﭘ ﺎ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ آﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻓﺮد آﻪ هﻤﭽﻨﺎن در ﻡﻨﮕﻨﻪﯼ دو ﺡﻜﻮﻡﺖ در ﻗﺪرت و در ﺳﺎﻳﻪ‪ ،‬در ﺡﺎل ﻡﻌﻠ ﻖ زدن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺡﻘﻮق ﻳﻚ ﭘﻨﺎهﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻃﯽ اﻃﻼﻋﻴ ﻪاﯼ از ﻋﻴ ﺎل رهﺒ ﺮ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ آ ﺮد‪.‬‬
‫در هﻤﻴﻦ ﻏﺮب اﮔﺮ ﻳ ﻚ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ ﻏﺮﺑ ﯽ ـ ﻧﻈﻴ ﺮ ه ﺎﻳﻨﺮﻳﺶ ﺑ ﻞ ـ ﻧﻴ ﺰ از ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ و ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ‬
‫وارداﺕﯽ و ﻡﺤﻠﯽ ﺡﻤﺎﻳﺖ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ دادﮔ ﺎﻩ آ ﺸﺎﻧﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬چ ﻪ ﺑﺮﺳ ﺪ ﺑ ﻪ ﮔﺮوه ﯽ آ ﻪ آﺎرﻧﺎﻡ ﻪﯼ ‪٤٢‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪاش ﻓﻘﻂ ﺁدم آ ﺸﯽ‪ ،‬ﺕﻬﺪﻳ ﺪ‪ ،‬ﺕﺨﻮﻳ ﻒ‪ ،‬ﺕﺨﺮﻳ ﺐ و اﻳﺠ ﺎد وﺡ ﺸﺖ در ﻡﻴ ﺎن ﻡ ﺮدم ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬درس‬
‫اول ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻋﻤ ﺮﯼ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﻴﺎﻩ ﻡ ﺸﻖ دﻳﮕ ﺮﯼ را ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻡ ﻮزش‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎ ﺧﻮاهﻢ ﻧﻮﺷﺖ!!‬
‫در ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺳﻜﺘﺎرﻳ ﺴﺘﯽ و ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ آ ﻪ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران و رهﺒ ﺮان ﺁن‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻓ ﺎآﺘﻮر‬
‫ﺷ ﺴﺖوﺷ ﻮهﺎﯼ ﻡ ﺪاوم ﻡﻐ ﺰﯼ‪ ،‬اﻧ ﺴﺎنه ﺎ و ﺕ ﻮدﻩه ﺎﯼ هﻮادارﺷ ﺎن را ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ ﺁدﻡﻜ ﺸﺎﻧﯽ ﺡﺮﻓ ﻪاﯼ‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻼح و ﺕﻘﺪﻳﺲ ﺳﻼح ﻋﺎﻡﻞ وﻳﮋﻩاﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮهﻨ ﮓ »ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ«‪ ،‬ﺕﻘ ﺪﻳﺲ ﺳ ﻼح‪،‬‬
‫س« ﺡﺎﻡ ﻞ ﺁن‬ ‫ﺑﻮﺳﻴﺪن ﺳ ﻼح در هﻨﮕ ﺎم ﻡﺮاﺳ ﻢ ﺷ ﺎﻡﮕﺎﻩ و ﺻ ﺒﺤﮕﺎﻩ و ﻳ ﺎ ﺳ ﻼح را هﻤﺮدﻳ ﻒ »ﻧ ﺎﻡﻮ ِ‬
‫ﺕﻌﺮﻳﻒ آﺮدن‪ ،‬از اﻧﺴﺎنهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺧﻴ ﺎل ﺧﻮدﺷ ﺎن »ﺻ ﺎدﻗﺎﻧﻪ« در ﺧ ﺪﻡﺖ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ وﻳﮋﻩاﯼ ﻡﯽﺳﺎزد آ ﻪ در زﻧ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺸﺎن‪» ،‬ﻗﻬﺮﻡ ﺎﻧﯽ« ه ﺴﺘﻨﺪ ﻧﻈﻴ ﺮ اﺑ ﺮاهﻴﻢ ذاآ ﺮﯼ‪ ،‬رﺉ ﻴﺲ‬
‫ﻡﺮﺡ ﻮم ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ و اﻡﻨﻴ ﺖ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‪ ،‬آ ﻪ ﻡ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ در زﻧ ﺪﮔﯽ ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽاش در‬
‫‪ ١٠٠‬رﺷﺘﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﻈﺎﻡﯽ و ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺷﺮآﺖ ﻓﻌﺎل داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬چﻨﻴﻦ ﻓﺮدﯼ در هﻨﮕﺎم ﻡﺮگ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺎز هﻢ »ﻗﻬﺮﻡﺎن«ﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺕﻤﺎم زﻧﺪﮔﯽاش را ﺑ ﺮاﯼ ﺁرﻡ ﺎن ره ﺎﻳﯽ هﻤﻮﻃﻨ ﺎﻧﺶ از زﻳ ﺮ ﻳ ﻮغ ﻳ ﻚ‬
‫اﺳﺘﺒﺪاد ﺟﻨﮕﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﺑﻪ زﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪﯼ ﻡﺴﺘﺒﺪ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻜ ﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ارزش دادن و ارزش‬
‫ﮔ ﺰارﯼاﯼ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﻘ ﺪﻳﺲ هﻤ ﺎن ﺳ ﻼح اﺳ ﺖ و اﮔ ﺮ »ﻡﺠﺎه ﺪ ﺧﻠ ﻖ« ﻳ ﺎ ﻋ ﻀﻮ ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫دﻳﮕﺮﯼ از اﻳ ﻦ ﺳ ﻨﺦ‪ ،‬از »ﻧ ﺎﻡﻮس«ش دﻓ ﺎع ﻧﻜﻨ ﺪ‪ ،‬او را ﺑ ﻪ ﺡ ﺪ ﻳ ﻚ ﺧ ﺎﺉﻦ و ﺟ ﺎﻧﯽ و وﻃﻨﻔ ﺮوش و‬
‫ﺟﺎﺳﻮس ﺕﻨﺰل دادﻩ و ﺻﺪور ﺡﻜﻢ اﻋﺪاﻡﺶ را ﺑﻪ دﺳﺖ »ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ« هﻤﻮار ﻡﯽﺳ ﺎزد‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫از اﻳﻦ دﺳﺖ ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎ ﻓﺮاوان دارد و ﺳﻮﮔﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ ﻡﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ!‬
‫ﺷﺎدروان ﺷﺎهﺮخ ﻡﺴﻜﻮب در ﻳﺎدداﺷﺖهﺎﯼ روزاﻧﻪاش زﻳﺮ ﻋﻨﻮان »روزه ﺎ در راﻩ« در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ »ﺡﺰب ﻃﺮاز ﻧﻮﻳﻦ ﺕﻮدﻩ« و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ رﻗ ﺖﺑ ﺎر ﺁن‪ ،‬آ ﻪ ﺧ ﻮد ﻡ ﺴﻜﻮب ﻧﻴ ﺰ ﻡ ﺪﺕﯽ ﮔﺮﻓﺘ ﺎر‬
‫»ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﻢ« ﺁن ﺑﻮد‪ ،‬در ﺕﺎرﻳﺦ‪ ١٣٥٨/٢/٣٠‬ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﭘﻮر رﺿﻮاﻧﯽ و ﺁرﺳﻦ هﺮ دو ﻡﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺟﺮم ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺁدم آﺸﯽ! هﺮ دو ﺑﺎ هﻢ در ﻗﺰل ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺮ دو ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﺁدم آﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ ]ﻗﺘ ﻞ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ[ و هﺮ دو ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﻡﻌﺼﻮم ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﺸﺎن را دﻳﮕﺮان در ﺧﻮن آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬واﻻ ﻗﻠ ﺐ ه ﺮ‬
‫دوﺷﺎن ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺪﯼ اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺎك و ﺷﻔﺎف‪ ،‬و درﺳﺖ از هﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺳﻴﺎهﺸﺎن آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬چﻮن ﺑ ﻪ‬
‫هﺪف زﺡﻤﺘﻜﺸﺎن اﻳﻤﺎ ِن چﺸﻢ ﺑﺴﺘﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و چﻮن اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻨﺪ آﻪ »ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ« ﺡﺰب زﺡﻤﺘﻜ ﺸﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﯽچﻮن و چﺮا از راﻩ اﻳﻦ ﺡﺰب ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺁن هﺪف ﻡﯽرﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺮ‬
‫چﻴﺰﯼ را ﻡﺠﺎز ﻡﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻪ ﻳﻜﯽ از ﺁنهﺎ از ﻡﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻦ »ﺟﺎﺳﻮسهﺎ و ﺧﺒ ﺮچﻴﻦه ﺎ« ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﺑﻪ درون ﺕﺸﻜﻴﻼت رﺧﻨﻪ آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻪ ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﺳ ﺮار ﺁن را ﻟ ﻮ ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ .‬ﻡ ﻦ ﺟ ﺴﺘﻪ و ﮔﺮﻳﺨﺘ ﻪ‬
‫ﻡﻮﺿﻮع را ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬از اﻳﻦ و ﺁن در ﻗﺰل ﻗﻠﻌﻪ‪ .‬هﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﺧﻮدﺷﺎن ﺻﺤﺒﺘﯽ ﻧﻜ ﺮدم‪ .‬ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺡ ﺎل‬

‫‪٢٥١‬‬
‫دﺳﺖ ﺁنهﺎ ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﻋﺪﻩاﯼ ﺑﻪ ﺧﻮن آﺴﺎن دﻳﮕﺮﯼ ﺁﻟ ﻮدﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬وﮔﺮﻧ ﻪ ه ﻴﭻ آﺪاﻡ ﺸﺎن در دل‬
‫ﺑﻪ ﺑﯽﻋﺪاﻟﺘﯽ رﺿﺎﻳﺖ ﻧﻤﯽدادﻧﺪ و اﺻﻼ ﺑﺮاﯼ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺑ ﯽﻋ ﺪاﻟﺘﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺧ ﻮد‪» ،‬ﻋ ﺪاﻟﺖ« را‬
‫زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺕﻘﺪﻳﺮ ﺁدم آﺸﯽ را ﻧﻤﯽﺕﻮان ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺕﻮﺟﻴﻪ اﻳﻦ آﺎر ـ اﮔﺮ آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ـ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷﺎن هﻢ ﺁﺳﺎن ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎرﯼ ﻋﻜﺲ ﭘﻮررﺿ ﻮاﻧﯽ ﺑﻴ ﺴﺖ و چﻨ ﺪ ﺳ ﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺟ ﻮاﻧﯽ از رو رﻓﺘ ﻪ و‬
‫ﺧﺠﺎﻟﺘﯽ ﺑﻮد‪ .‬از »ﺁرﺳﻦ« ﺡﺘﺎ ﻋﻜﺴﯽ هﻢ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬چﻴﺰﯼ ﺷﺒﻴﻪ ﺻﻮرت او را ﻧﻘﺎﺷﯽ آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁنهﺎ را ﻧﮕﺎﻩ ﻡﯽآﺮدم و در دﻟﻢ ﺑﻪ ﺑﯽﺡﺎﺻﻠﯽ رﻧ ﺞه ﺎﯼ ﺁدﻡﻴ ﺰاد ﮔﺮﻳ ﻪ ﻡ ﯽآ ﺮدم‪ .‬ﭘﻮررﺿ ﻮاﻧﯽ ﺡﺘ ﺎ‬
‫»ﺟ ﺮ« زدن در ﺑ ﺎزﯼ واﻟﻴﺒ ﺎل را ه ﻢ ﺕﺤﻤ ﻞ ﻧﻤ ﯽآ ﺮد‪ .‬چﻨ ﺪ ﺻ ﺒﺎﺡﯽ آ ﻪ اﻡﻜ ﺎﻧﯽ ﭘ ﻴﺶ ﺁﻡ ﺪﻩ ﺑ ﻮد و‬
‫ﺕﻮرﯼاﯼ در ﺡﻴﺎط زﻧﺪان ﻋﻠﻢ آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از آﻮچﻚﺕﺮﻳﻦ آﻠﻚ‪ ،‬ﻧﺎرو و ﺕﻘﻠﺒﯽ در ﺑﺎزﯼ ـ ﺡﺘﺎ اﮔﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﻮﺧﯽ ﺑﻮد ـ ﻡﺜ ﻞ اﺳ ﻔﻨﺪ روﯼ ﺁﺕ ﺶ ﻡ ﯽﺕﺮآﻴ ﺪ‪ .‬ﺁرﺳ ﻦ اﺳ ﺘﺨﻮاﻧﺪار‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺕﺠﺮﺑ ﻪ‪ ،‬ﻗ ﺮص و ﺧﻮﻧ ﺴﺮد و‬
‫ﺷﻮخ ﺑﻮد‪.‬‬
‫»ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﭘﺮ از ﺧﺴﺮو روزﺑﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻜﺲ و ﻡﺠﺴﻤﻪ و ﻧﻮﺷﺘﻪ… ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ ﺳﻌﯽ آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد از ﻧﺎم… او ﻡﻨﺘﻬﺎﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ را ﺑﻜﻨﺪ…)ص‪ ٩٢‬ﺕﺎ ‪(٩٣‬‬

‫ﺧﺴﺮو روزﺑﻪ ﻳﻜﯽ از ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎﯼ اﻳﻦ ﺡﺰب ﺑ ﻮد و دﺳ ﺖ آ ﻢ روزﻧﺎﻡ ﻪ ﻧﮕ ﺎر »ﻡﺤﻤ ﺪ‬

‫ﻡﺴﻌﻮد« را ﺕﺮور آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬و اﺡﻤﺪ ﺷﺎﻡﻠﻮ آﻪ ﺷﻌﺮ ﺡﻤﺎﺳﯽ ﺑﻠﻨﺪﯼ را ﺑﻪ او ﺕﻘﺪﻳﻢ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از‬
‫ﺁﮔﺎهﯽ از ﺕﺮورﻳ ﺴﺖ ﺑ ﻮدن روزﺑ ﻪ‪ ،‬ﺷ ﻌﺮش را از او ﭘ ﺲ ﮔﺮﻓ ﺖ و ﺑﻘﻴ ﻪﯼ ﻗ ﻀﺎﻳﺎ‪ ...‬ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫ﻡﺠﺴﻤﻪﯼ هﻤﻴﻦ ﺧﺴﺮو روزﺑﻪ در آﺸﻮر اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ آﺎر ﻳﻜﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﺷﻮراﯼ ﻡﻠﯽ ﻡﻘﺎوﻡ ﺖ رﺟ ﻮﯼ ـ‬
‫رﺿﺎ اوﻟﻴﺎء ـ در ﻳﻜﯽ از ﻡﻴﺎدﻳﻦ اﻳﻦ آﺸﻮر ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮﻧﺒﺎر اﻳ ﻦ ﺡ ﺰب و هﻤﺘﺎﻳ ﺎن اﻡ ﺮوزﯼاش‬
‫دهﻦآﺠ ﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﻡ ﻦ ﺧ ﻮد در هﻤ ﻴﻦ ﺁﻟﻤ ﺎن و اﻳ ﺮان‪ ،‬چﻨ ﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ را از ﻧﺰدﻳ ﻚ ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻢ آ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﻳﺎد اﻳﻦ رزﻡﻨﺪﻩﯼ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ ﺧﺴﺮو و روزﺑﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻡ ﺎ ﺳ ﻼح و ﺕ ﺮور دﻳﮕ ﺮان‪ ،‬چ ﻪ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺎن درون ﮔﺮوه ﯽ و چ ﻪ ﺡﺘ ﺎ دﺷ ﻤﻨﺎن و ﺡﺎآﻤ ﺎن‪،‬‬
‫ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻡﺮﺿﻴﻪﯼ آﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ از اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﺑﺮاﯼ »اﻳﺠﺎد ﺟﻮ رﻋﺐ و وﺡﺸﺖ« و »اﻡﻨﻴ ﺖ‬
‫ﺷﻜﻨﯽ« اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻡﺨﺎﻟﻔﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬از ﻡﻠﺖ ﻧﻴ ﺰ ﻧ ﺴﻖ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ و ﺁنه ﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﺕﺴﻠﻴﻢ و ﺳﻜﻮت وادارﻧﺪ‪.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ‪ ،‬ﺧﻠ ﻊ ﺳ ﻼح اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ از ﻧﻘ ﺎط ﺳﺮﻓ ﺼﻠﯽ و‬
‫آﻴﻔﯽ ﺕﺎرﻳﺦ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﺳﺖ‪ .‬اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖه ﺎ و ﺟﻬ ﺎﻧﺨﻮاران ﺁﻡﺪﻧ ﺪ و ﺳ ﻼح را از دﺳ ﺖ‬
‫اﻳﻦ »رزﻡﻨﺪﮔﺎن« و ﻡﺒﺎرزان راﻩ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ و ﺑﺎﻧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺧﻠﻊ ﺳﻼﺡﺸﺎن آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫رزﻡﻨﺪﻩاﯼ آﻪ از هﻤ ﺎن دوران ﻧ ﻀﺞ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺑ ﺪون ارزش ﻗﺎﺉ ﻞ ﺷ ﺪن ﺑ ﺮاﯼ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺡﺎﺿﺮ ﺑﻮد ـ و هﺴﺖ ـ ﺑ ﺪون ﻡﺤﺎآﻤ ﻪ‪ ،‬ه ﺮ ﻓ ﺮدﯼ را ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ »اﺕﻬ ﺎم« ﺟﺎﺳﻮﺳ ﯽ و‬
‫ﺧﺒﺮچﻴﻨﯽ و ﻋﻨ ﺼﺮ ﻧ ﺎﻡﻄﻠﻮب ﺑ ﻮدن‪ ،‬ﺳ ﺮ ﺑ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ آﻨ ﺪ‪ ،‬چ ﻪ ﺕﻔ ﺎوﺕﯽ ﺑ ﺎ ﺁدﻡﻜ ﺸﺎن »ﻡﺎﻓﻴ ﺎ« دارد؟!!‬
‫اﺻﻼ ﻡﮕ ﺮ ﻡﺎﻓﻴ ﺎﻳﯽه ﺎ چ ﻪ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ ﺕ ﻮدﻩاﯼ و ﻓ ﺪاﻳﯽ و ﻡﺠﺎه ﺪ ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ؟! ﺁنه ﺎ‬
‫ﺁدمآﺸﻨﺪ و اﻳﻦهﺎ ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﺎن ﻡﻠﺖ‪ ،‬و »ﺕﻨﺪﻳﺲ«هﺎﺷﺎن را ﺑﺎﻳ ﺪ در ﻡ ﻮزﻩه ﺎ و ﻧﻤﺎﻳ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ و ﮔ ﺬرﮔﺎﻩه ﺎ‬
‫ﻋﻠﻢ آﺮد؟!‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻧﻘﺪ ﺳﻼح در ﺟﺮﻳﺎنه ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﯽ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و‬
‫ﺑﻪ ﻧﻔﯽ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎ راﻩ ﻡﯽﺑﺮد‪ .‬ﻧﻤﯽﺕﻮان هﻢ ﻡﺠﺎهﺪ ﺧﻠ ﻖ ﺑ ﻮد و ه ﻢ از آ ﺸﺘﻦ آ ﺴﯽ اﺑ ﺎ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻡﺠﺎهﺪﯼ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ردﻩهﺎﯼ ﺑﺎﻻﻳﯽ ﺳﺎزﻡﺎن‪ ،‬دﺳﺘﺶ ﺑﻪ ﺧﻮن آﺴﯽ ﺁﻟ ﻮدﻩ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ ـ‬
‫آﻪ چﻨﻴﻦ اﺡﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﺉﻴﻦ اﺳﺖ ـ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻄﺶ ﭘ ﻴﺶ ﻧﻴﺎﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫واﻻ در چﻨﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﻳﯽ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻨﯽ آﻪ ﻡﺎ ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻤﺶ را ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬آ ﺴﺎﻧﯽ‬
‫ردﻩه ﺎﯼ ﺑ ﺎﻻﻳﯽ ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻡ ﻮرد اﻋﺘﻤ ﺎد رهﺒ ﺮان اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ آ ﻪ‬

‫‪٢٥٢‬‬
‫ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﯽﺷﺎن را ﺑﺎ ﻡﺠﻴﺰﮔﻮﻳﯽهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﺸﺎن ﺑﺎرهﺎ و هﺮ روزﻩ ﺑﻪ اﺙﺒ ﺎت رﺳ ﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫آﻪ ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎره ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﻋ ﻼم ﻡﻴ ﺰان وﻓ ﺎدارﯼﺷ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ ﭘ ﺎﯼ رهﺒﺮاﻧ ﺸﺎن ﺑﻮﺳ ﻪه ﺎﯼ ﺟﺎﻧﺎﻧ ﻪﯼ ﺟ ﺎن‬
‫ﻧﺜ ﺎرﯼ زدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﻪ چﻴﺰﺷ ﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ هﻤ ﻪﯼ ﻧ ﺎﻡﻮس و ﺷ ﺮف و ﺁزادﯼ و ﺡ ﻖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺸﺎن را ﺑﺮاﯼ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﺴﺖ و ردﻩ ﺕﻘﺪﻳﻢ رهﺒﺮاﻧﺸﺎن آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﻪ ﺑﺎزﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و اﻟﺒﺘﻪ آﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ »ردﻩ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ«ه ﺎ آ ﺎر ه ﺮ آ ﺴﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد از ﻳ ﻚ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﺑﺮﻳ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ردﻩهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﯼ ﮔﺮا ِن »اﺑﺰار ﺷﺪن« ﺑﻪ دﺳﺖ ﻡﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻟﻴﺪ‪ .‬ﻧﻔﯽ ﺳ ﻼح و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‬
‫در ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳ ﮋﻩ از ﻧ ﻮع ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺑﺎزﻡﺎﻧ ﺪﻩ از‬
‫»ﻋﺼﺮ ﻃﻼﻳﯽ« ﺧﺮاﺑﻜﺎرﯼهﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ »ﻧﻔﯽ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ« اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن راﻩ ﻡ ﯽﺑ ﺮد‪ .‬ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ هﻨ ﻮز‬
‫ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ را ﺑ ﺎور دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻬﺎدت ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاراﻧﺶ ﺁﺑﻐ ﻮرﻩ ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺸﻜﻴﻼت و‬
‫ﻡﻨﺎﺳ ﺒﺎت و ارزشه ﺎﯼ درون ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﺁن را ﺑ ﻪ رﺳ ﻤﻴﺖ ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻨﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎن از هﻤ ﺎن ﺟ ﻨﺲ و‬
‫هﻤﺎن ﺕﺎﻓﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ‪ ،‬چﺴﺐ و ﻡﺤﻮر و ﻟﻮﻻﯼ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ چ ﺴﺐ‪ ،‬وا‬
‫ﺑﺮود و ﻡﺜﻼ ﺧﺸﻮﻧﺖ در رواﺑﻂ دروﻧﯽ و ﺑﻴﺮوﻧ ﯽ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﻧﻔ ﯽ ﺑ ﺸﻮد‪ ،‬آ ﻞ ﻟ ﻮﻻ از ﭘﺎﺷ ﻨﻪ در‬
‫ﻡﯽرود‪ .‬دﻳﮕﺮ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼاﯼ ﻧﻤ ﯽﻡﺎﻧ ﺪ آ ﻪ »ﻋﻨ ﺼﺮ ﻡﻮﺡ ﺪ ﻡﺠﺎه ﺪ ﺧﻠ ﻖ« ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺁن از »هﻤ ﻪ‬
‫چﻴ ﺰش ﺕﻤ ﺎم ﻋﻴ ﺎر« ﺑﺒ ﺮد و در ﺕ ﺸﻜﻴﻼت ذوب ﺷ ﻮد‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ‬
‫چﻨﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎ و »ﺳﻜﺖهﺎﻳﯽ« را ﻧﻘﺪ آﻨﻨﺪ آﻪ ﺁﻟﻮدﮔﯽ آﻤﺘﺮﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنه ﺎ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ردﻩهﺎﯼ ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﭘﺎﺉﻴﻦﺕﺮﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ آ ﻪ »ﺡ ﻞ ﺷ ﺪﮔﯽ« در اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺎهﺮخ ﻡﺴﻜﻮب ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ از »ﺡﺰب ﻃﺮاز ﻧﻮﻳﻦ ﺕﻮدﻩ« اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﻡﺪﺕﯽ ﻡﻮج اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن او را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻡﺎ از ﺁن ﺟﻨﺲ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬آﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫از رهﺒﺮان و ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنه ﺎ ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬هﺮﮔ ﺰ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ اﻳ ﻦ دم و دﺳ ﺘﮕﺎﻩ را اﺻ ﻮﻟﯽ و‬
‫رﻳﺸﻪاﯼ ﻧﻘﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺪ وﺟﻮ ِد ﺧﻮد اﻳﻦهﺎ‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن‪» ،‬ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﯽهﺎﺷﺎن« و‬
‫ارزشهﺎﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ هﻢ چﻨﺎن ﺑﻪ ﺁن اﻓﺘﺨﺎر ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ دﺳﺖ آﻢ ﺟﺮات ﻧﻘﺪش را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﺕﻔﺎﻗﺎ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻧﻘﺪ ﺳﻼح و ﻧﻔﯽ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ چﻨ ﻴﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﻳﯽ اﻧ ﺴﺎنه ﺎﻳﯽ ﻻزﻡﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ ﺕﻠﺦ ﺟﻮاﻧﯽﺷﺎن ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ و ﻧﻪ »ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﯽهﺎﺷﺎن«‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان‬
‫از اﻳﻦ آﺞ ﻓﻬﻤﯽهﺎ ﺑﺴﻴﺎر دارد‪ .‬ﻧﻤﯽﺕﻮان هﻢ ﻧﺎن ﻡﺠﺎهﺪ ﺑﻮدن را ﺧﻮرد و ه ﻢ ﻧ ﺎن ﺟ ﺪا ﺷ ﺪن از اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎنهﺎ را ﺑﺪون ﻧﻘﺪ ﺳﻼح و ﻧﻔﯽ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ و ﺕﺸﻜﻴﻼت ﺁن را!‬

‫****‬
‫ﻗﻀﻴﻪ ﯼ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﯼ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ و ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﺎران ﻣﺎ!‬
‫»ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ هﻤ ﺎﻳﺶ ﺳﺮاﺳ ﺮﯼ اﺕﺤ ﺎد ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧﻮاه ﺎن آ ﻪ از روز ‪ ٨‬ژاﻧﻮﻳ ﻪ ‪٢٠٠٤‬در‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ‪ ١٠‬ژاﻧﻮﻳ ﻪ ﺑ ﻪ آ ﺎر ﺧ ﻮد ﭘﺎﻳ ﺎن داد‪ .‬ﺷ ﻮراﯼ ‪ ٥٠‬ﻧﻔ ﺮﻩاﯼ در ﺁن‬
‫اﻧﺘﺨ ﺎب ﺷ ﺪ و ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ آ ﺴﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﻓ ﺮخ ﻧﮕﻬ ﺪار رهﺒ ﺮ داﺉﻤ ﯽ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن اآﺜﺮﻳ ﺖ از‬
‫اﻋﻀﺎﯼ اﺻ ﻠﯽ ﺷ ﻮراﯼ ‪ ٩‬ﻧﻔ ﺮﻩﯼ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﻡﻌﺮﻓ ﯽ ﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ آ ﻪ چ ﺮا ﻡ ﻦ و ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از اﻓ ﺮادﯼ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻡﻦ‪ُ ،‬دم اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ را ﺑ ﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان ﻡﻨﺘ ﺴﺐ ﻡ ﯽداﻧ ﻴﻢ‪ ،‬ﺑ ﺮ‬
‫آﺴﯽ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺑﺮاﯼ ﻳ ﺎدﺁورﯼ و ﮔﺮﻳ ﺰ از آﻮﺕ ﺎهﯽ ﺡﺎﻓﻈ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ هﻤﻮﻃﻨﺎﻧﻤ ﺎن‬
‫ﺷﻤﻪاﯼ از ﭘﻴﺸﻴﻨﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﻳﻦ ﻓ ﺮد را در اﻳ ﻦ ﻡ ﺘﻦ ﻡ ﯽﺁورم‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ در ﺑﺨ ﺶ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺸﻴﻨﻪﯼ‬
‫دﻳﮕﺮا ِن اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺡﺎﻡﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻧﻴﺰ ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫‪٢٥٣‬‬
‫ﻳﻜﯽ از آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﻌﺰﻳﻪ ﮔﺮدان اﻳﻦ ﺕﻌﺰﻳﻪﯼ آﻤﺪﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮدﯼ اﺳﺖ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﻓ ﺮخ ﻧﮕﻬ ﺪار‬
‫آﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﯼ ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄ ﺮوس هﻤﭽﻨ ﺎن در ﭘ ﯽ »ﻧﮕﻬ ﺪار«ﯼ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺳ ﺮ و ﺟ ﺎﻧﺶ را‬
‫ﻗﺮﺑ ﺎن ﺑﺨ ﺶ اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ؛ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ آ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ دوﺑ ﺎرﻩ ﺕﻌﺰﻳ ﻪﯼ‬
‫ﻋﺎﺷﻮراﯼ ﻡﻈﻠﻮﻡﻴﺖ ﺑﺨﺶ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮراﯼ ﻧﮕﻬﺒﺎن و ﻧﻈﺎرت اﺳﺘﺼﻮاﺑﯽ راﻩ اﻓﺘ ﺎدﻩ‬
‫اﺳﺖ و دارد ﺑﺮاﯼ دﺳﺘﻜﺎرﯼ در ﺡﺎﻓﻈﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻡﺎ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان ﭘﻴﮕﻴﺮ و ﺟﺪﯼ آﺎر ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪهﺎ ﺡﺎﻓﻈﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺿﻌﻴﻔﯽ دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ دو ﻗﻮرﺑﺎﻏ ﻪ را در آﻨ ﺎر‬
‫ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ ﺑﮕ ﺬارﻳﻢ‪ ،‬ه ﺮ ﺳ ﻪ ﺙﺎﻧﻴ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻪ ﺙﺎﻧﻴ ﻪ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﺎ ه ﻢ ﺁﺷ ﻨﺎ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ؛ چ ﻮن درازاﯼ ﺡﺎﻓﻈ ﻪﯼ‬
‫ﺕﺎرﻳﺨﯽﺷﺎن ﺕﻨﻬﺎ ﺳﻪ ﺙﺎﻧﻴﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬و ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧ ﻪ ﻡ ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﻡﻠﺘ ﯽ ه ﺴﺘﻴﻢ آ ﻪ ﺡﺎﻓﻈ ﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﻴﻤ ﺎن چﻨ ﺪان ﺑ ﺎ‬
‫ﺡﺎﻓﻈﻪﯼ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪهﺎ ﺕﻔﺎوت ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ ﺁﻡﻮزﺷ ﯽ داروﻳ ﻦ در ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺕﻴﻤ ﯽ‬
‫ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪﯼ دوران ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ دوم‪ ،‬ﻗﻮرﺑﺎﻏ ﻪ زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ از ﺁب‬
‫ﺑﻴﺮون ﺁﻡﺪ‪ ،‬ﻧﻮك ﭘﻴﻜﺎن ﺕﻜﺎﻡﻞ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻡﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺳ ﺎلهﺎﺳ ﺖ آ ﻪ داﻧ ﺶ اﻡ ﺮوزﻳﻦ از ﺁن ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ ﻡ ﺪ‬
‫روز ﺁن دوران ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻡﺮوز دﻳﮕﺮ آﺴﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ را ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﺻ ﺮف ﺑﻴ ﺮون ﺁﻡ ﺪن از‬
‫ﺁب‪ ،‬ﻧ ﻮك ﭘﻴﻜ ﺎن ﺕﻜﺎﻡ ﻞ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ داﻧ ﺶه ﺎﯼ ﺳ ﻮﺧﺘﻪ و آﭙ ﯽ ﺑ ﺮدارﯼ ﺷ ﺪﻩ از روﯼ‬
‫ﺕﺌﻮرﯼهﺎﯼ ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺘﯽ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺷﻮروﯼ ﺁن ﺳﺎلهﺎ‪ ،‬ﺳﺎلهﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﻡﻮزﻩهﺎﯼ ﻋﻠﻮم ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺡﺎﻡﻼن اﻳﻦ ﺕﺌﻮرﯼهﺎ هﻢ ﺑ ﻪ ﻡ ﻮزﻩه ﺎ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪاﻧ ﺪ؛ هﺮچﻨ ﺪ ﺑﻜﻮﺷ ﻨﺪ در هﻤ ﺎن ﻡ ﻮزﻩه ﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽﺷ ﺎن‬
‫ﺕﻜﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻡﺎﺕﺤﺘﺸﺎن ﺑﺪهﻨﺪ؛ ﻡﺎﺕﺤﺖهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻡﺎﺕﺤﺖ ﺧﺎﻟﻪ ﻏﺎزﻩﯼ داﺳﺘﺎن زﻳﺒﺎﯼ ﺁهﻮ و‬
‫ﭘﺮﻧﺪﻩهﺎﯼ ﻧﻴﻤﺎ ﻳﻮﺷﻴﺞ اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺎﻟﻪ ﻏﺎزﻩ ﺁﻧﻘﺪر ﺧﻮردﻩ ﺑﻮد و ﺧﻮاﺑﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﺑﺎﻟﻬ ﺎﻳﺶ‬
‫را ﺕﻜﺎن ﺑﺪهﺪ!« و اﻟﺒﺘﻪ ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﺁهﻮ و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﺳﺎلهﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل رهﺒﺮﯼ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻟﻪ‬
‫ﻏﺎزﻩ ﺡﻨﺠﺮﻩهﺎﺷﺎن را ﭘﺎرﻩ آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻡﻦ ﺑﻮﯼ ﺁب را ﻡﯽﺷﻨﻮم‪ .‬ﺧﺎرﯼ آﻪ ﺧﻮردم ﻧﻤﻮر ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮﺡﺎل ﺑﺮاﯼ آﻤﯽ ﻡﺘﻪ آﺎرﯼ در ﺡﺎﻓﻈﻪ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن و ﺑ ﺮاﯼ اﻳﻨﻜ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‬
‫»ﻧﮕﻬﺪار« ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ در اﻳﻦ ﺧﻴﺎﻻت ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ آﻪ ﻡﺎ را ﻧﻴﺰ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻓﺮﻡﺎﻳﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺨ ﺶ آﻮﺕ ﺎهﯽ از آﺘ ﺎب »ﺧﺎﻧ ﻪﯼ داﺉ ﯽ ﻳﻮﺳ ﻒ« را در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﺨﺺ ﻓ ﺮخ ﻧﮕﻬ ﺪار ﻳﻜ ﯽ از‬
‫رهﺒﺮان ﺟﺮﻳﺎن ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﻓﺪاﺉﻴﺎن ﺧﻠﻖ و رهﺒﺮ ﺑﺨﺶ اآﺜﺮﻳﺖ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن و هﻤﻜ ﺎر و هﻤ ﺮاﻩ ﺡ ﺰب‬
‫ﻡﻨﺤﻠ ﻪﯼ ﺕ ﻮدﻩ و ﺳ ﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳ ﺪاران اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬در اﻳ ﻦﺟ ﺎ ﻡ ﯽﺁورم آ ﻪ ه ﻢ ﺧﻮاﻧ ﺪﻧﯽ اﺳ ﺖ و ه ﻢ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻧﯽ‪.‬‬
‫»وﻗﺘﯽ ﺷﺮاﻳﻂ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ ﺕ ﻮدﻩاﯼ و ﻓﺮﻗ ﻪ چ ﯽه ﺎ در ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎن ﺳ ﺨﺖ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺮاغ‬
‫داﻳﯽ ﻳﻮﺳﻒ را ﻡﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬داﻳﯽ ﻳﻮﺳﻒ در واﻗﻊ اﺳﻢ ﻡﺴﺘﻌﺎر آﺸﻮر ﺷﻮروﯼ و رهﺒﺮش اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻮد‬
‫آﻪ ﺡﻼل هﻤﻪﯼ ﻡﺸﻜﻼت ﺑﻪ ﺡﺴﺎب ﻡﯽﺁﻡﺪ و دارو و درﻡﺎن ﺕﻤﺎم درده ﺎ را ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻪﯼ ﺧﻠ ﻖ ه ﺎﯼ‬
‫ﺟﻬﺎن ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺖ‪«.‬‬
‫اﺕﺎﺑﻚ ﻓﺘﺢاﷲ زادﻩ‪ ،‬آﺘﺎب ﺧﺎﻧﻪﯼ داﻳﯽ ﻳﻮﺳﻒاش را آﻪ ﮔﻔﺘﺎرﯼ در ﻡﻮرد ﻡﻬﺎﺟﺮت ﻓﺪاﺉﻴﺎن‬
‫اآﺜﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﺷﻮروﯼ ﻡﺮﺡﻮم اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﭘ ﺎراﮔﺮاف ﭘﻴ ﺸﻴﻦ ﺁﻏ ﺎز آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬او آ ﻪ ﻓﺮﻗ ﻪﯼ دﻡ ﻮآﺮات‬
‫ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ را ﻡﻨﺤﺮف از ﻡﺸﯽ آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﺳﺎزﻡﺎن ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن اآﺜﺮﻳ ﺖ ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺖ‪ ،‬در ﺁن‬
‫ﺳﺎلهﺎﯼ ﺁﻏﺎزﻳﻦ ﻧﻀﺞ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻡ ﯽﺑﺎﻟﻴ ﺪ آ ﻪ دﺳ ﺖ آ ﻢ دﻳﮕ ﺮ آ ﺴﯽ در ﻡﻴ ﺎن‬
‫اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ]ﺳﺎزﻡﺎن اآﺜﺮﻳﺖ[ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﻮروﯼ ﻧﻴﺴﺖ ]![ ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ هﻤﻮ در آﺘﺎﺑﺶ ﺕﺎآﻴ ﺪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‬
‫آﻪ ﺑﺎ ﮔﺮدش روزﮔﺎر و ﺳﺮ رﺳﻴﺪن اﻧﻘﻼب و ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺡﺎﻧﻪ اﻓﺘﺎدن ﺑﻪ ﺕﻮر ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ و ﺷﺮآﺖ ﺑﺎ ﺁن‬
‫ﺡ ﺰب در ﺧ ﻂ اﻡ ﺎم و دﻡﻴ ﺪن در ﺷ ﻴﭙﻮر ﺿ ﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ]اﻡ ﺎم ﺟﻤ ﺎران[ و ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ‬
‫روزﮔﺎر ﺕﻠﺦ ﺷﻜﺴﺖ و ﺕﻌﻘﻴﺐ و درﺑﺪرﯼ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ و ﻓﺮﻗ ﻪ دﻡ ﻮآﺮات ﺕ ﻦ در‬
‫دادﻧﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ اﻳﺎم هﺎرت و ﭘﻮرت ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻧﻮﺑ ﺖ ﺧﻮدﺷ ﺎن رﺳ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد و داﻳ ﯽ ﻳﻮﺳ ﻒ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن‬
‫چﺸﻤﻚ ﻡﯽزد‪.‬‬

‫‪٢٥٤‬‬
‫ﻓﺮخ ﻧﮕﻬﺪار آﻪ در دوران ﭘ ﻴﺶ از اﻓﺘ ﻀﺎح ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺳ ﺎل ‪ ٥٧‬ﻳ ﻚ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖ ﺕﻤ ﺎم ﻋﻴ ﺎر‬
‫ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و در ﺕﻤ ﺎم ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﻧ ﻀﺞ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ در ﺷ ﻴﭙﻮر ﺿ ﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ اﻡ ﺎم‬
‫ﺟﻤﺎران دﻡﻴ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺡﻤﺎﻳ ﺖه ﺎﯼ ﻡﻬ ﻮﻋﯽ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ روزه ﺎ هﻤﭽﻨ ﺎن‬
‫ﻓﻌﺎل و در ﺕﺪارك اﺳﺖ ﺕﺎ ﻡﺎﻡﻮرﻳﺖ ﻡﺤﻮﻟﻪاش را ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻡﻨﺎﻓﻊ ﻋﺎﻟﻴﻪﯼ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان ﺕﺪاوم ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩﯼ آﺘ ﺎب ﺧﺎﻧ ﻪ داﻳ ﯽ ﻳﻮﺳ ﻒ از ﻗ ﻮل ﻳﻜ ﯽ از آﺎرﻡﻨ ﺪان آ ﺸﺖ و ﺻ ﻨﻌﺖ ﻡﻐ ﺎن‬
‫ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻡﺎ ﮔﻠﻮﯼ ﺧﻮدﻡ ﺎن را ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﭘ ﺎرﻩ آ ﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺡ ﺎل ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺪﻩ ﻡﺎﻧ ﺪن از‬
‫دﺳﺖ هﻤﻴﻦهﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﻡﺨﻔﯽ آﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫و ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ آﻪ ﺕﻮﺳﻂ ﻋﻤﺎل هﻤﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬وﻗﺘ ﯽ‬
‫ﺑ ﻪ اﻃ ﻼع ﺑ ﺎزﺟﻮ ﻡ ﯽرﺳ ﺎﻧﺪ آ ﻪ اﻗﻠﻴﺘ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﻋ ﺬرﺧﻮاهﯽ ﻏﻠﻴﻈ ﯽ از ﺳ ﻮﯼ ﺑ ﺎزﺟﻮﯼ‬
‫ﻋﺰﻳﺰش‪ ،‬ﺑﺎ ﻡﺎﺷﻴﻦ ﺳﭙﺎﻩ و ﺑﺎ ﺕﻤﺎم آﺘﺎبهﺎﻳﺶ ﺟﻠﻮ ﺧﺎﻧﻪاش ﭘﻴﺎدﻩاش ﻡﯽآﻨﻨ ﺪ؛ هﻤ ﻮ آ ﻪ ﺷ ﺐ ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﺁن چﻨﺪ ﺑﺎر اﻋﺪام ﻡﺼﻨﻮﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻳ ﻚ ﻡﻴﺰﺑ ﺎن هﻤ ﻴﻦ ﻋ ﻀﻮ ﻓﻌ ﺎل ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫اآﺜﺮﻳﺖ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻡﯽﭘﺮﺳﺪ‪» :‬ﺁﺧﺮ ﺑﺮاﻳﻢ ﺷﺮح ﺑﺪﻩ‪ ،‬ﺡﺎل آﻪ اﻳﻨﻄﻮر ﺕﺤ ﺖ ﺕﻌﻘﻴ ﺐ و ﭘﻴﮕ ﺮد ه ﺴﺘﯽ‪،‬‬
‫چﮕﻮﻧ ﻪ ﻡ ﯽﺧ ﻮاهﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻜﻮﻓﺎﻳﯽ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺕ ﻼش ﺑﻜﻨ ﯽ؟ )ﺧﺎﻧ ﻪﯼ داﺉ ﯽ ﻳﻮﺳ ﻒ‪ ،‬ﻓ ﺘﺢاﷲ‬
‫اﺕﺎﺑﻚ زادﻩ‪ ،‬ص ‪(١٢‬‬
‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﻓﺮخ ﻧﮕﻬﺪار در هﻤﻴﻦ دوران ﻓﺮار ﺑ ﻪ آ ﺸﻮر ﺷ ﻮروﯼ ﻡﺮﺡ ﻮم‪ ،‬در ﻡﻄﻠﺒ ﯽ‬
‫ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اﮔﺮ دﻳﺮوز وﺡﺪت ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ و ﺳﺎزﻡﺎن اآﺜﺮﻳﺖ اﻡﺮ ﻡﻬﻤﯽ ﺑﻮد‪ ،‬اﻡﺮوز ﺑﻪ اﻡﺮ ﻓ ﻮرﯼ‬
‫ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ «.‬اﻡﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل ﻓﺘﺢاﷲ اﺕﺎﺑﻚ زادﻩ‪ ،‬ﻓﺮخ ﻧﮕﻬﺪار ﻧﻤﯽداﻧﺴﺖ آﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷ ﻮروﯼ از چ ﻪ‬
‫ﻗﻤﺎﺷﯽ اﺳﺖ ]هﻤﭽﻨﺎن آﻪ هﻨﻮز هﻢ ﻧﻤﯽداﻧﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ آ ﻪ آﭙ ﯽ ﺑ ﺮدارﯼ ﺷ ﺪﻩ از روﯼ‬
‫ك‪.‬گ‪.‬ب‪ .‬ﺷﻮروﯼ ﻡﺮﺡﻮم اﺳﺖ‪ ،‬از چ ﻪ ﻗﻤﺎﺷ ﯽ اﺳ ﺖ[ ﺷ ﻮروﯼ از ﻡ ﺮدﻩﯼ ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ ﻧﻴ ﺰ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﺮور ﻏﻼم ﺧﺎﻧﻪ زادش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﺮﮔﺰ دﺳﺖ ﺑﺮﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺳﺎلهﺎﯼ ﺳ ﺎل اﻡﺘﺤ ﺎن ﻻزم اﺳ ﺖ‬
‫ﺕﺎ دوﻟﺖ ﺷ ﻮروﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن اآﺜﺮﻳ ﺖ را ﺑ ﺎور آﻨ ﺪ‪ .‬چﻨﺎﻧﻜ ﻪ ﻓ ﺮخ ﻧﮕﻬ ﺪار و هﻤﻔﻜﺮاﻧ ﺸﺎن ﺑ ﺮاﯼ آ ﺴﺐ‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﺷﻮروﯼ ﺕﺎ ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﺁن‪ ،‬هﺮ چﻪ ﺳﺮﻡﺎﻳﻪ در چﻨﺘﻪ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﺁن رﻳﺨﺘﻨﺪ اﻡﺎ ﺟ ﺰ از دﺳ ﺖ‬
‫دادن ﺁﺑﺮو و ﺡﻴﺜﻴﺖ چﻴﺰﯼ ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺎزﻡﺎن اآﺜﺮﻳﺖ ﻧﺸﺪ‪) «.‬هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪(٢٨‬‬
‫ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ »ﺷ ﻨﺎﺧﺖ رهﺒ ﺮﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن اآﺜﺮﻳ ﺖ از واﻗﻌﻴ ﺖه ﺎﯼ ده ﺸﺘﻨﺎك ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ‬
‫ﺷﻮروﯼ هﻴﭻ ﻓﺮق اﺳﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺎ ه ﻮداران اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﻓﺮﻗ ﺸﺎن اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ اﻡﺜ ﺎل ﻓ ﺮخ‬
‫ﻧﮕﻬ ﺪار ﻳﻌﻨ ﯽ رهﺒ ﺮﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن اآﺜﺮﻳ ﺖ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺁﻧﭽ ﻪ در آﺘ ﺎبه ﺎ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎدﺷ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﻮروﯼ و اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ آﺸﻮر و ﻧﻈﺎم ﺁن ﺕﻨﻬﺎ راﻩ رهﺎﻳﯽ ﺧﻠﻖهﺎﯼ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﻜﺘﺒﯽﺕﺮ و اﻳﻤ ﺎﻧﯽﺕ ﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ «.‬ﺕﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻡﻮرد از هﻮادارﻓﺮﻳﺒﯽ و ﺧﻮدﺷﻴﻔﺘﮕﯽ رهﺒﺮﯼ اﻳﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﻋﻤ ﻖ ﻡ ﺮدم‬
‫ﻓﺮﻳﺒﯽ و ﺷﻌﺎر ﺳﺎزﯼ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﻪ وﺿﻮح ﻧﺸﺎن دهﺪ‪:‬‬
‫»ﺡﺪود ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺳﺎل ﻓﺮخ ﻧﮕﻬﺪار از ﺕﺎﺷﻜﻨﺪ ﻋﺎزم ﻡﺴﻜﻮ ﻡﯽﺷ ﻮد‪ .‬او در ﻡ ﺴﻜﻮ ﻡ ﺸﺘﯽ‬
‫از ﻡ ﺪاله ﺎﯼ ﺑ ﺪﻟﯽ ﺷ ﻮروﯼ را ﺧﺮﻳ ﺪﻩ و ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان هﺪﻳ ﻪ ﺑ ﻪ آﻤﻴﺘ ﻪﯼ ﻡﺮآ ﺰﯼ ﺑ ﻪ ﺁدرس ﻡﺠﻴ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﺎﺷ ﻜﻨﺪ ﻡ ﯽﻓﺮﺳ ﺘﺪ‪ .‬ﻡ ﺪاله ﺎﯼ ﺑ ﺪﻟﯽ را ﻡﻌﻤ ﻮﻻ ﺕﻮرﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ ﺧ ﺎرﺟﯽ و ﻧﻮﺟﻮاﻧ ﺎن از آﻴﻮﺳ ﻚه ﺎ‬
‫ﻡﯽﺧﺮﻳﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺕﺎﺷﻜﻨﺪ ﻡﺠﻴﺪ اﻋﻀﺎﯼ هﻴﺌﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و آﻤﻴﺘ ﻪ ﻡﺮآ ﺰﯼ را ﺑ ﻪ ﺻ ﻒ ردﻳ ﻒ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و‬
‫ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ اﻃﻼﻋﯽ از ﻋﻨﻮان ﻡﺪالهﺎ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻡ ﺪاله ﺎﯼ درﺷ ﺖ را ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻪﯼ اﻋ ﻀﺎﯼ هﻴﺌ ﺖ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻡﺪالهﺎﯼ آﻮچﻚﺕﺮ را ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪﯼ اﻋﻀﺎﯼ آﻤﻴﺘﻪﯼ ﻡﺮآﺰﯼ و ﺁﺧﺮ ﺳﺮ هﻢ ﻡﺪال درﺷ ﺘﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻴﻨﻪﯼ ﺧﻮد ﻧﺼﺐ ﻡﯽآﻨﺪ‪) «.‬هﻤﺎﻧﺠﺎ ص ‪(٢٩‬‬

‫‪٢٥٥‬‬
 ‫ﺑﺎراﻧﯽ‬
‫زﻡﺎﻧﯽ آﻪ در ﺷﻴﺮاز درس ﻡﯽﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺑﺎ رﻓﺘﺎرﯼ روﺑﺮو ﻡ ﯽﺷ ﺪم آ ﻪ ﺕ ﺎ ﺧﻴﻠ ﯽ ﺑﻌ ﺪهﺎ‬
‫ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر دﺧﺘﺮان دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﯽ ﺁن دوران ﺕﻌﺮﻳﻒ روﺷ ﻨﯽ ﺑﻴ ﺎﺑﻢ‪ .‬ﺳ ﺎله ﺎ از ﺁن‬
‫ﺳﺎلهﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﺎ هﻤﻴﻦ چﻨﺪﯼ ﭘ ﻴﺶ آ ﻪ ﻳ ﻚ ﮔﻔ ﺖ وﮔ ﻮﯼ ﺕﻠﻔﻨ ﯽ دوﺑ ﺎرﻩ ﻡ ﺮا ﺑ ﻪ ﺁن دوران و ﺁن‬
‫ﺡﺎل و هﻮا ﺑﺎزﮔﺮداﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ ذه ﻨﻢ ﺕ ﺼﻮﻳﺮﯼ از دﺧﺘﺮآ ﺎﻧﯽ را ﺑ ﺎزﻧﮕﺮﯼ آ ﺮد آ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ‬
‫ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﻡﻌﻠﻤﯽ آﻪ دوﺳﺘﺶ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬دﺳ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﻟﺒﺎﺳ ﺶ ﺑﻜ ﺸﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻠ ﯽ ﺕﻘ ﺪﻳﻤﺶ آﻨﻨ ﺪ و‬
‫آﺎرهﺎﻳﯽ از اﻳﻦ دﺳﺖ…‬
‫ﺷﻴﺮازﯼهﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ هﻮاداران و ﻋﺎﺷﻘﺎن »ﺑﺎراﻧﯽ« ﻡﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺎﻧﻢ ﺧﺴﺮوﯼ ﺑﺎراﻧﯽﺕﺎن ﺁﻡﺪ‪.‬‬
‫و ﺧ ﺎﻧﻢ ﺧ ﺴﺮوﯼ آ ﻪ‪ :‬ﻡ ﻦ ﻳ ﻚ ﺑ ﺎراﻧﯽ دارم آ ﻪ ﺁن را ه ﻢ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻩام‪ .‬ﺑﻌ ﺪهﺎ آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺧ ﻮد در هﻤ ﻴﻦ‬
‫دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺳﺎلهﺎﯼ ﺁﺧﺮ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦ آﻪ آ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺑﭽ ﻪه ﺎ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ ،‬ﻡﻌﻠﻤ ﺸﺎن‬
‫ﺑﺎﺷ ﻴﻢ و ﻳ ﺎ ﺡﺘ ﯽ ﺟ ﺪﯼﺷ ﺎن ﺑﮕﻴ ﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑ ﺎ هﻤ ﻴﻦ رﻓﺘ ﺎر در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺧﻮدﻡ ﺎن روﺑ ﺮو ﺑ ﻮدﻳﻢ‪ .‬اﮔ ﺮ‬
‫ورزﺷﻜﺎر ﺑﻮدﻳﻢ آﻪ واوﻳﻼ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻴﻚ ﭘﻮش ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ درﺳﺨﻮان ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺕﻬﺮاﻧﯽ ﺑﻮدﻳﻢ و…‬
‫ﺳﻪ ﺳﺎل ﺁﺧ ﺮ دﺑﻴﺮﺳ ﺘﺎن ﺳ ﻦ ﺑ ﻴﻦ ﭘ ﺎﻧﺰدﻩ ﺳ ﺎﻟﮕﯽ و هﺠ ﺪﻩ ﺳ ﺎﻟﮕﯽ‪ ،‬دوران ﺑﻠ ﻮغ و ﻡﻄ ﺮح‬
‫ﺑﻮدن‪ ،‬دوران ﻓﺸﺎرهﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﺮاﯼ ازدواج‪ ،‬دوران ﺷﻜﻔﺘﮕﯽ اﺡﺴﺎسهﺎﯼ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ و ﻓﻜﺮﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺁﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬چ ﻪ آ ﺎرﯼ‪ ،‬چ ﻪ ﺷ ﻐﻠﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎ آ ﻪ‪ ،‬چ ﺮا‪ ،‬آ ﯽ‪ ،‬آﺠ ﺎ و… ﺳ ﺮﯼ ﭘﺮﺳ ﺶه ﺎﯼ ﺑ ﯽﻧﻬ ﺎﻳﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ذه ﻦه ﺎﯼ ﺕ ﺎزﻩﯼ ﺁن دوران ﻡ ﺎ ﺧﻴﻠ ﯽ ﺟ ﺬاب ﺑ ﻮد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﮔﻴ ﺮودار دﻳﮕ ﺮ وﻗ ﺖ و ﺡﻮﺻ ﻠﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ »ﺑﺎراﻧﯽ«هﺎ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ اﻳﻦ ﺑﭽﻪهﺎ ﮔﺎﻩ دورﺑﻴﻨﺸﺎن را ﻡ ﯽﺁوردﻧ ﺪ و ﻋﻜ ﺴﯽ از‬
‫ﻡﺎ و ﺑﺎ ﻡﺎ ﻡﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬دم در ﻡﺪرﺳﻪﻡﺎن ﻡﯽاﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ از در ﺑﺮﺳﻴﻢ و ﮔﻠ ﯽ ﺕﻘ ﺪﻳﻤﻤﺎن آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬دﻓﺘﺮچ ﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮاﺕﺸﺎن را ﻡﯽدادﻧﺪ ﺕﺎ چﻴﺰﯼ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪ ،‬آﺎرت ﭘﺴﺘﺎل ﻡﯽﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻡﻪ ﻡﯽﻧﻮﺷ ﺘﻨﺪ و از‬
‫اﻳﻦ داﺳﺘﺎنهﺎ‪.‬‬
‫ﺑﺮ رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ را ﺑﺮرﺳﯽ آﻨﻨ ﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻨ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ رﻓﺘﺎره ﺎﯼ آﻮدآﺎﻧ ﻪ‬
‫چ ﻪ اﻧﮕﻴ ﺰﻩه ﺎﻳﯽ دارﻧ ﺪ؟! ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ رﻓﺘﺎره ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻓ ﺸﺎرهﺎﯼ ﺧ ﺎﻧﻮادﮔﯽاﯼ ﻧﺒ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ‬
‫دﺧﺘﺮآﺎن ﻡﯽرﻓ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻡ ﺜﻼ آﻤﺒﻮده ﺎﯼ ﻋ ﺎﻃﻔﯽ‪ ،‬دﺳ ﺘﺎوﻳﺰ اﻳ ﻦ رﻓﺘﺎره ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ؟چﺮا اﻳ ﻦ‬
‫ﺑﭽﻪهﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ »ﺑﺖ«هﺎﯼ ﻋﻮﺿﯽ ﺁوﻳ ﺰان ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ و وﻗ ﺖ و ﻋﻤ ﺮ ﻋﺰﻳﺰﺷ ﺎن را ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻋﺸﻖهﺎﯼ ﺑﯽﭘﺎﻳﻪ ﺕﻠﻒ ﻡﯽآﻨﻨﺪ؟! ﻡﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻤﯽداﻧﻢ در ﻡﺪارس ﭘﺴﺮاﻧﻪ ه ﻢ از اﻳ ﻦ ﺧﺒﺮه ﺎ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻳ ﺎ‬
‫ﻧ ﻪ؟! و ﺁﻳ ﺎ ﺑﻮدﻧ ﺪ »ﺑ ﺎراﻧﯽ«ه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻻﺑ ﺪ در ﺁﻧﺠ ﺎ اﻳ ﻦ اﻡﻜ ﺎن را ﻓ ﺮاهﻢ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ از اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ اوﺿﺎع ﺷﻜﻞ دﻳﮕﺮﯼ داﺷﺖ؟!‬
‫در داﻧﺸﮕﺎﻩ از اﻳﻦ ﺧﺒﺮهﺎ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻡﺎ ﺁﻧﻘﺪر درﮔﻴﺮ ﺧﻮدﻡﺎن ﺑﻮدﻳﻢ آﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ـ‬
‫اﮔﺮ هﻢ ﺑﻮد ـ ﺕﻮﺟﻬﯽ ﻧﻤﯽآﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑ ﺎ دو ﺕ ﻦ از ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺁن دوران ﺑ ﺎ‬
‫»ﺑﺎراﻧﯽ«هﺎﯼ ﺧﺸﻨﯽ روﺑﺮو ﺷﺪم آﻪ ﺕﻤﺎﺷﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﺴﺎﻧﯽ را ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻢ آ ﻪ ﺑ ﺎراﻧﯽ ﺟ ﻼل ﺁل اﺡﻤ ﺪ‬
‫ﻳﺎ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳ ﻦه ﺎ اﺻ ﻼ ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪ ﺡ ﺮف زد‪ .‬ﺕ ﺎ ﻡ ﯽﮔﻔﺘ ﯽ‪ :‬ﺑﺎﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺁﻗ ﺎ ﺁﻧﺠ ﺎ را اﺷ ﺘﺒﺎﻩ‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬زﺑﺎﻧﻢ ﻻل ﻡﯽرﻳﺨﺘﻨ ﺪ ﺳ ﺮت و ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ ﺷ ﻜﻤﺖ را ﺳ ﻔﺮﻩ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬در ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ ه ﻢ آ ﻪ‬
‫ﻡﺪﺕﯽ ﺑ ﺎ ﺁن ﺑ ﻮدم‪ ،‬ﭘﺪﻳ ﺪﻩﯼ »ﺑ ﺎراﻧﯽ« را ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧ ﺎكﺕ ﺮ و ﻡ ﺴﺨﺮﻩﺕ ﺮ ﻳ ﺎﻓﺘﻢ‪ .‬ﻡ ﺜﻼ روزﯼ‬
‫ﻓﻴﻠﻤﯽ از ﻡﺮﻳﻢ ﻗﺠﺮﻋﻀﺪاﻧﻠﻮ ﻧﺸﺎن ﻡﯽدادﻧﺪ آﻪ آﺖ و داﻡ ﻦ ﺳ ﺒﺰ ﺑ ﺪ رﻧﮕ ﯽ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﺷ ﻮﺧﯽ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﻮاهﺮ ﻡﺮﻳﻢ چﺮا اﻳﻦ ﻟﺒﺎس ﻋﺮﺑﯽ را ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ اﺳﺖ؟ اﺻ ﻼ ﺑﻬ ﺶ ﻧﻤ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ .‬از ﻗ ﺸﻘﺮﻗﯽ آ ﻪ ﺳ ﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪ‪ ،‬چﻴﺰﯼ ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﻢ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻗﺪر آﻪ چﻨﺪﻳﻦ و چﻨﺪ ﻧﺸﺴﺖ وﻳﮋﻩ ﺑﺮام ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺕﺎ ﺑﻪ ﻡﻦ‬
‫ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﻨﺪ آ ﻪ ﺧ ﻮاهﺮ ﻡ ﺮﻳﻢ هﻤ ﻪ چﻴ ﺰش ﺧ ﻮب اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺡﺘ ﯽ هﻤ ﺎن ﻟﺒ ﺎس ﻋﺮﺑ ﯽ زﺷ ﺘﺶ و ﻡ ﻦ اﺟ ﺎزﻩ‬
‫‪٢٥٦‬‬
‫ﻧﺪارم اﺡﺴﺎﺳﺎت ﻋﺎﺷﻘﺎن و دوﺳﺘﺪاران اﻳﺸﺎن را ﺧﻂ ﺧﻄﯽ آ ﻨﻢ‪ .‬ﻡ ﯽﮔﻔﺘﻨ ﺪ‪ :‬اﺻ ﻼ ﺕ ﻮ آ ﯽ ه ﺴﺘﯽ آ ﻪ‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﺧﻮاهﺮ ﻡﺮﻳﻢ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻡﯽآﻨﯽ!؟ اﻳﻦ ﺡﺮفهﺎ ﺑ ﻪ ﺕ ﻮ ﻧﻴﺎﻡ ﺪﻩ و… ﺡ ﺮفه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ در‬
‫هﻤﻴﻦ روال‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺴﯽ را هﻢ ﺑﺮاﯼ ﻡﻦ اﻳﺠﺎد آﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ‬
‫از آ ﺴﯽ »ﺑ ﺖ« ﻧﻤ ﯽﺳ ﺎزم‪ .‬ﻡﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ از آ ﺎر آ ﺴﯽ ﺧﻮﺷ ﻢ ﺑﻴﺎﻳ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻓ ﺮد را ﺑ ﺎ ﻡﻌ ﺪل آ ﺎرش‬
‫ﻡﯽﺳﻨﺠﻢ و از اﻳﻦ رﻓﺘﺎر هﻢ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻏﻴﺮ »ﺑﺖﺳﺎزاﻧﻪ« ﺑ ﻪ ﻡ ﻦ اﻳ ﻦ اﻡﻜ ﺎن را‬
‫دادﻩ اﺳﺖ آﻪ اﻓﺮاد را راﺡﺖﺕﺮ ﺑﺒﻴﻨﻢ و ﺑﺸﻨﺎﺳﻢ؛ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ در ﺡﻴﻄ ﻪﯼ آﺎره ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﭘﮋوه ﺸﯽ و‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﯽ‪.‬‬
‫چﻨﺪﯼ ﭘﻴﺶ ﺑﺎ آ ﺴﯽ ﺻ ﺤﺒﺖ ﻡ ﯽآ ﺮدم آ ﻪ او را ﻓ ﺮد ﻓﺮهﻴﺨﺘ ﻪاﯼ ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺘﻢ‪ .‬ﺻ ﺤﺒﺖ از‬
‫ﻓﻼن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺷ ﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳ ﻴﺪ‪ :‬ﺷ ﻤﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن را ﻡ ﯽﺧﻮاﻧﻴ ﺪ؟ ﮔﻔ ﺘﻢ‪ :‬ﻳﻜ ﯽ‪/‬دوﺑ ﺎر ﺧﻮاﻧ ﺪﻩام‪ ،‬وﻟ ﯽ‬
‫ﺁنهﺎ را ﺧﺴﺘﻪ آﻨﻨﺪﻩ ﻳﺎﻓﺘﻢ و وﻟﺸﺎن آ ﺮدم‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ﺕﻮﺿ ﻴﺢ دادم آ ﻪ ﻡ ﻦ از ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ اﻳﻨ ﺎن ﺡ ﺮف‬
‫ﻡﯽزﻧﻢ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ اﻳﻦ ﺕﻮاﻧﺎﻳﯽ را ﻧﺪارﻧﺪ آﻪ ﺡﺘﺎ ﺡﺮفهﺎﯼ ﺧ ﻮب و ﻋﻤﻴﻘ ﺸﺎن را درﺳ ﺖ ﻋﺮﺿ ﻪ آﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮﻡﯽﮔﺮدد ﺑﻪ آﺎﺳﺘﯽهﺎﻳﯽ آ ﻪ در زﺑ ﺎن ﻓﺎرﺳ ﯽ دارﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓ ﺮد ﻓﺮهﻴﺨﺘ ﻪ ﺑ ﺎ ﻋ ﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﭘﺮﺳ ﻴﺪ‪:‬‬
‫ﻡﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺷﻤﺎ چﻪ آﺴﯽ را ﻗﺒﻮل دارﻳﺪ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺒﻚ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻓﻼن آﺲ را‪ .‬ﻓﺮﻡﻮد‪ :‬اﻡﺎ اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﻓﻼﻧﯽ اﻓﺘﺨﺎر دوران ﻡﺎﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔ ﺘﻢ‪ :‬ﻧﻈ ﺮ اﻳ ﺸﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘﺮﺳ ﻴﺪ آ ﻪ‪ :‬ﺷ ﻤﺎ چﻄ ﻮر ﺑ ﻪ ﺧﻮدﺕ ﺎن‬
‫اﺟﺎزﻩ ﻡﯽدهﻴﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺡﺮف ﺑﺰﻧﻴﺪ؟ اﻳﺸﺎن ﻓﻼن ﺟﺎﻳﺰﻩ را ﺑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁن هﻤ ﻪ‬
‫آﺘﺎب چﺎپ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎد داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺻ ﺪاﻳﯽ ﺑﻠﻨ ﺪ آ ﻪ‪ :‬ﻡ ﻦ ﺧﻴﻠ ﯽ ﻋ ﺼﺒﺎﻧﯽ‬
‫هﺴﺘﻢ و ﺑﺎﻳﺪ ﺕﻠﻔﻦ را ﻗﻄﻊ آﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻃﺮﻓﻪ اﻳﻦ آﻪ ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﺁﺷﻨﺎﯼ ﻧﺎدﻳﺪﻩﯼ ﻧﺎزﻧﻴﻦ ﺕﺎ چﻨﺪ روز ﭘﻴﺶ از اﻳ ﻦ ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮ‬
‫ﺁﻧﻘﺪر ﺟﺎﻟﺐ و ﺷﺠﺎع و ﺧﻮﺷﻨﻮﻳﺲ و… ﺑﻮد آﻪ داﺷﺖ از ﻓﻮران ﺁنهﻤﻪ اﺡﺴﺎﺳﺎت ﺕﻠﻔﻨﯽ ﺻﺎدر ﺷ ﺪﻩ‬
‫از ﺳﻮﯼ اﻳﺸﺎن ﺧﻔﻘﺎن ﻡﯽﮔﺮﻓﺖ! آﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﻡﻬﺎرﺕﯽ آﻢ ﻧﻈﻴﺮ ﺕﻤﺎم ﻋﻨﻮانه ﺎﯼ ﺻ ﺎدر ﺷ ﺪﻩ از‬
‫ﺳﻮﯼ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎرﻩ و ﺑﺮ اﺙﺮ ﻳﻚ ﺑﯽ ﻡﺒﺎﻻﺕﯽ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪﯼ ﻧﮕﺎرﻧﺪﻩ ﻡﺼﺎدرﻩ ﻓﺮﻡﻮدﻧﺪ و ﻧﮕﺎرﻧ ﺪﻩ‬
‫را ﻟﺨﺖ و ﻋﻮر در ﺡﻴﺮت از اﻳﻦ هﻤﻪ چﭗ و راﺳﺖ زدنهﺎﯼ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪﺕﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ!‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت اﻳﻦ ﻓﺮد ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ روﺷﻦ ﻳﻚ »ﺑﺎراﻧﯽ« ﻡﻴﺎﻧﺴﺎل اﺳﺖ آ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ ﺳ ﺎلهﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺎ آﺘﺎب و اﻧﺪﻳﺸﻪ هﻢ ﺳﺮوآﺎر دارد! ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ اﻳﺸﺎن دﺳﺖ آﻢ دو دهﻪ اﺳﺖ در اروﭘﺎﯼ ﻡﺮآ ﺰﯼ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن اﻟﺒﺘﻪ در ﻡﻴﺎن ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖهﺎش چﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺕﻜﺮار و ﺕﺎآﻴﺪ آﺮد آﻪ ﻡﻦ ﺻﻼﺡﻴﺖ‬
‫ﻧﺪارم در ﺑﺎرﻩﯼ ﺁن اﺳ ﺘﺎد و اﺳ ﺘﺎدان ﻡ ﻮرد ﻧﻈ ﺮ اﻳ ﺸﺎن اﻇﻬ ﺎر ﻧﻈ ﺮ آ ﻨﻢ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ آﻮﺷ ﻴﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ‬
‫آﺎﺳﺘﯽهﺎﯼ آﺎر ﻡﻦ ـ آ ﻪ اﻟﺒﺘ ﻪ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﺁن اذﻋ ﺎن دارم ـ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮازﯼ از ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎم اﺷ ﺎرﻩ آﻨ ﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳ ﺦ‬
‫ﺳﺎدﻩ ﺑﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﻡﻦ آﻪ اﺳﺎﺳﺎ آﺎرم ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷﺘﻦ و ﭘﮋوهﺶ اﺳﺖ‪ ،‬زﺑﺎن اﻳﻨﺎن را ﻧﻔﻬﻤﻢ ﻳ ﺎ دﺷ ﻮار‬
‫ﺑﻔﻬﻤﻢ‪ ،‬ﭘﺲ اﻳﻨ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ چ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪ؟! ﺧﻴ ﺎل ﻧﻤ ﯽآ ﻨﻢ ﻡ ﺸﺘﺮﯼ و ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩﯼ زﻳ ﺎدﯼ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ! ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﻡﻦ از ﻡﻴﺰان ﺁﮔ ﺎهﯽ و ﺳ ﻮاد اﻳ ﻦ ﻓﺮهﻴﺨﺘﮕ ﺎن ﺳ ﺨﻦ ﻧﻤ ﯽﮔﻔ ﺘﻢ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ از ﺷ ﻴﻮﻩﯼ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻨﺸﺎن اﻧﺘﻘﺎد داﺷﺘﻢ‪ .‬ﻡﯽﮔﻔ ﺘﻢ‪ :‬اﻳﻨ ﺎن ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ روانﺕ ﺮ‪ ،‬روﺷ ﻦﺕ ﺮ‪ ،‬ﺷ ﻴﻮاﺕﺮ و ﺳ ﻠﻴﺲﺕ ﺮ ﺑﻨﻮﻳ ﺴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﯽﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﺡﺘﻤﺎﻻ اﻧﺸﺎﯼ اﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ اﻳﺪﻩهﺎﺷ ﺎن را روﺷ ﻦﺕ ﺮ ﺑﻴ ﺎن آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬آ ﻪ‬
‫چﻨﺎن ﺁﺕﺸﯽ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪ!‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت ارﺕﺒﺎط ﺕﻠﻔﻨﯽ ﻗﻄﻊ ﺷﺪ و ﻡ ﻦ ﺕﻤ ﺎم ﺷ ﺐ را در اﻳ ﻦ ﻓﻜ ﺮ ﻡﺎﻧ ﺪم آ ﻪ ﻡ ﺎ ﻡﻠ ﺖ‬
‫ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺖ آﻪ هﺮ آﺪام ﺑﺖ ﻋﻴﺎرﯼ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﻡﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪاﻳﻢ‪ ،‬چﺮا اﻳﻦﮔﻮﻧﻪاﻳﻢ؟! چﺮا اﺟ ﺎزﻩ ﻧﻤ ﯽده ﻴﻢ‬
‫آﺴﯽ آﻮچﻚﺕﺮﻳﻦ ﻧﻘﺪﯼ ﺑ ﻪ ﻡﺤﺒ ﻮبه ﺎﯼ ﺕﻤ ﺎم ﻧﺎﺷ ﺪﻧﯽ ﻡ ﺎ ﺑﮕﻴ ﺮد؟! ﺑ ﯽﺕﺮدﻳ ﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﯽ آ ﻪ ه ﻢ اﻳﻨ ﻚ‬
‫دچﺎرش هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺡﻘﻤﺎن اﺳﺖ! ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻡﺎ آﻪ از هﻤﻴﻦ ﺳﺮﺷﺖ ﻡﺬهﺒﯽ ﻡﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻡﯽﺷﻮد؛ ﺑ ﺖهﺎﻡ ﺎن‬
‫را ﺁﻧﭽﻨﺎن ﻡﻌﺼﻮم و ﻻﺧﻄﺎ ﻡﯽﺑﻴﻨﻴﻢ آﻪ ﺕﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺘﺶ و ﺳﺠﺪﻩ ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﻡﺸﻐﻮﻟﻴﻢ؛ ﺑﺪون‬

‫‪٢٥٧‬‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدﻡﺎن ﻳﺎ دﻳﮕﺮان اﻡﻜﺎن و اﺟﺎزﻩ ﺑﺪهﻴﻢ ﻧﻘﺪﯼ هﺮچﻨﺪ ﺳﺎدﻩ ﺑﻪ ﺳﺎﺡﺖ ﻡﻘﺪس اﻳ ﻦ ﺑ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻡﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻋﻤﻴﻖﺕﺮ و ﺟﺪﯼﺕﺮ از ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﺕﻐﻴﻴﺮ اﻳﻦ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﻧﻮﻳ ﺪ دهﻨ ﺪﻩﯼ رﻓﺘ ﺎر اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ در اﻳ ﺮان ﻓ ﺮداﯼ ﻡ ﺎ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻡﻌ ﺼﻮم ﭘﺮﺳ ﺘﯽ و ﺑ ﺎراﻧﯽ‬
‫ﺑﺎزﯼهﺎﯼ ﻡﺎ ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ در ﻋﻤﻖ ﺟﺎن و ﺕﻦ ﻡﺎ رﻳﺸﻪ دارد‪ .‬ﺑ ﺎ ﺡ ﺬف و ﻧﻔ ﯽ ﻧﻈ ﺮ دﻳﮕ ﺮان ﻡ ﯽﺧ ﻮاهﻴﻢ‬
‫در چﻨﺒ ﺮﻩﯼ ﺑ ﺖهﺎﻡ ﺎن ﺧ ﻮش ﺑﺎﺷ ﻴﻢ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺑ ﺖهﺎﻡ ﺎن »ﺡ ﺎل« آﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﺷ ﻴﻔﺘﮕﯽاﯼ آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از‬
‫روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﻧ ﺸﺎن دادﻧ ﺪ‪ ،‬دﻗﻴﻘ ﺎ ﻧﺎﺷ ﯽ از‬
‫هﻤ ﻴﻦ آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﯼ اﻧﺪﻳ ﺸﻪاﯼ و رﻓﺘ ﺎرﯼ ﻡﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ در اﻳ ﻦ ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢه ﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻐﻴﻴﺮاﺕﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻨﻴﺎﻧﯽﺕﺮ در ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻧﺪﻳﺸﻪ و رﻓﺘﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﻡﺎن ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫****‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺮورﻳﺴﺖ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ!‬
‫داﻳ ﺮﻩاﻟﻤﻌ ﺎرف ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻋﻠ ﻮم‪ ،‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ ﻡﻮﺳ ﯽ ﻧﺒ ﺎﺕﯽ‪ ،‬ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ را »ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﻟ ﺰوم‬
‫ﺁدﻡﻜﺸﯽ و ﺕﻬﺪﻳﺪ و ﺕﺨﻮﻳﻒ ]ﺧﻮار آﺮدن[ و ﺕﺨﺮﻳﺐ و اﻳﺠﺎد وﺡﺸﺖ در ﻡﻴﺎن ﻡﺮدم ﺑﺮاﯼ ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ و در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ زﻡﺎم دوﻟﺖ ]ﻳﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ[ ﻳﺎ ﺕﺤﻤﻴﻞ ﻋﻘﻴﺪﻩ و ﻓﻠﺴﻔﻪاﯼ ﺑ ﻪ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ« ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺕﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬ﺕﺮورﻳﺴﻢ ﺑﺎ ﺁدﻡﻜﺸﯽ ﺁﻏﺎز ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﺕﻬﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺕﺨﻮﻳﻒ‪ ،‬ﺕﺨﺮﻳﺐ و اﻳﺠ ﺎد‬
‫وﺡﺸﺖ در ﻡﻴﺎن ﻡﺮدم‪ ،‬ﺕﻜﻤﻴﻞ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ه ﺪﻓﺶ ه ﻢ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﺖ و رﺳ ﻴﺪﻧﺶ ﺑ ﻪ‬
‫ﻗﺪرت!‬
‫ﭘ ﺲ از ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ دوم آ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ ﺷ ﺼﺘﻤﻴﻦ ﺳ ﺎل ﭘﺎﻳ ﺎﻧﺶ را هﻤ ﻪﯼ ﺟﻬ ﺎن ﺟ ﺸﻦ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ آﺴﯽ آﻪ در اﻳﺮان ﺕﺮور ﺷﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎرﻳﺦﻧﮕ ﺎر‪ ،‬زﺑﺎﻧ ﺸﻨﺎس و ﻡﺘﻔﻜ ﺮ ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪﯼ اﻳ ﺮان‬
‫ﺷﺎدروان اﺡﻤﺪ آ ﺴﺮوﯼ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺳ ﻨﺒﻪﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ او ﺁﻧﭽﻨ ﺎن ﭘ ﺮ زور ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺡﺘ ﺎ دادﮔ ﺴﺘﺮﯼ و‬
‫دوﻟﺖ وﻗﺖ اﻳﺮان در ﺳﺎل ‪ ١٣٢٤‬ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ ﺟﺮات ﻧﻜﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﻨﺎزﻩﯼ ﭘﺎرﻩ ﭘﺎرﻩ ﺷﺪﻩﯼ او و ﻡﻨ ﺸﯽ‬
‫وﻓﺎدارش آﻪ در آﺎخ دادﮔﺴﺘﺮﯼ ﺕﺮور ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺮاح و ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﺪهﻨﺪﻩﯼ اﻳ ﻦ ﺕ ﺮور‪،‬‬
‫ﺑﺠﺰ اﺟﺎزﻩ و ﻓﺘﻮاﻳﯽ آﻪ از ﺑﺮﺧﯽ روﺡﺎﻧﻴﻮن ﻡﺨﺎﻟﻒ روﺷﻨﮕﺮﯼ داﺷﺖ‪ ،‬ﺷﺨﺼﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ اﺡﻤ ﺪ‬
‫آ ﺴﺮوﯼ ﻡ ﺸﻜﻞ داﺷ ﺖ‪ .‬ﻳﺮواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴ ﺎن دﻟﻴ ﻞ دﻳﮕ ﺮ ﺕ ﺮور اﺡﻤ ﺪ آ ﺴﺮوﯼ را از ﺳ ﻮﯼ ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫ﻡﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ ﻧﻮاب ﺻﻔﻮﯼ‪ ،‬ﺑﺠﺰ روﺷﻨﮕﺮﯼ آﺴﺮوﯼ در ﺑﺎب دآﺎﻧﺪاران دﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻨﯽ ﻗﻠﻤﺪاد آﺮدن اﺟ ﺪاد‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪﯼ ﺻﻔﻮﻳﻪ از ﺳﻮﯼ آﺴﺮوﯼ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧ ﻮاب از اﻳ ﻦ آ ﻪ آ ﺴﺮوﯼ ﭘﺘ ﻪﯼ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺻ ﻔﻮﯼ‬
‫را روﯼ ﺁب رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ از دﺳﺖ آﺴﺮوﯼ ﻧﺎراﺡﺖ ﺑﻮد‪ .‬در آﺘﺎبهﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑ ﻪ ﺟﺎﻡﺎﻧ ﺪﻩ از‬
‫هﻤ ﺎن دوران ﺻ ﻔﻮﻳﺎن‪ ،‬روشه ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ اﺟ ﺪاد ﺷ ﺎﻩ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ـ ﺷ ﻴﺦ ﺟﻨﻴ ﺪ و ﺷ ﻴﺦ ﺡﻴ ﺪر ـ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﯽ از ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ اﻳﻦ ﺷﻴﻮخ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﮔﺮﺑﻪﯼ ﺁﺕ ﺶ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ در‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻨ ﺸﺎن ﺑ ﺮاﯼ اﻳﺠ ﺎد ﺟ ﻮ رﻋ ﺐ و وﺡ ﺸﺖ و اﻡﻨﻴ ﺖ ﺷ ﻜﻨﯽ و وادار آ ﺮدن اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻜﻮت و ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮاب‪ ،‬ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰار ﺟﺮﻳ ﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ »ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن اﺳ ﻼم« ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دو دﻟﻴ ﻞ‪،‬‬
‫اﺡﻤﺪ آﺴﺮوﯼ را ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﮔﺮﻡﯽ ﺕﺮورﻳﺴﻢ و ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻡﺮﺿﻴﻪ در اﻳ ﺮان ﺁن زﻡ ﺎن‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻮﻓﻖ هﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫آﺴﺮوﯼ در آﺘﺎب »ﺕﺎرﻳﺦ ﭘﺎﻧﺼﺪﺳﺎﻟﻪﯼ ﺧﻮزﺳﺘﺎن« ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪٢٥٨‬‬
‫»در ﺕ ﺎرﻳﺦه ﺎﯼ ﺻ ﻔﻮﯼ‪ ،‬هﻤﻴ ﺸﻪ ﭘ ﺮدﻩ ﺑ ﺮ روﯼ ﺧﻮﻧﺨ ﻮارﯼه ﺎ و زﺷ ﺖآ ﺎرﯼه ﺎﯼ ﺷ ﺎﻩ‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ]ﺻﻔﻮﯼ[ آﺸﻴﺪﻩاﻧﺪ و اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ او‪ ،‬از ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﻧﻴﻜﻮآ ﺎر ﺷ ﻤﺮدﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد؛ در ﺡ ﺎﻟﯽآ ﻪ‬
‫آﺎرهﺎﯼ زﺷﺖ ﺑ ﺴﻴﺎر آ ﺮدﻩ و اﮔ ﺮ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺟ ﺴﺘﺠﻮ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺕﺎﺧ ﺖوﺕ ﺎزه ﺎﯼ ازﺑﻜ ﺎن در ﺧﺮاﺳ ﺎن و‬
‫وﻳﺮاﻧﻜﺎرﯼهﺎﯼ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ در ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻡﻴﻮﻩﯼ آﺎرهﺎﯼ ﻧﺎﺳﺘﻮدﻩﯼ اﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫»ﺷﺎﻩ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰار ﺳﻠﺴﻠﻪﯼ ﺻﻔﻮﯼ ]ﻡﺮﺷﺪ آﺎﻡﻞ[ ﻳ ﻚ ﮔ ﺮوﻩ زﻧ ﺪﻩﺧ ﻮاران در درﺑ ﺎر‬
‫ﯽ ﺷﺎﻩ‪ ،‬اﻧﺠﺎموﻇﻴﻔﻪ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ و ﻡﺎﻡﻮرﻳﺖ داﺷﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡﺤ ﺾ‬ ‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺟﺎرچﯽﺑﺎﺷ ِ‬
‫اﺷﺎرﻩﯼ وﯼ‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺪن ﻡﺠﺮم را ﺑﻪ دﻧﺪان ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ آﻨﻨ ﺪ و ﺑﺨﻮرﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ رﺳ ﻢ ﺕ ﺎ ﭘﺎﻳ ﺎن ﻋ ﺼﺮ‬
‫ﺻﻔﻮﯼ ﺑﺮﻗﺮار ﻡﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻧﻮاب ﺻﻔﻮﯼ زﻧﺪﻩ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﺕﺎ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ را آﻪ ﺁن هﻤﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺁن »ﺟﺎﻧﻔ ﺸﺎﻧﯽ« آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺮﺧﯽ از ﻳﺎراﻧﺶ ﻡﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻌﺪهﺎ ﻓﺮزﻧﺪان و اداﻡﻪ دهﻨﺪﮔﺎن راﻩ او‪ ،‬ﺑﺎ هﻤﺎن ﺷ ﻴﻮﻩﯼ‬
‫ﺁدﻡﻜﺸﯽ‪ ،‬ﺕﻬﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺕﺨﻮﻳﻒ‪ ،‬ﺕﺨﺮﻳﺐ و اﻳﺠﺎد وﺡﺸﺖ در ﻡﻴﺎن ﻡﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﻳﻜﯽ از ﮔﺮوﻩهﺎﯼ اداﻡﻪ دهﻨﺪﻩﯼ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﺪرت‪،‬‬
‫درﺳﺖ در هﻤﺎن ﺳﺎل اﻋﺪام ﻧﻮاب ﺻﻔﻮﯼ ـ و ﻻﺑﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺰرﮔﺪاﺷ ﺖ ﻧ ﻮاب ـ ﺕﺎﺳ ﻴﺲ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫ﻧﻴﺰ آﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺑﺎ هﻤﺎن ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﺁدﻡﻜﺸﯽ‪ ،‬ﺕﻬﺪﻳ ﺪ‪ ،‬ﺕﺨﻮﻳ ﻒ‪ ،‬ﺕﺨﺮﻳ ﺐ و اﻳﺠ ﺎد وﺡ ﺸﺖ در ﻡﻴ ﺎن ﻡ ﺮدم‪،‬‬
‫چﻪ ﭘﻴﺶ و چﻪ ﺑﻌﺪ از ﺑﻬﻤﻦ ‪ ٥٧‬ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺑﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺟﺎ ﻡﺎﻧﺪﻩ از دوران ﺕﺎﺳﻴﺲ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ آﻪ ﺑﻴﺮون از اﻳﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن‪ ،‬از چﻨ ﺪ‬
‫ﭘﻴﺮﻡﺮد ﺑﺎﻻﯼ ‪ ٥٥‬ﺳﺎل ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬از اﻳﻦ آﻪ ﻡﺎ و دﻧﻴﺎﯼ ﭘ ﺲ از ﮔ ﺴﺘﺮش ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ در ﺟﻬ ﺎن‪،‬‬
‫اﻋﻀﺎ و ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎ را »ﺕﺮورﻳﺴﺖ« ﻡﻌﺮﻓﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﮔﺰﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن‬
‫ﺁدمآ ﺸﯽ را »اﻋ ﺪام اﻧﻘﻼﺑ ﯽ« دزدﯼ و ﮔﺮدﻧ ﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ را »ﻡ ﺼﺎدرﻩﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ«‪ ،‬اﻳﺠ ﺎد رﻋ ﺐ و‬
‫وﺡﺸﺖ در ﻡﻴﺎن ﻡﺮدم را »اﻡﻨﻴﺖ و ﺙﺒﺎت ﺷ ﻜﻨﯽ«‪ ،‬ﺕﻬﺪﻳ ﺪ را »ﺧ ﺮوش اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن‬
‫رهﺎﻳﯽ«‪ ،‬ﺕﺨﺮﻳﺐ را »ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ«‪ ،‬وﻃﻨﻔﺮوﺷﯽ و ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻡﻜﺎﻧﺎت از آﺸﻮرهﺎﯼ ﺧ ﺎرﺟﯽ‬
‫را ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ آﺸﺎﻧﺪن ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ درﮔﻴ ﺮ ﺑ ﺎ ﺁنه ﺎ‪» ،‬ﺳ ﻔﺮ ﺑ ﻪ ﺟ ﻮار ﺧ ﺎك ﻡ ﻴﻬﻦ« و آ ﺸﺘﻦ‬
‫ﻡﺮدم را »ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻦ ﺁﺕﺶ در آﻮهﺴﺘﺎنهﺎ«… ﻧﺎﻡﮕﺰارﯼ آﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫در آﺸﻮرهﺎﯼ ﻡﺪرن و ﻡﺘﻤ ﺪن‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ از ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ ه ﻢ ﺟ ﺮم و‬
‫ﺟﺮﻳﻤ ﻪ دارد‪ .‬ه ﺎﻳﻨﺮﻳﺶ ﺑ ﻞ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩﯼ ﻧﺎﻡ ﺪار ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ را ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻤ ﺎﻳﺘﯽ آ ﻪ از ﮔ ﺮوﻩ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫»ﺑﺎدرﻡﺎﻳﻨﻬﻮف« آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻗﻀﺎﻳﯽ ﺁﻟﻤﺎن ﺑﻪ دادﮔﺎﻩ آﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫دوﺳﺎل ﭘﻴﺶ در ﻡﺎﻩ ژوﺉﻦ ‪ ٢٠٠٣‬آﻪ ﻡﺮﻳﻢ ﻗﺠﺮﻋﻀﺪاﻧﻠﻮ ﺑﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻃﺮاﺡ ﯽ ﺕ ﺮور ‪ ٢٥‬ﻧﻔ ﺮ‬
‫از ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺳﺎزﻡﺎﻧﺶ‪ ،‬دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻪ زﻧﺪان آﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻜﯽ از هﻤﺎن ﺡﺎﻡﻴ ﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ و هﻤﺮاه ﺎن‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ـ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺳﺎلهﺎ ﺑﻮد از اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ دﻟﻴ ﻞ هﻤﻜ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫آﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد ـ آﻮﺷﻴﺪ از ﺡﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎ و رهﺒﺮﺷ ﺎن در اروﭘ ﺎ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ آﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻓﺮد آﻪ هﻤﭽﻨﺎن در ﻡﻨﮕﻨﻪﯼ دو ﺡﻜﻮﻡﺖ در ﻗﺪرت و در ﺳﺎﻳﻪ‪ ،‬در ﺡﺎل ﻡﻌﻠ ﻖ زدن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺡﻘﻮق ﻳﻚ ﭘﻨﺎهﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻃﯽ اﻃﻼﻋﻴ ﻪاﯼ از ﻋﻴ ﺎل رهﺒ ﺮ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ آ ﺮد‪.‬‬
‫در هﻤﻴﻦ ﻏﺮب اﮔﺮ ﻳ ﻚ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ ﻏﺮﺑ ﯽ ـ ﻧﻈﻴ ﺮ ه ﺎﻳﻨﺮﻳﺶ ﺑ ﻞ ـ ﻧﻴ ﺰ از ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ و ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ‬
‫وارداﺕﯽ و ﻡﺤﻠﯽ ﺡﻤﺎﻳﺖ آﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ دادﮔ ﺎﻩ آ ﺸﺎﻧﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬چ ﻪ ﺑﺮﺳ ﺪ ﺑ ﻪ ﮔﺮوه ﯽ آ ﻪ آﺎرﻧﺎﻡ ﻪﯼ ‪٤٢‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪاش ﻓﻘﻂ ﺁدم آ ﺸﯽ‪ ،‬ﺕﻬﺪﻳ ﺪ‪ ،‬ﺕﺨﻮﻳ ﻒ‪ ،‬ﺕﺨﺮﻳ ﺐ و اﻳﺠ ﺎد وﺡ ﺸﺖ در ﻡﻴ ﺎن ﻡ ﺮدم ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬درس‬
‫اول ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻋﻤ ﺮﯼ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﻴﺎﻩ ﻡ ﺸﻖ دﻳﮕ ﺮﯼ را ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻡ ﻮزش‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎ ﺧﻮاهﻢ ﻧﻮﺷﺖ!!‬
‫در ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺳﻜﺘﺎرﻳ ﺴﺘﯽ و ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ آ ﻪ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران و رهﺒ ﺮان ﺁن‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻓ ﺎآﺘﻮر‬
‫ﺷ ﺴﺖوﺷ ﻮهﺎﯼ ﻡ ﺪاوم ﻡﻐ ﺰﯼ‪ ،‬اﻧ ﺴﺎنه ﺎ و ﺕ ﻮدﻩه ﺎﯼ هﻮادارﺷ ﺎن را ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ ﺁدﻡﻜ ﺸﺎﻧﯽ ﺡﺮﻓ ﻪاﯼ‬

‫‪٢٥٩‬‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻼح و ﺕﻘﺪﻳﺲ ﺳﻼح ﻋﺎﻡﻞ وﻳﮋﻩاﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮهﻨ ﮓ »ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ«‪ ،‬ﺕﻘ ﺪﻳﺲ ﺳ ﻼح‪،‬‬
‫س« ﺡﺎﻡ ﻞ ﺁن‬ ‫ﺑﻮﺳﻴﺪن ﺳ ﻼح در هﻨﮕ ﺎم ﻡﺮاﺳ ﻢ ﺷ ﺎﻡﮕﺎﻩ و ﺻ ﺒﺤﮕﺎﻩ و ﻳ ﺎ ﺳ ﻼح را هﻤﺮدﻳ ﻒ »ﻧ ﺎﻡﻮ ِ‬
‫ﺕﻌﺮﻳﻒ آﺮدن‪ ،‬از اﻧﺴﺎنهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺧﻴ ﺎل ﺧﻮدﺷ ﺎن »ﺻ ﺎدﻗﺎﻧﻪ« در ﺧ ﺪﻡﺖ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ وﻳﮋﻩاﯼ ﻡﯽﺳﺎزد آ ﻪ در زﻧ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺸﺎن‪» ،‬ﻗﻬﺮﻡ ﺎﻧﯽ« ه ﺴﺘﻨﺪ ﻧﻈﻴ ﺮ اﺑ ﺮاهﻴﻢ ذاآ ﺮﯼ‪ ،‬رﺉ ﻴﺲ‬
‫ﻡﺮﺡ ﻮم ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ و اﻡﻨﻴ ﺖ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‪ ،‬آ ﻪ ﻡ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ در زﻧ ﺪﮔﯽ ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽاش در‬
‫‪ ١٠٠‬رﺷﺘﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﻈﺎﻡﯽ و ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺷﺮآﺖ ﻓﻌﺎل داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬چﻨﻴﻦ ﻓﺮدﯼ در هﻨﮕﺎم ﻡﺮگ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺎز هﻢ »ﻗﻬﺮﻡﺎن«ﯼ اﺳﺖ آﻪ ﺕﻤﺎم زﻧﺪﮔﯽاش را ﺑ ﺮاﯼ ﺁرﻡ ﺎن ره ﺎﻳﯽ هﻤﻮﻃﻨ ﺎﻧﺶ از زﻳ ﺮ ﻳ ﻮغ ﻳ ﻚ‬
‫اﺳﺘﺒﺪاد ﺟﻨﮕﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﺑﻪ زﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪﯼ ﻡﺴﺘﺒﺪ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻜ ﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ارزش دادن و ارزش‬
‫ﮔ ﺰارﯼاﯼ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﻘ ﺪﻳﺲ هﻤ ﺎن ﺳ ﻼح اﺳ ﺖ و اﮔ ﺮ »ﻡﺠﺎه ﺪ ﺧﻠ ﻖ« ﻳ ﺎ ﻋ ﻀﻮ ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫دﻳﮕﺮﯼ از اﻳ ﻦ ﺳ ﻨﺦ‪ ،‬از »ﻧ ﺎﻡﻮس«ش دﻓ ﺎع ﻧﻜﻨ ﺪ‪ ،‬او را ﺑ ﻪ ﺡ ﺪ ﻳ ﻚ ﺧ ﺎﺉﻦ و ﺟ ﺎﻧﯽ و وﻃﻨﻔ ﺮوش و‬
‫ﺟﺎﺳﻮس ﺕﻨﺰل دادﻩ و ﺻﺪور ﺡﻜﻢ اﻋﺪاﻡﺶ را ﺑﻪ دﺳﺖ »ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ« هﻤﻮار ﻡﯽﺳ ﺎزد‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫از اﻳﻦ دﺳﺖ ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎ ﻓﺮاوان دارد و ﺳﻮﮔﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ ﻡﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ!‬
‫ﺷﺎدروان ﺷﺎهﺮخ ﻡﺴﻜﻮب در ﻳﺎدداﺷﺖهﺎﯼ روزاﻧﻪاش زﻳﺮ ﻋﻨﻮان »روزه ﺎ در راﻩ« در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ »ﺡﺰب ﻃﺮاز ﻧﻮﻳﻦ ﺕﻮدﻩ« و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ رﻗ ﺖﺑ ﺎر ﺁن‪ ،‬آ ﻪ ﺧ ﻮد ﻡ ﺴﻜﻮب ﻧﻴ ﺰ ﻡ ﺪﺕﯽ ﮔﺮﻓﺘ ﺎر‬
‫»ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﻢ« ﺁن ﺑﻮد‪ ،‬در ﺕﺎرﻳﺦ‪ ١٣٥٨/٢/٣٠‬ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»ﭘﻮر رﺿﻮاﻧﯽ و ﺁرﺳﻦ هﺮ دو ﻡﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺮم ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺁدم آﺸﯽ! هﺮ دو ﺑ ﺎ ه ﻢ در ﻗ ﺰل‬
‫ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬هﺮ دو ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﺁدم آﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ]ﻗﺘﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ[ و هﺮ دو ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﻡﻌ ﺼﻮم ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘ ﺸﺎن را دﻳﮕ ﺮان در ﺧ ﻮن آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬واﻻ ﻗﻠ ﺐ ه ﺮ دوﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ﺳ ﻔﻴﺪﯼ اﻳﻤﺎﻧ ﺸﺎن ﺑ ﻮد‪ ،‬ﭘ ﺎك و‬
‫ﺷﻔﺎف‪ ،‬و درﺳﺖ از هﻤ ﻴﻦ ﺟ ﺎ ﺳﻴﺎه ﺸﺎن آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬چ ﻮن ﺑ ﻪ ه ﺪف زﺡﻤﺘﻜ ﺸﺎن اﻳﻤ ﺎ ِن چ ﺸﻢ ﺑ ﺴﺘﻪ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و چﻮن اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻨﺪ آﻪ »ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ« ﺡ ﺰب زﺡﻤﺘﻜ ﺸﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﯽچ ﻮن و چ ﺮا از‬
‫راﻩ اﻳﻦ ﺡﺰب ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺁن هﺪف ﻡﯽرﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺁن هﺮ چﻴﺰﯼ را ﻡﺠﺎز ﻡﯽداﻧ ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آ ﻪ‬
‫ﻳﻜﯽ از ﺁنهﺎ از ﻡﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻦ »ﺟﺎﺳﻮسهﺎ و ﺧﺒﺮچﻴﻦهﺎ« ﺑﻮد آ ﻪ ﺑ ﻪ درون ﺕ ﺸﻜﻴﻼت رﺧﻨ ﻪ آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻪ ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﺳﺮار ﺁن را ﻟﻮ ﺑﺪهﻨﺪ‪ .‬ﻡﻦ ﺟﺴﺘﻪ و ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع را ﺷ ﻨﻴﺪﻩ ﺑ ﻮدم‪ ،‬از اﻳ ﻦ‬
‫و ﺁن در ﻗﺰل ﻗﻠﻌﻪ‪ .‬هﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﺧﻮدﺷﺎن ﺻﺤﺒﺘﯽ ﻧﻜﺮدم‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺡﺎل دﺳﺖ ﺁنهﺎ ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﻋﺪﻩاﯼ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮن آﺴﺎن دﻳﮕﺮﯼ ﺁﻟﻮدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬وﮔﺮﻧﻪ هﻴﭻ آﺪاﻡﺸﺎن در دل ﺑ ﻪ ﺑ ﯽﻋ ﺪاﻟﺘﯽ رﺿ ﺎﻳﺖ ﻧﻤ ﯽدادﻧ ﺪ و‬
‫اﺻﻼ ﺑﺮاﯼ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺑﯽﻋﺪاﻟﺘﯽ ﺑﻮد آ ﻪ ﺧ ﻮد‪» ،‬ﻋ ﺪاﻟﺖ« را زﻳ ﺮ ﭘ ﺎ ﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺕﻘ ﺪﻳﺮ ﺁدم‬
‫آﺸﯽ را ﻧﻤﯽﺕﻮان ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺕﻮﺟﻴﻪ اﻳﻦ آﺎر ـ اﮔﺮ آ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ ـ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن ه ﻢ ﺁﺳ ﺎن ﻧﺒ ﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎرﯼ ﻋﻜﺲ ﭘﻮررﺿﻮاﻧﯽ ﺑﻴﺴﺖ و چﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﯽ از رو رﻓﺘ ﻪ و ﺧﺠ ﺎﻟﺘﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬از »ﺁرﺳ ﻦ« ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﻋﻜﺴﯽ هﻢ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬چﻴﺰﯼ ﺷﺒﻴﻪ ﺻﻮرت او را ﻧﻘﺎﺷﯽ آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺁنه ﺎ را ﻧﮕ ﺎﻩ ﻡ ﯽآ ﺮدم و در‬
‫دﻟﻢ ﺑﻪ ﺑﯽﺡﺎﺻﻠﯽ رﻧﺞهﺎﯼ ﺁدﻡﻴﺰاد ﮔﺮﻳﻪ ﻡﯽآﺮدم‪ .‬ﭘﻮررﺿﻮاﻧﯽ ﺡﺘ ﺎ »ﺟ ﺮ« زدن در ﺑ ﺎزﯼ واﻟﻴﺒ ﺎل‬
‫را هﻢ ﺕﺤﻤﻞ ﻧﻤﯽآﺮد‪ .‬چﻨﺪ ﺻﺒﺎﺡﯽ آﻪ اﻡﻜﺎﻧﯽ ﭘﻴﺶ ﺁﻡﺪﻩ ﺑﻮد و ﺕﻮرﯼاﯼ در ﺡﻴ ﺎط زﻧ ﺪان ﻋﻠ ﻢ آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از آﻮچﻚﺕﺮﻳﻦ آﻠﻚ‪ ،‬ﻧﺎرو و ﺕﻘﻠﺒﯽ در ﺑﺎزﯼ ـ ﺡﺘﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﻮﺧﯽ ﺑﻮد ـ ﻡﺜ ﻞ اﺳ ﻔﻨﺪ روﯼ ﺁﺕ ﺶ‬
‫ﻡﯽﺕﺮآﻴﺪ‪ .‬ﺁرﺳﻦ اﺳﺘﺨﻮاﻧﺪار‪ ،‬ﺑﺎ ﺕﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻗﺮص و ﺧﻮﻧﺴﺮد و ﺷﻮخ ﺑﻮد‪.‬‬
‫»ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﭘﺮ از ﺧﺴﺮو روزﺑﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻜﺲ و ﻡﺠﺴﻤﻪ و ﻧﻮﺷﺘﻪ… ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ ﺳﻌﯽ آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد از ﻧﺎم… او ﻡﻨﺘﻬﺎﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ را ﺑﻜﻨﺪ…)ص‪ ٩٢‬ﺕﺎ ‪(٩٣‬‬
‫ﺧﺴﺮو روزﺑﻪ ﻳﻜﯽ از ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎﯼ اﻳﻦ ﺡﺰب ﺑ ﻮد و دﺳ ﺖ آ ﻢ روزﻧﺎﻡ ﻪ ﻧﮕ ﺎر »ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫ﻡﺴﻌﻮد« را ﺕﺮور آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬و اﺡﻤﺪ ﺷﺎﻡﻠﻮ آﻪ ﺷﻌﺮ ﺡﻤﺎﺳﯽ ﺑﻠﻨﺪﯼ را ﺑﻪ او ﺕﻘﺪﻳﻢ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از‬
‫ﺁﮔﺎهﯽ از ﺕﺮورﻳ ﺴﺖ ﺑ ﻮدن روزﺑ ﻪ‪ ،‬ﺷ ﻌﺮش را از او ﭘ ﺲ ﮔﺮﻓ ﺖ و ﺑﻘﻴ ﻪﯼ ﻗ ﻀﺎﻳﺎ‪ ...‬ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫ﻡﺠﺴﻤﻪﯼ هﻤﻴﻦ ﺧﺴﺮو روزﺑﻪ در آﺸﻮر اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ آﺎر ﻳﻜﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﺷﻮراﯼ ﻡﻠﯽ ﻡﻘﺎوﻡ ﺖ رﺟ ﻮﯼ ـ‬

‫‪٢٦٠‬‬
‫رﺿﺎ اوﻟﻴﺎء ـ در ﻳﻜﯽ از ﻡﻴﺎدﻳﻦ اﻳﻦ آﺸﻮر ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮﻧﺒﺎر اﻳ ﻦ ﺡ ﺰب و هﻤﺘﺎﻳ ﺎن اﻡ ﺮوزﯼاش‬
‫دهﻦآﺠﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﻦ ﺧﻮد در هﻤﻴﻦ ﺁﻟﻤﺎن و اﻳﺮان‪ ،‬چﻨﺪ اﻳﺮاﻧﯽ را از ﻧﺰدﻳﻚ ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﻢ آ ﻪ ﻧ ﺎم ﻓﺮزﻧﺪاﻧ ﺸﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﻳﺎد اﻳﻦ رزﻡﻨﺪﻩﯼ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ ﺧﺴﺮو و روزﺑﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻡ ﺎ ﺳ ﻼح و ﺕ ﺮور دﻳﮕ ﺮان‪ ،‬چ ﻪ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺎن درون ﮔﺮوه ﯽ و چ ﻪ ﺡﺘ ﺎ دﺷ ﻤﻨﺎن و ﺡﺎآﻤ ﺎن‪،‬‬
‫ﺷﻴﻮﻩﯼ ﻡﺮﺿﻴﻪﯼ آﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ از اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﺑﺮاﯼ »اﻳﺠﺎد ﺟﻮ رﻋﺐ و وﺡﺸﺖ« و »اﻡﻨﻴ ﺖ‬
‫ﺷﻜﻨﯽ« اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻡﺨﺎﻟﻔﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬از ﻡﻠﺖ ﻧﻴ ﺰ ﻧ ﺴﻖ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ و ﺁنه ﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﺕﺴﻠﻴﻢ و ﺳﻜﻮت وادارﻧﺪ‪.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ‪ ،‬ﺧﻠ ﻊ ﺳ ﻼح اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ از ﻧﻘ ﺎط ﺳﺮﻓ ﺼﻠﯽ و‬
‫آﻴﻔﯽ ﺕﺎرﻳﺦ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﺳﺖ‪ .‬اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖه ﺎ و ﺟﻬ ﺎﻧﺨﻮاران ﺁﻡﺪﻧ ﺪ و ﺳ ﻼح را از دﺳ ﺖ‬
‫اﻳﻦ »رزﻡﻨﺪﮔﺎن« و ﻡﺒﺎرزان راﻩ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ و ﺑﺎﻧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺧﻠﻊ ﺳﻼﺡﺸﺎن آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫رزﻡﻨﺪﻩاﯼ آﻪ از هﻤ ﺎن دوران ﻧ ﻀﺞ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺑ ﺪون ارزش ﻗﺎﺉ ﻞ ﺷ ﺪن ﺑ ﺮاﯼ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺡﺎﺿﺮ ﺑﻮد ـ و هﺴﺖ ـ ﺑ ﺪون ﻡﺤﺎآﻤ ﻪ‪ ،‬ه ﺮ ﻓ ﺮدﯼ را ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ »اﺕﻬ ﺎم« ﺟﺎﺳﻮﺳ ﯽ و‬
‫ﺧﺒﺮچﻴﻨﯽ و ﻋﻨ ﺼﺮ ﻧ ﺎﻡﻄﻠﻮب ﺑ ﻮدن‪ ،‬ﺳ ﺮ ﺑ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ آﻨ ﺪ‪ ،‬چ ﻪ ﺕﻔ ﺎوﺕﯽ ﺑ ﺎ ﺁدﻡﻜ ﺸﺎن »ﻡﺎﻓﻴ ﺎ« دارد؟!!‬
‫اﺻﻼ ﻡﮕ ﺮ ﻡﺎﻓﻴ ﺎﻳﯽه ﺎ چ ﻪ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ ﺕ ﻮدﻩاﯼ و ﻓ ﺪاﻳﯽ و ﻡﺠﺎه ﺪ ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ؟! ﺁنه ﺎ‬
‫ﺁدمآﺸﻨﺪ و اﻳﻦهﺎ ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﺎن ﻡﻠﺖ‪ ،‬و »ﺕﻨﺪﻳﺲ«هﺎﺷﺎن را ﺑﺎﻳ ﺪ در ﻡ ﻮزﻩه ﺎ و ﻧﻤﺎﻳ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ و ﮔ ﺬرﮔﺎﻩه ﺎ‬
‫ﻋﻠﻢ آﺮد؟!‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻧﻘﺪ ﺳﻼح در ﺟﺮﻳﺎنه ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﯽ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و‬
‫ﺑﻪ ﻧﻔﯽ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎ راﻩ ﻡﯽﺑﺮد‪ .‬ﻧﻤﯽﺕﻮان هﻢ ﻡﺠﺎهﺪ ﺧﻠ ﻖ ﺑ ﻮد و ه ﻢ از آ ﺸﺘﻦ آ ﺴﯽ اﺑ ﺎ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻡﺠﺎهﺪﯼ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ردﻩهﺎﯼ ﺑﺎﻻﻳﯽ ﺳﺎزﻡﺎن‪ ،‬دﺳﺘﺶ ﺑﻪ ﺧﻮن آﺴﯽ ﺁﻟ ﻮدﻩ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ ـ‬
‫آﻪ چﻨﻴﻦ اﺡﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﺉﻴﻦ اﺳﺖ ـ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻄﺶ ﭘ ﻴﺶ ﻧﻴﺎﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫واﻻ در چﻨﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﻳﯽ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻨﯽ آﻪ ﻡﺎ ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻤﺶ را ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬آ ﺴﺎﻧﯽ‬
‫ردﻩه ﺎﯼ ﺑ ﺎﻻﻳﯽ ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻡ ﻮرد اﻋﺘﻤ ﺎد رهﺒ ﺮان اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ آ ﻪ‬
‫ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﯽﺷﺎن را ﺑﺎ ﻡﺠﻴﺰﮔﻮﻳﯽهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﺸﺎن ﺑﺎرهﺎ و هﺮ روزﻩ ﺑﻪ اﺙﺒ ﺎت رﺳ ﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫آﻪ ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎره ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﻋ ﻼم ﻡﻴ ﺰان وﻓ ﺎدارﯼﺷ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ ﭘ ﺎﯼ رهﺒﺮاﻧ ﺸﺎن ﺑﻮﺳ ﻪه ﺎﯼ ﺟﺎﻧﺎﻧ ﻪﯼ ﺟ ﺎن‬
‫ﻧﺜ ﺎرﯼ زدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﻪ چﻴﺰﺷ ﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ هﻤ ﻪﯼ ﻧ ﺎﻡﻮس و ﺷ ﺮف و ﺁزادﯼ و ﺡ ﻖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺸﺎن را ﺑﺮاﯼ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﺴﺖ و ردﻩ ﺕﻘﺪﻳﻢ رهﺒﺮاﻧﺸﺎن آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﻪ ﺑﺎزﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و اﻟﺒﺘﻪ آﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ »ردﻩ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ«ه ﺎ آ ﺎر ه ﺮ آ ﺴﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد از ﻳ ﻚ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﺑﺮﻳ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ردﻩهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﯼ ﮔﺮا ِن »اﺑﺰار ﺷﺪن« ﺑﻪ دﺳﺖ ﻡﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻟﻴﺪ‪ .‬ﻧﻔﯽ ﺳ ﻼح و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‬
‫در ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳ ﮋﻩ از ﻧ ﻮع ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺑﺎزﻡﺎﻧ ﺪﻩ از‬
‫»ﻋﺼﺮ ﻃﻼﻳﯽ« ﺧﺮاﺑﻜﺎرﯼهﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ »ﻧﻔﯽ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ« اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن راﻩ ﻡ ﯽﺑ ﺮد‪ .‬ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ هﻨ ﻮز‬
‫ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ را ﺑ ﺎور دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻬﺎدت ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاراﻧﺶ ﺁﺑﻐ ﻮرﻩ ﻡ ﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺸﻜﻴﻼت و‬
‫ﻡﻨﺎﺳ ﺒﺎت و ارزشه ﺎﯼ درون ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﺁن را ﺑ ﻪ رﺳ ﻤﻴﺖ ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻨﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎن از هﻤ ﺎن ﺟ ﻨﺲ و‬
‫هﻤﺎن ﺕﺎﻓﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ‪ ،‬چﺴﺐ و ﻡﺤﻮر و ﻟﻮﻻﯼ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﺳﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ چ ﺴﺐ‪ ،‬وا‬
‫ﺑﺮود و ﻡﺜﻼ ﺧﺸﻮﻧﺖ در رواﺑﻂ دروﻧﯽ و ﺑﻴﺮوﻧ ﯽ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﻧﻔ ﯽ ﺑ ﺸﻮد‪ ،‬آ ﻞ ﻟ ﻮﻻ از ﭘﺎﺷ ﻨﻪ در‬
‫ﻡﯽرود‪ .‬دﻳﮕﺮ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼاﯼ ﻧﻤ ﯽﻡﺎﻧ ﺪ آ ﻪ »ﻋﻨ ﺼﺮ ﻡﻮﺡ ﺪ ﻡﺠﺎه ﺪ ﺧﻠ ﻖ« ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺁن از »هﻤ ﻪ‬
‫چﻴ ﺰش ﺕﻤ ﺎم ﻋﻴ ﺎر« ﺑﺒ ﺮد و در ﺕ ﺸﻜﻴﻼت ذوب ﺷ ﻮد‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ‬
‫چﻨﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎ و »ﺳﻜﺖهﺎﻳﯽ« را ﻧﻘﺪ آﻨﻨﺪ آﻪ ﺁﻟﻮدﮔﯽ آﻤﺘﺮﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنه ﺎ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ردﻩهﺎﯼ ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﭘﺎﺉﻴﻦﺕﺮﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ آ ﻪ »ﺡ ﻞ ﺷ ﺪﮔﯽ« در اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٦١‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺎهﺮخ ﻡﺴﻜﻮب ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ از »ﺡﺰب ﻃﺮاز ﻧﻮﻳﻦ ﺕﻮدﻩ« اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﻡﺪﺕﯽ ﻡﻮج اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن او را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻡﺎ از ﺁن ﺟﻨﺲ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬آﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ‬
‫از رهﺒﺮان و ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنه ﺎ ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬هﺮﮔ ﺰ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ اﻳ ﻦ دم و دﺳ ﺘﮕﺎﻩ را اﺻ ﻮﻟﯽ و‬
‫رﻳﺸﻪاﯼ ﻧﻘﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺪ وﺟﻮ ِد ﺧﻮد اﻳﻦهﺎ‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن‪» ،‬ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﯽهﺎﺷﺎن« و‬
‫ارزشهﺎﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ هﻢ چﻨﺎن ﺑﻪ ﺁن اﻓﺘﺨﺎر ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ دﺳﺖ آﻢ ﺟﺮات ﻧﻘﺪش را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﺕﻔﺎﻗﺎ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻧﻘﺪ ﺳﻼح و ﻧﻔﯽ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ چﻨ ﻴﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﻳﯽ اﻧ ﺴﺎنه ﺎﻳﯽ ﻻزﻡﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ ﺕﻠﺦ ﺟﻮاﻧﯽﺷﺎن ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ و ﻧﻪ »ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﯽهﺎﺷﺎن«‪ .‬ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان‬
‫از اﻳﻦ آﺞ ﻓﻬﻤﯽهﺎ ﺑﺴﻴﺎر دارد‪ .‬ﻧﻤﯽﺕﻮان هﻢ ﻧﺎن ﻡﺠﺎهﺪ ﺑﻮدن را ﺧﻮرد و ه ﻢ ﻧ ﺎن ﺟ ﺪا ﺷ ﺪن از اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎنهﺎ را ﺑﺪون ﻧﻘﺪ ﺳﻼح و ﻧﻔﯽ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ و ﺕﺸﻜﻴﻼت ﺁن را!‬

‫****‬
‫رﻗﺎﺑﺖ در ﺗﺮور و ﺁدﻣﮑﺸﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫ﻳﻜﯽ از ﺷﻮﺧﯽه ﺎﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺡ ﺴﺎدت و رﻗﺎﺑ ﺖ ﺑ ﻴﻦ دو ﺟﺮﻳ ﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫هﻤﭙ ﺎ و هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪﯼ اﻡﻨﻴ ﺖ ﺷ ﻜﻨﯽ در اﻳ ﺮان ده ﻪﯼ ﭘﻨﺠ ﺎﻩ ﺷﻤ ﺴﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ از زﻡ ﺎن ﺕﺎﺳﻴ ﺴﺶ‪ ١٥ ،‬ﺷ ﻬﺮﻳﻮر ‪ ١٣٤٤‬ﺕ ﺎ ‪ ١٩‬ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ،١٣٤٩‬روز ﺡﻤﻠ ﻪﯼ‬
‫چﺮﻳ ﻚه ﺎﯼ ﻓ ﺪاﻳﯽ ﺧﻠ ﻖ ﺑﻌ ﺪﯼ‪ ،‬ﺑ ﻪ ژاﻧ ﺪارﻡﺮﯼ ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ ﺳ ﻴﺎهﻜﻞ در ﺷ ﻤﺎل اﻳ ﺮان‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ‬
‫ﻡﺸﺨﺼﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬هﻤﻪﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد در ﻃﺮح ادﻏﺎم ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﻢ و اﺳ ﻼم و‬
‫اﺧﺘ ﺮاع ﻋﻘﻴ ﺪﻩﯼ ﻧﻮﻇﻬ ﻮرﯼ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم اﺳ ﻼم راﺳ ﺘﻴﻦ و ﺑ ﺎ ﻡﺤﺘ ﻮاﯼ ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﺘﯽ‪/‬اﺳ ﻼﻡﯽ در واﺡ ﺪ‬
‫اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﺳﺎزﻡﺎ ِن ﺕﺎ اﻳﻦ ﺕﺎرﻳﺦ ﺑ ﯽﻧ ﺎ ِم ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻡ ﺪﻳﺮﻳﺖ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺡﻨﻴ ﻒ ﻧ ﮋاد و ﻋ ﻀﻮﻳﺖ‬
‫ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ در اﻳﻦ واﺡﺪ‪.‬‬
‫‪ ١٩‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ١٣٤٩‬در واﻗﻊ زﻧﮓ ﺧﻄﺮﯼ ﺑﻮد ﺑﺮاﯼ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ آﻪ از ﻓﺪاﻳﯽهﺎ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩاﻧﺪ‬
‫و هﻤﻴﻦ اﻻن اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ داﻧﺸﺠﻮﯼ آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ در ﻃﺮح »اﻡﻨﻴﺖ ﺷﻜﻨﯽ« و »ﺙﺒﺎت ﺷﻜﻨﯽ«‬
‫ﺑﺮ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﭘﻴﺸﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﺷﻜﻨﻨﺪﻩ آﺮدن ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻡﻨﻴﺘﯽ ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﺑﻪ ﺡﻠﻘﻪﯼ ﻗﺪرت راﻩ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬هﻮل و‬
‫هﺮاس اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ را در ﻳﺎدداﺷﺖهﺎ و ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻧﮕﺎرﯼهﺎﯼ ﺑﺎﻗﯽ ﻡﺎﻧﺪﻩهﺎﯼ اﻳﻦ دو ﺟﺮﻳﺎن چﻪ ﺧ ﻮب‬
‫ﻡﯽﺕﻮان دﻳﺪ و ﺑﺮ ﺁن ﺕﺎﺳﻒ ﺧﻮرد‪ .‬ﻡﺴﺎﺑﻘﻪاﯼ اﺡﻤﻘﺎﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﺕﺮور و ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت‪ ،‬از‬
‫راﻩ ﺕﺮور و ﺕﺮور و ﺁدمآﺸﯽ و ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺡﺎﻻ ﺳﺎلهﺎ از ﺁن ﺳ ﺎله ﺎ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﻋﻤﻠﻜ ﺮد‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﻦ ﻻدن و زرﻗ ﺎوﯼ و ﺧﻮدآ ﺸﯽه ﺎﯼ اﻧﺘﺤ ﺎرﯼ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ آﺸﺎﻧﺪن روﻧﺪ اﻡﻨﻴﺖ و دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ در ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﻦ اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻳ ﺎدﺁو ِر هﻤ ﺎن‬
‫چﺮﺧﻪﯼ »اﻳﺠﺎد وﺡﺸﺘﯽ« اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ دو ﺟﺮﻳﺎن ﺁﻏﺎز آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺸﯽ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ه ﻢ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫هﻢ رﻗﺎﺑﺖ و ﺑﻪ هﻢ ﺡﺴﺎدت ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺮگهﺎﯼ ‪ ٣٥١‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ آﺘﺎب »ﺁنه ﺎ آ ﻪ رﻓﺘﻨ ﺪ« ﺟﻠ ﺪ دوم ﺧ ﺎﻃﺮات ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ‪،‬‬
‫ﻳﻜﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﻓﻌﺎل و ﻋﻀﻮ ﻳﻜﯽ از ﺳﻪ ﺷﺎﺧﻪﯼ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ در ﺑﻴ ﺮون از زﻧ ﺪا ِن ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫ﯼ ﺕﻘﺮﻳﺒﺎ ‪ %٩٠‬اﻋﻀﺎ و آﺎدرهﺎ و ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺳﺎزﻡﺎن در ﭘ ﯽ ﺿ ﺮﺑﻪﯼ ‪،١٣٥٠‬‬ ‫ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﭘﺲ از دﺳﺘﮕﻴﺮ ِ‬
‫ﻡﻄﻠﺒﯽ اﺳﺖ آﻪ روﻧﺪ اﻳﻦ ﺡﺴﺎدتهﺎﯼ آﻮدآﺎﻧﻪ را ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﺟﺮﻳﺎن ﻡﺠﺎهﺪ و ﻓ ﺪاﻳﯽ در ﺁن ﺳ ﺎله ﺎ‬
‫و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻧﺸﺎن ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬

‫‪٢٦٢‬‬
‫»زﻡ ﺴﺘﺎن ﺑ ﻮد ]اﺡﺘﻤ ﺎﻻ زﻡ ﺴﺘﺎن ‪ [١٣٥٢‬ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻋﻤ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﻠﻄﺎن ﻗ ﺎﺑﻮس ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡ ﺬهﺒﯽ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ[ در ﺳﺮﺷ ﺎﺧﻪ ﻡﻄ ﺮح‬ ‫اﻳﺮان ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﻴﺪ ]ﺑﻬﺮام ﺁرام آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﻌ ﺪ ِ‬
‫آﺮد‪ :‬ﺡﺎﻻ آﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﻗﺎﺑﻮس ﺑﻪ اﻳﺮان ﻡﯽﺁﻳﺪ… ﻳﻚ ﺳﺮﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ… ﻡ ﺜﻼ ﺷ ﺮآﺖ ﺷ ﻞ‬
‫ﺟﻨ ﺐ ﺳ ﻴﻨﻤﺎ ﺷ ﻬﺮ ﻓﺮﻧ ﮓ ﺑ ﻮد‪] ،‬ﻡ ﻦ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ[ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮآﺖ آ ﺸﺘﻴﺮاﻧﯽ ﮔ ﺮﯼ ﻡﻜﻨ ﺰﯼ رﻓ ﺘﻢ‪ .‬ﺑﻤﺒ ﯽ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و داﺧﻞ دﺳﺘﺸﻮﻳﯽ ﺷﺮآﺖ آﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷ ﺪ ]و ﻻﺑ ﺪ ه ﻴﭻ آ ﺲ ه ﻢ از ﻡ ﺮدم ﻋ ﺎدﯼ آ ﺸﺘﻪ و‬
‫زﺧﻤﯽ ﻧﺸﺪ![‪ .‬هﻢ زﻡﺎن ﺑﺎ ﺡﺮآﺖ ﺷﺎﻩ و ﺳﻠﻄﺎن ﻗﺎﺑﻮس ﺕﻠﻔﻦ زدﻩ ﺷﺪ… ]ﺧﻼﺻ ﻪ[ اﻳ ﻦ ﺑﻤ ﺐ ﻡﻨﻔﺠ ﺮ‬
‫ﺷﺪ… ﻳﻚ ﺑﻤﺐ هﻢ در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺁزادﯼ‪ ،‬در چﺎﻟﻪهﺎﯼ ﺑﺮق و ﺁب ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ ]ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮدﻳﻢ[ آ ﻪ در‬
‫ﻡﺴﻴﺮ ﻡﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ‪)«.‬هﻤﺎﻧﺠﺎ(‬
‫ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ »ﮔﻮﻳ ﺎ ﺳ ﻔﺎرت ﻋﻤ ﺎن را ﻓ ﺪاﻳﯽه ﺎ ﺷﻨﺎﺳ ﺎﻳﯽ آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬چ ﻮن ﻗ ﺮار ﺑ ﻮد‬
‫ﻋﻤﻠﻴ ﺎت‪ ،‬ﻡ ﺸﺘﺮك ]ﺑ ﻴﻦ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و ﻓ ﺪاﻳﯽه ﺎ[ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦه ﺎ ﺑﻤ ﺐ را در ﺧﺮاﺑ ﻪاﯼ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫‪ ٢٠٠‬ﻡﺘﺮ ﺑﺎ ﺳﻔﺎرت ﻋﻤﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷﺖ…«‬
‫ﮔﺮوﻩ ﻟﻄﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ‪ ،‬ﻡﺠﺎه ﺪ ﺧﻠ ﻖ و ﺕﺮورﻳ ﺴﺖ ﺁن زﻡ ﺎن‪ ،‬ﺑﻤﺒ ﯽ را ه ﻢ در داﺧ ﻞ آ ﺎور‬
‫ﻟﺒﺎﺳﯽ ﺟﺎﺳﺎزﯼ آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪» .‬ﺑﻤﺐ در داﺧ ﻞ آ ﺎور ﺑ ﻪ ﻧ ﺦ ﻡﺤﻜﻤ ﯽ ﺁوﻳ ﺰان ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد و ﺳ ﺮ ﻧ ﺦ ﻧﻴ ﺰ‬
‫دﺳﺖ ﺡﺎﻡﻞ ﺑﻤﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ رهﺎ آﺮدن ﻧﺦ‪ ،‬ﺑﻤ ﺐ روﯼ زﻡ ﻴﻦ ﭘ ﺸﺖ ﻧ ﺮدﻩه ﺎ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺧﻼﺻ ﻪ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﺷﺐ در ﺧﺎﻧﻪﯼ ]ﺕﻴﻤﯽ[ ﺷﻴﺦ هﺎدﯼ ﺻﺪاﻳﺶ را ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ‪) «.‬هﻤﺎﻧﺠﺎ(‬
‫»ﻳﻚ ﺑﻤﺐ هﻢ در آﺎرﺧﺎﻧﻪﯼ ﻟﻨﺪرور اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻡﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ‪) «.‬هﻤﺎﻧﺠﺎ(‬
‫»ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﻳﻚ اﻋﻼﻡﻴﻪﯼ ﻡﺸﺘﺮك از ﺟﺎﻧﺐ ﻓﺪاﻳﯽه ﺎ و ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻡﻨﺘ ﺸﺮ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻡ ﺎ ه ﻢ ﻟﻴ ﺴﺖ‬
‫اﻧﻔﺠﺎرهﺎ را ﻧﻮﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻓﺪاﻳﯽهﺎ دو ﺕﺎ از اﻧﻔﺠﺎرات ﻡﺎ را ﻧﻨﻮﺷ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻳ ﺎدم ه ﺴﺖ ﺳ ﻴﺪ ]هﻤ ﻴﻦ ﺑﻬ ﺮام‬
‫ﺁرام[ ﻡﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻡﺎ از اﻳﻦهﺎ ]ﺳﺎزﻡﺎن چﺮﻳﻚهﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ[ ﺧﻴﻠﯽ آﻠﻚ ﺧﻮردﻳﻢ… ﺕﺤﻠﻴﻞ ﻡﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد‬
‫آﻪ ]ﻓﺪاﻳﯽهﺎ[ ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﭘﻴﺸﺘﺎزﯼ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدن ﺑﻤﺐ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪ…«‬
‫و اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻴﺜﻤﯽ در اداﻡﻪ‪ ،‬روﻧﺪ چﻨﺪ ﺕﺮور و ﺑﻤﺐﮔﺬارﯼ دﻳﮕﺮ را ﺑﺎ ﻋﻼﻗﻪاﯼ درﺳ ﺖ ﻡﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫اﻋﻮان آﻨﻮﻧﯽ اﺳﺎﻡﻪ ﺑﻦ ﻻدن ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻡﯽآﻨﺪ…‬
‫س آﺎرﮔﺮه ﺎ رﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬ ‫»ﺁن ﻡﻮﻗﻊ ﻓﺪاﻳﯽهﺎ ﻓﺎﺕﺢ را ﺕ ﺮور آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﭽ ﻪه ﺎ ﺑ ﺎ اﺕﻮﺑ ﻮ ِ‬
‫ﻳﻜﯽ از هﻤﻴﻦ ﻓﺪاﻳﯽهﺎ ﺑﺎ ﻡﻮﺕ ﻮر ﻳ ﻚ دﺳ ﺘﻪ اﻋﻼﻡﻴ ﻪ داﺧ ﻞ اﺕﻮﺑ ﻮس ﻡ ﯽاﻧ ﺪازد آ ﻪ ﺑﮕﻮﻳ ﺪ ﻡ ﺎ ﻓ ﺎﺕﺢ را‬
‫ﺕﺮور آﺮدﻳﻢ‪ .‬هﻤﻪﺷﺎن ]هﻤﻪﯼ آﺎرﮔﺮهﺎ[ ﻡ ﯽ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ اﻳ ﻦ آ ﺎر‪ ،‬آ ﺎر ﺳ ﺎواك اﺳ ﺖ‪ .‬چ ﻮن ﻓ ﺎﺕﺢ ﻳ ﻚ ﺁدم‬
‫ﺳﺮﻡﺎﻳﻪدار ﻡﻠﯽ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ آﺎرﮔﺮه ﺎ رﺳ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ه ﻴﭽﻜﺲ اﻳ ﻦ ﺕ ﺮور را ]ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﻓ ﺪاﻳﻴﺎن‬
‫ﺧﻠﻖ ﺁن زﻡﺎن را[ ﺕﺎﺉﻴﺪ ﻧﻜﺮد‪) «.‬هﻤﺎﻧﺠﺎ(‬
‫و ﺟﺎﻟﺐﺕﺮ از اﻳ ﻦ رﻗﺎﺑ ﺖه ﺎﯼ آﻤ ﺪﯼ‪ …» :‬ﺁن روز ﻡ ﻦ ]ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ[ ﭘ ﺸﺖ ﺑ ﯽﺳ ﻴﻢ‬
‫]ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﻮد ﺑﯽﺳﻴﻢ ﺳﺎواك[ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم… ﻳﻜﯽ از ﺧﺎﻧﻢهﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ را ﺑﻪ ﻧﺎم… ﻓﻼن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫او ﻗﺮار ﺧﻮدش را ﻟﻮ دادﻩ ﺑﻮد… ﺑﻌﺪ آﻪ ﺡﻤﻴﺪ اﺷﺮف ﺳﺮ ﻗﺮار ﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ ،‬ﻡﺘﻮﺟ ﻪ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺧﻼﺻ ﻪ‬
‫ﻡﺮﺿﻴﻪﯼ اﺡﻤﺪﯼ ﺳﺮ ﻗﺮار ﻡﯽﺁﻳﺪ‪ .‬او را ﺕﻌﻘﻴﺐ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻡﯽرود ﻡﻴﺪان اﻡﺎم ﺡﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ …ﺕﻌﻘﻴ ﺒﺶ‬
‫ﻡﯽآﺮدﻧﺪ آﻪ ﻡﺎ در ﭘﺸﺖ ﺑﯽﺳﻴﻢ ﻡﯽﺷﻨﻴﺪﻳﻢ… ﻡﻦ هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦه ﺎ را ﺿ ﺒﻂ آ ﺮدم… ]ﺟﺎﻟ ﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ[‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻓﺪاﻳﯽهﺎ ﻟﻮ رﻓﺘﻦ ﺑﯽﺳ ﻴﻢ‪ ،‬ﻗ ﺮار و آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪن ﻡﺮﺿ ﻴﻪﯼ اﺡﻤ ﺪﯼ را ﺑ ﻪ ﻡ ﺎ ﻧﮕﻔﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﻴﺪ ]ﺑﻬ ﺮام‬
‫ﺁرام[ ﺑﺎ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬چﻪ آﺎر آﻨﻴﻢ؟ ]ﻟﻄﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤﯽ[ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راهﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻧ ﻮار ﺿ ﺒﻂ‬
‫ﺷﺪﻩ را ﺑﻪ ﺁنهﺎ ﺑﺪهﻴﻢ‪ ،‬ﺕﺎ ﺷﺮﻡﻨﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ…« )هﻤﺎﻧﺠﺎ(‬
‫ﺟﺎﻟﺐﺕﺮ اﻳﻦ آﻪ ﺷ ﺨﺺ ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ ه ﻢ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ در زﻧ ﺪان ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻡﺮﺕ ﺐ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪﯼ »ﻳﺎدداﺷﺖهﺎﯼ ﺧﻮﻧﻴﻦ درون زﻧﺪان« ﻳﻌﻨﯽ ﻳﺎدداﺷﺖهﺎﻳﯽ آ ﻪ روﯼ آﺎﻏ ﺬ ﺳ ﻴﮕﺎر رﻳﺰﻧ ﻮﻳﺲ‬
‫ﻡ ﯽﺷ ﺪ و زﻧ ﺪاﻧﯽ در هﻨﮕ ﺎم ﺁزادﯼ ﺁنه ﺎ را ﻡ ﯽﺑﻠﻌﻴ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﺑﻌ ﺪا ﺑ ﺪﻧﺶ ﺁن را دﻓ ﻊ آﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﺎره ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬

‫‪٢٦٣‬‬
‫ﺕﻴﻢهﺎﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد آﺮدﻩ ﺑﻮد آﻪ در ﺑﻴﺮون ﺡﺘﻤ ﺎ ﻡﺮﺕ ﺐ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﺑﻜﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫چﺮا آﻪ ﻓﺪاﻳﯽهﺎ از ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺟﻠﻮ اﻓﺘﺎدﻩاﻧﺪ…‬
‫اﻳﻦهﺎ هﻤ ﺎن روﺷ ﻨﻔﻜﺮان و دآﺘ ﺮ‪/‬ﻡﻬﻨ ﺪس‪/‬داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ آ ﺸﺎﻧﺪن‬
‫اﻡﻨﻴﺖ ﻡﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ رﻓﺘﺎرﯼ‪ ،‬در واﻗﻊ زﻡﻴﻨﻪ ﺳﺎز ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﺎﻧﺪن ﺟﺮﻳﺎن ﻓﻌﻠﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑ ﺮ‬
‫اﻳﺮان ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺕﻘﺮﻳﺒﺎ ﺕﻤﺎﻡﯽ ﺟﺮﻳﺎن ﻓ ﺪاﻳﻴﺎن و چﺮﻳ ﻚه ﺎﯼ ﻓ ﺪاﻳﯽ ﺧﻠ ﻖ رﻓﺘﻨ ﺪ و ﺟ ﺬب دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﺟﺮﻳﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺑﻪ رهﺒﺮﯼ ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺳ ﻬﻤﯽ از ﻗ ﺪرت ﺑ ﻪ‬
‫چﺎﻧﻪ زﻧﯽ ﺑﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ و اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺕﺮورهﺎ و ﺕﺮورهﺎﯼ اﻧﺘﺤ ﺎرﯼ ﭘﺮداﺧ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ه ﺮ‬
‫ﺟﺎﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان را آﻪ دﺳﺖ ﻡﯽﮔﺬارﯼ‪ ،‬از اﻳﻦ »ﺁﺑﻠﻪه ﺎ« ﻓ ﺮاوان ﻡ ﯽﺑﻴﻨ ﯽ! ﺡﻴ ﻒ‪ ،‬چﻘ ﺪر‬
‫ﻡﺎ ﺑﻬﺎﯼ ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ »روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﻤﺎن« را آ ﻪ هﻤﭽﻨ ﺎن و ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ اﻻن ه ﻢ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن روﺷﻨﻔﻜﺮﯼ اﻳﺮان را ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽدهﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻳﻢ و ﻡﯽﭘﺮدازﻳﻢ!!‬

‫****‬
‫ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﻢ ﺳﻴﺎﺳﯽ!‬
‫دﻧﻴﺎﯼ ﻏﺮﻳﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬درﺳﺖ هﻤﺎن زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﻳﻚ ﻡﻮﻗﻌﻴﺖ وﻳﮋﻩﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﭘﻴﺶ ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ ﺕ ﺎ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ از ﺻ ﻔﺤﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻳ ﺮان و ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ ﺡ ﺬف ﺷ ﻮد و ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻡﻠ ﯽ‪،‬‬
‫ﺁزادﻳﺨﻮاﻩ و دﻡﻮآﺮات‪ ،‬اﻡﻜﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﻔ ﺲ آ ﺸﻴﺪن ﭘﻴ ﺪا آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬دﻓ ﺎعه ﺎﯼ ﺟﺎﻧﺎﻧ ﻪﯼ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ »ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﯽ« آﻪ از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻓﻘ ﻂ ه ﻮچﻴﮕﺮﯼ را ﻡ ﯽﻓﻬﻤﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ چﻴ ﺰﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎور ﻧﺪارﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺡﻤﺎﻳﺖ و ﺡﻔﺎﻇﺖ از ﻡﻨ ﺎﻓﻊ ﻋﺎﻟﻴ ﻪﯼ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان اﺳ ﺖ‪ ،‬چ ﭗ و راﺳ ﺖ اﻋﻼﻡﻴ ﻪ ﺻ ﺎدر ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ‪:‬‬
‫ﺑﺸﺘﺎﺑﻴﺪ و ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﺟﺎن ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎﯼ وﻃﻦ ﻓﺮوش ﺑﻪ ﺕﻈﺎهﺮات روز ﺷﻨﺒﻪ ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺕ ﺎ ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ ﻓﺮﺻ ﺖ وﻳ ﮋﻩ آ ﺴﯽ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ را ﺑ ﻪ ﺡ ﺴﺎب ﻧﻤ ﯽﺁورد و ﺷ ﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺳﺎﻳﺖهﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﭘﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ از اﻋﻼم ﺡﻤﺎﻳﺖهﺎﯼ ﺟﺎﻧﺎﻧﻪ از رهﺒﺮﯼ ﺧ ﺎص اﻟﺨ ﺎص‬
‫ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ و ﺳﺎزﻡﺎن وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ﻋ ﺮاق؛ ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺳ ﺎلهﺎﺳ ﺖ در آ ﺸﻮر دﺷ ﻤﻦ‪،‬‬
‫ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﺑ ﺮ ﺿ ﺪ ﺕﻤﺎﻡﻴ ﺖ ارﺿ ﯽ ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ دﺷ ﻤﻦ اﻃﻼﻋ ﺎت ﻡ ﯽﻓﺮوﺷ ﺪ‪ .‬دور ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‬
‫»ﺳﻮﭘﺮ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮﯼ« ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﺟﺎن ﺳﻴﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻡﻨﻪاﯼ و ﻋﻠﯽ اآﺒﺮ هﺎﺷﻤﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺰ ﻳﻘ ﻪ‬
‫ﭘﺎرﻩ آﻨﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ ﺡﻀﺮت آﻮﻓﯽ ﻋﻨﺎن ﻧﺎﻡﻪهﺎ و اﻡﻀﺎهﺎﯼ ﺡﻤﺎﻳﺖ ارﺳ ﺎل آﻨﻨ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ راﺳ ﺘﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﻡﯽﺕﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻧﻘﻼب ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﺘﯽ اﻳﺮان را دﻳﺪﻳﻢ‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ را ه ﻢ ﭘ ﺲ‬
‫از ﺁن هﻤﻪ ه ﻮار ﭘﻮﭘﻮﻟﻴ ﺴﺘﯽ دﻳ ﺪﻳﻢ‪ .‬ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴ ﺴﺘﯽ از ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ ﺳ ﺎآﻦ ﺑﻐ ﺪاد‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ آﻪ ﺳﺎلهﺎﺳﺖ ﻡﺴﻴﺮ ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﻡﺴﺎﻟﻤﺖ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪﯼ ﻡﺮدم را ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ آﺸﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آﺠ ﺎ‬
‫ﻡﯽرﺳﺪ؟! ﺕﻈﺎهﺮات آﻤﺪﯼ ﺡﻤﺎﻳﺖ از ﻡﺴﻌﻮد و ﻡ ﺮﻳﻢ رﺟ ﻮﯼ اﺡ ﺘﻤﻼ ﭘﺎﺳ ﺦ ﺧ ﻮﺑﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺎت‬
‫ﻏﻴ ﺮ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﺳ ﺖ؛ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﮔﻤ ﺎن ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ از ه ﻮاداران ﻧ ﺎ ﺁﮔ ﺎﻩ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺡﻤﺎﻳ ﺖ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺁب ﺑﻪ ﺁﺳﻴﺎب اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ ﻡ ﯽرﻳﺰﻧ ﺪ‪ .‬در ﻋﺠ ﺒﻢ آ ﻪ چ ﺮا اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‬
‫از ﺑﻦ ﻻدن ﺕﺮورﻳﺴﺖ و ﺻﺪام ﺡ ﺴﻴﻦ ﻡﺘﺠ ﺎوز و ﺁدﻡﻜ ﺶ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ! ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬چ ﻪ‬
‫ﻡﯽداﻧﻢ؟!‬
‫اﺧﻼق ﻋﺎﺷﻮراﻳﯽ ﻡﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن آ ﻪ در ﺑﻴ ﺸﺘﺮ »ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان« ﻡ ﺎ رﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ ﮔ ﺮدن آﻠﻔﺘ ﯽ‬
‫دارد‪ ،‬ﺑﺪ ﺟﻮرﯼ آﺎر دﺳﺖ ﻡﺎ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢٦٤‬‬
 ‫ﻳﺎدداﺷﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺣﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻣﯽ ﻓﻌﻠﯽ اﻳﺮان از هﻤﻪ رﻗﻢ!‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎر ﻡﯽﺧﻮاهﻢ از ﻡﻘﻮﻟﻪاﯼ ﺡﺮف ﺑﺰﻧﻢ آﻪ هﻤﻪﻡﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺁن ﺑ ﺴﻴﺎر ﺷ ﻨﻴﺪﻩ و ﺧﻮاﻧ ﺪﻩاﻳ ﻢ و‬
‫در اﻳﻦ رﺑﻊ ﻗﺮن ﺳﻠﻄﻪﯼ ﺡﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻡﯽ در اﻳﺮان ﻋﺰﻳﺰﻡﺎن ﺑﺎرهﺎ و ﺑﺎرهﺎ ﺕﺠﺮﺑﻪاش آﺮدﻩاﻳ ﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ اﻳﻦ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﻓﻼن ﺷﻴ ِﺦ ﺑﻬﻤ ﺎن وب ﺳ ﺎﻳﺖ آ ﻪ ﺧﻄ ﺎب ﺑ ﻪ هﻤ ﻪﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ـ در هﻤﻪﯼ هﻴﺌﺖهﺎﯼ ﻡﻌﻤﻢ و ﻡﻜ ﻼ و ﻡﺤﺠ ﺐ ـ در ﭘ ﺎﻳﮕﻴﺮﯼ و اﺳ ﺘﻤﺮار ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﻓﻌﻠﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان دﺳﺘﯽ و ﭘﺎﻳﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﺕﻔﺎوﺕﯽ هﻢ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬هﻴﭻ ارﻓ ﺎﻗﯽ ه ﻢ در ﺑ ﻴﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ؛‬
‫چﺮا آﻪ ﻡﻌﺘﻘﺪم هﺮآﺲ ﻡﻮﻇ ﻒ اﺳ ﺖ »ﺑﺎزﺕ ﺎب« اﻋﻤ ﺎل و ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ آ ﺮدﻩه ﺎﻳﺶ را ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدن‬
‫ﺑﮕﻴﺮد؛ ﻧﻪ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮار از ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺮاﯼ دﻳﮕﺮان ﭘ ﺎﭘﻮش اﻟﺤ ﺎد و آﻔ ﺮ و ارﺕ ﺪاد ﺑ ﺪوزد و ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺎزار رواﻧﻪ آﻨﺪ و چﻨﺪ ﺟﻮاﻧﻚ ﺟﺎهﻞ و ﺑﻴﭽﺎرﻩ و ﺑﻴﻜﺎرﻩ را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ و ﺡﺮق وادارد!!!‬
‫ﺑﺎ ﺕﻤﺎﻡﯽ آﺴﺎﻧﯽ ﺡﺮف دارم آﻪ ﺳﺎلهﺎ و ﺑﻠﻜﻪ ﻗ ﺮنهﺎﺳ ﺖ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻋ ﺪل ﻋﻠ ﯽ و ﻧ ﺎب ﻡﺤﻤ ﺪﯼ و‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ و ﺑﺮاﺑﺮﯼ و ﺁزادﯼ و اﺳﺘﻘﻼل دم زدﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ هﻤﻴﻦ آﻪ »اﺑﺮ و ﺑﺎد و ﻡ ﻪ و ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ و ﻓﻠ ﻚ«‬
‫هﻤﻪ در آﺎر ﺷﺪﻧﺪ ﺕ ﺎ اﻳﻨ ﺎن درﺳ ﺘﯽ ]![ ادﻋﺎهﺎﺷ ﺎن را ﺑ ﻪ اﺙﺒ ﺎت ﺑﺮﺳ ﺎﻧﻨﺪ‪» ،‬اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ« آ ﻪ ﺷ ﺎهﺪش‬
‫ﺖ ﺑﻦ ﺑﺴﺘﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺳ ﺎﺧﺘﻪاﻧ ﺪ‪،‬‬ ‫هﺴﺘﻴﻢ ﺕﺌﻮرﯼهﺎﺷﺎن را ﺑﻪ ﻡﺤﻚ ﺕﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﻡﻴﺎن ﺁوردﻩاﻧﺪ! و در ﻧﻬﺎﻳ ٍ‬
‫دﺳ ﺖ ﺑ ﺴﺘﻪ و ﺿ ﻌﻴﻒ از ﻧ ﺴﻞ ﺳ ﻮﻡﯽ ﺳ ﺨﻦ ﻡ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ه ﻴﭻ ﺕ ﺮﻩاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻌﺎرهﺎ و‬
‫ﺕﺌ ﻮرﯼهﺎﺷ ﺎن ﺧ ﺮد ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﻧ ﺴﻞ ﺳ ﻮﻡﯽ آ ﻪ در روﻧ ﺪ ﺑ ﯽﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ و ﺑ ﯽ ﻟﻴ ﺎﻗﺘﯽ هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﻴﺎن‪ ،‬از دﻳﻦ و ﺁﺉﻴﻦ ﺡﺘﺎ ارﺙﯽﺷﺎن ﻧﻴﺰ دﺳﺖ ﺷﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋ ﺸﻖ »ﺁرﺷ ﻪ و ﻡﺰﻗ ﺎن ﻓ ﻼن ﻡﻄ ﺮب‬
‫و رﻗﺎص« آﺎﻓﺮ ﻓﺮﻧﮕﯽ ﺷﺐ را ﺻﺒﺢ و روز را ﺷﺐ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺳﺎدﻩﺕﺮ ﺡﺮف ﺑﺰﻧﻢ!‬
‫هﺮ آﺪام ﻡﺎ آﻪ اﻳﻦ اﻡﻜﺎن را داﺷﺘﻪاﻳﻢ ﺕﺎ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻧﻴ ﺎﯼ ﺑ ﯽ در و ﭘﻴﻜ ﺮ رواﻧ ﻪ آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬ﻡ ﺴﻠﻤﺎ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ هﻢ ﺕﻨﻬﺎ در ﺡﻴﻄﻪﯼ ﺁﻡﺎدﻩ ﺳﺎزﯼ ﻏﺬا و ﻟﺒﺎس‬
‫و ﺧﺎﻧﻪ و ﺳﺮﭘﻨﺎﻩ ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻡﺎ دﺳﺖ آﻢ ﺕﺎ ﻳﻚ رﺑﻊ ﻗﺮن ﺑﻪ ﻡﺎ ﻧﻴﺎز دارﻧ ﺪ و ﻡ ﯽﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫آﻪ اﻳﺸﺎن را زﻳﺮ ﭘﺮ و ﺑﺎل ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺖهﺎ و ﭘﺮﺳﺶهﺎﺷ ﺎن ﭘﺎﺳ ﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ .‬ﻡ ﻦ اﮔ ﺮ‬
‫روزﯼ ﻗﺪرﺕﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬دﻟﻢ ﻡﯽﺧﻮاهﺪ از ﺕﻤﺎم ﭘ ﺪر و ﻡﺎدره ﺎ ـ ﭘ ﻴﺶ از ﺁن آ ﻪ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫دﻧﻴﺎ ﭘﺮﺕﺎب آﻨﻨ ﺪ ـ اﻡﺘﺤ ﺎﻧﯽ ﺑﮕﻴ ﺮم‪ .‬ﺑ ﻪ ﻡﻌﺘ ﺎدﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺎﺳ ﺪﻳﻦ اﺧﻼﻗ ﯽ و ﺡﺘ ﺎ اﻧﺪﻳ ﺸﻪاﯼ اﺟ ﺎزﻩﯼ ﺑﭽ ﻪ دار‬
‫ﺷﺪن ﻧﺪهﻢ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺴﺎن ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ را ﺑﻪ اﻳﻦ دﻧﻴ ﺎﯼ درﻧﺪﺷ ﺖ اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫آﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻤﻚ آﻨﻢ ﺕﺎ ﻧﺨﺴﺖ ﺧﻮد اﻧ ﺴﺎن ﺑﻬﺘ ﺮﯼ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬و اﻟﺒﺘ ﻪ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎر و ﺧﻄﺒ ﻪ! اﻳ ﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ از‬
‫ﺁرزوهﺎﯼ ﺟ ﻮاﻧﯽ ﻡ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ آ ﻪ ﻡ ﯽروم ﺕ ﺎ آﻤ ﯽ از ﺁن ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﺑﮕﻴ ﺮم‪ ،‬داﻡ ﻨﻢ را‬
‫ﺖ ﺑﺰن دارﻧﺪ ـ ﺕﺎ ﺧﻮدش را ﺕ ﺼﺤﻴﺢ و‬ ‫هﻨﻮز هﻢ رهﺎ ﻧﻜﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺜﻼ دﻟﻢ ﻧﻤﯽﺧﻮاهﺪ ﻡﺮدﯼ آﻪ دﺳ ٍ‬
‫ﺕﺮﺑﻴﺖ ﻧﻜﺮدﻩ اﺳﺖ ـ آﻮدآﯽ را زﻳﺮ ﻡﺸﺖ و ﻟﮕﺪش ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﺎﻧﯽ ﺑﺎﻟﻔﻄﺮﻩ ﺕﺒﺪﻳﻞ آﻨﺪ و …‬
‫ﺕﺼﻮر ﻡﯽآﻨﻢ دﻳﮕﺮ ﺁن زﻡﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺎ ﺑﺎ رﻧﺪﯼ و زرﻧﮕﯽ و ﺑ ﺎ ﺟ ﺎر و ﺟﻨﺠ ﺎل و ﺕﻬﻤ ﺖ و‬
‫اﻓﺘﺮا و ﺑﺤﺮان ﺳﺎزﯼ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺕﻀﺎدهﺎﻳﯽ را آﻪ ﺧﻮد در اﻳﺠﺎدﺷﺎن ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳ ﯽ داﺷ ﺘﻪاﻳ ﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺮون‬
‫ﭘﺮﺕﺎب آﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺘﯽ را آﻪ ﺧﻮد ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻳ ﻢ از ﻋﻬ ﺪﻩاش ﺑ ﺮﺁﻳﻴﻢ ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدن »ﻧ ﺎدرﻩ اﻓ ﺸﺎرﯼ« و‬
‫دﻳﮕﺮان ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﺑﻪ راﻩ اﻓﺘﺎدن اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ‪ ،‬اﻡﺜﺎل ﻡﻦ و ﻡﺎ ﻡﯽﺕﻮاﻧﻴﻢ ﺡﺮفهﺎﻡﺎن را‬
‫آﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ در ﻡﺤﺪودﻩﯼ ﺕﻴﺮاژ ‪ ٥٠٠‬و ‪ ١٠٠٠‬ﺕﺎﻳﯽ ﻓ ﻼن ﻧ ﺸﺮﻳﻪ‪ ،‬و در ﺡﺠ ﻢ اﺕﻔﺎﻗ ﺎت روزﻡ ﺮﻩ‬
‫ﻡﺤﻮ ﻡﯽﺷﺪ‪ ،‬در اﺷﻠﯽ ﮔﺴﺘﺮدﻩﺕﺮ و ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﯽ ﭘﻬﻨﺎورﺕﺮ در اﺧﺘﻴ ﺎر هﻤﮕ ﺎن ﻗ ﺮار ده ﻴﻢ؛ اﻡ ﺎ ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫اﻡﻜﺎن از ﺁﻏﺎز ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان وﺟﻮد داﺷﺖ؟ ﻡﮕﺮ چﻨﺪ ﻡﺎﻩ و ﻳﺎ دﺳﺖ ﺑﺎﻻ چﻨﺪ ﺳ ﺎل‬
‫از ﻋﻤﺮ ﻋﻤﻮﻡﯽ ﺷﺪن اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻡﯽﮔﺬرد؟ ﺁﻳ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡﺘﻴ ﺎن ﺑ ﺎ رﻓﺘﺎرﺷ ﺎن زﻡﻴﻨ ﻪ را ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﺬﻳﺮش‬
‫آﺎﻻهﺎﯼ ﻡﺎ ﺁﻡﺎدﻩ ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ ﻡﺮدم را ﺑﻪ ﺿﺮب و زور ﺑﻪ ﻧﻤﺎز و روزﻩﯼ اﺟﺒ ﺎرﯼ وادار آ ﺮدن ـ‬
‫‪٢٦٥‬‬
‫ﺧ ﻮد ـ وﺳ ﻴﻠﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﮔﺮﻳﺰاﻧ ﺪن ﺟﻮاﻧ ﺎن از هﻤ ﺎن دﻳ ﻦ اﺟﺒ ﺎرﯼ و هﻤ ﺎن ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ اﺟﺒ ﺎرﯼ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؟! درﺳﺖ اﺳﺖ آﻪ در ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺷﻤ ﺸﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻴﻤ ﯽ از ﺟﻬ ﺎن را ﺕ ﺴﺨﻴﺮ‬
‫آﻨﺪ؛ اﻡﺎ اﮔﺮ ﺁن ﻡﻮﻓﻘﻴﺖ واﻗﻌﺎ ﺕﺼﺎدﻓﯽ ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺖ آﻢ در اﻧﺘﻬﺎﯼ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ و ﺁﻏ ﺎز ه ﺰارﻩﯼ‬
‫ﺳﻮم دﻳﮕﺮ آﺎرﺑﺮدﯼ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻦ ﻻدن و ﺕﺮورهﺎﯼ او ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ ﺧ ﻮﺑﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﺙﺒ ﺎت اﻳ ﻦ ادﻋﺎﺳ ﺖ! اﻳ ﻦ‬
‫روزهﺎ ﭘﺎراﻡﺘﺮهﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﻪ دو ﻋﻨ ﺼﺮ ﺷﻤ ﺸﻴﺮ و ﺟﻬ ﻞ اﺿ ﺎﻓﻪ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬در ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ و‬
‫ﺡﺘﺎ ﺕﺎ هﻤﻴﻦ ‪ ١٠٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻧ ﻪ رادﻳ ﻮ وﺟ ﻮد داﺷ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻧ ﻮار آﺎﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ وﻳ ﺪﺉﻮ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن‪ ،‬ﻧ ﻪ‬
‫روزﻧﺎﻡﻪ‪ ،‬ﻧﻪ آﺘﺎب ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻴﺰان‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻠﻔﻦ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﺎآﺲ‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻠﻔﻦ دﺳﺘﯽ‪ ،‬و ﻧﻪ ارﺕﺒﺎط ﺑﺎ هﻤﻪﯼ ﺟﻬ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ و ﺁﺳﺎﻧﯽ و ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ وﺳﺎﺉﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪﯼ ﻡﺪرن‪ .‬دﺳﺖ ﺑﺎﻻ اﻻﻏﯽ ﺑﻮد و ﺷ ﺘﺮﯼ و ﻗ ﺎﻃﺮﯼ و‬
‫اﺳﺒﯽ‪.‬‬
‫ﭘﮋوهﺸﮕﺮان ]![ ﺕﺎرﻳﺦ ﺧﻮد ﺑﻬﺘﺮ ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ آ ﻪ در اﻳ ﻦ دوران ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ‪ ١٤٠٠‬ﭘ ﻴﺶ و ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن‬
‫ﺷﮕﺮدهﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺑﺮ اﻳﻦ هﻤﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻏﻠﺒﻪ آﺮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ اﮔﺮ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﭘﺲ‬
‫از ﺡﻤﻠﻪﯼ اﻋﺮاب ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﻤﻠﻜ ﺖ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﺡ ﺪود ‪ ٦٠٠‬ﺳ ﺎل دوام ﺑﻴ ﺎورد‪ ،‬اﻳ ﻦ روزه ﺎ دﻳﮕ ﺮ چﻨ ﻴﻦ‬
‫اﻡﻜﺎﻧﯽ در ﻡﺨﻴﻠﻪﯼ ﺧﻮد ﺡﺎآﻤﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ ه ﻢ ﻧﻤ ﯽﮔﻨﺠ ﺪ‪ .‬ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم‬
‫اﺳ ﺘﻔﺎدﻩه ﺎﻳﯽ آ ﻪ از اﻡﻜﺎﻧ ﺎت و ﺕﻜﻨﻴ ﻚ ﻡ ﺪرن ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﭘ ﺲ از ﻳ ﻚ رﺑ ﻊ ﻗ ﺮن ـ ﺑ ﺎ هﻤ ﻪﯼ ﺁن‬
‫ﺳﺮآﻮبهﺎ و ﺟﻨﮓه ﺎ و آ ﺸﺘﺎرهﺎ و اﻋ ﺪامه ﺎ و ﺕﺮوره ﺎ و… ـ در ﺁﺳ ﺘﺎﻧﻪﯼ ﻓﺮوﭘﺎﺷ ﯽ واﻗﻌ ﯽ ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ اﺿ ﻤﺤﻼل ه ﻢ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ در ﺡﻴﻄ ﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ آ ﻪ در ﺕﻤ ﺎﻡﯽ ﭘﻬﻨ ﻪه ﺎﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ و‬
‫ﺑﺎورﻡﻨﺪﯼ اﺳﺖ و ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ هﻤﺎن چﻴﺴﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﮕﺮان اﺳ ﻼﻡﯽ در اﻳ ﺮان ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ‬
‫ﺁن را درﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ از ﺕﻜﻨﻴﻚ و اﻡﻜﺎﻧﺎت ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ از‬
‫دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ ﺑﻬﺮﻩاﯼ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬دﻟﻴﻠﺶ هﻢ روﺷﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ و ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﻬﻤﺖ و ﺟﺎر و ﺟﻨﺠﺎل و ﻡﻠﺤﺪ و ﻡﺮﺕﺪ ﺧﻮاﻧﺪن روﺷﻨﮕﺮان ﻧﻤﯽﺕﻮان در دﻧﻴﺎﯼ آﻨﻮﻧﯽ ﺟ ﺎﻳﯽ ﺑ ﺎزآﺮد‬
‫و ﮔﺮﻩاﯼ را ﮔ ﺸﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان اﺷ ﺎرﻩاﯼ آﻮﺕ ﺎﻩ ﻡ ﯽﮔ ﻮﻳﻢ آ ﻪ اﺑﺘ ﺪاﻳﯽﺕ ﺮﻳﻦ دﺳ ﺘﺎورد ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‪ ،‬ارزش‬
‫دادن ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﺼﺮ اﻧ ﺴﺎن و داﺷ ﺘﻦ ﺕ ﻮان ﺕﺤﻤ ﻞ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ و اﻧﺪﻳ ﺸﻪﯼ هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنهﺎﺳ ﺖ و ﭘ ﺬﻳﺮﻓﺘﻦ و‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﺬﻳﺮش هﺮ ﺕﻐﻴﻴﺮ و ﺕﺤ ﻮﻟﯽ در ﺡﻴﻄ ﻪﯼ ﺑ ﺎور اﻧ ﺴﺎنه ﺎ آ ﻪ ﻡﺒﻨ ﺎﯼ ﺕﻤ ﺪن ﻏ ﺮب اﺳ ﺖ و اﻳ ﻦ‬
‫چﻨﻴﻦ در ﺟﺴﻢ و روح ﻏﺮب ﻡﺘﻤﺪن و ﻡﺪرن رﻳﺸﻪ دواﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻡﺜ ﺎل ﺷ ﻴﺦ رﺳ ﻮل ﺟﻌﻔﺮﻳ ﺎن ـ درﺳ ﺖ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ـ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ ﺡﻜ ﻢ اﻟﺤ ﺎد و ارﺕ ﺪاد‬
‫ﺻﺎدر آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺡﺘﺎ ﻡﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺎﻳﺰﻩاﯼ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮ ﻡﺮدم ﻗﺮار دهﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﯽ ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎ را ﺑ ﻪ ﻧ ﺎن‬
‫و ﻧﻮاﻳﯽ ﺑﺮﺳ ﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ از داﻡ ﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﻋﻘﺎﻳﺪﺷ ﺎن و ﺡﻜﻮﻡﺘ ﺸﺎن چﻴ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ره ﺎﻳﯽ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺮ هﻤﻪﯼ روﺷﻨﮕﺮان و اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎن را هﻢ ـ ﺑﻪ زﻋﻢ ﺧﻮدﺷﺎن ـ زﻳﺮ ﮔﻴﻮﺕﻴﻦ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺕﺎﺳﻒ ﻡﻌﺎدﻟﻪﯼ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﻡﺤﺘﻮﻡﺸﺎن ﺕﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﺨﻮاهﺪ آﺮد!‬
‫اﮔﺮ ﺕﻨﻬﺎ دﺳﺘﺎورد زﻧﺪﮔﯽ ﻡﻦ ـ ﺑﺠﺰ ﺳﻪ ﻓﺮزﻧﺪم آﻪ هﻤﻴﺸﻪ در ﺑﺮاﺑﺮﺷﺎن ﻡﺴﺌﻮل ﺑ ﻮدﻩام ـ هﻤ ﻴﻦ چﻨ ﺪ‬
‫ﻡﻘﺎﻟﻪ و چﻨﺪ آﺘﺎﺑﯽ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ در چﻨ ﺪ ﺳ ﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ در ﻡﻌ ﺮض دﻳ ﺪ هﻤﮕ ﺎن ﮔﺬاﺷ ﺘﻪام‪ ،‬وام ﺧ ﻮد را‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻡﺮدﻡﯽ آﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ دوﺳﺘﺸﺎن دارم‪ ،‬ادا آﺮدﻩام؛ هﻤﺎن ﻡﺮدﻡﯽ آﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻧﺎداﻧﯽه ﺎ‬
‫و ﻓﺮﻳﺐﺧﻮردنهﺎﺷﺎن ﺑﻮدﻩام‪ .‬ﺑﻴﺶ از اﻳ ﻦ ﻧ ﻪ ﺁرزوﻳ ﯽ دارم و ﻧ ﻪ ﺁرﻡ ﺎﻧﯽ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻋﻤ ﺮﯼ ﺑﺎﺷ ﺪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫آﺎرهﺎ را ﻋﻤﻴﻖﺕﺮ و ﺟﺪﯼﺕ ﺮ اداﻡ ﻪ ﺧ ﻮاهﻢ داد و اﮔ ﺮ ﻧ ﻪ‪ ،‬چ ﻪ ﺑﻬﺘ ﺮ از اﻳ ﻦ آ ﻪ در راﻩ ﺁﮔ ﺎهﯽ و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ رهﺎﻧﺪن ﻡﺮدﻡﻢ از چﻨﮕﺎل ﺟﻬﻞ و ﺕﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽام ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ!‬
‫ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ آﻪ ﺡﺬف ﻡﻦ از ﺻ ﺤﻨﻪﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﻡ ﺴﺎﻟﻪاﯼ را از ﺡﻜﻮﻡﺘﻴ ﺎن ﺡ ﻞ ﻧﺨﻮاه ﺪ‬
‫آ ﺮد‪ .‬ﻡﮕ ﺮ دﺷ ﻨﻪ ﺁﺟ ﻴﻦ آ ﺮدن ﭘﺮواﻧ ﻪﯼ اﺳ ﻜﻨﺪرﯼ و دارﻳ ﻮش ﻓﺮوه ﺮ و دﻳﮕ ﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن ﻗﺘ ﻞه ﺎﯼ‬
‫زﻧﺠﻴﺮﻩاﯼ ﺑﺮ ﻋﻤﺮ ﺡﻜﻮﻡﺘﺸﺎن اﻓﺰود؟ ﻡﮕﺮ ﺧﻮن هﻤﻴﻦهﺎ و ﺑﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕﺮ از هﻢﻡﻴﻬﻨﺎﻧﻤ ﺎن ﻧﺒ ﻮد آ ﻪ‬
‫آﻠﻴﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ را در اﻳﺮان ﺑﯽﺁﻳﻨﺪﻩ و اﺑﺘﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاﺷﺖ؟‬

‫‪٢٦٦‬‬
‫دوﺳ ﺖ دارم در ﭘﺎﻳ ﺎن ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﻨﻢ آ ﻪ ﻡ ﺸﻜﻞ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ در اﻳ ﺮان »اﻟﺤ ﺎد« اﻡﺜ ﺎل ﻡ ﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﺁﻡ ﺎل ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ ـ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آﺎرﻧﺎﻡ ﻪﯼ درﺧ ﺸﺎن ]![ ـ از ﭘ ﺎﯼ ﺑ ﺴﺖ وﻳ ﺮان اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳﻨ ﺎن ﺧ ﻮد ـ ﺑ ﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﺷ ﺎن ـ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد رﻗ ﻢ زدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎره ﺎﯼ ﺧ ﺸﻦ‪،‬‬
‫ﻏﻴﺮﻡﺴﺌﻮﻻﻧﻪ و ﻡﺎدون ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﻳﯽ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳ ﺮﻋﺖ ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽﺷ ﺎن را ﺑ ﺎﻻ ﺑ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮب اﺳﺖ دﺳﺖ آ ﻢ ﺟ ﻮانﺕﺮه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‪ ،‬در دهﺎﻧ ﻪﯼ ﮔ ﻮر ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ اﻳ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‪ ،‬از‬
‫اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ را ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻡﻠ ﺖ ﺑ ﺎ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺟﻬ ﻨﻢ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬درس ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻡﺤﺘ ﻮم‬
‫ﺡﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻡﯽ ـ هﻤﭽﻮن هﻤﻪﯼ دﻳﮕﺮ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرهﺎ ـ ﺁﺷﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ دﺳﺖهﺎﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اهﻞ و ﻋﻴﺎﻟﺸﺎن ﭘﺨﺘﻪاﻧﺪ!‬

‫****‬
‫ﺑﻮﺳﻪاﯼ ﺑﺮاﯼ اﻳﺮان‬
‫ﻡﺒ ﺎرك اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﻡ ﻮش آ ﻮر اﺻ ﻼﺡﺎت ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ آ ﻮﻩ زاﺉﻴ ﺪ و از ﺕ ﻮﯼ آﻴ ﺴﻪﯼ‬
‫ﻡﺎرﮔﻴﺮﯼ اﻧﺘﺼﺎﺑﺎت رهﺒﺮﯼ‪ ،‬ﻡﺤﻤﻮد اﺡﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﺑﻴﺮون ﺁﻡﺪ‪ .‬ﻳﻚ دوﺳﺖ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ‪ :‬اﻳﺮاﻧ ﯽه ﺎ‬
‫ﺁدمهﺎﯼ ﻋﺠﻴﺒﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻡﺎ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﻳ ﺎﻟﺘﯽ اﻳ ﻦﺟ ﺎ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺳﻴ ﺴﺘﻢه ﺎﯼ ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺘﻪﯼ ﻓﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺷ ﻤﺎرش ﺁراء‪ ،‬دﺳ ﺖ آ ﻢ دو روز وﻗ ﺖ ﻻزم دارم ﺕ ﺎ ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ ﻗﻄﻌ ﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت را اﻋ ﻼم آﻨ ﻴﻢ و در‬
‫اﻳﺮان ﺷﻤﺎ از چﻬﺎر ﺑﻌﺪ از ﻇﻬ ﺮ روز اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻡﻌﻠ ﻮم ﺑ ﻮد‪ .‬ﮔﻔ ﺘﻢ‪ :‬ﺑﻠ ﻪ‪ ،‬ﻡ ﺎ هﻤ ﻪ چﻴﺰﻡ ﺎن ﺑ ﺎ‬
‫هﻤﻪ آﺲ ﻓﺮق دارد‪ .‬رﺉﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮرﻡﺎن اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﻡﯽﺷﻮد آﻪ ﺧﻮدش از اﺳﺎس ﺁﻡﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫ﺕﺎ هﻤﺎن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ را از زﻳ ﺮ ﺕﻴ ﻎ اﻓﺘ ﻀﺎح دادﮔ ﺎﻩ ﻡﻴﻜﻮﻧ ﻮس در ﺑﺒ ﺮد‪ .‬ه ﺸﺖ ﺳ ﺎل اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن و‬
‫ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ]اﺳ ﻼﻡﯽ[ ﺧﻮاه ﺎن و ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل اﻻه ﻪﯼ ﺑﻘ ﺮاط ﻧ ﺎزﻧﻴﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﻡﻠ ﯽ ﺧ ﻂ ﺕﻴ ﺮﻩ ﻡ ﺬهﺒﯽ و‬
‫اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﯼ و ﺟﺒﻬ ﻪﯼ ﻡﻠ ﯽ و… هﻤﮕ ﯽ در ﺧ ﻂ ﺕﻬ ﺮان ـ آ ﺮج داﺧ ﻞ و ﺧ ﺎرج در‬
‫ﺡﺮآ ﺖ و ﺟﻨ ﺐ و ﺟ ﻮش ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ آﺘﺎﺑ ﺸﺎن را در اﻳ ﺮان چ ﺎپ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ درهﻤ ﯽ از ﺑ ﺎزار ﺁﺷ ﻔﺘﻪﯼ‬
‫ﭘﺨﺶ اﻋﺎﻧﺎت دوﻟﺘﯽ ﻧ ﺼﻴﺒﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﺑﺮﺳ ﺪ و ﺡ ﺎﻻ اﻳ ﻦ اﻧﺘ ﺼﺎب و اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ ﺕﺤ ﺮﻳﻢ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت‪،‬‬
‫هﻤﻪﯼ رﻧﮓهﺎﯼ رﻳﺐ و رﻳﺎ را آﻨﺎر ﻡﯽزﻧﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽﺷ ﻮد ه ﻢ از ﺁﺧ ﻮر اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن ﺧ ﻮرد و ه ﻢ‬
‫زﻳﺮ ﺑﻴﺮق ﺧﺎﺕﻤﯽ و ﺑﺮاﯼ ﻻﻧﺴﻪ آﺮدن ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬ﺟﺮﻳ ﺎن آ ﺸﺘﺎر درﻡ ﺎﻧﯽ زﻧﺠﻴ ﺮﻩاﯼ را ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﺮدن ﺟﻨﺎح رادﻳﻜﺎل رژﻳﻢ اﻧ ﺪاﺧﺖ و ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻨ ﺎح ﺧ ﺎﺕﻤﯽ دم ﺟﻨﺒﺎﻧ ﺪ‪ .‬آﻠ ﯽ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ دآ ﺎنه ﺎ از‬
‫ﺡﺎﻻ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺕﻌﻄﻴﻞ ﻡﯽﺷﻮد و چﻪ ﺑﺪﺷﺎﻧﺴﯽ ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺎت!‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻳﻚ دﺳﺖ ﻡﯽﺷﻮد و چﻬ ﺮﻩﯼ ﺑ ﺪون ﺑ ﺰآﺶ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﺪون ﻧﻴ ﺎز ﺑ ﻪ ﻡ ﺸﺎﻃﻪﮔ ﺮان درون ﻡ ﺮزﯼ و ﺑﻴ ﺮون ﻡ ﺮزﯼ ﺟﻨ ﺎح اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ‪ ،‬چﻬﺮﻩﯼ اﺻﻠﯽ و روﺷﻦ ﺧﻮدش را از ﺕﻮﯼ ﺻﻨﺪوقهﺎﯼ راﻳﺶ ﺑﻴﺮون ﻡﯽآﺸﺪ‪.‬‬
‫اﻡﺎ اﻳﻦ ﺕﻨﻬﺎ هﻤﻪﯼ دﺳﺘﺎورد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ ﻡﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ را ﺑ ﺎ ﺡ ﻀﻮر آﻤ ﯽ‬
‫ﭘﺎﺉﻴﻨﯽ ﺕﺤﺮﻳﻢ آﺮدﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺎ ﻋﺪم ﺷﺮآﺘﺸﺎن در اﻳ ﻦ اﻧﺘ ﺼﺎﺑﺎت ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‪ ،‬دو ﭘﻴ ﺎم ﺟﺎﻟ ﺐ‬
‫ﺑﻪ هﻤﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﺎ ﺧﺎرج ﻧﺸﻴﻦهﺎ و ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻡﺘﻤﺪن دادﻧﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ را در آﻠﻴ ﺘﺶ‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاهﻨﺪ و دﻳﮕﺮ اﻳﻦ آﻪ ﻧ ﺸﺎن دادﻧ ﺪ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡﺎﺳ ﻚ ﻓﺮﻳ ﺐ و دودوزﻩ ﺑ ﺎزﯼ و ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺑﺸﺮ ﻧﻤﺎﻳﯽ و ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ ﺕﻤﺪنهﺎ و در واﻗﻊ ﻓﻘﻂ ﻗﺮاﺉﺖ اﻧﺸﺎهﺎﻳﯽ روﻧﻮﻳﺴﯽ ﺷﺪﻩ از روﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ‬
‫ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﻡﺮﺡﻮم ﺑﻮد‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ و ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﻡﺤﻜﻢﺕﺮ آ ﺮدن ﭘﺎﻳ ﻪه ﺎﯼ هﻤ ﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ .‬ﭘﻴ ﺎم‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ ﻧﻤ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺧﻮاﺳ ﺖهﺎﺷ ﺎن در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ رﻓ ﺎﻩ و‬
‫‪٢٦٧‬‬
‫آﺎر و ﺁزادﯼهﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻡﻨﻴﺖ ﻗﻀﺎﯼ و ﺟﺎﻧﯽ و ﻡﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎزﯼهﺎﯼ ﺟﻨﺎحهﺎﯼ درون ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‬
‫ﺕﻘﻠﻴﻞ دادﻩ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﺮان ﺕﻤﺎﻡﻴﺖ اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم ﻡﺎﺳ ﻚه ﺎ و ﻡ ﺸﺎﻃﻪﮔ ﺮاﻧﺶ در ﻃ ﻮل‬
‫اﻳﻦ هﺸﺖ ﺳﺎل ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻤﯽﺧﻮاهﺪ اﺑﺰار دﺳﺖ اﻧﻮاع ﺟﻨﺎحهﺎﻳﯽ ﺷﻮد آ ﻪ ﻧ ﻪ درد‬
‫ﺁزادﯼ و ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ و دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ دارﻧ ﺪ و ﻧ ﻪ اﺻ ﻼ اﻳ ﺮان و اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑﺮاﻳ ﺸﺎن ﻡﺤﻠ ﯽ از اﻋ ﺮاب‬
‫دارد‪ .‬ﻧ ﺸﺎن دادﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ ﻧﻤ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﺮ اﻳ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻨ ﺪ‪ ،‬و ﺡ ﺎﻻ هﻤ ﻪ چﻴ ﺰ‬
‫روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﺎب از چﻬﺮﻩﯼ هﻤﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و دور ﺑﺎزﯼهﺎﯼ اﺧﺘﺮاﻋﯽ اﻳ ﻦ ﺑﺎﻧ ﺪهﺎ ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﺎﻳ ﺎن رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ اﻳ ﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﻳ ﻚ “ﻧ ﻪ” ﻡﺤﻜ ﻢ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﻪ آﻠﻴ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﻦ ﺑﻪ واﻗﻊ اﻳﻦ دﺳ ﺘﺎورد و اﻳ ﻦ ﺡﺮآ ﺖ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮاﻧ ﻪﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻡﻠ ﺖ‬
‫اﻳﺮان ﺕﺒﺮﻳﻚ ﻡﯽﮔﻮﻳﻢ‪ .‬در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﻳ ﻚ هﻔﺘ ﻪ ﻡ ﺎ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻡﺜ ﻞ اﺳ ﻔﻨﺪ روﯼ ﺁﺕ ﺶ ﻡ ﯽﺳ ﻮﺧﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻡ ﺎ‬
‫ﻂ ﺕﻪ ﻡﺎﻧﺪﻩهﺎﯼ اﺻﻼﺡﺎت ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ را ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻨ ﺎﻩ ﺑ ﺮدن ﺑ ﻪ ﻡ ﺎر ﻏﺎﺷ ﻴﻪ از ﺕ ﺮس‬ ‫هﻤﻮﻃﻨﺎن ﻡﺎ ﺡﺘﺎ ﺧ ٍ‬
‫اژده ﺎﯼ هﻔ ﺖ ﺳ ﺮ ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ و دم ﻋﺎﻟﻴﺠﻨ ﺎب ﺧﺎآ ﺴﺘﺮﯼ ﭘ ﻮش را روﯼ دﻡ ﺶ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ و‬
‫رواﻧﻪاش آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻡﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷ ﻴﺪ اﮔ ﺮ ﺡ ﻀﺮت رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ آﻤ ﯽ راﯼ ﺁوردﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺡﺘﻤ ﺎ ﻡﺜ ﻞ آﺮوﺑ ﯽ‬
‫ﭘﻨﺠﺎﻩ هﺰار ﺕﻮﻡﺎﻧﯽ آﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻡﻄﺒﻮﻋﺎﺕﯽ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽداد و ﭘﺘﻪﯼ ﺧﺎﻡﻨﻪاﯼ و اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﻓﺮﻡﺎﻳ ﺸﯽاش را‬
‫روﯼ ﺁب ﻡﯽرﻳﺨﺖ‪ .‬ﺳﻜﻮت و ﺑﻌﺪ هﻢ ﺕﺒﺮﻳﻚ ﺳﺘﺎد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕﯽ او ﺑﻪ ﻡﺤﻤﻮد اﺡﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﻧﺸﺎن ﻡﯽده ﺪ‬
‫آﻪ ﺳﻨﺒﻪﯼ ﻋﺪم ﺷﺮآﺖ ﻡﺮدم در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻓﺮﻡﺎﻳﺸﯽ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﭘ ﺮزور ﺕ ﺮ از ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺮ و ﺻﺪاﻳﯽ ﺑﻜﻨﺪ و ﺁﺑﺮوﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻪاش را ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫ﻡ ﻦ ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺡ ﺎﻓﻆ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ آ ﻪ در دور ﻧﺨ ﺴﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﺼﻄﻔﯽ ﻡﻌﻴﻦ راﯼ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس آﺪام ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺑﺮﺁورد آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺑﻴﻦ و ﺑﺪ و ﺑﺪﺕﺮ‪،‬‬
‫هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑﻬﺘ ﺮ از ﺁن دﻳﮕ ﺮﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﻪﺷ ﺎن ﻳ ﻚ ﺑ ﺎرﻩ ﺕ ﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ ﺑ ﻪ ﭘﺪرﺧﻮاﻧ ﺪﻩ‬
‫ﺧﺎآﺴﺘﺮﯼ ﭘﻮش راﯼ ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺑ ﺼﻴﺮ ﻧ ﺼﻴﺒﯽ اول ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ ﺁن آ ﻪ ﺑ ﺪﺕﺮ اﺳ ﺖ آ ﺪام اﺳ ﺖ و ﻡ ﻦ‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﻢ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ در اﻳﻦ ﺑﺮهﻪ ﺑﺪﺕﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺮزﻳﺪﻧﺖ اﺡﻤﺪﯼ ﻧﮋاد ﺑﺪون ﻡﺎﺳ ﻚ‬
‫و ﺑﺪون دودوزﻩ ﺑﺎزﯼ‪ ،‬از هﻤﺎن اول ﺕﻜﻠﻴﻒ ﺧﻮدش را ﺑﺎ دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ ﻡﻌﻠ ﻮم آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ هﻤ ﺎن‬
‫چﻴﺰﯼ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺎ در ﺕﻤﺎم اﻳ ﻦ ه ﺸﺖ ﺳ ﺎل ﺡﻠﻘﻮﻡﻤ ﺎن را ﭘ ﺎرﻩ آ ﺮدﻳﻢ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺎت ﺑﻔﻬﻤ ﺎﻧﻴﻢ آ ﻪ‬
‫ﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻧﺪ‪ .‬هﻴﭻ آﺮﯼاﯼ ﺑﺪ از آﺮﯼ ﻡﺼﻠﺤﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻡﻨﺎﻓﻌﺸﺎن اﻳﺠ ﺎب ﻧﻤ ﯽآ ﺮد‪ .‬هﻔﺘ ﻪ ﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫زﺑﺎن “دﯼ ﺳﺎﻳﺖ”‪ ،‬در ﮔﺰارﺷﯽ در ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺷ ﻤﺎرﻩاش آ ﻪ ﭘﻨﺠ ﺸﻨﺒﻪﯼ ﭘ ﻴﺶ از اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﻡﻨﺘ ﺸﺮ ﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺷﻌﺎر اﺡﻤﺪﯼ ﻧﮋاد آﻪ ﻡ ﺎ ﻗ ﺮار ﻧ ﺪارﻳﻢ در اﻳ ﺮان دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ ﺑﺮﻗ ﺮار آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬ﺕ ﺪاوم هﻤ ﺎن‬
‫ﺷﻌﺎر ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﺎن روزه ﺎﯼ اول ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪﻧﺶ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ :‬ﻡ ﺎ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﻧﻜﺮدﻩاﻳﻢ آﻪ ﺧﺮﺑﺰﻩ ارزان ﺷﻮد! ﺑﻠ ﻪ اﻳ ﻦه ﺎ ﻧﻴﺎﻡ ﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻡﻠ ﺖ آ ﺎرﺕﻦ ﺧ ﻮاب ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬زﻧ ﺎن و‬
‫دﺧﺘ ﺮان ﻡ ﺎ را در اﻡ ﺎرات و دوﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﺧﻮدﻓﺮوﺷ ﯽ وادار ﻧﻜﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ اﻳ ﻦه ﺎ زﻧ ﺎن و آﻮدآ ﺎن‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﺧﻮدﺷﺎن در ﺕﻮﻟﻴﺪش ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳ ﯽ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﺕ ﺪارآﺎﺕﭽﯽ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ ﻓﻘﻂ ﺁﻡﺪﻩ ﺑﻮد ﺕﺎ هﺸﺖ ﺳﺎل ﺑﻪ ﻋﻤﺮ اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺿ ﺎﻓﻪ آﻨ ﺪ و آ ﺮد و ﻡ ﺎﻡﻮرﻳﺘﺶ‬
‫ﺕﻤﺎم ﺷﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ‪ .‬هﻤﻪﯼ ﺁنهﺎﻳﯽ هﻢ آﻪ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﻡﺤ ﺼﻮر و ﻡﺤ ﺪود ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺷﻌﺎرهﺎﯼ ﺧﺎﺕﻤﯽ را ﺑ ﺎور آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺷ ﻌﺎرهﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺧ ﺎﺕﻤﯽ ه ﻢ ﺑﺎورﺷ ﺎن ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬از‬
‫ﻧﻈﺮ اﻳﻦهﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪ اﻳﺮاﻧﯽ ﻧﻪ آﺎر ﻡﯽﺧﻮاهﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺁزادﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻧﻪ اﻡﻨﻴ ﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ اﺳ ﻼم‬
‫ﻡﯽﺧﻮاهﺪ و ﻡﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ اﺳﻼم ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ درد آﺠﺎﻳﺶ ﻡﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺰ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺕﻜﻠﻴ ﻒ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ هﺮ چﻨﺪ وﻗﺖ ﺑﻪ چﻨﺪ وﻗﺖ اﻧﺘﺼﺎﺑﺎت ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ را ﺑﺎ راﻳﺶ ﺕﺎﺉﻴﺪ آﻨﺪ! از ﻧﻈﺮ اﻳ ﻦه ﺎ ﻓﻘ ﻂ اﺳ ﻼم‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎﻳﺪ در ﻗﺪرت ﺡﻔﻆ ﺷﻮد و ﺡﻔﻆ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦهﺎ ﺁﻡﺪﻩاﻧﺪ ﺕﺎ در ﺧﻴﺎﺑﺎنه ﺎﯼ ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺳ ﻄﻞ‬
‫ذﺑﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺻﻨﺪوق ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ اﻋﺎﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﺡﻜﻮﻡﺘﻴﺎن ﺑﺮﭘ ﺎ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬دوﺳ ﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان رﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺕﻌ ﺪاد‬
‫ﺳﻄﻞ ﺁﺷﻐﺎلهﺎﯼ ﺧ ﻂ ﺕﻬ ﺮان ـ اآﺒﺎﺕ ﺎن را ﺷ ﻤﺮدﻩ ﺑ ﻮد و ﺁن را ﺑ ﺎ ﺻ ﻨﺪوقه ﺎﯼ ﺟﻤ ﻊ ﺁورﯼ اﻋﺎﻧ ﺎت‬

‫‪٢٦٨‬‬
‫ﺑﺮاﯼ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﺻ ﺪﻗﻪ ﻡﻘﺎﻳ ﺴﻪ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻧ ﺴﺒﺖ آﻤ ﺪﯼ ﺑ ﻮد‪ .‬دﻩ ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ و ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻴﻦ ه ﻢ‬
‫ﺁﺷﻐﺎل و ﮔﺪا از ﺳﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺳﻠﻄﺎن وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﺎﻻ ﻡﯽرود‪ .‬ﺕﻨﻬﺎ زﻳﻨﺖ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻏﻮل ﺁﺳ ﺎ هﻤ ﺎن‬
‫ﺕﺎﺑﻠﻮهﺎﯼ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ وار اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم اﻳﻦ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎﺳﺖ آ ﻪ در ﺳ ﺮ ه ﺮ ﮔ ﺬرﯼ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺁدﻡﻴ ﺰادﯼ ده ﻦ‬
‫آﺠﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺡﺎل‪ ،‬ﻡﻦ‪ ،‬ﻳ ﻚ دﺳ ﺖ ﺷ ﺪن اﻳ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ را ﺑ ﻪ ﻓ ﺎل ﻧﻴ ﻚ ﻡ ﯽﮔﻴ ﺮم و ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻡﺤﻠ ﯽ از اﻋ ﺮاب ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ آﻤ ﺪﯼ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺕ ﻀﺎدهﺎ و زﻧ ﺪﮔﯽ در ﺷ ﻜﺎفه ﺎﯼ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺟﻨﺎحهﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ ،‬اﻋﻼم ﻡﯽآﻨﻢ آﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪﯼ اﻳ ﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﻦ ﺑ ﻪ ﻡﻔﻬ ﻮم ﻋ ﺪم ﻡﻘﺒﻮﻟﻴ ﺖ‬
‫آﻠﻴﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺮاﯼ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ روﺷﻨﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷ ﺮآﺖ ﺕﻨﻬ ﺎ ه ﺸﺘﺎد‬
‫ه ﺰار ﺕ ﻦ از اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺧ ﺎرج آ ﺸﻮرﯼ در اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت در ﻡﻘﺎﻳ ﺴﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮآﺖ ﮔ ﺴﺘﺮدﻩﯼ و ﭘﻮﭘﻮﻟﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎ در اوﻟ ﻴﻦ و دوﻡ ﻴﻦ دور اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت ﺧ ﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﭘﻴ ﺎم روﺷ ﻨﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻧ ﺪازﻩ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻡﻴ ﺰان‬
‫ﺷﺮآﺖ ﻳﺎ ﻋﺪم ﺷﺮآﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ در اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ را ﺑﻪ ﻓﺎل ﻧﻴ ﻚ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺑﺮاﯼ هﻤﻮﻃﻨﺎﻧﻤﺎن در درون ﻡﺮز و ﺑﺮون ﻡﺮز‪ ،‬ﺁزادﯼ و ﺡﻘﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ و ﺷ ﺮآﺖ در‬
‫ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ را ﺁرزو آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ در دام ﭘﻮﭘﻮﻟﻴ ﺴﻢ “ﻡﻠ ﯽ ﺧ ﻂ ﺕﻴ ﺮﻩ ﻡ ﺬهﺒﯽ” و‬
‫“ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﺧﻮاهﺎن” ﺑﻴﺎﻓﺘﻴﻢ!‬

‫‪ ٢٦‬ژوﺉﻦ ‪٢٠٠٦‬‬

‫****‬
‫ﻗﺎﺗﻼن ﮐﺴﺮوﯼ هﻤﭽﻨﺎن زﻧﺪﻩ و در ﮐﺎرﻧﺪ!‬

‫ﺷﺎدروان اﺡﻤﺪ ﮐﺴﺮوﯼ را ﻳﮑﺒﺎر در هﺸﺘﻢ اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﻡﺎﻩ ‪ ١٣٢۴‬ﺕﺮور ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻋﺖ ﻧﻪ‬
‫ﺻﺒﺢ ﮐﺴﺮوﯼ داﺷﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻳﺴﺘﮕﺎﻩ اﺕﻮﺑﻮس چﻬﺎر راﻩ ﺡﺸﻤﺖ اﻟﺪوﻟ ﻪ ﻡﻴﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﺻ ﺪ ﻗ ﺪم ﻡﺎﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻪ‬
‫چﻬ ﺎر راﻩ از ﭘ ﺸﺖ ﺳ ﺮ ﺑ ﻪ او ﺕﻴﺮاﻧ ﺪازﯼ ﻡﻴﮑﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻧ ﻮاب ﺻ ﻔﻮﯼ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﮐ ﺴﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ اﻳﻦ ﺳﻮء ﻗﺼﺪ را اﻧﺠﺎم ﻡﻴﺪهﻨﺪ‪ .‬ﺳﻨﮕﯽ هﻢ ﺑﻪ ﺳﺮ ﮐ ﺴﺮوﯼ ﻡﻴﺰﻧﻨ ﺪ‪ .‬ﮐ ﺴﺮوﯼ هﻤ ﺎن ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﮐﻪ از ﺳﺮش ﺧﻮن روان اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻮچﻪ اﯼ ﻡﻴﭙﻴﭽﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﯽ ﺳﺮ ﻡﻴﺮﺳﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻧﻮاب ﺻﻔﻮﯼ ﺑ ﺎ‬
‫زور ﮐﺴﺮوﯼ ﻡﺠﺮوح را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻡﻴﮑﻨﺪ و او را ﺑﺮﻡﻴﮕﺮداﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮاب هﻤﺎﻧﺠﺎ اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻡﻌﻴﺖ‬
‫ﭘﺎﺳﺒﺎن‪ ،‬ﻧﻮاب ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﮐﺴﺮوﯼ ﺡﻤﻠﻪ ﻡﻴﮑﻨﺪ و ﺑﺎ چ ﺎﻗﻮﯼ ﺑﻠﻨ ﺪﯼ ﺿ ﺮﺑﻪ ه ﺎﯼ ﺕ ﺎزﻩ اﯼ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ و‬
‫ﮔﺮدن ﮐﺴﺮوﯼ ﻡﻴﺰﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺒﺎن هﻨﻮز هﻤﺎﻧﺠﺎﺳﺖ‪ .‬او ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺡﺮﮐﺘﯽ ﻧﻤﻴﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻧ ﻮاب ه ﻮرا‬
‫هﻢ ﻡﻴﮑﺸﺪ‪ .‬ﻧﻮاب ﺕﺸﻮﻳﻖ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺕﻬﻴﻴﺞ ﻡﻴﺸﻮد و ﺿﺮﺑﻪ ه ﺎﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ و ﮔ ﺮدن ﮐ ﺴﺮوﯼ وارد‬
‫ﻡﻴﺂورد‪ .‬ﮐﺴﺮوﯼ ﮐﺸﺎن ﮐﺸﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ درﺷﮑﻪ اﯼ ﻡﻴﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻡﺮدم ﺟﻤ ﻊ ﻡﻴ ﺸﻮﻧﺪ و ﺷ ﻠﻮغ ﻡﻴﮑﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮاب و ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ در ﮐﺎﻟﺴﮑﻪ هﻢ دﺳ ﺖ از ﺳ ﺮ ﮐ ﺴﺮوﯼ ﺑﺮﻧﻤﻴﺪارﻧ ﺪ‪ .‬درﺷ ﮑﻪ چ ﯽ ﻡﻴﮕﺮﻳ ﺰد‪ .‬ﮐ ﺲ‬
‫دﻳﮕ ﺮﯼ ﭘ ﺸﺖ درﺷ ﮑﻪ ﻡﻴﻨ ﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ اﺳ ﺐ رم ﻡﻴﮑﻨ ﺪ‪ .‬ﻓ ﻮرا ﻳ ﮏ اﻓ ﺴﺮ ﺷ ﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و ﻳ ﮏ اﻓ ﺴﺮ‬
‫ژاﻧﺪارﻡﺮﯼ ﺳ ﺮ ﻡﻴﺮﺳ ﻨﺪ و ﮐ ﺴﺮوﯼ را در ﺡ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮن از ﺳ ﺮ و ﮔ ﺮدﻧﺶ روان اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ زور‬
‫ﺳﻮار اﺕﻮﻡﺒﻴﻠﯽ ﻡﻴﮑﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﮐﻼﻧﺘﺮﯼ ﻡﻴﺒﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﺮ ﻡﺒﻨ ﺎﯼ ﮔ ﺰارش ﺧ ﻼف‬
‫هﻤﺎن ﭘﺎﺳﺒﺎن‪ ،‬ﮐﺴﺮوﯼ ﻡﺠﺮوح و ﺕﺮور ﺷﺪﻩ را ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﻡﻴﮑﺸﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﮔ ﺰارش ﻳﮑ ﯽ از‬
‫روزﻧﺎﻡ ﻪ ه ﺎﯼ ﻋ ﺼﺮ ﺕﻬ ﺮان ده ﻢ اردﻳﺒﻬ ﺸﺖ ﻡ ﺎﻩ ‪ ١٣٢۴‬اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳ ﺎس اﻳ ﻦ ﮔ ﺰارش ﺻ ﻔﻮﯼ و‬
‫ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﮕﺮﻡﯽ ﻡﻘﺎﻡﺎت اﻳﻦ ﺕﺮور را اﻧﺠﺎم دادﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﻧ ﻮاب ﺻ ﻔﻮﯼ دﺳ ﺘﮕﻴﺮ ﻡﻴ ﺸﻮد‪ .‬چﻨ ﺪ روز‬
‫‪٢٦٩‬‬
‫ﺑﻌﺪ ﻧﻮاب ﺑﺎ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺑﺎزرﮔ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم اﺳ ﻜﻮﺉﯽ از زﻧ ﺪان ﺁزاد ﻡﻴ ﺸﻮد‪ .‬ﭘ ﺲ از ﺁزادﯼ از زﻧ ﺪان ه ﻢ‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ ﺻﺪور اﻃﻼﻋﻴﻪ اﯼ ﺕﺸﻜﻴﻞ »ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳﻼم« را اﻋﻼم ﻡﻴﻜﻨﺪ‪ .‬هﻤﺰﻡ ﺎن ﻓ ﺸﺎر ﺑ ﻪ‬
‫دوﻟﺖ وﻗﺖ ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از اﻧﺘ ﺸﺎر آﺘﺎﺑﻬ ﺎﯼ آ ﺴﺮوﯼ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻡﻴﻴﺎﺑ ﺪ‪ .‬ﮐﺘﺎﺑﻬ ﺎﯼ ﮐ ﺴﺮوﯼ هﻤﭽﻨ ﺎن‬
‫در ﺡﮑﻮﻡﺖ ﺁﻡﺮان ﻗﺘﻞ ﮐﺴﺮوﯼ ﻡﻤﻨﻮع هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﺧﻮﻧﺪﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺡﺎج ﺳ ﺮاج اﻧ ﺼﺎرﯼ‪ ،‬و دﻳﮕﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﺎ‬
‫ﻧﺎﻡﻬ ﺎﯼ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ ﺷ ﻴﺮازﯼ و ﺳ ﻴﺪ ﻧﻮراﻟ ﺪﻳﻦ ﺷ ﻴﺮازﯼ ﺑ ﻪ دادﮔ ﺴﺘﺮﯼ ﺕﻬ ﺮان ﺑﺮﻋﻠﻴ ﻪ آ ﺴﺮوﯼ ﺷ ﻜﺎﻳﺖ‬
‫ﻡﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ »ﻡﻘﺎﻡﺎت« ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺡﻔﻆ راﺑﻄ ﻪ ﺡ ﺴﻨﻪ ﺑ ﺎ ﻡﺮاﺟ ﻊ ﻡ ﺬهﺒﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ‬
‫ﻡﻘﺎﻡﺎت ﺷﻜﺎﻳﺖ ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ ﻡﻴﺸﻮد‪ .‬آﺴﺮوﯼ ﺑﺮاﯼ روز ﺑﻴﺴﺘﻢ اﺳﻔﻨﺪ ‪ ١٣٢٤‬ﺑﻪ دادﺳﺮاﯼ ﺕﻬﺮان اﺡ ﻀﺎر‬
‫ﻡﻴﺸﻮد‪» .‬ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳ ﻼم« از روز دادﮔ ﺎﻩ ﺑ ﺎﺧﺒﺮ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬راﻩ ﭘﺎﺳ ﺒﺎن ﭘﻴ ﺸﻴﻦ در ﺳ ﻄﺢ ﺑ ﺎﻻﺕﺮﯼ اداﻡ ﻪ‬
‫ﻡﻴﻴﺎﺑﺪ‪ .‬ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳﻼم ﺕﺼﻤﻴﻢ ﻡﻴﮕﻴﺮﻧﺪ ﺕﺎ در ﺻﺤﻦ دادﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎر دوم ﮐ ﺴﺮوﯼ را ﺕ ﺮور ﮐﻨﻨ ﺪ‪٨ .‬‬
‫ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت اﻧﺘﺨ ﺎب ﻡﻴ ﺸﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳ ﺎﻋﺖ ﻧ ﻪ ﺻ ﺒﺢ ﺑﻴ ﺴﺘﻢ اﺳ ﻔﻨﺪ ﻡ ﺎﻩ ‪ ١٣٢٤‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ‪،‬‬
‫زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ چﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ از ورود اﺡﻤﺪ آﺴﺮوﯼ ﺑﻪ اﺕﺎق ﺑ ﺎزرس ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡﻈﻔ ﺮﯼ و ﺑ ﺮادران‬
‫اﻡﺎﻡﯽ وارد اﺕﺎق ﻡﻴﺸﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺷﺎدروان اﺡﻤﺪ آﺴﺮوﯼ و ﻡﻨﺸﯽ اش ﺁﻗ ﺎﯼ ﺡ ﺪادﭘﻮر ﺕﻴﺮاﻧ ﺪازﯼ‬
‫ﻡﻴﻜﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن ﭘ ﺲ از اﻃﻤﻴﻨ ﺎن از ﮐ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪن آ ﺴﺮوﯼ‪ ،‬اﷲ اآﺒ ﺮ ﮔﻮﻳ ﺎن از اﺕ ﺎق ﺑ ﺎزرس ﺧ ﺎرج‬
‫ﻡﻴ ﺸﻮﻧﺪ و هﻤﮕ ﯽ – ﻡﻌﻠ ﻮم ﻧﻴ ﺴﺖ چ ﺮا ‪ -‬از آ ﺎخ دادﮔ ﺴﺘﺮﯼ ﻡﻴﮕﺮﻳﺰﻧ ﺪ‪ .‬ﻡﺮاﺟ ﻊ و ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از‬
‫ﻡﻘﺎﻡﺎت ﺡﮑﻮﻡﺘﯽ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﻗﺎﺕﻠﻴﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﺮوﯼ را ﻳﺎراﻧﺶ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﻋﻤﻮﻡﯽ ﺑﻪ ﺧ ﺎﮎ‬
‫ﺑ ﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ .‬ﻡ ﺰار او هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﻡ ﺰار ﺡ ﺪادﭘﻮر در ﺷ ﻤﻴﺮان در ﺳ ﻴﻨﻪ ﮐ ﻮﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ از ﻗﺘ ﻞ آ ﺴﺮوﯼ‬
‫ﺑ ﺮادران اﻡ ﺎﻡﯽ دﺳ ﺘﮕﻴﺮ ﻡﻴ ﺸﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ چﻨ ﺪﯼ ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﺎ ﻓ ﺸﺎر روﺡ ﺎﻧﻴﻮن و ﺡﻤﺎﻳ ﺖ ﻡﻘﺎﻡ ﺎت‪ ،‬ﻗ ﺎﺕﻼن‬
‫آ ﺴﺮوﯼ ﺁزاد ﻡﻴ ﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨ ﺎزﻩ آ ﺴﺮوﯼ و ﺡ ﺪادﭘﻮر ﺑ ﺮاﯼ دور ﻡﺎﻧ ﺪن از دﺳ ﺘﺮس ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﺎن ﻗ ﺎﺕﻠﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺕﻮﺳ ﻂ ﻳ ﺎران و دوﺳﺘﺎﻧ ﺸﺎن در آﻮهﻬ ﺎﯼ ﺷ ﻤﺎل ﺕﻬ ﺮان ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﮎ ﺳ ﭙﺮدﻩ ﻡﻴ ﺸﻮد‪ .‬ﺧﺒ ﺮ آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪن‬
‫آﺴﺮوﯼ در ﻡﻴﺎن ﻡﺬهﺒﻴﻮن ﺑﺎ چﻨﺎن اﺳﺘﻘﺒﺎﻟﯽ روﺑﺮو ﻡﻴﺸﻮد آﻪ ﺁﺧﻮﻧ ﺪﯼ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺁﻳ ﺖ اﷲ ﺧﻮاﻧ ﺴﺎرﯼ‬
‫آﻪ ﻡﺮﻳﺾ اﺳﺖ و ﺟﻠ ﺴﻪ ﺑﺤ ﺚ و ﻓﺤ ﺺ ﺡ ﻴﺾ و ﻧﻔﺎﺳ ﺶ را ﺕﻌﻄﻴ ﻞ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ وﺟ ﺪ ﻡﻴﺂﻳ ﺪ و‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﯼ اش را ﻓﺮاﻡﻮش ﻡﻴﻜﻨﺪ‪» .‬ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳﻼم« ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﺎن وﻃﻦ ﻡﻴ ﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗ ﺎﺕﻠﻴﻦ ﮐ ﺴﺮوﯼ ﺑﻌ ﺪهﺎ در‬
‫زﻡﺎن ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮﯼ ﻡﺤﻤﺪ ﻡﺼﺪق از زﻧﺪان ﺁزاد ﻡﻴ ﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻡ ﺼﺪق ﺑ ﺮﺧﻼف اﺻ ﻞ ﺟ ﺪاﻳﯽ ﺳ ﻪ ﻗ ﻮﻩ‬
‫ﻡﻘﻨﻨﻪ و ﻡﺠﺮﻳﻪ و ﻗﻀﺎﺉﻴﻪ‪ ،‬ﻧﻮاب و دﻳﮕﺮ ﻡﺠﺮﻡﻴﻦ ﻗﺘﻞ ﮐﺴﺮوﯼ را از زﻧﺪان ﺁزاد ﻡﻴﮑﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺑﻌ ﺪهﺎ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از اﻋﻀﺎﯼ ﻓﺪاﻳﻴﺎن اﺳﻼم و ﭘﺲ از ﮐﻮدﺕﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻡ ﺮداد اﻋ ﺪام ﻡﻴ ﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺮم ﻗﺘ ﻞ ﮐ ﺴﺮوﯼ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﺸﺎن چﻨﺪ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ را ﺕ ﺮور ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﺮان و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺕﻬ ﺮان ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬ ﺎﻳﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫ﻗﺎﺕﻠﻴﻦ ﮐﺴﺮوﯼ ﻧﺎﻡﮕﺰارﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺘﻞ ﮐﺴﺮوﯼ در واﻗﻊ ﻧﻄﻔﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ »ﻡﺒﺎرزات« ﺿ ﺪ ﺁﮔ ﺎهﯽ‬
‫و ﺿﺪروﺷ ﻨﮕﺮﯼ در اﻳ ﺮان و ﻡﻨﻄﻘ ﻪ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺴﺮوﯼ ﺳ ﻤﺒﻞ ﺁﮔ ﺎهﯽ و ﺳ ﻤﺒﻞ روﺷ ﻨﻔﮑﺮ‬
‫ﻏﻴﺮواﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺡﻮزﻩ و چﭗ و راﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺕﻤﺎم ﺑﺎﺻﻄﻼح روﺷﻨﻔﮑﺮاﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﻋ ﺼﺎﯼ دﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺎﻧﺪ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻡﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺕﻼن ﮐﺴﺮوﯼ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن هﻤﭽﻨﺎن زﻧ ﺪﻩ اﻧ ﺪ و ﺳﺎﻟﻬﺎﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺟﻨﺎﺡﻬﺎﯼ رﻳﺰ و درﺷﺖ ﺡﮑﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ دم ﻡﻴﺠﻨﺒﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮﺧ ﯽ از اﻳ ﺸﺎن – ﺳ ﺎﻟﻬﺎ ﭘ ﺲ از‬
‫اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ دﺳﺘ ﺸﺎن از ﺡﮑﻮﻡ ﺖ ﮐﻮﺕ ﺎﻩ ﺷ ﺪ – در ﻓ ﺮم و ﻧ ﻪ در ﻡﺤﺘ ﻮا‪ ،‬راﻩ ﮐ ﺴﺮوﯼ را در راﺳ ﺘﺎﯼ‬
‫روﺷ ﻨﮕﺮﯼ در ﭘ ﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡﻴﺨﻮاهﻨ ﺪ دﻳﮕ ﺮان ﻓﺮاﻡ ﻮش ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن در هﻤ ﺎن ﺳ ﺎﻟﻬﺎ‬
‫هﻤﮑﺎﺳﻪ ﻗﺎﺕﻼن و ﺁﻡﺮان ﻗﺘﻞ ﮐﺴﺮوﯼ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ اﻳﺸﺎن ﺑﻮدﺟﻪ در ﻧﻈﺮ ﻡﻴﮕﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮔﺎﻩ زﻳﺮ ﻗﺒﺎﯼ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺑﻌﺪهﺎ ﮐﻪ ﻡﻐﻀﻮب ﺁن درﮔﺎﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺡﮑﻮﻡﺖ دﻡﻮﮐﺮاﺕﻴﮏ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻳﻘ ﻪ‬
‫ﻡﻴﺪراﻧﺪﻧﺪ و ﻋﻴﺎﻟﺸﺎن را ﺑﻪ ﺡ ﻀﻮر رهﺒ ﺮ ﺧ ﺎص اﻟﺨ ﺎص ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﻬﺎ ﻡﻴﺒﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺡ ﺎﻻ و اﻳ ﻦ روزه ﺎ‬
‫ﻡﻴﮑﻮﺷﻨﺪ از ﻧﺎم ﭘﺎﮐﻴﺰﻩ ﺁن ﻡﻼﯼ هﮑﻤﺎوار ﺷﻬﺮﺕﯽ ﺑﻪ هﻢ ﺑﺰﻧﻨ ﺪ‪ .‬ﺁﻡ ﺮان ﻗﺘ ﻞ ﮐ ﺴﺮوﯼ هﻤﻴﻨﻬ ﺎ ه ﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﺎن ﺁﻡﺮان ﻗﺘﻞ ﮐﺴﺮوﯼ هﻢ هﻤﻴﻨﻬﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٧٠‬‬
‫ﺷﺎدروان اﺡﻤﺪ ﮐﺴﺮوﯼ در هﺸﺘﻢ ﻡﻬﺮﻡﺎﻩ ‪ ١٢٦٩‬ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ در ﻡﺤﻠﻪ هﮑﻤ ﺎوار ﺕﺒﺮﻳ ﺰ ﺑ ﻪ‬
‫دﻧﻴ ﺎ ﺁﻡ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺪرش ﻡﻴﺮﻗﺎﺳ ﻢ ﻓﺮزﻧ ﺪ ﻡﻴﺮاﺡﻤ ﺪ – ه ﺮ چﻨ ﺪ ﻡ ﻼ ﺑ ﻮد – اﻡ ﺎ ﺑﺎزرﮔ ﺎﻧﯽ ﻡﻴﮑ ﺮد‪ .‬ﻡﻴﺮاﺡﻤ ﺪ‬
‫ﮐ ﺴﺮوﯼ را در ﻳ ﺎزدﻩ ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻡ ﺮگ ﭘ ﺪر از ﻡﮑﺘ ﺐ ﺑﻴ ﺮون ﮐ ﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﮐ ﺴﺮوﯼ ﺷ ﺎﻧﺰدﻩ ﺳ ﺎﻟﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﻡﺸﺮوﻃﻪ در ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﭘ ﺎ ﻡﻴﮕﻴ ﺮد‪ .‬او ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ ﻡﻴﭙﻴﻮﻧ ﺪد و از هﻤ ﺎن زﻡ ﺎن ﺑ ﺎ‬
‫ﻡﻼﻳ ﺎن ﺿ ﺪ ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ درﻡﻴﺎﻓﺘ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻴﻦ روزهﺎﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻋﻄ ﺎﯼ ﻡﻼﻳ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻟﻘ ﺎﻳﺶ ﻡﻴﺒﺨ ﺸﺪ و در‬
‫ﻡﺪرﺳ ﻪ ﺁﻡﺮﻳﮑ ﺎﻳﯽ ﻡﻤﻮرﻳ ﺎل اﺳ ﮑﻮل ﺕﺒﺮﻳ ﺰ – در ﺡ ﻴﻦ ﺕ ﺪرﻳﺲ زﺑ ﺎن ﻋﺮﺑ ﯽ – ﺑ ﻪ ﺁﻡ ﻮزش زﺑ ﺎن‬
‫اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﻡﻴﭙ ﺮدازد ]‪ .[١٢٩٤‬ﺧ ﻮد ﮐ ﺴﺮوﯼ در ﻡﻘﺎﻟ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ در اﻧﺘﻬ ﺎﯼ ﮐﺘ ﺎب »ﮐﺎروﻧ ﺪ ﮐ ﺴﺮوﯼ«‬
‫زﻳﺮ ﻋﻨﻮان »ﻡﺎ و هﻤﺴﺎﻳﮕﺎﻧﻤﺎن« چﺎپ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ اﯼ ﺕﺮﮎ‪ ،‬ﮔﻮﺷ ﻪ ه ﺎﻳﯽ‬
‫از زﻧﺪﮔﻴﺶ را ﺑﻴﺎن ﻡﻴﺪارد‪ .‬ﮐﺘﺎﺑﯽ هﻢ ﺑﺎ ﻧﺎم »زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻡ ﻦ« دارد ﮐ ﻪ در ﺁﻧﺠ ﺎ ﻧﻴ ﺰ »اﺕﻮﺑﻴ ﻮﮔﺮاﻓﯽ«‬
‫اش را ﺷﻴﻮا ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ١٥‬اوت ‪ ٢٠٠٧‬ﻡﻴﻼدﯼ‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ﮐﺘﺎب ﮐﺎروﻧﺪ ﮐﺴﺮوﯼ ‪ -‬ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ‬

‫****‬
‫ﮔﻔﺖوﮔﻮﻳﯽ ﺑﺎ ﻣﺎﻧﻮك ﺧﺪاﺑﺨﺸﻴﺎن‬
‫زن ﺑﻮدن و از زﻧﺎن ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺮاﯼ زﻧﺎ ِن ﺟﺎﻡﻌﻪاﯼ آ ﻪ ﺡﺎآﻤ ﺎﻧﺶ را اﻧ ﻮاع ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن‬
‫اﺳﻼﻡﯽ از هﻤﻪ رﻗﻢ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽدهﻨﺪ‪ ،‬آﺎر ﺳﺎدﻩاﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﺎدﻩﺕﺮﻳﻦ اﻧﮕ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺕ ﻮ ﻡ ﯽزﻧﻨ ﺪ‪ ،‬اﻧ ﮓ‬
‫ﻧﺎﻡﻮﺳﯽ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﺮﻓﻨﺪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﻡﻴﺪان ﺑﻴﺮوﻧﺖ آﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧ ﮓه ﺎﯼ اﻟﺤ ﺎد و ارﺕ ﺪاد و آﻔ ﺮ‬
‫و ﺷﺮك را هﻢ ـ و اﻟﺒﺘﻪ از زاوﻳﻪهﺎﻳﯽ دﻳﮕﺮ و ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮهﺎﻳﯽ دﻳﮕ ﺮ ـ ﺿ ﻤﻴﻤﻪﯼ ﻓﺘﻮاهﺎﺷ ﺎن ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺕﺎ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ آﺮدﻧﺖ ﺕﻮﺟﻴﻪ دﻳﻨﯽ و ﺷﺮﻋﯽ هﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ چﻨﺪ ﺳ ﺎﻟﯽ آ ﻪ ﭘ ﺎﯼ ﻡ ﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺸﺮﻳﺎت ﺧﺎرج آﺸﻮرﯼ و اﻳ ﻦ اواﺧ ﺮ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﻳﺖه ﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ ﺑ ﺎز ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬و اﻟﺒﺘ ﻪ چ ﺎپ چﻨ ﺪ‬
‫آﺘﺎب هﻢ ﺟﺮﻡﯽ چﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ اﻇﻬﺎر وﺟﻮد ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎزﺗﺎبهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ روﺑﺮو ﺷﺪﻩام آ ﻪ‬
‫ﻡﺎهﻴﺖ ﻳﮕﺎﻧﻪﯼ اﻳﻦ اﺳﻼمﮔﺮاﻳﺎن ﻋﻬﺪ ﺑﻮق را ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب ﻡﺠﻤﻮﻋ ﻪاﯼ از ﻃﻨﺰه ﺎ و ﻧﻘ ﺪهﺎﯼ ﺑﻌ ﻀﺎ ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽ ﻡ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁن را ﺑ ﺎ‬
‫ﮔﻔﺖوﮔﻮﻳﯽ رادﻳﻮﻳﯽ ﺑﺎ ﻡﺎﻧﻮك ﺧﺪاﺑﺨﺸﻴﺎن ﺑﺮﻧﺎﻡﻪ ﺳﺎز رادﻳﻮ ﺻﺪاﯼ اﻳ ﺮان در ﺷ ﻬﺮ ﻓﺮﺷ ﺘﻪه ﺎ ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﻡﯽآﻨﻢ؛ ﺕﺎ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻢ آ ﻪ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ و اﻧ ﻮاع وا اﺳ ﻼﻡﺎ )‪ (١‬ﮔﻮه ﺎﯼ اﻳ ﻦ چﻨﻴﻨ ﯽ چ ﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ از ﻡﻦ ِ زن ﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ و دﺳﺖ در دﺳﺖ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﺑﺮاﺑﺮﻡﺎن ﺻ ﻒ آ ﺸﻴﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮ‬
‫در ﺕﺎرﻳﺦ ‪ ٢٧‬دﺳﺎﻡﺒﺮ‪ ٢٠٠٢‬ﺕﻠﻔﻨﯽ ﺿ ﺒﻂ ﺷ ﺪ‪ .‬در ‪ ٢٨‬دﺳ ﺎﻡﺒﺮ از هﻤ ﺎن رادﻳ ﻮ ﭘﺨ ﺶ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪﯼ‬
‫دو ﺳ ﺎﻋﺘﻪﯼ ‪ ٢٩‬دﺳ ﺎﻡﺒﺮ ‪ ٢٠٠٢‬ﻡ ﺎﻧﻮك ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﺁن ﮔﺬﺷ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﭘ ﻴﺶﮔﻔﺘ ﺎر آﺘ ﺎب‬
‫وارﻳﺎﺳﻴﻮن ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﻡﺘﻦ اﻳﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮ را ﭘﻴﺎدﻩ‪ ،‬ﺕﻨﻈﻴﻢ و ﺕﻜﻤﻴﻞ آﺮدﻩام‪.‬‬
‫……‬
‫ﻡﺎﻧﻮك ﺧﺪاﺑﺨﺸﻴﺎن ـ ﺕﺎ ﺑﻪ ﺡﺎل ﻡﺼﺒﺎح ﻳﺰدﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺡﺠﺖ اﻻﺳ ﻼم اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ‪،‬‬
‫ﺡﺠﺖ اﻻﺳﻼﻡﯽ آﻪ در ﺳﻨﺘﺮال ﭘﺎرك ﻟﻨﺪن ﻋﻨﻮان ﺡﺠﺖ اﻻﺳﻼﻡﯽ را آﺴﺐ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻌﺪ ﺕﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺡﺠﺖ اﻻﺳﻼﻡﯽ آﻪ ﻓﺘﻮاهﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺻﺎدر ﻡﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺡﺠ ﺖ اﻻﺳ ﻼم رﺳ ﻮل ﺟﻌﻔﺮﻳ ﺎن؛‬
‫ﻧﻮچﻪﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﻡﺼﺒﺎج ﻳﺰدﯼ ﻡﺪﺕﯽ اﺳﺖ ﻓﺘﻮاهﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺻﺎدر ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﺑﺎر هﻢ آﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﺳ ﺦ‬
‫دﻧﺪان ﺷﻜﻨﯽ روﺑﺮو ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﯽ ﺑﺮﻡﯽﺧﻴﺰد‪ .‬راﺳﺘﯽ اﻳ ﻦ ﺡﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ آﻴﺴﺖ آﻪ در وب ﺳﺎﻳﺖ ﺑﺎزﺕﺎب ﻓﺘﻮا ﺻﺎدر ﻡﯽآﻨﺪ؟! ﺑﺮاﯼ چﻪ آﺴﺎﻧﯽ ﻓﺘﻮا ﻡﯽدهﺪ؟! اﻳﺸﺎن‬
‫‪٢٧١‬‬
‫ﻇﺎهﺮا ﺡﺘﺎ ﺑﺮاﯼ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ اﺳﻼﻡﺸﺎن را از ﻡﺎدر ﺑﺰرگهﺎﺷﺎن ﺁﻡﻮﺧﺘﻪاﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻓﺘﻮا ﺻﺎدر ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و‬
‫ﻡﻮرد ﺡﻤﻠﻪ ﻗﺮارﺷﺎن ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬
‫اﺟ ﺎزﻩ ﺑﺪهﻴ ﺪ از ﭘﮋوه ﺸﮕﺮﯼ آ ﻪ ﻡ ﺪﺕﯽ اﺳ ﺖ ﻡ ﻮرد ﺧﻄ ﺎب ﺁﻗ ﺎﯼ رﺳ ﻮل ﺟﻌﻔﺮﻳ ﺎن اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺑﭙﺮﺳﻴﻢ‪ :‬واﻗﻌﺎ در اﻳﻦ روزهﺎ چﻪ ﻡﯽﮔﺬرد؟! اﻳﻦ ﺡﺠﺖاﻻﺳﻼم اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ چﻪ ﻡﯽﺧﻮاهﺪ؟!‬
‫ﺳﻼم ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺧﺎﻧﻢ ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ ﻧﺎزﻧﻴﻦ!‬
‫اﻓﺸﺎرﯼ ـ ﻡﻦ هﻢ ﺳﻼم ﻋ ﺮض ﻡ ﯽآ ﻨﻢ ﺧ ﺪﻡﺖ ﺷ ﻤﺎ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺧﺪاﺑﺨ ﺸﻴﺎن و ﺷ ﻨﻮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪﯼ‬
‫ﺷﻤﺎ‪.‬‬
‫ﺧﺪاﺑﺨﺸﻴﺎن ـ ﺧﺎﻧﻢ اﻓﺸﺎرﯼ ﺷﻤﺎ از آﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺁﻗﺎﯼ ﺡﺠﺖ اﻻﺳﻼم رﺳﻮل ﺟﻌﻔﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫ﺧﻄﻮط اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩاﻳﺪ و اﺳﺎﺳﺎ چﺮا ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻳﺪ؟ چﻪ ﺷﺪ آﻪ اﻳﺸﺎن اﻳﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺳﺮﺷ ﻨﺎس‬
‫ﺷﺪﻧﺪ؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ واﻗﻌﺎ اﻳﻦ ﺡﺠﺖ اﻻﺳﻼم اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ چﻪ ﻡﯽﺧﻮاهﺪ؟!‬
‫اﻓﺸﺎرﯼ ـ ﺕﻘﺮﻳﺒﺎ دﻩ‪/‬دوازدﻩ روز ﭘﻴﺶ ﻳﻜ ﯽ از دوﺳ ﺘﺎﻧﻢ از هﻠﻨ ﺪ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﭘ ﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜ ﯽ‬
‫ﻧﺎﻡﻪاﯼ ﺑﺮاﻳﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬اﻳﺸﺎن در ﻧﺎﻡﻪاش ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد آﻪ ﻳﻜ ﯽ از ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ راﺳ ﺖ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺑﺮﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﺕﻮ ﻡﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁدرس اﻳ ﻦ وب ﺳ ﺎﻳﺖ را ه ﻢ ﺑ ﺮاﻳﻢ ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩ ﺑ ﻮد‪ (٢) .‬در ﻡﺮاﺟﻌ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧ ﺖ دﻳ ﺪم ﺁﻗ ﺎﯼ ﻡﻌﻤﻤ ﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم رﺳ ﻮل ﺟﻌﻔﺮﻳ ﺎن ﻃ ﯽ ﻳﺎدداﺷ ﺘﯽ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان داﻡﻨ ﻪﯼ اﻟﺤ ﺎد در‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ دﻳﻨ ﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن درون ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را ﻡ ﻮرد ﺧﻄ ﺎب ﻗ ﺮار دادﻩ‬
‫ﻂ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ‪ ،‬واژﻩهﺎﯼ اﻟﺤﺎد و ارﺕﺪاد را ﺑﻪ آﺎر ﺑﺮدﻩ‪ ،‬از ﻡﻦ ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان‬ ‫ﺖ ﺧٍ‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ در ﻧﻬﺎﻳ ٍ‬
‫ﺁﺧﺮ ﺧﻂ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ ﺑﻮد‪(٣) .‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﻮﺧﯽ ﻡﯽﻡﺎﻧ ﺴﺖ‪ ،‬ﻡ ﻦ ه ﻢ زﻳ ﺎد ﺟ ﺪﯼاش ﻧﮕ ﺮﻓﺘﻢ؛ چ ﺮا آ ﻪ ﺕﻤ ﺎم‬
‫آﻮﺷ ﺶ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻔ ﻆ ﻡﻮﻗﻌﻴ ﺖ اﺳ ﻼم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽﺷ ﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‪ ،‬اﺳ ﻼم در‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ را هﻤ ﻴﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ آ ﻪ ه ﺴﺖ درﺑ ﺴﺖ ﻗﺒ ﻮل دارﻧ ﺪ؛ ﻓﻘ ﻂ ﺁن را ﻡﺤﺘ ﺎج آﻤ ﯽ ﺑ ﺰك و دوزك‬
‫ﻡﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎ و ﮔﻔﺘﻪهﺎﺷﺎن ﺡﺘﺎ رﻓﺘﺎرهﺎﯼ ﺿﺪ زن‪ ،‬ﺿﺪ اﻳﺮاﻧﯽ و ﺿﺪ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ را هﻢ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﻧﻤﯽآﺸﻨﺪ‪ ،‬چﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﻳﻦ دﻳﻦ و اﻳﻦ ﻡﺬهﺐ!‬
‫ﺡﺮآﺖ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن اﺳﺎﺳﺎ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ روﺷﻨﮕﺮﯼ ﻧﺪارد‪ .‬روﺷﻨﮕﺮﯼ آﻪ در اﺳﺎس ﺑﺮاﯼ ﻧﻘﺪ‬
‫ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ ﺕﻘ ﺪﻳﺲ ﺷ ﺪﻩﯼ ﻡﺒﻨ ﺎﻳﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ دﻳﻨ ﯽ و اﻳ ﻦ روزه ﺎ ه ﻢ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﻮﺿ ﻮﻋﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ روﺷ ﻨﮕﺮﯼهﺎﺳ ﺖ آ ﻪ در ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺟﻌﻔﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻪ اﻟﺤ ﺎد‬
‫ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬روﺷﻨﮕﺮﯼ ﻡﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻋﺼﺮ ﻧﻮﻳﻦ اﺳﺖ و هﺮآﺲ آﻪ در اﻳﻦ ﻡﺴﻴﺮ ﮔ ﺎم ﺑ ﺮدارد‪ ،‬از‬
‫زاوﻳﻪﯼ ﻡﺮﺕﺠﻌﻴﻦ ﻡﺘﻬﻢ ﻡﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ داﺳﺘﺎن اداﻡﻪ ﭘﻴﺪا آﺮد‪ .‬چﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﭘﺎﺳ ﺦ دادﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻡﻨﺘﻘﺪﻳﻨ ﺸﺎن ﺟ ﻮاب‬
‫دادﻧ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﭘﺎﺳ ﺦ‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن از ﻳﻜ ﯽ‪/‬دوﺕ ﺎ ﺳ ﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ روﺷ ﻨﮕﺮاﻧﻪ ]ﻡ ﺜﻼ وب ﺳ ﺎﻳﺖ آ ﺎﻓﺮ[ ﻧ ﺎم‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﺎز ﭘﺎﺳ ﺦه ﺎﻳﯽ درﻳﺎﻓ ﺖ آﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﻳ ﻦ ﭘﺎﺳ ﺦه ﺎ ه ﻢ از ﻧﺎﺡﻴ ﻪﯼ هﻤ ﺎن اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن‬
‫درون ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ و هﻮاداراﻧﺸﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻡﻦ اﺳﺎﺳﺎ وارد اﻳﻦ درﮔﻴ ﺮﯼ ﻧ ﺸﺪم‪ .‬ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺳ ﻪ‪/‬چﻬ ﺎر روز‬
‫ﭘﻴﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩاﯼ را ﺑﻪ ﻳﻜﯽ از ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽام دﻳ ﺪم‪ .‬ﺁﻗ ﺎﻳﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم اﻡ ﻀﺎء ﻡﺤﻔ ﻮظ ﺑ ﺮ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﻡﻦ ﻡﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ آﺮدﻩ و ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﺕﻮ ‪ ٣٠/٤٠‬ﺳﺎل اﺳﺖ از اﻳﺮان رﻓﺘﻪاﯼ ]ﺡﺎﻻ ﻡﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﻡﻦ چﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ هﺴﺘﻢ آﻪ چﻬﻞ ﺳ ﺎل‬
‫اﺳ ﺖ از اﻳ ﺮان رﻓﺘ ﻪام!! [ ﺻ ﺤﺒﺖه ﺎﻳﯽ ه ﻢ آ ﻪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕﺒﻌ ﻴﺾ ﺑ ﻴﻦ زنه ﺎ و ﻡﺮده ﺎ ﻡﻄ ﺮح‬
‫ﻡﯽآﻨﯽ‪ ،‬ﻡﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻋﺼﺮ دﻳﮕﺮﯼ و ﻧﺴﻞ دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﺮان اﻡﺮوز ﻡﺎ زﻧﺎن ﺑ ﻪ اوج رﺳ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻪ ﻡﻘﺎم ﺳﻔﺎرت در آﺸﻮر اﺑﺮ ﻗﺪرت ﺷﺮق ـ ﺷﻮروﯼ دوران ﮔﺮﺑﺎچﻒ ـ ارﺕﻘ ﺎء ﭘﻴ ﺪا آﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﺎ زن ﺳﻔﻴﺮ اﻋﺰام ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻡﺎ زﻧﺎن هﺴﺘﻨﺪ و…‬

‫‪٢٧٢‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ از ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ در اﻳ ﺮان دﻓ ﺎع آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻡ ﻦ اﻳ ﻦ داﺳ ﺘﺎن را ه ﻢ‬
‫چﻨﺪان ﺟﺪﯼ ﻧﮕﺮﻓﺘﻢ؛ از اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ آﻪ اﻳﻦهﺎ از چﻪ زاوﻳﻪهﺎﻳﯽ و چﮕﻮﻧﻪ واآﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻡ ﯽدهﻨ ﺪ! در‬
‫هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻳﺎدداﺷﺖ آﻮﺕﺎهﯽ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻀﻤﻮن‪:‬‬
‫چﻪ ﺧﻮب! داﺳﺘﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ ﻡﻦ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ رﺳﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﺪﺕﯽ اﺳ ﺖ از چﻨ ﺪ ﺟﺒﻬ ﻪﯼ ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﺑﺎﺻﻄﻼح ﻡﺘﻀﺎد و ﻡﺘﻨﺎﻓﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺁنهﺎ ﻡﻮﺿ ﻊ ﮔﻴ ﺮﯼ ﻡ ﯽﺷ ﻮد! اﻧﮕ ﺎر اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺎت ه ﻢ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫درﻳﺎﻓ ﺖ رﺳ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺡ ﺮف ﺡ ﺴﺎب را ﺧﻴﻠ ﯽ از ﺟ ﻮانه ﺎ‪ ،‬زﻧ ﺎن و روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻡ ﺎ در اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر‬
‫وﻳﺮان ﻡﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ و در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺁن دﺳ ﺖ آ ﻢ ﻡ ﯽاﻧﺪﻳ ﺸﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ از ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺘﯽ ﻡ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ از‬
‫ﻃﻴﻒ رﺳﻮل ﺟﻌﻔﺮﻳﺎن ﺁﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬در وب ﺳﺎﻳﺖ ﺁزﻡﺎﻳﺸﯽ ﺑﺎزﺕﺎب آﻪ ﺡﺘﺎ روزﻧﺎﻡﻪﯼ آﻴﻬﺎن چﺎپ ﺕﻬﺮان‬
‫را هﻢ چﭗ و ﺡﺎﻡﻞ ﺕﻀﺎدهﺎ و اﺧﺘﻼفهﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﻡﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻡﻦ دراﻓﺘﺎدﻩاﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﺖ راﻩ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ دﻳﻨﯽ ﺑﻪ اﻟﺤﺎد رﺳﻴﺪﻩ و‬ ‫چﺸﻢ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ آﺴﯽ اﺳﺖ آﻪ در ﻧﻬﺎﻳ ٍ‬
‫اﻟﺤ ﺎد ﻡﻬﻠ ﻚ و ﻡﻔ ﺮط اﻳﻨ ﺎن ﺕ ﺎ ﺁن ﺟ ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺡﺘ ﺎ ﺳ ﻠﻤﺎن رﺷ ﺪﯼ ]ﻡﻈﻠ ﻮم[ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﮔﺮدﺷ ﺎن‬
‫ﻧﻤﯽرﺳﺪ…‬
‫در زﻡﻴﻨﻪﯼ آﺎر ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﯽ و اﻓﺸﺎﯼ ﻡﺮدﺳﺎﻻرﯼ دﻳﻨﯽاﯼ آﻪ در ﻡﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺎ ﺟﺎرﯼ اﺳﺖ ـ‬
‫هﻢ ـ وﺿﻊ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻡﺮدﺳ ﺎﻻرﯼ اﺳﺎﺳ ﺎ ارﻡﻐ ﺎن اﻳ ﻦ ﻡ ﺬهﺐ در ﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ‬
‫ﻡﺎﺳﺖ؛ چ ﺮا آ ﻪ در دوران ﭘ ﻴﺶ از اﺳ ﻼم‪ ،‬ﻧ ﻪ در اﻳ ﺮان و ﻧ ﻪ در ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن و ﻧ ﻪ دﻳﮕ ﺮ آ ﺸﻮرهﺎﯼ‬
‫ﺟﻬﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻡﻦ ﺑﺨﺸﯽ از اﻳﻦ ﺕﻔﺎوتهﺎ را در »آﺘﺎب ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬زﻧﺎن و اﺳﻼم« ﺑﺮرﺳ ﻴﺪﻩام‪ .‬اﻳ ﻦ روزه ﺎ‬
‫ﻡﻦ ﺁﻧﻘﺪر ﻡﻬﻢ ]![ ﺷ ﺪﻩام آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﺡﺘ ﺎ اﻋﺘﺮاﺿ ﺎﺕﻢ ﺑ ﻪ ﭘ ﺪرهﺎ و ﭘﺪرﺳ ﺎﻻرﯼه ﺎ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ را ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻴﺪان ﻡﯽآﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻓﺼﻞ ﻡﺸﺘﺮك ﺕﻤﺎﻡﯽ دﺳ ﺘﻪه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡ ﻦ دراﻓﺘ ﺎدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬هﻤﺎﻧ ﺎ دﻓ ﺎع از‬
‫دﻳﻨ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ در هﻴﺌ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽاش‪ ،‬زﻧ ﺎن را در ﺧﻴﺎﺑ ﺎنه ﺎ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ دار‬
‫ﻡ ﯽآ ﺸﺪ‪ .‬ﻧﻴﻤ ﯽ از ﺷ ﻬﺮوﻧﺪاﻧﺶ ﺡ ﻖ ﻃ ﻼق و ﺡ ﻀﺎﻧﺖ ﻧﺪارﻧ ﺪ و از اﻳ ﺸﺎن ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان آﻠﻔ ﺖ و‬
‫وﺳﻴﻠﻪﯼ ﻟﺬت اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻡﯽﺷﻮد و ﻧﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ اﻧﺴﺎنهﺎ!‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼهﺎﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ از اﻓﺘﺨﺎرات اﻳﻦ دﻳﻦ و اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﻧ ﻪ ﺷ ﺮآﺖ‬
‫ﮔ ﺴﺘﺮدﻩﯼ زﻧ ﺎن در داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ‪ .‬اﮔ ﺮ زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ درﺟ ﺎﺕﯽ در اﻳ ﺮان اﻡ ﺮوز ـ ﺑ ﻪ زﻋ ﻢ اﻳ ﻦ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ـ‬
‫رﺳﻴﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬از ﺟﻮهﺮ وﺟﻮدﯼ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻡﻮﺿﻮع رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ هﻤ ﺎن اﻋ ﺪام دﺧﺘ ﺮان ﺑ ﺎآﺮﻩ و ﺕﺠ ﺎوز ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن در ﺷ ﺐ ﻗﺒ ﻞ از اﻋ ﺪام و رواج‬
‫ﻓﺤﺸﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ و ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﻋﻔ ﺎف ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان آﺎرﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ آ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﺸﺎن ﺑﻬﺘ ﺮ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﯽ ﺧﻮدﺷ ﺎن را درﮔﻴ ﺮ اﻋﺘﺮاﺿ ﺎت ﻡﺮدﻡ ﯽ و ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽ آ ﻪ دارد ﺑﻨﻴﺎدﺷ ﺎن را ﺑ ﺮ ﺑ ﺎد‬
‫ﻡﯽدهﺪ‪ ،‬ﻧﻜﻨﻨﺪ…‬
‫هﻤﺎن روز دﻳ ﺪم آ ﻪ دوﺑ ﺎرﻩ رﺳ ﻮل ﺟﻌﻔﺮﻳ ﺎن ﻡﻘﺎﻟ ﻪاﯼ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ﻧ ﺴﻞ ﺳ ﻮم‬
‫ﺧﺴﺘﻪ از ﻗﺮاﺉﺖ ﺑﺎزﯼهﺎﯼ دﻳﻨﯽ )‪ (٤‬و در اﻧﺘﻬ ﺎﯼ ﻡﻄﻠ ﺒﺶ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر دو ﺕ ﺎ ﺷ ﺮﻳﻚ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﻦ ﭘﻴ ﺪا‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ و از ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺑﺎﻗﺮ ﻡ ﻮﻡﻨﯽ و ﺑﻬ ﺮام چﻮﺑﻴﻨ ﻪ در هﻤ ﺎن ﻧﻘﻄ ﻪﯼ اوج اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ ﻧ ﺎم ﺑ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻮد روﻧﺪ ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﻡﻦ ﺑﺎ ﺡﻀﺮت رﺳﻮل ﺟﻌﻔﺮﻳﺎن!‬
‫ﺧﺪاﺑﺨ ﺸﻴﺎن ـ ﻡ ﻦ ﻡﻘ ﺎﻻت ﺁﻗ ﺎﯼ رﺳ ﻮل ﺟﻌﻔﺮﻳ ﺎن را دﻳ ﺪم‪ .‬ﻇ ﺎهﺮا چﻨ ﺪ ﻧﻔ ﺮ ه ﻢ اﻳ ﺸﺎن را‬
‫ﻧﻤﺪﻡﺎﻟﯽ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن دوﺑ ﺎرﻩ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬دوﺑ ﺎرﻩ ﭘﺎﺳ ﺦ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ… ﺑﺨ ﺸﯽ از‬
‫ﻧﻮﺷ ﺘﺎرهﺎ و ﮔﻔﺘﻤ ﺎنه ﺎﯼ ﺷ ﻤﺎ ﮔﺎه ﺎ در ﺳ ﺎﻳﺖه ﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ ﺑ ﻪ چ ﺸﻢ ﻡ ﯽﺧ ﻮرد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﺷ ﻤﺎ چ ﻪ‬
‫ﻡﻘﻮﻟﻪاﯼ‪ ،‬چ ﻪ ﮔﺰﻳﻨ ﻪاﯼ از ادﺑﻴ ﺎت ﺷﻤﺎﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺡﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼم رﺳ ﻮل ﺟﻌﻔﺮﻳ ﺎن را ﻧﮕ ﺮان‬
‫آﺮدﻩ‪ ،‬ﺕﺸﺠﻴﻊ آ ﺮدﻩ آ ﻪ در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪه ﺎ ﻡﻮﺿ ﻊ ﮔﻴ ﺮﯼ آﻨ ﺪ؟! ﺁﻳ ﺎ ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﻤﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﻤﺎ ﻡﻄ ﺮح‬
‫ﻡﯽآﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﻜﻮﻻرﻳﺴﻤﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺷﻤﺎ در ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﺕﺎن ﻡﻄﺮح ﻡﯽآﻨﻴﺪ؟!‬

‫‪٢٧٣‬‬
‫اﻓﺸﺎرﯼ ـ ﻡﻦ در ﺁﺧﺮﻳﻦ آﺘﺎﺑﻢ آﻪ ﺕﻮﺳﻂ ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ چﺎپ ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺕﻴﻚ اﻋﻤﺎل ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﺮ زﻧﺎن و ﻡﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﺧﺸﻮﻧﺖ از ﺳﻮﯼ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰار اﺳ ﻼم‪ ،‬و زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ رﻓﺘﺎره ﺎﯼ‬
‫زن ﺳﺘﻴﺰ را ﺑ ﺎ آ ﺪهﺎﻳﯽ از ﺧ ﻮد ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬ﻧﻬ ﺞاﻟﺒﻼﻏ ﻪ و ﻧﻬ ﺞاﻟﻔ ﺼﺎﺡﻪ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ ﺑ ﻮدم… داﺳ ﺘﺎن اﻡ ﺎ‬
‫اﺳﺎﺳﺎ از ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ]ژوﺉﻦ ‪ [٢٠٠٢‬ﺁﻏﺎز ﺷﺪ؛ ﻳﻌﻨﯽ ﻡﻮﺿﻊﮔﻴﺮﯼهﺎﯼ درون ﺡﻜﻮﻡﺖ در راﺑﻄ ﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ ﻡﻦ‪.‬‬
‫ﻡﻄﻠﺒﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدم ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻪ ﺳﻮرﻩﯼ زﻧﺎن ﻳﺎ ﺳﻮرﻩﯼ ﻧ ﺴﺎء« آ ﻪ در ژوﺉ ﻦ ‪٢٠٠٢‬‬
‫در ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘﺮ چﺎپ اﻡﺮﻳﻜﺎ چﺎپ ﺷﺪ‪ .‬چﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ هﻢ در ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ ﺷﻬﺮوﻧﺪ چﺎپ آﺎﻧﺎدا چ ﺎپ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﻡﻦ در اﻳﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺳﻨﮕ ﺴﺎر زﻧ ﺎن‪ ،‬ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ ارث و ﺡﻘ ﻮق ﭘﺎﻳﻤ ﺎل ﺷ ﺪﻩﯼ زﻧ ﺎن را ـ هﻤ ﺎن‬
‫داﺳﺘﺎنهﺎﻳﯽ را آﻪ هﻤﻪﻡﺎن آﻤﺎﺑﻴﺶ ﻡﯽداﻧ ﻴﻢ ـ از روﯼ ﻗ ﺮﺁن ﺑ ﺎ ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ ﺧﻴﻠ ﯽ ﺳ ﺎدﻩاﯼ ﺑﻴ ﺎن آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑ ﻮدم‪ .‬در اﯼ ﻡﻴﻠ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ ﻓﺮﺳ ﺘﺎدم‪ ،‬اﺕﻔﺎﻗ ﺎ ﺁدرس ﭘ ﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜ ﯽام را ه ﻢ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدم‪ .‬اﻳﻦ ﺁدرس را ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼهﺎ ه ﻢ چ ﺎپ آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ از چ ﺎپ ﻡﻄﻠ ﺐ چﻨ ﺪﻳﻦ اﯼ ﻡﻴ ﻞ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ آﺮدم آﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼﺷﺎن ﺕﺸﻮﻳﻖ آﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬چﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ هﻤﺎن ﻡﻄﻠﺐ را آﭙﯽ آ ﺮدﻩ و‬
‫در وب ﺳ ﺎﻳﺖه ﺎﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن ﻗ ﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬در هﻤ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ چﻬ ﺎر ﺕ ﺎ ه ﻢ اﯼ ﻡﻴ ﻞ ﺕﻜ ﺬﻳﺐ آﻨﻨ ﺪﻩ‬
‫درﻳﺎﻓ ﺖ آ ﺮدم‪ .‬ﻡ ﺜﻼ ﻳﻜ ﯽ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮد‪ :‬ﺕ ﻮ را ﺳ ﻠﻤﺎن رﺷ ﺪﯼ ﻡ ﯽآﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮد‪ :‬اﮔ ﺮ‬
‫ﺟﺮات دارﯼ ﻳﻴﺎ آﺎﻧﺎدا ﺕ ﺎ ﺡ ﺴﺎﺑﺖ را ﺑﺮﺳ ﻴﻢ‪ .‬ﻳ ﻚ ﺁﻗ ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮدش را اﺳ ﺘﺎد داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﻡﻌﺮﻓ ﯽ آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد آﻪ اﻡﻴﺪوارم دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻡﻄﺎﻟﺐ در ﻧﺸﺮﻳﻪﺕﺎن چ ﺎپ ﻧ ﺸﻮد‪] .‬و‬
‫اﻟﺒﺘﻪ چﺎپ هﻢ ﻧﺸﺪ![ اﻳﺸﺎن آﭙﯽ ﻧﺎﻡﻪاش را ﺑﺮاﯼ ﻡﻦ هﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻡﻦ ﺧﻴﻠﯽ ﺟﺎﻟﺐ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﻳﻚ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ از ﻟﺤ ﺎظ ﺷ ﻌﻮر اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻳ ﻦ ﻗ ﺪر ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﻡ ﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ ﻡﻄﻤ ﺌﻦ‬
‫ﻧﻴ ﺴﺘﻢ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺁﻗ ﺎ واﻗﻌ ﺎ ﺕﺤ ﺼﻴﻼت ﺁآﺎدﻡﻴ ﻚ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن ه ﻢ ﻡ ﺮا ﺕﻬﺪﻳ ﺪ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد و ﻳﻜ ﯽ‬
‫دﻳﮕﺮ… ﺑﻌﺪ ﺧﺎﻧﻤﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻡﺮﻳﻢ ﺑﺮوﺟﺮدﯼ و ﻳﺎ آﺴﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﻢ ﺑﻪ ﻡﻦ ﺟﻮاب دادﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻡﻄﻠ ﺐ اﻳ ﻦ‬
‫ﻓ ﺮد دو هﻔﺘ ﻪ ﺑﻌ ﺪ از درج ﻡﻄﻠ ﺐ ﻡ ﻦ در ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ‪ ،‬در هﻤﺎﻧﺠ ﺎ چ ﺎپ ﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓ ﺮد چﻨ ﺪ اﻳ ﺮاد ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ ﻡﻦ داﺷﺖ آﻪ ﻳﻜﯽ از ﺁنهﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻡﻦ اﻳ ﻦ اﻳ ﺮاد را رﻓ ﻊ آ ﺮدم‪ .‬ﻳﻜ ﯽ دو ﺕ ﺎ‬
‫از ﻧﻜﺎﺕﯽ را هﻢ آﻪ ﺕﺎآﻴﺪ آﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻡ ﺴﺘﻨﺪ آ ﺮدم‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ﺕ ﺼﺤﻴﺢ ﺷ ﺪﻩ و ﺕﻜﻤﻴ ﻞ ﺷ ﺪﻩﯼ اﻳ ﻦ ﻡﻄﻠ ﺐ را‬
‫اﻡﺴﺎل‪ ،‬ﺡﺪود ﻳﻚ ﻡﺎﻩ ﭘﻴﺶ در چﻨﺪ ﺳﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﻡﻨﺘﺸﺮ آ ﺮدم‪ .‬ﮔﻮﻳ ﺎ ﺧ ﺎﻧﻢ ﺑﺮوﺟ ﺮدﯼ ﻳ ﺎ ﺁﻗ ﺎﻳﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻢ ﺑﺮوﺟﺮدﯼ اﻳﻦ ﻡﻄﻠﺐ را دوﺑﺎرﻩ دﻳﺪﻩ ﺑﻮد و ﺑﺪون ﺧﻮاﻧﺪن ﺁن‪ ،‬هﻤ ﺎن ﭘﺎﺳ ﺦ ﻗﺒﻠ ﯽ چ ﺎپ ﺷ ﺪﻩ‬
‫در ﺷﻬﺮوﻧﺪ را اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺮاﯼ ﻳﻜﯽ از اﻳﻦ وب ﺳﺎﻳﺖهﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ اﻳ ﺸﺎن ﭘﺎﺳ ﺦ دادﻩ ﺑ ﻮد‬
‫آﻪ ﺑﺎﺑﺎ اﻳﻦ اﻳﺮادهﺎﻳﯽ آﻪ ﺕﻮ از اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪاﯼ‪ ،‬اﺻﻼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻄﻠ ﺐ ﻧﻤ ﯽﺧ ﻮرد‪ .‬دوﺑ ﺎرﻩ اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺟﻮاب دادﻩ ﺑﻮد آﻪ ﻓﻼﻧﯽ ـ ﻳﻌﻨﯽ ﻡﻦ ـ اﻳﻦ ﻡﻄﻠﺐ را ﺕ ﺼﺤﻴﺢ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ اﻳ ﺸﺎن آﻮﺷ ﻴﺪﻩ‬
‫ﺑ ﻮد ﺑ ﺎز ه ﻢ از اﻳ ﻦ ﻡﻄﻠ ﺐ اﻳﺮاده ﺎﯼ ﺑﻨ ﯽاﺳ ﺮاﺉﻴﻠﯽ ﺑﮕﻴ ﺮد! ﺡ ﺮف اﺻ ﻠﯽاش اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر‬
‫اﺳﺎﺳﺎ در اﺳﻼم وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﻗﺮﺁن هﻢ ﺡﻜﻤﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻨﮕﺴﺎر وﺟﻮد ﻧﺪارد و اﺿﺎﻓﻪ آﺮدﻩ ﺑﻮد آ ﻪ‬
‫ﺳﻨﮕ ﺴﺎر‪ ،‬ﺳ ﻨﺖ اﻋ ﺮاب ﻗﺒ ﻞ از اﺳ ﻼم اﺳ ﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ اﺳ ﺘﺪﻻل اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﺴﻴﺎر ﺿ ﻌﻴﻒ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎز چﻨ ﺪ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﯼ اﺳﺘﺨﻮاندار دﻳﮕﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﭘﺎﺳ ﺦ دادﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎز آ ﺲ دﻳﮕ ﺮﯼ وارد ﻡﻴ ﺪان ﺷ ﺪ و اﻳ ﻦ داﻳ ﺮﻩ‬
‫هﻤﭽﻨﺎن در اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺖ اداﻡﻪ دارد‪ .‬ﺕﻤﺎم داﺳﺘﺎن هﻢ ﺑﺮﻡﯽﮔﺮدد ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻮع زن‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ زﻧ ﯽ ﭘﻴ ﺪا ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺕﻬﻤﺖ و ﻓﺤﺎﺷﯽ و ﻧﻪ ﺑﺎ ور رﻓﺘﻦ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻓﻌﻠﯽ زن ﺳﺘﻴﺰ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺡﻘﻮق ﻧﺪاﺷﺘﻪﯼ زﻧﺎن در اﺳ ﻼم اﻋﺘ ﺮاض ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و اﺻ ﻞ آﺘ ﺎب و ﺳ ﻨﺖ ﻡ ﻮرد ﻡﺮاﺟﻌ ﻪﯼ‬
‫اﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎن را ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﻡﯽآﺸﺪ؟!‬
‫ﻡ ﻦ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ زن اﻳﺮاﻧ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﺪون ه ﻴﭻ ادﻋ ﺎﻳﯽ ﻡﻌﺘﻘ ﺪم آ ﻪ ﻗ ﺮﺁن آﺘ ﺎﺑﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﻪ‬
‫ﻡﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ ﺁن را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮﺁن در ﺕﺨﺼﺺ هﻴﭻ آﺲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼم ﺧﻴﻠﯽ ﻡﯽآﻮﺷ ﻨﺪ‬
‫آ ﻪ ﻗ ﺮﺁن را ﻧﻈﻴ ﺮ اﻧﺠﻴ ﻞ در دوران ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﯽ در ﺕﺨ ﺼﺺ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ ﻡﻌﺮﻓ ﯽ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ ﻗ ﺮﺁن‬

‫‪٢٧٤‬‬
‫آﺘﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ و هﺮ آﺲ آﻪ چﻬﺎر آﻼس ﺳﻮاد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺁن را ﺑﺨﻮاﻧ ﺪ و ﺑﻔﻬﻤ ﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ ﺕﺮﺟﻤﻪهﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠﻒ هﻢ در اﻳﺮان اﺡﺘﻤﺎﻻ ﺑﺮاﯼ دآﻮراﺳﻴﻮن اﺕ ﺎقه ﺎﯼ ﻧ ﺸﻴﻤﻦ و ﭘ ﺬﻳﺮاﻳﯽ‪ ،‬ﻳ ﺎ‬
‫اﺳﺘﺨﺎرﻩ و ﺕﻔﺎل ﺡﺎج ﺁﻗﺎهﺎ چﺎپ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﻓﺎرﺳﯽ ﻡﺎ هﻢ ﺑﻌﺪ از ﺡﻤﻠﻪهﺎﯼ ﻡﺴﺘﻤﺮ اﻋﺮاب ﺑﻪ اﻳ ﺮان و‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮهﻨﮓ و ادﺑﻴﺎت و زﺑﺎن اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ﻋﺮﺑﯽ ﻡﺨﻠﻮط ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻡﻦ چﻨﺪ ﺁﻳﻪ از ﺳﻮرﻩﯼ زﻧﺎن را ﺕﺮﺟﻤﻪ آﺮدﻩ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮدم آ ﻪ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﺿ ﺪ زن و ﺿ ﺪ اﻧ ﺴﺎﻧﯽاﯼ آ ﻪ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻧﻴﻤ ﯽ از ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧ ﯽ اﻋﻤ ﺎل‬
‫ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬در ﻡ ﺘﻦ ﻗ ﺮﺁن و ﺳ ﻨﺖ و ﻋﺘ ﺮت ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ﺕﺌ ﻮرﻳﺰﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﻗ ﺼﺎص و‬
‫ﻡﺤﺪودﻳﺖهﺎ و ﺳﺮآﻮبهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﺮ زﻧﺎن اﻋﻤﺎل ﻡﯽﺷ ﻮد‪ ،‬از اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب و از ﺕﻔ ﺴﻴﺮهﺎﯼ ﻡﺘ ﺸﺮﻋﻴﻨﯽ‬
‫آﻪ اﻳﻦ آﺘﺎب را ﺕﺮﺟﻤﻪ و ﺕﻔﺴﻴﺮ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ آﻪ ﻡﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ اﺻﺮار دارﻳ ﻢ آ ﻪ‬
‫دﻳﻦ ﺡﺘﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺟﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاﺑﺨ ﺸﻴﺎن ـ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ و ﺕﻔ ﺴﻴﺮ ﺷ ﻤﺎ از اﻳ ﻦ ﻧﺎﻡ ﻪ ﭘﺮاآﻨ ﯽه ﺎ‪ ،‬از اﻳ ﻦ ﺑﺎزﺕ ﺎبه ﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ‬
‫چﻴﺴﺖ؟! ﻡﻦ دوﺑﺎرﻩ اﺳﺘﻨﺎد ﻡﯽآﻨﻢ ﺑﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻡﻘﺎﻟﻪﯼ ﺡﺠﺖاﻻﺳﻼم رﺳ ﻮل ﺟﻌﻔﺮﻳ ﺎن آ ﻪ اﺷ ﺎرﻩ آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻧﺴﻞ ﺳﻮم از ﻗﺮاﺉﺖ ﺑﺎزﯼهﺎﯼ دﻳﻨﯽ! ﺁﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﻧ ﺴﻞ ﺳ ﻮم ﻡ ﺎ و‬
‫ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﻧ ﺴﻞ چﻬ ﺎرم آ ﻪ دارد دوان دوان وارد ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻓﺘﻮاه ﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ ﺻ ﺎدر‬
‫ﻡ ﯽﺷ ﻮد؟! ﺁﻳ ﺎ ﺟﻌﻔﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ اﻓﻜ ﺎر ﻧ ﻮﻳﻦ و ﻗﺮاﺉ ﺖه ﺎﻳﯽ آ ﻪ از ﺳ ﻮﯼ ﺳ ﻜﻮﻻرهﺎ‪،‬‬
‫ﭘﮋوه ﺸﮕﺮهﺎ و ﻳ ﺎ ﺡﺘ ﺎ اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐه ﺎ ﻡﻄ ﺮح ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﻓﺘ ﻮا ﺻ ﺎدر ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ؟! ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫روﺷﻨﮕﺮﯼهﺎﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ را ﻧﮕﺮان آﺮدﻩ اﺳﺖ؟! ﺁﻳﺎ درﺳ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦه ﺎ از اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻧ ﺴﻞ‬
‫ﺳﻮم ﺷﻴﻔﺘﻪ و ﻓﺮﻳﻔﺘﻪﯼ اﻓﻜﺎر و ﻗﺮاﺉﺖهﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﻡﺬهﺒﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬وادار ﺑ ﻪ ﺻ ﺪور ﻓﺘ ﻮا‬
‫ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻤﺎ ﺷﺪﻩاﻧﺪ؟!‬
‫اﻓ ﺸﺎرﯼ ـ آ ﺎرﯼ آ ﻪ اﻳ ﻦه ﺎ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻃﺒﻴﻌ ﯽ دﻓ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦه ﺎ ﻡﺠﺒﻮرﻧ ﺪ از‬
‫ﻡﻮﻗﻌﻴﺘﺸﺎن‪ ،‬از ﺡﻜﻮﻡﺘﺸﺎن‪ ،‬از چﻴﺰهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن چﻴ ﺪﻩ و ردﻳ ﻒ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬دﻓ ﺎع آﻨﻨ ﺪ؛ ﺑ ﺎ‬
‫ﺳﺮآﻮب‪ ،‬ﺑﺎ آﺸﺘﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﺡﻜﻢ اﻋﺪام‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻨﮕﺴﺎر‪ ،‬و ﺑﺎ ﻡﺤﺪودﻳﺖهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽاﯼ‬
‫آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن اﻳﺠ ﺎد آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ هﻤ ﻪﯼ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺕ ﺎ آﻨ ﻮن رﻓﺘ ﺎر آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و ﻡﻮﻓ ﻖ ه ﻢ‬
‫ﻧﺒﻮدﻩاﻧﺪ؛ اﻡﺎ هﻤﭽﻨﺎن ﺕﻜﺮارش ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ هﺮ ﻡﻮﺟ ﻮد زﻧ ﺪﻩاﯼ ﻳ ﻚ ﻡﺮﺡﻠ ﻪﯼ ﺕﻮﻟ ﺪ‬
‫دارد‪ ،‬ﻳﻚ دوران رﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ هﻢ دوران ﻡﺮﮔﺶ ﻓﺮا ﻡﯽرﺳﺪ‪ .‬چﻴﺰﯼ را آﻪ اﻳ ﻦه ﺎ ﻡﺘﻮﺟ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦهﺎ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎ رﻓﺘﺎرهﺎﯼ ﺿﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽﺷﺎن‪ ،‬ﻡﺮﮔﺸﺎن را ﺟﻠ ﻮ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﻡ ﻦ در ﻳﻜ ﯽ از‬
‫ﺁﺧ ﺮﻳﻦ آﺎره ﺎﻳﻢ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮدم آ ﻪ اﮔ ﺮ در ‪ ١٤٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ چﻨ ﺪ ﻗ ﺮن ﺑ ﺎ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﻬﻞ ﻡﺮدم ﺑﺮ ﻧﻴﻤﯽ از ﺟﻬﺎن ﺁن دوران ﺡﻜﻮﻡﺖ آﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ روزه ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و اﻳﻦ هﻤﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎﯼ ﻧﻮﻳﻦ در دﻧﻴﺎﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﻡ ﺪرن‪ ،‬چﻨ ﻴﻦ اﺟ ﺎزﻩاﯼ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن‬
‫دادﻩ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦه ﺎ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﯽ ارزش ﺕﻠﻘ ﯽ آ ﺮدن ﺟ ﺎن و اﻡﻨﻴ ﺖ و ﻡ ﺎل و‬
‫ﺳﻼﻡﺖ و ﺡﻘﻮق ﻡﺮدم و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺕﺤﻘﻴﺮ و ﺕﺨﻔﻴﻔﯽ آﻪ ﺑﺮ زﻧﺎن اﻳﺮان روا ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﺕﻮﻡﺎﺕﻴﻚ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ رﻓﺘﺎرﺷﺎن را ﻡﯽﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﯽﻟﻴ ﺎﻗﺘﯽاﯼ آ ﻪ آﻠﻴ ﺖ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﺮان در اﻳ ﻦ‬
‫رﺑ ﻊ ﻗ ﺮن ﻧ ﺸﺎن دادﻩاﻧ ﺪ؛ هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺕ ﻦ ﻧﺪادﻧ ﺸﺎن ﺑ ﻪ ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢه ﺎﯼ ﻧ ﻮﻳﻦ و ﻡ ﺪرن‪ ،‬ﺳ ﺮﻋﺖ ﺳ ﻘﻮط و‬
‫ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﺎﻻﺕﺮ ﺑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻳ ﻚ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و ﻡﻨﻄﻘ ﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻡ ﻦ‬
‫ﻧﻨﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬آﺲ دﻳﮕﺮﯼ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪ .‬ﻡﻨﺘﻬﺎ چﻮن ﻡﻦ زن هﺴﺘﻢ‪ ،‬از اﻳﻦ زاوﻳﻪ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﻢ‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ ﻡ ﻮﻡﻨﯽ از‬
‫زاوﻳﻪهﺎﻳﯽ دﻳﮕﺮ ﻡﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪ :‬ﻡ ﺜﻼ ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ در ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬ﺕﺮوره ﺎﯼ ﺻ ﺪر اﺳ ﻼم و… ﺁﻗ ﺎﯼ چﻮﺑﻴﻨ ﻪ از‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ و ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ دﻳﮕﺮﯼ‪ .‬و ﺑﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕﺮ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و روﺷﻨﮕﺮان ﺑ ﺎ ارزش دﻳﮕ ﺮ‪.‬‬
‫دهﺎن هﻤﻪ را آﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑﺴﺖ!‬

‫‪٢٧٥‬‬
‫ﺧﻴﻠ ﯽ ﺟﺎﻟ ﺐ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ از ﺕﻤ ﺎم دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ‪ ،‬دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ‬
‫ﺕﻜﻨﻴﻜﯽ ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺡﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺕﻦ ﺑﻪ ﺿﻮاﺑﻂ ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ ﺑﺪهﻨﺪ؛ ﺡﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺕ ﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺕﻨﻮع اﻓﻜﺎر و دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﯽ و روﺷﻨﮕﺮﯼ ﺑﺪهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاﺑﺨﺸﻴﺎن ـ ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ ﻡﺒﺎرزﻩﺕﺎن ﭘﻴﺮوز ﺷ ﺪﻳﺪ‪ ،‬چ ﺮا آ ﻪ ﻡ ﻦ در اﻳﻨﺘﺮﻧ ﺖ دﻳ ﺪم آ ﻪ ﻗ ﺮار‬
‫ﺑﻮد در ﺟﺎﻳﯽ زﻧﯽ را ﺳﻨﮕﺴﺎر آﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮدش ﻳﻚ ﮔﺎم آ ﻪ ﻧ ﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﻳ ﻚ ﺟﻬ ﺶ ﺑ ﺰرگ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻘﺐ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦهﺎ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﻤﻴﻦ اﻓﺸﺎﮔﺮﯼهﺎ‪ ،‬هﻤﻴﻦ روﺷ ﻨﮕﺮﯼه ﺎ آ ﻪ ﺷ ﻤﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ‬
‫زن ﻡﺒﺎرز ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻡﻄﺮح ﻡﯽآﻨﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻡﺎ اﻳﻦ ﻡﺒﺎرزﻩ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻡﻨﺤﺼﺮ ﻧﻤﯽآﻨﻴﻢ…‬
‫اﻓﺸﺎرﯼ ـ ﻡﻨﺤﺼﺮ هﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻡﻦ ﺡﺘﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩﯼ ﻳﻚ ﻗﻄﺮﻩ هﻢ در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ آ ﺎر ﻧﻜ ﺮدﻩام‪.‬‬
‫چﺮا آﻪ ﺧﻴﻠﯽ دﻳﺮ ﺷﺮوع آﺮدم‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ دﻳﺮ ﻓﻬﻤﻴﺪم‪ .‬اﺟﺎزﻩ ﺑﺪهﻴ ﺪ ﺧﻴﻠ ﯽ ﺳ ﺎدﻩ و روﺷ ﻦ اﻳ ﻦ ﻡﻮﺿ ﻮع‬
‫را ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ .‬دﻳﮕﺮ دﻧﻴﺎ‪ ،‬دﻧﻴﺎﯼ ﺁدم درﺳﺖ آﺮدن‪ ،‬ﺑﺖ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺳﺎزﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻡ ﺎ هﻤ ﻪ ـ ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﺁن روﺳﺘﺎﺉﻴﺎن ﻡﺎ ـ ﺕﻤﺎم زﻧﺎن اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﺎ هﻢ‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺧﻴﻠﯽ از ﻡﺮداﻧﯽ آﻪ ﺷﻌﻮرﺷﺎن ﻡﯽرﺳﺪ و آﻤﻚ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﻢ اﻳﻦ ﻗ ﺪمه ﺎ را ﺑ ﺮدارﻳﻢ‪ .‬ﻡ ﻦ ﻗﻄ ﺮﻩﯼ ﻓ ﻮقاﻟﻌ ﺎدﻩ ﻧ ﺎچﻴﺰﯼ ﺑ ﻮدﻩام آ ﻪ در ﻗ ﺪم اول‬
‫ﺳﻌﯽ آﺮدم ﺧﻮدم ﺑﻔﻬﻤﻢ‪.‬‬
‫ﺧﺪا ﺑﺨﺸﻴﺎن ـ ﻡﻦ در ﺷﻤﺎ اﻳﻦ روح ﻡﺒ ﺎرزﻩ و ﺕﺤﻘﻴ ﻖ را هﻤﻴ ﺸﻪ دﻳ ﺪﻩام‪ .‬هﻤ ﻴﻦ اﺡﺘﺮاﻡ ﯽ آ ﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ اﺳ ﺎﺕﻴﺪ ﻡ ﯽﮔﺬارﻳ ﺪ‪ ،‬از ﻧﻘ ﺎط ﻡﺜﺒ ﺖ ﺷﻤﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻧﻜﺘ ﻪﯼ ﺟ ﺎﻟﺒﯽ اﺷ ﺎرﻩ آﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻴ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﻋﺼﺮ ﺑﺖ ﺳﺎزﯼ و ﺁدﻡﻚ ﺳﺎزﯼهﺎ ﺑﺮ روال ﻋﻘﻴﺪﻩهﺎﯼ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ‪ ،‬ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪﯼ دﻳ ﻦ و ﻡ ﺬهﺐ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬چﻘﺪر اﻳﻦ ﺳﺨﻦ زﻳﺒﺎﺳﺖ…‬
‫اﻡ ﺎ ﺷ ﺎﻳﺪ اﻳ ﻦ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﭘﺮﺳ ﺸﻢ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬و ﺁن اﻳ ﻦ آ ﻪ چ ﺮا ﺷ ﻤﺎ اﻳ ﻦ ﻗ ﺪر ﻡ ﻮرد ﺡﻤﻠ ﻪﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﻗ ﺸﺮهﺎﯼ ﺳ ﻮﺧﺘﻪ ﻗ ﺮار دارﻳ ﺪ؟! از ﻳﻜ ﺴﻮ ﮔ ﺮوﻩه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪/‬ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬از ﻳﻜ ﺴﻮ ﺡﺠ ﺖاﻻﺳ ﻼمه ﺎﯼ‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ‪ .‬از ﻳﻚ ﺳﻮ وا اﺳﻼﻡﺎ ﮔﻮهﺎ… واﻗﻌﺎ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫اﻓﺸﺎرﯼ ـ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن وا اﺳﻼﻡﺎ ﮔﻮآﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﯽ از اﻋﺘ ﺮاض اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬چﻨﺪﯼ ﭘﻴﺶ آﺘﺎب ﻳﻜﯽ از ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ دورﻩﯼ ﺷﺎﻩ را ﻧﻘﺪ آﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺡﺮﻓﻢ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻼن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎﯼ اﻳﺮا ِن ﺁن دوران و ﺡﺘ ﺎ ﺷ ﺎﮔﺮد اوله ﺎﯼ داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎ ﺧﻴﻠ ﯽ‬
‫ﺳﺎدﻩ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻦ آﻪ ﻡﻤﻠﻜﺖ را ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪ ،‬هﻤ ﻪﺕ ﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺖ ﺷ ﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫اﺻﻼ ﺕﻤﺎم ﻡﺒﺎرزﻩﺕﺎن ﻓﻘﻂ در ﺕﺮور ﺧﻼﺻﻪ ﻡﯽﺷ ﺪ‪ .‬اﺳ ﻠﺤﻪ ﻗﺎچ ﺎق ﻡ ﯽآﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺧﻮدﺕ ﺎن ‪ ١٤‬آﻴﻠ ﻮ‬
‫ﺕﯽ‪.‬ان‪.‬ﺕﯽ ﻡﯽﺑﺴﺘﻴﺪ ﺕﺎ ﻓﻼن ﭘﺎﺳ ﺒﺎن و ﻓ ﻼن اﻓ ﺴﺮ و ﺳ ﺎواآﯽ را ﺑﻜ ﺸﻴﺪ‪ .‬واﻗﻌ ﺎ چ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻴﺪ و ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﺮور چﻪ ﻧﺎآﺠﺎ ﺁﺑﺎدﯼ را ﺑﻪ ﻡﺮدم اﻳﺮان ﻧﻮﻳ ﺪ ﻡ ﯽدادﻳ ﺪ؟! دﺳ ﺖ آ ﻢ ﺡ ﺎﻻ آ ﻪ ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎل از ﺁن دوران‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ آﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ آﺮدﻩاﻳ ﺪ! ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ ﺟ ﺎﻧﯽ و ﺕﺮورﻳ ﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠ ﻪ و‬
‫دﺳﺘﺎورد ﻡﺒﺎرزات ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺷﻤﺎ در ﺁن دورﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﺁن ﻧﺎآﺠﺎ ﺁﺑﺎدﯼ آﻪ ﺷ ﻤﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺮدم‬
‫ﻡﺎ درﺳﺖ آﺮدﻩاﻳﺪ…‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﯼ آﺘﺎب آﻪ در ﺳﻮﺉﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﻡﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬در ﭘﺎﺳ ﺦ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﻘ ﺪ‪ ،‬ﻡﻘﺎﻟ ﻪاﯼ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﻡﻀﻤﻮن آﻠﯽاش اﻳﻦ ﺑﻮد‪ :‬در راﻩ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدن ﺑﻼهﺖ ﻧﻴﺴﺖ!‬
‫ﻡﻦ ﺟﻮاب ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﻻﻳﯽ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن دادم و هﻤﺎﻧﺠﺎ ﻧﻮﺷﺘﻢ آﻪ چﺮا‪ ،‬ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺧﻴﻠﯽ وﻗﺖه ﺎ در راﻩ‬
‫ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدن ﺑﻼهﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در راﻩ ﻋﻘﻴﺪﻩ آﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﻼهﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﭘ ﺲ ﻡﺤﻤ ﺪ ﻋﻄ ﺎ و‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎﯼ ﻓﺎﺟﻌﻪﯼ ‪ ١١‬ﺳﭙﺘﺎﻡﺒﺮ ‪ ٢٠٠١‬آﻪ هﻤﮕﯽ در راﻩ ﻋﻘﻴﺪﻩﺷ ﺎن اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ دﻧﻴ ﺎ را ﺑ ﻪ ﺁﺕ ﺶ‬
‫آﺸﻴﺪﻩ و ﻧﺎاﻡﻦ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺁدمهﺎﯼ ﻡﺒﺎرز و ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺪرداﻧﯽاﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﺎﻧﺠﺎ ﻧﻮﺷﺘﻢ آﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ و‬
‫زاوﻳﻪﯼ ورود ﺷﻤﺎ و هﻤﺮاهﺎن و هﻤﻄﺮازان ﺷﻤﺎ ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺕ ﺮور و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و آ ﺸﺘﺎر‬
‫دﻳﮕﺮان ﺑﺮاﯼ ﺕﺤﻤﻴﻞ ﻋﻘﻴﺪﻩ و ﺕﺤﻤﻴﻞ هﮋﻡﻮﻧﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﺁوردﻩ ﺑ ﻮدم آ ﻪ در‬
‫زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﻡﺤﻤ ﺪ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ‪ ،‬ﺑﺠ ﺰ چﻨ ﺪ زﻧ ﺪاﻧﯽ ﺁزادﯼﺧ ﻮاﻩ‪ ،‬ﺑﻘﻴ ﻪﯼ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن را وﻃﻨﻔﺮوﺷ ﺎن و‬

‫‪٢٧٦‬‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎ و ﻃﺮﻓﺪاران اﺟﻨﺒﯽ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻡﯽدادﻧﺪ؛ ﻃﺮﻓﺪارهﺎﯼ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩﯼ ﻡﺜﻼ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻃﺮﻓ ﺪاران‬
‫ﻟﻘﻤ ﻪ ﻟﻘﻤ ﻪ آ ﺮدن اﻳ ﺮان ﻡﺜ ﻞ اﻋ ﻀﺎ و هﻮاداره ﺎﯼ ﻓﺮﻗ ﻪﯼ دﻡ ﻮآﺮات ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎن ﺕﺤ ﺖ زﻋﺎﻡ ﺖ ﺳ ﻴﺪ‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﭘﻴﺸﻪورﯼ و ﻏﻼم ﻳﺤﻴﯽ داﻧﺸﻴﺎن‪ ،‬ﺕﺠﺮﻳﻪ ﻃﻠﺐهﺎ‪ ،‬هﻤﻴﻨﻄﻮر ﻳﻚ ﻡﺸﺖ ﺕﺮورﻳﺴﺖ ﻳﻌﻨ ﯽ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﻓﺪاﺉﻴﺎن ﺧﻠﻖ و ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳﻼم و … ﻳﻚ ﻡﺸﺖ هﻢ ﻡﺮﺕﺠﻌﻴﻦ و واﭘ ﺴﮕﺮاﻳﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‬
‫و ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ و اﻡﺜﺎﻟﻬﻢ آﻪ ﺑﺮﻧﺎﻡﻪﯼ وﻳﺮان آﺮدن اﻳﺮان و آﺸﺘﺎر و ﺳﺮآﻮﺑﯽ اﻳﺮاﻧﯽهﺎ را داﺷﺘﻨﺪ؛ ﺕﺎزﻩ‬
‫اﮔ ﺮ ﺧﻮﺷ ﺒﻴﻨﺎﻧﻪ ﺁنه ﺎ را ه ﻢ ﻧ ﻮآﺮان اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﻡﻨﺠﻤ ﺪ آ ﺮدن ﻡﺒ ﺎرزات ﻡ ﺴﺎﻟﻤﺖ ﺟﻮﻳﺎﻧ ﻪ و‬
‫ﺁزادﻳﺨﻮاهﺎﻧﻪﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑ ﻪ ﺡ ﺴﺎب ﻧﻴ ﺎورﻳﻢ!! اﻳ ﻦه ﺎ ه ﻴﭻ آﺪاﻡ ﺸﺎن ه ﻴﭻﮔ ﺎﻩ ﺁزادﻳﺨ ﻮاﻩ ﻧﺒ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ‬
‫ﺑﻴ ﺮون از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و ﻧ ﻪ در راس ه ﺮم ﺡﻜﻮﻡ ﺖ؛ هﻤ ﻪﺷ ﺎن ﻳ ﻚ ﻡ ﺸﺖ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖ و وﻃ ﻦ ﻓ ﺮوش‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﺕ ﺎزﻩ اﮔ ﺮ ﺕ ﺎزﮔﯽه ﺎ در ﺳ ﺎﻳﺖه ﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ دﻳ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻴﺪ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﺑﺎﺻﻄﻼح چﭗ آﻪ دو ﻗﻠﻮﯼ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺕ ﻮدﻩاﯼه ﺎ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ ﻓ ﺪاﺉﯽه ﺎ و اآﺜﺮﻳﺘ ﯽه ﺎ‬
‫و… ﻃﺮﻓﺪارهﺎﯼ ﺷﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻡﺮﺡ ﻮم از ﺻ ﻔﺮ ﻗﻬﺮﻡ ﺎﻧﯽ ﻳ ﻚ ﺑ ﺖ درﺳ ﺖ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و ه ﯽ‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ هﻢ ﺑﺮاش ﻡﺮاﺳ ﻢ ﺑﺰرﮔﺪاﺷ ﺖ ﺑﺮﮔ ﺰار ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻡﮕ ﺮ ﺻ ﻔﺮ ﻗﻬﺮﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻮد؟! اﻟﺒﺘ ﻪ ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﺧﻴﻠﯽ اﺷﺘﺒﺎﻩ آﺮد آﻪ ‪ ٣٠‬ﺳﺎل اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺖ را ﺕﻮ زﻧﺪان ﻧﮕﻪ داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺻﻔﺮ ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﯽ ﻳ ﻚ ﺧ ﺎﺉﻦ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﺮان ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻡﻦ ﺟﺎﯼ ﺷﺎﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻳﺎ اﮔﺮ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺡﺮف ﻡﻦ ﮔﻮش ﻡ ﯽداد‪ ،‬ﻡ ﯽﮔﻔ ﺘﻢ ﺑﺎﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻳ ﺎرو‬
‫را ﺑﺒ ﺮ دم ﻡ ﺮز‪ ،‬وﻟ ﺶ آ ﻦ ﺑ ﺮود در ﺑﻬ ﺸﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ‪ K.G.B.‬زﻧ ﺪﮔﯽ آﻨ ﺪ‪ .‬ﻻﺑ ﺪ ﺁن ﺟ ﺎ را ﺑ ﻪ‬
‫آﺸﻮرش ﺕﺮﺟﻴﺢ ﻡﯽدهﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ چﯽ اﻳﻦ ﺑﺪﺑﺨﺖ را ‪ ٣٠‬ﺳﺎل ﺕﻮ زﻧﺪان ﻧﮕﻪ ﻡﯽدارﯼ؟! زﻧﺪاﻧﯽ آ ﺮدن‬
‫اﻳﻦ روﺳﺘﺎﻳﯽ ﺑﺪﺑﺨﺖ چﻪ دردﯼ از اﻳﺮان دوا ﻡﯽآﻨﺪ؟!‬
‫ﺡﺎﻻ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﻳﺮان ﻋﻮض ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺧﻮد ﺷﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ هﻢ از هﻢ ﭘﺎﺷﻴﺪﻩ‪ ،‬وﻟﯽ چﻮن ﺁﻗﺎ‬
‫‪ ٣٠‬ﺳﺎل در زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻳﻚ ﻡﺸﺖ از اﻳﻦ چﭙﯽ ﻡﭙﯽهﺎﯼ ﻡﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﺖ! ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻡ ﻦ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‬
‫اﺳﺎﺳﺎ ﻏﻠﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ ﺻﻔﺮ ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﯽ ﻳﻚ ﺧﺎﺉﻦ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﻮد‪ .‬ﻡﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻳ ﻚ ﺕﻜ ﻪ از آ ﺸﻮر ﻡ ﺎ را‬
‫ﺟﺪا آﻨﺪ‪ ،‬ﺑﭽﺴﺒﺎﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻮروﯼ ﺁن ﻡﻮﻗﻊ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ را هﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ آﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ آﺴﯽ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩاش زﻧﺪاﻧﯽ آ ﺮد‪ .‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﺁﻗ ﺎ ﺧ ﺎﺉﻦ‬
‫ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﻮد‪ .‬واﻗﻌﺎ ﻡﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻡﺮﺡﻠ ﻪاﯼ ﺑﺮﺳ ﻴﻢ آ ﻪ ﺑﺘ ﻮاﻧﻴﻢ ﺕﺎﺑﻮهﺎﻡ ﺎن را ﺑ ﺸﻜﻨﻴﻢ! ﻳ ﻚ چﻴﺰه ﺎﻳﯽ در‬
‫ذهﻦ و ﺑﺎورهﺎﯼ ﻡﺎﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻡ ﺎ ـ هﻤ ﻪﻡ ﺎن ـ آﻤ ﺎﺑﻴﺶ ﺟﻨﺎﻳ ﺖه ﺎﻳﯽ آ ﺮدﻩاﻳ ﻢ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺘﺶ را ﺑﭙ ﺬﻳﺮﻳﻢ‪ .‬دآﺘ ﺮ ﻋﻠ ﯽ اﺻ ﻐﺮ ﺡ ﺎج ﺳ ﻴﺪﺟﻮادﯼ در هﻔﺘ ﻪه ﺎﯼ اول اﻧﻘ ﻼب آﺘ ﺎﺑﯽ ﻡﻨﺘ ﺸﺮ‬
‫آﺮدﻩ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم دﻓﺘﺮهﺎﯼ اﻧﻘﻼب‪ .‬در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻡﻄﻠﺐ اﻳﻦ آﺘﺎب ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان اﮔﺮ ﺷﻜﻮﻓﻪهﺎﯼ ﺳ ﻴﺐ ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻴﻮﻩ ﺑﺮﺳﻨﺪ ]اﺡﺘﻤﺎﻻ ﻡﻨﻈﻮر اﻳﺸﺎن ﺷﻜﻮﻓﻪهﺎﯼ هﻤﺎن درﺧﺖ ﺳﻴﺒﯽ اﺳﺖ آ ﻪ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در‬
‫ﻧﻮﻓﻞ ﻟﻮﺷﺎﺕﻮ زﻳﺮ ﺁن ﻡﯽﻧﺸﺴﺖ و ﻡ ﺮدم را ﺑ ﻪ ﻧﺎآﺠ ﺎ ﺁﺑ ﺎدش ﻧﻮﻳ ﺪ ﻡ ﯽداد![ ﻃ ﯽ ﻧﺎﻡ ﻪاﯼ ﺧﻄ ﺎب ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻬﻨﺪس ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن ﻧﺨﺴﺖ وزﻳ ﺮ وﻗ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ :‬هﻤ ﻪﯼ دﺷ ﻤﻨﺎن اﻧﻘ ﻼب‪،‬‬
‫هﻤﻪﯼ ﻡﻴﻜﺮبهﺎ و ﺳﻤﻮﻡﺎت ﻡﻮﻟﺪ ﻓﺴﺎد و ﻇﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ و ﺑﺪون آﻤﺘﺮﻳﻦ درﻧﮓ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮﻧﺪ…‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪ :‬اﻧﻘﻼب داراﯼ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻧﻈﺎﻡﺎت ﺧﺎص ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ و ﺷ ﺪت ﻡﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﺑ ﺎ دﺷ ﻤﻨﺎن اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻡﻴﻜ ﺮبه ﺎﻳﯽ آ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁنه ﺎ و ﻧﻔ ﺲ ﺁنه ﺎ ﺑ ﺰرگﺕ ﺮﻳﻦ ﺧﻄ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻴ ﺎت‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁن چﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ آﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردﻩ و از ﻧﻔﺲ اﻓﺘﺎدﻩﯼ اﻧﻘ ﻼب ﻧﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ﺕﺠﺪﻳ ﺪ‬
‫ﺡﻴﺎت آﻨﻨﺪ…‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ‪ :‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دوﻟﺖ ﺁﻗﺎﯼ ﻡﻬﻨﺪس ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﺪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از ﻋﻮاﻡ ﻞ اﺻ ﻠﯽ‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮدﯼ آﺎﻡﻞ و ﺳﺮﻳﻊ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﯽ رژﻳﻢ ﺳﺎﺑﻖ اﺳﺖ…‬

‫‪٢٧٧‬‬
‫اﻳﺸﺎن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ راﻩ و رﺳﻢ ﺧﺸﻮﻧﺖ و آ ﺸﺘﺎر و اﻋ ﺪام را ﺑ ﺮاﯼ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﺎز آ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ هﻢ ﻧﻴﺎﻡﺪﻩاﻧﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ آﻪ ﻡﺎ ه ﻢ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ آ ﺮدﻩاﻳ ﻢ‪ .‬ﻡ ﺎ ﺑ ﻮدﻳﻢ آ ﻪ اﻳ ﻦ درﻧ ﺪﮔﺎن را از چ ﺎﻩ‬
‫وﻳﻞ ﻗﺮون ﺑﻴﺮون آﺸﻴﺪﻳﻢ و ﺑﻪ ﺟﺎن ﻡﺮدم اﻧﺪاﺧﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁﻗﺎﯼ دآﺘﺮ ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻮادﯼ ﻋﺰﻳ ﺰ آ ﻪ در زﻡ ﺎن اﻧﻘ ﻼب دﺳ ﺖ آ ﻢ ‪ ٥٥‬ﺳ ﺎل‬
‫داﺷ ﺘﻴﺪ‪ ،‬دآﺘ ﺮاﯼ ﺡﻘ ﻮق داﺷ ﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻋ ﻀﻮ آﻤﻴﺘ ﻪﯼ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ در اﻳ ﺮان ﺕﺤ ﺖ رﻳﺎﺳ ﺖ هﻤ ﻴﻦ ﻡﻬﻨ ﺪس‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺎله ﺎ و ده ﻪه ﺎ در روزﻧﺎﻡ ﻪﯼ آﻴﻬ ﺎن ﻗﻠ ﻢ زدﻩ ﺑﻮدﻳ ﺪ‪ ،‬آﺘ ﺎبه ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑﻮدﻳ ﺪ و…‬
‫ﺷﻤﺎ و اﻡﺜ ﺎل ﺷ ﻤﺎ ﺑﻮدﻳ ﺪ آ ﻪ راﻩ را ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ آ ﺸﺘﺎر و ﺳ ﺮآﻮب ﻡﻼه ﺎ ﺑ ﺎز آﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦه ﺎ‬
‫ﻡﺸﺮوﻋﻴﺖ دادﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻘﺒﻮﻟﻴﺖ و ﻡﺸﺮوﻋﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳ ﺮآﻮب و آ ﺸﺘﺎر و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎر و اﻋﺪام دادﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻡﺎ ـ هﻤﻪﯼ ﻡﺎ ـ ﺷ ﻌﻮر ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻡ ﯽداﺷ ﺘﻴﻢ‪ ،‬اوﻟ ﻴﻦ آ ﺎرﯼ آ ﻪ ﻡ ﯽآ ﺮدﻳﻢ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ ﺑﺎ زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽﻡ ﺎن ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس آﻨﻮاﻧ ﺴﻴﻮن ژﻧ ﻮ و ﻡﻨ ﺸﻮر ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ رﻓﺘ ﺎر‬
‫آﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ آﻪ ﺑﻬﺘﺮ از ﻡﺎ ﺑﺮوﺑﭽ ﻪه ﺎﯼ ﺑ ﺎ ﺷ ﻮر و ﺑ ﯽﺷ ﻌﻮر ﺁن دوران از ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ ﺑ ﺎﺧﺒﺮ‬
‫ﺑﻮدﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ آﻪ ﺧﻮدﺕﺎن ﻋﻀﻮ ﺟﻤﻌﻴﺖ دﻓﺎع از ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ ]![ ﺑﻮدﻳﺪ…‬
‫ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺡﺮفهﺎ از ﺁن ﺡﺮفهﺎﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺧﻴﻠﯽهﺎ ﺟ ﺮاﺕﺶ را ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺸﻨﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮشهﺎﺷﺎن را ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻡﻦ ﺑﻪ هﺮ ﺟﺎﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮﻡﺎن آﻪ دﺳﺖ ﻡﯽزﻧﻢ‪ ،‬ﻡ ﯽﺑﻴ ﻨﻢ آ ﻪ ﭘ ﺮ اﺳ ﺖ‬
‫از دﮔﻢهﺎ‪ .‬ﻡﺎ در چﻨﺒﺮﻩﯼ دﻡﻞهﺎﯼ چﺮآﻴﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﻡﯽآﻨﻴﻢ و ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎز هﻢ ﺕﻜﺮارش ﻡﯽآﻨﻴﻢ!‬
‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺘﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺧﻴﻠﯽهﺎ ﻧﻤﯽﺧﻮاهﻨﺪ و ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺻ ﻔﺮ ﻗﻬﺮﻡ ﺎﻧﯽ روﺳ ﺘﺎﻳﯽاﯼ‬
‫ﺑﻮد آﻪ ﺁن زﻡﺎن ﻋﻀﻮ ارﺕﺶ ﭘﻴﺸﻪ ورﯼ و ﻏﻼم ﻳﺤﻴ ﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬اﺕﻔﺎﻗ ﺎ ﺑﻘﻴ ﻪﺷ ﺎن در رﻓﺘﻨ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺪﺑﺨﺖ‬
‫ﻡﺎﻧﺪ و دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ ٣٠ .‬ﺳﺎل هﻢ زﻧﺪان ﺑﻮد‪ .‬ﻡﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ زﻧ ﺪاﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ از ﺡﻘ ﺶ دﻓ ﺎع‬
‫ﻡﯽآﻨﻢ‪ ،‬وﻟﯽ اﻳﻦ ﻓﺮق ﻡﯽآﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ از اﻳﻦ ﻓﺮد ﺑﺖ ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺧﺪاﺑﺨﺸﻴﺎن ـ ﺑﮕﺬارﻳﺪ در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﺑﺤﺚ ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪﯼ آﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻡﻌﺘﻘﺪﻳ ﺪ آ ﻪ ﺕﺎﺑﻮه ﺎ را ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺷﻜﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦهﺎ اﻳ ﻦ ﺕﺎﺑﻮه ﺎ را ﺑ ﺸﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﺧﻮدﺷ ﺎن و ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﺷ ﺎن را ﻧﻘ ﺪ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﺟ ﺮات‬
‫آﻨﻨﺪ اﻳﻦ دﻡﻞهﺎﯼ چﺮآﻴﻦ را ﺑﺎز آﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺁﻳﻨﻪﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﮕﺎﻩ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻢ ﻡﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﯽهﻮﻳ ﺖ‬
‫ﺖ اﻳﻦهﺎ از ذوب ﺷﺪن ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦهﺎ ﺟﺮات ﻧﻤﯽآﻨﻨ ﺪ از اﻳ ﻦ ﺧ ﻂه ﺎﯼ ﻗﺮﻡ ﺰ‬ ‫ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﺡﺸ ٍ‬
‫ﻋﺒﻮر آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﻪ ﺷﻤﺎ اﻡﺮوز اﻳﻦ ﻃﻮر ﺑﯽﭘﺮوا‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ ﺑﻐﺾ ﺑﻠﻜﻪ ﺑ ﺎ ﺧ ﺮوش ﻡ ﯽﺧﻮاهﻴ ﺪ اﻳ ﻦ ﺕﺎﺑﻮه ﺎ و‬
‫اﻳﻦ دﻳﻮارهﺎ را ﺑﺸﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧ ﺎﻃﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﻤﺎ‪ ،‬ه ﻢ از ﻻﺑﻴﺮﻧ ﺖ ﻡﺒ ﺎرزات ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪﯼ چﺮﻳﻜ ﯽ‬
‫ﻋﺒ ﻮر آ ﺮدﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬ه ﻢ از ﻻﺑﻴﺮﻧ ﺖ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡ ﺬهﺒﯽ‪/‬ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻋﺒ ﻮر آ ﺮدﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان زن‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﺎ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺮدﺳﺎﻻر ﺑﺮﺧﻮرد داﺷﺘﻪاﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ وارد ﺡ ﻮادﺙﯽ ﺷ ﺪﻩاﻳ ﺪ آ ﻪ در ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﺑ ﺰرگ‬
‫اﻳﺮان اﺕﻔﺎق ﻡﯽاﻓﺘﺪ‪ ،‬در اروﭘﺎ ﺷﺎهﺪ رﺷ ﺪ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡﺘﺮﻗ ﯽ و ﻡ ﺪرن ﺑ ﻮدﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ را در ﻳ ﻚ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺘﻤﺪن دﻳﺪﻩاﻳﺪ‪ ،‬دﻳﺪﻩاﻳﺪ آﻪ ﻡﺮدم ﻡﺸﻜﻼﺕﺸﺎن را در ﻳﻚ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡ ﺪرن و ﻡﺘﻤ ﺪن ﺑ ﺎ ه ﻢ ﺡ ﻞ‬
‫و ﻓﺼﻞ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻡﻦ ﻓﻜﺮ ﻡﯽآﻨﻢ اﻳ ﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺷ ﻤﺎ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺷ ﻤﺎ را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﻘﻄ ﻪ رﺳ ﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫درﺳﺖ ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﻢ؟!‬
‫اﻓﺸﺎرﯼ ـ ﻡﻦ ﻓﻜﺮ ﻡﯽآﻨﻢ ﺑﭽﻪهﺎﯼ ﻡﻦ ﺧﻴﻠﯽ چﻴﺰهﺎ را ﺑﻪ ﻡﻦ ﻳﺎد دادﻧﺪ‪ .‬ﻡﻦ از ﺑﭽﻪهﺎم ﺧﻴﻠﯽ‬
‫چﻴﺰهﺎ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬اول از هﻤﻪ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻢ آﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻧﺴﺎن اﺳﺖ و زﻧ ﺪﮔﯽ ﻓﻘ ﻂ ﻳ ﻚ ﺑ ﺎر اﺳ ﺖ و ه ﻴﭻ‬
‫آﺲ ﺡﻖ ﻧﺪارد ﺑﻪ هﻴﭻ ﺑﻬﺎﻧﻪاﯼ آﺴﯽ را از زﻧﺪﮔﯽ ﻡﺤﺮوم آﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻢ آﻪ اﻧﺴﺎن ﺡ ﻖ دارد ﻋﻘﻴ ﺪﻩ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺡﻖ دارد ﻋﻘﻴﺪﻩاش را هﺮ وﻗﺖ آﻪ ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﻋ ﻮض آﻨ ﺪ؛ چ ﻮن ﺁدم رﺷ ﺪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﻳ ﺎد‬
‫ﮔ ﺮﻓﺘﻢ آ ﻪ ﻡ ﺬهﺐ‪ ،‬چ ﺸﻢ و اﺑ ﺮو ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﺁدم از ﭘ ﺪر و ﻡ ﺎدرش ﺑ ﻪ ارث ﺑﺒ ﺮد‪ .‬ﻡ ﯽﺷ ﻮد ﻡ ﺬهﺐ و‬
‫ﻋﻘﻴ ﺪﻩ را ﻋ ﻮض آ ﺮد‪ .‬ﻡ ﯽﺷ ﻮد ﺧﻴﻠ ﯽ چﻴﺰه ﺎ را ﻳ ﺎد ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﻳ ﺎد ﮔ ﺮﻓﺘﻢ آ ﻪ ه ﻴﭻ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ از اﻧ ﺴﺎن‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ و هﺮ آ ﺲ ﺧ ﻮدش ﻡ ﺴﺌﻮل ﺧ ﻮدش و ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎﯼ ﺧ ﻮدش اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳ ﺎد ﮔ ﺮﻓﺘﻢ آ ﻪ‬

‫‪٢٧٨‬‬
‫ﺁزادﯼ ﻡﻼزﻡﻪﯼ ﻡﺸﺨﺼﯽ ﺑﺎ ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دارد‪ .‬ﻡﻦ ﺧﻴﻠﯽ چﻴﺰهﺎ را از ﺑﭽﻪهﺎ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪام‪ .‬ه ﻴﭻ دﻟﻴﻠ ﯽ‬
‫ﻧﺪارد آﻪ چﻮن ﻡﻦ ﺑﺰرگﺕ ﺮ ه ﺴﺘﻢ‪ ،‬از اﻳ ﻦ ﺑﭽ ﻪه ﺎ ﺑﻬﺘ ﺮ ﺑﻔﻬﻤ ﻢ‪ .‬ﻧ ﺴﻞ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺕﺮﺑﻴﺘ ﯽ آ ﻪ در‬
‫دﻧﻴﺎﯼ ﻡﺪرن ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ چﻴﺰهﺎ را ﺑﻪ ﻡﺎ ﻳﺎد ﻡﯽدهﺪ‪ .‬ﻡﺎ ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ ﺑﭽﻪه ﺎ ـ از اﻳ ﻦ ﻧ ﺴﻞ ﺳ ﻮم و‬
‫چﻬ ﺎرم ـ ﻳ ﺎد ﺑﮕﻴ ﺮﻳﻢ‪ .‬ﻡ ﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ آﻮﻟ ﻪ ﺑ ﺎرﯼ از ﺕﺠﺮﺑ ﻪ داﺷ ﺘﻢ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺒﻴ ﻴﻦ هﻤ ﻴﻦ ﺕﺠﺮﺑ ﻪه ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﻡﻮﺧﺘﻦ از اﻳﻦ ﺑﭽﻪهﺎ ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻢ و هﻨﻮز ﺟﺎ دارد آﻪ ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮم‪.‬‬
‫ﺧﺪاﺑﺨﺸﻴﺎن ـ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارم ﺧﺎﻧﻢ اﻓﺸﺎرﯼ…‬

‫زﻳﺮﻧﻮﻳﺲهﺎ‬
‫‪ ١‬ـ ﻳﻜﯽ آﻪ از اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ وا اﺳ ﻼﻡﺎ آ ﻪ ﺧ ﻮدش را ﺧﻴﻠ ﯽ ه ﻢ ﺕﺎﻓﺘ ﻪﯼ ﺟ ﺪا ﺑﺎﻓﺘ ﻪاﯼ از دﻳﮕ ﺮ ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن اﺳ ﻼم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ‬
‫ﻡﯽﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻃﺮﻓﺪارﯼ از ﻡﺤﻤﺪ ﺡﻨﻴﻒ ﻧﮋاد‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ و ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ را وﺟ ﻪ ﻧﻔﺮﻳ ﻖ ﺧ ﻮدش‬
‫از ﺧﻤﻴﻨﯽچﯽه ﺎ و رﺟ ﻮﯼچ ﯽه ﺎ ﻗ ﺮار دادﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن اﺧﻴ ﺮا ﺑﺮﻋﻠﻴ ﻪ ﻳ ﻚ ﻡﻘﺎﻟ ﻪﯼ آﻮﺕ ﺎﻩ ﻡ ﻦ آﺘ ﺎﺑﯽ ‪ ٩٠‬ﺻ ﻔﺤﻪاﯼ‬
‫ﻡﻨﺘﺸﺮ آﺮدﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻡﻼﺡﻈﺎﺕﯽ در ﺑﺎرﻩﯼ چﻨﺪ ﭘﺮﺳﻤﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ ﻓﺮد ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑ ﺎ ﻧ ﺎم ﻳ ﺎ ﻧ ﺎم ﻡ ﺴﺘﻌﺎر ﻡﺤﻤ ﻮد هﺮﻡ ﺰﯼ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب ﭘﺮﻡﺤﺘ ﻮا ]![ ﻧ ﻪ ﻧ ﺎم ﻧﺎﺷ ﺮ دارد‪ :‬ﻧ ﻪ ﻡﻌﻠ ﻮم اﺳ ﺖ در آ ﺪام آ ﺸﻮر چ ﺎپ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﺁدرس و‬
‫ﻡﺸﺨﺼﺎت ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ و دﻳﮕﺮ اﻃﻼﻋﺎت اﺑﺘﺪاﻳﯽاﯼ آﻪ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﻡﻌﺮف ﻳﻚ آﺘﺎب ﻳﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﯼ ﻳﻚ آﺘﺎب ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳ ﺎ ﺡ ﻀﺮات‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺡﻔﻆ ﺟﺎن ﻋﺰﻳﺰﺷﺎن از دﺳﺖ وزارت اﻃﻼﻋﺎت و اﻡﻨﻴﺖ ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ ﺟﺮات ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ ﻋﻠﻨﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻤﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻋﺰت و ﺳﻼﻡﺖ و ﻋﺎﻓﻴﺖ و ﺧﻴﺮات و ﻡﺒﺮاﺕﯽ‪ ،‬در هﻤﺎن ﭘﺸﺖ و ﭘﺴﻠﻪهﺎ ﻧﺼﻴﺒﺸﺎن آﻨﺪ‪ .‬ﺁﻡﻴﻦ!!!‬
‫‪٢‬ـ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪا در ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ اﻋﺘﻤﺎد و در ﮔﻔﺖوﮔﻮﻳﯽ آﻪ اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺑﺎ وزﻳ ﺮ اﻃﻼﻋ ﺎت ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ داﺷ ﺖ‪ ،‬روﺷ ﻦ ﺷ ﺪ‬
‫آﻪ ﺳﺎﻳﺖ ﺑﺎزﺕﺎب ﻡﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪاران و ﺷﺨﺺ ﻡﺤﺲ رﺿﺎﻳﯽ اﺳﺖ!‬
‫‪٣‬ـ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ اﻳﺸﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ آﻪ اﻡﺮوزﻩ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از آﺴﺎﻧﯽ آﻪ از ﺁﻧﺎن ]ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ[ ﺟ ﺪا ﺷ ﺪﻩ‬
‫و در آﺸﻮرهﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ ﺑ ﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ روﯼ ﺁوردﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬در چﻨ ﺎن اﻟﺤ ﺎد ﻡﻬﻠ ﻚ و ﻡﻔﺮﻃ ﯽ ﻓ ﺮو رﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺳﻠﻤﺎن رﺷﺪﯼ و ﻡﺎﻧﻨﺪ او ﺑﻪ ﮔﺮدﺷﺎن هﻢ ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﯽ ﻡﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ از ﺟﻤﻠ ﻪﯼ… ]اﻳﻨ ﺎن[ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ اﻡ ﺮوز‬
‫از ﺳﺮدﻡﺪاران آﻔﺮ و اﻟﺤﺎد در ﻏﺮب ﺑﻪ ﺡﺴﺎب ﻡﯽﺁﻳﻨﺪ‪ .‬و ﺑﺎ ﻗﻠﻢ زهﺮﺁﮔﻴﻦ و ﺑﯽ ادﺑﺎﻧ ﻪ و ﺧ ﺼﻤﺎﻧﻪﯼ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺡﻤ ﻼت ﺕﻨ ﺪﯼ‬
‫را ﺑﺮ ﺿﺪ اﺳﻼم اﻧﺠﺎم ﻡﯽدهﻨﺪ‪) .‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺳﺎﻳﺖ ﺑﺎزﺕﺎب‪ ١٧ ،‬ﺁذرﻡﺎﻩ ‪(١٣٨١‬‬
‫‪٤‬ـ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ اول دﻳﻤﺎﻩ ‪١٣٨١‬‬

‫****‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮا!‬
‫او )ﻟﻴﻠ ﯽ داﺳ ﺘﺎن ﻟﻴﻠ ﯽ و ﻡﺠﻨ ﻮن( ﻡﺤﻜ ﻮ ِم ﻡﺤ ﻴﻂ ﺡﺮﻡ ﺴﺮاﻳﯽ ﺕﺎزﻳ ﺎن‬
‫اﺳﺖ و ﺟﺮاﺉﻤﺶ ﺑﺴﻴﺎر‪ .‬ﻳﻜﯽ ﺁﻧﻜﻪ زن ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺁﻡ ﺪﻩ و چ ﻮن زن اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫از هﺮ اﺧﺘﻴﺎر و اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻡﺤﺮوم اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻨﺎﻩ دﻳﮕ ﺮش زﻳﺒ ﺎﻳﯽ و زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫در ﻡﺤﻴﻄﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺕﺮﺑﻴﺖ ﻡﺮدان ﺑﻪ ﻡﺤﻜﻮﻡﻴ ﺖ زﻧ ﺎن ﻡﺘﻮﺳ ﻞ‬
‫ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻌﻴﺪﯼ ﺳﻴﺮﺟﺎﻧﯽ‬

‫ﻡﻦ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻡﺨﺎﻟﻔﻢ آﻪ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺕﺎﺙﻴﺮﯼ در ﻡﺤﺘﻮا ﻧﺪارد و ﻳﺎ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻡﻘﻮﻟ ﻪﯼ ﺷ ﻜﻞ و ﻡﺤﺘ ﻮا‬
‫از ارﺕﺒﺎﻃﯽ دوﻃﺮﻓﻪ ﺑﺎهﻢ ﺕﻬﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﻇﺮﻓﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺤﺘﻮا را در درون ﺧﻮد ﻡﯽﭘﻴﺮاﻳﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﯽﮔﺬارد‪ .‬ﺧﺎﻧﻪاﯼ آﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻡﻌﻤﺎرﯼ ﺳﻨﺘﯽ اﻧﺪروﻧﯽ و ﺑﻴﺮوﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ‬
‫ﻋﻤﻮﻡﺎ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ و ﻡﻨﺰﻟﮕﺎﻩ زﻧﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺟ ﺮات آﻨﻨ ﺪ ﻗ ﺎﺉ ﻢ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد در ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺡ ﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫‪٢٧٩‬‬
‫ﺕﺤﺼﻴﻞ ﺡﻘﻮﻗﺸﺎن ﺑﺠﻨﮕﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺕﺎﺙﻴﺮﯼ ﻋﻴﻨﯽ و اﺳﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺮ ﻡﺤﺘ ﻮا دارد و ﻡﺤﺘ ﻮا‬
‫ﻧﻴﺰ ـ هﺮ ﻡﺤﺘﻮاﻳﯽ ـ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺑ ﯽﺷ ﻜﻞ ﺑﻤﺎﻧ ﺪ‪ ،‬و ﺷ ﻜﻞ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﺧ ﻮدش را آ ﻪ ﻧﻤ ﺎد هﻤ ﺎن‬
‫ﻡﺤﺘﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪.‬‬
‫ﺷﻜ ِﻞ ﭘﻮﺷﺶ و ﺑﺮﺧ ﻮرد ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن در ﺟﻮاﻡ ﻊ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻳﻜ ﯽ از هﻤ ﻴﻦ ﻡﺤﺘﻮاهﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ آﻪ زن را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷ ﻜﻞ زﻧ ﺎﻧﮕﯽ و ﻡﻮﺿ ﻮع ﺕﺤ ﺮﻳﻜﺶ از ﻡ ﺮدان ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺎچﺎر اﺳﺖ آﻪ ﻇﺮف وﺟﻮدﯼ اﻳﻦ ﺕﻌﺮﻳﻒ را هﻢ ـ اﺟﺒ ﺎرا ـ اﻋﻤ ﺎل آﻨ ﺪ‪ .‬در هﻤ ﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﻓﻌﻠﯽ اﻳﺮان‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﻇﺎهﺮﯼ ﭘﻮﺷﺶ زﻧ ﺎن ـ و ﺡﺘ ﺎ ﻡ ﺮدان ـ ﺑﺮاﺳ ﺎس هﻤ ﺎن ﺕﺤﻠﻴ ﻞ از ﺟﻨ ﺴﻴﺖ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﮕﺮش ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﺷﻴﻌﻪ‪ :‬زﻧﺎن ﺟﺎﻡﻌﻪاﯼ آﻪ ﺡﺠﺎب ﻧﺪارﻧﺪ و در ﭘﻮﺷ ﺶ اﻳ ﻦ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﺧ ﺎك‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬روﺳ ﭙﻴﺎﻧﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ آﺎرﺷ ﺎن ـ ﻓﻘ ﻂ ـ ﺧﻮاﺑﻴ ﺪن ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدان ﻏﺮﻳﺒ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬و آ ﺸﻮر اﻳ ﺸﺎن‬
‫روﺳﭙﯽﺧﺎﻧﻪﯼ ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ آﻪ اهﺎﻟﯽ ﺁن هﻤﻪ ﻓﺎﺳﺪاﻻﺧﻼﻗﻨﺪ و ﺑﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺷ ﻴﻌﻪ ﻧﺒ ﻮدن‪ ،‬آ ﺸﻮرﺷﺎن ه ﻢ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻓﺴﺎد و ﺕﺒﻪآﺎرﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻻﺑﺪ در ﺕﻌﺮﻳ ﻒ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‪ ،‬ﻡ ﺮدان ﻡ ﺴﻠﻤﺎ ِن ﺟ ﻮاﻡﻌﯽ ه ﻢ آ ﻪ ﺡﺠ ﺎب زﻧ ﺎ ِن ﺁن اﺟﺒ ﺎرﯼ‬
‫ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ دﻳ ﺪن ه ﺮ زﻧ ﯽ ﻡﺮﺕﺒ ﺎ ﺕﺤﺮﻳ ﻚ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﻦ ﻡ ﺮدان در اﻳ ﻦ آ ﺸﻮرهﺎ‬
‫هﻴﭻآﺎرﯼ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ اﻳﻦ آﻪ ﻓﻘﻂ ﻡﻮاﻇﺐ ﺑﻨﺪ ﺕﻨﺒﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﻳﻜﯽ از آﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮد آﻪ درﻳﺎﻓﺖ‪ :‬ﺑﺮاﯼ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ در ﻋﻤ ﻖ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ‪ ،‬ﺕﻐﻴﻴﺮاﺕ ﯽ در ﺷ ﻜﻞ‬
‫آ ﺸﻮر ﻻزم اﺳ ﺖ؛ چ ﻮن ﺷ ﺮاﻳﻂ وﻳ ﮋﻩﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ در ﺁن دوران ﺑ ﻪ او ﻓﻬﻤﺎﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫اﺕﻮدﻳﻨﺎﻡﻴﻚ ﺕﻐﻴﻴﺮ از ﺷﻜﻞ ﺷﺮوع ﺷﺪﻩ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ در ﻡﺤﺘﻮا ﻡﯽاﻧﺠﺎﻡﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ آﺴﺎﻧﯽ ﻡﺜ ﻞ ﺑﺎزﻡﺎﻧ ﺪﮔﺎن ﻓﻜ ﺮﯼ ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ و هﻤ ﺴﻨﺨﺎن ﺷ ﻴﻌﻪﺷ ﺎن ﺑ ﻪ رﺿ ﺎﺷ ﺎﻩ اﻳ ﺮاد‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ آﻪ اﻳﻦ ﺕﻐﻴﻴﺮات را از ﺑﺎﻻ و ﺑﺎﻻﺟﺒﺎر اﻋﻤﺎل آﺮدﻩ اﺳﺖ؛ اﻡﺎ اﮔﺮ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﺁن روز اﻳﺮان را‬
‫ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ و درك آﻨ ﻴﻢ آ ﻪ ارﺕﺠ ﺎع ﺕ ﺎ ﻋﻤ ﻖ رگ و ﭘ ﯽ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﻧﻔ ﻮذ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﻡﻠ ﺖ را ﺑﺎﻻﺟﺒ ﺎر و ﻃ ﯽ‬
‫ﻗ ﺮنه ﺎﯼ ﻡﺘ ﻮاﻟﯽ ﺑ ﻪ ﺁن ﺷ ﻜﻞ ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ ﺕﻐﻴﻴ ِﺮ ﺷ ﻜﻞ دادﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬درك اﻳ ﻦ ﺿ ﺮب و ﻓ ﺸﺎر زﻳ ﺎد ه ﻢ‬
‫ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﻴﺮﻋﺎدﯼ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺁﻡﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﯽ ﺻﺮﻳﺢﺕﺮ اﻡﺮوزﻩ و ﺑﺎ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﯽ آ ﻪ از ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ اﻋﻤ ﺎل ﻧﻔ ﻮذ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ـ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ك ﺁن ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ چﻨ ﺪان ه ﻢ‬ ‫در ﻡﻨﮕﻨ ﻪ ﻧﮕ ﻪ داﺷ ﺘﻦ ﻡ ﺮدم ـ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻡ ﺎدﯼ و ﻡﻠﻤ ﻮس دارﻳ ﻢ‪ ،‬در ِ‬
‫ﻡﺸﻜﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻡ ﻦ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﺷ ﻜﻞ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ از ﺁن ﺻ ﻮرت ﺑ ﺪوﯼ و اﺟﺒ ﺎرﯼ‪ ،‬ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩﯼ دﻳﮕﺮﯼ هﻨﻮز هﻢ ﻡﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬و اﮔﺮ آﺴﯽ ﺑﺨﻮاهﺪ ﺟﺎﻡﻌﻪ را از درون ﻡﺘﺤﻮل آﻨﺪ‪ ،‬ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺟﻨﮕﯽ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﻓﺴﻴﻞهﺎﯼ رﺳﻮب ﺷ ﺪﻩ در ﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓ ﻀﻮﻻت را ﺟ ﺰ ﺑ ﺎ چﻜ ﺶ و‬
‫ﻓﺸﺎر ﻧﻤﯽﺕﻮان از ﻡﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌﻪ ﭘﺎك آﺮد‪.‬‬
‫ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺟﻨﮓ رﺿﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﺮاﯼ آﻤﺮﻧ ﮓ آ ﺮدن ﻧﻘ ﺶ ﻡﺨ ﺮب ﻋﻠﻤ ﺎﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ در ﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ‬
‫ﻋﻤ ﻼ ﻧ ﺎﻡﻮﻓﻖ ﻡﺎﻧ ﺪ‪ .‬و اﻳ ﻦ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﺷ ﻜﻞ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺖ در ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﻧﻬﺎدﻳﻨ ﻪ ﺷ ﻮد؛ ﺑ ﺎﻟﻄﺒﻊ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ه ﻢ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺡﺘﺎ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺷﻜ ِﻞ ﺟﺎﻡﻌﻪ را ـ آﻪ ارﺕﺠﺎع در ﻡﺘﻦ و ﺑ ﺴﺘﺮ ﺁن ﺟﺮﻳ ﺎن دارد ـ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫دهﺪ؛ و دﻳ ﺪﻳﻢ آ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﭘ ﺲ از چﻨ ﺪ ده ﻪ ‪ ،‬در ﻳ ﻚ ﻓﺮﺻ ﺖ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ وﻳ ﮋﻩ دوﺑ ﺎرﻩ‬
‫ﺖ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ وارد‬ ‫ﺟﺎﻡﻌﻪ را ﺑﻪ هﻤﺎن ﺷﻜﻞ ارﺕﺠﺎﻋﯽ دﻳﺮﻳﻦ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻓﺸﺎ ِر ﻡﻀﺎﻋﻔﯽ را ﺑﺮ آ ِﻞ ﻡ ﺪﻧﻴ ٍ‬
‫ﺁورد‪ .‬آﻤﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ هﻤﺎن ﻡﺤﺘﻮاﯼ ارﺕﺠﺎﻋﯽ ﺟﺎرﯼ در ﻡﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌﻪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺧ ﺮوج رﺿﺎﺷ ﺎﻩ از‬
‫اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺁن ﻓﺮزاﻧﻪﯼ ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﭘﺴﺮش هﻤﻴﻦ دﺳﺘﺂورد ﻧﺎزل او را ﺑﻪ ﺑﺎد داد و رهﺒ ﺮﯼ ﺷ ﻴﻌﻪ ﺑ ﺎ‬
‫آﻮﺷﺶهﺎﻳﯽ ﭘﯽﮔﻴﺮ ﻡﻮﻓﻖ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻡﺠﺪدا ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢٨٠‬‬
 ‫ﺖ ﻋﻠﻤ ﺎ‬ ‫اﻡﺎ هﻤﻴﻦ ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ و هﻤﺎن ﺕﻼش زﻡﻴﻨ ﻪاﯼ ﺷ ﺪ آ ﻪ اوﻻ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت و ﺕﻘ ﺪس ﺡﺎآﻤﻴ ٍ‬
‫ﺿ ﺮﺑﻪاﯼ ﺷ ﻜﻠﯽ وارد ﺁﻳ ﺪ‪ ،‬ﺙﺎﻧﻴ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﺷ ﻜﻞ ﭘ ﻴﺶ زﻡﻴﻨ ﻪاﯼ ﺷ ﺪ آ ﻪ زﻧ ﺎن ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ ـ چ ﻪ در ﺁن‬
‫دوران و چﻪ ﺑﻌﺪ از ﺁن ـ ﺑﻪ ﻡﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌﻪ آﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ هﻤ ﺎن ﺕ ﻼش ]اﮔ ﺮ ﺑ ﯽاﻧ ﺼﺎف‬
‫ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ[ ﻡﻘﺪﻡﻪﯼ وﺿﻌﻴﺘﯽ ﺷﺪ آﻪ زن اﻳﺮاﻧﯽ اﻡﺮوز آﻤﺎآ ﺎن درﮔﻴ ﺮ ﺁن اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦآ ﻪ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻓﻌﻠﯽ اﻳﺮان دﻳﻨﯽ اﺳﺖ و ﻋﻠﻤﺎ ﺕﻤﺎم و آﻤﺎل ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ؛ اﻡ ﺎ ﺕﻼﺷ ﺸﺎن‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﻡﺠﺪد ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺑﻪ روال دوران ﻗﺎﺟﺎر و ﻗﺒﻞ از ﺁن ﻋﻤﻼ ﻧﺎﻡﻮﻓﻖ ﻡﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫دﻟﻴ ِﻞ آﺎﻡﻼ واﺿﺢ آﻪ‪ :‬ﺕﻐﻴﻴﺮ ﻡﺎهﻴﺖ و ﺕﻌﻮﻳﺾ هﻮﻳﺖ ﺟﺎﻡﻌﻪ و ﺕﻌﺮﻳﻒ ﺟﺪﻳﺪ از ﺁن از ﻡﻮﺿ ﻮع زن‬
‫و ﺡﻖ و ﺡﻘﻮﻗﺶ دﻳﮕﺮ ﺑﺮﮔﺸﺖﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ و ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ـ ﺧ ﻮد ـ ﺑ ﻪ ﻋ ﺪم ﺕﻮﻓﻴﻘ ﺸﺎن‬
‫در ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺟﺎﻡﻌﻪ آﻪ ﺑﺎ ﻡﺤﺘﻮاﯼ ارﺕﺠﺎﻋﯽﺷﺎن هﻤﺨﻮاﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اذﻋﺎن دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺕﻮﺟﻪ داﺷﺖ آﻪ ﺕﻼش ﺕﻚﺕﻚ زﻧﺎن اﻳﺮاﻧﯽ ﻃﯽ ﺻ ﺪ ﺳ ﺎل اﺧﻴ ﺮ و ﺡﺘ ﺎ ﭘ ﻴﺶ از ﺁن ـ‬
‫ﺑﺎ هﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ و هﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻋﺰﻳﻤﺘﯽ ـ ﺑﺮاﯼ درﻳﺪن اﻳﻦ آﻔﻦ ﺳﻴﺎﻩ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ارﺕﺒ ﺎط اﺟﺒ ﺎرﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺖ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﺟﺪﻳ ﺪ از ﻡﻮﺿ ﻮع زن ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺖ در ﻡﻘﺎوﻡ ﺖ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻋﻠﻤ ﺎء‬ ‫ﻏ ﺮب و ﺷ ﻨﺎﺧ ٍ‬
‫ﺑﯽﺕﺎﺙﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺳ ِﺪِﺡﺠﺎب را ﺳ ﻮراخ ﻧﻜﻨ ﺪ و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺑ ﻪ رﻳ ﺰش اﻳ ﻦ ﺳ ِﺪ ـ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻡ ﺬهﺐ‬
‫ﺡﺎآﻢ ـ ﻡﻨﺠﺮ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺕﺎ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان ﺧﺒ ﺮ ﻡ ﯽده ﺪ‪ ،‬اوﻟ ﻴﻦ ﺑ ﺎﻧﻮﻳﯽ آ ﻪ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ـ ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ داﺷ ﺘﻦ‬
‫درﺟ ﻪﯼ اﺟﺘﻬ ﺎد ﻡ ﺬهﺒﯽ ـ اﻳ ﻦ آﻔ ﻦ ﺳ ﻴﺎﻩ را از ﺳ ﺮ ﺑ ﺮدارد و ﺕﻌﺮﻳ ﻒ آ ﺎﻡﻼ ﺕ ﺎزﻩاﯼ از زن اﻳﺮاﻧ ﯽ‬
‫ﺡﺎﺿ ﺮ در ﻡ ﺘﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ دوراﻧ ﺶ ﺑﺪه ﺪ‪ ،‬ﻃ ﺎهﺮﻩ ﻗ ﺮﻩاﻟﻌ ﻴﻦ ـ زرﻳ ﻦﺕ ﺎج‬
‫ﻗﺰوﻳﻨﯽ ـ از رهﺒﺮان ﺑﺎﺑﻴ ﻪ ﺑ ﻮد آ ﻪ ‪ ١٥٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﻬ ﻢ هﻤ ﺖ ﮔﻤﺎﺷ ﺖ‪ .‬ﻃ ﺎهﺮﻩ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﺑ ﺎ‬
‫ﺷ ﺠﺎﻋﺘﯽ ﺑ ﯽﻧﻈﻴ ﺮ ﺑ ﺎ ﺁن ﺕﻌﺮﻳ ﻒ آﻬﻨ ﻪ از زن اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑﺠﻨﮕ ﺪ و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺳ ﺮش را ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮ ﺳ ِﺮ‬
‫ﺁرﻡ ﺎﻧﺶ ﺑﮕ ﺬارد‪ .‬ﺡﺮآﺘ ﯽ آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺡ ﺎﻻ ﺑ ﻪ ﺁن اﻧﺘﺨ ﺎب ﺁزاداﻧ ﻪﯼ ﭘﻮﺷ ﺶ ﻳ ﺎ ﺁزادﯼ اﻧﺘﺨ ﺎب ﭘﻮﺷ ﺶ‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﻴﻢ‪ .‬هﺮچﻨﺪ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﺕﻼش ﺑﺴﻴﺎر آ ﺮد آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎﻧﻮﯼ ﺁزادﻩ را ﺑ ﻪ ﺡ ﺮﻡﺶ ﺑﻜ ﺸﺎﻧﺪ و او‬
‫را ـ ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮدش ـ ﺑﺎﻧﻮﯼ ﺡﺮم ﮔﺮداﻧ ﺪ و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ هﻤ ﺎن ﺕﻌﺮﻳ ﻒ زن ﺡﺮﻡ ﺴﺮاﻳﯽ را در ﻡ ﻮرد‬
‫او و ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﺑﻘﻴﻪﯼ زﻧﺎن ﻡﺎ اﻟﻘﺎء آﻨﺪ؛ اﻡﺎ اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻮﯼ ﺷﺎﻋﺮ و ﺳﻨﺖﺷﻜﻦ ـ اﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﺷﺮاﻳﻂ ﺡﺎآﻢ ﺑ ﺮ‬
‫ﺟﻮ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ‪ ١٥٠‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ اﻳﺮان را ﺕﺼﻮر آﺮد ـ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺎﻩ ﺟ ﻮاب ﻡﻨﻔ ﯽ داد و در ﭘﺎﻳ ﺎن ه ﻢ‬
‫ﺟ ﺎﻧﺶ را در راﻩ ﺁرﻡ ﺎن ﺁزادﻳﺨﻮاهﺎﻧ ﻪاش ﮔﺬاﺷ ﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠ ﻪ از ﭘ ﻴﺶ ﻡﻌﻠ ﻮم ﺑ ﻮد‪ :‬او را ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﻮر‬
‫رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺧﻔﻪ آﺮدﻧﺪ و در چﺎﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﯽ دﮔﺮ ﻃﺎهﺮﻩ ﺕﻮاﻧﺴﺖ اﻳﻦ اﺻﻞ اﺻﻮﻟﯽ را ﺙﺎﺑﺖ آﻨﺪ آﻪ‪ :‬ﺑ ﺪون ﺑﺮاﻓﻜﻨ ﺪن اﻳ ﻦ ﺷ ﻜﻞ‪،‬‬
‫ﺕﺼﻮ ِر ﺕﻐﻴﻴﺮ در ﻡﺤﺘﻮا ﻧﻴﺰ ﺑﺎورﯼ آﻤﺪﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ و چﻮن اﻧﺪﻳ ﺸﻪاش ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪﯼ ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ ـ ﺑﯽﺕﻔﺮﻳﻖ زﻧﺎﻧﻪ و ﻡﺮداﻧﻪ ـ اﺳﺘﻮار ﺑﻮد‪ ،‬در ﺑﺪو اﻡﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺁن ﺷﻜﻞ آﻬﻨﻪ را ﻧﻔﯽ ﻡﯽآ ﺮد‪ .‬از‬
‫ﻧﻈﺮ او راﻩ ﺕﺮﻗﯽ ﻡﻠﺖ آ ﻪ اﻟﺰاﻡ ﺎ از ﺑ ﺴﺘﺮ ره ﺎﻳﯽ زﻧ ﺎن ﻡ ﯽﮔ ﺬرد‪ ،‬درﻳ ﺪن‪ ،‬ﺳ ﻮﺧﺘﻦ و رﻓ ﻊ ﺡﺠ ﺎب‬
‫اﺟﺒﺎرﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺎﻡ ٍﺪ در اﻓﺘﺎدن ﺑﺎ ﺁن رﺳﻮﺑﺎت آﻬﻨﻪ هﻢ از ﭘﻴﺶ ﻡﻌﻠﻮم و ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺡﺪود ‪ ٨٥‬ﺳ ﺎل ﭘ ﺲ از اﻳ ﻦ ﺕﺤ ﻮل ـ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑﺮاﻓﻜﻨ ﺪن ﺡﺠ ﺎب از چﻬ ﺮﻩﯼ ﻃ ﺎهﺮﻩ ـ و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﭘﻴﺶ زﻡﻴﻨﻪهﺎﻳﯽ آﻪ از ﺳﺎل ‪ ١٣٠٠‬ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ در ﺕﻼﺷ ﯽ ﻡ ﺴﺘﻤﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﺷ ﻜﻞ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪ‪ ،‬زﻧﺎن و ﻡﺮدان را ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺡﺠﺎب و رهﺎ ﺷﺪن از ﺷﻜﻞ ﺳﻨﺘﯽ ﺕﺤﻤﻴﻠ ﯽ ﻡﻮﺟ ﻮد در ﺟﺎﻡﻌ ﻪ‬
‫ﻡﺠﺒ ﻮر ﺳ ﺎﺧﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺡﺮآ ﺖ در ﺳ ﻴﺮ ﺕﻜ ﺎﻡﻠﯽ ﺧ ﻮد زﻡﻴﻨ ﻪاﯼ ﺷ ﺪ آ ﻪ زﻧ ﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ از زﻳ ﺮزﻡﻴﻦه ﺎ‪،‬‬
‫ﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻴ ﺮون ﺑﻴﺎﻳﻨ ﺪ‬ ‫ﻂ ﻡﺬه ِ‬‫اﻧﺪروﻧﯽهﺎ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﭘﺮدﻩهﺎ و ﺁﻧﺴﻮﯼ دﻳﻮارهﺎﯼ ﻡﺮدﺳﺎﻻرﯼ ﻧﺎﺷﯽ از ﺕﺴﻠ ٍ‬
‫و ﺷﻜﻞ ﺟﺎﻡﻌﻪ را آﻤﯽ ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺑﺪهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻡ ﻦ ﺕﻤ ﺎم ﺡﺮآ ﺎت ﻏﻴﺮارﮔﺎﻧﻴ ﻚ و ﺡﺘ ﺎ ارﮔﺎﻧﻴ ﻚ زﻧ ﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﺪون ﮔ ﺬار از ﺁن‬
‫ﻡﺮﺡﻠﻪﯼ وﻳﮋﻩﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ رﻓﻊ ﺡﺠﺎب ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ آﺎﻡﻞ و ﻡﻮﺙﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻡﻜﺎن هﻢ ﺑﻪ ﺕﻨﻬ ﺎﻳﯽ و در‬

‫‪٢٨١‬‬
‫ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص ﺑﺎ ﻓ ﺸﺎ ِر از ﺑ ﺎﻻ ﻡﻤﻜ ﻦ ﺷ ﺪ‪ .‬زن اﻳﺮاﻧ ﯽ ﭘ ﺲ از اﻳ ﻦ ﻡﺮﺡﻠ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ از‬
‫زﻳﺮ ﻳﻮغ ﻡﺬهﺐ وارداﺕﯽ رﺳﻮب آﺮدﻩ در ﻡﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺮدﺳﺎﻻر ﻡﺎ ﻓﻘﻂ آﻤﯽ رهﺎ ﺷﻮد و ﺑ ﻪ ﻡ ﺘﻦ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪ ﭘﺎﯼ ﺑﮕﺬارد و ﺑﺮاﯼ ﺕﺤﺼﻴ ِﻞ ﺡﻘﻮﻗﺶ ﺑﻪ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺮﺧﻴﺰد‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ رﻓ ﻊ ﺡﺠ ﺎب ﺕ ﺎﺙﻴﺮﯼ ﺟ ﺪﯼ در ﻓﻬ ﻢ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ و ﺑﺨ ﺼﻮص ﻓﻬ ﻢ زﻧ ﺎن ﻡ ﺎ از‬
‫ﻡﻮﺿﻮع ﺁزادﯼ و ﺡﻘﻮﻗﺸﺎن ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫راﻩ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺒﻮد آﻪ ﺑﺘﻮان چﻬﺮﻩﯼ اﻳﺮان ﻋﻘﺐ ﻡﺎﻧﺪﻩ را از چﻬﺮﻩﯼ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻡﺘﻤﺎﻳﺰ‬
‫آﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺕﺤﻮل ﺑﻪ ﻡﺎ ﻳﺎد داد آﻪ ﻡﯽﺕﻮان اﻳﺮاﻧﯽ ﻡﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻡﺎ هﻤﺰﻡﺎن ارﺕﺠﺎع و واﭘﺴﮕﺮاﻳﯽ را از ﻡ ﺘﻦ‬
‫ﮓ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﻡﺮدﺳ ﺎﻻ ِر ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ‬ ‫ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺷﺴﺖ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻌﻠﯽ ﺟﺎﻡﻌﻪ وﺟﻮ ِد هﻤﻴﻦ ﻓﺮهﻨ ٍ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﺎﻧﻊ ه ﺮ ﻧ ﻮع ﺕﺤ ﻮﻟﯽ در ﺷ ﻜﻞ و ﻡﺤﺘ ﻮاﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﺳ ﺘﺮون و ﻧ ﺎزا را‬
‫ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺕﻠﻘﻴﺢ ﻡﺼﻨﻮﻋﯽ و از ﺑﻴﺮون و ﺑﺎﻻﺟﺒﺎر ﺑ ﻪ ﺑ ﺴﺘﺮ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ آ ﺸﺎﻧﺪ؛ ﺕ ﺎ اﻡﻜ ﺎن‬
‫ﻳﺎﺑﺪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮﻳﺶ راهﯽ ﭘﻴﺪا آﻨﺪ‪.‬‬
‫ش رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺙﺒ ﺖ او در ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان آ ﺴﯽ آ ﻪ آﻮﺷ ﻴﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻡﻦ هﻤﻴﻦ ﻳﻚ ﺕ ﻼ ِ‬
‫اﻳﺮان را ﺑﻪ ﺷﺎهﺮاﻩ ﺕﻤﺪن ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ و از ﻋﻘﺐﻡﺎﻧﺪﮔﯽ اﻳﺮان ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ آﻨﺪ‪ ،‬آﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻡﻦ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺁن ﭘﮋوهﺸﮕﺮ ﺁواﻧﮕ ﺎرد اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻡ ﻮاﻓﻘﻢ آ ﻪ‪ :‬هﺮآ ﺴﯽ را ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡﻌ ﺪل‬
‫اﻋﻤ ﺎل و ﺑﺎزﺕ ﺎب اﻗ ﺪاﻡﺎﺕﺶ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‪ .‬اﺳﺎﺳ ﺎ ﻧﻔ ﺲ آ ﺸﺎﻧﺪن زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺮون از ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ و ﺷ ﺮآﺖ‬
‫دادﻧ ﺸﺎن در ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺧﻮدﺷ ﺎن ـ ﺑ ﺎ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﯽ آ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻋﻴﻨ ﯽ و ﻡ ﺎدﯼ از‬
‫رهﺒﺮﯼ ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ دارﻳﻢ ـ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺕﻨﻬﺎﻳﯽ دل ﺷﻴﺮ ﻡﯽﺧﻮاهﺪ و از ﻋﻬﺪﻩﯼ هﺮ ﺑﺰﯼ هﻢ ﺑﺮﻧﻤ ﯽﺁﻳ ﺪ‪.‬‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﻡﺮدﯼ آﻬﻦ ﻡﯽﺧﻮاه ﺪ‪ .‬آﻤ ﺎ اﻳﻨﻜ ﻪ ﺷ ﺎﻩ ﺑﻌ ﺪﯼ ﻧ ﻪﺕﻨﻬ ﺎ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺖ در راﻩ ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن ﻗ ﺪم ﻡ ﻮﺙﺮﯼ‬
‫ﺑﺮدارد آﻪ ﺧﻮد زﻡﻴﻨﻪ ﺳﺎز ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ رﺳﻴﺪن ﻡﺎﻡﻮتهﺎﻳﯽ ﺷﺪ آﻪ ﭘﺲ از ﺁن ﺡﺮآﺖ ـ اﮔﺮ اﺳﺘﻤﺮار‬
‫ﻡﯽﻳﺎﻓﺖ ـ ﻡﯽﺑﺎﻳﺪ ﺕﺎ ﺑﺤﺎل هﻔﺘﺎد آﻔﻦ هﻢ ﭘﻮﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻡﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻋ ﺪم درك‬
‫درﺳﺖ از ﺷﺮاﻳﻂ و ﺕﺤﻠﻴﻞ ﻡﺸﺨﺺ از ﺷﺮاﻳﻂ ﻡﺸﺨﺺ و ﺕﻤﺎﻳﻞ روز اﻓﺰوﻧﺶ ﺑﻪ چﻨﺪ روزﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﺮﺳﺮ آﺎر ﻡﺎﻧﺪن‪ ،‬زﻡﻴﻨﻪ ﺳﺎ ِز ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن ﺑﻨﻴﺎد ارﺕﺠﺎع ﻡﺬهﺒﯽ و ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳﺪ دﻳﻨﯽ ﺷﺪ‪ .‬و اﻳ ﻦ ادﻋ ﺎ‬
‫آﻪ‪ :‬وﻟﻴﻌﻬﺪ ﻡﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷ ﺎﻩ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ ﻧ ﻪ ﭘ ﺴﺮش آ ﻪ ﺷ ﺨﺺ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻮد‪ ،‬زﻳ ﺎد ه ﻢ ﻏﻴ ﺮ‬
‫ﻡﻨﻄﻘﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫****‬
‫ﺁزادﯼ ﺷﻚ آﺮدن!‬
‫دوﺳﺖ ﻋﺰﻳﺰ‪،‬‬
‫…‬
‫ﻒ‬
‫اﻳ ﻦ را ﻡ ﯽﻓﻬﻤ ﻢ آ ﻪ در اﻳ ﺮان ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد ﺑﺠ ﺰ از ﺁﻧﭽ ﻪ ﺕ ﻮ ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﯼ‪ ،‬ﺳ ﺨﻨﯽ ﮔﻔ ﺖ‪ .‬ﺳ ﻘ ٍ‬
‫ﻒ هﻤ ﺎن ﻡ ﺴﻠﻤﺎنه ﺎ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ه ﻢ آ ﺴﯽ ﭘﻴ ﺪا ﺷ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﻡﻘﺎﻳﺴﻪﯼ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎنهﺎ در ﻡﻴ ﺎن اﺷ ﻜﺎ ِل ﻡﺨﺘﻠ ٍ‬
‫دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ رﺉﻴﺲ آﺸﻮرش اﻟﺰاﻡﺎ ﺷﻴﻌﻪﯼ اﺙﻨﯽﻋﺸﺮﯼ ﻡﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻏﻴﺒﺖ آﺒ ﺮاﯼ اﻡ ﺎم دوازده ﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻡﺮﺕﻜﺐ آﻔ ِﺮ ﻻﻳﻐﻔﺮ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﭘﻮﺷ ﺶ ﺷ ﻌﺎرهﺎ دﻳﮕ ﺮ ﺟ ﺎﻳﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﻨﻔﺲ ﻧﻤ ﯽﻳﺎﺑ ﺪ؛ چ ﻪ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ اﻇﻬﺎر وﺟﻮدﯼ هﻢ در ﺡﻴﻄﻪﯼ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮدش و آﺸﻮرش ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻡﺎ اﻳﻨﻜﻪ چﺮا ﻡﻦ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺎ ورود ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻡﺨﺎﻟﻔﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻓﻜ ﺮ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ در‬
‫اﻳﺮا ِن ﻡﺎ اﻧﺴﺎنهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ه ﻢ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡ ﺬهﺐ و اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﺎور دارﻧ ﺪ‪ .‬ﻡ ﺴﻠﻤﺎن و‬
‫‪٢٨٢‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﻡﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪن دﻟﻴ ِﻞ ﺑﺮ ﻡﺴﻠﻤﺎ ِن ﺷﻴﻌﻪ ﻡﺎﻧﺪن ﺕﺎ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺴﺖ! ﻡﯽﺷ ﻮد اﻧ ﺴﺎن در ﺑ ﺎورﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫او هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩاش ﺕﺰرﻳ ﻖ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺷ ﻚ آﻨ ﺪ و اﺡﺘﻴﺎﻃ ﺎ روش ﻓﻜ ﺮﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫زﻧﺪﮔﯽاش اﻧﺘﺨﺎب آﻨﺪ‪ .‬ﻡﺎ ﭘﺪر و ﻡﺎدرﻡﺎن را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﯽآﻨﻴﻢ؛ اﻡﺎ ﻓﻜﺮﻡﺎن را آﻪ ﻡ ﯽﺕ ﻮاﻧﻴﻢ اﻧﺘﺨ ﺎب‬
‫آﻨﻴﻢ!‬
‫دﻳﻦ و ﻡﺬهﺐ ﻡﺜﻞ رﻧﮓ ﭘﻮﺳ ﺖ و ﻧ ﮋاد ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ ﻧﺒﺎﺷ ﺪ؛ هﺮچﻨ ﺪ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕﻘ ﺴﻴﻢ‬
‫ﺑﻨﺪﯼهﺎ هﻢ از ﻧﻈﺮ ﻡﻦ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎنهﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﻡﻮﺿﻮﻋﻴﺖ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ع اﻧﺪﻳﺸﻪهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ]ﺷﻴﻌﯽ[ ﻧﻤﯽﺷﻮم‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ‬ ‫ﻚ اﻧﻮا ِ‬
‫ﺚ ﺕﻔﻜﻴ ٍ‬
‫اﻡﺎ اﻳﻨﻜﻪ چﺮا ﻡﻦ وار ِد ﺑﺤ ٍ‬
‫اﺳﺖ آ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ اﺳ ﻼم را دﻳﻨ ﯽ ﺿ ﺪ ﺁزادﯼ و اﺧﺘﻴ ﺎر ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪام‪ .‬اﮔ ﺮ آﺘ ﺎب ﻟﻐﺘ ﯽ چﻴ ﺰﯼ د ِم دﺳ ﺖ‬
‫داﺷﺘﯽ و ﺕﻮاﻧﺴﺘﯽ ﻧﮕﺎهﯽ ﺑ ﻪ ﺁن ﺑﻴﻨ ﺪازﯼ‪ ،‬ﺧ ﻮاهﯽدﻳ ﺪ آ ﻪ اﺳ ﻼم از رﻳ ﺸﻪﯼ ﺳ ﻠﻢ و ﺑ ﻪ ﻡﻌﻨ ﺎﯼ ﺕ ﺴﻠﻴﻢ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕ ﺴﻠﻴﻢ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺧ ﺪا‪ .‬و چ ﻮن ﺧ ﺪا در زﻧ ﺪﮔﯽ روزﻡ ﺮﻩﯼ ﻡ ﺎ ﺡﻴ ﺎﺕﯽ ﻋﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﻡ ﺎدﯼ و ﺡﻘ ﻮﻗﯽ‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﻡﯽﺷ ﻮد ﺕ ﺴﻠﻴﻢ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ و اﻡ ﺎم‪ .‬اﻳ ﺸﺎن ه ﻢ آ ﻪ چﻬ ﺎردﻩ ﻗ ﺮن اﺳ ﺖ زﻧ ﺪﻩ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺕ ﺰ‬
‫ﻡﻬﺪﯼ ﻡﻮﻋﻮد هﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳ ﻚ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ اﻳﻨﻜ ﻪ در ﺡﻴ ﺎت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻡﻠﺘ ﯽ در ه ﺰارﻩﯼ ﺳ ﻮم ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﺡﻀﻮرﯼ ﻡﺎدﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﻧﺎﻳﺒﺎن و ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن اﻳﺸﺎن ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و‬
‫ﻒ ﺕ ﺼﺮف در زﻧ ﺪﮔﯽ ﻡ ﺮدم را ه ﻢ از ﻗﺒ ﻞ در‬ ‫ﺻﺎﺡﺒﺎ ِن ﺟﺎن و ﻡﺎل و ﻧﺎﻡﻮس ﻡﺮدم‪ .‬ردﻩه ﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠ ٍ‬
‫ﺡﻮزﻩهﺎ ﺕﻘﺴﻴﻢ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮاﯼ ﻡﻦ و ﺕﻮ ﻡﯽﻡﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺑﻮدن ﻳﺎ ﺕﺴﻠﻴﻢ ﻧﺒﻮدن ﻧﻴ ﺴﺖ! ﺕﻔ ﺎوت ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫در ﺕﺴﻠﻴﻢ ﺑﻮدن در ﺑﺮاﺑﺮ چﻪ آﺴﯽ اﺳﺖ! ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ آﻪ ﺕﻔﺎوت ﺑ ﻴ ِﻦ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ‪ ،‬ﻋﺒ ﺪاﻟﻜﺮﻳﻢ ﺳ ﺮوش‪ ،‬ﺡ ﺴﻴﻦ ﻋﻠ ﯽ ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ و‬
‫دﻳﮕﺮان اﻳﻦ ﻃﻴﻒ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ در ﺷﻜﻞ ﺡﻜﻮﻡﺖ آﺮد ِن اﻳﺸﺎن ﺑﺮ ﻡﺮدم اﺳﺖ‪ .‬و اﮔ ﺮ در آﻨ ﻪﯼ دﻋﻮاهﺎﺷ ﺎن‬
‫ﺖ ﺑ ﺮ ﻡ ﺮدم ﻡ ﯽداﻧ ﺪ؛ اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺮ‬
‫دﻗﻴﻖ ﺷﻮﯼ‪ ،‬ﺧﻮاهﯽ دﻳﺪ آﻪ هﺮ آﺪام ﻓﻘ ﻂ ﺧ ﻮدش را ﻡﺠ ﺎز ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ٍ‬
‫س ﺕﺴﻠﻴ ِﻢ ﻡﺮدم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاﺷﺎن آﻪ ﻳﻌﻨﯽ ﺧﻮدﺷﺎن؛ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﯼ اﻳﻨﻜ ﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن را ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ‬ ‫هﻤﺎن اﺳﺎ ِ‬
‫ﺧﺪا‪ ،‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و اﻡﺎم ﻡﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻡﻮرد ﻡﻦ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺕ ﻮ ﻡ ﻮاﻓﻘﻢ آ ﻪ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ﺁﺧﻮﻧ ﺪ ﺧ ﻮﺑﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺒﻠﻴ ﻎ‬
‫ﻧﻮﻋﯽ اﺳﺘﺒﺪاد ﻡﺬهﺒﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺁن ﻡﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪان رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﺒﺪاد ﻏﻴ ِﺮ دﻳﻨﯽ ﺷﺎﻩ هﻢ ﻡﺒﺎرزﻩ آﺮد‪.‬‬
‫دﻡﺶ ﮔﺮم!!! اﻡﺎ آﺴﯽ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻡﻦ‪ ،‬ﺡﺎﻻ و ﺑﺎ درك و ﻓﻬ ﻢ اﻡ ﺮوزﯼام روﯼ اﻧﺪﻳ ﺸﻪﯼ او و ﻡ ﺪﻋﻴﺎن‬
‫راﻩ او و ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ ﺳﺮﻡﺎﻳﻪﮔﺰارﯼ آﻨﻢ‪.‬‬
‫س ﺕﺴﻠﻴﻢ‪ ،‬ﺕﻌﻈﻴﻢ و اﻃﺎﻋﺖ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﺨﺎﻟﻔﻢ‪ .‬ﻡ ﻦ‬ ‫ﻡﻦ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﮕﺮش آﻪ ﺑﺮاﺳﺎ ِ‬
‫ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﺎ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ آ ﻪ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ؛ اﻡ ﺎ ﺑ ﻪ اﺻ ﺎﻟﺖ رهﺒ ﺮ و رهﺒ ﺮﯼ ﺑ ﺎور دارﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻡﺨﺎﻟﻔﻢ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ از زﻡﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻓﻬﻤﻴ ﺪﻩام‪ ،‬ﺳ ﻌﯽ آ ﺮدﻩام از ه ﺮ اﻧﺪﻳ ﺸﻪاﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﻡﺨ ﺮج‬
‫ﻡﺸﺘﺮك ﺑﺮ اﺳ ﺎس ﺕ ﺴﻠﻴﻢ‪ ،‬اﻃﺎﻋ ﺖ و ﺧ ﻮدﺳﺎﻧ ﺴﻮرﯼ ﻡ ﯽاﻧﺠﺎﻡ ﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﺑﮕﻴ ﺮم و وارد ﺑ ﺎزﯼهﺎﺷ ﺎن‬
‫ﻧﺸﻮم‪.‬‬
‫اﻳﻦهﺎ ﻧ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﻡ ﺮدم ﺷ ﻴﻌﻪ را ﺑ ﻪ اﻃﺎﻋ ﺖ از ﺧﻮدﺷ ﺎن وادار ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﻌﺘﻘ ﺪﻳﻦ ﺑ ﻪ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪهﺎﯼ دﻳﮕﺮ هﻢ دﺳﺘﻮر ﻡﺮﺕﻜﺐ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ و ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳﺪ ﭘﻬﻠﻮ ﻡﯽزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻡﺜﻼ چﺮا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻳﻚ زن ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﻳﻚ ﻡﺮد ﻏﻴﺮﻡﺴﻠﻤﺎن ازدواج آﻨﺪ و ﻳﺎ ﭘﺎ را ﺑﺎﻻﺕﺮ ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ ،‬ارﺕﺒ ﺎط‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﻗﻀﻴﻪﯼ هﻠﻤﻮت هﻮﻓﺮ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ دﻗﻴﻘﺎ ﻧﻮﻋﯽ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﻡﺬهﺒﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ هﺮ ﻡﺮد ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﺑ ﺎ ﻳ ﻚ‬
‫زن ﻡﺴﻠﻤﺎن ارﺕﺒﺎﻃﯽ ﻡﯽداﺷﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ زن ﻡﺤﺼﻨﻪ ﻳﻌﻨﯽ در اﺳﺎرت و ﺡﺼﻦ ﻡﺮد دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻤﯽﺑﻮد ـ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺕﯽ ازدواج ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﻮد ـ ﺡﺪاآﺘﺮ چﻨﺪ ﺿﺮﺑﻪﯼ ﺷﻼق ﺧﺪﻡﺘﺸﺎن زدﻩ ﻡﯽﺷﺪ و ﺁﻗﺎﯼ ﻡﺴﻠﻤﺎن آ ﻪ‬
‫اﺻﻼ ﻡﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ در ﺡﺼﻦ زﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻡﺠﺒﻮر ﻡﯽﺷﺪ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻢ ازدواج آﻨﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎن اﻳﻦ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ در ﺕﻌﺮﻳﻒ اﻳﻦهﺎ ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و اﻟﺒﺘ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺷﻴﻌﻴﺎﻧ ﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺮﺕ ﺮ و ﺑﻬﺘ ﺮ از ﺑﻘﻴ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬

‫‪٢٨٣‬‬
 ‫آ ﺴﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡ ﺬهﺐ و ﺑ ﺎور دﻳﮕ ﺮﯼ ﺟ ﺮات آﻨ ﺪ ﺑ ﺎ زﻧ ﯽ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ـ آ ﻪ ﻻﺑ ﺪ ﺧﻴ ﺎل ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ از ﺟ ﻨﺲ‬
‫ﺑﺮﺕﺮﯼ اﺳﺖ ـ ارﺕﺒﺎط ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻡﺮﮔﺶ‪ ،‬ﺁنهﻢ ﺑ ﺎ ﺳﻨﮕ ﺴﺎر واﺟ ﺐ اﺳ ﺖ؛ ﺕ ﺎ دﻳﮕ ﺮان ﺟ ﺮات ﻧﻜﻨﻨ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺮاغ زﻧﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺑﺮوﻧﺪ؛ چﺮا آﻪ در ﺑﺎور اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻡﺮدان ﺑﺮ ﺑﺎو ِر زﻧﺎﻧﺸﺎن ﺕ ﺎﺙﻴﺮ ﻡ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘ ﺲ‬
‫ﻳﻜﯽ از ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن زن آﻢ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﻡﯽﺑﻴﻨﯽ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻗﻀﻴﻪ را آﻪ آﻨﺎر ﺑﺰﻧﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎ چ ﻪ ﻓﺎﺷﻴ ﺴﻤﯽ‬
‫روﺑﺮو ﻡﯽﺷﻮﯼ؟!‬
‫ﻡﻦ اﻟﺒﺘﻪ از ﺟﻨﮕﯽ آﻪ در اﻳﺮان ﺑﻴﻦ ﻡﺘﻔﻜﺮﻳﻦ ﻧﻮﮔﺮاﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﻡﺘﺤﺠ ﺮﻳﻦ ﻡ ﺬهﺒﯽ درﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻢ؛ اﻡﺎ ﺧﻮدم را در هﻴﭻ آﺪا ِم اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪه ﺎ ﺡ ﺲ ﻧﻤ ﯽآ ﻨﻢ؛ چ ﻮن اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺎ دﻳ ﻦ و ﺑ ﺎو ِر‬
‫ﮓ ﻡﻦ‬ ‫ﻡﻨﺴﺠﻢ و ﺟﺰﻡﯽ آﻪ دﻳﮕﺮان را در ﺧ ﺪﻡﺖ ﻋﻘﻴ ﺪﻩاش ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ‪ ،‬ﻡ ﺮز دارم‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﮓ‪ ،‬ﺟﻨ ٍ‬
‫ﺖ اﻳﺮان ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺕﻨﻮع در اﻧﺪﻳﺸﻪ‪ ،‬ﻡﺬهﺐ و ﺑﺎورهﺎ ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ! ﺟﻨﮕ ﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﻴ ِﻦ‬ ‫ﮓ ﻡﻠ ٍ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ! ﺟﻨ ٍ‬
‫ﻋﺪﻩاﯼ آ ﻪ از اﻳﻨﻜ ﻪ اﺳ ﻼم از ﺳﻴﺎﺳ ﺖ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺡ ﺬف ﺷ ﻮد‪ ،‬وﺡ ﺸﺖ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬هﺮآ ﺪام ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻧﺠﺎت دﻳﻦ و ﻧﻪ ﻡﺮدم راهﯽ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ه ﻴﭻآﺪاﻡ ﺸﺎن ه ﻢ درد ﻡ ﺮدم و ﻡﻠ ﺖ را ﻧﺪارﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫اﮔ ﺮ ﻡ ﯽداﺷ ﺘﻨﺪ راﯼ و ﺧﻮاﺳ ﺖ ﻡﻠ ﺖ ﺑﺮاﻳ ﺸﺎن ﻡﻬ ﻢ ﺑ ﻮد و ﺑ ﺎ دﮔﻨ ﮓ ﺑ ﻪ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﺡﻘﻨ ﻪ‬
‫ﻧﻤ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬درد اﻳ ﺸﺎن ﺕﻨﻬ ﺎ در ﺷ ﻜ ِﻞ ﻡﺎﻧﺪﺷ ﺎن ﺑ ﺮ ﺳ ِﺮ آ ﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬و اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﻮﯼ اﻟ ﺮﺡﻤﻦ را ه ﻢ‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺕﻮ ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ را دوﺑﺎرﻩ ﺑﺨﻮان! ﺑﺒﻴﻦ چﻘﺪر ﺑﺮاﯼ اﺻﺎﻟﺖ رهﺒﺮﯼ و رهﺒﺮ ﻳﻘﻪ‬
‫ﻡﯽدراﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺡﺎﺷﻴﻪاﯼ آ ﻪ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺮ آﺘ ﺎب ﺕﻨﺒﻴ ﻪ اﻻﻡ ﻪ و ﺕﻨﺰﻳ ﻪ اﻟﻤﻠ ﻪ ﻡﺮﺡ ﻮم ﻧ ﺎﻳﻴﻨﯽ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﺮاﺟﻌ ﻪ آ ﻦ! ﺑﺒ ﻴﻦ چﮕﻮﻧ ﻪ از اﻋ ﺪام ﺷ ﻴﺦ ﻓ ﻀﻞاﷲ ﻧ ﻮرﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻳ ﻚ ارﻡﻨ ﯽ ﮔﺰﻳ ﺪﻩ‬
‫ﺷﺪﻩاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯽ ﺁن آﻪ ﺕﻮﺟﻪ آﻨﺪ آﻪ اﺕﻔﺎﻗﺎ اﻋﺪام ﺷﻴﺦ‪ ،‬در ﻡ ﺪت آﻮﺕ ﺎهﯽ آ ﻪ ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ ﺧﻮاه ﺎن آﻨﺘ ﺮل‬
‫ﺖ ﺟﻨﺒﺶ ﻡﺸﺮوﻃﻪ ﺑﺮاﯼ آﻮﺕﺎﻩ آﺮد ِن دﺳ ﺖ ارﺕﺠ ﺎع‬ ‫اوﺿﺎع را در دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ دﺳﺖﺁور ِد ﻡﺜﺒ ٍ‬
‫و ﻡﺬهﺐ از ﻗﺪرت ﺑﻮد‪ .‬ﻳﺎ اﻳﻦ ﺕﺌﻮرﯼ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻴﻦ ﻋﻠﻤﺎ زاوﻳ ﻪ ﺁﻧﻘ ﺪر ﮔ ﺸﺎد ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ چﻨ ﺪﺕﺎﺷ ﺎن‬
‫ﺑﺸﻮﻧﺪ ﻧﺎﺟﻴﺎن ﻡﺸﺮوﻃﻪ و ﻳﻜﯽ ﺷﺎن هﻢ اﻋﺪاﻡﯽ ﻡﺸﺮوﻃﻪ و ﺷﻬﻴﺪ ﻡﺸﺮوﻋﻪ!‬
‫ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩﯼ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ اﮔﺮ اﻳ ﻦ ﻋﻠﻤ ﺎ ﻡ ﯽﻧﺸ ﺴﺘﻨﺪ و ﺑ ﺎ ه ﻢ ﻧﺸ ﺴﺖ ﻡ ﯽﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﻮاﻓﻖهﺎﻳﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻮع ﺳﻴﺎدت ﺑﺮ ﻡﺮدم ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻡﯽداﻧﺪ آﻪ اﻳﻦهﺎ ﺑﺎ هﻢ اﺧﺘﻼف ﻡ ﺴﻠﻜﯽ‬
‫و اﻧﺪﻳ ﺸﻪاﯼ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳ ﻪ و اﺳ ﺎس دﻳ ﻦ و ﻡﺬهﺒ ﺸﺎن ه ﻢ ـ هﻤ ﻪ ـ از هﻤ ﺎن رﻳ ﺸﻪﯼ ﺳ ﻠﻢ و ﺑ ﻪ ﻡﻌﻨ ﺎﯼ‬
‫ﺕﺴﻠﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﻡﺜﻼ ﺧﻴﺎل ﻡﯽآﻨﯽ چﺮا در ادارات ﻡﺮدم را ﺑﺎ دﮔﻨﮓ واﻡﯽدارﻧﺪ ﻧﻤﺎز اﺟﺒﺎرﯼ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺑﻪ چﻴﺰﯼ آﻪ آﺎﻡﻼ ﺧﺼﻮﺻﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺡﻴﻄ ﻪﯼ ﺑ ﺎو ِر ﻡ ﺮدم ﻡﺮﺑ ﻮط اﺳ ﺖ‪ ،‬وارد ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ؟ وﻗﺘ ﯽ‬
‫ﻡﺮدم را وادار آﺮدﯼ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬روزﻩ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬و … ﺡﺠ ﺎب اﺟﺒ ﺎرﯼ ﺑﮕﺬارﻧ ﺪ؛ ﻳﻌﻨ ﯽ اﻳ ﺸﺎن را‬
‫ﻋﺎدت دادﻩاﯼ ﺑﺪون چﻮن و چﺮا اﻃﺎﻋﺖ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ روش ﺡﻜﻮﻡﺘ ﺸﺎن ه ﻢ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس هﻤ ﺎن‬
‫ﻓﻬﻤﺸﺎن از اﻧﺴﺎن و رهﺒﺮﯼ اﺳﺖ؛ از هﻤﺎن رﻳﺸﻪﯼ ﺳﻠﻢ و ﺕﺴﻠﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻦ هﻢ ﻡﯽداﻧﻢ آﻪ در اﻳﺮا ِن اﻡﺮوز ﻧﻤﯽﺷﻮد چﻨﻴﻦ ﺡﺮفهﺎﻳﯽ را ﻡﻄﺮح آﺮد‪ .‬ﻡﯽﺷﻨﻮم‬
‫و ﻡﯽﺧﻮاﻧﻢ آﻪ ﺡﺘﺎ ﺳﺮ دادن ﺷﻌﺎرﯼ ﺑﻪ هﻮادارﯼ از رهﺒ ﺮ ﻡﺒ ﺎرزات ﺿ ﺪ اﺳ ﺘﻌﻤﺎرﯼ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان‪،‬‬
‫ﺖ ﻧﻮﮔﺮا ]![ را ﺕﺮش ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬و هﻤﮕﻴ ﺸﺎن از ﺧﻄﺮﻧ ﺎك ﺑ ﻮد ِن ورود اﻳ ﻦ ﺕﻤ ﺎﻳﻼت ـ‬ ‫روﯼ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋ ٍ‬
‫ﻡﺼﺪﻗﻴﺴﻢ و ﻓﺮوهﺮﻳﺴﻢ ـ ﺑﻪ ﺑﺎورهﺎﯼ ﻡﺮدم ﺳ ﺨﻦ ﻡ ﯽراﻧﻨ ﺪ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ اﻳ ﻦ را ه ﻢ ﻡﻌﺘﻘ ﺪم آ ﻪ اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن‬
‫ﻡﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ در ﻡﻴﺎن اﻳﻦ دو ﺟﻨﺎح ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد و ﻧﮕﺬارد ﺑﻴﻦ ﺁنه ﺎ ﭘﻠ ﯽ زدﻩ ﺷ ﻮد! اﻡ ﺎ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎزﯼه ﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ دﻋﻮاﯼ زن و ﺷﻮهﺮﯼ ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺖ آ ﻪ ﺻ ﺒﺢه ﺎ ﻗﻬ ﺮ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﺷ ﺐه ﺎ ﺁﺷ ﺘﯽ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧ ﻪ‬
‫ﻗﻬﺮﺷﺎن ﺟﺪﯼ اﺳﺖ و ﻧﻪ دﻋﻮاﺷﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺮﻡﺎﻳﻪ ﮔﺰارﯼ!‬
‫ﺕﻮ هﻢ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﻳﻦ ﺷﻮﺧﯽهﺎﯼ ﺑﻴﻤﺰﻩ را زﻳﺎد ﺟﺪﯼ ﻧﮕﻴﺮﯼ و ﺑﻴﻦ اﻳﻨﻬﺎ ﺕﻔﺎوﺕﯽ اﻳﻨﻘﺪر زﻳ ﺎد‬
‫ﻗﺎﺉﻞ ﻧﺒﺎﺷﯽ!‬

‫‪٢٨٤‬‬
‫ﺁزادﯼ از ﻧﻈﺮ ﻡﻦ ﻳﻌﻨﯽ ﺁزادﯼ ﺷﻚ آ ﺮدن؛ ﺑ ﻪ هﻤ ﻪ چﻴ ﺰ و هﻤ ﻪ آ ﺲ‪ .‬و ﺁزادﯼ هﻤ ﻪ آ ﺲ‪،‬‬
‫هﻤﻪﯼ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن؛ ﻓ ﺎرغ از ه ﺮ ﺑ ﺎور‪ ،‬اﻧﺪﻳ ﺸﻪ‪ ،‬ﻡ ﺬهﺐ و اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ‪ .‬ﺁزادﯼ ﻳﻌﻨ ﯽ اﻳﺠ ﺎد اﻡﻜﺎﻧ ﺎت‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ هﻤﻪﯼ ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﺑ ﯽه ﺮاس از اﻧﺪﻳ ﺸﻪ‪ ،‬ﻗﻮﻡﻴ ﺖ‪ ،‬ﺟﻨ ﺴﻴﺖ‪ ،‬ﻧ ﮋاد‪ ،‬رﻧ ﮓ ﭘﻮﺳ ﺖ و …‬
‫دﻳﮕﺮ ﺕﻔﺮﻳﻖهﺎﯼ آﻤ ﺪﯼ ﺑ ﻴﻦ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ .‬اﮔ ﺮ اﻳ ﻦه ﺎ ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ اﻳ ﻦ ﺡ ﺪاﻗﻞه ﺎ را ﺑ ﺎور آﻨﻨ ﺪ ـ آ ﻪ ﺧ ﻮب‬
‫ﻡﯽداﻧﯽ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ ـ ﺁن وﻗﺖ ﺑﻴﺎ ﺑﺎ هﻢ درﺑﺎرﻩﯼ اﻳﻦ ﻗﺼﻪهﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺻﺤﺒﺖ آﻨﻴﻢ!‬
‫ﺑﻪ اﻡﻴﺪ دﻳﺪار‬
‫ﻳﻚ ﻡﺎﻩ ﭘﺲ از دوم ﺧﺮداد ‪١٣٧٦‬‬

‫****‬
‫آﻤﺪﯼ اﻟﻬﯽ ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ!‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ‪ ،‬در ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻡﺎﻩ ﺳﺎل ‪ ١٣٤٤‬اﻋ ﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳ ﺖ‬
‫آ ﺮد‪ ،‬ﻡﻬﻨ ﺪس ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﺁن را ﻡﻠﻐﻤ ﻪاﯼ داﻧ ﺴﺖ از اﺳ ﻼم دﺳ ﺘﻜﺎرﯼ ﺷ ﺪﻩ و ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴ ِﻢ واﻗﻌ ﺎ‬
‫ﻡﻮﺟﻮد‪ .‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﺮط ﻋﻀﻮﻳﺖ در اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن را اﻟﺘ ﺰام ﺑ ﻪ ﻡﺨﻔ ﯽ‪ ،‬اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ و‬
‫ﺡﺮﻓ ﻪاﯼ ﺑ ﻮدن ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ ﺧ ﻂ ﻡ ﺸﯽ ﻗﻬ ﺮ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ در ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﺁهﻨ ﻴﻦ ﻗ ﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ارزﻳ ﺎﺑﯽ آﻠ ﯽ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن از ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻡﺒ ﺎرزﻩ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ دوران ﻡﺒ ﺎرزات ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ‪،‬‬
‫اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺡﺰﺑﯽ و ﻡﺴﺎﻟﻤﺖﺟﻮﻳﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺷ ﻴﻮﻩﯼ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪،‬‬
‫ارﺕﻘﺎﯼ آﻴﻔﯽ ﺁن روشهﺎﯼ ﺳﻨﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬زﻡﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎز اﻳ ﻦ ﺕﺌ ﻮرﯼ ه ﻢ دوران ﺟﻨ ﮓ ﺳ ﺮد و دو ﻗﻄﺒ ﯽ‬
‫ﺑﻮدن ﺟﻬﺎن ﺁن دوران ﺑﻮد‪ .‬ﺕﺤﻠﻴﻞ اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن آ ﻪ ﺧ ﻮد از ﺑﻄ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎ ِن ﻡ ﺴﺎﻟﻤﺖﺟ ﻮ و ﻡﻌﺘﻘ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﺒﺎرزات ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﻬﻀﺖ ﻡﺬهﺒﯽ ﺁزادﯼ ﻡﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻦﺑﺴﺖ رﺳﻴﺪن ﻡﺒﺎرزاﺕﯽ از ﻧﻮع ﺟﺒﻬﻪﯼ‬
‫ﻡﻠ ﯽ و ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ ﻡﻬﻨ ﺪس ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﺑ ﻮد‪ ٥ .‬ﺳ ﺎل ﺑﻌ ﺪ از اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺘﯽ‪/‬ﻡﺎﺉﻮﺉﻴﺴﺘﯽ چﺮﻳﻚهﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ در ﺳﻴﺎهﻜﻞ‪ ،‬روﺳﺘﺎﻳﯽ در ﺷﻤﺎل آﺸﻮر ﺑﺎ ﻳﻚ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت‬
‫ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪﯼ ﻧﺎﻡﻮﻓﻖ ﺑ ﻪ ﻗ ﺼﺪ آﭙ ﯽﺑ ﺮدارﯼ از رﻓﺘ ﺎر اﻧﻘﻼﺑﻴ ﻮن آﻮﺑ ﺎ و ﺁزاد آ ﺮدن ﻡﻨ ﺎﻃﻘﯽ از آ ﺸﻮر‬
‫اﻋﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳﺖ آﺮد‪ .‬اﻡﺎ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺕﺎ ﺳﺎل ‪ ١٣٥٠‬هﻨﻮز ﺑﻪ آﺎر ﺕﺌﻮرﻳﻚ و ﻡﻄﺎﻟﻌ ﻪ ﻡ ﺸﻐﻮل‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﻗﺼﺒﻪﯼ ﺳﻴﺎهﻜﻞ در ﺧﻮﺷﺒﻴﺎﻧﻪﺕ ﺮﻳﻦ ﺑﺮداﺷ ﺖ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡ ﺬهﺒﯽ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ را ﺑ ﺎ ﻋﺠﻠ ﻪ‬
‫وارد ﻡﻴﺪان آﺮد؛ ﺕﺎ از ﻗﺎﻓﻠﻪﯼ چﺮﻳﻚهﺎﯼ ﻓﺪاﻳﯽ ﺧﻠﻖ در اﻳﺮان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺧﺎرج از آ ﺸﻮر آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﺎﺳﯽ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ چﻴﻦ و اﻧﻘﻼب آﻮﺑﺎ و دﻳﮕﺮ ﻧﻬ ﻀﺖه ﺎﯼ ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﺘﯽ ﺁن دوران ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان‬
‫ﺁﻡﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻧﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻡﺬهﺒﻴﻮن چﻮن دﻳﺮﺕﺮ ﺁﻡﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬زودﺕ ﺮ ه ﻢ ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ ﺑﺮوﻧ ﺪ؛ چ ﺮا‬
‫آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دوﮔﺎﻧﻪاﯼ ﻗﺎﺉﻞ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ :‬آ ﺸﻴﺪن ﺧ ﻂ دﻓ ﺎﻋﯽ ﭘ ﺮ رﻧﮕ ﯽ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺡﻤﻠ ﻪﯼ‬
‫اﻋﺘﻘﺎدﯼ ﻡﺎرآﺴﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺮهﺎﯼ ذهﻨﯽ ﺟﻮاﻧ ﺎن ﺁن دوران؛ ه ﻢچﻨ ﻴﻦ ﺁﻟ ﻮدﻩ آ ﺮدن ﻡﻔ ﺎهﻴﻢ اﻋﺘﺮاﺿ ﯽ‬
‫ﺑﻪ رﺳﻮﺑﺎت ﻡﺬهﺒﯽ‪.‬‬
‫ﺖ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﺑ ﺴﺘﺮ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ را ﻡ ﺬهﺒﯽ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮدش‬ ‫اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن چ ﻮن ﺑﺎﻓ ٍ‬
‫ﺷﺎﻧﺲ و ﺡﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ در ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﯽ ﻧﻈﺎم ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﻗﺎﺉﻞ ﺑﻮد‪ .‬در هﻤ ﺎن دوران در ﺑ ﺎزار ﺳ ﻨﺘﯽ ﺕﻬ ﺮان‬
‫و ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﭘﻴﺮاﻡ ﻮن ﺡ ﻮزﻩه ﺎﯼ ﻋﻠﻤﻴ ﻪ اﻓ ﺮادﯼ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ آﻤ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ادﺑﻴ ﺎت ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﺘﯽ و‬
‫اﮔﺰﻳﺴﺘﻴﺎﻧﺴﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺁﻟﻮدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ آﺴﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡﺮﺕ ﻀﯽ ﻡﻄﻬ ﺮﯼ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺪﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺑﻨﯽﺻﺪر و دﻳﮕﺮا ِن اﻳ ﻦ ﻃﻴ ﻒ‪ ،‬از ﺳ ﻮﻳﯽ ﺑ ﺎ ﺑﺨ ﺶ رادﻳﻜ ﺎل و ﺳ ﻨﺘﯽ‬
‫ﻡ ﺬهﺒﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ هﻴﺌ ﺖ ﻡﻮﺕﻠﻔ ﻪﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ و اﻧﺠﻤ ﻦ ﺡﺠﺘﻴ ﻪ و ﭘﻴﺮاﻡﻮﻧﻴ ﺎن ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در ارﺕﺒ ﺎط ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬از‬
‫‪٢٨٥‬‬
‫ﺳﻮﻳﯽ هﻢ از ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺡﻤﺎﻳﺖ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ آﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺕﻘ ﺴﻴﻢ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧ ﺎت ﺑ ﻪ‬
‫ﺖ اﻳ ﻦ‬‫دو ﻳﺎ ﺳﻪ دﺳﺘﻪﯼ ﻡﺸﺨﺺ ﺷﺪ‪ ،‬ﻡﻮﺿﻮع رهﺒﺮﯼ ﺟﻨﺒﺶ و اِﻋﻤ ﺎل هﮋﻡ ﻮﻧﯽ ه ﺮ ﻃﻴ ﻒ ﺑ ﺮ آﻠﻴ ٍ‬
‫ﺟﺮﻳﺎنهﺎ و ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ آﺸﻮر ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻤﻴﻨﯽ هﻢ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦآ ﻪ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ در ﻧﺠ ﻒ ﺑ ﻪ دﻳ ﺪارش رﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬از‬
‫اﻳ ﺸﺎن ﺡﻤﺎﻳ ﺖ ﺑﺨ ﺼﻮﺻﯽ ﻧﻜ ﺮد؛ ﻓﻘ ﻂ ﺕﻠﻮﻳﺤ ﺎ اﺟ ﺎزﻩ داد آ ﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺳ ﻬﻢ اﻡ ﺎم را در اﺧﺘﻴﺎرﺷ ﺎن‬
‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫داﺳ ﺘﺎن اﻧ ﺸﻌﺎب ﺧ ﻮﻧﻴﻦ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٤‬در درون ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺕﻮﻟ ﺪ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺘﯽ ﭘﻴﻜﺎر اﻧﺠﺎﻡﻴﺪ‪ ،‬وزﻧﻪﯼ ﺡﻤﺎﻳﺖ ﻡﺬهﺒﻴﻮن از ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ را ﺳﻨﮕﻴﻦﺕ ﺮ آ ﺮد‪ .‬ﺷ ﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ]![‬
‫ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ ﺡﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮد در ﺟﻴﺐ آﺴﯽ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬او ﺧﻮد ادﻋﺎﯼ رهﺒ ﺮﯼ ﺟﻨ ﺒﺶ را داﺷ ﺖ‪ .‬و‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﮔﺮﻩﯼ آﻮرﯼ ﺑﻮد آﻪ هﻨﻮز هﻢ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺳﺎل و ﺑﺎ رﻳﺨﺘﻪ ﺷ ﺪن اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺧ ﻮن از‬
‫ه ﺮ دو دﺳ ﺘﻪ و اﻟﺰاﻡ ﺎ ﻡ ﺮدم آﻤﺎآ ﺎن ﺡ ﻞ ﻧﺎﺷ ﺪﻩ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﺡﺘﻤ ﺎﻻ ه ﻢ ﺕ ﺎ ﺡ ﺬف ﻳﻜ ﯽ از دو‬
‫ف رادﻳﻜﺎ ِل اﻳﻦ دﻋﻮا اداﻡﻪ ﺧﻮاهﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬‫ﻃﺮ ِ‬
‫در دﻳﻤﺎﻩ ‪ ١٣٥٧‬آﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺮﯼ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ دوران ﺷﺎﻩ ﺁزاد ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬از ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ‬
‫‪ ١٦‬ﻧﻔ ﺮ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻓ ﻀﺎﯼ ﺷ ﻮر و اﻟﺘﻬ ﺎب اواﻳ ﻞ اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬ﻓﺮﺻ ﺘﯽ ﻃﻼﻳ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺴﻌﻮد‬
‫رﺟﻮﯼ ﺑﻮد آﻪ ﺧﻮدآﻢﺑﻴﻨﯽهﺎﻳﯽ را آﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺘﯽ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳ ﺮﻋﺖ ﺟﺒ ﺮان‬
‫آﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻡﺎﻳﻪﯼ اﻳﻦ ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﯽهﺎ و هﮋﻡ ﻮﻧﯽ ﻃﻠﺒ ﯽه ﺎ آ ﺸﺘﻪه ﺎﻳﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎ ِن ﻡﻨ ﺴﻮب ﺑ ﻪ او در‬
‫درﮔﻴ ﺮﯼ ﺑ ﺎ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻧﻈ ﺎم ﭘﻴ ﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺡ ﻴﻦ اﻧﺠ ﺎم ﺕﺮوره ﺎ ﻳ ﺎ در زﻧ ﺪانه ﺎ دادﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻡ ﺮدم اﻡ ﺎ در ﺁن‬
‫دوران‪ ،‬ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ را ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺶ ﺟﻮانﺕﺮ ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎﯼ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺎﺻﻠﻪﯼ ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ٥٧‬ﺕ ﺎ ‪ ٣٠‬ﺧ ﺮداد ‪ ٦٠‬ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ در دو ﺧ ﻂ ﻡ ﻮازﯼ‪ ،‬از ﺳ ﻮﻳﯽ ﺑ ﺎ‬
‫ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﺷ ﺨﺺ ﺑﻬ ﺸﺘﯽ و هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ درﻳﺎﻓ ﺖ ﺳ ﻬﻤﯽ از ﻗ ﺪرت چﺎﻧ ﻪ ﻡ ﯽزد؛ از‬
‫ﺳ ﻮﻳﯽ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان آ ﺸﺎﻧﺪن ﺕ ﻮدﻩه ﺎﯼ ه ﻮادار و ﺑﺮﮔ ﺰارﯼ ﻡﻴﺘﻴﻨ ﮓه ﺎ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﭘ ﺪر‬
‫ﻡﻌﻨ ﻮﯼاش رﺟ ﺰ ﺧ ﻮاﻧﯽ و ﻗ ﺪرتﻧﻤ ﺎﻳﯽ ﻡ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﻦ دوران ﻳﻜ ﯽ از ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫رﻓﺘﺎرهﺎﯼ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ را در داﺧﻞ آﺸﻮر ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﯽﮔﺬارد‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ اﮔ ﺮ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻡ ﯽﭘ ﺬﻳﺮﻓﺖ آ ﻪ‬
‫ﻡﺜﻼ ﻧﻈﻴﺮ دوﻟﺖ ﻓﻌﻠﯽ ﺁﻟﻤﺎن ﺑﺎ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ اﺉﺘﻼف آﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﺮان ﻡ ﺴﻴﺮ دﻳﮕ ﺮﯼ را ﻡ ﯽﭘﻴﻤ ﻮد‪ .‬اﻡ ﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ داﺷﺘﻦ ﻓﺮهﻨﮓ اﺉﺘﻼف و هﻤﻜﺎرﯼ در ﻗ ﺪرت‪ ،‬ﭘ ﺸﺘﻮاﻧﻪاﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ اﻧﻘ ﻼب آﺒﻴ ﺮ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‪ ،‬اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺻ ﻨﻌﺘﯽ و ﻋ ﺼﺮ روﺷ ﻨﮕﺮﯼ ﻻزم اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان ﺕ ﺎرﻳﺦ را دور زد‪ .‬ه ﺮ ﺟﻨﻴﻨ ﯽ ﻧﺎچ ﺎر‬
‫اﺳﺖ از ﺕﻤﺎم دورانهﺎﯼ رﺷﺪ ﺧﻮد ﻋﺒﻮر آﻨ ﺪ ﺕ ﺎ ﺑ ﻪ ﺑﻠ ﻮغ ﺑﺮﺳ ﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ اﻳ ﻦ ﻡﻮﺟ ﻮ ِد ﻋﺠﻴ ﺐ اﻟﺨﻠﻘ ﻪ در‬
‫اﻳﺮان ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻦآﻪ زادﻩﯼ ﻓﻬﻢ ﺷﻴﻌﯽ اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ از ﻡﻮﺿﻮع وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺑ ﻪ وﻻﻳ ﺖ ﻳ ﻚ‬
‫ﺕﻦ رﺿﺎﻳﺖ ﻡﯽداد‪ .‬ﻧﻔﺮ ﺑﻌﺪﯼ هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺕﻤﺎم ﻗﻮا ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻡﯽﺷﺪ‪ .‬و اﻳ ﻦ دو ﻡﺘ ﻮﻟﯽ وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴ ﻪ‬
‫و دو ﺡ ﺎآﻢ ﻡﻄﻠﻘ ﻪﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ه ﺮ آ ﺪام ﺑ ﺮاﯼ ﺡ ﺬف دﻳﮕ ﺮﯼ و ﺕ ﺼﺎﺡﺐ اﻧﺤ ﺼﺎرﯼ ﻗ ﺪرت ﺧﻴ ﺰ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﯽ ﺧﺮداد ‪ ١٣٦٠‬اوﻟ ﻴﻦ رو در روﻳ ﯽ ﺟ ﺪﯼ و آﻴﻔ ﯽ اﻳ ﻦ دو اﻡ ﺎم ـ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و‬
‫ﺷﻴﺦ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ ـ دو ﺳﺎل و اﻧﺪﯼ ﭘﺲ از ﺕﻐﻴﻴﺮ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺑﻮد‪ .‬رو در روﻳﯽاﯼ آﻪ هﻨﻮز هﻢ ﺕﻤ ﺎم‬
‫ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﮓ ﻗ ﺪرت را ﻡﻮازﻧ ﻪﯼ ﻗ ﻮا و ﻡﻴ ﺰان ﺧ ﺸﻮﻧﺖ اﻳ ﺸﺎن ﺕﻌﻴ ﻴﻦ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎزﻧﺪﻩﯼ دور اول هﻢ از ﭘﻴﺶ ﻡﻌﻠ ﻮم ﺑ ﻮد؛ چ ﺮا آ ﻪ ﺑﺮﻧ ﺪﻩ‪ ،‬اه ﺮمه ﺎﯼ ﻗ ﺪرت ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ را در اﺧﺘﻴ ﺎر‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ را هﻢ ﺑﻪ ﺧﺪﻡﺖ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻡ ﺸﺮوﻋﻴﺘﯽ آ ﻪ در دو‬
‫ﺳﺮﻓ ﺼﻞ ﻡ ﺸﺨﺺ ]اﺷ ﻐﺎل ﺳ ﻔﺎرت اﻡﺮﻳﻜ ﺎ و ﺟﻨ ﮓ اﻳ ﺮان و ﻋ ﺮاق[ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮدش ﺕﺮاﺷ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ﺧﻮرد ِن ﺳ ِﺮ رﻗﻴﺐ ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ را ﺑﻪ ﻡﺒﺎرزﻩاﯼ ﺿﺪاﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ و ﻡ ﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳ ﺘﺎﻧﻪ ارﺕﻘ ﺎء‬
‫داد‪ .‬و ﭘﻴﺮوز هﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ هﻢ در ﺡﺎﻟﯽ آ ﻪ هﻤ ﻪﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﻋﺘﻤ ﺎد آ ﺮدﻩ ﺑ ﻪ ﺷ ﻌﺎرهﺎﻳﺶ‬
‫ب رژﻳﻢ اﺳﻼﻡﯽ رهﺎ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻧﺶ را ﺑﺮداﺷﺖ و از ﻡﻌﺮآﻪ ﮔﺮﻳﺨﺖ‪.‬‬ ‫را زﻳﺮ ﺕﻴ ِﻎ ﺕﻮ ِر ﺳﺮآﻮ ِ‬

‫‪٢٨٦‬‬
‫در اﻳ ﻦ ﺕ ﻮازن ﻧ ﺎﻡﻮزون‪ ،‬ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ اﻳ ﺮان ه ﻢ در ﻳ ﻚ ﺷ ﻄﺮﻧﺞ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻡﻮﻓ ﻖ ﺑ ﺮادر‬
‫دوﻗﻠﻮﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ـ ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎزﻡﺎن چﺮﻳﻚهﺎﯼ ﻓ ﺪاﻳﯽ ﺧﻠ ﻖ ـ را اول آ ﻴﺶ و ﺑﻌ ﺪ ﻡ ﺎت آ ﺮد‪ .‬ﺑﻌ ﺪ‬
‫هﻢ ﺁنهﺎ را ﻡﺎﻧﻨﺪ راﺡﺖاﻟﺤﻠﻘﻮﻡﯽ ﻟﺬﻳ ﺬ ﻓ ﺮو ﺑﻠﻌﻴ ﺪ‪ .‬از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻮق ﻡﺒ ﺎرزات ﺿ ﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫اﻡﺎم ﺿﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ ﺟﻤﺎران‪ ،‬ﺕﻤﺎم اﻳﻦ ﺡﺰب را ﺑﻪ ﺡﺎﻡﻴﺎن ﻧﻈ ﺎم و ﭘﺎﺳ ﺪاران ﺷ ﺨﺺ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﺕﻘﻠﻴ ﻞ‬
‫داد‪ .‬ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ﺑﺨ ﺶ اﺳﺎﺳ ﯽ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن در دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﮔﻮارﺷ ﯽ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﻃﻴ ﻒ او‬
‫ﺕﺤﻠﻴﻞ رﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻡﺎ اﮔﺮ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ و واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺁن ﻡﺤﻮ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﺿ ﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ اﻡ ﺎم ﺿ ﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖ‬
‫ﺟﻤﺎران‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺪاران ﺧﻤﻴﻨﯽ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﯽﭘﺪر را ﻟﻮ ﻡﯽدادﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوهﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ‬
‫و دﻳﮕ ﺮ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﻡﻴﺎﻧ ﻪﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ه ﻢ ﻡﺤ ﻮ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﻡﻠ ﯽ ﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪﯼ]!![ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﺮاق ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺮوزﯼهﺎﯼ ﻡﻘﻄﻌﯽ ﭘﺎﺳﺪاران او ﺷ ﻌﺎر و اﻃﻼﻋﻴ ﻪ ﻡﺮﺕﻜ ﺐ ﻡ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﻃﻴﻔﯽ آﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺕﻜﺎﻡﻠﯽ ﺧﻮد ﻧ ﺎم اﺻ ﻼحﻃﻠﺒ ﯽ ﺑ ﺮ ﺧ ﻮد ﮔﺬاﺷ ﺖ‪ ،‬ه ﻢ زﻡ ﺎن‬
‫ه ﻢ چ ﺸﻢه ﺎﻳﺶ را ﺑ ﺮ آﻠﻴ ﺖ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﮓ ﺿ ﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ و ﺳ ﺮآﻮﺑﯽ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺁن ﻓ ﺮو ﺑ ﺴﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺳﺎدﮔﯽ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎﯼ هﻢ ﭘﻴﻤﺎن او و دﻳﮕﺮا ِن اﻳﻦ ﻃﻴ ﻒ‪ ،‬هﻤ ﻪﯼ ﺑ ﺎزﯼ را در چﻨ ﺪ ﺟﺒﻬ ﻪﯼ ه ﻢ‬
‫زﻡﺎن ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ آﻪ ﭘﺲ از ‪ ٣٠‬ﺧﺮداد ‪ ١٣٦٠‬از ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺮﺟﺎﯼ ﻡﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﻴﺴﺖ آﻠﻔﺖ آ ﺸﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﮔﺎن درﮔﻴﺮﯼهﺎ و اﻋﺪامهﺎ ﺑﻮد و آﺎرﻧﺎﻡﻪاﯼ از ﺧﻴﺎﻧ ﺖ در ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان هﻤﻜ ﺎرﯼ و هﻤﺪﺳ ﺘﯽ‬
‫ﺑﺎ آﺸﻮرﯼ آﻪ ‪ ٨‬ﺳﺎل ﺕﻤﺎم دﺷﻤﻦ اﻳﺮان و ﻡﺘﺠﺎوز ﺑﻪ آﺸﻮر ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ هﻢ آﻪ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺑﺎﺧﺖ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺁﻡ ﺪ‪ ،‬دور از ذه ﻦ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ﻡ ﺮدﯼ ﺑ ﺎ‬
‫ادﻋﺎﯼ رهﺒﺮﯼ ﻳ ﻚ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ اﺑﺘ ﺪاﻳﯽﺕ ﺮﻳﻦ ﺡ ﻖ ﻡﻠ ﺖ‪ ،‬در ﻳ ﻚ ﺑ ﺎزﯼ ﭘﺎﺳ ﻮر ﺳ ﻮر ﺧ ﻮرد و از‬
‫ﻡﻌﺮآﻪ ﺡﺬف ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺰهﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ اﻳﻦ ﺑﺎﺻﻄﻼح ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺕﻴﻮ و ﺑﺪﻳﻞ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮد آﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻳﻚ ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻧﺰدﻳ ﻚ‪ ،‬از ﻗﺒ ﻞ ﻡﻬ ﺮ رﻓ ﻮزﮔﯽ را در آﺎرﻧﺎﻡ ﻪاش ﺙﺒ ﺖ‬
‫آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻨﮓ ﻗﺪرت اﻡﺎ هﻢچﻨﺎن اداﻡﻪ دارد‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮاﯼ ﻡﺮدم اﻳﺮان از اﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻗﺪرت ﺑﺎﻗﯽ ﻡﺎﻧ ﺪ‪ ،‬چﻨ ﺪﻳﻦ زﻧ ﺪان ﺕ ﺎزﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬و چﻨ ﺪﻳﻦ و‬
‫چﻨ ﺪ ﻗﺒﺮﺳ ﺘﺎن ﺟﻤﻌ ﯽ و ﻏﻴ ﺮ ﺟﻤﻌ ﯽ در ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺷ ﻬﺮهﺎﯼ آ ﺸﻮر و ﺻ ﻒه ﺎﯼ دراز ﻧ ﺎن و ﻧﻔ ﺖ و‬
‫ﻡ ﺮگ و ﮔﺮﻳ ﺰ از آ ﺸﻮر ﺑ ﺮاﯼ ﮔ ﺪاﻳﯽ ذرﻩاﯼ ﺁزادﯼ از آ ﺸﻮرهﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮد هﻨ ﻮز ه ﻢ در ﻡ ﺸﺖ‬
‫ﻧﺎزﻳﺴﺖهﺎ و ﻧﺌﻮﻧﺎزﻳﺴﺖهﺎﯼ ﻡﻤﻨﻮع ﭘﺮﭘﺮ ﻡﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ هﻢ ﻳﻚ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﭘﺮاآﻨ ﺪﻩ و از ﺷ ﻜﻞ‬
‫اﻓﺘﺎدﻩ آﻪ ﻧﻪ در داﺧﻞ آﺸﻮر و ﻧ ﻪ در ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮر ﻋﺮﺿ ﻪﯼ اﻳ ﻦ را ﻧ ﺪارد آ ﻪ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻳﻜ ﯽ‪/‬دو‬
‫ﺡﺪاﻗﻞ ﺳﺎدﻩ‪ ،‬ﻡ ﺜﻼ ﺕﻔﻜﻴ ﻚ دﻳ ﻦ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‪ ،‬ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻋﺮﻓ ﯽ‪ ،‬ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ ﻡﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﺡﻘ ﻮق ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺑﺎ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﺕﻮاﻓﻖ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬هﺮ آﺲ ﻧﻘﺎرﻩﯼ اﻧﺎاﻟﺤ ﻖ ﺧ ﻮدش را ﻡ ﯽآﻮﺑ ﺪ‪ .‬و در اﻳ ﻦ ﻡﻴﺎﻧ ﻪ‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽاﯼ آﻪ ﻡﯽﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺁن ﭘﺎﯼ ﻓﺸﺮد‪ ،‬ﺧﻼء ﻗﺪرﺕﯽ اﺳﺖ آ ﻪ در ﻓ ﺮداﯼ ﻡﻤﻜ ﻦ آ ﺸﻮر ﭘ ﻴﺶ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺁﻡﺪ آﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ هﻢ ﺷﺎﻳﺪ وﻟﯽ ﻓﻘﻴﻪ دﻳﮕﺮﯼ را ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬و ﺑ ﺎز ه ﻢ روز از ﻧ ﻮ و روزﯼ از‬
‫ﻧﻮ!‬
‫در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺕﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬از ﺟﺮﻳﺎنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ ﺑﺎورهﺎﺷ ﺎن اذﻋ ﺎن دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﻤﻨ ﺎﯼ‬
‫ﺁزادﯼ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺪﻧﯽ داﺷﺘﻦ ﺕﻨﻬﺎ ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﺕﻜﺮار هﻤ ﺎن ﺳ ﻴﻜﻞ آﻬﻨ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫اﺳﺖ و ﻟﺰوﻡﺎ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎﻩ ﻓﺮﺳﺘﺎدن دوﺑﺎرﻩﯼ ﻳﻚ ﻡﻠﺖ؛ ﺑﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻧ ﺸﻨﺎﺧﺘﻦ ﻡﺎهﻴ ﺖ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼه ﺎ و ﺑ ﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ و ﺑﺎورهﺎﯼ ﺟﺰﻡﯽ‪.‬‬
‫اﮔﺮ هﻨﻮز و ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﺎﺡﯽ از ﺷ ﻴﻌﻴﺎن‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺮون رﻓ ﺖ از ﮔ ﺮداب ﻓﻌﻠ ﯽ آ ﺸﻮر اﻳ ﺮان اﻡﻴ ﺪ ﺑ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ هﻨ ﻮز وﻳﮋﮔ ﯽ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼه ﺎﯼ‬
‫ﻡﺬهﺒﯽ و اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در هﻤﺪﺳﺘﯽﺁﺷﻜﺎر و ﻧﻬﺎن ﺑ ﺎ ﺳ ﺮدﻡﺪاران ﻡ ﺬهﺒﯽ آ ﺸﻮر‪ ،‬از‬

‫‪٢٨٧‬‬
‫اﻳﻦآﻪ ﻡﺮدم را ﺑﺎردﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎﻩ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺑﺎﻳﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﻡﺘﻴ ﺎز دادنه ﺎ‬
‫و اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ هﻤﺪﺳ ﺘﯽه ﺎ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ ﻋﻨ ﻮان ﻧﺒﺎﻳ ﺪ اﻡﻜ ﺎن ﺕ ﻨﻔﺲ داد ﺕ ﺎ ﻧ ﺴ ِﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ از ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان را در‬
‫ﻡﻨﮕﻨﻪﯼ ﺑﯽﺧﺒﺮﯼ از ﺕﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻧﺸﻨﺎﺡﺘﻦ ﻡﺎهﻴﺖ دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼه ﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﺳ ﺎدﻩاﻧﺪﻳ ﺸﯽ روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﺶ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻡ ﻮشِﺁزﻡﺎﻳ ﺸﮕﺎﻩ ﻧ ﺎداﻧﯽهﺎﺷ ﺎن ﺑ ﺪل ﻧ ﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﮔﺴ ﺴﺘ ِﻦ زﻧﺠﻴ ِﺮ دﻳ ِﻦ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮهﻢ زد ِن‬
‫راﺑﻄ ﻪﯼ آﻬﻨ ﻪﯼ دﻳ ﻦ و ﺳﻴﺎﺳ ﺖ و اﺳ ﺘﻘﺮار و اﺳ ﺘﺤﻜﺎ ِم ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻡﻠ ﯽ و ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻر و ﺟﺎﻡﻌ ﻪاﯼ‬
‫ﻡﺪرن‪ ،‬ﻡﺘﻤﺪن‪ ،‬ﻡﺪﻧﯽ و ﻡﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺡﻘﻮﻗﯽ هﻤﻪﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ ﻓﺎرغ از هﺮ ﺑﺎور‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪ‪ ،‬ﻡ ﺬهﺐ‪،‬‬
‫ﺟﻨﺴﻴﺖ‪ ،‬ﻗﻮﻡﻴﺖ‪ ،‬اﻳﺮا ِن ﻓﺮدا ﺑﻪ هﻴﭻ دﮔﻤﺎﺕﻴﺴﻤﯽ ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺧﺮداد ‪١٣٨٠‬‬

‫****‬
‫ﻃﻼق‪ ،‬در ﺗﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ د ِم دﺳﺖ!‬
‫ﺧﺴﺮو ـ ﺙﺎﺑﺖ ﻗﺪم ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬ﺳﻼم‬
‫ﻧﻘﺪ ﺕﻮ را درﺳﺖ ﻡﺜﻞ داﻧﺶ ﺁﻡﻮزﯼ آﻪ آﺎرﻧﺎﻡﻪاش را ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳ ﺖ و اﺡﺘﻤ ﺎﻻ ﻧﻤ ﺮﻩﯼ ﺧ ﻮﺑﯽ‬
‫هﻢ در اﻧﺸﺎء دارد‪ ،‬ﺑﻪ چﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻧﺸﺎن دادم‪ .‬ﻳﻜﯽ دو ﻧﻔﺮ هﻢ آﻴﻬﺎن ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ‪ ١٥] ٨٦٩‬اوت ‪[٢٠٠١‬‬
‫را دﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ و از ﺳﺘﻮن چﺎﭘﺎرﺧﺎﻧﻪﯼ ﻡﺒﺎرآﻪ ﺧﺒﺮم آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﮕ ﺬار در اﺑﺘ ﺪا ﺑﮕ ﻮﻳﻢ آ ﻪ ﻡ ﻦ ﺑ ﺎ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﮔﻮﺷ ﻪﯼ چ ﺸﻤﯽ ﺑ ﻪ آﺎره ﺎﻳﻢ دارﻧ ﺪ‪ ،‬اﺡ ﺴﺎس‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﯽ ﻡﯽآﻨﻢ‪ .‬چﻪ اﺷﻜﺎﻟﯽ دارد آﻪ ﺷﻤﺎ را ﺕﻮ ﺧﻄﺎب آﻨﻢ‪ .‬ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﻧﺸﺎﻧﻪﯼ ﺑﻌﻀﯽ ﺕﻮاﻓ ﻖه ﺎ و‬
‫ﺕﻴﻴﺒﻦ و ﻓﻬ ِﻢ ﻧﺰدﻳﻚ از ﻡﺴﺎﺉﻞ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﺕﺎ ﺟﺎﻳﯽ آﻪ ﻳﺎدم ه ﺴﺖ ﻡ ﻦه ﻢ ﻧ ﺴﻞ ام ﺕ ﯽ وﯼ ﺕ ﻮ را ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ و‬
‫ﻟﺬت ﺑﺮدﻩام‪.‬‬
‫اﻡﺎ چﻨﺎنآﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدﯼ داﺳﺘﺎﻧﯽ از ﻃﻼق…‬
‫ﻃﻼق‪ ،‬اﺕﻔﺎﻗﯽ اﺳ ﺖ ﻡﺜ ﻞ ﺕ ﺼﺎدف‪ ،‬ﺕﻮﻟ ﺪ‪ ،‬ﻡﺪرﺳ ﻪ رﻓ ﺘﻦ ﻳ ﺎ ﻧ ﻪ رﻓ ﻮزﻩ ﺷ ﺪن‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ ﻓ ﺼﻞ‬
‫ﻡ ﺸﺘﺮك ﻃ ﻼق و رﻓ ﻮزﻩ ﺷ ﺪن در ﻡﺪرﺳ ﻪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﻴﭻآ ﺪام ﺑ ﺪون ﭘ ﻴﺶ زﻡﻴﻨ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ‬
‫ﻡﯽﺕﻮان ﻃﻼق را ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺕﻮﻟﺪ هﻢ ﺕ ﺸﺒﻴﻪ آ ﺮد‪ .‬از ﻳ ﻚ ﺟ ﺎﻳﯽ ﻧﻄﻔ ﻪاش ﺑ ﺴﺘﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﺕ ﺎ وﻗﺘ ﯽ آ ﻪ‬
‫ﻡﯽرﺳﺪ و آﺎﻡﻞ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻡﯽﺁﻳﺪ و ﺁدم را ﺑﻪ ﻡﺤﻀﺮ و دادﮔﺎﻩ ﻡﯽآﺸﺎﻧﺪ‪ .‬هﻤﻴﺸﻪ هﻢ از‬
‫چﻴﺰهﺎﯼ آﻮچﻚ ﺷﺮوع ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﻡ ﺜﻼ از ﻳ ﻚ ﺕ ﻮ ﮔﻮﺷ ﯽ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺕﺤﻘﻴ ﺮ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻡﻴﻬﻤ ﺎنه ﺎ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺕﺤﻤﻴ ﻞ‬
‫ب اﺳﻼﻡﯽ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ!!‬ ‫ﺡﺠﺎب اﺟﺒﺎرﯼ‪ ،‬چﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼ ِ‬
‫ﺡﺘﺎ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ از ﻻس ﺧﺸﻜﻪهﺎﯼ ﻋﻴﺎل ﻡﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺎ زنهﺎﯼ ﻓﺎﻡﻴﻞ هﻢ ﺷﺮوع ﺷ ﻮد‪ .‬ﻳ ﺎ از آﺘ ﻚ‬
‫زدن ﺑﭽ ﻪه ﺎ‪ .‬ﻳ ﺎ از ﺷ ﻌﺎر دادن و ﻋﻤ ﻞ ﻧﻜ ﺮدن‪ .‬از ﺧﻴﻠ ﯽ ﺟﺎه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺷ ﺮوع ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺷﺨﺼﯽ ﻡﻦ در هﻤﻴﻦ ﻡﺎﻳﻪهﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اوﻟ ﺶ ﻡ ﯽﺕﺮﺳ ﻴﺪم‪ .‬دﻟ ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﺪر و ﻡ ﺎدرم ﻡ ﯽﺳ ﻮﺧﺖ‪ .‬از ﻟﻴﭽ ﺎر ﺑ ﺎﻓﺘﻦه ﺎﯼ ﻓﺎﻡﻴ ﻞ و در و‬
‫هﻤﺴﺎﻳﻪ هﻢ ﻡﯽﺕﺮﺳﻴﺪم‪ .‬از اﻳﻦ آﻪ ﺑﯽﻟﻴﺎﻗﺘﯽ ﻋﻴﺎل ﻡﺮﺑﻮﻃﻪ را ﮔﻨ ﺎﻩ ﻡ ﻦ ﺕﻌﺒﻴ ﺮ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻡ ﯽﺕﺮﺳ ﻴﺪم‪ ،‬ﻧ ﻪ‪،‬‬
‫وﺡ ﺸﺖ داﺷ ﺘﻢ‪ .‬زن ﻃ ﻼق ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺕ ﺼﻮﻳﺮ ﺧ ﻮﺑﯽ ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﻻﺑ ﺪ هﻨ ﻮز ه ﻢ ﻧ ﺪارد‪ .‬چﻨ ﺪ زن ﻓﺎﻡﻴ ﻞ آ ﻪ‬
‫اﺕﻔﺎﻗﺎ ﻃﻼق ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻡﻮﺿﻮع ﺟ ﻮكه ﺎﯼ ﻡﺮداﻧ ﻪ و ﻡ ﺰﻩﯼ ﻋ ﺮق اﻳ ﻦ وﺡ ﻮش در ﻡﻴﻬﻤ ﺎﻧﯽه ﺎﯼ‬
‫آﻮچﻚ و ﺑﺰرﮔﻤﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از آﺸﻮر آﻪ در رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺷﺠﺎعﺕﺮ ﺷﺪم‪ .‬ﺟﻨﺎب هﻢ دﻳﮕﺮ دﻟﻴﻠﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺨﻔ ﯽ آ ﺎرﯼاش ﻧﺪاﺷ ﺖ‪.‬‬
‫اﻳﺸﺎن هﻢ ﺷﺠﺎعﺕﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻴﻠ ﯽ ﺷ ﺠﺎعﺕ ﺮ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﻳ ﻚ روز ﺳ ﻪ ﺕ ﺎ ﺑﭽ ﻪ را ﺑﺮداﺷ ﺘﻢ و‬
‫رﻓﺘﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ ﺷﺐ ﻗﺒﻞ از رﻓﺘﻦ ﺧﺒﺮش آﺮدم‪ .‬ﺡﻀﺮﺕﺶ‪ ،‬ﻓﺮدا ﺷﺐ چﻨ ﺪ ﺕ ﺎ از ﺟﻮاﻧ ﻚه ﺎﯼ داﻧ ﺸﺠﻮ‬
‫‪٢٨٨‬‬
‫را ـ آﻪ اآﺜﺮا ﺟﺰ ﺕﺠﺮﺑ ﻪه ﺎﻳﯽ ﭘﺮاآﻨ ﺪﻩ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن ﺑﺮﺕ ﺮﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﺮ ﺧ ﻮدش ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ ـ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪ آ ﺸﺎﻧﺪ‪ .‬آﺠ ﺎ ﻡ ﯽروﯼ؟ چ ﺮا ﻡ ﯽروﯼ؟ اﻟﺒﺘ ﻪ ﻡ ﻦ ه ﻢ زورم ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﺷ ﺐ‬
‫ﻧﻴﺎﻡ ﺪنه ﺎش اهﻤﻴﺘ ﯽ ﻧﻤ ﯽدادم‪ .‬ﺑﭽ ﻪه ﺎ را روﯼ ﺕﺨﺨ ﻮاب ﺑ ﺰرﮔﻢ ﻡ ﯽﺧﻮاﺑﺎﻧ ﺪم ﺕ ﺎ ﻡﺠﺒ ﻮر ﻧﺒﺎﺷ ﻢ‬
‫ﻋﻄﺮه ﺎﯼ رﻧﮕﺎرﻧ ﮓ زﻧ ﺎن ﻓﺮﻧﮕ ﯽ را ﺕ ﻮ رﺧﺘﺨ ﻮاﺑﻢ ﺕﺤﻤ ﻞ آ ﻨﻢ‪ .‬ﺻ ﻮﻓﯽ و رُزﯼ و اﻟﻜ ﻪ و‪ ...‬چﻨ ﺪ‬
‫ﻧﻔ ﺮﯼ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ هﻤ ﺎن دوران اﺳ ﻢهﺎﺷ ﺎن را ﻏﻴﺮﻡ ﺴﺘﻘﻴﻢ ﻡ ﯽﺷ ﻨﻴﺪم‪ .‬ﺑﻌ ﻀﯽ را ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﺻﺎﺡﺐﺧﺎﻧﻪهﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﺟﻨﺎب ﻡﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﻡﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫هﺮآﺪا ِم ﻡﺎ زنهﺎ ﺡﺘﻤﺎ دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﺟﺪاﻳﯽﻡﺎن دارﻳﻢ‪ .‬ﺑﻬﺎﻧﻪه ﺎ ه ﻢ ﻡﻌﻤ ﻮﻻ ﻳﻜ ﯽ‪ /‬دوﺕ ﺎ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﻦ زﻧﯽ را ﺳﺮاغ ﻧﺪارم آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺪ دهﻨﯽ هﻤﺴﺮش او را ﺑﻪ ﻡﺤ ﻀﺮ آ ﺸﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ در‬
‫ﻓﺮﻧﮓ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻡﻦ ﺁﻡﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ ﭘﺮ رﻧﮓﺕﺮ از ﺁﻧﯽ ﻧﺒﻮد آﻪ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ دﻳﮕ ﺮ زﻧ ﺎن ﺟ ﺪا ﺷ ﺪﻩ ﺁﻡ ﺪ‪ .‬اول از‬
‫هﻤﻪ ﻡﺘﻬﻢ ﺷﺪم آﻪ ﺑﺎ ﺑﯽﺡﻴﺎﻳﯽ ﺑﭽﻪهﺎ را ﺑﯽﭘﺪر آﺮدﻩام‪ .‬ﺑﻌﺪ ه ﻢ ﻏﻴﺮﻡ ﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑ ﻪ ﺑ ﺪآﺎرﮔﯽ ﻡ ﺘﻬﻢ ﺷ ﺪم‪.‬‬
‫رﻓﻘﺎﻳﯽ آﻪ ﺡﺎﻟﻢ را ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺕﻬﺎﻡﺎت ﺳﻨﮕﻴﻦﺕﺮﯼ داﺷﺘﻨﺪ آﻪ واژﻩهﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺟﺎآﺶ ﻧﻘﻞ و ﻧﺒﺎت‬
‫اﻳﻦ اﺕﻬﺎﻡﺎت ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻳﻜﻄﺮف ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺘﻢ ﭘﺪر و ﻡﺎدرم را ﻧﺎراﺡﺖ آﻨﻢ‪ .‬ﺁنهﺎ ﻳﻚ زﻧﺪاﻧﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻡﻔﻘﻮد هﻢ‬
‫در ﺟﻨ ﮓ اﻳ ﺮان و ﻋ ﺮاق‪ .‬هﻤ ﺎن درده ﺎ ﺑﺴ ﺸﺎن ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑﻴﭽ ﺎرﻩه ﺎ ﮔ ﺮدش ﻡﺎهﺎﻧ ﻪﺷ ﺎن اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﻳﻜﺸﻨﺒﻪﯼ اول هﺮ ﻡﺎﻩ‪ ،‬ﭘﺸﺖ در زﻧﺪان دﺳﺘﮕﺮد اﺻﻔﻬﺎن ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻡﺎدر ﺑﭽ ﻪه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﮔﭗ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﻡﻦ هﻢ در اﻳﺮان از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺕﻔﺮﻳﺤﺎت داﺷﺘﻢ!‬
‫ﻋﻴﺎل ﺑﺎ چﻨﺪ روز ﻡﻴﻬﻤﺎﻧﯽ در ﻳﻚ آﻤﻴﺘﻪ ﺑﺴﺎﻃﺶ را ﺟﻤﻊ آﺮد و چﻬﺎر ﺳ ﺎل ﻗﺒ ﻞ از ﻡ ﻦ ﺁﻡ ﺪ‬
‫ﻓﺮﻧﮓ‪ .‬از ﻓﺮﻧﮓ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺑﭽﻪهﺎش دﻟﺘﻨﮕﯽ ﻡﯽآﺮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺡﻖ داﺷﺖ‪ .‬ﺁدم در ﻏﺮﺑﺖ ﻗﺪر ﺑﭽﻪه ﺎ را‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻡﯽﻓﻬﻤﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ در ﺧﻠ ﻮت ﺧ ﻮدش از اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻳ ﻚ ﭘ ﺴﺮﺑﭽﻪﯼ ‪ ٥‬ﺳ ﺎﻟﻪ را ﺁﻧﻘ ﺪر زدﻩ ﺑ ﻮد ﺕ ﺎ‬
‫ﻡﺜﻼ ﺕﺮﺑﻴﺘﺶ آﻨﺪ‪ ،‬اﺡﺴﺎس ﻧﺎراﺡﺘﯽ ﻡﯽآﺮد‪ .‬اﻡﺎ ﻧﻪ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎﻩ آﺮدم‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻮر ﺁدمهﺎ آﻪ ﻡﺴﺎﺉﻠﺸﺎن را ﺑ ﺎ‬
‫آﺘ ﻚ ﺡ ﻞ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻇﺮاﻓ ﺖ را ﻧﺪارﻧ ﺪ آ ﻪ در ﻡ ﻮرد روشه ﺎﯼ ﺕﺮﺑﻴﺘ ﯽﺷ ﺎن ﺕﺠﺪﻳ ﺪ ﻧﻈ ﺮ آﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫اﺡﺘﻤﺎﻻ از اﻳﻦ آﻪ در ﻓﺮﻧﮓ آ ﺴﯽ را ﭘﻴ ﺪا ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﯽﺡ ﺴﺎب و آﺘ ﺎب ﺳ ﺮش ﻋﺮﺑ ﺪﻩ ﺑﻜ ﺸﻨﺪ ﻳ ﺎ‬
‫ﻗﻮت دﺳﺘﺸﺎن را روﯼ ﺻﻮرﺕﺶ اﻡﺘﺤﺎن آﻨﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺸﺎن ﻡﯽﺧﺎرد‪ .‬چﻪ ﻡﯽداﻧﻢ‪ .‬ﻡﻦ آﻪ ﻏﻴﺐﮔﻮ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫از ﭘﺪرم ﻡﯽﮔﻔﺘﻢ‪ .‬ﺑﻴﭽﺎرﻩ در اﺙﺮ ﺕﻠﻘﻴﻨﺎت ﺕﻠﻔﻨﯽ ﻋﻴﺎل ﻡﺮﺑﻮﻃﻪﯼ ﺁن ﻡﻮﻗﻊ‪ ،‬ارﺕﺒﺎﻃﺶ را ﺑﺎ ﻡﻦ‬
‫ﻗﻄﻊ آﺮد‪ :‬ز ِن ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺴﻮز و ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮاﻧﺪازﯼ ﺷﺪﻩاﯼ‪ .‬ﺑﺮﮔﺮد ﺳ ِﺮ ﺧﺎﻧﻪ و زﻧﺪﮔﯽات!‬
‫رﻓﺘﺎر ﻡﺎدرم ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻡﻨﻄﻘﯽﺕﺮ ﻡﯽﺁﻡﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦآ ﻪ اﻧﺘﻈ ﺎرﯼ ه ﻢ از او ﻧﺪاﺷ ﺘﻢ‪ .‬دﻟ ﺶ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻡﻦ ﻡﯽﺳﻮﺧﺖ‪ .‬ﺧﻴﺎل ﻡﯽآﺮد ﻳﻚ زن ﻟﻴﺴﺎﻧﺴﻴﻪ در ﻓﺮﻧﮓ ـ ﺡﺘﺎ ﺑ ﺎ ﺳ ﻪ ﺕ ﺎ ﺑﭽ ﻪ ـ ﺑ ﻪ ﺁﻗ ﺎ ﺑﺎﻻﺳ ﺮ‬
‫اﺡﺘﻴﺎج دارد‪ .‬ﭘﺎﯼ ﺕﻠﻔﻦ ﻡﺮﺕﺐ ﺑﻪ ﭘﺴﺮك دهﺴﺎﻟﻪام ﻡﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻡﻮاﻇﺐ ﻡﺎﻡﺎن ﺑ ﺎش! ﺡ ﺎﻻ دﻳﮕ ﺮ ﺕ ﻮ ﻡ ﺮد‬
‫ك ﻡﺴﺌﻮل ﺑﺪش ﻧﻤ ﯽﺁﻡ ﺪ آ ﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪاﯼ! و ﺑﭽﻪﯼ ﺑﻴﭽﺎرﻩ را دوﮔﺎﻧﻪ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﺎﺧﻮدﺁﮔﺎﻩ ﭘﺴﺮ ِ‬
‫ﻗ ﺪرت ﻡﭽ ﺶ را روﯼ ﮔﻮﻧ ﻪﯼ ﺧﻮاهﺮه ﺎﯼ آ ﻮچﻜﺶ اﻡﺘﺤ ﺎن آﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ دﺳ ﺖ آ ﻢ ﺻ ﺪاﯼ ﺧ ﺮوس‬
‫ﺟﻨﮕﯽاش را ورزﯼ ﺑﺪهﺪ‪.‬‬
‫در هﻤﻴﻦ ﻓﺮﻧﮓ‪ ،‬از ﻓﺮﻧﮕﯽ و اﻳﺮاﻧﯽ هﻤﻪ ﺑﺴﻴﺞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﻳﻚ ﺁﻗﺎ ﺑﺎﻻﺳﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮام ﭘﻴ ﺪا‬
‫آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺷﺎن ﺑﭽ ﻪه ﺎ اﺡﺘﻴ ﺎج ﺑ ﻪ ﭘ ﺪر داﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺡ ﺎﻻ ﭘ ﺪر ﻧ ﻪ‪ ،‬ﺷ ﻮهﺮ ﻧﻨ ﻪ! اﺷ ﻜﺎﻟﯽ ه ﻢ ﻧﺪاﺷ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻡﺮدهﺎ ﮔﺎهﯽ ﺳﺮﯼ ﻳﺎ دﻡﯽ ﺑﻪ ﺧﻤﺮﻩ ﻳﺎ ﺟﺎهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻡﯽزﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ب ﻓﺮﻡﺎﻧﺒ ِﺮ ﭘﺎرﺳﺎ‪ ،‬آﻨﺪ ﻡﺮ ِد دﻳﻮث را ﭘﺎدﺷﺎﻩ…‬
‫ز ِن ﺧﻮ ِ‬
‫اﯼ واﯼ… ﻏﻠﻂ ﻧﻮﺷﺘﻢ؟ ﺑﺒﺨﺸﻴﺪ!‬
‫دﻳﺪﯼ ﺧﺴﺮو ﺟﺎن آﻪ ﻡﻦ چﻨﺪان هﻢ دﺧﺘ ﺮ ﻡ ﻮدب و ﻡﻌﺘ ﺪﻟﯽ ﻧﻴ ﺴﺘﻢ‪ .‬ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ دردم ﺑﻴﺎﻳ ﺪ‪ ،‬داد‬
‫ﻡﯽآﺸﻢ‪ .‬چﻪ دﻳﮕﺮان ﺧﻮﺷﺸﺎن ﺑﻴﺎﻳﺪ چﻪ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﺻﺪاﯼ ﻧﻜﺮﻩاﯼ ه ﻢ دارم‪ .‬اﻡ ﺎ ﺑ ﺪ ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬دﺳ ﺖ آ ﻢ‬

‫‪٢٨٩‬‬
 ‫ﺑﻌﻀﯽهﺎ را آﻤﯽ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ وا ﻡﯽدارد آﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺕﻮ‪ ٢٠٠ :‬ﺳﺎل ﻗﺒ ﻞ ﻡﺜ ﻞ ‪ ٢٠٠‬ﺳ ﺎل ﺑﻌ ﺪ ﻓﻜ ﺮ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ٢٠٠ ،‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻡﺜﻞ ‪ ٢٠٠‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ …‬
‫ﻡﯽداﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻴﺎل ﻧﻤﯽآﻨﻢ آﻪ اﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﻡﺮدهﺎ آﻠﻪﺷ ﺎن آ ﺎر ه ﻢ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﻡ ﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ از ﻡﺮده ﺎﯼ‬
‫ﻡﺬهﺒﯽ ﺡﺎﺟﯽ ﺑﺎزارﯼ ﻳﺎ ﻡﻼهﺎﻳﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺷﻴﺦ ﺡﺴﻴﻦﻋﻠﯽ ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ آﻪ ﺑﻪ زﻧﺶ ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩﯼ ﻡ ﺎ‬
‫ﺡﺮﻓ ﯽ ﻧﻤ ﯽزﻧ ﻢ‪ .‬از اﻡﺜ ﺎل ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ ه ﻢ ﺡ ﺮف ﻧﻤ ﯽزﻧ ﻢ آ ﻪ زﻧ ﺶ را ﻋﻴ ﺎل ﺻ ﺪا ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬از‬
‫ﻡﺮده ﺎﯼ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح درس ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ و ﻡ ﺪﻋﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺡ ﺮف ﻡ ﯽزﻧ ﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ اﮔ ﺮ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻮدن ﺑ ﻪ‬
‫ﺡﺮاﻓﯽ و ﺑﻨﺪﺑﺎزﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻴﺎل ﺳﺎﺑﻖ ﻡﻦ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ هﻢ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع ﺳﻴﺎﺳ ﻴﻮن اﮔ ﺮ‬
‫ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﺟﻠﻮ دﻳﮕﺮان ﺳﺮﺷﺎن را ﻡﯽﮔﺬارﻧﺪ زﻡﻴﻦ و آﻮﻧﺸﺎن را ه ﻮا ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ه ﻢ‬
‫ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬رو ﺑﻪ چﻴﻦ و ﻡﺴﻜﻮ و آﻮﺑﺎ و ﺟﻬﻨﻢ درﻩهﺎﯼ دﻳﮕﺮ اﺡﺮام ﻡﯽﺑﻨﺪﻧ ﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ ه ﻴﭻآ ﺪا ِم‬
‫اﻳﻦ ﺷﻌﺎرهﺎ در زﻧﺪﮔﯽ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽﺷﺎن ﻧﻘﺸﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺕﻮ ﺧﺎﻧ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ ﻳ ﻚ ﻧ ﻮع زﻧ ﺪاﻧﺒﺎن و ﺑ ﻪ ﻗ ﻮ ِل‬
‫ﭘﻴﻐﻤﺒﺮﺷﺎن‪:‬‬
‫اﯼ ﻡﺮدم ﻡﻦ اﻳﻨﻚ راﺟﻊ ﺑ ﻪ زنه ﺎﯼ ﺷ ﻤﺎ ﺻ ﺤﺒﺖ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ… وﻇﻴﻔ ﻪﯼ ﺁنه ﺎ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﺷﺨﺼﯽ وارد ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻤﺎ ﺷﻮد ]ﺟﺰ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ[ و آﺴﺎﻧﯽ را آﻪ ﻡﻮرد ﻡﺤﺒ ﺖ ﺷ ﻤﺎ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪ راﻩ ﻧﺪهﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺁنه ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ وﻇ ﺎﻳﻒ ﻋﻤ ﻞ ﻧﻜﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎ اﺟ ﺎزﻩ دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در‬
‫ﺑﺴﺘﺮﯼ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﺳﺘﺮاﺡﺖ آﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﺁنهﺎ را آﺘﻚ ﺑﺰﻧﻴ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت… چ ﻮن ﺁنه ﺎ در ﺧﺎﻧ ﻪﯼ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻡﺤﺒﻮس هﺴﺘﻨﺪ و از ﺧﻮد اﺧﺘﻴﺎرﯼ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻳﻚ ﻡﺤﺒﻮس آﻪ از ﺧﻮد اﺧﺘﻴﺎرﯼ ﻧ ﺪارد‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻡﺤﺒﺖ]![ رﻓﺘﺎر آﺮد‪.‬‬
‫)ﻧﻬﺞاﻟﻔﺼﺎﺡﻪﯼ ﻡﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺮﻩﯼ اﺑﻦ هﺸﺎم‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮﯼ و ﺧﻴﻠﯽ ﺟﺎهﺎﯼ دﻳﮕﺮ(‬
‫ﻡﯽﺑﻴﻨﯽ آﻪ ﺧﻴﻠﯽ از ﻡﺮدهﺎﯼ ﻡﺎ از اﻳﻦ اﺟﺎزﻩﯼ ﺧﺪاﺷﺎن چﻨ ﺪان ه ﻢ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ‬
‫ه ﻢ ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ اوﻡﺎﻧﻴ ﺴﻢ ﻡﺜ ﻞ ﺟ ﺮب ﺑﻌ ﻀﯽ از اﻳ ﺸﺎن را ﮔﺮﻓﺘ ﺎر آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡ ﺜﻼ اﮔ ﺮ ﺑ ﺎﻧﻮ ه ﻮس‬
‫ﻧﻮﺷﻴﺪن ﻗﻬﻮﻩاﯼ ﺑﺎ هﻤﻜﺎران و دوﺳﺘﺎﻧﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬روﯼ ﻧﺎﺧﻮش ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽدهﻨﺪ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ ﮔ ﺎﻩ رﻓ ﺖ و‬
‫ﺁﻡﺪش را ﺕﻀﻤﻴﻦ و ﺕﺎﻡﻴﻦ هﻢ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﻡﺜﻞ ﭘﺪر ﺑﻴﭽﺎرﻩ ﻡﻦ آﻮﻓﺘﻪ ﺕﺒﺮﻳﺰﯼ را ﺑﺎر ﻡﯽﮔﺬارد ﺕﺎ ﺑ ﺎﻧﻮ‬
‫ﺑﺎ دﺧﺘﺮهﺎ از ﺡﻤﺎ ِم هﻔﺘﮕﯽﺷﺎن ﺑﺎزﮔﺮدد‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺕ ﺎ د ِم در ﺡﻤ ﺎم ه ﻢ ﻡ ﯽروﻧ ﺪ و ﺑ ﺎﻧﻮ را در ﺡﻤ ﻞ ﺑ ﺎر و‬
‫ﻡﻮاﻇﺒﺖ از ﺑﭽﻪهﺎ ﻳﺎرﯼ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫راﺳﺖ ﻡﯽﮔﻮﻳﯽ ﺧﺴﺮو ﺟﺎن‪ ،‬دﻧﻴﺎ ﻋﻘﺐ ﻋﻘ ﺐ ﻡ ﯽرود‪ .‬ﻡ ﻦ ﻧﺪﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮدم آ ﻪ ﻡ ﺮد ﮔﻨ ﺪﻩاﯼ ﻳ ﻚ‬
‫ﻋﺮوس ‪ ١٨‬ﺳﺎﻟﻪ را چﻨﺎن آﺘﻜﯽ ﺑﺰﻧﺪ آﻪ ﺕﺎ ﻡﺪتهﺎ ﺟﺎﯼ دﺳﺖ ﻧﺤﺴﺶ روﯼ ﺻﻮرت دﺧﺘﺮك ﺑﻤﺎﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ .‬ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﻡﺰﻩﯼ دﻳﮕﺮﯼ دارﻧﺪ!!‬
‫ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ .‬ﻧﻤﯽﺧﻮاهﻢ اﻡﺎم ﺡﺴﻴﻦ ﺑﺎزﯼ درﺁورم و اﺷﻚ ﺑﻘﻴﻪ را راﻩ ﺑﻴﻨﺪازم‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ‬
‫از اﻳﻦ ﺕﺤﻮل در زﻧﺪﮔﯽ زن اﻳﺮاﻧﯽ ـ دﺳﺖ آﻢ در ﻏﺮﺑﺖ ـ ﺧﻮاهﻢ ﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺁرزو‬

‫****‬
‫ﭘﻴﺶ زﻣﻴﻨﻪهﺎﯼ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ!‬
‫اﻳﻦ روزهﺎ دﻳﮕﺮ از ﺟﻨﺠﺎﻟﯽ آﻪ ﭘﻴﺮاﻡﻮن ﺧﺎﻃﺮات ﺡﺴﻴﻦﻋﻠﯽ ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ در اﺑﺘﺪاﯼ اﻧﺘ ﺸﺎرش‬
‫ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺡﺎﻻ دﻳﮕﺮ ﻡﯽﺷﻮد ﺑﺪور از ﺁن هﻤﻪ هﻴﺎهﻮ ﺑﺮاﯼ ﻧﺸﺮ ﺁن اﺳﻨﺎد وﻳ ﮋﻩ در‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻴﺎن و ﻡﺮدم اﻳﺮان‪ ،‬آﻤﯽ هﻢ ﺑﻪ ﺧﻮد آﺘﺎب ﭘﺮداﺧ ﺖ‪ .‬ﻡ ﻦ اﻟﺒﺘ ﻪ در‬
‫‪٢٩٠‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ آﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺠﺰ هﻤﻴﻦ ﺑﺤﺚهﺎﯼ ﺟﻨﺠ ﺎﻟﯽ ﭘﻴﺮاﻡ ﻮن اﺳ ﻨﺎد ﺿ ﻤﻴﻤﻪﯼ آﺘ ﺎب چﻴ ﺰﯼ در ﺟ ﺎﻳﯽ‬
‫ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩام‪ .‬اﮔﺮ هﻢ ﻧﻘﺪ ﻳﺎ ﺑﺮرﺳﯽاﯼ ﺟ ﺎﻳﯽ چ ﺎپ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﺡﺘﻤ ﺎﻻ در ﻧ ﺸﺮﻳﺎﺕﯽ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁنهﺎ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪام‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت اﻳﻦ آﺘﺎب ﺳﻨﺪ ﺑﺎ ارزﺷﯽ اﺳﺖ آﻪ در ﺁن ﻳﻚ ﻋﺎﻡﻞ ﺡﻜﻮﻡﺖ‬
‫اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬آ ﺴﯽ آ ﻪ ﻋﻤ ﺮﯼ را ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺮ ﭘ ﺎ آ ﺮدن چﻨ ﻴﻦ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺕ ﻼش آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬دﻳ ﺪﮔﺎﻩه ﺎ و‬
‫آﺎرآﺮدهﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫آﺘﺎب در اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﻡﻬﺮ و اﻡﻀﺎ ﺷ ﺪﻩﯼ ﺧ ﻮد ﺷ ﻴﺦ‪ ،‬ﻡﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﺟﻌﻠ ﯽ ﻧﺒ ﻮدن ﺻ ﺤﺒﺖه ﺎﻳﺶ‬
‫ﺁﻏﺎز ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ هﻢ در ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎرﯼ آﻪ از ﺳﻮﯼ چﻨﺪ ﺕﻦ از ﺷﺎﮔﺮدان ﻡﻌﻈﻢ ﻟﻪ از ﺡﻮزﻩﯼ ﻋﻠﻤﻴ ﻪﯼ‬
‫ﻗﻢ‪ ،‬در ﺑﻬﺎر ‪ ١٣٧٩‬ﺑﺮ آﺘ ﺎب ﻧﮕﺎﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺷ ﺎﮔﺮدان ﻡ ﺪﻋﯽ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ‪ :‬ﻧ ﺸﺮ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫آﺘﺎبهﺎ ﺑﺮاﯼ ﻧﺴﻞه ﺎﯼ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬از زﺑ ﺎن و ﺑﻴ ﺎن ﮔﺮداﻧﻨ ﺪﮔﺎن و ﭘﺪﻳ ﺪ ﺁورﻧ ﺪﮔﺎن ﺁن ]ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ[‬
‫چﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ اهﻤﻴﺖ ﺁن ﺑﺮ هﻴﭻ ﺧﺮدﻡﻨﺪﯼ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ اﮔ ﺮ ﻡ ﺎ در ﺷ ﺮاﻳﻂ و زﻡﺎﻧ ﻪاﯼ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺕﻼشهﺎ ﺑﺮ واژﮔﻮﻧﻪ ﺟﻠﻮﻩ دادن‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮاﻡﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮدن و ﺳﺮﭘﻮش ﻧﻬ ﺎدن‬
‫ﺑﺮ ﺡﻘﺎﻳﻖ ﻡﺴﻠﻢ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻡﺘﻤﺮآﺰ ﺑﺎﺷﺪ… ]ﺡﻘﺎﻳﻖ ﻡﺴﻠﻢ ﺕﺎرﻳﺨﯽاﯼ آﻪ[ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻡﻤﺘ ﺎز‬
‫ﻓﻘﻴﻪ ﻡﺠﺎهﺪ و ﻡﻈﻠﻮم ﺡﻀﺮت… ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ در ﺷﻜﻞﮔﻴ ﺮﯼ و ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ و ﺕ ﺪاوم اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻡﯽ اﻳ ﺮان‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺕﻌﺒﻴﺮ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺒﻪ ﺕﺎرﻳﺦﻧﮕﺎرﯼهﺎ ﺿﺪ ﺕﺎآﺘﻴﻜﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ‬
‫از ﺑﺪﻓﻬﻤﯽ و آﮋﺧﻮاﻧﯽهﺎﯼ ﻡﻐﺮﺿ ﻴﻦ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕ ﺎرﻳﺦ اﻧﻘ ﻼب ‪ ٥٧‬آ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ هﻴﺌ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ!‬
‫ﺁﻧﭽﻪ در ﺕﻤﺎم آﺘﺎب ﺟﻠ ﺐ ﺕﻮﺟ ﻪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧﻘ ﻞ ﺕ ﺎرﻳﺦه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﻓ ﻮت و ﻡ ﻮت اﺳ ﺘﺎدان و‬
‫هﻤﻜ ﺎران و هﻤﺮاه ﺎن ﺷ ﻴﺦ ﺑ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ هﺠ ﺮﯼ ﻗﻤ ﺮﯼ ﻋﺮﺑ ﯽ اﺳ ﺖ؛ اﻡ ﺎ ﺷ ﻴﺦ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺕﻮﻟ ﺪش را ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٣٠١‬ﺷﻤﺴﯽ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ اﺕﻔﺎﻗ ﺎت دوران ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ اول ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎﯼ‬
‫وﺡﺸﺘﻨﺎك و ﺑﺪﻡﻨﻈﺮﯼ را ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﺑﻜﺸﺪ!‬
‫ح ﺧ ﺎﻃﺮاﺕﺶ از ﻳﻜ ﯽ‪/‬دو ﻡ ﻼ ﻳ ﺎد ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ در روﺳ ﺘﺎهﺎﯼ اﻳ ﺮان‪،‬‬ ‫ﺷﻴﺦ از هﻤﺎن ﺁﻏﺎ ِز ﺷ ﺮ ِ‬
‫هﺮﺟﺎ ﺑﭽﻪﯼ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪادﯼ را آﺸﻒ ﻡﯽآﻨﻨﺪ اﻳﻦ ﺷﻜﺎرهﺎﯼ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪاد را ﺑﺮاﯼ ﺧﻴ ﺮ و ﺻ ﻼح دﻧﻴ ﻮﯼ‬
‫و اﺧﺮوﯼ ﺧﻮدﺷﺎن و آﻞ ﺧﺎﻧﻮادﻩﯼ ﺷﻜﺎر ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﺮﺑﻴﺖ ﻃﻠﺒﮕﯽ ﺑﻪ ﺡ ﻮزﻩه ﺎ ﻡ ﯽآ ﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘ ﺪران‬
‫ﺑﻴﭽﺎرﻩﯼ اﻳﻦ آﻮدآﺎن آﻪ ﻋﻤﻮﻡﺎ‪ ،‬هﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﻡﺬهﺒﯽ هﺴﺘﻨﺪ و هﻢ‪ ،‬هﻤﭽﻮن ﭘ ﺪر ﺧ ﻮد ﺷ ﻴﺦ رﻋﻴ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﺎﯼ ﻓﺮﺳﺘﺎدن آﻮدآﺎﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﻡ ﺪارس ﻋﺮﻓ ﯽ ﺁن زﻡ ﺎن ـ زﻡ ﺎن رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ـ اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﺎ چﻨ ﺪ ﻗ ﺮص‬
‫ﻧﺎن و چﻨﺪ ﺕﻜﻪ ﭘﻨﻴﺮ‪ ،‬راهﯽ اﺻﻔﻬﺎن و ﻗﻢ و ﻧﺠﻒ ﻡﯽآﻨﻨﺪ ﺕﺎ اﺳﺘﻌﺪاد ﺑﭽﻪهﺎﺷ ﺎن ه ﺮز ﻧ ﺮود و ﺑﻌ ﺪهﺎ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در اﺙﺮ ﺁﻡﻮزشهﺎﯼ وﻳﮋﻩﯼ ﺡ ﻮزوﯼ‪ ،‬ﻟ ﺸﻜﺮ ﭘ ﺮ آﻤﻴ ﺖ ﺡ ﻮزﻩه ﺎ را از ﻟﺤ ﺎظ آﻴﻔﻴ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ ارﺕﻘﺎء ﺑﺪهﻨ ﺪ! و اﻟﺒﺘ ﻪ ﻡ ﺎدران اﻳ ﻦ آﻮدآ ﺎن ه ﻢ اﺳﺎﺳ ﺎ در ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻧﻈﺮﺷ ﺎن ﺷ ﺮﻃﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ چﮕﻮﻧﮕﯽ ﺁﻡﻮزش ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑﺎﺷﺪ!‬
‫ﺧﻮد ﺷﻴﺦ هﻢ آﻪ اﺕﻔﺎﻗﺎ چﻨﺪ روزﯼ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻡﺪرﺳﻪﯼ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮدش ﻡﻠﯽ رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﺑﺪ ﺧﻄﯽاش ﺕﻨﺒﻴﻪ ﺷ ﺪﻩ و از ﻡﺪرﺳ ﻪﯼ ﻋﺮﻓ ﯽ ﺑﻴ ﺰار! ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﻡﺪرﺳ ﻪﯼ ﻡﻠ ﯽ و دوﻟﺘ ﯽ را‬
‫آﻨﺎر ﻡﯽﮔﺬارد و دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﻋﻬﺪ ﻋﺘﻴﻖ و ﻡﻜﺘﺐ ﺧﺎﻧﻪ روﯼ ﻡﯽﺁورد؛ ﺟﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻃﻠﺒﻪه ﺎ ﺷ ﻬﺮﻳﻪ ه ﻢ‬
‫ﻡﯽدهﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻡﺤﺎﺳﺒﻪﯼ ﺷﻴﺦ درﺳﺖ از ﺁب درﻧﻤﯽﺁﻳﺪ و ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺷ ﻬﺮﻳﻪ را از هﻤ ﻪﯼ‬
‫ﻡﺪرﺳﻴﻦ ﺡﻮزﻩهﺎ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ ﺟﺎهﺎ ﻳﺎ ﺷ ﻬﺮﻳﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﭽ ﻪ ﻃﻠﺒ ﻪه ﺎ در آ ﺎر ﻧﻴ ﺴﺖ و ﻳ ﺎ ﺧﻴﻠ ﯽ آ ﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺡﻀﺮت ﺷﻴﺦ اﻡﺎ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺘﯽ ﺟﺎﻟﺐ آ ﻪ از ﻳ ﻚ آ ﻮدك ﺳ ﻴﺰدﻩ ﺳ ﺎﻟﻪﯼ روﺳ ﺘﺎﻳﯽ ﺑﻌﻴ ﺪ ﻡ ﯽﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪،‬‬
‫رﺉﻴﺲ ﺡﻮزﻩ را در ﺻﺤﻦ ﺡﻤﺎم ﻋﻤﻮﻡﯽ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻳ ﻚ اﻡﺘﺤ ﺎن ﺳ ﺮﭘﺎﻳﯽ از اﻳ ﺸﺎن دﻩ ﺕﻮﻡ ﺎن‬
‫ﺑﻪ اﻗﺴﺎط درﻳﺎﻓﺖ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﻡﺒﻠﻐ ﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪﯼ ﺧ ﻮد ﺷ ﻴﺦ در ﺁن زﻡ ﺎن ﺧﻴﻠ ﯽ ﭘ ﻮل ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ! در‬
‫ﻡﺪارس ﻋﺮﻓﯽ ﺁن دوران اﻡﺎ ﺑﺠﺰ آﺘﻚ ﺧﺒﺮ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ؟!‬

‫‪٢٩١‬‬
‫در ﺻ ﺤﻨﻪﯼ ﺑﻌ ﺪ ﺷ ﻴﺦ اﻋﺘ ﺮاف ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ در ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﺑ ﻴﻦ ‪ ١٣١٤‬ﺕ ﺎ ‪ ١٣٢٠‬ﺡ ﻮزﻩه ﺎﯼ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و آﺎرﯼ هﻢ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺕﻤﺎم هﻢ و ﻏﻤﺸﺎن ﺧﻮاﻧﺪن ﺷﺮح ﻟﻤﻌ ﻪ ﺑ ﻮد و‬
‫ﺳﻴﻮﻃﯽ و آﺘ ﺎبه ﺎ و ﺟ ﺰوﻩه ﺎﻳﯽ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺖ‪ .‬ﺷ ﻬﺮﻳﻪ و وﺟﻮه ﺎت ه ﻢ ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ در ﺡ ﻮزﻩﯼ‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ﺧﺮج ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ رﻓﺎﻩ ﺡﺎل رﻗﺒﺎﯼ ﺳﺎآﻦ ﺷﻬﺮ ﻧﺠﻒ‪ ،‬راهﯽ ﺧﺎرج از آﺸﻮر ﻡﯽﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ ﺷﻴﺦ اﺷ ﺎرﻩاﯼ دارد ﺑ ﻪ اﻳ ﻦآ ﻪ ﻡ ﺮدم اﻳ ﺮان ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ زﻡ ﺎن ـ ﺕ ﺎ دوران رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ـ ﺑ ﻪ‬
‫دادن وﺟﻮهﺎت دﻳﻨﯽ ﻋﺎدت ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﺮاﯼ دادن وﺟﻮه ﺎت و ﭘﺮداﺧ ﺖ ﻡﺎﻟﻴ ﺎت‬
‫دﻳﻨﯽﺷﺎن ﺕﺮﺑﻴﺖ ﻡﯽآﻨﻨﺪ! اﮔﺮ ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ آﻪ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﭘﺲ از ﺳﭙﺮﯼ ﺷﺪن دوران ﻡ ﻼ ﭘ ﺮور ﻗﺎﺟ ﺎر‬
‫ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﯽﺕﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ درﻳﺎﺑﻴﻢ آ ﻪ روﺡ ﺎﻧﻴﻮن ﺡﺘ ﺎ در دوران اﻳ ﻦ ﺕﺮآ ﺎ ِن‬
‫ﻋﻤﻮﻡ ﺎ ﻡﺮﺕﺠ ﻊ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ را در ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ ﺟﺎه ﺎ ﺑ ﺎز ﮔﺬاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻮهﺎت را در ﻡﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺬهﺒﯽ‪/‬ﺳﻨﺘﯽ ﻡ ﺎ ﻧﻬﺎدﻳﻨ ﻪ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻡﻬ ﻢ ]درﻳﺎﻓ ﺖ وﺟﻮه ﺎت[‬
‫از اﻳﻦ زﻡﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ اﺳﺖ آﻪ ﻋﻴﻨﻴﺖ ﻡﯽﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ ﺑﺨﺸﯽ از درﺁﻡﺪ آﻼن روﺡﺎﻧﻴﺖ ﺑﺪل ﻡﯽﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺮﻓ ﺼﻞ از هﻤ ﺎن ﺳﺮﻓ ﺼﻞه ﺎﯼ آﻠﻴ ﺪﯼاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﮔﻮﻧ ﻪاﯼ ﺑ ﻪ ﻧﻄﻔ ﻪ ﺑ ﺴﺘﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان ﺕﻌﺒﻴﺮ ﺷﻮد؛ اوﻟﻴﻦ ﮔﺎمهﺎﯼ دﻳﻨﯽ آ ﺮدن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‪ ،‬ﺕﺮﺑﻴ ﺖ ﻡﺮدﻡ ﯽ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ ﺕﺎ اﻳﻦ زﻡﺎن ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻮهﺎت ﻋﺎدت ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻢ اﻳﻦ ﺕﺮﺑﻴﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺳﺨﻨﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﻢ؛ هﻤﻴﻨﻘﺪر آﻪ ﺁﺧﻮﻧﺪﯼ آﻪ اﺕﻔﺎﻗﺎ ﺑﺮ ﮔﺮدن ﺷﻴﺦ ﺡﻖهﺎ دارد‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ از ادارﻩﺟ ﺎﺕﯽه ﺎ ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ‬
‫آﻪ ﺻﺒﺢهﺎ ﻗﺒﻞ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻡﺤﻞ آﺎرﺷﺎن ﻧﻴﻤﺴﺎﻋﺖ را در ﻡﺤﻀﺮ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ و ﻡﻌﺮاج اﻟﺴﻌﺎدﻩ‬
‫و اﻧﻤﻮذج و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺤﺚهﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ه ﻢ ﻧﺪارﻧ ﺪ هﻤ ﻪ را ﻡﺠﺘﻬ ﺪ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻡﮕ ﺮ ﻡﻤﻠﻜ ﺖ ﺑ ﻪ چﻨ ﺪ‬
‫ﻡﻴﻠﻴﻮن ﻡﺠﺘﻬﺪ ﻧﻴﺎز دارد؟! هﻤﻴﻦ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﺧﻮن اﺳﻼﻡﯽ را در رگه ﺎﯼ ﻋﺮﻓ ﯽ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺕﺰرﻳ ﻖ‬
‫آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻡﻮﻓﻖ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻓﺘﺢ ﺑﻌ ﺪﯼ ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩﯼ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ در هﻴﺌ ﺖ ﻓﺮﺷ ﺘﻪﯼ ﺑﻴ ﺮون‬
‫آﻨﻨﺪﻩﯼ دﻳﻮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻬﻢ ﺧﻮاهﺪ ﭘﺮداﺧﺖ! ﺕﻤﺎم وﻇﻴﻔﻪﯼ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺕﺮﺑﻴﺖ ﻡﺮدم در راﺳ ﺘﺎﯼ ﺁﻡ ﺎدﻩ‬
‫ﺳﺎزﯼ زﻡﻴﻨﻪﯼ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺬرهﺎﻳﯽ را آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ در‬
‫زﻡ ﻴﻦ ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽ ﻡﻠ ﺖ ﻗﺎﺟ ﺎر زدﻩﯼ ﻡ ﺎ و ﭘﻴ ﺸﻮاﻳﺎﻧﺶ ﻡ ﯽﭘﺎﺷ ﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺎ وﺟ ﻴﻦ آ ﺮدنه ﺎ و ﺡ ﺬف‬
‫ﺷﺎﺧﻪهﺎﯼ اﺿﺎﻓﯽ ﻡﺪﻋﯽ]![ ـ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﯼ اﻟﻬﯽ‪/‬ﺿﺮﺑﺘﯽ ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳ ﻼم و اﻡﺜ ﺎﻟﻬﻢ ـ آﻮدﺕ ﺎﯼ ﺳ ﺮﻃﺎنوار‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﭘﻴﺶ ﻡﯽرود!‬
‫ﻡﺮﺡﻮم ﺡﺎج ﺷﻴﺦ اﺡﻤﺪ ]ﺡﺠﺠﯽ[ از ﺡﺎج ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺎس ﺧﻮﺷﺶ ﺁﻡﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻟﻄ ﺎﻳﻒاﻟﺤﻴ ﻞ او‬
‫را ﺁورد اﺻ ﻔﻬﺎن آ ﻪ ﻃﻠﺒ ﻪ ﺑ ﺸﻮد‪ .‬در ده ﺎت ﻡ ﯽﮔ ﺸﺖ و اﺷ ﺨﺎص را ﺑ ﻪ ﻃﻠﺒﮕ ﯽ ﺕ ﺸﻮﻳﻖ ﻡ ﯽآ ﺮد‪.‬‬
‫ﻡﯽﻓﺮﻡﻮد‪ :‬ﻡﻦ اﻳﻦ اﺷﺨﺎص را ﻡﯽﺑﺮم درس ﻃﻠﺒﮕﯽ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﻡﻘﻴ ﺪ ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺘﻢ آ ﻪ اﻳ ﻦه ﺎ هﻤ ﻪ ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫]و[ ﻡﺠﺘﻬﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻡﺮدم ﻓﻘﻂ ﻡﺠﺘﻬﺪ ﻧﻤﯽﺧﻮاهﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦه ﺎ دو ﻳ ﺎ ﺳ ﻪ ﺳ ﺎل آ ﻪ ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﻚ رﺳ ﺎﻟﻪﯼ‬
‫ﻓﺎرﺳﯽ را هﻢ آﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻡﻌﺮاجاﻟﺴﻌﺎدﻩ هﻢ آﻪ ﻳ ﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ… هﻤ ﻴﻦ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻡ ﻮﺙﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦه ﺎ‬
‫در دهﺎﺕﺸﺎن ﻡﯽروﻧﺪ و اﻳ ﻦ ﻡ ﺴﺎﺉﻞ را ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺮدم ﻡ ﯽﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪ .‬و ﺳ ﻄﺢ اﻃﻼﻋ ﺎت و ﻡﻌﻠﻮﻡ ﺎت دﻳﻨ ﯽ‬
‫ﻡﺮدم ﺑﺎﻻ ﻡﯽﺁﻳﺪ و اﻳﻦ در رﺷﺪ ]![ ﻡﺮدم ]ﺑﺴﻴﺎر[ ﻡﻮﺙﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﺸﺎن ﺡﺘﺎ ﺑﻪ ادارﯼهﺎ هﻢ ﺳﻔﺎرش ﻡﯽآﺮد‪ ،‬ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺑﺎﺑ ﺎ ﺻ ﺒﺢ ﺑ ﻪ ﺻ ﺒﺢ ﻧ ﻴﻢ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑﻴﺎﻳﻴ ﺪ‬
‫درس ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ هﻢ ﺑﺮوﻳﺪ ﺳﺮاغ آﺎر و زﻧﺪﮔﯽﺕﺎن‪(١) .‬‬
‫ﻳﻜﯽ از اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ آﻪ در ﻡﺤﻀﺮ اﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﺻ ﺒﺢ زود درس ﻡ ﯽﺧﻮاﻧ ﺪ و ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ آ ﺎرش‬
‫ﻡ ﯽﭘﺮداﺧ ﺖ‪ ،‬ﭘ ﺪر ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡﻴﺜﻤ ﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ داﻧ ﺸﺠﻮﯼ ﻡﻬﻨﺪﺳ ﯽ ﺑ ﻮد و ﺑ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪﯼ‬
‫ﺧ ﻮدش ﺷ ﺎﮔﺮد اول داﻧ ﺸﻜﺪﻩ‪ ،‬در ﺧﻴﻠ ﯽ از ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖه ﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ و اﻧﺠﻤ ﻦ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ داﻧﺸﮕﺎﻩ و دﻳﮕﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ و ﺑﻌﺪهﺎ هﻢ در ﺕﺸﻜﻞ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﻧﻘﺸﯽ آﻠﻴﺪﯼ داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮد او در ﺧﺎﻃﺮاﺕﺶ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ آﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩام ﭘﺪرم ﺕﻌﺪاد زﻳﺎدﯼ آﺘﺎبهﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ و‬
‫ﺡﺘﺎ ﺡﻮزوﯼ در ﺧﺎﻧﻪ داﺷﺖ‪ .‬اﺑﺘﺪا در ﻡﺪرﺳﻪﯼ ﺻﺪر ]ﺡﻮزﻩﯼ ﻋﻠﻤﻴﻪﯼ اﺻﻔﻬﺎن[ درس ﻡﯽﺧﻮاﻧ ﺪ و‬

‫‪٢٩٢‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺁن ﺑﻪ ﺑﺎزار و ﺳﺮ آﺎر ﻡﯽرﻓﺖ؛ ﻳﻌﻨﯽ اﮔﺮ چﻪ ﺑ ﺎزارﯼ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻡ ﺎ ﻡ ﺴﺎﺉﻞ اﺳ ﻼﻡﯽ ه ﻢ ﺑ ﺮاﻳﺶ‬
‫اهﻤﻴﺖ داﺷﺖ‪(٢) .‬‬
‫ﺷﻴﺦ اﺡﻤﺪ ﺡﺠﺠﯽ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺰار اﻳﻦ رﻓﺘﺎ ِر ﺑﺎب ﻡﻴﻞ ﺷﻴﺦ ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ‪ :‬ﺑ ﺮﻋﻜﺲ ﺳ ﺎﻳﺮ روﺡ ﺎﻧﻴﻮن‪،‬‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺕﺸﺮﻳﻔﺎﺕﯽ و ﺑﻴﺮوﻧﯽ و اﻧﺪروﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬و ﺕﺎ ﺁﺧﺮ هﻢ در ﻳﻜﯽ از ﺧﺎﻧﻪه ﺎﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﻧﺠ ﻒ ﺁﺑ ﺎد‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻡﯽآﺮد‪ .‬دوﺕﺎ زن هﻢ داﺷﺖ آﻪ هﺮ آﺪام در ﻳﻚ اﺕﺎق زﻧﺪﮔﯽ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪(٣) .‬‬
‫ﺑﺎ ﮔﺮﻳﺰﯼ ﺑﻪ ﻗﻀﻴﻪﯼ ﺧﻠﻒ ﻡﻌﻠﻮم ﻡﯽﺷﻮد آﻪ در هﻤﺎن زﻡﺎنهﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﻡﺮدم هﻨﻮز ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ وﺟﻮهﺎت ﺕﺮﺑﻴﺖ ﻧ ﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ اآﺜﺮﻳ ﺖ ﻗﺮﻳ ﺐ ﺑ ﻪ اﺕﻔ ﺎق روﺡ ﺎﻧﻴﻮن زﻧ ﺪﮔﯽ ﺕ ﺸﺮﻳﻔﺎﺕﯽ و‬
‫اﻧﺪروﻧﯽ و ﺑﻴﺮوﻧﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﻡﺎ ﺷﻴﺦ اﺡﻤﺪ ﺡﺠﺠﯽ از اﺳﺘﺜﻨﺎهﺎﻳﯽ ﺑﻮد آﻪ هﻢ از ﻟﺤ ﺎظ ﺕ ﺸﺮﻳﻔﺎﺕﯽ ﺑ ﺮ‬
‫ﺧﻮدش ﺳﺨﺖ ﻡﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬هﻢ در ﺕﻌﺪاد ﻋﻴﺎﻻت‪ .‬ﺑ ﻪ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ‪ ،‬ﺡﺠﺠ ﯽ چﻨ ﺪان ه ﻢ ﺳ ﻨﺦ ﺳ ﺎﻳﺮ‬
‫روﺡﺎﻧﻴﻮ ِن ﺕﺸﺮﻳﻔﺎﺕﯽ‪ ،‬ﺑﻴﺮوﻧﯽ و اﻧﺪروﻧﯽ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺕﻌﺪاد ﻋﻴ ﺎﻻﺕﺶ در هﻤ ﺎن دو ﻓﻘ ﺮﻩ آ ﻪ ه ﺮ‬
‫آﺪاﻡﺸﺎن را در ﻳﻚ اﺕﺎق چﭙﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻼﺻﻪ ﻡﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﺦ اﺡﻤ ﺪ ﺡﺠﺠ ﯽ اوﻟ ﻴﻦ اﺳ ﺘﺎد ﺷ ﻴﺦ ﺡ ﺴﻴﻦ ﻋﻠ ﯽ ﻡﻨﺘﻈ ﺮﯼ ﺕﺌ ﻮرﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ دارد آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫زﻧ ﺪﮔﯽ ﺕ ﺸﺮﻳﻔﺎﺕﯽ ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ هﻤﺨ ﻮاﻧﯽ دارد‪ .‬اﻳ ﺸﺎن ﻡﻌﺘﻘ ﺪ اﺳ ﺖ‪ :‬اﺻ ﻼ ﻳ ﻚ ﻃﻠﺒ ﻪﯼ درس‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻩ ]![ را ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻡﺠﺒﻮر آﺮد آﻪ ﺑﺮود در ﻳﻚ روﺳﺘﺎ ﺑﻤﺎﻧ ﺪ‪ .‬ﻡﻌﻤ ﻮﻻ ﻧﻤ ﯽروﻧ ﺪ ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻡ ﺎ‬
‫ﻡﯽﺕﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ از هﺮ روﺳﺘﺎ چﻬﺎر‪/‬ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ را ﻡ ﯽﺁوردﻳ ﻢ‪ ،‬اﻳ ﻦه ﺎ دو‪/‬ﺳ ﻪ ﺳ ﺎل درس ﻡ ﯽﺧﻮاﻧﺪﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﻌ ﺪ‬
‫ﻡ ﯽرﻓﺘﻨ ﺪ در روﺳ ﺘﺎ آ ﺸﺎورزﯼ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬دآﺎﻧ ﺪارﯼ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬در ﺿ ﻤﻦ ﻡ ﺴﺎﺉﻞ و اﺡﻜ ﺎم را ه ﻢ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻡﺮدم ﻡﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬آﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪاﯼ ﺑﻮد‪) .‬هﻤﺎﻧﺠﺎ(‬
‫اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﯼ ﺷ ﻴﺦ را ﻡ ﯽﺑﻴﻨﻴ ﺪ آ ﻪ چ ﻪ هﻨﺮﻡﻨﺪاﻧ ﻪ در زﻡ ﻴﻦ ﺑ ﺎﻳﺮ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ داﻧ ﻪ ﻡ ﯽﭘﺎﺷ ﺪ و اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ را ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻡﺤﺼﻮل اﻳﻦ ﺷﺠﺮﻩﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ اداﻡﻪآﺎرﯼ و ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻡ ﯽآ ﺸﺎﻧﺪ؟!‬
‫ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ چ ﺮا در اﻳ ﻦﺟ ﺎﯼ آﺘ ﺎب‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻳ ﺎد داﺳ ﺘﺎن ﺁن ﭘﻴﺮﻡ ﺮد هﻔﺘ ﺎد ﺳ ﺎﻟﻪ اﻓﺘ ﺎدم آ ﻪ درﺧ ﺖ ﮔ ﺮدو‬
‫ﻡﯽآﺎﺷﺖ؛ درﺧﺘﯽ آ ﻪ اﻡﺜ ﺎل اﻡ ﺎم ﻡﺤﻤ ﺪ ﻏﺰاﻟ ﯽ و ﻡ ﻼ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺑ ﺎﻗﺮ ﻡﺠﻠ ﺴﯽ و دﻳﮕ ﺮان آﺎﺷ ﺘﻨﺪ و ﻡ ﺎ‬
‫ﺧ ﻮردﻳﻢ‪ ،‬ﻡ ﺎ ه ﻢ ﻡ ﯽآ ﺎرﻳﻢ ﺕ ﺎ دﻳﮕ ﺮان ـ ﺷ ﻴﻮخ رﻓ ﺴﻨﺠﺎن و ﺳ ﻴﺪان ﺧﻤ ﻴﻦ و ﺧﺮاﺳ ﺎن و ﻳ ﺰد و‬
‫هﻤﺪﺳﺘﺎﻧﺸﺎن ـ ﺑﺨﻮرﻧﺪ!‬
‫از دﻳﮕﺮ اﺳﺘﺎدان ﺷﻴﺦ ﻋﺎﻟﻢ ﺟﻠﻴﻞ اﻟﻘﺪرﯼ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺡ ﺎج ﻡﻴ ﺮزا ﻋﻠ ﯽ ﺁﻗ ﺎ ﺷ ﻴﺮازﯼ‬
‫آﻪ در آﻨﺎر ﺕﺒﺤﺮ در ﺕﻤﺎم ﻋﻠﻮم و ﺕﻤﺎم اﺧﻼق ﻡﺤﺴﻨﻪ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻪاش ﺑﺮق هﻢ ﻧﻜﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ روز ﺑ ﻪ‬
‫اﻳ ﺸﺎن ﮔﻔ ﺘﻢ‪ :‬ﺁﻗ ﺎ چ ﺮا ﺑ ﺮق ﻧﻤ ﯽآ ﺸﻴﺪ؟ ﻓﺮﻡ ﻮد‪ :‬ﺑ ﺮق ﺡ ﺮام ﻧﻴ ﺴﺖ؛ وﻟ ﯽ ﻡ ﻦ ﺧ ﻮدم دﻳ ﺪم ﻡ ﺎﻡﻮر‬
‫ﺷﻬﺮدارﯼ داﺷﺖ روﯼ دﻳﻮار ﺧﺎﻧﻪﯼ ﻡﺮدم ﺕﻴﺮ ﻡﯽآﻮﺑﻴﺪ و ﺻ ﺎﺡﺒﺨﺎﻧﻪ ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻡ ﻦ راﺿ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪﯼ ﻡﺮا دزدﮔﺎﻩ ﻗﺮار ﻡﯽدهﯽ‪ .‬ﻡﺎﻡﻮر ﻡﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻡﻦ از ﻃﺮف ﺷﻬﺮدارﯼ دﺳ ﺘﻮر دارم اﮔ ﺮ روﯼ‬
‫ﺕﺨﻢ چﺸﻢ ﺕﻮ هﻢ هﺴﺖ ﺕﻴﺮ را ﺑﻜﻮﺑﻢ و اﻳﻦ ﺑﺮق آﻪ اﻳ ﻦ ﺟ ﻮرﯼ ﻡ ﯽﺁﻳ ﺪ‪ ،‬ﻡ ﻦ در اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺁن ﺷ ﺒﻬﻪ‬
‫ﻡﯽآﻨﻢ‪(٤) .‬‬
‫ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺷ ﻴﺦ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡ ﺸﻜﻼت ]دوران[ ﺕﺤ ﺼﻴﻞ ﻃﻠﺒﮕ ﯽ ﻡ ﯽﻓﺮﻡﺎﻳ ﺪ‪ :‬ﻏ ﺮض اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫زﻡﺎن ﻡﺎ زﻡﺎن ﺑﺤﺮان ﺡﻜﻮﻡﺖ رﺿﺎﺧﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﺎﻡﻪهﺎ را ﺑﺮﻡﯽداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻡﺰاﺡﻢ ﻃﻠﺒﻪهﺎ ﻡﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﻡ ﺎ‬
‫آﻪ ]هﻨﻮز[ ﻋﻤﺎﻡﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﺁنهﺎ آ ﻪ ﻋﻤﺎﻡ ﻪ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺕ ﺮس و وﺡ ﺸﺖ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠ ﯽ از ﺁنه ﺎ‬
‫هﻢ آﻼهﯽ ﺷﺪﻧﺪ و رﻓﺘﻨﺪ ﺑﻪ دهﺎت… )‪(٥‬‬
‫ﭘﺮﺳﺸﮕﺮ آﻪ اﻧﮕﺎر ﺧﻴﻠﯽ ﺟﻮانﺕﺮ از ﺷﻴﺦ اﺳ ﺖ و ﺷ ﻨﺎﺧﺘﯽ ه ﻢ از اوﺿ ﺎع و اﺡ ﻮال دوران‬
‫ﻃﻠﺒﮕﯽ ﺷﻴﺦ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻡﯽﭘﺮﺳﺪ‪ :‬در ﺁن زﻡﺎن ﺁﻳﺎ ﻡﺸﻜﻼﺕﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ راﻩ ﺕﺤﺼﻴﻞ ﺷﻤﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬و ﺁﻳ ﺎ‬
‫ﻏﻴﺮ از آﺘﺎبهﺎﯼ درﺳﯽ‪ ،‬آﺘﺎبهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ را هﻢ ﻡﻄﺎﻟﻌﻪ ﻡﯽآﺮدﻳﺪ؟ و ﺷ ﻴﺦ در ﭘﺎﺳ ﺦ آ ﻪ‪ :‬ﻋ ﺮض‬
‫آ ﺮدم‪ ،‬در ﺁن زﻡ ﺎن ﻡ ﺎ ﻧ ﻪ آﺘ ﺎب داﺷ ﺘﻴﻢ و ﻧ ﻪ آ ﺴﯽ ﻡ ﺎ را راهﻨﻤ ﺎﻳﯽ ﻡ ﯽآ ﺮد آ ﻪ ﻓ ﻼن آﺘ ﺎب را‬

‫‪٢٩٣‬‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬آﺘﺎبهﺎﯼ ﻡﺘﻔﺮﻗﻪاﯼ آﻪ چﺎپ ﻡﯽﺷﺪ از ﺁنهﺎ اﻃﻼع ﭘﻴﺪا ﻧﻤﯽآﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ روزﻧﺎﻡﻪهﺎ هﻢ ﺳ ﺮو‬
‫آﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬رادﻳﻮ هﻢ آﻪ ﺁن زﻡﺎن ﻧﺒﻮد‪) .‬هﻤﺎﻧﺠﺎ( ﻓﻘﻂ درسهﺎﯼ ﺡﻮزوﯼ ﺑﻮد و ﺑﺲ!‬
‫آﺘﺎب ﺑﺎ ﺷﺮح ﺑﺴﻴﺎر ﻡﻔﺼﻠﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑ ﺎ آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب و رﻓ ﻊ ﻋﻤﺎﻡ ﻪﯼ ﻋﻠﻤ ﺎ و ﻓ ﺸﺎرهﺎﯼ‬
‫دوران ﭘﻬﻠ ﻮﯼ اول ﺑ ﺮ ﻃﻴ ﻒ ﻋﻤﺎﻡ ﻪ داران اداﻡ ﻪ ﻡ ﯽﻳﺎﺑ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺿ ﺮﺑﺎت اﺳﺎﺳ ﯽ ﻋﻤ ﺎل اﺳ ﺘﻌﻤﺎر در‬
‫ﺡﻮزﻩهﺎﯼ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺕﺪاوم ﻡﯽﻳﺎﺑﺪ آﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻮاﻧ ﺪن ﻡﻈﻠ ﻮم ﻧﻤ ﺎﻳﯽه ﺎﯼ ﺷ ﻴﺦ ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد آﺘ ﺎب‬
‫ﻡﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻜﯽ از ﺿﺮﺑﻪهﺎﯼ اﺳﺎﺳﯽاﯼ آﻪ ﺷﻴﺦ از ﺁن ﻳﺎد ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬آﺘﺎﺑﯽ اﺳﺖ از ﺡﺎﺟﯽ ﻧﻮرﯼ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫ﻓﺼﻞاﻟﺨﻄﺎب ﻓﯽاﻟﺘﺤﺮﻳﻒ اﻟﻜﺘﺎب آﻪ ﺷﻴﺦ در ﺷﺮح آﺸﺎﻓﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑ ﺎ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت ﻋﻤ ﺎل اﺳ ﺘﻌﻤﺎر ﺑ ﺮ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ اﺳﻼم و ﻗﺮﺁن و ﻋﻠﻤﺎ ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺁﻳﺖاﷲ ﻡﺮﻋﺸﯽ ﻳﻚ وﻗﺖ ﺑﻪ ﻡ ﻦ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻳ ﻚ داﺳ ﺘﺎﻧﯽ ﺑﺮاﻳ ﺖ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ آ ﻪ ه ﻴﭻ ﺟ ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﻧ ﺸﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ و اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﻡﻬﻤﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻡﯽداﻧﻴﺪ ]آﻪ[ ﻳﻜﯽ از آﺘ ﺎبه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋ ﺎﻟﻢ ﺕ ﺸﻴﻊ ﺿ ﺮﺑﻪ زد‬
‫آﺘﺎب ﻓﺼﻞاﻟﺨﻄﺎب ﺡﺎﺟﯽ ﻧ ﻮرﯼ ﺑ ﻮد‪ .‬در اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب رواﻳ ﺎت ﺿ ﻌﻴﻔﯽ آ ﻪ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﺕﺤﺮﻳ ﻒ آﺘ ﺎب‬
‫]ﻗﺮﺁن[ اﺳﺖ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ آ ﻪ ﻋﻘﻴ ﺪﻩﯼ ﻡ ﺎ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻗ ﺮﺁن آ ﺮﻳﻢ ﺕﺤﺮﻳ ﻒ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫رواﻳﺎت ﺗﺤﺮﻳﻒ هﻢ در آﺘﺎبهﺎﯼ ﺷﻴﻌﻪ ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ه ﻢ در آﺘ ﺎبه ﺎﯼ اه ﻞ ﺳ ﻨﺖ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ در ﺻ ﺤﻴﺢ ﺑﺨ ﺎرﯼ‬
‫رواﻳ ﺎﺗﯽ ه ﺴﺖ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﺗﺤﺮﻳ ﻒ آﺘ ﺎب‪ .‬وﻗﺘ ﯽ آ ﻪ ﺁﻳ ﺎت ﺑ ﺮ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ اآ ﺮم )ص( ﻧ ﺎزل ﻡ ﯽﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻡﻨﺎﺳﺒﺖ ﺁﻳﻪ ﮔﺎهﯽ اوﻗﺎت ﺁن ﺡﻀﺮت ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺷ ﺮح و ﺷ ﺎن ﻧ ﺰول ﺁﻳ ﻪ‪ ،‬ﻡﻄﻠﺒ ﯽ ﺑﻴ ﺎن ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و‬
‫اﻡﻜ ﺎن دارد ﺁنه ﺎ آ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻨﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴ ﺎل ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ ]آ ﻪ[ اﻳ ﻦ ه ﻢ ﺟ ﺰو ﺁﻳ ﻪ اﺳ ﺖ… ﻡﻨﻈ ﻮر اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫ﻡﺮﺡﻮم ﺡﺎﺟﯽ ﻧﻮرﯼ آﻪ اﻳﻦ رواﻳﺎت را ﺟﻤﻊ آﺮد‪ ،‬راﻩ اﺕﻬﺎم ﺑﻪ ﺷﻴﻌﻪ را ﺑ ﺎز آ ﺮد و ﺑ ﻪ ﺕ ﺸﻴﻊ ﻟﻄﻤ ﻪ‬
‫زد… )هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪ ٢٩‬ﺕﺎ ‪(٣٠‬‬
‫ﺷﻴﺦ داﺳﺘﺎن را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اداﻡﻪ ﻡ ﯽده ﺪ‪ :‬ﻳ ﻚ روز ﺳ ﻴﺪ ﺟ ﻼلاﻟﻘ ﺪرﯼ ﺁﻡ ﺪ ﭘ ﻴﺶ ﺡ ﺎﺟﯽ ﻧ ﻮرﯼ‬
‫ﻧﺸ ﺴﺖ ]و[ ﺑﻨ ﺎ آ ﺮد ﺑ ﺎ دﺳ ﺖ روﯼ ﭘ ﺎﯼ ﺧ ﻮد زدن و ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺧ ﺪا ﺑ ﻪ ﺟ ﺪم ﻋﻠ ﯽ ﻇﻠ ﻢ آ ﺮد… ﺡ ﺎﺟﯽ‬
‫ﻧﻮرﯼ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻳﻌﻨﯽ چﻪ ﺧﺪا ﻇﻠﻢ آﺮد؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺁﺧﻪ ﺟ ﺪ ﻡ ﻦ ﻡ ﻮﻻ اﻡﻴﺮاﻟﻤ ﻮﻡﻨﻴﻦ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﻡ ﺼﻴﺒﺖ دﻳ ﺪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ هﻤﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁن هﻤﻪ ﺳﻮاﺑﻘﯽ آﻪ در اﺳﻼم داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺁن هﻤﻪ ﻓﺪاآﺎرﯼ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺧ ﺪا اﺳ ﻢ‬
‫ﻋﻠ ﯽ را در ﻗ ﺮﺁن ﺁوردﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻜﻞ ﺡﻘ ﺶ ﻏ ﺼﺐ ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻜﻞ ﺧﺎﻧ ﻪ ﻧ ﺸﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﺪ… )هﻤﺎﻧﺠﺎ(‬
‫ﺡﺎﺟﯽ ﻧﻮرﯼ ﺑﺮاﯼ ﺕﺴﻜﻴﻦ ﺁن ﺳﻴﺪ ﺟﻠﻴﻞاﻟﻘﺪر ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﺪ آﻪ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺧ ﺪا ﺑ ﻪ ﺟ ﺪ ﺕ ﻮ ﻇﻠ ﻢ ﻧﻜ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﻋﻠﯽ )ع( اﺳﻤﺶ در ﻗﺮﺁن ﺁﻡﺪﻩ‪ ،‬اﻳﻦ هﻤﻪ رواﻳﺎت دارﻳﻢ… ﻡﻨﺘﻬﺎ ﺁﻧﺎن آ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺘﻨﺪ ﺧﻼﻓ ﺖ آﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻡﺪﻧﺪ ]و[ ﻗﺮﺁن را ﺕﺤﺮﻳﻒ آﺮدﻧﺪ… ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺡ ﺎﺟﯽ ﻧ ﻮرﯼ رواﻳ ﺎﺕﯽ را آ ﻪ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﺕﺤﺮﻳ ﻒ ﻗ ﺮﺁن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ آﺮد‪) .‬هﻤﺎﻧﺠﺎ( ﺑﻌﺪ هﻢ ﺳﻴﺪ ﺟﻠﻴﻞ اﻟﻘﺪر هﺮ روز ﺧﺪﻡﺖ ﺡﺎﺟﯽ ﻧﻮرﯼ ﻡﯽرﺳ ﻴﺪ و‬
‫رواﻳﺎت ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﺷﺪﻩ را در چﮕﻮﻧﮕﯽ ﺕﺤﺮﻳﻒ ﻗﺮﺁن ﺟﻤﻊ ﻡﯽآﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ هﻤﻴﻦ ﺳﻴﺪ ﺟﻠﻴﻞ اﻟﻘﺪر ﻳﻚ‬
‫ﻧﺴﺨﻪ از اﻳﻦ ﻳﺎدداﺷﺖهﺎﯼ ﺡﺎﺟﯽ ﻧﻮرﯼ را ﺑﻪ ﺕﻬﺮان ﻡﯽﻓﺮﺳﺘﺎد… و ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻌﺪهﺎ آﺎﺷﻒ ﺑﻪ ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﻡﯽﺁﻳﺪ آﻪ ﺳﻴﺪ ﺟﻠﻴﻞ اﻟﻘﺪر ﻳﻚ ﻓﺮﻧﮕﯽ ازرق اﺳﺖ و از ﻡﺎﻡﻮرﻳﻦ ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﻴﺲ…‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺕﺎﺳﻒ اﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ هﻴﭻآﺪاﻡﺸﺎن ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺮ ﻋ ﺪم ﺕﺤﺮﻳ ﻒ‬
‫ﻗﺮﺁن و ﻧﻘﺪ آﺘﺎب ﺡﺎﺟﯽ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ از اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ رواﻳﺎت ﺑﺎﻋﺚ اﻳﻦ ﺟﻨﺠﺎل ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت‬
‫ﻧﮕ ﺮان ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ و ﺡ ﺎﺟﯽ ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ را آ ﻪ آﻠ ﯽ ه ﻢ در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ دود چ ﺮاغ ﺧ ﻮردﻩ و ﺕﺤﻘﻴ ﻖ و‬
‫ﭘﮋوهﺶ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﺤﺮﻳﻚ ﺷﺪﻩ ﻡﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ و آﺘﺎب چﺎپ ﺷﺪﻩﯼ ﺡﺎﺟﯽ را از ﻡ ﺴﺘﻨﺪات ﻡﻐﺮﺿ ﺎن و‬
‫دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم ﻡﻌﺮﻓﯽ ﻡﯽﻓﺮﻡﺎﻳﻨ ﺪ‪ .‬چ ﺮا آ ﻪ اﮔ ﺮ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺸﻮد ﻗ ﺮﺁن ﺕﺤﺮﻳ ﻒ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﻪ چﻴ ﺰ ﻓ ﺮو‬
‫ﻡﯽرﻳﺰد‪ .‬و اﻳﻦ درﺳﺖ هﻤﺎن چﻴ ﺰﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ وﺡ ﺸﺖ ﻡ ﯽاﻧ ﺪازد‪ .‬آ ﺴﯽ ـ ﺡﺘ ﺎ ﻡ ﺪرس‬
‫ﺡﻮزﻩﯼ ﻋﻠﻤﻴﻪاﯼ ـ اﺟﺎزﻩ ﻧﺪارد در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻗﺮﺁن و ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﻼم و ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ﺁن و اﻡﺎﻡ ﺎن ﺕﺤﻘﻴﻘ ﯽ ﺑ ﺮ‬

‫‪٢٩٤‬‬
‫ﺧﻼف ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻡﻨﺎﻓﻊ ﻡﺘﻮﻟﻴﺎن اﺳﻼم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ده ﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ ﺧ ﻂ ﺳ ﺮخ ه ﻴﭻ آ ﺲ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻋﺒﻮر آﻨﺪ!‬

‫زﻳﺮ ﻧﻮﻳﺲهﺎ‬
‫‪١‬ـ ﺧﺎﻃﺮات ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬اﺕﺤﺎد ﻧﺎﺷﺮان اﻳﺮاﻧﯽ در اروﭘﺎ‪ ،‬چﺎپ دوم‪ ،‬دﻳﻤﺎﻩ ‪ ،١٣٧٩‬ژاﻧﻮﻳﻪﯼ ‪ ،٢٠٠١‬ص ‪١٨‬‬
‫‪ ٢‬ـ از ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺕﺎ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﻟﻄﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺻﻤﺪﻳﻪ‪ ،‬ﺳﺎل ‪ ،١٣٧٩‬ص‪٣‬‬
‫‪ ٣‬ـ ﺧﺎﻃﺮات ﻡﻨﺘﻈﺮﯼ‪ ،‬ص ‪١٩‬‬
‫‪ ٤‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٢١‬‬
‫‪ ٥‬ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ص ‪٢٥‬‬

‫****‬
‫از ﺷﻴﺮ ﻣﺮغ ﺗﺎ ﺟﺎن ﺁدﻣﯽزاد!‬
‫اﮔﺮ ﻡﯽﺧﻮاهﻴﺪ آﺘﺎﺑﯽ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ آﻪ در ﺁن از ﺷ ﻴﺮ ﻡ ﺮغ ﺕ ﺎ ﺟ ﺎن ﺁدﻡ ﯽ زاد ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ؛‬
‫ﺡﺘﻤﺎ آﺘﺎب ﺟﻼل و ﺁل ﺁﺡﻤ ٍﺪ ﺑﻬﺮوز ﺧﺮم را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ! اﻳﻦ آﺘ ﺎب ‪ ٥١٤‬ﺻ ﻔﺤﻪاﯼ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻋﻜ ﺲ ﺟ ﻼل‬
‫ﺁل اﺡﻤ ﺪ و ﭘ ﺪ ِر ﻡ ﻼ و رﻳ ﺶ ﺳ ﻔﻴﺪش ﺕ ﺰﺉﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬از ﺁن ﺷ ﺎهﻜﺎرهﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ درد هﻤ ﻪ‬
‫آﺎرﯼ ﻡﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﺠﺰ ﻧﻘ ﺪ دﻳ ﺪﮔﺎﻩه ﺎﯼ ﺟ ﻼل ﺁل اﺡﻤ ﺪ ﻳ ﺎ ﺟ ﻼ ِل ﺁ ِل اﺡﻤ ﺪ‪ .‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦآ ﻪ‬
‫ادوﻳﻪﯼ ﺁش درهﻢ ﺟﻮﺷﺶ را ﺕﻨﺪ و ﺕﻴﺰﺕﺮ آﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﺎم ﺁن ﻡﺮﺡﻮم ﻡﻐﻔﻮر آﻠﻤﻪﯼ ﺟﻼل و ﺁ ِل اﺡﻤ ﺪ را‬
‫روﯼ ﺟﻠ ﺪ آﺘ ﺎﺑﺶ آﻠﻴ ﺸﻪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ از اﺳ ﻼم زدﮔ ﯽ و واﺑ ﺴﺘﮕﯽ ﻓﻜ ﺮﯼ ﺁل اﺡﻤ ﺪ ﺑ ﻪ ﺁ ِل اﺡﻤ ﺪ‬
‫چﻬﺮﻩﯼ ﻡﺸﺘﺮﯼ ﭘﺴﻨﺪﺕﺮﯼ اراﺉﻪ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻡﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻤﯽداﻧﻢ آﻪ اﺳﻢ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ اﺳﺖ و ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻔﺎﻇ ﺖ از ﺟ ﺎن ﻧ ﺎزﻧﻴﻨﺶ اﻧﺘﺨ ﺎب‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺡﻘﻴﻘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺕ ﺎ ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ ﻡ ﯽداﻧ ﻢ ﺷﺨ ﺼﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﯼ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻧ ﺎم را در ﺟ ﺎﻳﯽ ﻧﺨﻮاﻧ ﺪﻩام‬
‫]روم ﺳﻴﺎﻩ[ اﻟﺒﺘﻪ ﺕﻮدﻩاﯼه ﺎﯼ ﺳ ﺎﺑﻖ هﻤ ﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻬﺘ ﺮ ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻨﺪ و ﻡ ﺸﻜﻞ اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ ﻡ ﺎ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن‬
‫ﻓﻀﻮل را ﺡﻞ ﻡﯽآﻨﻨﺪ!‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت ﺟﻼل و ﺁ ِل اﺡﻤﺪ آﺘﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﭘﺮ ﻡ ﻼت آ ﻪ از هﻤ ﻪ رﻗ ﻢ ﺟﻨ ﺴﯽ در ﺁن ﻳﺎﻓ ﺖ‬
‫ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﻪ داﺳﺘﺎن آﻮﺕﺎﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ رﻡﺎن‪ ،‬ﻧﻪ ﻡﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎرﯼ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻧﻮﻳﺴﯽ… و ﻧﻪ ﺡﺘﺎ‬
‫ﻧﻘﺪﯼ آﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم روﯼ ﺟﻠﺪ آﺘﺎب ﺑﻪ ذهﻦ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩﯼ ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺳﺮازﻳﺮ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬در ﺕﻤ ﺎم ‪ ٥١٤‬ﺻ ﻔﺤﻪﯼ‬
‫آﺘ ﺎب دﺳ ﺖ ﺑ ﺎﻻ ‪ ١٠‬ﺻ ﻔﺤﻪﯼ ﺁن در ﻧﻘ ﺪ و ه ﻢ چﻨ ﻴﻦ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ ﺑﻌ ﻀﯽ ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮات ﺟ ﻼل ﺁل اﺡﻤ ﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ اﻓﺎﺿﺎﺕﯽ اﺳﺖ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎرﯼ از ﺟﺮﻳﺎن رژﯼ و اﻧﻘﻼب ﻡﺸﺮوﻃﻪ و ‪ ٢٨‬ﻡ ﺮداد و‬
‫ﺧﺮداد ‪ ٤٢‬و ﺧﻴﻠﯽ چﻴﺰهﺎﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ دﻳﺪﮔﺎﻩ وﻳ ﮋﻩﯼ ﺧ ﻮد ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ‪ .‬در چﻨ ﺪ ﺑﺨ ﺶ آﺘ ﺎب ه ﻢ‬
‫از ﺑﻬﺎر ﺁزادﯼ اﻳﺮان ﺑﻴﻦ ﺳﺎلهﺎﯼ ‪ ١٣٢٠‬و ‪ ١٣٣٢‬ﻳﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﻌﻠﻮم هﻢ ﻧﻴﺴﺖ چ ﺮا ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﺑ ﺎ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ آﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺎر ﺁزادﯼ را ﺕﺪارك دﻳﺪﻩ اﺳﺖ ـ ﻳﺎ دﺳﺖ آﻢ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻪ ﺁن را ﺑ ﻪ ﭘ ﺎﺉﻴﺰ اﺳ ﺘﺒﺪاد ﺑ ﺪل‬
‫آﻨﺪ ـ ﺁنﮔﻮﻧﻪ هﻴﺴﺘﺮﻳﻚ دﺷﻤﻨﯽ ﻡﯽورزد؟!‬
‫آﺘﺎب را ﻧﺸﺮ ﻓﺮوغ در آﻠﻦ ﺁﻟﻤﺎن در ﺑﻬﺎر ‪ ١٣٨٠‬ﻡﻨﺘ ﺸﺮ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ داغ داغ اﺳ ﺖ‬
‫و ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺳﺎﻟﯽ از ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﺸﺮ ﺁن ﻡﯽﮔﺬرد‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺡﺎل ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻡﯽرﺳﺪ آﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻡﻼت دﺳﺖ آ ﻢ‬
‫در ﻡﺪت ‪ ٥‬ﺳﺎل و ﭘﺲ از ﺳﻔﺮ ﺑ ﯽ دردﺳ ﺮ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﺑ ﻪ ﻡ ﻴﻬﻦ اﺳ ﻼﻡﯽ ]![ و راﻧ ﺪن در اﺕﻮﺑ ﺎنه ﺎﯼ‬

‫‪٢٩٥‬‬
‫ﺁﻳ ﺖاﷲ آﺎﺷ ﺎﻧﯽ و ﺷ ﻴﺦ ﻓ ﻀﻞ اﷲ ﻧ ﻮرﯼ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺑﺰرﮔ ﺮاﻩ ﺟ ﻼل ﺁل اﺡﻤ ﺪ ﺑ ﻪ آﺎﻏ ﺬ ﻳ ﺎ ﺻ ﻔﺤﻪﯼ‬
‫آﺎﻡﭙﻴﻮﺕﺮ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ آﻪ در ﺡﻴﻦ اﻓﺎﺿﺎﺕﺶ ـ ﺧﻮد ـ از ﭘﺮاآﻨ ﺪﻩ ﮔ ﻮﻳﯽه ﺎﻳﺶ ﺟ ﺎ ﺧ ﻮردﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﺑﺨ ﺸﯽ‬
‫از آﺘﺎب ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪاش رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﮕ ﺎرﯼ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﺡﺘ ﺎ رهﻨﻤ ﻮد دادﻩ اﺳ ﺖ‪ :‬آ ﺴﺎﻧﯽ‬
‫آﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﮋوهﺶهﺎﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ آﺘﺎبهﺎﯼ ﺧﺎص اﻳ ﻦ زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎ ﻡﺮاﺟﻌ ﻪ آﻨﻨ ﺪ!‬
‫ﺕﻜﻠﻴﻒ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮان آﺘﺎب هﻢ در اﻳﻦ ﻡﻴﺎن ﻡﻌﻠﻮم ﻧﻤﯽﺷﻮد!‬
‫ﻗﺼﺪم در اﻳﻦ ﻧﻘﺪ ]![ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ آﻞ آﺘﺎب ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ روﯼ دو‪/‬ﺳﻪ ﻡﺤﻮر ﺧﺎص آﻪ‬
‫ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ دورﺑﻴ ﻨﺶ را روﯼ ﺁن زوم آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺡ ﺮف دارم‪ .‬ﻳﻜ ﯽ اﻳ ﻦ آ ﻪ وﺿ ﻌﻴﺖ اﺳ ﻒ ﺑ ﺎر‬
‫ﺷ ﻮروﯼ ﻡﺮﺡ ﻮم ﺑﻌ ﺪ از ﻟﻨ ﻴﻦ و اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦ و ﺑ ﺎ ﺧﺮوﺷ ﭽﻒ ﺷ ﺮوع ﻧ ﺸﺪ؛ ه ﺮ اﻧﺪﻳ ﺸﻪاﯼ ـ ه ﺮ اﻧ ﺪازﻩ‬
‫ﻡﺘﺮﻗﯽ ـ اﮔﺮ ﺑﻪ آﺸﻮرﯼ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ و ﺑﺎ روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ ﻋﻘﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩﺕ ﺮ ﺳ ﺮازﻳﺮ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠ ﻪاﯼ ﺑﻬﺘ ﺮ‬
‫از اﻳﻦ ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﻢ و ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﻢ ﻓﺮﺁﻳﻨ ﺪ ﻳ ﻚ روﻧ ﺪ ﺕﻜ ﺎﻡﻠﯽ اروﭘ ﺎﻳﯽ‪/‬ﻏﺮﺑ ﯽ و ﺡﺎﺻ ﻞ‬
‫ارﺕﻘ ﺎﯼ آﻴﻔ ﯽ اﻧﻘ ﻼب آﺒﻴ ﺮ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‪ ،‬اﻧﻘ ﻼب ﺻ ﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻡ ﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺡﻘ ﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ‪ ،‬اﺻ ﺎﻟﺖ و ارزش‬
‫دادن ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﺼﺮ اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬ﺟ ﺪا آ ﺮدن دﺳ ﺖ دﻳ ﻦ از ﺡﻠﻘ ﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و ﺑﺨ ﺼﻮص ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ و اﻡﺎم ﺳﺎزﯼهﺎﯼ دﻳﻨﯽ و ﻏﻴﺮ دﻳﻨﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ چﻨﻴﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪاﯼ ـ و ﺡﺘ ﺎ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﯼ‬
‫ﻡﺘﺮﻗﯽﺕﺮﯼ ـ ﭘﻴﺶ از ﺁﻡﺎدﻩ ﺑﻮدن زﻡﻴﻨﻪهﺎﯼ ذهﻨﯽ و ﻋﻴﻨﯽ ﺁن ﻳﻌﻨﯽ ﻋﻨﺼﺮ ﻡﺸﺨﺺ ﺁﮔﺎهﯽ ﺕﻮدﻩهﺎ و‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮان ﺁن ﺑﻪ ﺑﺮهﻮت ﺷﻮرﻩ زارﯼ ﻧﻈﻴﺮ روﺳﻴﻪﯼ ﺕﺰارﯼ ﭘﺮﺕﺎب ﺷﻮد‪ ،‬آﺎرﻧﺎﻡﻪاﯼ ﺑﻬﺘﺮ از اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﺨﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‪ .‬چﻨ ﻴﻦ درﺧﺘ ﯽ ـ ه ﺮ چﻘ ﺪر ه ﻢ ﺷ ﺎداب و زﻧ ﺪﻩ ـ در آ ﻮﻳﺮ ﻧﺎﺁﮔ ﺎهﯽ و اﺳ ﺘﺒﺪاد‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬ﻡﺬهﺒﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ ﻡﺘﻦ آﺸﻮر ﺷﻮراهﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﺒﺪاد ‪ K.G.B.‬و ﺕﺒﻌﻴﺪﮔﺎﻩهﺎﯼ ﺳﻴﺒﺮﯼ و ﻡﻠﻴﻮنه ﺎ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ رهﺒﺮ ﭘﺮﺳ ﺘﯽ و اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦ ﺳ ﺘﺎﻳﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﺑﺎﻟﻴ ﺪ! اﮔ ﺮ ﻋﻨ ﻮان ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر‬
‫ﺕﻮاﻧﺴﺖ هﻔﺘﺎد ﺳﺎل دوام ﺑﻴﺎورد؛ ﻧﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺁن ﺑﻮد آﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ در ﺁن ﺷﻮرﻩ زار ﭘ ﺎ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻡﺪد اﻧﻜﻴﺰﻳﺴﻴﻮنه ﺎﯼ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﻳﯽ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻨﯽ ﺕ ﺎب ﺁورد‪ .‬در آ ﺸﻮرهﺎﻳﯽ از ﻃﻴ ﻒ اﻳ ﺮان و‬
‫روﺳﻴﻪﯼ ﺁن دوران‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ آﻪ ﻡﺎ روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ از ﻃﻴﻒ وﻟﺘﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻳﻢ ﺕ ﺎ ﻡ ﺬهﺐ را در آﻠﻴ ﺖ‬
‫اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ و ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺁن ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﺪ ﺑﻜ ﺸﻨﺪ‪ ،‬هﺮﮔ ﺰ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻴﻢ را ِﻩ ﺕ ﺎرﻳﺦ را ﻡﻴ ﺎنﺑ ﺮ ﺑ ﺰﻧﻴﻢ‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ‬
‫ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ اﻳ ﺮان ]![ ـ ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم ﻡﺎﺳ ﺘﻤﺎﻟﯽاﯼ آ ﻪ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ وﻃ ﻦﻓﺮوﺷ ﯽ و ﻡ ﺮدم‬
‫ﻓﺮوﺷﯽهﺎﻳﺶ در ﺳﺮ ﻓ ﺼﻞه ﺎﯼ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺳ ﺎز ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان دارد ـ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺡﺰﺑ ﯽ آ ﻪ ﺁن هﻤ ﻪ اﻡﻴ ﺪ را در ﺁن هﻤ ﻪ ﺟ ﻮان ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺑﺪﻧ ﻪﯼ ﻧ ﺎچﻴﺰ‬
‫اﻡﻨﻴﺘ ﯽ‪/‬ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ﺡ ﺰب آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﺷ ﻮروﯼ ﻡﺮﺡ ﻮم و ﺑ ﺮادر ﺑ ﺰرگﺕ ﺮ ﺕﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳ ٍ‬
‫ﺖ‬
‫وﻇﻴﻔﻪﯼ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ه ﻢ در ﺡﻔﺎﻇ ﺖ از ﻡﻨ ﺎﻓﻊ ﺡ ﺰب ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ آ ﺸﻮر ﺷ ﻮراهﺎ ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﻪ ﺑﻬ ﺎﯼ ﺿ ﺮﺑﻪ‬
‫زدن ﺑﻪ ﻡﻨﺎﻓﻊ ﻡﻠﯽ آﺸﻮر اﻳﺮان ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻃﻴﻒ روﺷﻨﻔﻜﺮ اروﭘ ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ از ﺟ ﺎن ﮔﺬﺷ ﺘﮕﯽ‬
‫ﺑﯽﻧﻈﻴ ﺮﯼ ﺕﻮاﻧ ﺴﺖ دو دﺳ ﺖ اﺳ ﺘﺒﺪاد ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اروﭘ ﺎﯼ ﺁن دوران را از ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ‬
‫ﺳ ﻨﺘﯽاش آﻮﺕ ﺎﻩ آﻨ ﺪ‪ ،‬در اﻳ ﺮان ﻓﻠ ﻚ زدﻩﯼ ﻡ ﺎ و ﺡﺘ ﺎ ﭘ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ‪ ،‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ]![‬
‫ﻡﺬهﺒﯽاﯼ را زاﻳﻴﺪ آﻪ ﻡﺎﻡﻮرﻳﺖ داﺷﺘﻨﺪ راﺑﻄ ﻪﯼ ﺑ ﺮ ه ﻢ ﺧ ﻮردﻩﯼ دﻳ ﻦ و دوﻟ ﺖ را دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮد‬
‫ارﺕﺠﺎع ﻡﺬهﺒﯽ ﺳﺎﻡﺎن ﺑﺪهﻨﺪ‪ .‬آﺴﺎﻧﯽ از ﻃﻴﻒ ﺳﺤﺎﺑﯽهﺎ و ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽه ﺎ و ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﺟ ﻼل ﺁل اﺡﻤ ﺪ‬
‫آﻪ ﺑﺎ ﺕﻼﺷﯽ ﺳﺮﻃﺎن وار و ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ ـ ﻃﯽ ﻡﺪت هﻔﺘﺎد ﺳﺎل ـ ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻋﺮﻓ ﯽ اﻳ ﺮان‬
‫را ﺑﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ وﺡﺸﯽ اﺳﻼﻡﯽ و وارﺙﺎن هﻤﺎن ﺷ ﻴﺦ ﻓ ﻀﻞ اﻟﻠﻬ ﯽ ﺟﺎﺑﺠ ﺎ آﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺡ ﻀﺮت ﺟ ﻼل ﺁل‬
‫اﺡﻤﺪ ﻧﻌﺶ ﺁن ﺑﺰرﮔﻮار ]![ را ﺑﺮ ﺑﺎﻻﯼ دار ﻧﺸﺎﻧﻪﯼ اﺳﺘﻴﻼﯼ ﻏﺮب زدﮔﯽ ﺑﺮ اﻳ ﺮان ارزﻳ ﺎﺑﯽ آ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ چ ﺸﻢ ه ﻢ دﻳ ﺪﻳﻢ آ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ را در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ آ ﺴﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺮاث ﺑﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ از ﺁزادﯼ‪،‬‬
‫آﻠﻤ ﻪﯼ ﻗﺒﻴﺤ ﻪﯼ ﺁزادﯼ را درك ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و از ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺡﻘ ﻮق هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ ،‬ﺕﺒﻌ ﻴﺾ دﻳﻨ ﯽ و‬

‫‪٢٩٦‬‬
‫ﺟﻨﺴﯽ و ﻗﻮﻡﯽ را و از ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺳﻨﮕ ﺴﺎر و ﻗﻄ ﻊ ﺿ ﺮﺑﺪرﯼ دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎ و ﺷ ﻼق و دزدﯼ و‬
‫چﭙﺎول و ﻻسهﺎﯼ ﺧﺸﻜﻪ ﺑﺎ اﺑﺮﻗﺪرﺕﺎن ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻗﺪرت ﻡﺎﻧﺪن و از ﺡﻘﻮق زﻧﺎن‪ ،‬چﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ؟!‬
‫ﻡ ﻦ در اﻳ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﻋﻤ ﺪ دارم ﺡ ﺴﺎب ﻓﺮﺁﻳﻨ ﺪ رﺷ ﺪ اﻧﺪﻳ ﺸﻪﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ در اروﭘ ﺎ را ﺑ ﺎ‬
‫آﭙﯽﺑﺮدارﯼهﺎﯼ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ از ﺁن در ﺁﺳﻴﺎﯼ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ ﺟﺪا آﻨﻢ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴ ِﻞ ﺑﺴﻴﺎر روش آﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫آﭙﯽ ﺑﺮدارﯼهﺎ ـ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ آﺎﺳﺘﯽه ﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﻡﻠ ﺖ روس و روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﺶ ـ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ آ ﺸﻮرﯼ را‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪاﻧﺶ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺮاث ﮔﺬاﺷ ﺖ آ ﻪ ه ﺮ ﻟﺤﻈ ﻪ از ﺑﺤﺮاﻧ ﯽ ﺑ ﻪ ﺑﺤﺮاﻧ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ﻓﺮوﻡ ﯽﻏﻠﻄ ﺪ‪.‬‬
‫آﺸﻮرﯼ آﻪ در اﻧﺘﻬﺎﯼ دوران ﺷﻜﻮهﻤﻨﺪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽاش‪ ،‬زﻳﺒﺎﺕﺮﻳﻦ دﺧﺘﺮاﻧﺶ ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﻚ ﺷ ﻠﻮار ﺟ ﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺕﻦ ﻓﺮوﺷ ﯽاﯼ ﺕ ﻦ ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ! روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﺳ ﺘﻴﺰﯼ ﺑ ﯽوﻗﻔ ﻪ‪ ،‬اِﻋﻤ ﺎل رﻓﺘﺎره ﺎﯼ اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ و‬
‫دﺧﺎﻟ ﺖ در زﻧ ﺪﮔﯽ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ ﻡ ﺮدم ﺕ ﺎ ﻓ ﺮا ﺕ ﺮ از ﻡﺮزه ﺎﯼ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ‪ ،‬ﺡ ﺮف‪ ،‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و ﺡﺘ ﺎ ﺧ ﻮاب‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ ﺑﻬﺘﺮ ازاﻳﻦ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬آﺎرﻧﺎﻡ ﻪﯼ ﻡ ﺸﺨﺺ ژوزف اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦ آ ﻪ‬
‫چﻨ ﺪ ﻡﻠﻴ ﻮن ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ را ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺁزادﯼ ﺧ ﻮاهﯽ‪ ،‬ﮔ ﺮاﻳﺶه ﺎﯼ ﺑ ﻮرژواﻳﯽ‪ ،‬ﻋ ﺪم ﺕﻤﻜ ﻴﻦ ﺑ ﻪ‬
‫رهﺒ ﺮﯼ ﭘﻴ ﺸﻮا ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺒﺮﯼ ﺕﺒﻌﻴ ﺪ آ ﺮد و ﺑ ﻪ آ ﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ ﻓﺮﺳ ﺘﺎد‪ ،‬از هﻤ ﻴﻦ ﻋ ﺪم درك ﻓﺮﺁﻳﻨ ﺪ ﺁﮔ ﺎهﯽ و‬
‫اﺳ ﺘﺒﺪاد ﺳ ﺘﻴﺰﯼ دﻳﻨ ﯽ‪/‬ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻏﺮﺑ ﯽ ﻧﺎﺷ ﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﻮﮔﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﻋﺠﻴﺒ ﯽ ه ﻢ از‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ چﻨﺪ ﺻﺪ هﺰار اﻳﺮاﻧﯽاﯼ دارد آ ﻪ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﭘ ﻮچ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴ ﺴﻢ آ ﺎرﮔﺮﯼ داﻳ ﯽ ﻳﻮﺳ ﻒ‬
‫]ژوزف اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ[ را ﺑﺎور آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﺁن چﻨﺪ ﺻ ﺪ ه ﺰار ﺟ ﻮان و روﺷ ﻨﻔﻜﺮ و ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آ ﺮدﻩﯼ‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻴﺶ از دو‪/‬ﺳ ﻪ ه ﺰار ﻧﻔﺮﺷ ﺎن در ﺁﺳ ﺘﺎﻧﻪﯼ اﻧﻘ ﻼب ‪ ٥٧‬ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺑ ﺎز ﻧﮕ ﺸﺘﻨﺪ‪ .‬هﻤﮕ ﯽ ﻳ ﺎ در‬
‫ﻏﺮﺑﺖ ﻡﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ در ﺕﺒﻌﻴﺪﮔﺎﻩهﺎﯼ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﺕﻘﺎص زودﺑﺎورﯼهﺎﺷﺎن را ﺑ ﺎ ﺟ ﺎن ﻋﺰﻳﺰﺷ ﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻨ ﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﻜﻨﻢ ﺑﺮادر ﻧﻴﻤﺎ ﻳﻮﺷﻴﺞ هﻢ از هﻤﻴﻦ ﻃﻴﻒ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺮم ﺑﺴﻴﺎر آﻮﺷﻴﺪﻩ اﺳﺖ در چﻨﺪ ﺳﺮﻓﺼﻞ ﻡﺸﺨﺺ دﺳﺖ ﺡﺰب ﺕ ﻮدﻩ را از ﺧﻴ ﺎﻧﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ وﻃﻦ ﻓﺮوﺷﯽ ـ ﻋﻤﺪ دارم اﻳﻦ واژﻩ را ﺑﻪ آ ﺎر ﺑﺒ ﺮم ـ و هﻤﺪﺳ ﺘﯽاش ﺑ ﺎ ارﺕﺠ ﺎﻋﯽﺕ ﺮﻳﻦ و ﻋﻘ ﺐ‬
‫اﻓﺘﺎدﻩﺕ ﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ رهﺒ ﺮﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ اﻳ ﺮان ﭘ ﺎك آﻨ ﺪ‪ .‬ردﻳ ﻒ آ ﺮدن ﻧ ﺎم اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦ و ﻟﻨ ﻴﻦ در آﻨ ﺎر ه ﻢ و‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖهﺎ را ﺑﻪ ﺑﻌﺪﯼهﺎﯼ اﻳﺸﺎن ﻧﺴﺒﺖ دادن از هﻤﺎن دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺕﻮدﻩاﯼ‪/‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺘﯽاﯼ ﻡ ﯽﺕ ﺮاود آ ﻪ ﻡ ﺎ‬
‫هﻤﭽﻨﺎن ﮔﺮﻓﺘﺎرش هﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻓﺮج ﺳﺮآﻮهﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ آﺘ ﺎب ﻳ ﺎس و داس و ﻟ ﺸﻜﺮ آ ﺸﯽ‬
‫اﻳﻦ ﺁل ﻋﺒﺎﯼ آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ در اروﭘﺎﯼ ﻡﺮآﺰﯼ ﺑﺮ ﺿﺪ اﻳﻦ آﺘﺎب ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻼل ﺁل اﺡﻤ ﺪ ﻡﺤ ﺼﻮل ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻓﻠ ﻚ زدﻩاﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﻪ رﻳ ﺴﻤﺎن اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﻡ ﺜﻼ‬
‫ﻡﺪرن اﻡﺜﺎل ﺑﺎزرﮔﺎن و ﺳﺤﺎﺑﯽهﺎ ]ﭘ ﺪر و ﭘ ﺴﺮ[ و ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽه ﺎ ]ﭘ ﺪر و ﭘ ﺴﺮ[ ﺁوﻳ ﺰان ﺑ ﻮد‪ ،‬در هﻤ ﻴﻦ‬
‫راﺳ ﺘﺎ در ﺡﻤﺎﻳ ﺖ از ارﺕﺠ ﺎﻋﯽﺕ ﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ﺷ ﻴﻌﯽ در هﻴ ﺴﺘﺮﯼ ﺿ ﺪ ﻡﺎرآﺴﻴ ﺴﺘﯽ و ﺿ ﺪ‬
‫ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ و ﺿﺪ ﺁزادﯼﺧﻮاهﯽ ﭘﺮﭘﺮ ﻡﯽزد‪ .‬ﻡﻼ ﺑ ﻮدن ﭘ ﺪر ﺁل اﺡﻤ ﺪ ه ﻢ در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ ﻧﻘ ﺸﯽ ﺁﻧﭽﻨ ﺎن‬
‫آﻠﻴﺪﯼ ﻧﺪارد‪ .‬ﻧﻘﺶ آﻠﻴﺪﯼ را ﻋﺪم درك ﻡ ﺎ از ﻡﻮﺿ ﻮع ﻡ ﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺁزادﯼ ﺧ ﻮاهﯽ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ و اﺻ ﺎﻟﺖ اﻧ ﺴﺎن ـ و ﻧ ﻪ رهﺒ ﺮ ـ دارد‪ .‬دآﺘ ﺮ ﻡﺎﺷ ﺎﷲ ﺁﺟ ﻮداﻧﯽ ﺑﺮﺧ ﯽ از اﻳ ﻦ ﻋﻮﺿ ﯽ‬
‫ﻓﻬﻤﻴﺪنهﺎ را در ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪﯼ اﺧﻴﺮ در آﺘﺎﺑﺶ ﻡ ﺸﺮوﻃﻪﯼ اﻳﺮاﻧ ﯽ و ﭘ ﻴﺶ زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫روﺷﻨﯽ ﺑﺮرﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺘﺎب اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻜﺎت ﻡﺜﺒﺘﯽ هﻢ دارد و ﺁن ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻊ ﺡﺰب زﺡﻤﺘﻜﺸﺎن و داﺳﺘﺎن ﺧﻴﺎﻧﺖه ﺎﯼ‬
‫ﻡﻈﻔﺮ ﺑﻘﺎﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻡﯽداﻧﻴﻢ در ﺕﺪاوم وﻇﻴﻔﻪﯼ ﺿﺪ اﻳﺮاﻧﯽاش‪ ،‬ﺑﻌﺪ از اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ رهﺒ ﺮ ﻡﺒ ﺎزرات‬
‫ﺿﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎرﯼ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان ﻧﺎرو زد‪ ،‬در ﺳﺮﻓﺼﻞ دﻳﮕﺮﯼ هﻢ ﺑﺎ ﺕﺪاوم هﻤﺎن وﻃﻦ ﻓﺮوﺷ ﯽه ﺎ‪ ،‬ﻡ ﻼﯼ‬
‫ﺑ ﯽ ﻋﻤﺎﻡ ﻪاﯼ را ﺑ ﺮاﯼ آﻮﺑﻴ ﺪن ﻡ ﻴﺦ وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴ ﻪ‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ راﺳ ﺖﺕ ﺮ و ارﺕﺠ ﺎﻋﯽﺕ ﺮ از اﻡﺜ ﺎل ﺑﻬ ﺸﺘﯽ و‬
‫ﻡﻄﻬﺮﯼ و رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻡﻴﺪان ﻡﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﺡﻴ ﺮت اﻧﮕﻴ ﺰ ﺳ ﻴﺪ ﺡ ﺴﻦ ﺁﻳ ﺖ‬
‫در ﻡﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن‪ ،‬ﺕﺪاوم اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺿﺪ اﻳﺮاﻧﯽ و اﺳﺘﺒﺪاد ﻃﻠﺐ ـ ﺁن ه ﻢ از ﻧ ﻮع ﻡ ﺬهﺒﯽاش ـ را ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﻡﯽدهﺪ‪.‬‬

‫‪٢٩٧‬‬
‫از دﻳﮕﺮ ﺑﺨﺶهﺎﯼ ﻡﺜﺒﺖ آﺘﺎب‪ ،‬ﻧﻘﺪ ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﯽ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺟﻼل ﺁل اﺡﻤﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑ ﻪ دو ﻓﺎآ ﺖ ﻡ ﺸﺨﺺ ﻧﻈﺮﮔ ﺎﻩه ﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩﯼ او ﻧﻈ ﺮ دارد‪ ،‬اﻡ ﺎ ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫ارزش ﮔﺬارﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﻳ ﺎن ﺑ ﻪ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ هﻤﭽ ﻮن دوﺳ ﺖ ﻋﺰﻳ ﺰ ﻡ ﻦ ﺑ ﺎ ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺕﻤ ﺎم آﺘ ﺎب ﺟ ﻼل و ﺁ ِل اﺡﻤ ﺪ‬
‫ﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻧﺪ آﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺧﺮم چﻪ ﻡﯽﺧﻮاهﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻡﯽآﻨﻢ ﺑﺮاﯼ ﺁﺷ ﻨﺎﻳﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ ﻋﻬ ﺪ‬
‫ﺟﺎهﻠﻴﺖ ]ﺟﻼل ﺁل اﺡﻤﺪ[ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﻧﺎﻡﻪﯼ آﺎوﻩ ]ﺷﻤﺎرﻩهﺎﯼ‪ ٩٢‬و ‪ [٩٣‬ﻡﺮاﺟﻌﻪ آﻨﻨﺪ و ﻏﺮب زدﮔﯽ‪،‬‬
‫ﺳﺨﻨﯽ ﻧﺎروا و ﻧﻈﺮﻳﻪاﯼ ﻡﻐﺰ ﺁﺷﻮب را از ﻗﻠﻢ دآﺘﺮ ﻡﻨﻮچﻬﺮ ﺕﻬﺮاﻧﯽ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ!‬

‫****‬
‫آﻤﯽ هﻢ در ﺑﺎرﻩ ﺷﺠﺎﻋﺖ!‬
‫اﺧﻴﺮا در اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻧ ﺸﺮ ﻧ ﯽ آﺘ ﺎﺑﯽ چ ﺎپ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺑﺮﻓ ﺮاز ﺧﻠ ﻴﺞ‪ ،‬ﺧ ﺎﻃﺮات ﻡﺤ ﺴﻦ‬
‫ﻧﺠﺎت ﺡ ﺴﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻋ ﻀﻮ ﺳ ﺎﺑﻖ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ آ ﻪ از ﺳ ﺎل ‪ ١٣٤٦‬ﺕ ﺎ ‪ ١٣٥٥‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫هﻤﻜﺎرﯼ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺘﻦ آﺘﺎب آﻪ اﺕﻔﺎﻗﺎ ﺑﺎ ﻗﻠﻤﯽ ﺷﻴﻮا ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺳ ﻮاﯼ ﺧ ﺎﻃﺮات ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ذوق‬
‫هﻨﺮﯼ او را هﻢ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﯽﮔﺬارد‪ .‬چﻨﺪ ﺕﺼﻮﻳﺮ ﻧﻘﺎﺷ ﯽ در ﻡﻴﺎﻧ ﻪﯼ آﺘ ﺎب‪ ،‬رﻧﮕ ﯽ چ ﺎپ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ ﺁنهﺎ هﻢ ـ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﯽ دﻳﮕﺮ ـ از ذوق ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺡﻜﺎﻳ ﺖه ﺎ دارد‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ از اﻳ ﻦ ﺕ ﺼﺎوﻳﺮ از اﻳ ﺮان و‬
‫ﻡﺸﻬﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ هﻢ از دورانهﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠﻒ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻧﺠﺎتﺡﺴﻴﻨﯽ در ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ؛ در‬
‫هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ زﻧ ﺪاﻧﯽ ﺑ ﻮدﻧﺶ در زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﻋﺮﺑ ﯽ‪ .‬ﺕ ﺼﻮﻳﺮﯼ ه ﻢ از ﭘ ﺮچﻢ اﻳ ﺮان و ﺷ ﻤﻊ و ﮔ ﻞ و‬
‫ﭘﺮواﻧﻪاﯼ آﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻴ ﺎد ﺁنه ﺎ آ ﻪ ﭘﺮواﻧ ﻪوار در هﺎﻟ ﻪﯼ ﻋ ﺸﻖ ﻡﻌ ﺸﻮق ﺧ ﻮﻳﺶ ﺳ ﻮﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴ ﺎد ﺁن ﻳ ﺎران ﭘ ﺎك‬
‫ﺳﺮﺷﺘﯽ آﻪ ﺟﺎن ﺑﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﺳﻤﺎن ﻡﻴﻬﻨﻢ ﺁﺑﯽ اﺳﺖ و زﻡﻴﻨﺶ ﮔﻠﺰارﯼ اﺳﺖ ﺑﻪ رﻧ ﮓه ﺎﯼ ﺳ ﺒﺰ و ﺳ ﺮخ‬
‫و ﺳﻔﻴﺪ‪) .‬در ﻡﻴﺎﻧﻪﯼ آﺘﺎب(‬
‫آﺘﺎب آﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﯽ ﺧﻄﯽ و ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ هﻢ ﮔﺮﻳﺰﯼ هﻨﺮﻡﻨﺪاﻧﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕ ﺎرﻳﺦ زدﻩ‪ ،‬ﺑ ﺮ روﯼ دو ﻡﺤ ﻮر ﻧﻘ ﺪ ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﺑﺮرﺳ ﯽ رﻓﺘ ﺎر ﺕ ﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧ ﺪﮔﺎن اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن‪ ،‬در‬
‫ﺳﺮﻓﺼﻞهﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠﻒ آﻮﺷﻴﺪﻩ اﺳﺖ ـ از اﺳﺎس ـ آﻤﺒﻮده ﺎ و آ ﺞروﯼه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن را ﺑ ﻪ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ‬
‫دوﮔﺎﻧﻪ و اﻟﺘﻘﺎﻃﯽ ﺑﻨﻴﺎنﮔﺰاران ﺁن ﻧﺴﺒﺖ دهﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺰوﻩﯼ درون ﺳﺎزﻡﺎﻧﯽ ﺷﻨﺎﺧﺖ ]ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ[ آ ﻪ ﺷ ﺎﻡﻞ ﺑﺨ ﺶه ﺎﯼ ﻡﺘ ﺪوﻟﻮژﯼ‪،‬‬
‫ﺕﻜﺎﻡ ﻞ و راﻩ اﻧﺒﻴ ﺎء ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺕ ﻼش ﻡ ﯽآ ﺮد ﺕ ﺎ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ را‪ ،‬ﻡﻨﻄﺒ ﻖ ﺑ ﺮ اﺻ ﻮل ﻋﻠﻤ ﯽ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ و ﺕﺤﻠﻴﻞ ﺕﺎرﻳﺦ ﻧﺸﺎن دهﺪ و ﺑﻪ ﻡﺬهﺐ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﻡﻨﻄﻖ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺰوﻩ آﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦﺕﺮﻳﻦ‬
‫اﺙﺮ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ ﺳﺎزﻡﺎن ﺑﻮد‪ ،‬اداﻡﻪﯼ هﻤﺎن آﺎرﯼ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻗ ﺒﻼ ﻡﻬﻨ ﺪس ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﺕﺎﺡ ﺪﯼ ﺁﻳ ﺖاﷲ‬
‫ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺁن ﺷﺮوع آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪] .‬ﻡﻬﺪﯼ[ ﺑﺎزرﮔﺎن‪ ،‬در ﭘﯽ ﺁن ﺑﻮد ﺕﺎ هﻤﻪﯼ اﺻ ﻮل اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ‬
‫و دﺳ ﺘﻮرات ﻓﻘﻬ ﯽ ]اﯼ[ را آ ﻪ وﯼ ﺑ ﻪ ﺁنه ﺎ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ داﺷ ﺖ‪ ،‬ﺳ ﻮار ﺑ ﺮ ﻡﻨﻄ ﻖ ﻋﻠﻤ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻗ ﺸﺮهﺎﯼ‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮ ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺑﻘﺒﻮﻻﻧﺪ! ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آ ﺎر‪ ،‬وﯼ اﺻ ﻮل ﻋﻠﻤ ﯽ و دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ داﻧ ﺸﻤﻨﺪان روز را در‬
‫زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ زﻳ ﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳ ﻚ و ﺕﺮﻡﻮدﻳﻨﺎﻡﻴ ﻚ ﺑ ﻪ آ ﺎر ﻡ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ ﺕ ﺎ ﺡﻘﺎﻧﻴ ﺖ اﻋﺘﻘ ﺎدات ﺧ ﻮﻳﺶ‬
‫ﺶ ﻗ ﺸﺮ‬‫]اﺳﻼم[ را ﺙﺎﺑﺖ آﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ اﻳﻦآﻪ ﺑﺎزرﮔ ﺎن در ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﭘ ﯽﮔﻴ ﺮش ﺑ ﺎ رژﻳ ﻢ ﺷ ﺎﻩ اﻟﻬ ﺎم ﺑﺨ ِ‬
‫ﺟ ﻮان و روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡ ﺎ ﺑ ﻮد ـ و اﻳ ﻦ ﻡ ﻮﻓﻘﻴﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ وﯼ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻡ ﯽﺁﻡ ﺪ ـ اﻡ ﺎ رﻧ ﺴﺎﻧﺲ‬
‫ﻋﻠﻤﯽ‪/‬ﻡﺬهﺒﯽ او چﻨﺪان ﻡﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻡﻴﺰ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺕﻮﺟﻴﻪ و اﺙﺒﺎت ﺡﻘﺎﻧﻴﺖ ﻡﺴﺎﻟﻪﯼ ﻃﻬﺎرت در ﻓﻘﻪ ﺷ ﻴﻌﻪ از‬
‫‪٢٩٨‬‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺕﺸﺒﺚ ﺑﻪ دﺳﺘﺂوردهﺎﯼ ﻡﻴﻜﺮب ﺷﻨﺎﺳﯽ روز‪ ،‬ﮔﺮچﻪ ﻇﺎهﺮا ﺑﻪ ﻡﻌﺘﻘﺪان ﺑﻪ ﺁن ﻡ ﺴﺎﺉﻞ دﻟﮕﺮﻡ ﯽ‬
‫ﻡﯽداد؛ اﻡﺎ هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ وﺳﻴﻠﻪﯼ اﺙﺒﺎت ﺡﻘﺎﻧﻴ ﺖ دﻳ ﻦ و ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺕﻄ ﺎﺑﻖ ﻡ ﺴﺎﺉﻞ ﻓﻘﻬ ﯽ‬
‫ﺑﺎ اﺻﻮل ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬اﮔﺮ در ﺟﺎﻳﯽ ﺧﻮاﻧﺎﻳﯽ داﺷﺖ‪ ،‬در ﺟﺎهﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮﯼ ﺳﻮالﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﺁﻳ ﺖاﷲ‬
‫ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ و دآﺘﺮ ﻳﺪاﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ هﻢ در چﻨﻴﻦ زﻡﻴﻨﻪاﯼ ﺕﻼش ﻡﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺁنه ﺎ ﻡ ﯽآﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ ﺕ ﺎ ﺑ ﺎ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ‬
‫ﺁﻳﺎت ﻗﺮﺁن ﺑﻪ ﺳﺒﻜﯽ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻗ ﺮﺁن ﭘﻴﺮاﻡ ﻮن ﺁﻓ ﺮﻳﻨﺶ اﻧ ﺴﺎن و ﺟﻬ ﺎن را ﺑ ﺎ دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﻋﻠ ﻮم‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺕﻄﺒﻴﻖ دهﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺎﻳﻪهﺎﯼ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻗﺮﺁن را در ﺑﻴﻦ ﻗﺸﺮ ﺕﺤﺼﻴﻞآﺮدﻩ ﺕﻘﻮﻳ ﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪.‬‬
‫)ص ‪ ٤١٦‬آﺘﺎب(‬
‫ﻧﺠﺎت ﺡﺴﻴﻨﯽ از ﺳﻮﻳﯽ آﻮﺷ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺕ ﺼﻮﻳﺮﯼ ه ﻢ از ﺷ ﺠﺎﻋﺖه ﺎﯼ ﺑ ﯽﻧﻈﻴ ﺮ اﻋ ﻀﺎﯼ‬
‫اوﻟﻴﻪ و ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻡﺎن ﺑﺪهﺪ آﻪ ﺑﻪ زﻋ ﻢ او ﻧﺎﺷ ﯽ از راﻧ ﺪﻡﺎن ﺑ ﺎﻻﯼ ﻋ ﺸﻖ و ﺑ ﺎور اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ‬
‫اﻋﺘﻘﺎدات اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﺕﻮﭘﻴﺎ و ﻡﺪﻳﻨﻪﯼ ﻓﺎﺿﻠﻪﯼ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺪﻳﻞ ﺁن ﻧﻈ ﺎم چﻴ ﺰﯼ‬
‫اﺳﺖ ﻻﺑﺪ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ هﻤ ﻴﻦ ﻡ ﻴﻬﻦ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان ﻳ ﺎ چﻴ ﺰﯼ ﺷ ﺒﻴﻪ ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺑ ﺎ‬
‫ﻋﻨﻮان اﺳﻼﻡﯽاﯼ دﻳﮕﺮ!‬
‫ﻧﻔﺮت اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن را از اﺧﺘﻼف ﻃﺒﻘﺎﺕﯽ وﺡﺸﺘﻨﺎك ﻡﻮﺟﻮد در ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻡ ﯽﺕ ﻮان در ﺟ ﺎﯼ‬
‫ﺟﺎﯼ اﻳﻦ آﺘﺎب ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪ و ﺡ ﺲ آ ﺮد‪ .‬ﻡﺘﻮﻟﻴ ﺎن ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺑ ﻪ زﻋ ﻢ ﻧﺠ ﺎتﺡ ﺴﻴﻨﯽ‪،‬‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﯽ]![ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ‪ ١٤‬آﻴﻠﻮ ﻡﻮاد ﻡﻨﻔﺠﺮﻩ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﺸﺎن و ﺟﺎﺳ ﺎزﯼ آﻠ ﯽ ﻡﻬﻤ ﺎت در ﺕ ﻪ‬
‫چﻤﺪانهﺎﺷﺎن ﻡﯽآﻮﺷﻨﺪ از ﻓﺮودﮔﺎﻩهﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠﻒ ﻋﺒ ﻮر آ ﺮدﻩ‪ ،‬وارد آ ﺸﻮر ﺷ ﻮﻧﺪ و ﻡ ﻮاد ﻡﻨﻔﺠ ﺮﻩ را‬
‫ج ﺕﺮور ﺳﺮدﻡﺪاران رژﻳﻢ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻳﺎ ﻋﻮاﻡﻞ اﻡﺮﻳﻜﺎ در اﻳﺮان ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ه ﻢ ﺕ ﺼﺎدﻓﺎ در‬ ‫ﺧﺮ ِ‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺕﺮددش ﺑﺎ چﻨﻴﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪاﯼ از ﻡﻬﻤﺎت دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺕﻘﺮﻳﺒﺎ ﺕﻤﺎم ﻋﻤﺮ آﺎر ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽاش‬
‫را در زﻧﺪانهﺎﯼ دوﺑﯽ‪ ،‬اﺑﻮﻃﺒﯽ‪ ،‬ﻟﺒﻨ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﻮرﻳﻪ و ﻋ ﺮاق ﻡ ﯽﮔﺬراﻧ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻡﻴﺎﻧ ﻪ ه ﻢ داﺳ ﺘﺎن ﻳ ﻚ‬
‫هﻮاﭘﻴﻤ ﺎ رﺑ ﺎﻳﯽ ﺧ ﺎرقاﻟﻌ ﺎدﻩ از دوﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﺑﻐ ﺪاد ﺑ ﻪ ﺕﻔ ﺴﻴﺮ آ ﺸﻴﺪﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد آ ﻪ در ﺟ ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺷﺮ در ﭘﺸﺖ ﺟﻠﺪ آﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻡﻌﺮﻓﯽ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ چﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻡﺤﺴﻦ ﻧﺠﺎت ﺡﺴﻴﻨﯽ در ﺳﺎل ‪ ١٣٢٣‬در ﻡﺸﻬﺪ ﻡﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﺕﺤﺼﻴﻼت اﺑﺘﺪاﻳﯽ و‬
‫ﻡﺘﻮﺳ ﻄﻪ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٤٤‬وارد داﻧ ﺸﻜﺪﻩﯼ ﻓﻨ ﯽ ﺕﻬ ﺮان ﺷ ﺪ و ه ﻢ زﻡ ﺎن ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻋ ﻀﻮﻳﺖ ﺕ ﺸﻜﻴﻼﺕﯽ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻡﺨﻔﯽ درﺁﻡﺪ آﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﻧﺎم ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬در ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٣٤٩‬ﺑﺎ درﺟﻪﯼ ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ در رﺷﺘﻪﯼ ﻡﻬﻨﺪﺳ ﯽ ﺷ ﻴﻤﯽ ﻓ ﺎرغاﻟﺘﺤ ﺼﻴﻞ ﺷ ﺪ و در ﺕﺎﺑ ﺴﺘﺎن هﻤ ﺎن‬
‫ﺳﺎل ﺑﺎ ﻡﺎﻡﻮرﻳﺖ از ﺳﻮﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺑﺮاﯼ ﮔﺬراﻧ ﺪن دورﻩﯼ ﻋﻤﻠﻴ ﺎت چﺮﻳﻜ ﯽ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ از آﺸﻮر ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در ﻡﺴﻴﺮ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩهﺎﯼ ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﯽ ﺡ ﻮادﺙﯽ رخ داد آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﯽ ﺷﺪن وﯼ و چﻨﺪ ﺕﻦ از اﻋﻀﺎﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺟﺮﻳ ﺎن هﻮاﭘﻴﻤﺎرﺑ ﺎﻳﯽ از دﺑ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻐﺪاد اﻧﺠﺎﻡﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﮔﺬراﻧﺪن دورﻩﯼ ﺁﻡﻮزﺷﯽ ﻋﻤﻠﻴﺎت چﺮﻳﻜﯽ در ﭘﺎﻳﮕﺎﻩهﺎﯼ ﻓﻠ ﺴﻄﻴﻨﯽ‪ ،‬هﻨﮕ ﺎم ﺑﺎزﮔ ﺸﺖ‬
‫ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان در ﺑﻴ ﺮوت دﺳ ﺘﮕﻴﺮ و زﻧ ﺪاﻧﯽ ﺷ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ از ﺁزادﯼ در ﺑﺨ ﺶ ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮر ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖه ﺎ ﺕ ﺎ هﻨﮕ ﺎم دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽه ﺎﯼ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ در ﺳ ﺎزﻡﺎن اداﻡ ﻪ‬
‫ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬وﯼ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٥‬از ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ آﻨ ﺎرﻩ ﮔﺮﻓ ﺖ و در ﺳ ﻮﺉﺪ اﻗﺎﻡ ﺖ ﮔﺰﻳ ﺪ‪ .‬ﻧﺠ ﺎت‬
‫ﺡ ﺴﻴﻨﯽ اآﻨ ﻮن رﺉ ﻴﺲ ﺑﺨ ﺶ ﻓﻴﺰﻳ ﻚ در ﻳ ﻚ ﻡﺮآ ﺰ ﭘﺰﺷ ﻜﯽ ه ﺴﺘﻪاﯼ در اﺳ ﺘﻜﻬﻠﻢ اﺳ ﺖ‪) .‬ﭘ ﺸﺖ ﺟﻠ ﺪ‬
‫آﺘﺎب(‬
‫ﺁﻧﭽ ﻪ اﻡ ﺎ در اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب ﺧﻮاﻧ ﺪﻧﯽﺕ ﺮ اﺳ ﺖ ـ و ﻡ ﺮا دو ﺷ ﺐ ﺕﻤ ﺎم ﺑﻴ ﺪار ﻧﮕ ﺎﻩ داﺷ ﺖ ـ‬
‫ﺳ ﺎدﻩاﻧﮕ ﺎرﯼه ﺎ‪ ،‬ﺳ ﺎدﻩاﻧﺪﻳ ﺸﯽه ﺎ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺕﻌﺒﻴ ﺮﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺡﻤﺎﻗ ﺖه ﺎﯼ رهﺒ ﺮان اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ در‬
‫آﻤﺘﺮﻳﻦ زﻡﺎن ﺑﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩﯼ ﺕﻤﺎم ﺧﺎﻧﻪهﺎﯼ ﻡﺨﻔﯽ و ﺕﻴﻤ ﯽ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﻨﺠ ﺮ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ‬

‫‪٢٩٩‬‬
‫ﺕﻤﺎم ﺑﺪﻧﻪ و رهﺒﺮﯼ ﺳﺎزﻡﺎن را ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدﯼ آﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ رهﺒﺮان اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳ ﺎدﻩاﻧ ﺪﻳﺶ‬
‫ﻧﻤﯽﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن چﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮد آﻪ اآﻨﻮن هﺴﺖ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ آﻪ ﺷ ﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻋﻀﺎﯼ اوﻟﻴﻪﯼ اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﻜﺪﻩهﺎﯼ ﻓﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﻓﺎرغاﻟﺘﺤ ﺼﻴﻼن داﻧ ﺸﮕﺎﻩ‪،‬‬
‫ﺡﺘﺎ ﮔﺎﻩ اﺳﺘﺎدﻳﺎر داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ .‬ازﺳﻮﻳﯽ هﻢ ﺧﻴﻠﯽهﺎﺷ ﺎن ﺳ ﺎﺑﻘﻪﯼ آ ﺎر ﻡ ﺴﺘﻤﺮ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در ﻧﻬ ﻀﺖ‬
‫]ﻡﺬهﺒﯽ[ ﺁزادﯼ و آﺎﻧﻮن ﻧﺸﺮ ﺡﻘﺎﻳﻖ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﺤﻤﺪﺕﻘﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ را داﺷﺘﻪاﻧﺪ؛ ﺳﺎدﻩاﻧﮕﺎرﯼاﯼ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ‬
‫از ﻋﺪﻩاﯼ روﺳﺘﺎﺉﯽ ﺑﯽﺳﻮاد‪ ،‬ﺑﯽﻡﻄﺎﻟﻌ ﻪ و ﺑ ﯽﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﻗﺎﺑ ﻞ اﻧﺘﻈ ﺎر اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ از ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺎ ادﻋ ﺎﯼ‬
‫رهﺒﺮﯼ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺑﺮ آﺸﻮرﯼ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ اﻳﺮان‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر آﻮﺷﻴﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺎدﻩاﻧﮕ ﺎرﯼه ﺎ ﺟﺎﻡ ﻪﯼ ﺕﻘ ﻮا و ﺕﻘ ﺪس ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﺧﻮدآ ﺸﯽه ﺎﯼ دﺳ ﺘﻪﺟﻤﻌ ﯽ ﺷ ﻌﺎر و ﺳ ﺮود ﻡﺮﺕﻜ ﺐ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺧ ﻮد ﻧﺠ ﺎت ﺡ ﺴﻴﻨﯽ ه ﻢ در‬
‫ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﺎر آﺘﺎﺑﺶ اﻳﻦ ﺳﺎدﻩاﻧﮕﺎرﯼهﺎ را ﺻﻔﺎ و ﺧﻠﻮص ﻧﻴﺖ و ﻓﺪاآﺎرﯼ آﻢ ﻧﻄﻴ ﺮ ﺁﻧ ﺎن و ﺟﺴﺎرﺕ ﺸﺎن‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻡﺒﺎرزﻩ ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ آﻪ ﺑﻪ زﻋﻢ او در ﺧﻮر ﺳﺘﺎﻳﺶ و اﺡﺘﺮام اﺳﺖ!‬
‫در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎزﻡﺎﻧﺪﻩ از ﺁن دوران ـ ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻓﻌﻠﯽ ﺳ ﺎآﻦ ﻋ ﺮاق ـ‬
‫روز ‪ ٤‬ﺧ ﺮداد را ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﺳﺮﻓ ﺼﻞ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧ ﻮﻳﻦ اﻳ ﺮان ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ؛ روزﯼ آ ﻪ ﺳ ﺮان اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن در اﺳﺘﻤﺮار هﻤﺎن ﺳﺎدﻩﻧﮕﺮﯼهﺎ و ﺳﺎدﻩاﻧﺪﻳﺸﯽهﺎﺷﺎن دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﯽ اﻋﺪام ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻡﻌﻨﯽ اﻳﻦ ﺡﺮف اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ اﻋﺪام ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ـ هﺮ ﻧﻈﺎﻡﯽ ـ آﺎر ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ و ه ﺮ‬
‫ﻧﻈﺎﻡﯽ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻨﺶ را ﺑﺎ هﺮ اﻧﺪازﻩ ﺳﺎدﻩاﻧﺪﻳﺸﯽ ﺑﻪ زﻧﺪان و ﻡﻴﺪانهﺎﯼ ﺕﻴﺮ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻡﻦ اﺳﺎﺳ ﺎ‬
‫ﺑﺎ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ اﻋ ﺪاﻡﯽ ﻡﺨ ﺎﻟﻔﻢ و اﻋ ﺪام ﻡﺨ ﺎﻟﻔﻴﻦ ه ﺮ ﻧﻈ ﺎﻡﯽ را وﻳﮋﮔ ﯽ ﻧﻈ ﺎمه ﺎﯼ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ ارزﻳ ﺎﺑﯽ‬
‫ﻡﯽآﻨﻢ آﻪ چﻮن ﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﻡﻠﺘﯽ آﻪ ﺑﺮ ﺁن ﺡﻜﻢ ﻡﯽراﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻜﻴﻪ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﺳ ﺘﻤﺮار چﻨ ﺪ روزﻩﯼ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘﺸﺎن ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم چﻨﻴﻦ ﺟﻨﺎﻳﺎﺕﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ را هﻢ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ ﻡ ﯽداﻧ ﻢ آ ﻪ چﻨ ﻴﻦ ﻧﻈ ﺎمه ﺎﻳﯽ‬
‫ﻡﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩهﺎ و ﺷﻴﻮﻩهﺎﻳﯽ در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺘﺸﺎن ﺕﺪاوم ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻴﻦ ه ﻢ‬
‫هﺮ ﺕﺮﻓﻨﺪﯼ را آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ آﺎر ﻡﯽﮔﻴﺮﻧﺪ ﺕﺎ چﻨﺪ روزﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﺮ ارﻳﻜ ﻪﯼ ﻗ ﺪرت ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ؛ ﺑ ﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ آﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ]ﻡ ﺜﻼ[ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪ ،‬دﺳ ﺘﻪ ﺟﻤﻌ ﯽ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺳ ﺎدﻩاﻧﮕ ﺎرﯼ‪ ،‬درﺳ ﺖ‬
‫ﻡﺜﻞ راﺡﺖاﻟﺤﻠﻘﻮﻡﯽ ﻟﺬﻳﺬ‪،‬آﻞ دﺳﺘﮕﺎهﺶ را در داﻡﻦ ﭘﻠﻴﺲ و ﺳﺎواآﺶ ﺑﻴﻨﺪازد‪ .‬ﺑﻌﺪ هﻢ اﻳﻦ ﺧﺮﻳ ﺖه ﺎ‬
‫را ﺷﺠﺎﻋﺖ ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ‪ ،‬ﭘﺲ از ﮔﺬﺷ ﺖ ﺳ ﯽ ﺳ ﺎل از ﺁن دوران‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺷ ﻬﺎدت و اﺳ ﻄﻮرﻩ ارزﻳ ﺎﺑﯽ‬
‫آﺮدن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺠﺎﻳﻊ‪ ،‬هﺮ ﺳﺎل و هﺮ دهﻪ از اﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن وﻃﻦ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﯽ ﻳﺎد آ ﺮدﻩ‪ ،‬از رﻓﺘ ﺎر اﻳ ﺸﺎن‬
‫ﺑﺮاﯼ ارﺕﻜﺎب ﺷﺠﺎﻋﺖهﺎﻳﯽ هﻤﺎﻧﻨﺪ اﻧﮕﻴﺰﻩ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ه ﺮ ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺟﻌ ﻞ و ﺕﺤﺮﻳ ﻒه ﺎ دﺳ ﺖ ﺑﺰﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺳ ﺮ ﺕ ﺎرﻳﺦ را‬
‫ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد آ ﻼﻩ ﮔﺬاﺷ ﺖ؛ ﺡﺘ ﺎ اﮔ ﺮ در ﺁن دوران ﺷ ﻬﻴﺪﺑﺎزﯼ و ﺷﻬﻴﺪﺳ ﺎزﯼ ﻡ ﺪ ﺑ ﻮدﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ ﮔﺮدﺷﯽ هﻢ دارد و در ﮔﺬر زﻡﺎن چﻨﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩهﺎﻳﯽ راـ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ـ اﺳﻘﺎط و ﻡ ﺴﺘﻌﻤﻞ و از دور‬
‫ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ درد ﺑﺎﺳﺘﺎﻧ ﺸﻨﺎﺳﺎﻧﯽ ﻡ ﯽﺧﻮرﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﻧﺎﻧﺸﺎن را از راﻩ آﻨﺪ وآﺎو در اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﻡﺮدﻩ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﺒﺶ ﻗﺒﺮهﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻡﯽﺁورﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻡﺎ ﮔﺎهﯽ هﻢ ـ ﻻﺑﺪ آ ﺎﻡﻼ ﺕ ﺼﺎدﻓﯽ ـ آ ﺴﺎﻧﯽ ﭘﻴ ﺪا ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ آ ﻪ از اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ رﻓﺘﺎره ﺎ ﻡ ﻼت‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺑ ﺮاﯼ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﻋﻤﻠﻜ ﺮد اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧ ﺎت ﺳ ﺎدﻩاﻧ ﺪﻳﺶ و ﺳ ﺎدﻩ اﻧﮕ ﺎر ﭘﻴ ﺪا ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و از‬
‫هﻤﺎن ﺷﻴﻮﻩهﺎﯼ ﺕﻘﺪﻳﺲ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺟﺪوﻟﯽ از آﻬﻨﮕﯽ و ﻏﻴﺮﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﯽﮔﺬارﻧﺪ؛ چﺮا آﻪ دﻧﻴ ﺎ‬
‫ه ﺮ روز ﺑ ﻪ ﺳ ﻤﺖ ﭘﻴﭽﻴ ﺪﮔﯽ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ در ﺡﺮآ ﺖ اﺳ ﺖ و آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ه ﺮ دﻟﻴﻠ ﯽ ﺡﻤﺎﻗ ﺖ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﻡﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺕﺎوان ﺳﺎدﻩ اﻧﮕﺎرﯼهﺎﺷﺎن را ـ ﮔﺎﻩ ﺡﺘﺎ چﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ـ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻏﺮوب ﺳ ﺮد و ﺕﺎرﻳ ﻚ ﻳ ﻚ روز زﻡ ﺴﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻡﻨ ﺼﻮر ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﻳﻜ ﯽ از اﻋ ﻀﺎﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫]آﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٣٦٧‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ هﻤﺴﺮش در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻡﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﻓﺮوغ ﺟﺎوﻳﺪان آﺸﺘﻪ ﺷ ﺪ[ ﺑ ﺎ اﷲ ﻡ ﺮاد‬
‫دﻟﻔﺎﻧﯽ ﻋﻀﻮ ﺳﺎﺑﻖ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ در دو ﻃ ﺮف ﻡﻴ ﺰ ﻗﻬ ﻮﻩﺧﺎﻧ ﻪاﯼ در اﻡﻴﺮﻳ ﻪﯼ ﺕﻬ ﺮان ﻧﺸ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ و در‬

‫‪٣٠٠‬‬
‫ﺡﺎﻟﯽ آﻪ ﮔﺮﻡﯽ اﺳﺘﻜﺎنهﺎﯼ چﺎﯼ را در دﺳﺘﺎن ﺧﻮﻳﺶ اﺡﺴﺎس ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧ ﺎﻃﺮات دورﻩﯼ زﻧ ﺪان را‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎد ﻡﯽﺁورﻧﺪ‪ .‬ﺁن دو چﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﺁن ﻡﺪﺕﯽ را ﺑﺎ ه ﻢ در زﻧ ﺪان ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ﺑ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﻡﻨ ﺼﻮر ﺑ ﻪ‬
‫ﺟ ﺮم ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ در ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ و اﷲ ﻡ ﺮاد ﺑ ﻪ اﺕﻬ ﺎم ﺕﻬﻴ ﻪﯼ اﺳ ﻠﺤﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن آﻤﻴﺘ ﻪﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫دﺳ ﺘﮕﻴﺮ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻡﻨ ﺼﻮر از ﺳ ﻮﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺎﻡﻮرﻳ ﺖ داﺷ ﺖ ﺕ ﺎ در اﻳ ﻦ دﻳ ﺪار از وﺿ ﻊ ﻓﻌﻠ ﯽ‬
‫دﻟﻔ ﺎﻧﯽ‪ ،‬آ ﺎر و زﻧ ﺪﮔﯽ او و ﻧﻴ ﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽاش ﺑ ﺎﺧﺒﺮ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﮔﻔﺘ ﻪه ﺎﯼ دﻟﻔ ﺎﻧﯽ‪ ،‬وﯼ‬
‫ﺻﺎﺡﺐ ﻳﻚ آﺎرﺧﺎﻧﻪﯼ ﺳﻨﮓﺑﺮﯼ در ﻧﺰدﻳﻜﯽ آﺮﻡﺎﻧﺸﺎﻩ اﺳﺖ… وﯼ ]اﷲ ﻡﺮاد دﻟﻔﺎﻧﯽ[ ﺳﺮان ﺡﺰب‬
‫ﺕﻮدﻩ را ﺧﺎﺉﻦ ﻡﯽداﻧﺪ و چﻨﺎن واﻧﻤﻮد ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ ﻡﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑ ﻪ ﻡ ﺴﺎﺉﻞ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪ اﺳ ﺖ ]ﺡﺘ ﺎ[‬
‫دﻟﻔﺎﻧﯽ در اﻳﻦ ﻡﻼﻗﺎت‪ ،‬اهﻤﻴﺖ ﻡﺴﺎﺉﻞ اﻡﻨﻴﺘﯽ را ﺑﻪ ﻡﻨﺼﻮر ﻳﺎدﺁور ﻡﯽﺷﻮد و ﺕﺎآﻴﺪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ‪ :‬ﻓ ﺮد‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎﻳﺪ در ارﺕﺒﺎط ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻡﺤﺘﺎط ﺑﺎﺷﺪ!‬
‫ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ دﻟﻔ ﺎﻧﯽ ﻡ ﻮرد اﻃﻤﻴﻨ ﺎن ﻡﻨ ﺼﻮر و از ﺁن ﻃﺮﻳ ﻖ ﻡ ﻮرد اﻋﺘﻤ ﺎد ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻗ ﺮار‬
‫ﻡ ﯽﮔﻴ ﺮد… دﻟﻔ ﺎﻧﯽ ]ﺕ ﻮدﻩاﯼ[ ﺑ ﺎ ﺕﻈ ﺎهﺮ ﺑ ﻪ اﻋﺘﻘ ﺎدات ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ اﺑ ﺮاز ارادت ﺧ ﺎص ﺑ ﻪ‬
‫ﺡﻀﺮت ﻋﻠﯽ)ع( و ﻧﻴ ﺰ ﺕﻮﺻ ﻴﻪه ﺎﯼ اﻡﻨﻴﺘ ﯽ]اﯼ[ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﺎﺻ ﺮ ﺻ ﺎدق ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻤ ﺎد وﯼ را ﻧﻴ ﺰ‬
‫آﺎﻡﻼ ﺟﻠﺐ ﻡﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم روزﯼ ﻧﺎﺻﺮ ]ﺻﺎدق[ ﻡﺴﺎﻟﻪﯼ ﺕﻬﻴﻪﯼ اﺳﻠﺤﻪ را ﭘﻴﺶ ﻡﯽآﺸﺪ‪ .‬دﻟﻔﺎﻧﯽ ﭘﺲ از آﻤ ﯽ‬
‫ﺕﺎﻡﻞ ﺑﺎ ﻡﻬﺎرت ﺧﺎﺻﯽ ]![ ﻡﯽﮔﻮﻳﺪ آﻪ او واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﺮوﻩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻡﺨﻔﯽ اﺳﺖ و ﺑ ﺪون ﻡ ﺸﻮرت‬
‫ﺑﺎ آﺎدرهﺎﯼ ﺑﺎﻻﯼ ﺁن ﮔﺮوﻩ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آﺎر ﺡﺴﺎﺳﯽ ﻡﺜ ﻞ ﺕﻬﻴ ﻪﯼ اﺳ ﻠﺤﻪ ﺑﭙ ﺮدازد‪) .‬هﻤﺎﻧﺠ ﺎ‪ ،‬ﺻ ﺺ‬
‫‪ ٢٩٣‬ﺕﺎ ‪(٢٩٤‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪ از ﻃﺮح ﻡﺴﺎﻟﻪﯼ اﺳ ﻠﺤﻪ‪ ،‬دﻟﻔ ﺎﻧﯽ دچ ﺎر دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ ﺷ ﺪﻩ و ﺻ ﺤﺒﺖه ﺎﻳﺶ ﻡﺮﻡ ﻮز و‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻡﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦهﻤﻪ ﻧﺎﺻﺮ و چﻨﺪ رﻓﻴﻖ ﻡﺴﺌﻮل در ﺳ ﺎزﻡﺎن‪ ،‬رﻓﺘ ﺎر دﻟﻔ ﺎﻧﯽ‬
‫را ﺑﺎ ﺕﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻡﺸﺎهﺪات اﺧﻴﺮ ﻡﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻡﯽدهﻨﺪ‪) .‬هﻤﺎﻧﺠﺎ ﺻﺺ ‪ ٢٩٤‬ﺕﺎ ‪(٢٩٥‬‬
‫ﺡﺘﺎ ﻋﻠﯽ ]ﻳﻜﯽ از اﻋﻀﺎء آﻪ ﺑﺎ دﻟﻔﺎﻧﯽ در ارﺕﺒﺎط ﻗﺮار دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ[ اﺡ ﺴﺎس ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫هﺮﺑﺎر آ ﻪ ﺑ ﺎ دﻟﻔ ﺎﻧﯽ هﻤ ﺮاﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻓ ﺮد ﻳ ﺎ اﻓ ﺮادﯼ ﺕﻮﺳ ﻂ ﻳ ﻚ وﺳ ﻴﻠﻪﯼ ﻧﻘﻠﻴ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺁنه ﺎ را دﻧﺒ ﺎل‬
‫ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ… ﺑ ﻪ ﺕ ﺪرﻳﺞ ﻋﻠ ﯽ ﻧﻤﻮده ﺎﻳﯽ از ﺕﻌﻘﻴ ﺐ و ﻡﺮاﻗﺒ ﺖ را ﺡﺘ ﺎ در ﻡ ﺴﻴﺮ آ ﺎر روزاﻧ ﻪاش‬
‫ﻡﯽﺑﻴﻨﺪ … ﻳﻚ روز ﻡﺮدﯼ ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﻧﺰدﻳﻚ ﻡﯽﺷﻮد و از او ﻋﻜﺲ ﻡﯽﮔﻴﺮد … ﻋﻠﯽ اﻳﻦ ﺻ ﺤﻨﻪه ﺎﯼ‬
‫ﻡﺮﻡﻮز را ﺟﺪﯼ ﺕﻠﻘﯽ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺕﻬﺮان ﻡﯽرﺳﺎﻧﺪ و ﺑﺎ ﻡﺴﺌﻮل ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽاش هﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺸﺎهﺪات‬
‫و ﺳﻮءﻇﻦ ﺧﻮد را ﺑﻴﺎن و ﺑﺮ ﺟ ﺪﯼ ﺑ ﻮدن ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ اﻡﻨﻴﺘ ﯽ ﭘﺎﻓ ﺸﺎرﯼ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪] .‬اﻡ ﺎ[ از دﻳ ﺪ ﻡ ﺴﺌﻮﻻن‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ اﺕﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻡﻌﻨﺎﯼ ارﺕﺒﺎط دﻟﻔﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺳﺎواك ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬هﻤﺎﻧﺠﺎ(‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن راهﯽ آﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎزﻡﺎن را ﺑﻪ آﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ ﻡﯽﻓﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﻧﻬﺎد ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧﮕ ﺎرﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫از ﻳ ﻚ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻟ ﻮ رﻓﺘ ﻪ ﺳ ﺨﻦ ﻡ ﯽﮔﻮﻳ ﺪ آ ﻪ ﻧﻔ ﺮاﺕﺶ ]ﻳﻜ ﯽ از رﺿ ﺎﻳﯽه ﺎ[ ﻡ ﺎﻡﻮران ﺳ ﺎواك را ﻗ ﺎل‬
‫ﻡﯽﮔﺬارد‪ .‬ﻳﻜﯽ دﻳﮕﺮﺷﺎن ﺳﻴﺎﻧﻮر ﻡﯽﺧﻮرد‪ .‬ﻳﻜﯽ در هﻨﮕﺎم ﺕﻴﺮﺑ ﺎران ﺳ ﺮود ﻡ ﯽﺧﻮاﻧ ﺪ‪ .‬ﻳﻜ ﯽﺷ ﺎن ﺑ ﺎ‬
‫ﻧﺎرﻧﺠﻚ ﺑﻪ وﺳﻂ ﺳﺎواآﯽهﺎ ﻡﯽرود و ﺧﻮدش را هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و ﺳ ﺮﻳﺎﻟﯽ‬
‫از اﻳﻦ ﺷﺠﺎﻋﺖهﺎ آﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮاﯼ ذهﻦهﺎﯼ ﺳﺎدﻩﯼ ﺑﻴﺴﺖ و چﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻡﺎ دﻟﭙﺬﻳﺮ ﻳﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﯽ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫اﻡ ﺎ ﺡ ﺎﻻ دﻳﮕ ﺮ در دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﭘﻴﭽﻴ ﺪﮔﯽ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ـ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺕ ﻼش ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ اﻟﻬ ﺎم دهﻨ ﺪﻩﯼ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺕ ﺸﻜﻞه ﺎﯼ ﻧﻈ ﺎﻡﯽ‪/‬ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ـ ﺑ ﺎزار چﻨ ﺪاﻧﯽ ﻧ ﺪارد‪ .‬اﻳ ﻦ روزه ﺎ‬
‫دﻳﮕﺮ آﺴﯽ را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ چﻨﻴﻦ ﺷﺠﺎﻋﺖهﺎﻳﯽ ﻡﺪال ﺑﺎران ﻧﻤﯽآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﯼ ﺑﺮ ﻓ ﺮاز ﺧﻠ ﻴﺞ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ از ﺁﻧﭽ ﻪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺳ ﺎدﻩ اﻧﺪﻳ ﺸﯽ ﺑ ﻪ ﺧ ﺮج ﻡ ﯽداد‪ ،‬ﺡﺘﻤ ﺎ‬
‫اﻳﻦروزهﺎ در ﻟﻴﺴﺖ ﺷﻬﺪاﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﭘﺮاﻓﺘﺨﺎر ]![ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﮔﻮﺷ ﻪﯼ ﺑ ﺎرﻳﻜﯽ را ﺑ ﺎ ﻳ ﻚ‬
‫ﻋﻜ ﺲ ﺷ ﺶ در چﻬ ﺎر ﻡﺤ ﻮ ـ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ هﻤ ﺎن ﻋﻜ ﺴﯽ آ ﻪ ﭘ ﺸﺖ ﺟﻠ ﺪ آﺘ ﺎب آﻠﻴ ﺸﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ـ اﺷ ﻐﺎل‬
‫ﻡﯽآﺮد‪.‬‬

‫‪٣٠١‬‬
‫اﻳﻦ آﺘﺎب ‪ ٤٥٦‬ﺻﻔﺤﻪاﯼ ﺑﺎ آﻮدآﯽ و ﻡﺤﻴﻂ ﺕﺮﺑﻴﺘﯽ‪/‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺠ ﺎت ﺡ ﺴﻴﻨﯽ ﺁﻏ ﺎز ﻡ ﯽﺷ ﻮد‬
‫و ﺑﺎ ﺕﺼﻔﻴﻪهﺎﯼ درون ﮔﺮوهﯽ اﻳﻦ ﺕﺸﻜﻞ ﻧﻈﺎﻡﯽ‪/‬ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ در ﺳﺎله ﺎﯼ ‪ ٥٤‬و ‪ ٥٥‬ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن ﻡ ﯽرﺳ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺮ آﺸﻴﺪن ﻡﺤﻴﻂ ﺕﺮﺑﻴﺘﯽ‪/‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‪/‬ﻡ ﺬهﺒﯽ ﻡﺤ ﺴﻦ ﻧﺠ ﺎت ﺡ ﺴﻴﻨﯽ از زﻳﺒ ﺎﺕﺮﻳﻦ و ﺟ ﺬابﺕ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺨﺶهﺎﯼ آﺘﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻧﺠ ﺎت ﺡ ﺴﻴﻨﯽ در ﻧﻘ ﺶ ﻗ ﺎرﯼ ﻗ ﺮﺁن در ﻡﺪرﺳ ﻪﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺳ ﻴﺮوس‬
‫ﻡﺸﻬﺪ‪ ،‬ﻡﻮرد ﻟﻄﻒ ﻡﻼﯼ ﻡ ﺪﻳﺮ ﻡﺪرﺳ ﻪ ﻗ ﺮار ﻡ ﯽﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﺑﺨ ﺼﻮص ﺕ ﺼﻮﻳﺮﯼ آ ﻪ او از رﻓﺘ ﺎر اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﺬهﺒﻴﻮن ﺑﺎ زﻧﺎن ﻡﺬهﺒﯽ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ اﻳﺮان ﻡﯽدهﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧ ﺎﻇﻢ ﻡﺪرﺳ ﻪ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺡﻴ ﺪرﯼ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫وﻗﺘ ﯽ در زﻡ ﺎن رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ آ ﺸﻒ ﺡﺠ ﺎب ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﭘ ﺪر ﺁﻗ ﺎﯼ ﺡﻴ ﺪرﯼ ﺕﺮآ ﻪاﯼ در دﺳ ﺖ‬
‫ﻡ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ و در آﻮچ ﻪ و ﺑ ﺎزار‪ ،‬هﺮﺟ ﺎ زﻧ ﯽ را ﺑ ﯽﺡﺠ ﺎب ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ چ ﺎدر و ﺑ ﺪون ﻡﻘﻨﻌ ﻪ ﻡ ﯽدﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﺕﺮآﻪاش ﺡﻴﺪر ﺡﻴﺪر ﮔﻮﻳﺎن ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺁن زن ﻡ ﯽآﻮﻳﺒ ﺪ و ﻡ ﯽﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﭘ ﺮدﻩﯼ ﺧ ﻼ را ﺑﻴﻨ ﺪاز! ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺁن ﺧﺎﻧﻮادﻩ آﻪ ﺑ ﻪ ﺡﻴ ﺪرﯼ ﺷ ﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ﻡ ﺸﻬﺪ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻡﻌ ﺮوف و در ﻡﺤﺎﻓ ﻞ ﻡ ﺬهﺒﯽ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮاﻡﯽ ﺑﻮد‪) .‬ص ‪(١٧‬‬
‫ﭘﺲ از اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از روﻧﺪ ورود ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎﻩ و ﻋﻀﻮﻳﺖ در ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻡ ﯽرود‬
‫]ﺕﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ [١٣٤٤‬ﺑﻌﺪ هﻢ از ﺁﻡﻮزشه ﺎﯼ ﺕﺌﻮرﻳ ﻚ درون ﺳ ﺎزﻡﺎن‪ ،‬آﻴﻔﻴ ﺖ ﺕ ﺸﻜﻴﻼت ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎﯼ ﺕﻴﻤ ﯽ‬
‫اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺳﻔﺮ ﺑﻪ دﺑﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﻤﺎس ﺑﺎ ﺳﺎزﻡﺎن اﻟﻔﺘﺢ و ﺁﻡﻮزش ﻧﻈﺎﻡﯽ ﺑﺤﺚ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺤﺮان آ ﺎدر‬
‫رهﺒﺮﯼ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖهﺎﯼ ﺑﺮون ﻡﺮزﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺑﺨ ﺶه ﺎﯼ ﺑﻌ ﺪﯼ آﺘ ﺎب اﺳ ﺖ‪ .‬اﻡ ﺎ ﭘﺮآ ﺸﺶﺕ ﺮﻳﻦ و در‬
‫ﻋ ﻴﻦ ﺡ ﺎل دردﺁورﺕ ﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ آﺘ ﺎب‪ ،‬چ ﺎﻟﺶ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٥٤‬اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺁن ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﺼﻔﻴﻪهﺎﯼ ﺧﻮﻧﻴﻦ درون ﮔﺮوهﯽ اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﺑﺎﻋ ﺚ ﺕﺎﺳ ﻒ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺑﺎ ﺟﺪاﺷﺪن ﻡﻜﺎﻧﻴﻜﯽ از ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻡ ﺬهﺒﯽ آ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑ ﻪ ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ارث رﺳ ﻴﺪ‪ ،‬آﺘ ﺎﺑﺶ را در درون اﻳ ﺮان و ﺕﺤ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻪﯼ هﻤ ﺎن ﺟﺮﻳ ﺎن ﻡ ﺬهﺒﯽاﯼ ﺑ ﻪ چ ﺎپ رﺳ ﺎﻧﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩﯼ او ﻓﻘﻂ ﻡﺬهﺒﯽ ﺻﺮف ﺑﻮدﻧﺪ و اﻧﮕﻴﺰﻩﯼ اﻳﺸﺎن ﺑﺮاﯼ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺷﺎﻩ ﻧﺎﻳﺎب ﺑﻮد!!‬
‫ﺑﻪ ه ﺮ ﺡ ﺎل ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩﯼ ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آ ﺮدﻩ و ﻡ ﺬهﺒﯽ آﺘ ﺎب‪ ،‬اﮔ ﺮ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻘﻪ ﻧﻤ ﯽﺷ ﺪ و در ﺁن‬
‫ﺳﺎلهﺎ ﺑﻪ رهﺒﺮﯼ ﻡﺬهﺒﯽهﺎﯼ ﻡﺎرآﺴﻴﺴﺖ ﺷﺪﻩ از ﻃﻴ ﻒ ﺡ ﺴﻦ روﺡ ﺎﻧﯽ و ﺕ ﺮاب ﺡ ﻖ ﺷ ﻨﺎس و ﺕﻘ ﯽ‬
‫ﺷﻬﺮام و ﺑﻬﺮام ﺁرام ﺑﻪ ﺕﺼﻔﻴﻪهﺎﯼ درون ﮔﺮوهﯽ ﻧﻤﯽﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﻋﻨ ﺼﺮ ﻡﻮﺡ ﺪ ﻡﺠﺎه ﺪ ﺧﻠ ﻖ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻡﯽﻡﺎﻧﺪ و در ﺡﻠﻘﻪﯼ ﻧﺰدﻳﻜﺎن ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ ﺑﻪ هﻤﺎن ﻧﻮع ﻡﺒﺎرزﻩاش اداﻡﻪ ﻡﯽداد‪ .‬اﻳ ﻦ اﻋﺘﻘ ﺎد‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ را درﺟﺎﯼ ﺟﺎﯼ آﺘﺎب ﻡﯽﺕﻮان دﻳﺪ و ﺕﺎﺳﻒ ﺧﻮرد‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺑﺮﻓ ﺮاز ﺧﻠ ﻴﺞ آﺘ ﺎﺑﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎﯼ ﺧﻴﻠﯽ دﻳﮕﺮ از ﺟﺪا ﺷﺪﮔﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺧ ﻮش ﻗﻠ ﻢ و ﺑ ﺎ آ ﺸﺶ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﺶ ﻡﯽارزد‪ .‬ﺕﺼﻮﻳﺮ ﻧﺠﺎت ﺡﺴﻴﻨﯽ از داﻧ ﺸﮕﺎﻩه ﺎﯼ اﻳ ﺮان در دوران ﺷ ﺎﻩ آ ﻪ زﻡﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎز ﺑ ﻪ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ رﺳﻴﺪن ﻧﻈﺎم اﺳﻼﻡﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ و واﻗﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ آﻤﻜﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن چﻨﻴﻦ آﺘﺎبهﺎﻳﯽ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺁنه ﺎ ﺑ ﺎ ﻧﻘ ﺪ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻡ ﺮگ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺧﺮاﺑﻜﺎراﻧﻪ‪ ،‬ﻋﺎﺷﻮرا ﺑ ﺎزﯼه ﺎﯼ ﻡ ﺪ روز ﺁن دوران‪ ،‬ه ﻢچﻨ ﻴﻦ دﻗ ﺖ در چﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ‬
‫اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎ ـ ﻡﺬهﺒﯽ و ﻟﻨﻴﻨﯽ ـ ﺑﺎ هﺮﮔﻮﻧﻪ رﻓﺮم و ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ در ﻡﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻧ ﺴﺒﺘﺎ ﺑ ﺎز ﺁن دوران‬
‫اﺳﺖ‪ .‬چﻴﻦ ﺑﻴﻤﺎر و روﺳ ﻴﻪﯼ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦوار‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺕ ﺐ اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﺳ ﺘﻴﺰﯼ هﻴ ﺴﺘﺮﻳﻚ چﻨ ﺎن ﺟﻮاﻧ ﺎن ﺁن‬
‫دوران ﻡﺎ را ﺑﻴﻤﺎر آﺮدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاﯼ درﻡﺎن اﻳﻦ ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ آﻬﻨ ﻪﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ دﺳ ﺖ ﭘﺨ ﺖ اﻳ ﺸﺎن ـ و‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻡﺎ ـ ﺑﻪ آﺎرهﺎﻳﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ و اﺳﺎﺳﯽﺕﺮ و روﺷﻦ آﻨﻨﺪﻩﺕ ﺮ از ﺁﻧﭽ ﻪ ﺕ ﺎآﻨﻮن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﻧﻴﺎز اﺳﺖ! هﻤﻴﻦ!‬

‫‪٣٠٢‬‬
 ‫ﺣﺎﺷﻴﻪﯼ دو ِم آﻤﯽ هﻢ در ﺑﺎرﻩﯼ ﺷﺠﺎﻋﺖ!‬
‫ﭘﺲ از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﻘﺪﯼ ﺑﺮ آﺘﺎب ﺑﺮﻓﺮاز ﺧﻠﻴ ِﺞ ﻡﻬﻨﺪس ﻡﺤﺴﻦ ﻧﺠﺎت ﺡ ﺴﻴﻨﯽ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان آﻤ ﯽ‬
‫ه ﻢ در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺷ ﺠﺎﻋﺖ آ ﻪ در چﻨ ﺪﻳﻦ ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﺑ ﺮون ﻡ ﺮزﯼ و از ﺟﻤﻠ ﻪ چﻨ ﺪ وب ﺳ ﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ‬
‫ﻡﻨﺘﺸﺮ ﺷ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن ﻟﻄ ﻒ آﺮدﻧ ﺪ و اﻋﺘﺮاﺿ ﯽ ﺑ ﺮ ﻧﻘ ﺪ ﻡ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻨﺪ و از هﻤ ﺎن ﻡﻮاﺿ ﻊ آﻬﻨ ﻪﺷ ﺎن در‬
‫راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران ﺁن دﻓ ﺎع آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﻋﺘ ﺮاض اﻳ ﺸﺎن در ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ‬
‫ﺷﻤﺎرﻩﯼ ‪ ٩٢٠‬آﻴﻬﺎن ﻟﻨﺪن چﺎپ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺨﯽ را آﻪ ﻡﻦ در راﺳﺘﺎﯼ روﺷﻨﮕﺮﯼ و ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﻓ ﺸﺎرﯼ ﺑ ﺮ‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻩه ﺎﻳﻢ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮدم‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ آﻴﻬ ﺎن چ ﺎپ ﻟﻨ ﺪن ﻓﺮﺳ ﺘﺎدم؛ اﻡ ﺎ اﻳ ﻦ ﻧ ﺸﺮﻳﻪ ـ اﺡﺘﻤ ﺎﻻ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺡﺠ ﻢ‬
‫ﻡﻄﻠﺐ ـ از درج هﻤﻪﯼ ﺁن ﺧﻮددارﯼ آﺮد‪ .‬چﻮن اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ درج ﻧﺎﻗﺺ ﻡﻄﻠﺐ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﻡﯽﺧﻮاه ﺪ‬
‫و زﻡﺎﻧﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﺕﺎ اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺑﻪ ﺕﺼﺤﻴﺢ اﻳﻦ اﻓﺘﺎدﮔﯽ ﻡﺒﺎدرت آﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﺿﺮورﯼ دﻳﺪم اﻳﻦ ﻧﻘﺪ را‬
‫در اﻳﻦ آﺘﺎب ﺑﻴﺎورم‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ اﻡﻴﺪ آﻪ اﻳﺸﺎن از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ از هﻤﻪﯼ ﻡﻄﻠﺐ ﺁﮔﺎهﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺤﺴﻦ ﻧﺠﺎت ﺣﺴﻴﻨﯽ‬

‫ﺁﻗﺎﯼ ﻧﺠﺎت ﺡﺴﻴﻨﯽ ﻋﺰﻳﺰ‪،‬‬
‫ﭘﺎﺳ ﺦ ﺷ ﻤﺎ را ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﺪﯼ آ ﻪ ﺑ ﺮ آﺘﺎﺑﺘ ﺎن ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻮدم‪ ،‬ﺧﻮاﻧ ﺪم‪ .‬در اﺑﺘ ﺪا اﺟ ﺎزﻩ ﺑﺪهﻴ ﺪ از ﺷ ﻤﺎ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ آﻠﻤ ﻪاﯼ آ ﻪ ﺁن را ﺑﻼه ﺖ و ﺡﻤﺎﻗ ﺖ و دﻳ ﻮاﻧﮕﯽ ﺕﺮﺟﻤ ﻪ آ ﺮدﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬ﭘ ﻮزش ﺑﺨ ﻮاهﻢ‪ .‬ﻗ ﺼﺪم از‬
‫ﺁوردن ﺁن واژﻩ آﻪ ﺑﻪ رﻧﺠﺶ ﺷﻤﺎ راﻩ ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻮهﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ آﻪ ﻧﺸﺎن دادن رﻓﺘﺎر هﻤﺘﺎﻳﺎن ﺁن‬
‫زﻡﺎن ﺷﻤﺎ ـ در هﻤﺎن ﻇﺮف زﻡﺎﻧﯽ و ﻡﻜﺎﻧﯽ روﻳﺪادهﺎ ـ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪/‬ﺳ ﻨﺘﯽ ﺕﺎﺳﻴ ﺴﺶ‪ ،‬ﻓ ﺮﺁوردﻩﯼ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ ﻡ ﺎ‬
‫اﻡﺮوز و ﭘﺲ از ﺕﺠﺮﺑﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان ﺁن ﺷ ﺮاﻳﻂ را ﻧ ﺸﻨﺎﺳﻴﻢ و هﻤﭽﻨ ﺎن از ﺁن‬
‫ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽهﺎ و ﺷﺠﺎﻋﺖهﺎ در ﺕﻔﺴﻴﺮهﺎﯼ ﻡﺬهﺒﯽ ﺁن در هﺮ دو ﺷﻖ ﻡ ﺬهﺒﯽ و ﻟﻨﻴﻨ ﯽ ﺁن دﻓ ﺎع آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬چ ﻪ‬
‫ﺑﺨﻮاهﻴﻢ و چﻪ ﻧﺨﻮاهﻴﻢ ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻊ دﻓﺎع از هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻘﻞ ﺳﺘﻴﺰﯼ ﺧﻮاهﻴﻢ اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫ﺳﺨﻨﻢ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻳﺎدداﺷﺖ ﺷﻤﺎ ]در راﻩ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدن ﺑﻼهﺖ ﻧﻴﺴﺖ![ ﺑﺎ ﺳﺨﻨﯽ‬
‫از ﺷﺎهﺮخ ﻡﺴﻜﻮب از آﺘﺎب چﻨﺪ ﮔﻔﺘﺎر در ﻓﺮهﻨﮓ اﻳﺮان‪ ،‬ﻧﮕﺎهﯽ ﻧﺎﺕﻤﺎم ﺑﻪ ﺷ ﻌﺮ ﻡﺘﻌﻬ ﺪ ﻓﺎرﺳ ﯽ در‬
‫دهﻪﯼ ﺳﯽ و چﻬﻞ ﺁﻏﺎز ﻡﯽآﻨﻢ؛ آﺴﯽ آﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﯼ ﺧﻮدش‪ :‬هﻤ ﻪﯼ ﻡ ﺎ آﻤ ﺎﺑﻴﺶ ]اﻳ ﻦ[ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼه ﺎ‬
‫را ﺕﺠﺮﺑﻪ آﺮدﻩاﻳﻢ و ﻡﯽآﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻡﯽﮔﻮﻳﻴﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﺕﻨﮓ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ]و ﻡ ﺬهﺒﯽ[ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺟﻨﺒ ﻪه ﺎﯼ وﺟ ﻮدﯼ و‬
‫آﻠ ﯽ اﻧ ﺴﺎن را ﻧﺎدﻳ ﺪﻩ ﻡ ﯽﮔﻴ ﺮد و ﺁدﻡ ﯽ را ﺑ ﻪ ﺡﻴ ﻮان ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﺁن ه ﻢ ﻓﻘ ﻂ ﻳ ﻚ ﻧ ﻮع ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺕﻨ ﺰل‬
‫ﻡ ﯽده ﺪ و ﺳ ﭙﺲ راﻩ چ ﺎرﻩﯼ ﺳ ﺨﺖ وﻟ ﯽ ﻡﻴ ﺎن ﺑ ﺮﯼ ﺑ ﺮاﯼ درﻡ ﺎن ﺕﻘﺮﻳﺒ ﺎ هﻤ ﻪﯼ درده ﺎ ﭘ ﻴﺶ ﭘ ﺎﻳﺶ‬
‫ﻡﯽﮔﺬارد… ﭘﺬﻳﺮش و ﻋﻤﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ‪ ،‬ﺳﺮودن و ﻧﻮﺷﺘﻦ در ﺑ ﺎرﻩﯼ ره ﺎﻳﯽ ﺧﻠ ﻖ و ﺑ ﻪ ﺿ ﺪ‬
‫ﻃﺒﻘﻪﯼ ﺡﺎآﻢ و ﻡﻈﻬﺮ ﺁن در دوران اﺳﺘﺒﺪاد‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻄﺮ آﺮدﻧﯽ ﺑﻮد آﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ داﺷ ﺖ؛ اﻡ ﺎ‬
‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬اهﻞ ﻗﻠﻢ ]و اهﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖ[ را از ﻡﻬﻠﻜ ﻪﯼ ﺑ ﺰرگﺕ ﺮﯼ ﻧﺠ ﺎت ﻡ ﯽداد؛ از‬
‫ﺧﻄﺮ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن و در ﻗﺒﺎل ﺕﻌﻬﺪﯼ ﺑﺰرگﺕﺮ‪ ،‬ﻧﻮ ﺑﻪ ﻧﻮ دل ﺑﻪ درﻳﺎ زدن‪ ،‬از ﺧﻄﺮ ﺕﻌﻬﺪ در ﻗﺒ ﺎل ﺧ ﻮد‬
‫و ﺟﻬﺎن‪...‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ و هﺰارهﺎ دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮ هﻴﭻ ﻡﺒﺎرزﻩاﯼ ﺑﻪ ﺧﻮدﯼ ﺧﻮد اﻋﺘﺒﺎر و ارزﺷﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪٣٠٣‬‬
‫ﻡﻦ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺕﺌﻮرﯼ ﺷﻤﺎ را ﻡﯽﭘ ﺬﻳﺮم آ ﻪ‪ :‬از ﺟﻤﻠ ﻪ چﻴﺰه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻡ ﯽرود‪،‬‬
‫ﻓ ﺪاآﺎرﯼ و ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖﻳ ﺎﺑﯽ ﺑ ﻪ ﺁزادﯼ و ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ اﻧ ﺴﺎنهﺎﺳ ﺖ‪ .‬اﻡ ﺎ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺟﻬ ﺎن و ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫ﻡﻌﺎﺻﺮ ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﻪﯼ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻡ ﺪﻋﯽ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ رژﻳ ﻢه ﺎﯼ اﺳ ﺘﺒﺪادﯼ و‬
‫واﺑﺴﺘﻪ و اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻟﺰاﻡﺎ ﺁزادﯼﺧﻮاﻩ‪ ،‬ﻏﻴﺮواﺑﺴﺘﻪ و ﻧﺎﻓﯽ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در زﻧﺪانه ﺎﯼ‬
‫رژﻳ ﻢ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ‪ ،‬ﻡ ﺎ در آﻨ ﺎر ﺕﻌ ﺪاد اﻧﮕ ﺸﺖ ﺷ ﻤﺎر ﺁزادﻳﺨﻮاه ﺎن‪ ،‬ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ از ﺁزادﯼ آ ﺸﺎن‪،‬‬
‫ﺳﺮآﻮﺑﮕﺮان‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ اﺟﻨﺒﯽ و ﻃﺮﻓﺪاران ﻟﻘﻤﻪ ﻟﻘﻤﻪ آ ﺮدن اﻳ ﺮان ﻋﺰﻳﺰﻡ ﺎن را داﺷ ﺘﻪاﻳ ﻢ‪.‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫هﺮآﺪام از اﻳﻦ اﻓﺮاد و دﺳﺘﻪهﺎ هﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ در دﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻡﯽﺕﻮان از ﺳ ﻴﺪ‬
‫روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬اﺳﺪاﷲ ﻻﺟﻮردﯼ‪ ،‬ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ آﻴﺎﻧﻮرﯼ‪ ،‬و ﺡﺎﻡﻴﺎن ﭘﻴﺸﻜﺶ آﺮدن ﺑﺨ ﺸﯽ از اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻡﺮﺡﻮم ـ واﺑ ﺴﺘﮕﺎن دوﻟ ﺖ ﺳ ﻴﺪ ﺟﻌﻔ ﺮ ﭘﻴ ﺸﻪورﯼ و ﻏ ﻼم ﻳﺤﻴ ﯽ داﻧ ﺸﻴﺎن ـ ﻧ ﺎم‬
‫ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻡﻦ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ آﻪ در راﻩ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘ ﺎدن را ﻓ ﺪاآﺎرﯼ و از ﺟ ﺎن‬
‫ﮔﺬﺷﺘﮕﯽ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮﻡﺎن ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﯽآﻨﻢ آﻪ اﻳﻦ ﺳﻤﺖ و ﺳﻮﯼ ﻡﺒﺎرزﻩ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻡﺒﺎرزﻩ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻓﺮد ﻡﺒﺎرز هﻮﻳﺖ ﻡﯽﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ آﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ آ ﺸﺎﻧﺪن‬
‫ﻳﻚ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻋﺮﻓﯽ و ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﻗﻬﻘﺮا آﺸﺎﻧﺪن آﺸﻮر و ﺡ ﺎآﻢ آ ﺮدن ارﺕﺠ ﺎع ﻡ ﺬهﺒﯽ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ زﻧﺪان ﻡﯽرود و ﺡﺘﺎ آﺸﺘﻪ هﻢ ﻡﯽﺷﻮد؛ چﻮن ﻡﻨ ﺎﻓﻌﯽ آ ﻪ در ﻧﻈ ﺮ دارد‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺎ ﻡﻨ ﺎﻓﻊ ﻋﺎﻟﻴ ﻪﯼ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان آﺸﻮر‪ ١٨٠‬درﺟﻪ اﺧﺘﻼف زاوﻳﻪ دارد‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻡﻠﺖ را ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻧﻤﯽآﻨﺪ آﻪ ﺧﺎﺉﻦ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﺸﺎن هﻢ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬راﻩ آﺎرهﺎﯼ چﻨﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎنهﺎﻳﯽ آﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ه ﻢ از ﺳﺮدﺳ ﺘﮕﺎن‬
‫ﺁن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ آﻮﺷﺸﯽ ﺑﺮاﯼ ﺁﮔﺎﻩ آﺮدن ﻡﻠﺖ؛ آﻪ ﺑﺮاﯼ آﺸﺎﻧﺪن اﻳﺸﺎن ﺑﻪ دور ﺑﺎﻃﻞ ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺕ ﺮور‬
‫و اﻋﺪام و زﻧﺪان ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ هﻴﭻ ارزﺷﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺟﺎﺳﺎزﯼ آ ﺮدن چﻨ ﺪ آﻴﻠ ﻮ ﻡ ﻮاد‬
‫ﻡﻨﻔﺠﺮﻩ در ﺕﻪ چﻤﺪانهﺎﺕﺎن و ﺑﺴﺘﻦ ‪ ١٤‬آﻴﻠﻮ ﺕﯽ‪.‬ان‪.‬ﺕﯽ ﺑﻪ دور آﻤﺮﺕﺎن و ﻋﺒﻮر ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﻡﻬﻤ ﺎت‬
‫از ﻡﺮزهﺎﯼ هﻮاﻳﯽ و زﻡﻴﻨﯽ آﺸﻮر ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺕﺮور ﭘﺎﺳﺒﺎن ﺳﺮﮔﺬر‪ ،‬ﻳﺎ اﻓﺴﺮ ارﺕﺶ و ﻳﺎ ﻳﻚ اﻡﺮﻳﻜ ﺎﻳﯽ‬
‫را در هﻴﭻ آﺠﺎﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡﺘﻤ ﺪن ﺑ ﺸﺮﯼ‪ ،‬ارزش ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻧﻤ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺡﺮآ ﺎت ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ و ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ رﻓﺘﺎرﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺿﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﺿﺪ ﻡﻠﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﺷﻤﺎ ﻡﺪﻋﯽ ﺁن هﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬از هﻤﺎن اﺑﺘﺪاﯼ ﺕﺎﺳﻴﺴﺶ ﺑﻪ ﺕﺮﺑﻴﺖ آﺎدرهﺎﯼ هﻤ ﻪ ﺟﺎﻧﺒ ﻪ‬
‫هﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ در ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺟﻮاﻧﯽ و ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽ و ﺑﯽﺧﺒﺮﻳﺘﺎن از ﺕ ﺎرﻳﺦ اﻳ ﺮان و‬
‫ﺟﻬ ﺎن ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺴﺘﻪاﻳ ﺪ آ ﻪ آ ﺎدر هﻤ ﻪ ﺟﺎﻧﺒ ﻪ چ ﻪ ﻡﻌﻨ ﺎﻳﯽ دارد‪ ،‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ اﻳ ﻦ ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎل‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ ﺧﻮﻧﻴﻦ هﻤﻴﻦ ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ ﻋﻤﻼ ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ واژﻩ ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ هﻤ ﺎن ﻡﻔﻬ ﻮﻡﯽ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ ﻡﺎ اﻡﺮوز ﺁن را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ ﻓﻘﻴﻪ ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﻴﻢ آﻪ ﺷﻜﻞ ﻧﻤﺎدﻳﻨﺶ ﺷﺨﺺ ﺳﻴﺪ روح اﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ و اﻳﻦ روزهﺎ هﻢ ﺳﻴﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻡﻨﻪاﯼ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ ﺷ ﻤﺎ ﭘ ﺲ از ﺟ ﺪاﻳﯽ از ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺬهﺒﯽ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ در ﺳﺎل ‪ ١٣٥٦‬دﻳﮕﺮ روﻧﺪ ﺕﻜﺎﻡﻞ ﻗﻬﻘﺮاﻳﯽ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن را ﺕﻌﻘﻴ ﺐ ﻧﻜ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﻴﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ‬
‫ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺪاﻧﻴﺪ آﻪ ﻡﻠﺖ ﻡﺎ ﺑﻬﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ را ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺕﺮورﻳﺴﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺧﺘ ﺮاع اﻧﻘ ﻼبه ﺎﯼ ﭘ ﯽ در ﭘ ﯽ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﻠﺐ هﻮﻳ ﺖ آ ﺮدن از‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﺳﺎزﻡﺎن و ﺕﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮدن اﻳﺸﺎن در رهﺒﺮﯼ ﺳﺎزﻡﺎن اﺳﺎﺳﺎ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﺪ چﻴﺰﯼ ﺧﻠﻖاﻟﺴﺎﻋﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫آﻤﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ رﺳﻴﺪن ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻧﻴ ﺰ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ روﻧ ﺪﯼ ﺑ ﺪون ﭘﻴ ﺸﻴﻨﻪ ﺑ ﻮدﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ چ ﻪ ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ و چ ﻪ ﻧ ﺎ ﺁﮔﺎﻧ ﻪ ﺕﻤ ﺎﻡﯽ ﺕﺨ ﺼﺺ‪ ،‬ﺳ ﺮﻡﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻋﻨ ﻮانه ﺎﯼ داﻧ ﺸﮕﺎهﯽ و‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﻳﺶ را ﭘﻞ ﭘﻴﺮوزﯼ و اﺑﺰار ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﺎﻧﺪن ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫ﺷﻤﺎ از اﻳﻦ ﺕﺤﻠﻴﻞ ﻡﻦ ﺑﺎزهﻢ ﺑﺮﻧﺠﻴﺪ‪ ،‬اﻡﺎ ﺳ ِﺮ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ و ﺳﺮ ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ ﻡﺎدﯼ‪ ،‬ﻡﻠﻤﻮس‪ ،‬ﻋﻴﻨ ﯽ‬
‫و ﺕﺠﺮﺑﻪﺷﺪﻩﯼ اﻳﺮان اﻡﺮوز را ﻧﻤﯽﺷﻮد آﻼﻩ ﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﺎ ﻡﻈﻠ ﻮم ﻧﻤ ﺎﻳﯽ و ﺷ ﻬﻴﺪ ﺳ ﺎزﯼ ﺑ ﺮ ﻋﻨ ﺼﺮ‬
‫ﺁﮔﺎهﯽ رﻧﮓ ﭘﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٣٠٤‬‬
 ‫ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪﻡﺘﺘﺎن ﻋﺮض آﻨﻢ آﻪ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﮔﺎهﯽ ه ﻢ در راﻩ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪان اﻓﺘ ﺎدن ﺑﻼه ﺖ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ اﻧﺴﺎ ِن ﺡﺘﺎ ﺕﺤﺼﻴﻞ آﺮدﻩ‪ ،‬اﻓﺴﺎر اﻧﺪﻳﺸﻪاش را ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺸﺘﺎز و ﭘﻴ ﺸﻮا و رهﺒ ﺮ‬
‫و وﻟ ﯽ ﻓﻘﻴ ﻪ و ﻡﺮﺟ ﻊ ﺕﻘﻠﻴ ﺪ و آ ﺎدر هﻤ ﻪ ﺟﺎﻧﺒ ﻪ ﺕﻔ ﻮﻳﺾ آﻨ ﺪ و در اﻳ ﻦ راﺳ ﺘﺎ ﺧ ﻮد را از ﻋ ﺬاب‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن رهﺎ آﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ اﺟﺮاﻳﯽ ﺻﺮف و ﻋﻀﻮ ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ ﺳﻘﻮط آﻨﺪ‪.‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ ﺕﺎرﻳﺨﯽ اﻳﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡﺒ ﺎرزﻩ و ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ـ‬
‫ﺑ ﺮﺧﻼف ﻧﻈﺮﮔ ﺎﻩ ﺷ ﻤﺎ ـ ﺑ ﺮاﯼ ﺁزادﯼ و ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ و ﺑ ﺮاﯼ اﺡﻘ ﺎق ﺡﻘ ﻮق ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﻧﺒ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ از هﻤ ﺎن زﻡ ﺎن ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺕﺨ ﺖ ﻧ ﺸﺎﻧﺪن وﻟ ﯽ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ از ﻧ ﻮع ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و‬
‫ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ را ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ در ﺑﺮﻧﺎﻡﻪ داﺷﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﻴﭻ ﻓﻜ ﺮ آ ﺮدﻩاﻳ ﺪ آ ﻪ ﺷ ﻤﺎ‬
‫ﺷﺎﮔﺮد اولهﺎﯼ داﻧﺸﮕﺎهﯽ چﺮا چﻨﺪ ﺑ ﺎر در ﻧﺠ ﻒ اﺷ ﺮف ﺑ ﻪ ﺡ ﻀﻮر ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻡ ﺸﺮف‬
‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬دﺳ ﺖ آﻤ ﻚ و ﻳ ﺎرﯼ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ او دراز آ ﺮدﻩاﻳ ﺪ؟! ﻡﮕ ﺮ ﺟ ﺰ هﻤ ﺴﻮﻳﯽ ﻓﻜ ﺮﯼ و ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ‪ ،‬دﻟﻴ ﻞ‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﺷﺮﻓﻴﺎﺑﯽهﺎ داﺷﺘﻪاﻳﺪ؟! ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮاﻧﺘﺰ آﻪ ﺡﺘﻤﺎ ﻡﯽداﻧﺴﺘﻪاﻳﺪ ـ ﻳ ﺎ دﺳ ﺖ آ ﻢ آﺎدره ﺎﯼ‬
‫هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ ﻡﯽداﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ـ آﻪ ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﺳﻔﻴﺪ ﺳﺎل ‪١٣٤١‬‬
‫ﻧﻪ از دﻳﺪﮔﺎهﯽ ﻡﺘﺮﻗﯽ و ﺁزادﯼﺧﻮاهﺎﻧﻪ آﻪ از زواﻳﻪاﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ارﺕﺠﺎﻋﯽﺕﺮ و ﻋﻘﺐ ﻡﺎﻧﺪﻩﺕ ﺮ از‬
‫هﻤ ﺎن ﺷ ﺎﻩ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮر و ﺷ ﻜﻨﺠﻪﮔ ﺮ و واﺑ ﺴﺘﻪ ـ ﺑ ﻪ زﻋ ﻢ ﺷ ﻤﺎ ـ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬دوﺳ ﺖ ﻧ ﺪارم ﻡ ﺮا ﺑ ﻪ ﻳ ﺎد‬
‫واژﻩﯼ آﻤﺪﯼ هﻤﻪ ﺑﺎ هﻢ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺷﻌﺎر ﻡﺴﺨﺮﻩﺕ ِﺮ ﺷﺎﻩ ﺑﺮود‪ ،‬ه ﺮ آ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ ﺑﻴﺎﻳ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ!‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽداﻧﻴﺪ ﺡﺘﻤ ﺎ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻡﺤ ﻮر اﺻ ﻠﯽ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﺎ ﺷ ﺎﻩ ﻧ ﻪ ﻡﺒ ﺎرزﻩاﯼ ﺿ ﺪ اﺳ ﺘﺒﺪادﯼ آ ﻪ اﻋﺘﺮاﺿ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺤ ﺪود آ ﺮدن اﺑﺘ ﺪاﻳﯽﺕ ﺮﻳﻦ ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﻧﻴﻤﯽ از ﻡﻠﺖ اﻳ ﺮان ﻳﻌﻨ ﯽ زﻧ ﺎن ﻡ ﺎ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺷ ﻤﺎ ﻧﻤ ﯽداﻧ ﺴﺘﻪاﻳ ﺪ ﺡﺘﻤ ﺎ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران ﻓ ﺪاآﺎر‪،‬‬
‫ﻡﺒﺎرز و ﺷﻬﻴﺪان ﺟﺎن ﺑﺮآﻒ ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ ﻡﯽداﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ آﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ آﺮدن ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ آﺘﺎب ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎﯼ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺮﺁن ﺑﺮاﯼ ﺑﺎورﻡﻨﺪان ﺑﻪ ادﻳﺎن دﻳﮕﺮ ﺷ ﻴﻮﻩاﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻧﻴ ﻚ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺰدﻳ ﻚ ﺷ ﺪن ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ‬
‫هﻤﮕﺮاﻳﯽ ﻡﻠﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬و هﻤﻴﻦ ﺡﺬف ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺮﺁن ﺑﺮاﯼ ﻡﻌﺘﻘﺪان و ﺑﺎورﻡﻨ ﺪان دﻳﮕ ﺮ هﻤ ﻮﻃﻦ‬
‫ﻡﺎ ﻳﻜﯽ دﻳﮕﺮ از ﻡﺤﻮرهﺎﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑ ﺎ ﻡﺤﻤ ﺪ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻈﺮﺕﺎن آﻤ ﺪﯼ ﻧﻤ ﯽرﺳ ﺪ آ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن و ﺷ ﻴﻌﻪ ﻧﺒ ﻮدﻩاﻧ ﺪ و دﻳ ﻦ و ﻡ ﺬهﺐ و ﺑ ﺎور دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺕﺎ اﻳﻦ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻩاﻧﺪ ﺑﻪ ﻗﺮﺁﻧﯽ آﻪ ﺑ ﻪ ﺁن اﻋﺘﻘ ﺎدﯼ ه ﻢ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﻮﮔﻨﺪ ﺑﺨﻮرﻧ ﺪ؟!‬
‫اﺟﺎزﻩ ﺑﺪهﻴﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻋﺘﺮاض اﺳﺎﺳﯽ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﺡﻖ راﯼ زﻧﺎن ﺳﺨﻨﯽ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ!!‬
‫راﺳﺘﯽ ﺁﻗﺎﯼ ﻧﺠﺎت ﺡﺴﻴﻨﯽ هﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ از ﺧ ﻮد ﭘﺮﺳ ﻴﺪﻩاﻳ ﺪ آ ﻪ از ﺳ ﺎل ‪ ٤١‬و ‪ ٤٢‬و ﺑﻠ ﻮاﯼ ‪١٥‬‬
‫ﺧﺮداد ﺕﺎ ﺕﺸﺮف اﻋ ﻀﺎﯼ اﺻ ﻠﯽ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ ﺑ ﻪ ﺡ ﻀﻮر ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ در ﺳ ﺎله ﺎﯼ ‪ ٤٩‬و‬
‫‪ ٥٠‬چ ﻪ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ در رﻓﺘ ﺎر و آ ﺮدار اﻳ ﻦ ﺳ ﻨﮓ ﺧﺰﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁﻡ ﺪﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ را ﺑ ﻪ‬
‫هﻤﺴﻮﻳﯽ ﻡﺒﺎرزاﺕﯽ ﺑﺎ او آﺸﺎﻧﺪ؟!‬
‫اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺷ ﻤﺎ و ﻃﻴ ﻒ ﺷ ﻤﺎ داﻧ ﺴﺘﻪ ﻳ ﺎ ﻧﺎداﻧ ﺴﺘﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ رﺳ ﺎﻧﺪن ارﺕﺠ ﺎع‬
‫ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان ﻓﻌﻠ ﯽ‪ ،‬ﺟ ﺎن ﺑﺮآ ﻒ‪ ،‬زﻧ ﺪانه ﺎ رﻓﺘ ﻪ و ﺷ ﻬﻴﺪه ﺎ دادﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬چﻴ ﺰﯼ را ﺕﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﻧﻤﯽدهﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻡﺒﺎرزﻩﺕﺎن و ﺑﺎ هﻤﺴﻮﻳﯽه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﻡ ﺎدون ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﻳﯽ داﺷ ﺘﻪاﻳ ﺪ‪،‬‬
‫ﺖ ﺕﻤ ﺎم ﺁن ﺕ ﻼشهﺎﺕ ﺎن‬ ‫ﺟﺎدﻩ ﺻﺎف آﻦ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻓﻌﻠﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳ ﺮان ﺷ ﺪﻩاﻳ ﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳ ٍ‬
‫هﻢ ﺑﻪ دهﺎن ﮔﺮگ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﻡﻠﺖ ‪ ٣٥‬ﻡﻴﻠﻴﻮﻧﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ! و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﺕﻘﺪﻳﻢ اﻳﻦ آﻠﻴ ﺪ‬
‫ﻃﻼﻳ ﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ه ﻢ از زﻧ ﺪﮔﯽ ﺷﺨ ﺼﯽ و ﻡﻮﻓﻘﻴ ﺖه ﺎﯼ ﺷ ﻐﻠﯽﺕ ﺎن چ ﺸﻢ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ و ﻋﺎدﯼ را ﺑﺮ ﺧﻮدﺕﺎن و ﺧﺎﻧﻮادﻩﺕﺎن ﺡﺮام آﺮدﻩاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪان رﻓﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬آﺸﺘﻪ هﻢ ﺷﺪﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ‬
‫هﺮ ﻧﺎﻡﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺑﺪهﻴﺪ‪ ،‬ﻡﺒﺎرزﻩﺕ ﺎن آﻮﺷ ﺸﯽ در راﻩ ﺁزادﯼ و ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧ ﯽ ـ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬

‫‪٣٠٥‬‬
‫هﻤﻪ ﺕﻨﻮع در ﺑﺎور و دﻳﺪﮔﺎﻩ و ﻗﻮﻡﻴ ﺖ ـ ﻧﺒ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬و اﻳ ﻦ هﻤ ﺎن دﺷ ﻮارﯼاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘﮋوه ﺸﮕﺮ‬
‫ارزﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺷﺎهﺮخ ﻡﺴﻜﻮب ﺁن را ﺧﻄﺮ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﻧﺎﻡﻴﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫ﺷﻤﺎ و ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ از هﻤﺎن ﺁﻏﺎز هﻢ درﺕﺪارك ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ اﺳﻼﻡﯽ ﻡﺜﻼ از ﻧﻮع دﻡ ﻮآﺮاﺕﻴﻜﺶ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻨﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻋﺮﻓ ﯽ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑ ﻮدﻩاﻳ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ ه ﺮ ﺑﻬ ﺎﻳﯽ‪ ،‬چ ﻪ ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ و چ ﻪ‬
‫ﻧﺎﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ و چ ﻪ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺷ ﻤﺎ در ﻇ ﺮف زﻡ ﺎﻧﯽ و ﻡﻜ ﺎﻧﯽ روﻳ ﺪادهﺎ‪ ،‬ﺧﻴ ﺎﻧﺘﯽ ﺑ ﻪ ﻡﻨ ﺎﻓﻊ ﻋﺎﻟﻴ ﻪﯼ ﻡﻠ ﺖ‬
‫اﻳ ﺮان اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷ ﻤﺎ و ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﺘﺎن ﺻ ﺪ و اﻧ ﺪﯼ ﺳ ﺎل ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان را ﺑ ﺮاﯼ ﺁزادﯼ‪،‬‬
‫ﻋ ﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺟ ﺪا آ ﺮدن دﻳ ﻦ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‪ ،‬ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن و ﻋ ﺪم واﺑ ﺴﺘﮕﯽ ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ‬
‫ﺑﺴﺖ آﺸﺎﻧﺪﻩاﻳﺪ‪ .‬ﻡﻈﻠﻮم ﻧﻤﺎﻳﯽ و ﺷﻬﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﯽهﺎﻳﯽ هﻢ آﻪ در ﺑﺤﺜﺘ ﺎن ﭘ ﻴﺶ آ ﺸﻴﺪﻩاﻳ ﺪ‪ ،‬از ﻡﻴ ﺰان ﺟ ﺮ ِم‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽآﺎه ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ ﻡﻘﺎﻳ ﺴﻪﯼ ﺧﻮدﺕ ﺎن ﺑ ﺎ ﻧﻠ ﺴﻮن ﻡﺎﻧ ﺪﻻ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ زﻧ ﺪاﻧﯽ‬
‫ﺑﻮدن اﻳﺸﺎن ﻳﻚ ﻗﻴﺎس ﻡﻊ اﻟﻔﺎرق ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻡﺎﻧﺪﻻ ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺡﺬف ﻧﮋاد ﭘﺮﺳﺘﯽ و ﺑﺮاﯼ‬
‫اﺡﻘﺎق ﺡﻘﻮق ﺑﻮﻡﻴﺎن اﻓﺮﻳﻘﺎﯼ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻡﺒﺎرزﻩ ﻡﯽآﺮد‪ .‬در آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ او هﻴﭻ ﺕﺮورﯼ ﺙﺒﺖ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در زﻡﺎن ﺑﻪ ﺡﻜﻮﻡﺖ رﺳﻴﺪﻧﺶ هﻢ هﻤﻪﯼ ﺡﺎآﻤﺎن ﻗﺒﻠﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻬﺮوﻧﺪان آﺸﻮرش ﺑ ﻪ رﺳ ﻤﻴﺖ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ و از ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﻪ ﺷﺪت ﭘﺮهﻴﺰ آﺮد‪ .‬اﻡﺎ ﺷﻤﺎ چﻪ آﺮدﻩاﻳﺪ؟! در اﻳﻨﺠ ﺎﯼ ﺑﺤ ﺚ ﻓﻘ ﻂ ﺷ ﻤﺎ را ﺑ ﻪ‬
‫ﻳ ﺎد ﭘ ﺸﺖ ﺑ ﺎم ﻡﺪرﺳ ﻪﯼ رﻓ ﺎﻩ‪ ،‬در ﺁﻏ ﺎز ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ و آ ﺸﺘﺎرﯼ آ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ ـ‬
‫هﻤﺼﺪا و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺡﺎآﻤﺎن ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎر ـ از زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁن دوران ﻡﯽآﺮد‪ ،‬ﻡﯽاﻧﺪازم‪.‬‬
‫رو راﺳﺖﺕﺮ ﺡﺮف ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻡﺮا ﻡﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﻚ اﻧﺪﻳﺸﯽ و دﻓﺎع از ﻡ ﺼﺎﻟﺢ ﺡﺎآﻤ ﺎن وﻗ ﺖ‬
‫ـ ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ ـ آ ﺮدﻩاﻳ ﺪ‪ .‬اﺷ ﻜﺎﻟﯽ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ در اﻳ ﻦ چﻨ ﺪ ﺳ ﺎﻟﯽ آ ﻪ ﻡ ﻦ ﺑ ﻪ اﻓ ﺸﺎﯼ‬
‫ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻢهﺎﯼ ﺿﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ رواﺑﻂ و ﺿﻮاﺑﻄﺶ ﭘﺮداﺧﺘﻪام‪ ،‬ﺁﻧﻘﺪر اﺕﻬﺎم و اﻧﮓ ﺑ ﺮاﻳﻢ ﺕﻮﻟﻴ ﺪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ دﻳﮕﺮ ﭘﻮﺳﺘﻢ ﺡﺴﺎﺑﯽ آﻠﻔﺖ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡ ﻦ اﻡ ﺮوز دﻳﮕ ﺮ از ﺁن دﺳ ﺘﻪ ﺑﻴﭽﺎرﮔ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺴﺘﻢ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺟﻮاﻧﯽهﺎﻳﯽ آ ﻪ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺟﻬ ﻞ و ﺑﻴ ﺴﻮادﯼ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﻴﻦ ﺗ ﺮس از اﻧﺪﻳ ﺸﻴﺪن ـ ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﺎ داﺷ ﺘﻦ‬
‫ﻋﻨﻮانهﺎﯼ درﺟﻪ ﻳﻚ داﻧ ﺸﮕﺎهﯽ ـ اﺷ ﺘﺒﺎهﺎت ﺳ ﻬﻮﯼ ﻳ ﺎ ﻋﻤ ﺪﯼاﯼ را آ ﻪ ﻡﺮﺕﻜ ﺐ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﻮﺟﻴ ﻪ و‬
‫ﺕﺎوﻳﻞ ﺑﺘﺮاﺷﻢ‪ .‬اﻳﻦ را هﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻡﯽداﻧﻢ آ ﻪ داﻧ ﺶ اﻧ ﺪوﺧﺘﻦ و داﻧ ﺸﺠﻮ و اﺳ ﺘﺎد داﻧ ﺸﮕﺎﻩ و ﺷ ﺎﮔﺮد‬
‫اول داﻧ ﺸﮕﺎﻩ و ﺷ ﺎﮔﺮد اول ﺕﻤ ﺎم ﺕ ﺎرﻳﺦ و ﺕﻤ ﺎم آ ﺮﻩﯼ زﻡ ﻴﻦ و آ ﻞاﻟ ﺴﻤﺎوات و اﻻرض ﺷ ﺪن ه ﻢ ـ‬
‫اﻟﺰاﻡ ﺎ ـ ه ﻴﭻ ﺳ ﻨﺨﻴﺖ ﻡﺸﺨ ﺼﯽ ﺑ ﺎ روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ و ﺁﮔ ﺎهﯽ و ﺕﺤﻠﻴ ﻞ ﻡ ﺸﺨﺺ از ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻡ ﺸﺨﺺ و‬
‫ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻢهﺎﯼ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ ﻳﻚ ﺟﺎﻡﻌﻪ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫روﺷﻨﻔﻜﺮ آﺴﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮاﯼ ره ﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ‪ ،‬اﺡﻘ ﺎق ﺡﻘ ﻮق ﻡ ﺮدم‪ ،‬ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺡﻘ ﻮق هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ‪ ،‬رﻓﺎﻩ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪/‬ﻓﺮهﻨﮕﯽ هﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ ﻡﺒﺎرزﻩ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬دﺳﺖ آ ﻢ‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از ﺧﻮاﺳﺖهﺎﯼ هﻤﻴﺸﮕﯽ ﻳﻚ ﻡﻠﺖ ﻡﯽﺑﺎﻳﺪ در چﺸﻢ اﻧﺪاز ﺁرﻡﺎﻧﯽ ﻳﻚ روﺷﻨﻔﻜﺮ آﻮرﺳﻮ ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻡﺎ ﺷﻤﺎ و ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ در اﻳﻦ ﻡﻴﺎن چﻪ آﺮدﻩاﻳﺪ؟ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ درﺳﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ از‬
‫هﻤ ﺎن اﺑﺘ ﺪاﯼ ﺷ ﻜﻞ ﮔﻴ ﺮﯼاش ﺑ ﺮاﯼ ﺡ ﺎآﻢ آ ﺮدن ﻳ ﻚ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻡ ﺬهﺒﯽ آ ﻪ ﻡﺤﻮره ﺎﯼ‬
‫اﺳﺎﺳ ﯽاش ﺕ ﺮور و آ ﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﺕﺤﺪﻳ ﺪ ﺡﻘ ﻮق زﻧ ﺎن‪ ،‬ﻧﻔ ﯽ ﺁزادﯼه ﺎﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ‪ ،‬ﺿ ﺪﻳﺖ ﺑ ﺎ‬
‫ﻡﺪﻧﻴﺖ و ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻡﻴﺪان ﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ؟! ﺳﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ‪ ٣٧‬ﺳ ﺎل ـ از ﺳ ﺎل ‪١٣٤٤‬‬
‫ﺕﺎ ﺑ ﻪ اﻡ ﺮوز ـ ﺙﺎﺑ ﺖ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد ﺁدم ﺕﻤ ﺎم ﻋﻨ ﻮانه ﺎﯼ داﻧ ﺸﮕﺎهﯽاﯼ را آ ﻪ ﺷ ﻤﺎ ردﻳ ﻒ‬
‫آﺮدﻩاﻳﺪ‪ ،‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻋﻘﻴﺪﻩاش هﻢ زﻧﺪان ﺑﺮود‪ ،‬آﺸﺘﻪ ه ﻢ ﺑ ﺸﻮد‪ ،‬ﻡ ﺪال ﺷ ﻬﻴﺪ ﻗﻬﺮﻡ ﺎن و ﺷ ﻬﻴﺪ‬
‫ﺟﺎوﻳﺪ را هﻢ ﺑﻪ ﮔﺮدن ﻋﻜﺴﺶ و وارﺙﺎﺕﺶ ﺑﻴﺎوﻳﺰد‪ ،‬اﻡﺎ اﻟﺰاﻣﺎ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻧﺒﺎﺷ ﺪ‪ .‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮﯼ ﭘﺪﻳ ﺪﻩاﯼ‬
‫اﺳﺖ آ ﻪ ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺳ ﻨﺨﻴﺖ زﻳ ﺎدﯼ ﺑ ﺎ ﺕﺤ ﺼﻴﻼت داﻧ ﺸﮕﺎهﯽ و ﻋﻨ ﻮانه ﺎﯼ ده ﺎن ﭘﺮآﻨ ﯽ آ ﻪ ﺷ ﻤﺎ‬
‫ﻡ ﺪﻋﯽاش ه ﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻧ ﺪارد‪ .‬ﺕﺎآﻴ ﺪ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ‪ :‬روﺷ ﻨﻔﻜﺮ آ ﺴﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺁزادﯼ و ﻋ ﺪاﻟﺖ و ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﮔﺴ ﺴﺘﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﺎﯼ اﺳ ﺘﺒﺪاد و ﺑ ﯽ ﻋ ﺪاﻟﺘﯽ از دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪاش‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻡﻔﻬ ﻮم راﺳ ﻴﻮﻧﺎل و ﻋﻘ ﻞ‬
‫ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪﯼ ﺁن ﻡﺒﺎرزﻩ ﻡﯽآﻨﺪ؛ ﻧﻪ اﻳﻦ آ ﻪ زﻧﺠﻴ ﺮ وﻻﻳ ﺖ ﻗﻬ ﺮﯼ ﺁﺧﻮﻧ ﺪ را ﺑ ﺮ دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎﯼ ﺟﺎﻡﻌ ﻪاش‬

‫‪٣٠٦‬‬
‫ﻡﺤﻜﻢ ﺑﭙﻴﭽﺪ‪ .‬ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ آ ﻪ از هﻤ ﺎن ﺑ ﺪو ﺕﻮﻟ ﺪش ﺑ ﺎ ﺕ ﺮور ﭘ ﺎ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان ﻡ ﯽﮔ ﺬارد‪ ،‬ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﻡ ﺪﻋﯽ‬
‫ﺁزادﻳﺨﻮاهﯽ و ﻋﺪاﻟﺖ ﻃﻠﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻡﮕﺮ اﻳﻦ آﻪ دچﺎر ﺑﻴﻤﺎرﯼ دﺷﻮارﯼ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻡﻨﻈ ﻮرم در اﻳ ﻦ ﺑﺤ ﺚ ه ﻢ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ و ه ﻢ هﻤ ﻪﯼ آ ﺴﺎﻧﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺑ ﺎﻻ ﺑ ﺮدن ﺟ ﻮ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬هﻤﻪﯼ ﻡﺒﺎرزات ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻡﺴﺎﻟﻤﺖﺟﻮﻳﺎﻧﻪﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن را در ﺁن ﺑﺮه ﻪ در ﻧﻄﻔ ﻪ ﺧﻔ ﻪ آﺮدﻧ ﺪ‬
‫و ﺳ ﻮزاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﻴ ﺮ هﻤ ﻴﻦ ﺕﺠﺮﺑ ﻪ را ﻡ ﺎ در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٦٧‬ﭘ ﺲ از ﺕﺤﻤﻴ ﻞ ﺁﺕ ﺶ ﺑ ﺲ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ داﺷﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁﮔﺎهﯽﺕﺎن ﻡﯽرﺳﺎﻧﻢ آﻪ ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮهﻢ زدن ﻡﻴ ﺰ‬
‫ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻮق و آﺮﻧﺎﯼ ﻏﻢ اﻧﮕﻴﺰﯼ ﻓﺎﺟﻌ ﻪﯼ ﻓ ﺮوغ ﺟﺎوﻳ ﺪان‬
‫را ﺁﻓﺮﻳﺪ‪ .‬ﻓﺎﺟﻌﻪاﯼ آﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪاش آﺸﺘﺎر وﺡﺸﺘﻨﺎك ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻧﻮزدﻩ هﺰار زﻧﺪان ﺳﻴﺎﺳﯽ دﮔﺮاﻧ ﺪﻳﺶ در‬
‫زﻧ ﺪانه ﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻮد و از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕ ﺎﻩ ﻓﺮﺳ ﺘﺎدن دﺳ ﺖ آ ﻢ ‪ ١٨٠٠‬ﺕ ﻦ از‬
‫اﻋﻀﺎ و آﺎدرهﺎﯼ هﻤﻴﻦ ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ‪.‬‬
‫ﺷ ﻤﺎ چ ﻪ ﺑﺨﻮاهﻴ ﺪ و چ ﻪ از ﺑ ﺎور ﺑ ﻪ ﺁن ﻃﻔ ﺮﻩ ﺑﺮوﻳ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﺘﺎن در ﺕﻤ ﺎم ﺟﻨﺎﻳ ﺎت ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠﯽ اﻳﺮان ﺷﺮﻳﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﺕﻤﺎم دﺳﺘﺎورد ﻡﺒﺎرزاﺕﯽ ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ در دوران ﻡﺤﻤ ﺪ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ‪،‬‬
‫ﺕﺮور چﻨﺪ ﭘﺎﺳﺒﺎن و اﻓﺴﺮ و ﺳﺎواآﯽ و ﺁﻡﺮﻳﻜﺎﻳﯽ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ آﺸﺘﻦ دادن هﻤ ﺎن ﺷ ﺎﮔﺮد اوله ﺎﯼ‬
‫داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ اﻧﺪﻳ ﺸﻴﺪن ﺑﺮاﻳ ﺸﺎن ﻡﺤﻠ ﯽ از اﻋ ﺮاب ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﺷ ﻤﺎ ﺁﻳ ﺎ ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﻳﺶ ﻳﻚ ﻡﻠﺖ را ﺑﻪ ﻡﺨﻤﺼﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﭘﻠﻴﺴﯽ‪/‬ﻧﻈﺎﻡﯽ ﻡﯽاﻧﺪازد‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ هﻢ ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ را‬
‫دو دﺳﺘﯽ در ﺳ ﻴﻨﯽ ﻃ ﻼ ﺕﺤﻮﻳ ﻞ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﻡ ﯽده ﺪ‪ ،‬او را ﭘ ﺪر ﻡﻌﻨ ﻮﯼ و ﻡ ﺮادش ﻗﻠﻤ ﺪاد‬
‫ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬در ﺕﻤﺎم ﺟﻨﺎﻳﺎﺕﺶ‪ ،‬از آ ﺸﺘﺎر زﻧ ﺪاﻧﻴﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺕ ﺎ ﺡﻤﻠ ﻪﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻔﺎرتﺧﺎﻧ ﻪﯼ ﻳ ﻚ‬
‫آﺸﻮر ﺧﺎرﺟﯽ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﺷﺮآﺖ ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬ﺁزادﻳﺨﻮاﻩ و ﻋ ﺪاﻟﺖ ﻃﻠ ﺐ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﻡ ﯽﺷ ﻮد؟ ﺁﻳ ﺎ ﺟ ﺎدﻩ ﺻ ﺎف‬
‫آﺮدن ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﺎﻧﺪن ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ آﻪ از اﺳ ﺎس ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﻠﺐ ﺡﻘ ﻮق ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان ﺁﻡ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ و ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ اﺳ ﺖ؛ ﺳ ﻠﺐ هﻤ ﺎن ﺡﻘ ﻮق ﺡ ﺪاﻗﻠﯽ آ ﻪ دﺳ ﺘﺎورد ﺑ ﻴﺶ از ﺻ ﺪ‬
‫ﺳﺎل ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﻋﻘﻞﮔﺮاﻳﺎن آﺸﻮر ـ از ﻧﻬﻀﺖ ﻡﺸﺮوﻃﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ ـ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ! ﺁﻳﺎ ﺕ ﻼش و ﻡﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺤﺪﻳ ﺪ ﺡﻘ ﻮق اﻗﻠﻴ ﺖه ﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬دﺳ ﺖ دوم اﻧﮕﺎﺷ ﺘﻦ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﻓﺮهﻨ ﮓ آ ﺸﯽ و ﻧ ﺴﻞ آ ﺸﯽ‪،‬‬
‫ﺁزادﻳﺨﻮاهﯽ و ﻋﺪاﻟﺖ ﻃﻠﺒﯽ اﺳﺖ؟!‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران و اﻋﻀﺎﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ هﺮ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻟﯽ ﺕﺤﺼﻴﻠﯽ آﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ه ﺮ ﻧﺒ ﻮﻏﯽ‬
‫هﻢ آﻪ ﺻﺎدر آﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺟﺎدﻩ ﺻﺎف آﻦ ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ اﻳ ﺮان ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ درﺧﺸﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺠﺒﻮرم ﻧﻜﻨﻴﺪ در ﺷﻤﺎرﻩاﯼ دﻳﮕﺮ از هﻤﻴﻦ آﻴﻬﺎن ﻟﻨﺪن در ﺑﺎرﻩﯼ اﻳﻦ‬
‫آﺎرﻧﺎﻡ ﻪﯼ درﺧ ﺸﺎن ﺕﻮﺿ ﻴﺤﯽ ﺑ ﺪهﻢ!! هﺮچﻨ ﺪ آ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ و ﺑ ﺎ هﻤ ﻴﻦ آﺎرﻧﺎﻡ ﻪﯼ‬
‫درﺧﺸﺎن‪ ،‬آﺘﺎب ﺧ ﺎﻃﺮات ﺷ ﻤﺎ را در ﺡﻜ ﻮﻡﺘﺶ ﺑ ﻪ چ ﺎپ رﺳ ﺎﻧﺪﻩ و در ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮر ه ﻢ آ ﺮور‬
‫آﺮور‪ ،‬در ﻡﻴﺎن اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺕﺒﻌﻴﺪﯼ و ﻡﻬﺎﺟﺮ ﭘﺨﺶ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ! در دآ ﺎن ه ﺮ ﺑﻘ ﺎل و ﻋﻄ ﺎر اﻳﺮاﻧ ﯽ و‬
‫اﻓﻐﺎﻧﯽ ﺧﺎرج از آﺸﻮر‪ ،‬آﺘﺎب ﺷﻤﺎ و دوﺳﺘﺎن ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ راﺡﺘ ﯽ ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﺕﻬﻴ ﻪ آ ﺮد‪ .‬آﺘﺎﺑﻔﺮوﺷ ﯽه ﺎ‬
‫آﻪ ﺟﺎﯼ ﺧﻮد دارﻧﺪ!‬
‫ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ ﺷ ﻤﺎ ‪ ٣٧‬ﺳ ﺎل ﻡﺒ ﺎرزﻩ آ ﺮدﻩاﻳ ﺪ ﺕ ﺎ زﻧﺠﻴ ﺮ ﻗﻴﻤﻮﻡﻴ ﺖ و ﺻ ﻐﺎرت را ﺑ ﺮ‬
‫ﮔ ﺮدن ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ﻡﺤﻜ ﻢ آﻨﻴ ﺪ‪ ٣٧ .‬ﺳ ﺎل ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺤﺪﻳ ﺪ ﺁزادﯼه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻡﻮﺟ ﻮد در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻧﻮﻳﻦ از ﺕﺌﻮرﯼ وﻻﻳﺖ ﻡﻄﻠﻘﻪﯼ ﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺕﺤﺪﻳﺪ ﺡﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮان ﺑ ﺎ‬
‫هﺮ ﺑﺎور و اﻧﺪﻳﺸﻪﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺠﺰ ﺷﻴﻌﻪﯼ دوازدﻩ اﻡﺎﻡﯽ ﻡﺒﺎرزﻩ آﺮدﻩاﻳﺪ‪ .‬ﺧ ﻮد ﺷ ﻤﺎ چ ﻪ ﺳ ﻨﺨﻴﺘﯽ در‬
‫ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﺧﻮدﺕﺎن و ﺳﺎزﻡﺎﻧﺘﺎن ﺑﺎ ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﻧﻠﺴﻮن ﻡﺎﻧ ﺪﻻ ﻡ ﯽﺑﻴﻨﻴ ﺪ؟! ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﺳﻼﻡﯽ‪/‬ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ اﻟﻘﺎﻋﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺑ ﺎ ﺕ ﺮور زﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻡﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺁزادﯼ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﺡﻘﻮق ﺑﺮاﺑﺮ هﻤ ﻪﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ و ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻬﺪاﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ از ﺳ ﻨﺦ ﺷ ﻬﻴﺪ ﺧﺎﻟ ﺪ اﺳ ﻼﻡﺒﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻡﺤﻤ ﺪ ﻋﻄ ﺎ و دﻳﮕ ﺮ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‬

‫‪٣٠٧‬‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺡﺘﻤ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ دارﻳ ﺪ آ ﻪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﻋﻄ ﺎ و ﺑﻘﻴ ﻪﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ ﻓﺎﺟﻌ ﻪﯼ ‪ ١١‬ﺳ ﭙﺘﺎﻡﺒﺮ ه ﻢ‪ ،‬هﻤ ﻪ‬
‫ﺕﺤ ﺼﻴﻠﻜﺮدﻩه ﺎﯼ ﻏ ﺮب ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻡﮕ ﺮ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ ‪ ١١‬ﺳ ﭙﺘﺎﻡﺒﺮ ‪ ٢٠٠١‬ﺟﺎﻧ ﺸﺎن را در راﻩ‬
‫ﻋﻘﻴﺪﻩﺷﺎن‪ ،‬ﻓﺪﻳﻪﯼ آ ﺸﺘﺎر چﻨ ﺪ ه ﺰار ﻧﻔ ﺮ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ ﺑﻴﮕﻨ ﺎﻩ از هﻤ ﻪﯼ ﻡﻠ ﺖه ﺎ ﻧﻜ ﺮدﻩاﻧ ﺪ؟! ﻡﮕ ﺮ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ از ﺁﻏﺎز ورود ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﺮان ﺟﻨﮓ ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ه ﻢ اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﯼ‪ ،‬ه ﻢ ﺕﺎآﺘﻴ ﻚ را‬
‫چﺴﺐ اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﻋﺮوﻩاﻟﻮﺙﻘﺎﯼ هﺮ ﺡﺮآﺖ ﺧﻮد ﻧﻜﺮدﻩ اﺳﺖ؟!‬
‫ﻡﻦ آﺘﺎب ﺷﻤﺎ را ﺕﻨﻬﺎ از ﻳﻚ زاوﻳﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻧﺸﺴﺘﻪام‪ .‬در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻢ آﻪ هﻤﻴﻦ آﺘﺎب ﻳﺎ آﺘﺎب‬
‫ﺷﺎﮔﺮد اول داﻧﺸﻜﺪﻩﯼ ﻓﻨﯽ‪ ،‬ﻡﻬﻨﺪس ﻧﻔﺖ و ﻡﻌﺎدن‪ ،‬ﻟﻄﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ و آﺘ ﺎب ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ از هﻤﺮاه ﺎن‬
‫ﺁن دوران ﺷ ﻤﺎ ـ اﺡﻤ ﺪ اﺡﻤ ﺪ ـ را ه ﻢ از زاوﻳ ﻪﯼ دﻳ ﺪﮔﺎهﯽ و ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ﺑ ﻪ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﺑﻨ ﺸﻴﻨﻢ آ ﻪ اﻡ ﺎن‬
‫ﻧﺪادﻳﺪ و ﻡﺠﺒﻮرم آﺮدﻳﺪ دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺷﻜﺴﺘﻪ و آﻮﺕﺎﻩ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ .‬اﻓﺘﺨﺎر دارم ﺑﻪ ﺁﮔﺎهﯽﺕﺎن‬
‫ﺑﺮﺳ ﺎﻧﻢ آ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮات هﻤ ﻪﯼ اﻳ ﻦ ﺕﻮﺟﻴ ﻪآﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و ﻡﺒ ﺎرزان اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ زﻧﺠﻴ ﺮ‬
‫آﺸﻴﺪن اﻳﻦ ﻡﻠﺖ‪ ،‬در زﻳﺮ چﺘﺮ ﺡﻤﺎﻳﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان چﺎپ و ﭘﺨﺶ ﻡﯽﺷﻮد!!‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻦ هﻢ اﻳﻦ را ﻡﯽﻓﻬﻤﻢ آﻪ ﺟﻮاﻧﯽ اﻟﺰاﻡﺎﺕﯽ دارد و هﻤﻪﯼ ﻡﺎ در دوراﻧﯽ آﻪ ﺕﺎزﻩ از ﺑﻨﺪ‬
‫ﻧﺎف ﻡﺎدرﻡﺎن ﺟﺪا ﺷﺪﻩ و ﻳﻚ ﺑﺎرﻩ ـ ﺑﺪون هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ـ ﺑﻪ ﺟﺎﻡﻌﻪاﯼ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ ﺷﻬﺮ ﺕﻬﺮان‬
‫ﺁن دوران ﭘﺮﺕﺎب ﺷﺪﻩاﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻦ ﭘﻴﺮاﻡﻮﻧﻤﺎن‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺁﮔ ﺎهﯽ و ﻧﺪاﺷ ﺘﻦ ﺕﺤﻠﻴ ﻞ ﻡ ﺸﺨﺺ از‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻡﺸﺨﺺ ﻡﺮﺕﻜﺐ اﺷﺘﺒﺎهﺎﺕﯽ ﺷﺪﻩاﻳﻢ آﻪ اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻳ ﻦ اﺷ ﺘﺒﺎهﺎت را ـ ﺡﺘ ﺎ ﭘ ﺲ از ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎل ـ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺑﻜﺸﻴﻢ‪ ،‬آﻼهﻤﺎن ﭘ ﺲ ﻡﻌﺮآ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬در دوران ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ دوم ﻡ ﺎ از ﺁزادﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﯽ‬
‫ﺑﻬ ﺮﻩ ﺑ ﻮدﻳﻢ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺁزادﯼه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻓﺮاواﻧ ﯽ داﺷ ﺘﻴﻢ‪ .‬ﻡ ﺎ زﻧ ﺎن در اﻧﺘﺨ ﺎب ﻧ ﻮع ﭘﻮﺷ ﺶ‪ ،‬اﻧﺘﺨ ﺎب‬
‫هﻤ ﺴﺮ و ﺧﻴﻠ ﯽ ﺡﻘ ﻮق دﻳﮕ ﺮ ﻡﺮزه ﺎﯼ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ را ﺑ ﻪ ﻳﻤ ﻦ ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﭘﻴ ﺸﻴﻨﻴﺎﻧﻤﺎن ﭘ ﺸﺖ ﺳ ﺮ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻡﺪﻧﯽ و ﺡﻘﻮﻗﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻡﺮوز ﺑﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر ﻡﺘﺮﻗ ﯽ و اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬ه ﻴﭻ آ ﺲ را در‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑ ﻪ ﺕﺨ ﺖ ﺷ ﻼق ﻧﻤ ﯽﺑ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ه ﻴﭻ آ ﺲ را در ﻡ ﻼء ﻋ ﺎم ﺳﻨﮕ ﺴﺎر ﻧﻤ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮ ﺑ ﺎﻻﯼ ه ﻴﭻ‬
‫ﺟﺮﺙﻘﻴﻠﯽ ﭘﻴﻜﺮ ﺕﺎزﻩﯼ ﻳﻚ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ دﻳﻨﯽ رﻗﺺ ﻡﺮگ ﻧﻤﯽآ ﺮد‪ .‬ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺑ ﻪ ﺡﻴﻄ ﻪﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ هﻴﭻ آﺲ ﺳﺮك ﻧﻤﯽآﺸﻴﺪ‪ .‬ازدواج ﻡﻮﻗﺖ آﻪ هﻤ ﺎن ﻓﺤ ﺸﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺟ ﺰ در ﻡﻴ ﺎن‬
‫روﺡ ﺎﻧﻴﻮﻧﯽ از ﻃﻴ ﻒ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ رواج ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﺕ ﺮور ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ و ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ دوﻟﺘ ﯽ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻡﻮﺿ ﻮﻋﻴﺖ‬
‫ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﻗﺘ ﻞه ﺎﯼ زﻧﺠﻴ ﺮﻩاﯼ در اﻧﺪﻳ ﺸﻪﯼ ه ﻴﭻ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﻤ ﯽﮔﻨﺠﻴ ﺪ‪ .‬ه ﻴﭻ ﻡ ﺮدﯼ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺖ ﺑ ﺪون‬
‫اﺟﺎزﻩﯼ هﻤﺴﺮش‪ ،‬زن دﻳﮕﺮﯼ اﺧﺘﻴﺎر آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻪهﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﻋﻔﺎف هﻢ در آﺎر ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻡﺎ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻴﻢ‬
‫در هﻤﻪﯼ رﺷﺘﻪهﺎﯼ ورزﺷﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪ ،‬هﻨﺮﯼ‪ ،‬ﻓﻨﯽ و داﻧﺸﮕﺎهﯽ ﺷﺮآﺖ آﻨﻴﻢ‪ .‬ﻡﯽﺕﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑ ﻪ ه ﺮ‬
‫ﻡﻘﺎم و ﻋﻨﻮاﻧﯽ آﻪ ﻟﻴﺎﻗﺖ و ﺻﻼﺡﻴﺘﺶ را داﺷ ﺘﻴﻢ‪ ،‬دﺳ ﺖ ﭘﻴ ﺪا آﻨ ﻴﻢ و هﻤ ﻴﻦ دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ‬
‫ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪﯼ اﺧﻴﺮ اﻳﺮان ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﺨﺪام در ادارات دوﻟﺘ ﯽ ه ﻴﭻ ﻡﻨ ﻊ دﻳﻨ ﯽ‬
‫و ﺟﻨﺴﯽ و ﻗﻮﻡﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻡﺴﻴﺤﯽ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺴﺖ در آﻨﺎر ﻡﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪ در آﻨ ﺎر ﺳ ﻨﯽ‪ ،‬ﻳﻬ ﻮدﯼ‬
‫در آﻨﺎر ﺑﻬﺎﻳﯽ و زردﺷﺘﯽ و هﺮ اﻳﺮاﻧﯽاﯼ در آﻨﺎر هﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ ﺑﻪ آﺎر و ﺕﻼش ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺬهﺒﯽ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺎ ﻡﺒﺎرزﻩاش ﻧﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ هﻤ ﻴﻦ دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﻧ ﺎچﻴﺰ را ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺎ ﺑﻴﻤ ﻪ‬
‫ﻧﻜ ﺮد‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺡ ﺪاﻗﻞ ﺁزادﯼه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ را ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﻠ ﺖ ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ ارﻡﻐ ﺎن ﻧﻴ ﺎورد آ ﻪ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ‬
‫ﺁزادﯼه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻡ ﺎ را ه ﻢ ﻡﺤ ﺪودﺕﺮ و ﻡﺤ ﺪودﺕﺮ آ ﺮد‪ .‬ﭘ ﺲ از ﻡﺒ ﺎرزات ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ و ﺳﺎزﻡﺎنهﺎﯼ ﻡﺸﺎﺑﻪ و ﺡﺘﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖهﺎﯼ ه ﻢ ﻓﻜ ﺮ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ از ﻃﻴ ﻒ ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ‪،‬‬
‫ﺟﻼل ﺁل اﺡﻤﺪ و ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن و ﺑﺎزﻡﺎﻧﺪﮔﺎن اﻳﺸﺎن اﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ زﻧﺠﻴﺮ ﺑ ﺮ دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﻡﻠﺖ ﺳﺘﻤﺪﻳﺪﻩ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧ ﻪ اﻳ ﻦ وﺿ ﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻡﻠ ﺖ ﻓﻠ ﻚ زدﻩاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ه ﺮ‬
‫وﻳﺮاﻧ ﻪاش ه ﺰار و ﻳ ﻚ رهﺒ ﺮ و ﻗ ﻴﻢ و ﭘﻴ ﺸﻮا و زﻋ ﻴﻢ و ﻡ ﺮاد و زهﺮﻡ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﺧﻔ ﺖ آ ﺸﺎﻧﺪﻧﺶ‬
‫هﻤﻴﺸﻪ در ﺡﺎل ﺕﻮﻃﺌﻪ آﺮدﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٣٠٨‬‬
‫اﺟﺎزﻩ ﺑﺪهﻴﺪ در اداﻡﻪ ﺕﺎآﻴﺪ آﻨﻢ آﻪ‪ :‬آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و ﻗ ﺪرت را ﺑ ﺎ ﺿ ﺮب اﺳ ﻠﺤﻪ و ﺑ ﺎ‬
‫ﻗﻴﺎم ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪ و ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ و ﺑ ﺎ ﺕ ﺮور و آ ﺸﺘﺎر ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻡ ﯽﺁورﻧ ﺪ‪ ،‬ﻡﺠﺒﻮرﻧ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺪاوم‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺘ ﺸﺎن از اﻳ ﻦ اﺑﺰاره ﺎ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ و ﻡ ﺴﺘﻤﺮﺕﺮ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ ه ﻴﭻ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ‬
‫ﻧﻤﯽﺕﻮان از اﺑﺰارهﺎﯼ هﻤﺎن دﻳﻜﺘﺎﺕﻮر اﺳﺘﻔﺎدﻩ آ ﺮد‪ .‬ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎ ِن ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آ ﺮدﻩﯼ اروﭘ ﺎ و دآﺘ ﺮ‬
‫ﻡﻬﻨﺪس ﺕﺮﻡﻮدﻳﻨﺎﻡﻴﻚ و ﻋﻀﻮ اوﻟﻴﻦ ﮔﺮوﻩ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻋﺰاﻡﯽ از ﺳﻮﯼ دوﻟﺖ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺧﺪﻡﺖ ﺑﻪ آﺸﻮر‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻡﺴﺠﺪ را در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﻋﻠﻢ آﺮد‪ .‬اﮔ ﺮ ﻡ ﺴﺠﺪ ﺧ ﻮب اﺳ ﺖ و ﻡ ﯽﺕ ﻮان‬
‫ﺁن را در ﻡﺘﻦ داﻧﺸﮕﺎﻩ و ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ اﺳﺎﺳﯽ ﻋﻘﻞ ﮔﺮاﻳﯽ و آﺎوش و اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﭘ ﮋوهﺶ آﺎﺷ ﺖ‪،‬‬
‫چﺮا آﻠﻴﺴﺎ و آﻨﻴﺴﻪ و ﺁﺕﺸﻜﺪﻩ در داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧ ﺸﺪ؟! ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ رﻓﺘ ﺎر ﺑﺎزرﮔ ﺎن‪ ،‬ﺟ ﺰ ﺳ ﺪ آ ﺮدن راﻩ‬
‫ﺁزادﯼ و اﺳ ﻴﺮ آ ﺮدن داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎﻧﯽ از ﻃﻴ ﻒ ﺷ ﻤﺎ در چﻨﺒ ﺮﻩﯼ دﻳ ﻦ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ آ ﻪ در اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﻡﺸﺮوﻃﻪ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺟ ﺪا ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺕﻌﺮﻳ ﻒ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ دارد؟! چ ﻪ ﺷ ﻤﺎ از اﻳ ﻦ درﻳﺎﻓ ﺖ ﺧﻮﺷ ﺘﺎن‬
‫ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬و چﻪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ از ﻡﻦ ﺑﺮﻧﺠﻴﺪ‪ ،‬ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﺎ ﮔﻮاﻩ ﺕﻠﺨﯽ ﺑ ﺮ ﺑﻼه ﺖ ﺧﻴﻠ ﯽ از آ ﺴﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ در‬
‫راﻩ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻩاﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮش ﺁﻡﺪ و ﺑﺪ ﺁﻡﺪ ﻡﻦ و ﺷﻤﺎ ه ﻢ ﺕ ﺎرﻳﺦ را ﻋ ﻮض ﻧﻤ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬ﺷ ﻤﺎ ه ﺮ‬
‫ﺕﻔ ﺴﻴﺮﯼ آ ﻪ از ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﺪ‪ ،‬اﻳ ﺮا ِن در راﻩ ﻡ ﺪﻧﻴﺖ و ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ را ﺑ ﻪ ﺡﻠﻘ ﻮم‬
‫ارﺕﺠﺎع ﻡﺬهﺒﯽ ﺳﺮازﻳﺮ آﺮدﻩاﻳﺪ‪ .‬و ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ هﻨﻮز هﻢ ﺑﺮ هﻤﺎن اﺷﺘﺒﺎهﺎﺕﺘﺎن ﭘﺎﯼ ﻡﯽﻓﺸﺎرﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ هﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان و از ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ آﻪ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻡﻠﺖ رﻗﻢ زدﻩاﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺠﻞ ﺑﺎﺷﻴﺪ!‬
‫هﻤﻴﻦدآﺘﺮ‪/‬ﻡﻬﻨﺪس‪/‬ﭘﺮوﻓﺴﻮرهﺎ و اﺳﺘﺎدان داﻧﺸﮕﺎﻩهﺎ و ﺷﺎﮔﺮد اولهﺎﯼ داﻧ ﺸﮕﺎهﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻡ ﺬهﺐ زدﮔ ﯽﺷ ﺎن‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻡﻨﺰﻟ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﻋﺘﺒ ﺎر اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽﺷ ﺎن را ﻓ ﺪاﯼ ﺕﻜﻠﻴ ﻒ‬
‫ﺷﺮﻋﯽﺷﺎن آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ دﻳ ﻦ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳﺎﺳ ﺎ ﺿ ﺪ ﻡ ﺪﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺿ ﺪ روﺷ ﻨﮕﺮﯼ‪ ،‬ﺿ ﺪ ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ‬
‫ﺡﻘﻮق اﻧﺴﺎنهﺎ‪ ،‬ﺿﺪ زن‪ ،‬ﺿ ﺪ ﻋﻠ ﻢ و داﻧ ﺶ‪ ،‬ﺿ ﺪ ﺁﮔ ﺎهﯽ‪ ،‬ﺿ ﺪ ﺁزادﯼ‪ ،‬ﻃﺮﻓ ﺪار ﺷ ﻜﻨﺠﻪ و ﺧﻮاه ﺎن‬
‫آ ﺸﺘﺎر دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﻃﺮﻓ ﺪار اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان و ﻧ ﺎﻓﯽ ﻓﺮهﻨ ﮓ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡ ﺪﻋﻴﺎن ﻡ ﺴﻠﺢ ﺑ ﻪ ﻡ ﺬهﺐ ـ ه ﺮ‬
‫ﻡﺬهﺐ و دﻳﻨﯽ ـ اﺳﺎﺳﺎ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ ﻡﺪﻋﯽ ﺁزادﯼﺧﻮاهﯽ و ﻋﺪاﻟﺖ ﻃﻠﺒﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺪاآﺎرﯼه ﺎ و‬
‫دﺳﺖ از ﺟﺎن ﺷﺴﺘﻦهﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ زﻧﺠﻴﺮهﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ را ﺑ ﺮ دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎﯼ ﻡﻠ ﺖ ﻡ ﯽﺑﻨ ﺪد و از اﻡﻜ ﺎن‬
‫رﺷﺪ و ﺁﮔﺎهﯽ و ﺕﺮﻗﯽ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ اﻳﺸﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫راﺳﺘﯽ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ از ﺧﻮد ﺳﻮال آﺮدﻩاﻳﺪ چﺮا ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ در ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﺮان و ﻋ ﺮاق در‬
‫آﻨ ﺎر ﻡﻬ ﺎﺟﻢ ﺧ ﺎرﺟﯽ اﻳ ﺴﺘﺎد؟! ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ از ﺧ ﻮد ﭘﺮﺳ ﻴﺪﻩاﻳ ﺪ چ ﺮا ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺷ ﻤﺎ در راﺳ ﺘﺎﯼ هﻤ ﺎن‬
‫ﺕ ﺼﻔﻴﻪه ﺎﯼ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ درون ﮔﺮوه ﯽ‪ ،‬ﻡﻌﺘﺮﺿ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﺖه ﺎﯼ اﺡﻤﻘﺎﻧ ﻪاش را دﺳ ﺘﻪ دﺳ ﺘﻪ ﺑ ﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن اﻳﺮان ـ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ـ ﻡﯽﻓﺮوﺷﺪ؟!‬
‫در ﻳ ﻚ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ادﻋ ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﺷ ﻤﺎ در آﺘﺎﺑﺘ ﺎن‪ ،‬در هﻤ ﺎن دوران ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ ﻓﺮدﯼ از هﻤﺎن آﺎدرهﺎﯼ هﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ و داﻧﺸﺠﻮﯼ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺕﺮﺑﻴ ﺖ وﻟ ﯽ ﻓﻘﻴ ﻪ را ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﻋﺸﻘﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩاش داﺷ ﺖ‪ ،‬آﻨ ﺎر ﮔﺬاﺷ ﺖ‪ .‬چ ﺮا آ ﻪ ﻡﺤﺒ ﺖ و ﻋ ﺸﻖ و دوﺳ ﺘﯽ در اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﺡﺮام اﺳﺖ‪ .‬ﻡﻦ اﻡﺮوز ﻡﻔﺘﺨﺮم ﺑﻪ ﺁﮔﺎهﯽ ﺷﻤﺎ و هﻢ ﻃﻴﻔﺎن ﺷ ﻤﺎ ﺑﺮﺳ ﺎﻧﻢ آ ﻪ در راﺳ ﺘﺎﯼ هﻤ ﻴﻦ ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﻡﺒﺎرزاﺕﯽ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ ﺕﻤﺎﻡﯽ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﯼ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ را ﻡﺘﻼﺷ ﯽ آ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﻤﺎم آﻮدآ ﺎن اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎ را از داﻡ ﺎن ﻡ ﺎدر و ﭘ ﺪر ﻡﺤ ﺮوم و ﺑ ﻪ اﻗ ﺼﺎ ﻧﻘ ﺎط ﺟﻬ ﺎن ﺕﺒﻌﻴ ﺪ‬
‫آﺮدﻩ و هﻤﻪﯼ زﻧﺎن و ﺷﻮهﺮان را ﻡﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻃ ﻼقه ﺎﯼ دﺳ ﺘﻪ ﺟﻤﻌ ﯽ و اﺟﺒ ﺎرﯼ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫روزهﺎ چﻚ ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﯽ اﻋﻀﺎﯼ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬چﻨﻴﻦ ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻤﯽ دارد‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﺕ ﺎزﻩ و اﻟﺒﺘ ﻪ ﻧ ﻪ چﻨ ﺪان دور از ذه ﻦ و ﺑ ﺮاﯼ ﻧ ﺸﺎن دادن هﻤ ﺴﻮﻳﯽ‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ اﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﺑﻪ ﺁﮔﺎهﯽﺕﺎن ﻡﯽرﺳﺎﻧﻢ آﻪ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺳ ﺎآﻦ ﻋ ﺮاق‬
‫و وارﺙﺎن ﺑﺮﺡﻖ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران ﺳﺎزﻡﺎن ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از اﻃﻼع از آﺸﺘﺎر ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ‪ ١١‬ﺳﭙﺘﺎﻡﺒﺮ ‪٢٠٠١‬‬

‫‪٣٠٩‬‬
‫ﺷ ﺎدﻡﺎﻧﯽ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ آﺮدﻧ ﺪ و ﺳ ﺎز و ده ﻞ ﻓﺮاواﻧ ﯽ ﺑ ﺮ ﻓ ﺮاز ﭘﻴﻜﺮه ﺎﯼ ﻡﺘﻼﺷ ﯽ ﺷ ﺪﻩﯼ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن اﻳ ﻦ‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﻧﻮاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻏﺮب ﺳﺘﻴﺰﯼ ﺑﯽدﻟﻴﻠ ﺸﺎن‪ ،‬دوﺑ ﺎرﻩ ﺳ ﺮود ﻧﺒ ﺮد ﺑ ﺎ‬
‫اﻡﺮﻳﻜ ﺎ را آ ﻪ ﺑﻴ ﺴﺖ ﺳ ﺎل ﺑ ﻮد در ﺁرﺷ ﻴﻮهﺎﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ ﺧ ﺎك ﻡ ﯽﺧ ﻮرد‪ ،‬ﺑ ﺮ ﺑ ﺎﻻﯼ ﮔ ﻞ دﺳ ﺘﻪه ﺎ و‬
‫ﺑﻠﻨﺪﮔﻮهﺎﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ﺻ ﺪا درﺁوردﻧ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ ﺷ ﺎدﻡﺎﻧﯽ در راﺳ ﺘﺎﯼ هﻤ ﺎن ﺕﺮوره ﺎﯼ اﻡﺮﻳﻜﺎﻳﻴ ﺎن در‬
‫دوران ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺷ ﻤﺎ در ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﻟﻄﻔ ﺎ ﺑ ﺮاﻳﻢ ﺕﻮﺿ ﻴﺢ ﺑﺪهﻴ ﺪ آ ﻪ در چ ﻪ راﺳ ﺘﺎﻳﯽ‬
‫اﺳﺖ؟!‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺻ ﻮرت ﺁﻗ ﺎﯼ ﻧﺠ ﺎت ﺡ ﺴﻴﻨﯽ ﻋﺰﻳ ﺰ‪ ،‬ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺑﻴ ﺮﺡﻢ ﺕ ﺮ از ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ از ﻡ ﺎ‬
‫ﺕﺼﻮر ﻡ ﯽآﻨ ﻴﻢ‪ .‬اﮔ ﺮ آﺘﺎﺑﺘ ﺎن را ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﻳ ﺪ ﺕ ﺎ ﻧ ﺴﻞ ﻡ ﺎ و ﻧ ﺴﻞ ﻓﺮزﻧ ﺪان ﻡ ﺎ از ﺕﺠﺮﺑ ﻪهﺎﺕ ﺎن ﻋﺒ ﺮت‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻬﺒ ﻮد وﺿ ﻊ هﻤﻮﻃﻨﺎﻧﻤ ﺎن و ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن‪ ،‬از ﺕ ﺮور و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ دﺳ ﺖ‬
‫ﺑ ﺸﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬آ ﺎر ﺧ ﻮﺑﯽ اراﺉ ﻪ دادﻩاﻳ ﺪ و زﺷ ﺘﯽه ﺎﯼ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و از ﺧ ﻮد ﺕﻬ ﯽ ﺷ ﺪن اﻧ ﺴﺎنه ﺎ را در ﻳ ﻚ‬
‫روال ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ روﺷﻦ آﺮدﻩاﻳﺪ‪ .‬دﺳﺘﺘﺎن درد ﻧﻜﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ه ﺪﻓﺘﺎن از ﻧﻮﺷ ﺘﻦ اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب‪ ،‬ﻧ ﺸﺎن‬
‫دادن زﺷﺘﯽ ﻡﺮگ ﭘﺮﺳ ﺘﯽ و زﻧ ﺪﮔﯽ ﮔﺮﻳ ﺰﯼ و واﭘ ﺴﮕﺮاﻳﯽ و ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ راﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴ ﺴﻢ و ﻋﻘ ﻞ ﮔﺮاﻳ ﯽ‬
‫ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻡﻮﻓ ﻖ ﺑ ﻮدﻩاﻳ ﺪ و ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻪاﻳ ﺪ ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢ ﺷ ﺴﺖ و ﺷ ﻮﯼ ﻡﻐ ﺰﯼ اﻧ ﺴﺎنه ﺎﯼ ﻧﺎﻳ ﺎب و‬
‫ﺳﺮﻡﺎﻳﻪهﺎﯼ ﻡﻠﯽ آﺸﻮر را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن ﺑﺪهﻴﺪ؛ اﻡ ﺎ اﮔ ﺮ ه ﺪﻓﺘﺎن ﺕﻘ ﺪﻳﺲ ﺕ ﺮور و آ ﺸﺘﺎر و زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﮔﺮﻳ ﺰﯼ و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﻃﻠﺒ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬زﻳ ﺮﻩ ﺑ ﻪ آﺮﻡ ﺎن ﺑ ﺮدﻩاﻳ ﺪ‪ .‬ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺧ ﻮد ﻗﻬ ﺎرﺕﺮ از اﻳ ﻦ‬
‫ﺡﺮفهﺎﺳﺖ آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ از ﺳﺎدﻩاﻧﺪﻳﺸﯽهﺎﯼ ‪ ٣٠/٤٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺷ ﻤﺎ و ه ﻢ ﻃﻴﻔ ﺎن ﺷ ﻤﺎ درس ﺕﺠﺮﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻴﺎﻡﻮزد‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺡﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻡﯽ ﻡﻤﻜﻦ اﺳﺖ از آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ ﻡﺒﺎرزاﺕﯽ ﺷﻤﺎ ﺕﻨﻬﺎ در راﺳﺘﺎﯼ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖهﺎ و ﺕﺮورهﺎ و ﺟﻨﺎﻳﺎﺕﺸﺎن اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻡﻴﺪوار ﺑﻮدم ‪ ٢٥‬ﺳﺎل ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﺁن ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫و از ﺁن هﻤ ﻪ ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﻏ ﻢ اﻧﮕﻴ ﺰ‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﺧﻮﻧﺒ ﺎر ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ و اﻳ ﻦ ﻧﺎآﺠﺎﺁﺑ ﺎد‬
‫ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ‪ ،‬دﺳﺘﺎورد ﺑﻬﺘﺮﯼ ﺑﺮاﻳﺘﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺁرزوهﺎ ـ ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ ـ ‪ ٣٠‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻡﺎﻩ ‪ ١٣٨١‬ـ اروﭘﺎ‬

‫****‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻳﻚ ﮔﻔﺖ وﮔﻮ‬
‫ﺻﺪراﻟﺪﻳﻦ اﻟﻬﯽ ﻋﺰﻳﺰ ﻟﻄ ﻒ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻡ ﺘﻦ آﺎﻡ ﻞ ﮔ ﺰارش ﺧ ﺎﻧﻢ اﻟﻴﺰاﺑ ﺖ روﺑ ﻴﻦ را از‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ اﻡﺮﻳﻜ ﺎﻳﯽ ﻧﻴﻮﻳ ﻮرك ﺕ ﺎﻳﻤﺰ ﺳ ﻴﺰدﻩ ژوﺉﻴ ﻪ ﺕﺮﺟﻤ ﻪ آ ﺮدﻩ و در ﺻ ﻔﺤﻪﯼ ﻳﺎدداﺷ ﺖه ﺎﯼ ﺑ ﺪون‬
‫ﺕ ﺎرﻳﺦ آﻴﻬ ﺎن ﻟﻨ ﺪن ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ﻧﻬ ﺼﺪ و ﺷ ﺼﺖ و ﭘ ﻨﺞ درج آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﮔ ﺰارش ﺑ ﻪ ﻡ ﺘﻦ‬
‫ﮔﻔﺖوﮔﻮﻳﯽ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﮔﺰارﺷ ﮕﺮ ﻡ ﺪت آﻮﺕ ﺎهﯽ ﭘ ﻴﺶ از دﺳ ﺘﮕﻴﺮﯼ ﻡ ﺮﻳﻢ ﻗﺠ ﺮ ﻋ ﻀﺪاﻧﻠﻮ‬
‫)رﺟﻮﯼ( ﺑﺎ ﻡﻦ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬داﺳﺘﺎن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺁﻏﺎز ﺷﺪ آ ﻪ ﻋ ﺼﺮ روزﯼ آ ﻪ ﻡﺜ ﻞ هﻤﻴ ﺸﻪ‪ ،‬ﺧ ﺴﺘﻪ و‬
‫ﻡ ﺮدﻩ از آ ﺎر ﮔ ﻞ ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ﺑﺎزﮔ ﺸﺘﻪ ﺑ ﻮدم‪ ،‬ﺧ ﺎﻧﻢ روﺑ ﻴﻦ ﺕﻠﻔ ﻦ آ ﺮد و ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﺎ ﻡ ﻦ‬
‫ﮔﻔﺖوﮔﻮﻳﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ آﻪ ﺷﻤﺎرﻩام را از ﻋﻠﯽ ﺳ ﺠﺎدﯼ ﻋﺰﻳ ﺰم در واﺷ ﻴﮕﺘﻦ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ و از اﻳ ﻦ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻡﯽﺧﻮاﺳﺖ اﻋﺘﻤﺎدم را ﺟﻠﺐ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﺳﺠﺎدﯼ را ﻡﻦ چﻨ ﺪ ﺳ ﺎﻟﯽ اﺳ ﺖ ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻢ و در چﻬ ﺎر ﺳ ﺎل ﭘﺎﻳ ﺎﻧﯽ ﻋﻤ ﺮ ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ ﭘ ﺮ‬
‫ﺁوازﻩﯼ ﭘﺮ چﺎپ واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ آﻪ ﺑﻪ ﻡﺪﻳﺮﻳﺖ ﻡﺴﺌﻮﻟﯽ او‪ ،‬هﺮ ﻡﺎهﻪ و ﺑﺪون هﻴﭻ وﻗﻔ ﻪاﯼ چ ﺎپ ﻡ ﯽﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﺁن هﻤﺮاهﯽ و هﻤﻜﺎرﯼ داﺷﺘﻢ‪ .‬در اﻳﻦ چﻬﺎر ﺳﺎل هﻢ ﺑﻴﺶ از چﻬﻞ و ﭘﻨﺞ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻧ ﺸﺮﻳﻪ‬

‫‪٣١٠‬‬
‫ﺕﻬﻴﻪ آﺮدﻩام آﻪ ﺑﺮﺧﯽﺷﺎن در ﺁﺧﺮﻳﻦ آﺘﺎﺑﻢ ـ وارﻳﺎﺳﻴﻮن ﺳﺒﺰ ـ اﺧﻴﺮا از ﺳﻮﯼ ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ ﻡﻨﺘ ﺸﺮ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﺮﺡﺎل ﻋﻠﯽ ﺳﺠﺎدﯼ ﭘﺲ از هﺠﺪﻩ ﺳ ﺎل آ ﺎر ﺑ ﯽ وﻗﻔ ﻪﯼ ﻓﺮهﻨ ﮓ‪ /‬ادﺑ ﯽ‪ /‬ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ /‬ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‬
‫در ﭘﺮ‪ ،‬از ژاﻧﻮﻳﻪﯼ اﻡﺴﺎل ﻡﻴﻼدﯼ ﺑﻪ رادﻳﻮ ﻓﺮدا رﺧﺖ آﺸﻴﺪ و در ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ اداﻡﻪﯼ آﺎرش ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻡﻦ اﻡﺎ در ﺕﻤﺎم ﺁن چﻬﺎر ﺳﺎل چﻪ آﺘﺒ ﯽ و چ ﻪ ﺷ ﻔﺎهﯽ ـ ﺕﻠﻔﻨ ﯽ ـ ﺑ ﺎ او و هﻤ ﺮاﻩ و هﻤﻜ ﺎر ﺧ ﻮﺑﺶ در‬
‫ﭘ ﺮ‪ ،‬ﺑﻴ ﮋن ﻧ ﺎﻡﻮر‪ ،‬در ارﺕﺒ ﺎط ﺑ ﻮدم و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ از ﻋﻠ ﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺁﻡ ﻮﺧﺘﻢ‪ .‬او ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺕﻔ ﺎوت ﺳ ﻨﯽ‬
‫چﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺎ ﻡﻦ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻡﺎ ﺑﺮاﯼ ﺕﻬﻴﻪﯼ آﺘﺎبهﺎﯼ ﻡﺮﺟﻊ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺳ ﻼم و ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫اﻳ ﺮان ﻳ ﺎرﯼه ﺎ و اﺳ ﺘﺎدﯼه ﺎ در ﺡﻘ ﻢ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺳ ﭙﺎس ﻓ ﺮاوان دارد‪ .‬ﻋﻠ ﯽ ﺳ ﺠﺎدﯼ ﻧﻘ ﺪ‬
‫ﺟﺎﻧ ﺪارﯼ ه ﻢ ﺑ ﺮ آﺘ ﺎب زن در دوﻟ ﺖ ﺧﻴ ﺎل‪ ،‬ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﺶ زن در ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻡ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ آﻪ در هﻤﻴﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ و ﻳﻜﯽ دو ﻧﺸﺮﻳﻪﯼ دﻳﮕﺮ و ﺑﻌ ﺪهﺎ در چﻨ ﺪ وب ﺳ ﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘ ﯽ چ ﺎپ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﺠﺎدﯼ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ درﺧﻮاﺳ ﺖ ﺧ ﺎﻧﻢ روﺑ ﻴﻦ‪ ،‬ﺕﻠﻔ ﻦ ﻡ ﺮا در اﺧﺘﻴ ﺎر اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻧﻢ ﮔﺬاﺷ ﺖ ﺕ ﺎ او ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺕﻜﻤﻴﻞ ﮔﺰارﺷﺶ از ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ ﻡﻦ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت ﺕﻠﻔﻨﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﮔﺰارﺷﮕﺮ ﮔﻔﺘﻢ آﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻧﻤﯽداﻧﻢ و ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ آﻴﻔﻴﺖ آﺎر ﻡﺘﺮﺟﻤﯽ ﭘﻴﺪا آﻨﺪ ﺕﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ هﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﻬﺘﺮ را ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ‪ .‬هﻤﻮ از ﻗﻮل ﺳﺠﺎدﯼ ﮔﻔ ﺖ‬
‫آﻪ ﭘﺴﺮم آﻪ در اﻡﺮﻳﻜﺎ ﺕﺤﺼﻴﻞ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ آﻤﻜﻤﺎن آﻨﺪ‪ .‬اﻡﺎ در ﺁن روز ﺑﺨﺼﻮص او ﻧﻴﺰ‬
‫در ﻳﻚ ﻡﺎﻡﻮرﻳﺖ آﺎرﯼ ﺑﻪ ﺷﺮق ﺁﻟﻤﺎن رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و از دﺳﺘﺮس ﻡﺎ ﺑﻴﺮون!‬
‫ﻳﻜ ﯽ دو ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑﻌ ﺪ ﺧ ﺎﻧﻤﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ از آ ﺸﻮر ﺕﺮآﻴ ﻪ ﺕﻠﻔ ﻦ آ ﺮد آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺧ ﺎﻧﻢ روﺑ ﻴﻦ ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ اﻳﺸﺎن ﻧﻘﺶ ﻡﺘﺮﺟﻢ را ﺑﺎزﯼ آﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ ﺳﻪ ﻧﻔ ﺮﻩﯼ ﺕﻠﻔﻨ ﯽ‪ .‬ﺧ ﺎﻧﻢ روﺑ ﻴﻦ ﭘﺮﺳ ﺶه ﺎ‬
‫را ﺑ ﺮ ﺻ ﻔﺤﻪﯼ ﻡﻮﻧﻴﺘ ﻮر ﺡﺎﺿ ﺮ در ﺻ ﺤﻨﻪ ﻧﻘ ﺶ ﻡ ﯽآ ﺮد‪ .‬ﺧ ﺎﻧﻢ ﻡﺘ ﺮﺟﻢ ﻡ ﯽﺧﻮاﻧ ﺪ‪ .‬ﻡ ﯽﭘﺮﺳ ﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦهﺎﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻡﺮا آﻪ ﮔﺎهﯽ دﻩ دﻗﻴﻘﻪ ﺑ ﻪ درازا ﻡ ﯽآ ﺸﻴﺪ‪ ،‬ﻡ ﯽﺷ ﻨﻴﺪ‪ .‬هﻤﺰﻡ ﺎن ﺁن را ﺑ ﻪ اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ‬
‫ﺕﺮﺟﻤﻪ و ﺕﺎﻳﭗ ﻡﯽآﺮد و ﺧﺎﻧﻢ روﺑﻴﻦ اﻡﻜﺎن ﻡﯽﻳﺎﻓﺖ ﭘﺲ از ﺧﻮاﻧﺪن ﻡﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦهﺎ‪ ،‬ﭘﺮﺳ ﺶ ﺑﻌ ﺪﯼاش‬
‫را ﺑﺴﺎزد و ﺕﺎﻳﭗ آﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﻴﺶ از ﺳﻪ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺕ ﺎ ﻧﺰدﻳ ﻚ ﺑ ﻪ ﻧﻴﻤ ﻪ ﺷ ﺐ ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ درازا آ ﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﺳﻔﺮ ﺧﺎﻧﻢ روﺑﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﻐ ﺪاد ﭘ ﺲ از اﻳ ﻦ ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻳ ﺎ ﭘ ﻴﺶ از ﺁن‪ .‬ﺑ ﻪ هﺮﺡ ﺎل اﻳ ﺸﺎن از‬
‫ﻡﺮاﺡﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻧﻘﻼب اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ در درون ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﺒ ﺮ داﺷ ﺖ و در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ ه ﻢ از‬
‫ﻡﻦ ﭘﺮﺳﺶهﺎﻳﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖوﮔﻮ را از اﻳﻦ ﺟﺎ ﺁﻏ ﺎز آ ﺮدﻳﻢ آ ﻪ ﻡ ﻦ چﮕﻮﻧ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻢ‪،‬‬
‫چﺮا ﺟﺪا ﺷﺪم و اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺎ چﻪ دﺳﺘﺎوﻳﺰﯼ ـ دﺳﺖ آﻢ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدم ـ در اﻳﻦ ﻡﻨﺎﺳﺒﺎت دوام ﺁوردم!‬
‫ﭘﺲ از اﻳﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﻮد آﻪ ﭘﻠﻴﺲ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﺎد اروﭘﺎﻳﯽ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻳ ﻮرش ﺑ ﺮد و‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ داﺳﺘﺎن دﻟﺴﻮز ﺧﻮدﺳﻮزﯼهﺎﯼ ﺳﺎزﻡﺎﻧﯽ ﭘﻴﺶ ﺁﻡﺪ آﻪ ﺷﻨﻴﺪم ﺕﻨﻬﺎ دو زﻧﯽ آﻪ ﻻﺑﺪ ﺑﺮاﯼ اﺙﺒ ﺎت‬
‫ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎ ﻡﺮدان ﻡﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪﯼ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﻨﻴﻊ دﺳﺖ ﻳﺎزﻳﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ه ﺮ دو‬
‫ﺟﺎن ﻧﺎزﻧﻴﻨﺸﺎن را از دﺳﺖ دادﻧﺪ و چﻪ ﻓﺎﺟﻌﻪاﯼ! ﺡﺘﺎ در ﻳﻜﯽ از ﺳﺎﻳﺖهﺎﯼ زﻧﺎﻧﻪ دﻳ ﺪم آ ﻪ ﺷ ﺎﻋﺮﯼ‬
‫ﻡ ﺜﻼ ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺖ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ دو ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ ﺡﻤﺎﻗ ﺖ ﺷ ﻌﺮﯼ ﺳ ﺮودﻩ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺁن را دو ﺷ ﻤﻌﯽ آ ﻪ‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻨﺪ ﻳﺎ چﻴﺰﯼ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻀﻤﻮن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﻡﻦ ﺕﻨﻬﺎ ﻡ ﯽﺕ ﻮان اﻳ ﻦ ﺧﻮدﺳ ﻮزﯼه ﺎ را‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻦ در ﺁﺕﺶ ﻧﺎﺁﮔﺎهﯽ و ﺡﻤﺎﻗﺖ ﺕﺮﺟﻤﻪ آﺮد و ﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ!‬
‫ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎﯼ ﻡ ﻦ ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑﻴ ﺴﺖ و چﻬ ﺎر ﺳ ﺎﻋﺖ ﭘ ﺲ از دﺳ ﺘﮕﻴﺮﯼ روﺳ ﺎﯼ‬
‫ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ در ﭘ ﺎرﻳﺲ در ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﯼ زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان ﻃﻮﻡﺎره ﺎﯼ دره ﻢ ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩ آ ﻪ در چﻨ ﺪ وب‬
‫ﺳﺎﻳﺖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ درج ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻢ آﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ از ﺳﻮﯼ دوﻟﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ اﻡﺘﻴ ﺎزﯼ‬
‫ﺑﺮاﯼ دوﻟﺖ ﺕﺮورﻳﺴﺖ اﻳﺮان ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ اﻳ ﻦ دوﻟ ﺖ ﺑﺎﻳ ﺪ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﻴﺮﯼه ﺎ ﺑ ﺴﻴﺎر وﺡ ﺸﺖ آﻨ ﺪ؛‬
‫چ ﺮا آ ﻪ ه ﺪف ﺑﻌ ﺪﯼ ﻏ ﺮب در ﭘ ﺎك آ ﺮدن ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ از ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺧ ﻮ ِد‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺕﺮورﻳﺴﺖ اﺳﻼﻡﯽ اﺳﺖ و ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻈﺮ چﻨﺪ ﻋﻀﻮ آﻨﮕﺮﻩﯼ اﻡﺮﻳﻜﺎ آ ﻪ ﺑ ﺎ درﻳﺎﻓ ﺖ رﺷ ﻮﻩ‬
‫از ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﻮد اﻳﺸﺎن اﻡﻀﺎء ﻡﯽآﻨﻨﺪ ـ و ﻡﻦ اﻳﻦ را ه ﻢ در ﮔﻔ ﺖوﮔ ﻮﻳﻢ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻧﻢ روﺑ ﻴﻦ ﮔﻔ ﺘﻢ ـ‬

‫‪٣١١‬‬
‫اﺳﺎﺳﺎ ﭘﺲ از ﻳﺎزدهﻢ ﺳﭙﺘﺎﻡﺒﺮ ﺳﺎل دو هﺰار و ﻳﻚ و ﺁن ﻓﺎﺟﻌﻪﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ‪/‬اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‬
‫ﻏ ﺮب در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ﺁن دوران ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫دوﻟ ﺖه ﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻔ ﻆ ﻡﻨﺎﻓﻌ ﺸﺎن‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺧﺮﻳ ﺪن و ﺑ ﻪ ﻡ ﺰدورﯼ آ ﺸﺎﻧﺪن ﻳ ﻚ ﻳ ﺎ چﻨ ﺪ دوﻟﺘﻤ ﺮد‪،‬‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻡﻠﺘ ﯽ را ﺳ ﺎله ﺎ ﺑ ﻪ ﺧﻔﻘ ﺎن دچ ﺎر آ ﺮدﻩ‪ ،‬اﻳ ﺸﺎن را چﭙ ﺎول آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺡﺘ ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻢ آ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﺕﻤﺎم ﺧﻮﺷﺮﻗ ﺼﯽه ﺎ و دم ﺟﻨﺒﺎﻧ ﺪنه ﺎﯼ ﺷ ﻴﺦ ﻋﻠ ﯽ اآﺒ ﺮ هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﻏﺮب و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﻡﺮﻳﻜﺎ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ وﻗﻌﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﺮﺿﻪ آﺮدنهﺎ ﻧﻤﯽﮔﺬارد آﻪ هﺮ روز و هﺮ ﺷﺐ‪ ،‬از‬
‫زﺑﺎن و ﺑﻴﺎن دوﻟﺘﻤﺮدان درﺟﻪ ﻳﻜﺸﺎن از ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﺟﺎﻧﺎﻧﻪﯼ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‪ ،‬زﻧ ﺎن و داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺮاﻓﻜﻨ ﺪن اﻳ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻓﺎﺷﻴ ﺴﺖ و ﺕﺮورﻳ ﺴﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬در ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫ﺧﻮدﺳﻮزﯼهﺎ هﻢ ﻧﻮﺷﺘﻢ آﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮدﺳﻮزﯼهﺎ ﺷﻴﻮﻩﯼ اﺻﻠﯽ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺮاﯼ ﺷﺎﻧﺘﺎژ اﺳﺖ و ﺡﺘﺎ‬
‫ﻧﻮﺷ ﺘﻢ آ ﻪ ﺧﻮدﺳ ﻮزﯼه ﺎ دﺳ ﺘﻮر ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ و اﻳ ﻦ ﮔ ﺰارش را ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﺷﺨ ﺼﯽ و‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻌﺪﯼام ﺑﻪ ﻋﺮض ﻡﻠﺖ اﻳﺮان رﺳﺎﻧﺪم‪.‬‬
‫ﻡﻦ اﻟﺒﺘﻪ آﻮﺕﺎﻩ ﺷﺪﻩﯼ اﻳﻦ ﮔﺰارش را در وب ﺳﺎﻳﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻮ دﻳﺪﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ‬
‫ﺟﺎﻧ ﺪار ﺻ ﺪراﻟﺪﻳﻦ اﻟﻬ ﯽ ﻋﺰﻳ ﺰ‪ ،‬ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر ﭘﺮﻡﺎﻳ ﻪﺕ ﺮ و آﺎﻡ ﻞﺕ ﺮ ﺑ ﻮد‪ .‬چ ﺮا آ ﻪ آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﯼ ﺁن‬
‫ﮔﻔﺖوﮔﻮ را در ﭘﺮاﻧﺘﺰهﺎﻳﯽ ﺕﻜﻤﻴﻠﯽ‪ ،‬ﺕﻜﻤﻴﻞﺕﺮ و ﺡﺘﺎ دﻗﻴﻖﺕﺮ ﻡﯽآﺮد‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ اﻡﺎ در اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺧﻮاﻧﺪﻧﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺨ ﺶ ﭘﺎﻳ ﺎﻧﯽ و ﺟﻤ ﻊ ﺑﻨ ﺪﯼ ﺧ ﺎﻧﻢ روﺑ ﻴﻦ از دﻳ ﺪارش‬
‫از ﻗﺮارﮔﺎﻩ اﺷﺮف‪ ،‬ﮔﻔﺖوﮔﻮﻳﺶ ﺑﺎ ﭘﺮﯼ ﺑﺨﺸﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺧﭙﻠﻪﯼ هﻴﺌ ﺖ اﺟﺮاﻳ ﯽ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺧﻠ ﻊ ﺳ ﻼح‬
‫ﺷﺪﻩ و ﺕﻘﺮﻳﺒﺎ ﻡﻨﺤﻠﻪﯼ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﻮد و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖوﮔﻮه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡ ﺎ ﺟ ﺪا ﺷ ﺪﮔﺎن و ﮔﺮﻳﺨﺘﮕ ﺎن از‬
‫اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن آﺮدﻩ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﭘﻨﺘ ﺎﮔﻮن در اﻳ ﻦ ﻡ ﻮرد از اﺳ ﻼﻡﻴﻮﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ ﺷ ﻮروﯼه ﺎ در اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن ﻡ ﻮرد‬
‫ﺡﻤﺎﻳ ﺖ ﻗ ﺮار داد و ﻧﻴ ﺰ ﻡﺨ ﺎﻟﻔﻴﻦ ﺧ ﺎرج آ ﻪ ه ﻴﭻ ﭘﺎﻳﮕ ﺎهﯽ در داﺧ ﻞ ﻋ ﺮاق ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ درﺳ ﯽ‬
‫ﺑﻴﺎﻡﻮزد! ﺑﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻡ ﻦ ﺧﻄﺮﻧ ﺎكﺕ ﺮﻳﻦ آ ﺎر اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﻧﺰدﻳ ﻚ ﺑﻴﻨﺎﻧ ﻪ و آﻮﺕ ﺎﻩ ﻡ ﺪت ﻧﮕﺮاﻧ ﻪ‬
‫ﺑﺨﻮاهﺪ از ﻧﻴﺮوﯼ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ و ارﺕﺶ ﺁنهﺎ آﻪ ﺷﺒﻴﻪ زﻧﺎن رﻡﺎن و ﻓﻴﻠﻢ ‪ Stepford Wives‬هﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﺪ!‬
‫و اﻳﻦ درﺳﺖ هﻤﺎن چﻴﺰﯼ ﺑﻮد آﻪ ﻡﻦ در ﭘﺎﻳﺎن ﮔﻔﺖوﮔ ﻮﻳﻢ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻧﻢ روﺑ ﻴﻦ ﮔﻔ ﺘﻢ‪ :‬اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳ ﻦ آ ﺎرش‪ ،‬ﻡ ﺎر دﻳﮕ ﺮﯼ را هﻤﭽ ﻮن ﺟﺮﻳ ﺎن ﻃﺎﻟﺒ ﺎن و اﻟﻘﺎﻋ ﺪﻩ در اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن در ﺁﺳ ﺘﻴﻨﺶ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﭘﺮورد‪ .‬ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ در اﻳﻦ روزهﺎ ﻡﻨﺎﻓﻊ دوﻟﺖهﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻔ ﻆ اﻡﻨﻴ ﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧ ﺸﺎن‬
‫درﺳﺖ در راﺳﺘﺎﯼ ﻡﻨﺎﻓﻊ اوﻟﻴ ﻪ و ﺧﻮاﺳ ﺖه ﺎﯼ اﺑﺘ ﺪاﻳﯽ ﻡ ﺎ ﺷ ﺮﻗﯽه ﺎ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﻡ ﺎ اﻳﺮاﻧ ﯽه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺁزادﯼ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼهﺎﯼ ﻓﺮدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ‪ ،‬ﻡﺪﻧﻴﺖ و ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ اﺳ ﻼﻡﯽ در واﻗ ﻊ ﺑ ﺎ ﺕ ﺪارك ﻓﺎﺟﻌ ﻪﯼ ﻳ ﺎزدﻩ ﺳ ﭙﺘﺎﻡﺒﺮ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﮔ ﻮر‬
‫ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﺧﻮد را آﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻡﺪ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﺎﺷ ﻴﻢ و ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺁرزوﯼ دﺳ ﺖ‬
‫آﻢ ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪﻡﺎن از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ وﻳﮋﻩ و ﻃﻼﻳﯽ ﺑﺮاﯼ آﻮﺕﺎﻩ آﺮدن دﺳ ﺖ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ از‬
‫ﺳﺮ آﺸﻮرﻡﺎن ﺑﻜﻮﺷﻴﻢ!‬
‫‪ ٢۶‬ژوﺉﻴﻪ ‪٢٠٠٣‬‬

‫‪٣١٢‬‬
 ‫ﻃﻮﻣﺎرهﺎﯼ در هﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ!‬
‫ﺧﺒﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺳﺮان ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ در آﺸﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ و وﻳ ﻼﯼ اور ﺳ ﻮر او ﺁز ه ﺮ دﻟﻴﻠ ﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ دوﻟﺖهﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻡﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن چ ﺸﻢ اﻧ ﺪاز ﺑ ﺴﻴﺎر روﺷ ﻨﯽ را ﺕﺮﺳ ﻴﻢ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪.‬‬
‫روﺷ ﻦ از اﻳ ﻦ زاوﻳ ﻪ آ ﻪ ﻏ ﺮب دﻳﮕ ﺮ از ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ و ﺕﻘﻮﻳ ﺖ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎ‪ ،‬چ ﻪ در هﻴﺌ ﺖ‬
‫دوﻟﺖهﺎ و چﻪ در هﻴﺌﺖ اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن دﺳ ﺖ ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﺎﺟﻌ ﻪﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﻳ ﺎزدﻩ ﺳ ﭙﺘﺎﻡﺒﺮ ﺳ ﺎل‬
‫دوهﺰار و ﻳﻚ ﺑﺎ راﻧﺪﻡﺎن ﺧﻮﻧﻴﻨﯽ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖه ﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ ﻓﻬﻤﺎﻧ ﺪ آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺻ ﺪور ﺳ ﺮﻡﺎﻳﻪ و اﺻ ﺎﻟﺖ دادن ﺑ ﻪ اﻗﺘ ﺼﺎد‪ ،‬ﻡﻠ ﺖه ﺎ را در ﻡﻨﮕﻨ ﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ‪،‬‬
‫دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ ﻡﺬهﺒﯽ و ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﻟﻪ آﺮد و ﺑﻪ آﺸﺘﺎرﮔﺎﻩ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ﺁن دوران ﺕﻤ ﺎم ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ آ ﺸﺎﻧﺪن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻡﺘﺠ ﺎوز ﺷ ﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﺑ ﻪ آ ﺸﻮر اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫ﻃﺎﻟﺒ ﺎن را ﻋﻠ ﻢ ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ و ﺁن را چ ﻮن ﻟﻮﻟ ﻮﻳﯽ ﺳ ﺮ ﺧ ﺮﻡﻦ ﺑ ﻪ ارﺕ ﺶ اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر ﻡﺘﺠ ﺎوز و‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﺁن ﻧﺸﺎن ﻡﯽدادﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺑﻪ دوﻟﺖهﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ ﻧ ﺸﺎن داد آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ آ ﺸﺎﻧﺪن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان و ﺕ ﺮس از ﮔ ﺴﺘﺮش آﻤﻮﻧﻴ ﺴﻢ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽﺕ ﻮان ﺑ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺖ ﻡﺬهﺒﯽ اﻡﻜﺎن ﻡﺎﻧﻮر داد و ﺑﺮاﯼ ﭘﺎﺉﻴﻦ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ و ﺷﻜﺴﺘﻦ هﻤﺒ ﺴﺘﮕﯽ اوﭘ ﻚ‪،‬‬
‫دﻳﻮﯼ چ ﻮن ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و اﻋ ﻮان و اﻧ ﺼﺎرش را از ﮔ ﻮر ﺕ ﺎرﻳﺨﯽﺷ ﺎن ﺑﻴ ﺮون آ ﺸﻴﺪ و ﺑ ﺮ‬
‫ارﻳﻜﻪﯼ ﻗﺪرت ﻧ ﺸﺎﻧﺪ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ آﻤ ﺪﯼ ﻡﻬ ﺎر دوﮔﺎﻧ ﻪ‪ ،‬و ﺑ ﺮاﯼ ﻧ ﺴﻖ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﻳ ﺮان و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺷ ﺪﻩﯼ آ ﺸﻮر ﻋ ﺮاق‪ ،‬ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ را در ﻧ ﺎف اروﭘ ﺎ و اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﺑ ﻪ ﺧ ﺪﻡﺖ ﮔﺮﻓ ﺖ و ﺟﺮﻳ ﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﻡﺠﻠ ﺲ اﻋ ﻼﯼ‬
‫ﻋﺮاق را در داﻡﻦ اماﻟﺘﺮورﻳﺴﺖ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺕﻘﻮﻳﺖ آﺮد‪ .‬دﻧﻴﺎ ﻋﻮض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﺎن چﻴﺰهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان اﻓﺘﺨﺎرات ﻏﺮب ﻡﻄﺮح ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ رﺷﺪ ﺕﻜﻨﻴ ﻚ‪ ،‬راﻩ‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖهﺎﯼ ﻧﻮ اﺳﺘﻌﻤﺎرﯼ را ﺑﺮ روﯼ ﻏﺮب ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺬﺷﺖ ﺁن دوراﻧﯽ آ ﻪ اﻧﮕﻠ ﻴﺲ ﻳ ﺎ‬
‫اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺑ ﺎ ﺧﺮﻳ ﺪن چﻨ ﺪ دوﻟﺘﻤ ﺮد‪ ،‬آ ﺸﻮرﯼ را ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﻡﻬﻤﻴ ﺰ ﺑﻜ ﺸﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ ﻋﻠ ﯽ اآﺒ ﺮ‬
‫هﺎﺷ ﻤﯽ رﻓ ﺴﻨﺠﺎﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻋﺮﺿ ﻪ آ ﺮدن ﺧ ﻮدش ﺑ ﻪ ﻏ ﺮب ﭘ ﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﻳ ﻚ‬
‫ب اﻡ ﺮوز ﺑ ﺎ ﭘﻮزﺧﻨ ﺪ‬‫ﺑﺮداﺷﺖ آﻬﻨﻪ از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻮاﺳﺘﻌﻤﺎرﯼ ﻏﺮب اﺳﺖ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ در ﻏ ﺮ ِ‬
‫روﺑ ﺮو ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬اﺳﺎﺳ ﺎ ﺁن دوران ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﺘ ﻮان ﻡﻠﺘ ﯽ را در ﻡﻨﮕﻨ ﻪﯼ ﻳ ﻚ ﻡ ﺰدور ﺧ ﻮد‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ ﻡﺸﺘﯽ دﻻر ﺑﻪ اﺳﺎرت آﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻻﻳ ﻞ و ﺻ ﺪهﺎ ﻓ ﺎآﺘﻮرو ﭘ ﺎراﻡﺘﺮ دﻳﮕ ﺮ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺕﺎآﻴﺪ آﺮد آﻪ از هﻤﺎن ﺳﺮﻓﺼﻞ ﻳﺎزدﻩ ﺳﭙﺘﺎﻡﺒﺮ ﻓﺮاز ﻧﻮﻳﻨﯽ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ﺑ ﺸﺮﻳﺖ ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺁن‬
‫ه ﻢ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ در ﻧ ﻮع ﻧﮕ ﺎﻩ و دﻳ ﺪﮔﺎﻩ آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ آ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳ ﺎزدﻩ‬
‫ﺳﭙﺘﺎﻡﺒﺮ ﺑﻪ ﻏﺮب ﻓﻬﻤﺎﻧﺪ آﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺕﻔﺮﻗﻪ ﺑﻴﻨﺪاز و ﺡﻜﻮﻡﺖ آ ﻦ دﺳ ﺖ ﺑ ﺮدارد‪ .‬ﻓﻬﻤﺎﻧ ﺪ‬
‫آﻪ ﻓﺮاز ﻧﻮﻳﻨﯽ در ﺁﮔﺎهﯽ ﻡﻠﺖهﺎ ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ اﮔﺮ ﺑﺮ ﺧﻼف چﻨ ﺪ ده ﻪ ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ از ﺁﮔ ﺎهﯽ‬
‫آﺎذﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﺳﺮچﺸﻤﻪ ﻡﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻳﻨﻚ دﻳﮕﺮ ﺁن دوران را ﺳﭙﺮﯼ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓﺎﺟﻌ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻏﺮب ﻓﻬﻤﺎﻧﺪ آﻪ ﭘﺎراﻡﺘﺮ اﺳﺎﺳﯽ در اﻳﻦ ﺑﺮه ﻪ از ﺕ ﺎرﻳﺦ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎ‪ ،‬آ ﻪ ﻡﻠ ﺖه ﺎ و‬
‫ﺧﻮاﺳﺖهﺎﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ اﻳ ﺸﺎن ﻳﻌﻨ ﯽ ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺁزادﯼه ﺎﯼ ﻓ ﺮدﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ و ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﻏ ﺮب در اﻳ ﻦ ﻧﻘﻄ ﻪﯼ وﻳ ﮋﻩ درﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺡﺸﻴ ﺸﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻤﻠ ﻚ‬
‫آﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﻘﺐ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺁوﻳ ﺰان ﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓ ﺮاز هﻤ ﺎن چ ﺸﻢ اﻧ ﺪاز ﻧﻴﻜ ﻮﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺧ ﻮن‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻓﺎﺟﻌﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﻳ ﺎزدﻩ ﺳ ﭙﺘﺎﻡﺒﺮ‪ ،‬ﻓ ﺮاروﯼ ﻡﻠ ﺖه ﺎﯼ ﺷ ﺮق و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ آ ﺸﻮرهﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٣١٣‬‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺳﺮان ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ را اﮔﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ چﺸﻢاﻧﺪاز و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺕﺤﻠﻴ ﻞ در ﻧﻈ ﺮ ﺑﻴ ﺎورﻳﻢ‪،‬‬
‫ﺡﺘﻤ ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪﯼ رﺿ ﺎﻳﺘﺒﺨﺶ ﻡ ﯽرﺳ ﻴﻢ آ ﻪ ﻏ ﺮب‪ ،‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻔ ﻆ اﻡﻨﻴ ﺖ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪاﻧﺶ و‬
‫هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺻﻴﺎﻧﺖ از ﺳﺮﻡﺎﻳﻪﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻡﺠﺒﻮر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻡﻨﻄﻘﻪﯼ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ را از ﺕﻤ ﺎم ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻃﻠﺐ و ﻡﺴﻠﺢ و ﺿﺪ ﻡﺪﻧﻴﺖ و ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ ﭘﺎك آﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮﺧﻼف ﻧﻈ ﺮ ﺑﻌ ﻀﯽه ﺎ‬
‫آ ﻪ دﺳ ﺘﮕﻴﺮﯼ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ را در آ ﺸﻮر ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‪ ،‬ﺟ ﺎﻳﺰﻩاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺕﻔﺎﻗﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ از اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﻴﺮﯼه ﺎ ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت ﻧﮕ ﺮان ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺕﺮﺟﻤ ﻪﯼ‬
‫ﺡﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﺎد اﺻﻠﯽ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑﺮاﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡ ﺼﺮف آﻠﻴ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ هﻢ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ؛ چﺮا آﻪ دﻳﮕﺮ ﺟﺎﻳﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﻔﺖوﮔﻮﯼ اﻧﺘﻘ ﺎدﯼ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﮕﺮان‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ هﻢ دﻳﮕﺮ ﻡﻮﺿﻮﻋﻴﺖ وﺟﻮدﯼاش را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻡﻬﺎر ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ از دﺳﺖ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮ در اﻳﻦ ﻓﺮاز وﻳﮋﻩﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﻧ ﻮ اﺳ ﺘﻌﻤﺎرﯼ اﺳ ﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان و چﭙ ﺎوﻟﮕﺮان ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ روزه ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﻡﻠ ﺖه ﺎ و‬
‫ﺁﮔﺎهﯽ اﻳﺸﺎن اﺳﺖ آﻪ ﺡﺮف ﺁﺧﺮ را ﻡﯽزﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻡ ﻦ‪ ،‬چ ﺸﻢ اﻧ ﺪاز در ه ﻢ ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩ ﺷ ﺪن ﻃﻮﻡ ﺎر ﺕﻤ ﺎم ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ را در ﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن و‬
‫اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﺑﻪ ﻡﻠ ﺖ ﺑﺰرﮔﻤ ﺎن ﺕﺒﺮﻳ ﻚ ﻡ ﯽﮔ ﻮﻳﻢ‪ .‬اﻡ ﺴﺎل‪ ،‬ﺳ ﺎل ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺳ ﺎزﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان و‬
‫ﺑﺮاﯼ رهﺎﻳﯽاش از ﺕﻤﺎﻡﯽ دﮔ ﻢه ﺎﯼ آﻬﻨ ﻪﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺮوزﯼ و اﻳ ﻦ ﻓ ﺮاز را هﺮچﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﻡﺪﻳﻮن ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ و ﺁﮔﺎهﯽ ه ﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ در راﻩ ﺁزادﯼ و ﺁﮔ ﺎهﯽ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺕ ﻼش‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ و در اﻳﻦ راﻩ ﺡﺘﺎ ﺟﺎن ﺑﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬واﻡﺪار ﺑﻮد‪ .‬ﻡﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ هﻤﻪﯼ ﺁزادﻳﺨﻮاهﺎن راﺳﺘﻴﻦ ﺳ ﺮ‬
‫ﺕﻌﻈ ﻴﻢ ﻓ ﺮود ﻡ ﯽ ﺁورم‪ ،‬ﺕﺎآﻴ ﺪ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺁزادﻳﺨﻮاه ﺎن و روﺷ ﻨﮕﺮان و ﻧ ﻪ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ در راﻩ‬
‫ﺕﺮور و ﻋﻘﻴﺪﻩهﺎﯼ ﺧﺎك ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺕﻠﻒ ﺷﺪﻩاﻧﺪ!‬

‫****‬
‫ﺷﺎﻧﺘﺎژ‪ ،‬ﺳﻴﺮﻩ ﻣﺒﺎرآﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ‬
‫ﺕ ﺎ اﻳ ﻦ ﻟﺤﻈ ﻪ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡ ﺘﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬دﺳ ﺖ آ ﻢ ﺷ ﺶ ﺕ ﻦ از اﻋ ﻀﺎﯼ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ در اروﭘﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺁﺕﺶ آﺸﻴﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﯽ از اﻳﻦ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮردﮔﺎن ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ ﻧﻴ ﺰ ﺟ ﺎﻧﺶ را در‬
‫راﻩ رهﺒ ﺮ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽاش از دﺳ ﺖ دادﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻃﺮﻓ ﻪ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان هﻤﻮﻃﻨ ﺎن اﻳ ﻦ‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪهﺎﯼ دﻟﺨﺮاش را در ﻗﺮن ﺑﻴ ﺴﺖ و ﻳﻜ ﻢ و در اروﭘ ﺎﯼ ﻡﺮآ ﺰﯼ و در دﻧﻴ ﺎﯼ‬
‫ﻡﺘﻤ ﺪن و ﻡ ﺪرن ﺷ ﺎهﺪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ و از اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﻧﻬﺎدﻳﻨ ﻪ ﺷ ﺪﻩ در وﺟ ﻮد اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺑ ﺮ ﺧ ﻮد‬
‫ﺑﻠﺮزﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ از هﻤﺎن ﺁﻏﺎز ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰارﯼاش از اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ اﺳﺘﻔﺎدﻩهﺎ آﺮدﻩ و ﺑﻬ ﺮﻩه ﺎ ﺑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺖ ﺁن زﻡ ﺎ ِن‬
‫در ﺳﺎل هﺰار و ﺳﻴﺼﺪ و ﺷ ﺼﺖ و ﺷ ﺶ‪ ،‬ﺑﻴ ﺴﺖ ﻧﻔ ﺮ از اﻋ ﻀﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن را دوﻟ ٍ‬
‫ژاك ﺷﻴﺮاك دﺳﺘﮕﻴﺮ آﺮد و ﺑﻪ آﺸﻮر اﻓﺮﻳﻘﺎﻳﯽ ﮔﺎﺑﻦ ﺕﺒﻌﻴ ﺪ آ ﺮد‪ .‬ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ در ﺁن دوران آ ﻪ ﺷ ﺎﻧﺰدﻩ‬
‫ﺳﺎﻟﯽ از اﻳﻦ روزهﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد‪ ،‬ﺕﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺷ ﺎﻧﺘﺎژ و اﻋﺘ ﺼﺎب ﻏ ﺬا و آﻠ ﯽ زد و ﺑﻨ ﺪ ﭘ ﺸﺖ ﭘ ﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﺷ ﺎن را دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ آ ﺸﻮر ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨ ﺪ و ﺷ ﺎﻧﺰدﻩ ﺳ ﺎل دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ از اﻡﻜﺎﻧ ﺎت و‬

‫‪٣١٤‬‬
‫دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﺁزادﯼهﺎﯼ ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ در آﺸﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩهﺎ ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ ﺡ ﺬف ﻡﺨﺎﻟﻔﻴﻨ ﺸﺎن در‬
‫درون اﻳﺮان و در درون رواﺑﻂ ﺳﺎزﻡﺎﻧﯽﺷ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺕ ﺮور و آ ﺸﺘﺎر و زﻧ ﺪان و ﺷ ﻜﻨﺠﻪ دﺳ ﺖ ﺑﺰﻧﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻧﺰدﻩ ﺳﺎل ﺕﻤﺎم ﭘﺲ از ﺁن اﻋﻼم ﺧﻄﺮ‪ ،‬ﺑﺎزهﻢ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ رهﻨﻤ ﻮد ﺁدوﻟ ﻒ هﻴﺘﻠ ﺮ‪ ،‬از دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎ آ ﺮدن ﺟ ﻮ رﻋ ﺐ و وﺡ ﺸﺖ و ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺮور و آ ﺸﺘﺎر و ﻓﺤﺎﺷ ﯽ و ﺕ ﺮور ﺷﺨ ﺼﻴﺘﯽ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩه ﺎ‬
‫آﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ روﻧﺪ را ﺑﺎ هﻤﺎن ﺷﻴﻮﻩ ﺕ ﺎ آﻨ ﻮن ه ﻢ اداﻡ ﻪ دادﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺎره ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪام آ ﻪ ﻡ ﻦ از آ ﺸﺘﺎر و‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﻪ ﺷﺪن ﻡﺘﻨﻔﺮم‪ .‬از آﺸﺘﻪ ﺷﺪن هﻴﭻآﺴﯽ هﻢ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻧﻤﯽﺷﻮم‪ .‬ﺑﺎ اﻋﺪام و ﺕﺮور هﻢ در هﺮ‬
‫ﺷﻜﻠﺶ ﻡﺨﺎﻟﻔﻢ‪ .‬اﻡﺎ ﭘﺎك آﺮدن ﺻﺤﻨﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ از ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽاﯼ آ ﻪ هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺮ ﺕﻜ ﺮار‬
‫اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﭘﺎﻓ ﺸﺎرﯼ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬از ﺁرزوه ﺎﯼ ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﻡ ﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺧ ﺸﺖ آﺠ ﯽ آ ﻪ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاراﻧﺶ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﻴﺮﻩﯼ ﻡﺒﺎرآ ﻪﯼ ﺷ ﺎﻧﺘﺎژ و ﺕ ﺮور و‬
‫ﺡﺬف ﻓﻴﺰﻳﻜﯽ و ﺷﺨﺼﻴﺘﯽ را اداﻡﻪ ﻡﯽدهﺪ و ﺕﻮﺟﻪ ﻧﺪارد آﻪ اﻳﻦ رﻓﺘﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻨﻜﻪ اﻳ ﺸﺎن را در‬
‫ﻡﻮﺿﻊ ﻡﻈﻠﻮم و اﻡﺎم ﺡﺴﻴﻦ ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬دﮔﻤﺎﺕﻴﺴﻢ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺟﺎرﯼ در وﺟ ﻮد اﻳ ﻦ ﻧﻔ ﺮات را ﺑ ﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ‬
‫ﻡ ﯽﮔ ﺬارد و اﻧ ﺴﺎن ﻡﺘﻤ ﺪن را ﺑ ﻪ وﺡ ﺸﺖ ﻡ ﯽاﻧ ﺪازد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﺑﻴ ﺴﺖ و دو ﺳ ﺎل‬
‫ﺡﻀﻮرش در ﻏﺮب‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ و اﺳﺎﺳ ﺎ ﻧﺨﻮاﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ از ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﻡ ﺪرن و رواﺑ ﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻡﻮﺟﻮد در ﻏﺮب ﺑﻬﺮﻩاﯼ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ روز ﺑﺮوز هﻢ در ﭘﻴﻠﻪﯼ ﺕﻨﮓ اﻧﻘﻼبهﺎﯼ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻜﺶ ﺧ ﻮد‬
‫را ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر آﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻡﻮﺟﻮد ﺕﺮﺳﻨﺎآﯽ ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻳﺮاﻧ ﯽ آ ﻪ‬
‫اﻳﻦ رواﺑﻂ وﺡﺸﻴﺎﻧﻪﯼ ﻡﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ‪/‬اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ را از درون ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﻢ و ﺧ ﻮد ﻧﻴ ﺰ‬
‫زﻡﺎﻧﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر اﻳ ﻦ ﮔ ﺮداب وﺡ ﺸﺖ و ﺕ ﺮور ﺑ ﻮدﻩام‪ ،‬ﻡ ﯽﺧ ﻮاهﻢ ﺑ ﺮ ﺧ ﻼف ﻟﺒﺨﻨ ﺪهﺎﯼ ژوآﻮﻧ ﺪ ﺧ ﺎﻧﻢ‬
‫ﻡﺮﻳﻢ ﻗﺠﺮ ﻋﻀﺪاﻧﻠﻮ ]رﺟﻮﯼ[ رﺳﻤﺎ اﻋﻼم آﻨﻢ آﻪ از زﻡﺎﻧﯽ آﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﺡﻠﻘﻪﯼ رهﺒﺮﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ وارد ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن از ﺷ ﻜﻞ ﻳ ﻚ ﺡ ﺰب و ﮔ ﺮوﻩ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﺳ ﻜﺖ ﺑ ﺴﺘﻪﯼ‬
‫ﻓﺮﻗﻪاﯼ و ﻡﺬهﺒﯽ ﺕﻘﻠﻴﻞ و ﺕﺨﻔﻴﻒ ﭘﻴﺪا آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻡﺎن ﺁﺕﺶ ﺑﺮاﯼ چﻨﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﻈ ﺎﻡﯽ ﺳ ﺎزﻡﺎن را‬
‫اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻧﻢ دادﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬دﺳ ﺘﻮر ﺕ ﺮور درون ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ ﻧﻔ ﺮ دوم ﺳ ﺎزﻡﺎن‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ زرآ ﺶ را در ﺳ ﺎل‬
‫ﺷﺼﺖ و ﺳ ﻪ اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻧﻢ دادﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﻔ ﺮات ﻡﻌﺘ ﺮض در درون اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺑ ﺎ ﻓﺮﻡ ﺎن اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻧﻢ ﺑ ﻪ‬
‫زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اردوﮔﺎﻩ رﻡﺎدﯼ ﺕﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪان وﺡﺸﺘﺎك اﺑﻮﻏﺮﻳﺐ ﺕﺤﻮﻳ ﻞ دادﻩ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ و‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺟﻨﺎﻳﺖه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺑﺘ ﻮان در ﻡﺜﻠ ﯽ آ ﻪ ﻡﻨﺎﻗ ﺸﻪاﯼ ه ﻢ در ﺁن ﻧﻴ ﺴﺖ‪،‬‬
‫ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ را ﺑﻪ ﻟﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ ﺕﺸﺒﻴﻪ آﺮد‪ ،‬ﺧﺎﻧﻢ رﺟﻮﯼ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن اﺳﺖ‬
‫و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﻓﺮد ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎآﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ و ﻧ ﻪ‬
‫ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﻡﺎ ﺟﺪا ﺷﺪﮔﺎن از اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن آﻪ ﺧﻄﺮﯼ اﺳﺎﺳﯽ و آﻴﻔﯽ ﺑﺮاﯼ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان و در ﺧ ﺎرج از‬
‫آﺸﻮر هﻢ ﺧﻄﺮﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺕﻤﺪن و ﻡﺪﻧﻴﺖ و ﻏﺮب اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ رﺟﻮﯼ را ﻡﯽﺕﻮان ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺎﻡﻪ‬
‫ﺑﻦ ﻻدن رهﺒﺮ ﺕﺮورﻳﺴﺖهﺎﯼ ﺳﻨﯽ ﻡ ﺬهﺐ اﺳ ﻼﻡﯽ ﻡﻘﺎﻳ ﺴﻪ آ ﺮد‪ .‬ﻧﻔﺮاﺕ ﯽ ه ﻢ آ ﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺁﺕﺶ ﻡﯽآﺸﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺧﻄﺮﻧﺎآﯽ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻡﺤﻤﺪ ﻋﻄ ﺎ ﻡ ﺴﺌﻮل ﮔ ﺮوﻩ ﺕﺮورﻳ ﺴﺖه ﺎﯼ‬
‫ﻳﺎزدﻩ ﺳﭙﺘﺎﻡﺒﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻡﻘﺎﻳﺴﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻡﻦ واﻗﻌﺎ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻢ ﺕ ﺼﻮر آ ﻨﻢ آ ﻪ ﺳﺮﺳ ﭙﺮدﮔﯽ‪ ،‬اﻧ ﺴﺎﻧﯽ را ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ آﻪ ﺑﺪن ﺧﻮدش را و ﺟﺎن ﻋﺰﻳﺰش را آﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺳﺮﻡﺎﻳﻪﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ اوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻳﻚ ﺑ ﺎور آﻬﻨ ﻪ‬
‫و ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻪ ﺁﺕﺶ ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﺕﺎ دﻧﻴ ﺎﯼ ﻏ ﺮب را دچ ﺎر ﺕ ﺮس و واهﻤ ﻪ ﺳ ﺎزد‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ چ ﻮن ﻏ ﺮب اﻳ ﻦ‬
‫روزهﺎ دﻳﮕﺮ در ﻓﺎز ﺟﺪﻳﺪﯼ از ﻡﻨﺎﺳﺒﺎت ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻡﯽﺑﺮد‪ ،‬دچﺎر ﺷﺎﻧﺘﺎژ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷ ﺪ‪ ،‬چﻨ ﺎن آ ﻪ‬
‫ﺷﺎﻧﺘﺎژهﺎﯼ ﺑﺎﺻﻄﻼح ﺻﻠﺢ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪﯼ هﻮاداران ﺻﺪام ﺡﺴﻴﻦ و اﺳﺎﻡﻪ ﺑ ﻦ ﻻدن‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ از ﺁﻏ ﺎر ﺡﻤﻠ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺮاق ﻧﻴﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ آﻤﻜﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺑﻜﻨ ﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ اﻳ ﻦ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘﺎدﮔ ﺎن ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ در ﺳﺮﻓ ﺼﻠﯽ‬
‫در آﻨﺎر ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺑﻪ واﻗﻊ ﺻﻠﺢ ﻃﻠﺐ و اوﻡﺎﻧﻴﺴﺖ ﻏﺮﺑﯽ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و از اﻳﺸﺎن اﺳﺘﻔﺎدﻩه ﺎ ﺑﻜﻨﻨ ﺪ؛‬
‫اﻡﺎ ﺕﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺎن داد آ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﺑﺠ ﺰ ﻡ ﺎ اﻳﺮاﻧ ﯽه ﺎﯼ دچ ﺎر ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ ﻋﺎﺷ ﻮرا‪ ،‬آ ﺲ دﻳﮕ ﺮﯼ در دﻧﻴ ﺎﯼ‬
‫ﻡﺘﻤ ﺪن‪ ،‬ﻓﺮﻳ ﺐ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺷ ﺎﻧﺘﺎژهﺎ را ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺧ ﻮرد‪ .‬اﻧﮕ ﺸﺖ ﺷ ﻤﺎر اوﻡﺎﻧﻴ ﺴﺖه ﺎﯼ اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن‬

‫‪٣١٥‬‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ه ﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺕﻮﺟ ﻪ آﻨﻨ ﺪ آ ﻪ در دام ﻓﺮﻳ ﺐ ﻡﻈﻠ ﻮم ﻧﻤ ﺎﻳﯽه ﺎ و ﺷ ﺎﻧﺘﺎژهﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻧﻴﻔﺘﻨﺪ و از اﻳﺸﺎن ﺡﻤﺎﻳﺘﯽ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ آﻠﯽ ﺧﻼﻓﻜﺎرﯼ در آ ﺸﻮرهﺎﻳﯽ اﻧﺠ ﺎم دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫اﻳ ﺸﺎن ﭘﻨ ﺎﻩ دادﻩاﻧ ﺪ‪ .‬از اﻋﺘﻤ ﺎد و از اﻧ ﺴﺎن دوﺳ ﺘﯽ ﻏﺮﺑ ﯽه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺻ ﺪور ﺕﺮورﻳﺴﻤ ﺸﺎن ﺑ ﻪ درون‬
‫آﺸﻮر اﺳﺘﻔﺎدﻩهﺎ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬از ﭘ ﻮل و اﻡﻜﺎﻧ ﺎت ﻏ ﺮب ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﺷﻜ ﺴﺖ آ ﺸﺎﻧﺪن اﻳ ﺮان در ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﻴﻦ‬
‫اﻳﺮان و ﻋﺮاق اﺳﺘﻔﺎدﻩهﺎ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺧﺎﻧﻤﺎﻧﺴﻮز در آﻨﺎر ﻡﻬ ﺎﺟﻢ ﻡﺘﺠ ﺎوز ﻋﺮاﻗ ﯽ‪ ،‬ه ﺸﺖ‬
‫ﺳﺎل ﺕﻤﺎم ﺑﺎ دوﻟﺖ و ارﺕ ﺶ ﺻ ﺪام ﺡ ﺴﻴﻦ هﻤﺮاه ﯽ و هﻤﻜ ﺎرﯼ ﻧﻈ ﺎﻡﯽ‪/‬اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ‪ /‬اﻡﻨﻴﺘ ﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫آﻮدآﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ را آ ﻪ ﭘ ﺪرهﺎ و ﻡﺎدرهﺎﺷ ﺎن را ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺑ ﻪ آ ﺸﺘﻦ دادﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬دﺳ ﺘﻪ دﺳ ﺘﻪ در ﺳ ﻨﻴﻦ‬
‫ﭘﺎﺉﻴﻦ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﻮﺷﺖ دم ﺕﻮپ و ﺑﺎ ﺟﻌﻞ و ﺕﺰوﻳﺮهﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﻪ ﻋ ﺮاق ﺑﺎزﮔﺮداﻧ ﺪﻩ و اﻳ ﺸﺎن را‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻋﺘﺮاﺿﺎﺕﺸﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﺪ آﺸﻴﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬در ﺧﻴﺎﺑﺎنه ﺎﯼ ﻏ ﺮب‪ ،‬از اﺡ ﺴﺎﺳﺎت ﻡ ﺮدم ﻏ ﺮب اﺳ ﺘﻔﺎدﻩه ﺎ‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ و از اﻳﺸﺎن اﺧﺎذﯼهﺎﯼ چﻨﺪ ﻡﻴﻠﻴﻮﻧﯽ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ آﻮدآ ﺎن ﺁوارﻩاﯼ آ ﻪ‬
‫ﻡﺪﻋﯽ آﻤﻚ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬آﺎرﯼ اﻧﺠﺎم دهﻨ ﺪ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﺮﻳ ﺪ اﺳ ﻠﺤﻪ و اﻡﻜﺎﻧ ﺎت ﻧﻈ ﺎﻡﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺕﺮورهﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ آﺸﺎﻧﺪن ﻡﺒﺎرزات ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن ﭘ ﺲ از اﻳ ﻦ در‬
‫ﺳ ﺎل ﺷ ﺼﺖ از ﺳ ﻮﯼ ﺳ ﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ﭘ ﺲ زدﻩ و آﻨ ﺎر ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺕﺮوره ﺎﯼ اﻧﺘﺤ ﺎرﯼ‬
‫ﺳﺮدﻡﺪاران ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ دﺳﺖ ﻳﺎزﻳﺪ‪ .‬ﺕﺎرﻳﺦ اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن ﭘﺮ اﺳﺖ از ﻓﺠ ﺎﻳﻌﯽ آ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ از ﺕ ﺮور‬
‫و آﺸﺘﺎر و ﺷﻜﻨﺠﻪ و ﺡﺬف ﻓﻴﺰﻳﻜ ﯽ ﺡﻜﺎﻳ ﺖ دارد‪ .‬ﻡ ﻦ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ اﻳﺮاﻧ ﯽ و ﺑ ﺎ اﻡﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ ﺻﻠﺢ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪﯼ درون آﺸﻮر‪ ،‬از هﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰم ﻡﯽﺧﻮاهﻢ ﻓﺮﻳﺐ ﺷﺎﻧﺘﺎژهﺎﯼ اﻳﻦ‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن را ﻧﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻡﯽﺕﻮان ﺑﺮاﯼ ﻧﺠﺎت ﺟﺎﻧﺸﺎن اﻗﺪام آﺮد؛ وﻟﯽ ﻧﻪ اﻳﻦ آﻪ در دام ﺷﺎﻧﺘﺎژﺷ ﺎن‬
‫ﮔﺮﻓﺘ ﺎر ﺁﻡ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ رﻓﺘﺎره ﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩﺷ ﺎن در ﻏ ﺮب‪ ،‬ﺑﻬ ﺎﻳﯽ ﻗﺎﺉ ﻞ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﻧ ﺸﺎن‬
‫ﺧﻮاه ﺪ داد آ ﻪ اﮔ ﺮ آ ﺸﻮر ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ در ﺑﻴ ﺴﺖ و چﻬ ﺎر ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ در دام ﺧﻤﻴﻨ ﯽ و ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫هﻮادار و واﭘ ﺲ ﮔ ﺮاﯼ او ﮔﺮﻓﺘ ﺎر ﺁﻡ ﺪ و اﻓﺘ ﻀﺎح ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ ﺳ ﺎل ﭘﻨﺠ ﺎﻩ و هﻔ ﺖ را داﻡ ﻦ زد‪ ،‬در اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺮﻓ ﺼﻞ وﻳ ﮋﻩ‪ ،‬دﺳ ﺘﮕﻴﺮﯼ ﺳ ﺮان اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن و ﺡ ﺬف اﻳ ﺸﺎن از ﺻ ﺤﻨﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ ﻡﺒ ﺎرزات‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﯽ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﻳﻜﯽ از ﺧﺪﻡﺎت ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﯼ آﺸﻮر اﻧﻘﻼب آﺒﻴﺮ ]ﻓﺮاﻧﺴﻪ[ ﺑﻪ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان اﺳ ﺖ‬
‫و ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪر ﺁن داﻧﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ آﺸﻮر در ﺑﻴﺴﺖ و چﻬﺎر ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ هﻢ دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎﯼ ﺳ ﻴﺪ‬
‫روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ را ﻡ ﯽﺑ ﺴﺖ و اﺟ ﺎزﻩﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺑ ﻪ او ﻧﻤ ﯽداد‪ ،‬ﻡ ﺎ اﻡ ﺮوز ﻡ ﺴﻴﺮ دﻳﮕ ﺮﯼ را در‬
‫هﻤﺮاهﯽ ﺑﺎ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺘﻤﺪن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻃﯽ ﻡﯽآﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺕﻮﺟﻪ آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﻡﻌ ﺎدﻻت ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ‬
‫در اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ و چﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻪ آﻠﯽ ﺕﻐﻴﻴﺮ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ١٨‬ژوﺉﻦ ‪ ٢٠٠٣‬ﻡﻴﻼدﯼ‬

‫****‬
‫ﺧﻮد ﺳﻮزﯼهﺎ‪ ،‬دﺳﺘﻮر ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ!‬

‫ﺕﺎ دﻳﺸﺐ ﺷﻤﺎرﻩﯼ اﻓﺮادﯼ آﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺳﻮزﯼ در اروﭘﺎ دﺳﺖ زدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻪ ﺕﻦ رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در اﻳ ﻦ‬
‫راﺑﻄ ﻪ ﺿ ﺮورﯼ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ رﻓ ﻊ ﭘ ﺎرﻩاﯼ اﺑﻬ ﺎمه ﺎ چﻨ ﺪ ﻧﻜﺘ ﻪ را روﺷ ﻦ آ ﻨﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﻳﻦ آﻪ ﻋﺒﺪاﷲ اوﺟﺎﻻن رهﺒﺮ ﺡﺰب ﭘﯽ‪.‬آﯽ‪.‬آﯽ ﺕﺮآﻴﻪ دﺳ ﺘﮕﻴﺮ و ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر ﺕﺤﻮﻳ ﻞ دادﻩ‬
‫‪٣١٦‬‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻡﺎ در اروﭘﺎ ﺷﺎهﺪ چﻨﺪﻳﻦ ﻓﻘﺮﻩ ﺧﻮد ﺳﻮزﯼ دﻟ ﺴﻮز ﺑ ﻮدﻳﻢ آ ﻪ واآ ﻨﺶ ه ﻮاداران و اﻋ ﻀﺎﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺡﺰب ﺑﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ و ﺕﺤﻮﻳﻞ رهﺒﺮﺷ ﺎن ﺑ ﻪ آ ﺸﻮر ﺕﺮآﻴ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ دوﻟ ﺖه ﺎﯼ اروﭘ ﺎﻳﯽ‬
‫ﻡﺮﻋﻮب اﻳﻦ ﺷﺎﻧﺘﺎژهﺎ ﻧﺸﺪﻧﺪ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﺡ ﺰب را‪ ،‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﯽ آ ﻪ از ﻧ ﻮع ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺁن‬
‫در ﻏ ﺮب داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬در آ ﺸﻮرهﺎﺷﺎن ﻡﻤﻨ ﻮع اﻋ ﻼم آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻡ ﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ در ﻧﺸ ﺴﺖه ﺎﻳﯽ آ ﻪ در‬
‫آﺸﻮر ﻋﺮاق در هﻤﻴﻦ دوران و در هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺮﭘﺎ آﺮد‪ ،‬ﻋﻠﻨﺎ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻨﯽ را آ ﻪ از دﺳ ﺖ زدن ﺑ ﻪ‬
‫چﻨﻴﻦ رﻓﺘﺎرﯼ اﺑﺎ ﻡﯽآﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﻏﻴﺮت ﺧﻮاﻧﺪ و ﺻﺮﻳﺤﺎ اﻋ ﻼم آ ﺮد آ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎ و اﻋ ﻀﺎﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ هﻤﻪ اﻋﺘﻘﺎد اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺡ ﺰب ﭘ ﯽ‪.‬آ ﯽ‪.‬آ ﯽ ﺑ ﻪ رهﺒﺮﺷ ﺎن درس ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ و ﺟ ﺎن‬
‫ﻓﺪا آﺮدن در راﻩ رهﺒﺮ را هﻤﺎﻧﻨﺪ اﻋﻀﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺡ ﺰب‪ ،‬وﻇﻴﻔ ﻪﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ ﺧﻮدﺷ ﺎن ﺑﺪاﻧﻨ ﺪ! در ﺳ ﺎل‬
‫ﺷﺼﺖ و ﺷﺶ ﺧﻮرﺷﻴﺪﯼ هﻢ آﻪ دوﻟﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ چﻨﺪ ﺕﻦ از ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ را دﺳ ﺘﮕﻴﺮ و‬
‫ﺑ ﻪ آ ﺸﻮر اﻓﺮﻳﻘ ﺎﻳﯽ ﮔ ﺎﺑﻦ ﺕﺒﻌﻴ ﺪ آ ﺮد‪ ،‬ارﮔ ﺎن ﺁن زﻡ ﺎ ِن ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻧ ﺸﺮﻳﻪﯼ اﺕﺤﺎدﻳ ﻪﯼ‬
‫اﻧﺠﻤﻦهﺎﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن در ﺧ ﺎرج از آ ﺸﻮر در چﻨ ﺪﻳﻦ ﺷ ﻤﺎرﻩﯼ ﭘ ﯽ در ﭘ ﯽ درﺧﻮاﺳ ﺖه ﺎﯼ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﺘﺤﺎرﯼ و ﺧﻮد ﺳﻮزﯼ ﺑﺮﺧﯽ اﻋﻀﺎ را رﺳﻤﺎ در اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻡ ﻨﻌﻜﺲ و ﻡﻨﺘ ﺸﺮ آ ﺮد‪.‬‬
‫ﻡﻦ ﺧﻮد ﻳﻚ ﺷﻤﺎرﻩ از اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ را در اﺧﺘﻴﺎر دارم‪ .‬در اﻳﻦ ﻧ ﺸﺮﻳﻪ ﺡ ﺎل و ه ﻮاﻳﯽ آ ﻪ در درون و‬
‫ﺑﻴﺮون ﺳﺎزﻡﺎن ﺑﺮاﯼ ﺕﺸﻮﻳﻖ ﻧﻴﺮوهﺎ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﻮد ﺳﻮزﯼ در ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬چﻨﺪﻳﻦ و چﻨﺪ ﻧﺎﻡﻪ هﻢ از ﻗﻮل اﻋﻀﺎ و هﻮاداران ﺳﺎزﻡﺎن در اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ آﻠﻴﺸﻪ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ ﺡﻜﺎﻳﺖ از درﺧﻮاﺳﺖهﺎﯼ ﻡﺼﺮاﻧﻪﯼ اﻳﻦ اﻓ ﺮاد ﺑ ﺮاﯼ اﻧﺠ ﺎم ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺧ ﻮد ﺳ ﻮزﯼ دارد‪ .‬ﻡ ﻦ آ ﻪ‬
‫ﺧﻮد در اﻳﻦ دوران ﺑﺎ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن آﺎر ﻡﯽآﺮدم‪ ،‬از ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻓﻀﺎ ﺳﺎزﯼ ﮔﺮﻓﺘ ِﻦ اﻳﻦ ﻧﺎﻡﻪهﺎ ﺑﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ‬
‫ﺁﮔ ﺎهﻢ و ﻡ ﯽداﻧ ﻢ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن‪ ،‬چﮕﻮﻧ ﻪ ﺑ ﺎ داﻡ ﻦ زدن ﺑ ﻪ ﺟ ﻮ و هﻴ ﺴﺘﺮﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ و اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﻋﻮاﻃ ﻒ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺧ ﺎم ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽاش‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻟﻴ ﺴﺖه ﺎﯼ ﭘﻠﻴ ﺪ را ﺟﻤ ﻊ ﺁورﯼ و ﻡﻨﺘ ﺸﺮ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ‬
‫دوران‪ ،‬اﻧﺘ ﺸﺎر اﻳ ﻦ ﻧﺎﻡ ﻪه ﺎ ﻧ ﻮﻋﯽ ﺷ ﺎﻧﺘﺎژ در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﻗ ﺪام دوﻟ ﺖ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﺑ ﻪ اﺧ ﺮاج اﻋ ﻀﺎﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن از آﺸﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻡﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﻡﻦ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺳ ﻮزﯼه ﺎ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﺎن‬
‫ﮔﻮﻧ ﻪ آ ﻪ ﮔﻤ ﺎن ﻡ ﯽآ ﺮدم‪ ،‬در اﻳ ﻦ ﻡﺮﺡﻠ ﻪﯼ وﻳ ﮋﻩ ه ﻢ اﻳ ﻦ ﺧ ﻮد ﺳ ﻮزﯼه ﺎ دﻗﻴﻘ ﺎ ﻳ ﻚ دﺳ ﺘﻮر‬
‫ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ‪/‬ﺳﺎزﻡﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬و اداهﺎﯼ ﺧﺎﻧﻢ ﻡﺮﻳﻢ رﺟﻮﯼ از درون زﻧ ﺪان ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﭘﺎﻳ ﺎن دادن‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ روﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ ﻳﻚ ﺕﺮﻓﻨﺪ ﺕﺒﻠﻴﻐﺎﺕﯽ ﺧﺎرج از آﺸﻮرﯼ اﺳﺖ‪ .‬زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﻡﻦ در ﻡﺪرﺳﻪﯼ ﺳ ﺎزﻡﺎن‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ در آﺸﻮر ﻋﺮاق و ﻗﻠﻌﻪﯼ ﻡﺘﻼﺷﯽ ﺷﺪﻩﯼ اﺷﺮف‪ ،‬ﻡﻌﻠﻢ آﻮدآﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺑ ﻮدم‪ ،‬ﺷ ﺎﮔﺮداﻧﯽ‬
‫داﺷﺘﻢ آﻪ ﺡﺎﻻ هﺮ آﺪاﻡﺸﺎن ﺧﺎﻧﻢ و ﺁﻗﺎﻳﯽ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ ﭘ ﺲ از اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻳ ﻦ آﻮدآ ﺎن را در‬
‫ﺟﺮﻳ ﺎن ﺟﻨ ﮓ ﺧﻠ ﻴﺞ ﻓ ﺎرس از ﭘ ﺪر و ﻡﺎدرهﺎﺷ ﺎن ﺟ ﺪا آ ﺮد‪ ،‬و ﺑ ﻪ اروﭘ ﺎ و اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﻓﺮﺳ ﺘﺎد‪ ،‬ﭘ ﺲ از‬
‫ﺑﺰرگ ﺷﺪﻧﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻳﺸﺎن را از ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﻦ و ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﯼ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘ ﺸﺎن دزدﻳ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺷ ﺴﺖ و‬
‫ﺷ ﻮهﺎﯼ ﻡﻐ ﺰﯼ ﻡ ﺴﺘﻤﺮﯼ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر اﻳ ﻦ ﻧﻮﺟﻮاﻧ ﺎن را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان آ ﺎدر ﺳ ﺎزﻡﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ آ ﺸﻮر ﻋ ﺮاق‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬چﻨﺪ ﺕﺎﻳﯽ از اﻳﻦ آﻮدآﺎ ِن ﺁن دوران و ﺧﺎﻧﻢ و ﺁﻗﺎهﺎﯼ اﻳﻦ دوران‪ ،‬از رﻓﺘﻦ ﺳ ﺮ ﺑ ﺎز زدﻧ ﺪ‬
‫و ﺑﻪ درس و ﻡﺸﻖ و زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮدﺷﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜ ﯽ از اﻳ ﻦ اﻓ ﺮاد آ ﻪ ﭘ ﺪر و ﻡ ﺎدرش را در هﻤ ﻴﻦ‬
‫راﺳﺘﺎ از دﺳﺖ دادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﻨﻮز ﺧﻮاهﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯼ در درون رواﺑﻂ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ دارد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺧ ﻮاهﺮ آ ﻪ‬
‫دهﺴﺎﻟﯽ ﺑﻮد از ﺧﻮاهﺮ آﻮچﻜﺘﺮش ﺧﺒﺮﯼ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬درﺳﺖ در ﺳ ﺮ هﻤ ﻴﻦ ﺑﺰﻧﮕ ﺎﻩ ﺕﻠﻔ ﻦ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و‬
‫از اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﻡﯽﺧﻮاهﺪ ﻧﺎﻡﺰد ﻋﻠﻤﻴﺎت ﺧﻮد ﺳﻮزﯼ ﺷﻮد!! ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮاهﺮ آﻮچﻜﺘﺮ ﻡ ﺸﺨﺺ ﺑ ﻮد‪ :‬چ ﺮا‬
‫ﺧﻮدت ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﺎر ﻧﺎﻡﺰد ﻧﻤﯽﺷﻮﯼ؟! ﻡﯽﺧﻮاهﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬اﻳ ﻦ ﺧ ﻂ آ ﻪ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﻡ ﯽآﻮﺷ ﺪ‬
‫در اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻡﯽ ﻏﺮﺑ ﯽ ﺟ ﺎ ﺑﻴﻨ ﺪازد آ ﻪ ﺧﻮﺳ ﻮزﯼه ﺎ‪ ،‬رﻓﺘ ﺎرﯼ ﺧﻮدﺟ ﻮش ﺕﻮﺳ ﻂ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ وﻓ ﺎدار‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺒﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺎزﻡﺎن اﻳﻦ ﺧﻮدآ ﺸﯽه ﺎ و ﺧ ﻮد ﺳ ﻮزﯼه ﺎﯼ اﻧﺘﺤ ﺎرﯼ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫دﺳﺘﻮر ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﯽ‪/‬ﺳﺎزﻡﺎﻧﯽ ﺕﻠﻘﯽ ﻡﯽآﻨﺪ و اﺳﺎﺳﺎ اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن ﭘﺎرﻩاﯼ از ﻧﻴﺮوهﺎﻳﺶ را ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﺎر‬
‫ﺕﺮﺑﻴﺖ و ﺁﻡﺎدﻩ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ درﻳﺎﻓﺖ ﭘﺎرﻩاﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖهﺎ و ﻡﺤﺎﻓ ﻞ ﺑﺮوﻧﻤ ﺮزﯼ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬

‫‪٣١٧‬‬
‫ﺧﻮدﺳ ﻮزﯼه ﺎ درﺳ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﻦ آ ﻪ دﺳ ﺘﮕﻴﺮﯼ ﺳ ﺮان اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻧﻘ ﺾ ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﯽ ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻏﺮب هﻤﻪﯼ ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﻧﻪ ﻓﻘ ﻂ ﭘﻨﺎهﻨ ﺪﮔﺎن ﺡ ﻖ دارﻧ ﺪ آ ﺎر ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻈﺎهﺮات ﺑﮕﺬارﻧ ﺪ‪ ،‬دﻡﻮﻧ ﺴﺘﺮاﺳﻴﻮن ﺑﺮﮔ ﺰار آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اﻧﺘ ﺸﺎرات داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺸ ﺴﺖ ﺑﮕﺬارﻧ ﺪ‪،‬‬
‫آﻤﻚ ﻡﺎﻟﯽ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻡﺎ در آﻨﺎر اﻳﻦ اﻡﻜﺎن‪ ،‬ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻏﻴ ﺮ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻏﺮﺑﯽ هﻢ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن و ﮔ ﺮوﻩ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ ﻡﻤﻨ ﻮع اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫دﻟﻴﻞ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﻴﺮﯼهﺎ اﺳﺎﺳﺎ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻮع ﭘﻨﺎهﻨﺪﮔﯽ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔ ﺮ ﻳﺎدﻡ ﺎن ﺑﺎﺷ ﺪ در ﺟﺮﻳ ﺎن ﺟﻨ ﮓ‬
‫اﻡﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎ آﺸﻮر اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬اﻡﺮﻳﻜﺎﻳﯽهﺎ ﻳﻚ ﺟﻮان اﻡﺮﻳﻜﺎﻳﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻋﻀﻮ اﻟﻘﺎﻋﺪﻩ و ﻃﺎﻟﺒ ﺎن‬
‫دﺳ ﺘﮕﻴﺮ آﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻡﺤﺎآﻤ ﻪ آ ﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﻡﺮﻳﻜ ﺎﻳﯽ ﺑ ﻮدن او ه ﻢ ﺕ ﺎﺙﻴﺮﯼ در ﻡﺤﻜﻮﻡﻴ ﺖ اﻳ ﻦ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ‬
‫اﻡﺮﻳﻜﺎﻳﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺕﺎزﻩ اﻳﻦ ﺟﻮان اﻡﺮﻳﻜﺎﻳﯽ هﺰارهﺎ آﻴﻠﻮﻡﺘﺮهﺎ دور از آ ﺸﻮرش ﺑ ﺎ اﻋ ﻀﺎﯼ اﻟﻘﺎﻋ ﺪﻩ‬
‫و ﻃﺎﻟﺒﺎن هﻤﺮاهﯽ و هﻤﻜﺎرﯼ ﻡﯽآﺮد‪ .‬ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ اﻳﻦ دوﺳﺘﺎن ﺕﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ‪ :‬دﻓ ﺎع از ﺡﻘ ﻮق‬
‫اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ ﭘﻨﺎهﻨ ﺪﮔﺎﻧﯽ آ ﻪ آ ﺎر ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻏﻴ ﺮ ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ در ﻏ ﺮب ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬آ ﺎرﯼ اﺳ ﺖ‬
‫درﺳ ﺖ و ﻡﺜﺒ ﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺷ ﺎﻧﺘﺎژ و ﻏﻮﻏ ﺎ آ ﺮدن ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ دﺳ ﺘﮕﻴﺮﯼ ﺳ ﺮان ﻳ ﻚ ﺟﺮﻳ ﺎن ﻡﺎﻓﻴ ﺎﻳﯽ‪/‬‬
‫ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ‪/‬اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ‪/‬ﺟﺎﺳﻮﺳ ﯽ آ ﺎرﯼ ﻧﺎدرﺳ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻡﻴ ﺪوارم هﻤﻮﻃﻨ ﺎن ﻋﺰﻳ ﺰ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ اﻳ ﻦ دو‬
‫ﻡﻮﺿﻮع ﻡﺘﻔﺎوت را از هﻢ ﺕﻔﻜﻴﻚ آﻨﻨﺪ!!‬

‫‪ ٢٢‬ژوﺉﻦ ‪ ٢٠٠٣‬ﻡﻴﻼدﯼ‬

‫****‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪهﺎ!!‬
‫ﺁدم ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ اﺷﺘﺒﺎﻩ آﻨﺪ‪ .‬ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ هﺮ چﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻪ چﻨﺪ ﺳﺎل و ﮔﺎﻩ ﺡﺘﯽ چﻨﺪ روز ﺑﻪ چﻨ ﺪ روز‪ ،‬هﻤ ﺎن‬
‫اﺷﺘﺒﺎهﺎت ﺕﻜ ﺮار ﺷ ﺪﻩاش را در ﺷ ﻜﻠﯽ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬چﻨ ﺪﺑﺎرﻩ ﺕﻜ ﺮار آﻨ ﺪ‪ .‬ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﻋ ﻀﻮ آﻤﻴﺘ ﻪﯼ ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺑﺸﺮ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﻠ ﻞ ﻡﺘﺤ ﺪ در اﻳ ﺮان در دوران ﭘﻬﻠ ﻮﯼ دوم ﺑﺎﺷ ﺪ و در هﻤ ﺎن ﺡ ﺎل ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻴﺦ ﺻ ﺎدق‬
‫ﺧﻠﺨ ﺎﻟﯽ ﺟ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻗﺎﺿ ﯽ اﻟﻘ ﻀﺎت ﺷ ﺮع اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻡﯽ ه ﻮرا ﺑﻜ ﺸﺪ و از او ﺑ ﺮاﯼ آ ﺸﺘﺎر ﻡ ﺴﺘﻤﺮ‬
‫دوﻟﺘﻤﺮدان ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ اﺳﺘﻤﺪاد آﻨﺪ‪ .‬ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﺧﻴﻠﯽ آﺎرهﺎﯼ دﻳﮕﺮ هﻢ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﻡﺜﻼ ﻓﺮدﯼ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﻋﻠﯽ اﺻﻐﺮ ﺡﺎج ﺳﻴﺪﺟﻮادﯼ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ آﺘﺎﺑﯽ در هﻔﺘﻪهﺎﯼ اول ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘ ﻼب ﻡﻨﺘ ﺸﺮ آﻨ ﺪ و ﻧ ﺎم ﺁن‬
‫را دﻓﺘﺮه ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب ﺑﮕ ﺬارد‪ .‬ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ در ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﻡﻘﺎﻟ ﻪ اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب‪ ،‬ﻡﻄﻠﺒ ﯽ ﺕﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان اﮔ ﺮ‬
‫ﺷﻜﻮﻓﻪهﺎﯼ ﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﻡﻴﻮﻩ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ و ﻡﻨﻈﻮرش از ﺷﻜﻮﻓﻪهﺎﯼ درﺧﺖ ﺳﻴﺐ‪ ،‬ﺷﻜﻮﻓﻪهﺎﯼ هﻤ ﺎن‬
‫درﺧﺖ ﺳﻴﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﻧﻮﻓﻞ ﻟﻮﺷﺎﺕﻮ زﻳ ﺮ ﺁن ﻡ ﯽﻧﺸ ﺴﺖ و ﻡ ﺮدم را ﺑ ﻪ ﻧﺎآﺠ ﺎ‬
‫ﺁﺑﺎدش ﻧﻮﻳ ﺪ ﻡ ﯽداد! ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﻃ ﯽ ﻧﺎﻡ ﻪاﯼ ﺧﻄ ﺎب ﺑ ﻪ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن ﻧﺨ ﺴﺖ وزﻳ ﺮ وﻗ ﺖ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ :‬هﻤﻪ دﺷﻤﻨﺎن اﻧﻘﻼب‪ ،‬هﻤﻪ ﻡﻴﻜﺮبهﺎ و ﺳﻤﻮﻡﺎت ﻡﻮﻟﺪ ﻓ ﺴﺎد و ﻇﻠ ﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ و‬
‫ﺑﺪون آﻤﺘﺮﻳﻦ درﻧﮓ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮﻧﺪ…‬

‫ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻧﻘﻼب داراﯼ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ و ﻧﻈﺎﻡ ﺎت ﺧ ﺎص ﺧ ﻮﻳﺶ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺮﻋﺖ و ﺷ ﺪت ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ دﺷ ﻤﻨﺎن‬
‫اﻧﻘﻼب ]اﺳﻼﻡﯽ[‪ ،‬ﺑﺎ ﻡﻴﻜﺮبهﺎﻳﯽ آﻪ وﺟﻮد ﺁنهﺎ و ﻧﻔﺲ ﺁنهﺎ ﺑﺰرگﺕﺮﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﺑﺮاﯼ ﺡﻴﺎت اﻧﻘﻼب‬
‫]اﺳﻼﻡﯽ[ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁن چﻨ ﺎن ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ دﺷ ﻤﻨﺎن ﺷﻜ ﺴﺖ ﺧ ﻮردﻩ و از ﻧﻔ ﺲ اﻓﺘ ﺎدﻩ اﻧﻘ ﻼب ]اﺳ ﻼﻡﯽ[‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺕﺠﺪﻳﺪ ﺡﻴﺎت آﻨﻨﺪ…‬

‫‪٣١٨‬‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دوﻟﺖ ﺁﻗﺎﯼ ﻡﻬﻨﺪس ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ از ﻋﻮاﻡ ﻞ اﺻ ﻠﯽ ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘ ﻼب‬
‫]اﺳ ﻼﻡﯽ[ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ آﺎﻡ ﻞ و ﺳ ﺮﻳﻊ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ اﺻ ﻠﯽ رژﻳ ﻢ ﺳ ﺎﺑﻖ اﺳ ﺖ…‬
‫ﺑﻌﺪ هﻢ درﺳﺖ هﻤﺎن زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﻟﺸﻜﺮ اراذل و اوﺑ ﺎش اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﻗﻠ ﻊ و ﻗﻤ ﻊ دوﻟﺘﻤ ﺮدان ﻧﻈ ﺎم‬
‫ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردﻩ ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﻮدﯼهﺎ ﻡﯽاﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬از رهﺒﺮ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻡﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ‬
‫ﺑﺨﻮاه ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺻ ﺪام ﺡ ﺴﻴﻦ‪ ،‬درﺳ ﺖ در ﺁﻏ ﺎز ﺑﺤﺒﻮﺡ ﻪﯼ ﺟﻨ ﮓ اﻳ ﺮان و ﻋ ﺮاق راﺑﻄ ﻪ‬
‫ﺑﺮﻗﺮار آﻨﺪ ﺕﺎ اﻳﺸﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ از راﻩ آﺸﻮر ﻋﺮاق ﺟﺎن ﻧ ﺎزﻧﻴﻨﺶ را ﺑ ﺮدارد و از ﻡ ﻴﻬﻦ اﺳ ﻼﻡﯽ دﺳ ﺖ‬
‫ﭘﺨﺖ ﺧ ﻮدش و ه ﻢ ﻃﻴﻔ ﺎﻧﺶ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺳ ﻮاﺡﻞ ﺁرام و دﻟﭙ ﺬﻳﺮ رودﺧﺎﻧ ﻪ ﺳ ﻦ در ﺷ ﻬﺮ زﻳﺒ ﺎﯼ ﭘ ﺎرﻳﺲ‬
‫ﺑﮕﺮﻳﺰد‪ .‬ﻳﺎ ﻡﺜﻼ زﻡﺎﻧﯽ آﻪ ﺕﻴﻎ ﺡﺮاﻡﻴ ﺎ ِن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﮔ ﺮدن ﺧ ﻮد اﻳ ﺸﺎن را ﻧ ﺸﺎﻧﻪ رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮدارد آﻪ ﺻﺪاﯼ ﭘﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ را ﻡﯽﺷﻨﻮد‪.‬‬

‫ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑﻌ ﺪهﺎ در ﺕﻜ ﺮار هﻤ ﺎن اﺷ ﺘﺒﺎهﺎت ﻡ ﺴﺘﻤﺮش از ﺑﺨ ﺶ ﻧ ﺮم ﺕ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ‬

‫اﻳﺮان‪ ،‬ﺟﺎﻧﺎﻧﻪ دﻓﺎع آﻨﺪ‪ .‬ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ ﭘﺲ از اﻳﻦ آﻪ ﺡﺎج ﺁﻗﺎ ﺧﻤﻴﻨﯽ اﻳ ﺸﺎن را واﺟ ﺪ ﺷ ﺮاﻳﻂ اﻧﺘ ﺼﺎب ﺑ ﻪ‬
‫وزارت و ﺳﻔﺎرت ﻧﺪاﻧﺴﺖ‪ ،‬داد و ﻓﻐﺎن ﺑ ﺮدارد آ ﻪ‪ :‬اﻧﻘ ﻼب ﺕ ﻮدﻩاﯼ‪ /‬دﻡﻮآﺮاﺕﻴ ﻚ اﻳ ﺮان را ﺁﺧﻮﻧ ﺪه ﺎ‬
‫دزدﻳﺪﻩاﻧﺪ و ﺑﺎﻗﯽ ﻗﻀﺎﻳﺎ!!‬

‫دآﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ از آﺸﻮر ﻡﯽﮔﺮﻳﺰد و ﻡﻠﺖ اﻳﺮان را زﻳ ﺮ ﺕﻴ ﻎ هﻤ ﺎن دﻳ ﻮان از ﺷﻴ ﺸﻪ ره ﺎ ﺷ ﺪﻩاﯼ‬

‫آﻪ در اﻧﻘﻼب ﻡﺸﺮوﻃﻪ ﺑﻪ درون ﺷﻴﺸﻪ چﭙﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ره ﺎ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪ .‬در ﺕﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﺑﻴ ﺴﺖ و چﻨ ﺪ‬
‫ﺳ ﺎل ه ﻢ از ﻧ ﺎف اروﭘ ﺎﯼ ﺁزاد‪ ،‬از ﭘﺎﻳﺘﺨ ﺖ آ ﺸﻮر ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺨ ﺶ ﻧ ﺮم ﺕ ﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ‬
‫ﻧﺴﺨﻪهﺎﯼ ﻡﻜﺮر ﻡﯽﭘﻴﭽﺪ و ﺡﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﺸﺎن درس ﺧﺎرج ﻡﯽدهﺪ ﺕﺎ ﺑﻪ اﻡﺮوز‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﺸﺎن در اﻳﻦ ﺳﺎلهﺎ ﻳﻚ ﻡﺎﻡﻮرﻳﺖ اﺳﺎﺳﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ هﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻮدﺷ ﺎن ﻗﺎﺉ ﻞ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺁن دﺷ ﻤﻨﯽ‬
‫هﻴﺴﺘﺮﻳﻚ ﺑﺎ ﻧﻈﺎﻡﯽ ﺑﻮد آﻪ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﻧﮕﻮن آﺮدﻧﺶ هﻴﭻ دﻟﻴﻞ ﻡﻮﺟﻪ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ‬
‫اﻧﻘﻼبهﺎ در آﺸﻮرهﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠﻒ دﻧﻴﺎ در ﺑﺴﺘﺮ ﻳﻚ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ و ﻓﺎﺳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫در اﻳﺮان ﻡﺎ روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ آ ﻪ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان را ﺑ ﻪ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ه ﻴﭻ دﻟﻴ ﻞ ﻡ ﻮﺟﻬﯽ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺸﺎﻧﺪن‬
‫ﻡﺮدم ﺑﻪ ﺁن ﺧﻮدﺳﻮزﯼ ﻡﻠﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺠﺰ اﻳﻦ آﻪ ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺡﺎﻧ ﻪ ﻡ ﺪﻋﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ آ ﻪ ﻋ ﺰادار ﻋﺎﺷ ﻮراﻳﯽ‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ آ ﻪ ﭘ ﺲ از ﭘﻨﺠ ﺎﻩ ﺳ ﺎل روﺷ ﻦ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺟ ﺰ اﻳﺰوﻻﺳ ﻴﻮن اﻳ ﺮان‪ ،‬دﺳ ﺘﺎورد‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان و ﺑﺮاﯼ ﻡﻨﺎﻓﻊ ﻋﺎﻟﻴﻪ ﻡﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺁدم ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ اﺷﺘﺒﺎﻩ آﻨﺪ‪ :‬اﻡﺎ ﻡﯽﺕﻮاﻧﺪ از اﺷﺘﺒﺎهﺎﺕﯽ آﻪ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺮت ﺑﮕﻴ ﺮد و ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﺻﻮل‪ ،‬آﻤﺘﺮ اﺷﺘﺒﺎﻩ آﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ زﺑﺎن در آﺎم آ ﺸﺪ ﺕ ﺎ از ﻳ ﻚ چﺮﺧ ﻪ آﻬﻨ ﻪ ﺕﻜ ﺮار اﺷ ﺘﺒﺎهﺎت‬
‫ﺑﭙﺮهﻴﺰد‪ ،‬ﻳﺎ ﻡﺜﻼ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﻡﺮداﻧﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ آﻪ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻡﺎ ﺑﻮدﻳﻢ آﻪ ﻡﺮدم اﻳﺮان را آﻪ اﺡﺘﻤﺎل ﻡ ﯽرﻓ ﺖ در‬
‫ﻳﻚ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻋﺮﻓﯽ ﺑﻪ دﻡﻮآﺮاﺳﯽ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ و از ﺟﺎﻡﻌﻪ ﻡﺪﻧﯽ و ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻡﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دو دﺳﺘﯽ‬
‫ﺕﻘﺪﻳﻢ دﻳﻮﯼ چﻮن ﺳﻴﺪ روح اﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ آﺮدﻳﻢ و اﻳﻦ روزهﺎ هﻢ هﻤﭽﻨ ﺎن ﭘ ﺲ از ﺑﻴ ﺴﺖ و چﻬ ﺎر ﺳ ﺎل‬
‫ﺑﺮ هﻤﺎن اﺷﺘﺒﺎهﺎﺕﻤﺎن ﭘﺎﯼ ﻡﯽﻓﺸﺎرﻳﻢ!‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ چﻪ ﺧﻮﺷﺸﺎن ﺑﻴﺎﻳﺪ و چﻪ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ هﻤﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎ و هﻤﺮاه ﯽهﺎﺷ ﺎن ﺑ ﺎ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮدﺷﺎن و هﻤﺪﺳﺘﺎﻧﺸﺎن ﻡﻠﺖ ﻡﺎ را ﺑﻪ اﻳﻦ چﺎﻩ وﻳﻞ ﺳ ﺮازﻳﺮ آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻃﺮﻓ ﻪ اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫اﻳﺸﺎن در ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺕﺎزﻩﺷﺎن ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان رﻓﺮاﻧﺪم‪ ،‬آ ﺪام رﻓﺮاﻧ ﺪم؟ آ ﻪ در وب ﺳ ﺎﻳﺖ اﻳ ﺮان اﻡ ﺮوز ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ ﺟﻤﻌﻪ ﺳﻴﺰدهﻢ ﺕﻴﺮﻡﺎﻩ هﺸﺘﺎد و دو درج ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺎزﯼ ﺑ ﺎ ﺟﻤﻼﺕ ﯽ در اﺻ ﻮل ﻗ ﺎﻧﻮن‬

‫‪٣١٩‬‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬در ﺡ ﺎﻟﯽ آ ﻪ هﻤﭽﻨ ﺎن ﭘﻮﭘﻮﻟﻴ ﺴﻢ دوم ﺧ ﺮداد هﻔﺘ ﺎد و ﺷ ﺶ را ﻳ ﻚ رﻓﺮاﻧ ﺪم‬
‫ﻡﯽﻧﺎﻡﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻡﻮﺿﻮع اﻇﻬﺎر ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ آ ﻪ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‪ ،‬از اﺷ ﺘﺒﺎهﯽ آ ﻪ در ﺳ ﺎل ﭘﻨﺠ ﺎﻩ و‬
‫هﻔ ﺖ ﻡﺮﺕﻜ ﺐ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘ ﺸﻴﻤﺎن ﺷ ﻮد و ﺑﺨﻮاه ﺪ ﺕﺤ ﺖ ﻟ ﻮاﯼ ﻳ ﻚ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻋﺮﻓ ﯽ‪ ،‬ﺳ ﻜﻮﻻر‪،‬‬
‫ﻡﺮدﻡ ﺴﺎﻻر‪ ،‬ﻏﻴ ﺮ ﻓﻠ ﺴﻄﻴﻨﻴﺰﻩ و ﻻﺉﻴ ﻚ‪ ،‬ﻃ ﯽ رﻓﺮاﻧ ﺪﻡﯽ ﺑ ﺎ ﺡ ﻀﻮر ﻡ ﺎﻡﻮران ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﻠ ﻞ ﻡﺘﺤ ﺪ‪،‬‬
‫اﺡﺘﻤﺎﻻ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻡﺸﺮوﻃﻪ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ راﯼ ﺑﺪهﺪ و ﺑﺮاﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩاش هﻤﺎن راهﯽ را آ ﻪ روﺷ ﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ آﺸﺎﻧﺪﻧﺪ ـ درﺳﺖ از هﻤﺎن ﺟﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﺎز ﻡﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد ـ دوﺑﺎرﻩ‬
‫ﺁﻏﺎز آﻨﺪ و در روﻧﺪ ﻧﻈﺎﻡﯽ ﺳﻜﻮﻻر‪ ،‬ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺟﺎﻡﻌﻪاﯼ ﻡﺪرن و ﻡﺘﻤﺪن اداﻡﻪ ﺑﺪهﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ اﻳﺸﺎن در هﻤﺎن هﻴﺴﺘﺮﯼ ﺿﺪ ﻡﺸﺮوﻃﻪﺷﺎن‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ وﻃﻨﻔ ﺮوش و‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺖ را در ﻃﻴﻒ ﺟﻤﻬﻮرﯼﺧﻮاهﺎن ﻗﻠﻤﺪاد ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬وﭘﺲ از دﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺑﺨ ﺸﯽ از رهﺒ ﺮﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن در آﺸﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ داد و ﻓﻐﺎن ﺑﺮﻡﯽدارﻧﺪ آﻪ وا ﻡﺼﻴﺒﺘﺎ‪ ،‬چﺮا دوﻟﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﺪ آﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ؟! راﺳﺘﯽ ﻧﮕﺮاﻧﯽ اﻳﺸﺎن از چﻴﺴﺖ؟ﻡﮕﺮ ﻧﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ اﻳ ﺸﺎن اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﻴﺮﯼه ﺎ را‬
‫ﺧﺎﻟﯽ ﺷﺪن زﻳﺮ ﭘﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ اﺳﻼﻡﯽ و ﻳﺎ ﺳﺎدﻩﺕ ﺮ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ ﺑﺨ ﺶ ﻧ ﺮم ﺕ ﻦ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ـ‬
‫هﻤﺮاه ﺎن هﻤﻴ ﺸﮕﯽ و اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺳ ﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ ـ در ﻃﻴ ﻒ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧﻮاه ﺎن ارزﻳ ﺎﺑﯽ‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ؟!‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت ﺁﻗﺎﯼ ﺳﻴﺪ ﺟﻮادﯼ و هﻢ ﻃﻴﻔﺎن اﻳﺸﺎن آ ﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن را زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧ ﻮاهﯽ‬
‫ﻡﺨﻔﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺪاﻧﻨﺪ آﻪ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان ﭘﺲ از دﺳﺘﻪ ﮔﻞهﺎﯼ ﻡﻜ ﺮر و ﻡ ﺴﺘﻤﺮﯼ آ ﻪ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫ﺧﻮاه ﺎن در ﺡﻤﺎﻳ ﺖ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻪ ﺁب دادﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﮔﻮﺷ ﺖ و ﭘﻮﺳﺘ ﺸﺎن درﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ در‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ ادﻋﺎﻳﯽ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺡﺎآﻤﺎن ﺑﻌﺪﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ـ ﺑﺎ هﺮ ﻋﻨﻮاﻧﯽ ـ در اﻡﻮر داﺧﻠﯽ دﻳﮕ ﺮ‬
‫آﺸﻮرهﺎ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻓﻠ ﺴﻄﻴﻦ و اﺳ ﺮاﺉﻴﻞ دﺧﺎﻟ ﺖ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺧﻮاﺳ ﺖ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان را ﺑ ﻪ رﺳ ﻤﻴﺖ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ هﻤﭽﻨﺎن از ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ و دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﺳﻜﻮﻻر ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻏ ﺮب زدﮔ ﯽ ﻳ ﺎد‬
‫ﻡﯽآﻨﻨﺪ و هﻴﭻ ﮔﺎﻩ در ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﯼ ﺟ ﺮات ﻧﻜ ﺮدﻩاﻧ ﺪ از ﺡﻘ ﻮق ﺑﺮاﺑ ﺮ هﻤ ﻪ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻓ ﺎرغ از‬
‫ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﺑﺎور و ﻗﻮﻡﻴﺖ ﺳﺨﻨﯽ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﺮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ از ﭘﺎك ﺷ ﺪن ﻡﻨﻄﻘ ﻪ از ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ آ ﻮر‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﺷﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ از هﻴﺴﺘﺮﯼ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﯽ ﺿﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽﺷﺎن ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ آ ﺸﻮر اﺳ ﺮاﺉﻴﻞ‬
‫و اﻳﺎﻻت ﻡﺘﺤﺪﻩ و ﻏﺮب دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﺪن هﻤﻴﻦ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻡﻄﻠﺐ اﻳﺸﺎن ﺑﺮاﯼ درﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮاﺳﺖهﺎ‬
‫و ﺕﻤﺎﻳﻼت اﻳﺸﺎن آﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ آﻪ اﻳ ﺸﺎن و ه ﻢ ﻃﻴﻔ ﺎن اﻳ ﺸﺎن هﻤﭽﻨ ﺎن در ده ﻪ چﻬ ﻞ ﺧﻮرﺷ ﻴﺪﯼ ﻗﻔ ﻞ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎور آﻨﻨﺪ آﻪ دﻧﻴﺎ ﻋﻮض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽﺕﻮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﺧﻮاﺳﺖ و ﻧﻈ ﺮ اﻳ ﺸﺎن دور‬
‫آﺸﻮر اﻳﺮان را دﻳﻮارﯼ ﺁهﻨﻴﻦ آﺸﻴﺪ و ﻳﻚ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻋﺮﻓ ﯽ را آ ﻪ ﻡ ﯽآﻮﺷ ﻴﺪ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﻡﻨ ﺎﻓﻊ ﻋﺎﻟﻴ ﻪ‬
‫ﻡﻠﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ و ﺁزادﯼ و ﺕﺠﺪد راهﯽ ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑ ﺴﺖ آ ﺸﺎﻧﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺷ ﻌﺎرهﺎﯼ ﺿ ﺪ‬
‫اﺳﺮاﺉﻴﻠﯽ و ﺿﺪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ چﻬﻞ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ دوﻟﺖهﺎﯼ ﺳﺎﻗﻂ ﺷﺪﻩ ﺷﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﻃﻴﻒ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان هﻤﭽﻨ ﺎن ﻧ ﻮ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺎ ﺟﻮاﻧ ﺎن و زﻧ ﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ چﻨ ﻴﻦ ﺡﻨﺎه ﺎﻳﯽ دﻳﮕ ﺮ‬
‫رﻧﮓ ﻧﺪارد‪ .‬ﻡ ﺎ ه ﻢ در اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن و ه ﻢ در ﻋ ﺮاق دﻳ ﺪﻳﻢ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﻠ ﺖه ﺎ ﻏ ﺮب را دﺷ ﻤﻦ ﺧﻮدﺷ ﺎن‬
‫ﻧﻤ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻨﺪ‪ .‬ﻡﻠ ﺖ ﻡ ﺎ از اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻏ ﺮب ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ دو آ ﺸﻮر اﻓﻐﺎﻧ ﺴﺘﺎن و ﻋ ﺮاق را از چﻨﺒ ﺮﻩ‬
‫ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎﯼ اﺳﻼﻡﯽ ﻃﺎﻟﺒﺎن و اﻟﻘﺎﻋﺪﻩ و ﺑﻌﺚ ﻋﺮاق ﻧﺠﺎت دهﺪ‪ ،‬از اﻳ ﺸﺎن ﻡﻤﻨﻮﻧﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺁﻧ ﺎﻧﯽ‬
‫آﻪ ﺟﺎﻧﺸﺎن را ﺑﺮاﯼ ﺁزادﯼ و رهﺎﻳﯽ اﻳﻦ ﻡﻠﺖهﺎ از چﻨﮕﺎل دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼهﺎﯼ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﻧﺜﺎر آﺮدﻩاﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺡﺘ ﺮام ﻡ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ‪ .‬ه ﺮ اﺕﻔ ﺎﻓﯽ ه ﻢ آ ﻪ ﺑﻌ ﺪ از اﻳ ﻦ ﺕ ﺎرﻳﺦ در اﻳ ﻦ آ ﺸﻮرهﺎ ﻡ ﯽاﻓﺘ ﺪ‪ ،‬دﻗﻴﻘ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬

‫‪٣٢٠‬‬
‫آﺎﺳﺘﯽهﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪ /‬ﺳﻴﺎﺳﯽ روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﻦ دو آﺸﻮر اﺳﺖ و ﻧﻪ اﻳﻦ آﻪ چﺮا اﻳﻦ دو آﺸﻮر از ﺑﻨ ﺪ‬
‫و زﻧﺠﻴﺮ ﻃﺎﻟﺒﺎن و اﻟﻘﺎﻋﺪﻩ و ﺻﺪام ﺡﺴﻴﻦ رهﺎﻳﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ!‬

‫ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻳﺎدﺁور ﺷﺪ آ ﻪ‪ :‬ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻨﻴﺪن ﺻ ﺪاﯼ ﮔﻮﻳ ﺎﯼ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان و‬
‫اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺖ ﺿﺪ ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ اﻳﺮاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮشهﺎﻳﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺟ ﻮانﺕ ﺮ و ﺳ ﺎﻟﻢﺕ ﺮ ﻧﻴ ﺎز‬
‫هﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎور آﻨﻴﺪ!‬

‫****‬
‫ﺁن ﺁﺗﻮﭘﻴﺎﯼ ﮐﻤﺪﯼ ﻣﺮﺣﻮم!‬

‫ﺧﺎﻃﺮات ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن آﻤﻮﻧﻴﺴﻢ دوﻟﺘﯽ آﺸﻮر ﺷﻮراهﺎ اﻳ ﻦ وﻳﮋﮔ ﯽ را ه ﻢ دارد آ ﻪ ﭘ ﺮدﻩاﯼ از ﭘ ﺮدﻩه ﺎﯼ‬
‫ﺁهﻨﻴﻦ آﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﭘﻴﺮاﻡﻮن ﺳﺎآﻨﻴﻦ ﺁن زﻡﺎن ﺷ ﻮروﯼ درﮔﺬﺷ ﺘﻪ را آﻨ ﺎر ﻡ ﯽزﻧ ﺪ و چﻬ ﺮﻩﯼ ﻏﺮﻳ ﺐ‬
‫اﻳﻦ ﻋﺠﻮزﻩﯼ هﺰار داﻡﺎد را آﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺟﻮاﻧﺎن و روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﺮاﻧ ﯽ و ﻏﻴ ﺮ اﻳﺮاﻧ ﯽ را ﻓﺮﻳﻔﺘ ﻪ‬
‫و ﺑ ﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕ ﺎﻩ آ ﺸﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﻡ ﯽﮔ ﺬارد‪ .‬ﻳﻜ ﯽ از آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ از اﻳ ﻦ اﺕﻮﭘﻴ ﺎﯼ آﻤ ﺪﯼ‪،‬‬
‫ﺕ ﺼﻮﻳﺮﯼ ﻧ ﺴﺒﺘﺎ واﻗﻌ ﯽﺕ ﺮ از دﻳﮕ ﺮ هﻤﺮاه ﺎﻧﺶ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻡ ﯽده ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺮﮔﺮد ه ﻮاﻳﯽ ﭘﺮوﻳ ﺰ اآﺘ ﺸﺎﻓﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اآﺘﺸﺎﻓﯽ از ﻡﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺷﺎﺧﻪﯼ هﻮاﻳﯽ اﻓﺴﺮﯼ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آﻮدﺕﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻡﺮداد‬
‫‪ ٣٢‬و اﻧﺠ ﺎم ﻋﻤﻠﻴ ﺎﺕﯽ در ﭘﺎﻳﮕ ﺎﻩ ﻗﻠﻌ ﻪ ﻡﺮﻏ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ چﻨ ﺪ »هﻤ ﺮزم« دﻳﮕ ﺮش ﻡﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻪ اﺧﺘﻔ ﺎ‬
‫ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬دو ﺳ ﺎﻟﯽ را ﺕ ﺎ ﺳ ﺎل ‪ ١٣٣٤‬در دزاﺷ ﻴﺐ ﺕﻬ ﺮان‪ ،‬ﺕﺤ ﺖ ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﻮراﻟ ﺪﻳﻦ آﻴ ﺎﻧﻮرﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺡﺠﻢ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﻧﺎرﻧﺠﻚ دﺳﺖ ﺳﺎز ﻡﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎل ‪ ٣٤‬از اﻳﺮان ﻡﯽﮔﺮﻳ ﺰد‪ ٢٢ .‬ﺳ ﺎل‬
‫در ﺷﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻡﯽﺑﺮد‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻦ هﻤﻪ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﺕﺮﻓﻨ ﺪﯼ ﺧﻄﺮﻧ ﺎك آ ﻪ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﺟﺎن ﺧﻮدش و ﺧﺎﻧﻮادﻩاش ﺕﻤﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻏﺮب ﻡﯽﮔﺮﻳﺰد‪ .‬و اﻳﻦ روزهﺎ هﻢ در ﺷ ﻬﺮ ﺑ ﺮﻟﻴﻦ‬
‫هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ هﻤﺴﺮش آﻪ در هﻤﻪﯼ اﻳﻦ ﺳ ﺎله ﺎ هﻤ ﺮاﻩ و هﻤ ﺪﻡﺶ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬زﻧ ﺪﮔﯽ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و ﻡ ﺪرن‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ دور از »هﻴﺎهﻮﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮاﯼ هﻴ ِﭻ« ﺁن اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﯼ ﺑﺮﺑ ﺎد رﻓﺘ ﻪ در ﺁن ﻡﺪﻳﻨ ﻪﯼ ﻓﺎﺿ ﻠﻪﯼ‬
‫از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ‪ ،‬اداﻡﻪ دادﻩ‪ ،‬ﺳﺎلهﺎﯼ ﭘﺨﺘﮕﯽاش را ﺑﻪ ﺕﺒﺪﻳﻞ ﺁن ﺕﺠﺮﺑﻪهﺎﯼ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﻌﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫آﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮات ﭘﺮوﻳﺰ اآﺘﺸﺎﻓﯽ آﻪ ﺑﻪ آﻮﺷﺶ ﺡﻤﻴﺪ اﺡﻤﺪﯼ در ﺳﺎل ‪ ١٣٧٧‬ﻡﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺡ ﺪود‬
‫‪ ٤٤٠‬ﺻﻔﺤﻪ دارد آﻪ از آﺎرهﺎﯼ رﺷﻚﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺡﻤﻴﺪ اﺡﻤﺪﯼ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺕﺎرﻳﺦ داﻧﺎن‬
‫ﺷﻔﺎهﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻡﻦ از اﻳﻦ آﺘﺎب‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﯽ را آﻪ ﻡﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻮع ﺕﻤﺎﻡﻴ ﺖ ارﺿ ﯽ آ ﺸﻮرهﺎ در چ ﺸﻢ اﻳ ﻦ اﺑ ﺮ‬
‫ﻗﺪرت ﻓﺮورﻳﺨﺘﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩام‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ آﺎر ﺧﻮاﺳ ﺘﻪام از زﺑ ﺎن ﻳﻜ ﯽ از آ ﺴﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻧﻈ ﺎم‬
‫ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ ﺷﻮروﯼ را از درون ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﺳﺎلهﺎﯼ اﻗﺎﻡﺘﺶ در اﻳ ﻦ آ ﺸﻮر‪ ،‬ﻟﺤﻈ ﻪ ﺑ ﻪ ﻟﺤﻈ ﻪ‬
‫ﺑ ﺎ ﺧ ﻮن و ﭘﻮﺳ ﺘﺶ ﺕ ﺮس را در ﻡ ﺘﻦ وﺟ ﻮدش رﺳ ﻮب دادﻩ اﺳ ﺖ و چﻨ ﺪ ﺑ ﺎر ه ﻢ ه ﺪف ﻧﻬﺎده ﺎﯼ‬
‫‪ K.G.B‬ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﺑﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺷﺪن ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩﯼ اﻳﺠﺎد ﺕﺼﺎدف ﻡﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﺑ ﺪهﻢ‬
‫آ ﻪ آ ﺎرآﺮد ﺷ ﻌﺎر اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ »ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ ﺑ ﻮدن ﺕﻤﺎﻡﻴ ﺖ ارﺿ ﯽ آ ﺸﻮرهﺎ« ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﭘ ﻴﺶ‬
‫زﻡﻴﻨﻪﯼ ﺕﺠﺎوز ﺑﻪ دﻳﮕﺮ آﺸﻮرهﺎ چﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ؟!‬
‫‪٣٢١‬‬
‫ﺕﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ آﻪ ﻳﻜﯽ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺟﻮاﻧ ﺴﺎلﺕ ﺮ از اآﺘ ﺸﺎﻓﯽ‪ ،‬در ﻧﻘ ﺪﯼ ﺑ ﺮ ﻳ ﻚ »ﻡﻨ ﺸﻮر«‬
‫ﺕﺎآﻴﺪ ﺑﺮ »ﺕﻤﺎﻡﻴﺖ ارﺿﯽ آﺸﻮر اﻳﺮان« را ﻳﻚ ﻡﺤﻮر »ارﺕﺠﺎﻋﯽ« ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ‬
‫آﻪ ﺑﺨﻮاهﻢ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ دوﺳﺖ ﻧﺎدﻳﺪﻩ دادﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬از ﻡ ﺘﻦ اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب و اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻃﺮات‪ ،‬چﮕ ﻮﻧﮕﯽ و‬
‫چﺮاﻳﯽ دﻋﻮاﯼ چﻴﻦ و ﺷ ﻮروﯼ‪ ،‬ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ روﻳﺰﻳﻮﻧﻴ ﺴﻢ و ﺕﻤﺎﻡﻴ ﺖ ارﺿ ﯽ و ﺕﺠﺎوزه ﺎﯼ ﺳ ﺎﻟﻴﺎن اﻳ ﻦ‬
‫آﺸﻮر را ﺑﻪ آﺸﻮرﻡﺎن اﻳﺮان‪ ،‬زﻳﺮ ﻋﻨﻮان ﻧﭽﺴﺐ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﻧﺸﺎن ﻡﯽدهﻢ‪:‬‬

‫اآﺘﺸﺎﻓﯽ در ﺑﺮگ ‪ ٢٠٩‬آﺘﺎﺑﺶ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻗﻪﯼ دﻡﻮآﺮات ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫» …ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﭘ ﺲ از ﺟ ﺮ و ﺑﺤ ﺚه ﺎﯼ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ ﺟﻠ ﺴﻪ ﺑ ﻪ ه ﻢ ﺧ ﻮرد…ﺕﺎﺉﻴ ﺪ ﮔﺮدﻳ ﺪ آ ﻪ اﺳﺎﺳ ﻨﺎﻡﻪﯼ‬
‫ﻓﺮﻗﻪﯼ دﻡﻮآﺮات ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن را ﺑﺎﻗﺮاف دﺑﻴﺮ ﺡﺰب آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ و رﺉ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮر ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎن ﺷ ﻮروﯼ‬
‫ﺕﻬﻴﻪ آﺮدﻩ و ﻡﻮرد ﺕﺎﺉﻴﺪ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ و رهﺒ ﺮان ﻓﺮﻗ ﻪﯼ دﻡ ﻮآﺮات ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎن ﺳ ﻌﯽ آﺮدﻧ ﺪ‬
‫… ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن را از ﺑﻘﻴﻪﯼ اﻳﺮان ﺟﺪا ﺳ ﺎزﻧﺪ و آﻤﻴﺘ ﻪﯼ ﻡﺮآ ﺰﯼ ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ دﺳ ﺘﻮر داد آ ﻪ هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻋﻀﺎﯼ اﻳﻦ ﺡﺰب در ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎن ﺑ ﻪ ﻓﺮﻗ ﻪﯼ دﻡ ﻮآﺮات ﺁذرﺑﺎﻳﺠ ﺎن ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧ ﺪ‪ .‬در ﺑ ﺪو اﻡ ﺮ ﻋ ﺪﻩاﯼ از‬
‫اﻋﻀﺎﯼ آﻤﻴﺘ ﻪﯼ ﻡﺮآ ﺰﯼ ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﻮر ]دﺳ ﺘﻮر ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻦ ﺑ ﻪ ﻓﺮﻗ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻋﻤﻠ ﯽ آ ﺮدن‬
‫ﺕﺠﺰﻳ ﻪﯼ اﻳ ﺮان[ ﻡﺨ ﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬و ﺑﻌ ﺪا چ ﻮن »دوﺳ ﺘﺎن ﺷ ﻮروﯼ« ﺕ ﺬآﺮ دادﻧ ﺪ‪ ،‬دﺳ ﺖ از ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺖ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺁن ﻋﺪﻩ هﻢ دﺳﺖ از ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫»ﺑﻪ هﺮ ﺡﺎل روﺷﻦ ﮔﺮدﻳﺪ آﻪ آﻤﻴﺘﻪﯼ ﻡﺮآﺰﯼ ﺡﺰب ]ﺕﻮدﻩ[ ﺕﻌﻤﺪا از ﻗﺒﻞ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﻡﻬﻢ آﻪ ارﺕﺒﺎط ﻡﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﯽ ﺕﻮﺳﻌﻪ ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪﯼ ﺷ ﻮروﯼ داﺷ ﺖ‪ ،‬آﻤﺘ ﺮﻳﻦ وﻗ ﺖ را ﻡﻌ ﻴﻦ‬
‫آ ﺮد ﺕ ﺎ آﺎدره ﺎ ﻓﺮﺻ ﺖ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ چﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻓﺮﻗ ﻪﯼ دﻡ ﻮآﺮات و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺟ ﺪاﻳﯽ ﺧ ﻮاﻩ‬
‫ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ﺧﻄﺎهﺎﯼ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ در ﺡﻤﺎﻳﺖ از ﺁن را ﻡﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دهﻨﺪ…« )هﻤﺎﻧﺠﺎ(‬

‫و اﻡﺎ هﻤﻴﻦ »ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﯽ ﺕﻮﺳﻌﻪ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪﯼ ﺷﻮروﯼ« در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ آ ﺸﻮر ﭘﻬﻨ ﺎور و آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫و ﻳﺎر ﻏﺎر ﺷﻮروﯼ در ﺁﻏﺎز آﺎر چﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ آﺮدﻩ اﺳﺖ؟!‬

‫اآﺘﺸﺎﻓﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺧﺘﻼﻓﺎت دو آﺸﻮر چﻴﻦ و ﺷﻮروﯼ ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫»… در دهﻪﯼ ‪ ١٩٦٠‬اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑ ﻴﻦ ﺧﺮوﺷ ﭽﻒ و ﻡﺎﺉﻮﺕ ﺴﻪ دون ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻡ ﺴﺎﺉﻞ اﺳﺎﺳ ﯽاﯼ آ ﻪ دو‬
‫ﻡﻮﺿﻮع ﺑﻮد‪ ،‬ﺕﺸﺪﻳﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻜﯽ اﻳﻦ آﻪ چ ﻴﻦ ﻡ ﯽﺧﻮاﺳ ﺖ ﺑﻤ ﺐ اﺕﻤ ﯽ ﺑ ﺴﺎزد و ﺧﺮوﺷ ﭽﻒ… ﻡﺨ ﺎﻟﻒ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻡﺎ ﻡﻮﺿﻮع دوم‪ ،‬اﺧﺘﻼﻓ ﺎت ﻡ ﺮزﯼ ﺑ ﻴﻦ ﺷ ﻮروﯼ و چ ﻴﻦ در ﻳ ﻚ ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ رود ﻡ ﺮزﯼ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫ﮔﻮﻳﺎ اﺳﻮرﯼ ﺑﻮد‪ .‬در ﺁﻧﺠﺎ روﺳﻴﻪ در دوران ﺕﺰارﯼ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﯼ ﺧﻮد ﺕﺎ آﺮاﻧ ﻪﯼ اﻗﻴ ﺎﻧﻮس ﺁرام رﺳ ﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﺁن دوران روﺳﻴﻪ ﻳﻚ آﺸﻮر ﻗﻮﯼ از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎزﻡﺎن ﻧﻈﺎﻡﯽ ﺑﻮد… واﺡﺪهﺎﯼ ﻧﻈﺎﻡﯽ روﺳ ﻴﻪ‬
‫ﻡ ﺜﻼ ﻳ ﻚ هﻨ ﮓ ﺑ ﺎ ﭘ ﺮچﻢ روﺳ ﻴﻪ در ﺁن ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ ﺁﺳ ﻴﺎ ه ﺮ ﻗ ﺪر ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺟﻠ ﻮ ﻡ ﯽرﻓﺘﻨ ﺪ و ﭘ ﺮچﻢ‬
‫روﺳﻴﻪ را ﺑﻪ اهﺘﺰار در ﻡﯽﺁوردﻧﺪ…‬

‫»در ﺁن دوران ]‪ ٢٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ دﻋ ﻮا[ ﻗ ﺴﻤﺘﯽ از ﺧ ﺎك چ ﻴﻦ ﺟ ﺰو روﺳ ﻴﻪ ﺷ ﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠ ﻪ‬

‫ﻗﺮاردادهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﻪ چ ﻴﻦ ﺕﺤﻤﻴ ﻞ ﺷ ﺪ ـ هﻤ ﺎﻧﻄﻮر آ ﻪ در ﺁن زﻡ ﺎن روس و اﻧﮕﻠ ﻴﺲ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺕﺤﻤﻴ ﻞ‬
‫آﺮدﻧ ﺪ ـ روسه ﺎ در ﺁن ﻡﻨﻄﻘ ﻪﯼ ﺁﺳ ﻴﺎ ه ﻢ اﻳ ﻦ آ ﺎر را ﻡ ﯽآﺮدﻧ ﺪ‪ .‬در ﺁن دوران ﻳ ﻚ ﻗ ﺮارداد ﺑ ﻴﻦ‬
‫روﺳﻴﻪ و چﻴﻦ در ﺑﺎرﻩﯼ رود ﻡﺮزﯼ اﺳﻮرﯼ اﻡﻀﺎ ﺷﺪ… ﺷﻮروﯼ آ ﻪ ﻡﻴ ﺮاث روﺳ ﻴﻪ در واﻗ ﻊ ﺑ ﻪ‬

‫‪٣٢٢‬‬
‫ﺁن رﺳﻴﺪ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻗﺮارداده ﺎﯼ ﻗﺒﻠ ﯽ را ﻡﻌﺘﺒ ﺮ ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺖ‪ .‬دوﻟ ﺖ روﺳ ﻴﻪ ﻋ ﻮض ﺷ ﺪﻩ و ﺷ ﻮروﯼ ﺑ ﻪ‬
‫وﺟﻮد ﺁﻡﺪﻩ‪ ،‬وﻟﯽ ﺁن ﻗﺮاردادهﺎ اﻋﺘﺒ ﺎر داﺷ ﺘﻨﺪ… ﺷ ﻮروﯼه ﺎ دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﺟﻠ ﺴﻪﯼ ﻡ ﺸﺎورﻩ ﺑ ﻴﻦ‬
‫اﻟﻤﻠﻠﯽ اﺡﺰاب آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ و آﺎرﮔﺮﯼ زدﻧﺪ و اﻳﻦ ﮔﺮدهﻤ ﺂﻳﯽ را در ﻡ ﺴﻜﻮ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ و از اﻳ ﻦ‬
‫راﻩ ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ چﻴﻦ را ﻡﺤﻜﻮم آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ هﻢ آﻪ هﻤﻴﺸﻪ ﺕﺎﺑﻊ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺷﻮروﯼ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺟﻠ ﺴﻪﯼ‬
‫ﻋﻤ ﻮﻡﯽ ﺡﺰﺑ ﯽ ﺧ ﻮد را در ﻡ ﺴﻜﻮ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ داد و اﺳ ﻜﻨﺪرﯼ ﻗﻄﻌﻨﺎﻡ ﻪاﯼ در ﻃﺮﻓ ﺪارﯼ از ﺷ ﻮروﯼ و‬
‫ﺕﻘﺒﻴﺢ چﻴﻦ ]ﺑﺮاﯼ اﺳﺘﺮداد ﺑﺨﺸﯽ از ﺧﺎآﺶ[ اراﺉﻪ آﺮد… )ﺻﺺ ‪ ٢٣٨‬ﺕﺎ‪(٢٣٩‬‬

‫اﻳﻦ درﮔﻴ ﺮﯼ اداﻡ ﻪ ﻡ ﯽﻳﺎﺑ ﺪ و ﻡ ﺎﺉﻮ آ ﻪ در ﭘ ﯽ ﺑﺎزﮔﺮداﻧ ﺪن ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺧ ﺎك چ ﻴﻦ ﺑ ﻪ آ ﺸﻮرش ﺑ ﻮد‪،‬‬

‫ﻡﺮﺕﺒﺎ ﻡﻮﯼ دﻡﺎغ ﺷﻮروﯼهﺎ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﯽ آﻪ ﻃﺮﻓ ﺪار ﺷ ﻮروﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ ]ﺕ ﻮدﻩاﯼه ﺎ[‬
‫در ﺑﺨﺶ ﻓﺎرﺳﯽ ﻳﺎ ﺕﺮآﯽ و آﺮدﯼ رادﻳﻮ ﻡﺴﻜﻮ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ چﻴﻦ و ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺪارﯼ از »ﺳﻴﺎﺳ ﺖ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻨﯽ‬
‫ﺕﻮﺳﻌﻪ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪﯼ ﺷﻮروﯼ« آﻠﯽ ﺑﺮﻧﺎﻡﻪ ﺕﺪارك ﻡﯽﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎﻧﯽ ه ﻢ آ ﻪ در رادﻳ ﻮﯼ‬
‫ﭘﻜﻦ ﺑﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺕﺒﻠﻴﻐ ﺎت ـ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ ﻡﻨ ﺎﻓﻊ آ ﺸﻮر چ ﻴﻦ ـ ﻡ ﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ درﮔﻴ ﺮﯼه ﺎﯼ اﻳ ﻦ دو اﺑ ﺮ‬
‫ﻗﺪرت آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ آﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﺎ اﺕﻬﺎم »روﻳﺰﻳﻮﻧﻴﺴﻢ چﻴﻨﯽ« ﻡﻌ ﺮوف ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬داﻡ ﻦ ﻡ ﯽزﻧﻨ ﺪ‪ .‬ه ﺮ دو‬
‫آ ﺸﻮر ﻧﻴ ﺰ اﺡ ﺰاب آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ ﻃﺮﻓﺪارﺷ ﺎن را ﺳ ﺮ هﻤ ﻴﻦ ﻡ ﺴﺎﻟﻪﯼ ﻡ ﺮزﯼ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان ﻡ ﯽآ ﺸﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪهﺎ ﻡﺎﺉﻮ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎز ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از آﺸﻮرش‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدن »اﻡﻮاج اﻧ ﺴﺎﻧﯽ« ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ اﻳ ﻦ‬
‫رود ﻡ ﺮزﯼ‪ ،‬ﺑ ﺎ آ ﺸﻮر ﻡﺘﺠ ﺎوز درﮔﻴ ﺮ ﻡ ﯽﺷ ﻮد و ﺷ ﻮروﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺘﯽ در ﻳ ﻚ اﻗ ﺪام »اﻧ ﺴﺎن‬
‫دوﺳ ﺘﺎﻧﻪ«ﯼ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﺷ ﻌﻪﯼ ﻟﻴ ﺰر چﻴﻨﻴ ﺎن را ﻗﺘ ﻞ ﻋ ﺎم ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌ ﺪ در هﻤ ﺎن ﻧﻴﻤ ﻪﯼ دوم ده ﻪﯼ ‪» ٦٠‬اﺳ ﻜﻨﺪرﯼ ﻗﻄﻌﻨﺎﻡ ﻪاﯼ را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻠ ﺴﻪﯼ ﻋﻤ ﻮﻡﯽ ﺡ ﺰب‬
‫ﺁورد… اﺳ ﻜﻨﺪرﯼ ]دﺑﻴ ﺮ آ ﻞ ﺁن زﻡ ﺎن ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ[ در اﻳ ﻦ ﺟﻠ ﺴﻪﯼ ﻋﻤ ﻮﻡﯽ ﺡﺰﺑ ﯽ در ﻡ ﺴﻜﻮ ﺁن‬
‫ﻗﻄﻌﻨﺎﻡﻪ را ﺧﻮاﻧﺪ… او ﮔﻔﺖ‪ :‬در چﻴﻦ روﻳﺰﻳﻮﻧﻴﺴﻢ ﺑﺮوز آﺮدﻩ و ﺑﺎﻳﺪ ﺕﻘﺒﻴﺢ ﺷﻮد…« )ص‪(٢٦٨‬‬

‫در راﺳﺘﺎﯼ ﺡﻤﺎﻳﺖ از اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﯽ ﺕﻮﺳﻌﻪ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪﯼ ﺷ ﻮروﯼ »ﺷ ﻮروﯼه ﺎ در ﺷ ﻤﺎل اﻳ ﺮان‬
‫ﻡ ﺴﺘﻘﺮ ﺷ ﺪﻧﺪ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ در ﺁﻧﺠ ﺎ ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ وﺟ ﻮد داﺷ ﺖ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﺡ ﺰب ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﻓﺮﻗ ﻪﯼ دﻡ ﻮآﺮات‬
‫ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺕﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ و… ﺑﻌﺪ از ﻡﺪت آﻤﯽ ﻳﻚ ﺷﺒﻪ دوﻟﺖ ﺁن را ه ﻢ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁوردﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ ﻡﺮدم ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ﺳﺮاﺳﺮ اﻳ ﺮان ﺑ ﺎ ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ و ﺟﺮﻳ ﺎن چ ﭗ و “دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ”‬
‫ﻡﺨ ﺎﻟﻒ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬چ ﻮن دﻳﺪﻧ ﺪ ه ﺪف از اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻗ ﺴﻤﺘﯽ از ﺧ ﺎك اﻳ ﺮان ﺟ ﺪا‬
‫ﮔﺮدد…« )ص ‪(٢٨٧‬‬

‫در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دوﺳﺘﺎن اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺖ ﻡﯽﺕﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻦ آﻪ دﻳﮕﺮ ﺷﻮروﯼاﯼ وﺟ ﻮد‬
‫ﻧﺪارد آﻪ ﺑﺮاﯼ »ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﯽ ﺕﻮﺳﻌﻪ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪاش« ﻻزم ﺑﺎﺷ ﺪ ﺑ ﻪ اﺻ ﻞ ﺕﻤﺎﻡﻴ ﺖ ارﺿ ﯽ آ ﺸﻮرهﺎ‬
‫ﺧﺪﺷﻪاﯼ وارد ﺷﻮد‪ .‬دوم اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ چﮕﻮﻧﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪاﯼ اﺳﺖ آﻪ دﻓﺎع از »ﺕﻤﺎﻡﻴﺖ ارﺿﯽ آﺸﻮر«هﺎ‬
‫را »ارﺕﺠ ﺎﻋﯽ« و »روﻳﺰﻳﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ« ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ و »ﺳﻴﺎﺳ ﺖ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻨﯽ ﺕﻮﺳ ﻌﻪ ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪﯼ‬
‫ﺷ ﻮروﯼ« را ﻻﺑ ﺪ ﻡﺘﺮﻗ ﯽ و رو ﺑ ﻪ ﭘ ﻴﺶ‪ .‬در ه ﺮ ﻡﻨﻄﻘ ﻪاﯼ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ در اﻳ ﺮان ﻡ ﺎ‪ ،‬هﻤﻴ ﺸﻪ ﻋ ﺪﻩاﯼ‬
‫ﺑﻮدﻩاﻧﺪ آ ﻪ از ﺿ ﻌﻒ دوﻟ ﺖ ﻡﺮآ ﺰﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻮرش و ﺑﻠ ﻮا و ﺕﺠﺰﻳ ﻪ ﻃﻠﺒ ﯽ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﻋﻠ ﺖ‬
‫ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ هﻴﺴﺘﺮﻳﻚ ﺕﻤﺎﻡﯽ اﻳ ﻦ اﺡ ﺰاب اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ اﻳﺮاﻧ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﺎ ﻧﻈ ﺎم ﭘﻴ ﺸﻴﻦ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان‪،‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ از ﺕﺎرﻳﺦ ﺁﮔﺎهﯽ آﻤﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺮض ﻡﯽآ ﻨﻢ آ ﻪ ﺷ ﻮروﯼ و ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫ﺖ ﭘ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ در‬ ‫ﺑﻠ ﺸﻮﻳﻜﯽ ﺡ ﺰب آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ ﺷ ﻮروﯼ از هﻤ ﺎن ﺳ ﺎله ﺎﯼ ﻧﺨ ﺴ ٍ‬
‫آﺸﻮرﺷﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎك اﻳﺮان چ ﺸﻢ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ و ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ و اﻋ ﻮان و اﻧ ﺼﺎرﺷﺎن را ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﺎﻡﻴﻦ‬
‫هﻤﻴﻦ »ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﯽ ﺕﻮﺳﻌﻪ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪﯼ ﺷﻮروﯼ« ﺑﻪ ﻡﻴﺪان ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ درﻳﺎﻓ ﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬

‫‪٣٢٣‬‬
‫ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ هﻤ ﺎن آ ﺴﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺳ ﺎله ﺎ و ده ﻪه ﺎ در دام ﻓﺮﻳ ﺐ اﻳ ﻦ اﺕﻮﭘﻴ ﺎﯼ آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ و‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ و ﺧﺎﻧﻤﺎﻧﺸﺎن را و ﺧﻴﻠﯽهﺎ ﺡﺘﺎ ﺟﺎﻧﺸﺎن را از دﺳﺖ دادﻩاﻧﺪ…‬

‫****‬
‫ﻣﻦ از ﻣﻴﺜﺎق ﺷﺎهﺰادﻩ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﯽآﻨﻢ‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋﻩاﯼ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻡﯽﺑﺮﻳﻢ‪ .‬دﻧﻴﺎﯼ دو ﻗﻄﺒﯽ دو ده ﻪ ﭘ ﻴﺶ در ه ﻢ ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻋ ﺪم ﺑ ﺎورش ﺑ ﻪ ﺡﻘ ﻮق اﻧ ﺴﺎنه ﺎ هﻤﭽ ﻮن ﻳ ﻚ ﻡﺠ ﺴﻤﻪﯼ ﻡﻘ ﻮاﻳﯽ ﻓ ﺮو‬
‫رﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺕﻤﺎم ﺟﺮﻳﺎنهﺎﻳﯽ آﻪ ﻡﻘﺒﻮﻟﻴﺖ دﻳﺪﮔﺎهﯽﺷ ﺎن را از ﺕ ﻮان ﻧﻈ ﺎﻡﯽ‪/‬ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺡﺎآﻤ ﺎن آ ﺸﻮر‬
‫ﺷﻮراهﺎ ﻡﯽﮔﺮﻓﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ رﺳ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬چ ﻴﻦ آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ در ﺡ ﺎل ﭘﻮﺳ ﺖ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺷ ﻌﺎرهﺎ و ﺕﺌ ﻮرﯼه ﺎﯼ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﻪ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ‪ ،‬در ﺕ ﺪاوم ﺧﻮاﺳ ﺖ اﺳﺎﺳ ﯽ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﯼ از اﻡﻨﻴﺖ‪ ،‬ﺁزادﯼ‪ ،‬دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﻡﺮدمﺳﺎﻻرﯼ روز ﺑﻪ روز ﺑﻴﺸﺘﺮ رﻧﮓ ﻡﯽﺑﺎزد‪ .‬ﺕﻤﺎم‬
‫ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﻡ ﺪﻋﯽ ﻧ ﻮﻋﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ و اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﺕ ﺎب و ﺕ ﻮان اﻓﺘ ﺎدﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ هﻔﺘﺎد ﺳﺎﻟﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖ ‪ K.G.B.‬چﻴﺰﯼ ﺟﺰ ﺕﺤﺪﻳﺪ و ﺕﻬﺪﻳﺪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان آ ﺸﻮرهﺎﺷﺎن ﻧﺒ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻠﻮك ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺷﺮق ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ از ه ﻢ ﮔ ﺴﻴﺨﺘﻪ و‬
‫ﻡﺘﻼﺷﯽ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬ﻡﻠﺖهﺎ رﺷﺪ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ هﻴﭻ ﻡﻠﺘﯽ را ﻧﻤﯽﺕﻮان در چﻨﺒﺮﻩﯼ ﺡﻜﻮﻡﺖهﺎﯼ ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ‬
‫و اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ‪ ،‬از ﺡ ﻖ ﺡﻴ ﺎﺕﯽ اﻡﻨﻴ ﺖ‪ ،‬ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ ﺑ ﻴﻦ هﻤ ﻪﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان و از هﻤ ﻪ‬
‫ﻡﻬﻢﺕﺮ رﻓﺎﻩ ﻡﺤﺮوم آﺮد‪.‬‬
‫ﻃﺸﺖ رﺳﻮاﻳﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ اﺳﻼﻡﯽ ﻧﻴﺰ از ﺑﺎم اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬دوراﻧﯽ آﻪ ﻡ ﯽﺷ ﺪ ﻡﻠﺘ ﯽ را‬
‫در چﻨﺒﺮﻩﯼ ﻓﺮﻳﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﺎرﯼ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﺟﻬﻞ اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺎرهﺎﻳﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ اﻋ ﺪام ﺑﺎﻳ ﺪ ﮔ ﺮدد ﻳ ﺎ ﺧﻤﻴﻨ ﯽ‬
‫ﻋﺰﻳ ﺰم‪ ،‬ﺑﮕ ﻮ ﺕ ﺎ ﺧ ﻮن ﺑﺮﻳ ﺰم‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان آ ﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ٢٥ .‬ﺳ ﺎل ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ دوﻟﺘ ﯽ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﻠﺖ اﻳﺮان از ﻡﺮگ و ﺟﻨﮓ و هﻮار و ﺷﻌﺎر و ﺳﻨﮕﺴﺎر و اﻋ ﺪام‬
‫و زﻧﺪان و آ ﺸﺘﺎر و ﺷ ﻜﻨﺠﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺘﻮﻩ ﺁﻡ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان از اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑﺎوره ﺎﯼ دﻳﻨ ﯽاش‪ ،‬دآ ﺎن‬
‫س دﻳﻦ و ﻡﺬهﺒﺶ هﻢ ﺑﻪ ﺷﻚ اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬ ‫دﺟﺎﻟﻴﺖ روﺡﺎﻧﻴﺖ ﺕﺸﻴﻊ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در اﺳﺎ ِ‬
‫‪ ٢٥‬ﺳ ﺎﻟﻪﯼ اﻳ ﻦ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ﺑ ﻪ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان و ﺕﻤ ﺎم دﻧﻴ ﺎ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﻬ ﺸﺖ ادﻋ ﺎﻳﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﺡﻜ ﻮﻡﺘﮕﺮان ﻧ ﻪ در اﻳ ﻦ دﻧﻴ ﺎ آ ﻪ در ﻧﺎآﺠ ﺎ ﺁﺑ ﺎد ﺟﻬ ﺎﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﺸﺎن ﻧﻮﻳ ﺪ دادﻩ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬آ ﺸﺘﯽ‬
‫ﺷ ﻌﺎرهﺎ و اﻧ ﺸﺎهﺎﯼ دﺑ ﺴﺘﺎﻧﯽ ﭘﺮزﻳ ﺪﻧﺖ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺧ ﺎﺕﻤﯽ و ﻃ ﺮح اﺻ ﻼﺡﺎت از ﺑ ﺎﻻﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ هﻢ ﺑﻪ ﮔﻞ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺎن ﻡﺎ درﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ آ ﻪ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ـ چ ﻪ ﻡ ﺪرن و چ ﻪ‬
‫از ﻡﺪ اﻓﺘﺎدﻩ ـ هﻴﭻ چﺸﻢ اﻧﺪازﯼ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن ﺡﻘﻮﻗﺸﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ‬
‫درﻳﺎﻓﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ در ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ وﻋ ﺪﻩ دادﻩ ﺷ ﺪﻩ از ﺳ ﻮﯼ ﻃﻴ ﻒه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﻡ ﺬهﺒﯽ‪/‬ﻡﻠ ﯽ‬
‫هﻤﭽﻨﺎن ﺷﻬﺮوﻧﺪ درﺟ ﻪ دو ﺑ ﺎﻗﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﻡﺎﻧ ﺪ‪ .‬اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن درﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ در اﺻ ﻮل‬
‫اﺳﺎﺳﯽ دﻳﻨﺸﺎن ﻡﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼه ﺎﯼ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﻴﻦ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ دﺳ ﺘﻜﺎرﯼ آﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫هﻨﺮﻡﻨﺪان اﻳﺮاﻧﯽ درﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ آﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد چﻨﻴﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﻳﯽ در ﺡﺎآﻤﻴ ﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎن از ﺑﻴ ﺎن ﺁزاداﻧ ﻪﯼ‬
‫اﻧﺪﻳ ﺸﻪهﺎﺷ ﺎن ﻡﻤﻨﻮﻋﻨ ﺪ‪ .‬اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن درﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ رﺳ ﻤﻴﺖ دادن ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﻡ ﺬهﺐ در ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ ﻳ ﻚ‬
‫آ ﺸﻮر‪ ،‬ﻡﺒﻨ ﺎﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ زﻳ ﺮ اﻳ ﻦ ﻋﻨ ﻮان ﺑ ﺮ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان آ ﺸﻮرﺷﺎن ﺕﺤﻤﻴ ﻞ‬
‫ﺖ ﺡﺎآﻤ ﺎن آ ﺸﻮرﺷﺎن‪ ،‬دوﻟ ﺖه ﺎﯼ‬ ‫ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﻡﻠﺖ اﻳﺮان درﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻓﻠ ﺴﻄﻴﻨﻴﺰﻩ آ ﺮدن ﺳﻴﺎﺳ ٍ‬
‫اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ اﺳﻼﻡﯽ ﻳﺎ آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ از ﻳﺎرﯼ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ چﻨﺒﺮﻩﯼ ﺕﺮورﻳﺴﻢ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﻓ ﻀﺎﯼ‬
‫‪٣٢٤‬‬
‫ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ آﻮﺕﺎﻩ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻡﻠﺖ اﻳﺮان درﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ ﺁزادﯼه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽاش از ﻗﺒﻴ ﻞ ﺡ ﻖ ﺁزاداﻧ ﻪﯼ‬
‫اﻧﺘﺨ ﺎب ﭘﻮﺷ ﺶ و آﻮﺷ ﺶه ﺎﻳﺶ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺡ ﺪاﻗﻞه ﺎﯼ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﺕ ﺼﺮﻳﺢ ﺷ ﺪﻩ در‬
‫ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺡﻘ ﻮق ﺑ ﺸﺮ‪ ،‬از ﺳ ﻮﯼ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺡﺎآﻤ ﺎن ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ هﻤ ﻮارﻩ ﺳ ﺮآﻮب ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬ﻡﻠ ﺖ‬
‫اﻳ ﺮان درﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ زﻳ ﺮ چﺘ ﺮ ﻳ ﻚ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ـ از ه ﺮ ﻃ ﻴﻔﺶ ـ اﻡﻨﻴ ﺖ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪/‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬ﻋﻘﻴﺪﺕﯽاش هﻤﻴﺸﻪ و هﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﺕﺎراج ﻡ ﯽرود‪ .‬زﻧ ﺎن اﻳ ﺮان درﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ زﻳ ﺮ‬
‫ﻋﻨ ﻮان ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺕﻌ ﺪد زوﺟ ﺎت‪ ،‬ﻓﺤ ﺸﺎﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ]ﺻ ﻴﻐﻪ و ﻡﺘﻌ ﻪ[ ازدواج اﺟﺒ ﺎرﯼ‬
‫آﻮدآﺎن ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ ﺑﺎ ﻡﺮدان آﻼﻧﺴﺎل‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪﯼ زﻧ ﺎن و آﻮدآ ﺎن ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻡﻠ ﻚ ﻃﻠ ﻖ ﻡ ﺮدان‪ ،‬ﭘ ﺪران و‬
‫هﻤﺴﺮان هﻤﭽﻨﺎن و ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاﯼ ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺡﻤﺎﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن درﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ‬
‫آﻪ ﺁزادﯼ هﻴﭻ اﻧﺴﺎﻧﯽ را ﻧﻤﯽﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻋﻘﻴ ﺪﻩاش ﻧﻔ ﯽ آ ﺮد‪ .‬اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن درﻳﺎﻓﺘ ﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺙ ﺮوته ﺎﯼ‬
‫زﻳﺮزﻡﻴﻨﯽ و ﺕﻮان ﺕﻜﻨﻴﻜ ﯽﺷ ﺎن هﻤﭽﻨ ﺎن وﺳ ﻴﻠﻪﯼ دﺳ ﺖ ﺡﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺻ ﺪور ﺕﺮورﻳ ﺴﻢ و‬
‫اﻳﺠ ﺎد ﻧ ﺎاﻡﻨﯽ در ﺟﻬ ﺎن ﻡﺘﻤ ﺪن آﻨ ﻮﻧﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺟﻮاﻧ ﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ در ﺕ ﺪاوم ﺡﻜﻮﻡ ﺖه ﺎﯼ‬
‫ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ‪ ،‬هﻴﭻ چﺸﻢ اﻧﺪازﯼ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺁزادﯼ‪ ،‬رﻓﺎﻩ‪ ،‬ﺁﺳﺎﻳﺶ و اﻡﻨﻴﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺪﻳﻦ دﻻﻳ ﻞ و هﺰاره ﺎ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ و دﻟﻴ ﻞ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﻡ ﻦ‪ ،‬ﻧ ﺎدرﻩ اﻓ ﺸﺎرﯼ از ﻡﻴﺜ ﺎق ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎدﯼ رﺿ ﺎ‬
‫ﭘﻬﻠ ﻮﯼ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻡﺒﻨ ﺎﯼ ﻧﺨ ﺴﺘﻴ ِﻦ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺁزادﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺡﻘ ﻮﻗﯽ ﺑ ﻴﻦ هﻤ ﻪﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان و‬
‫داﺷ ﺘﻦ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻏﻴ ﺮ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ و ﻋﺮﻓ ﯽ ﺡﻤﺎﻳ ﺖ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﭘﺮاﻧﺘ ﺰ آ ﻪ در ﻡﻴ ﺎن ﭘﻼﺕﻔ ﺮم‬
‫ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﻡﻮﺟﻮد در ﺻﺤﻨﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﺮان هﻴﭻ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ را ﻧﻴﺎﻓﺘﻪام آﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺻﺮاﺡﺖ ﺑﺮ ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ ﺕﻤﺎم اﻳﺮاﻧﻴﺎن ـ ﻓﺎرغ از ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﻗﻮﻡﻴﺖ و ﺑﺎور ـ ﺕﺎآﻴﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ه ﻴﭻ ﺟﺮﻳ ﺎن ﻡ ﺪﻋﯽ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را ﻧﺪﻳ ﺪﻩام آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑ ﺪﻳﻬﯽﺕ ﺮﻳﻦ ﺡ ﻖ ﻧﻴﻤ ﯽ از ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ زﻧ ﺎن ﻡ ﺎ‬
‫ﺑﺎور داﺷﺘﻪ و از اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻡﻠ ﯽ‪/‬ﻡﺮدﻡ ﯽ و ﻋﺮﻓ ﯽ ﺑ ﺎ زﻳ ﺮ ﺳ ﺎﺧﺖ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮﯼ هﻤﻪﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺡﺮآﺖ آﻨﺪ‪ .‬ﺕﻤﺎم آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ هﺮ دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻡﻴﺜﺎق ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻡﺪﻋﯽ ﻧﻮﻋﯽ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﻋﺘﻘﺎدﯼ و اﻳﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﻴﭻ آ ﺲ را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑﻬﺎﻧ ﻪ آ ﻪ ﻓﺮزﻧ ﺪ‬
‫ﻓﺮد ﺑﺨﺼﻮﺻﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺕﻮان از ﺡﻖ ﺷﺮآﺖ در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ هﻢﻡﻴﻬﻨﺎﻧﺶ ﻡﺤﺮوم آﺮد‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻡﻦ دوران ﭘﺎدﺷﺎهﯽ دو ﭘﻬﻠ ﻮﯼ‪ ،‬درﺧ ﺸﺎنﺕ ﺮﻳﻦ دوران ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﻡﻘﺎﻳ ﺴﻪ را ﻡ ﻦ ﺑ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺡﺎآﻤ ﺎن ﻗﺎﺟ ﺎر در ﭘ ﻴﺶ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﭘﻬﻠ ﻮﯼه ﺎ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳ ﻼﻡﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮا ِن ﭘ ﺲ از اﻳ ﺸﺎن اﻧﺠ ﺎم ﻡ ﯽده ﻢ‪ .‬ﻡ ﻦ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ اﻳﺮاﻧ ﯽ ازﺕﻤ ﺎم‬
‫ﺁزادﯼهﺎﯼ ﻡﻮﺟﻮد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در اﻳﻦ ‪ ٥٨‬ﺳﺎل ﺡﻤﺎﻳﺖ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ‪ .‬ﺑ ﺎ درس ﮔ ﺮﻓﺘﻦ از ﺕﺠﺮﺑ ﻪﯼ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳ ﻼﻡﯽ و ﺷ ﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ﺁزادﯼه ﺎﯼ ﺕ ﺼﺮﻳﺢ ﺷ ﺪﻩ در ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪﯼ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺡﻘﻮق ﺑﺸﺮ هﻢ هﻤﭽﻨﺎن ﺕﻼش ﺧﻮاهﻢ آﺮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﯼ ﻡﺎآﺲ ﭘﻼﻧﻚ هﻢ ﺕﺎ ﻋﻤ ﻖ ﺟ ﺎن ﺑ ﺎور‬
‫دارم آﻪ‪ :‬در ﻓﻴﺰﻳﻚ وﻗﺘﯽ ﻳﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﻋﺮﺿﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﻡﻌﻤ ﻮﻻ ﻡﺨﺎﻟﻔ ﺎﻧﯽ دارد؛ اﻡ ﺎ ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم‬
‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻗﺒﻮل ﻋﺎم ﻡﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ آﻪ ﻡﺨﺎﻟﻔﺎن اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻡﺠﺎب ﺷﺪﻩاﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺳ ﺒﺐ‬
‫آﻪ ﺁﻧﺎن ﭘﻴﺮ ﺷﺪﻩ و ﻡﺮدﻩاﻧﺪ!‬

‫ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎرﯼ ـ ‪ ٢١‬ﺑﻬﻤﻦ ﻡﺎﻩ ‪ ١٠)١٣٨١‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ (٢٠٠٣‬ـ اروﭘﺎ‬

‫‪٣٢٥‬‬
 ‫ﺟﻨﮕﯽ ﺗﻦ ﺑﻪ ﺗﻦ و ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫دوﺳﺖ ﻋﺰﻳﺰ‪،‬‬
‫ﻳﺎدداﺷﺘﺖ را در ﻧﻘﺪ دو ﻡﻄﻠﺐ ﻗﺒﻠﯽام ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﺿﻤﻦ ﺳﭙﺎس از ﺕﻮﺟﻬﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع آ ﺎر‬
‫داﺷﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ آﻪ ﻡﻦ ﻧﻴﺰ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﻮع ﺑﻴﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﺻﻮﻟﯽ ﻡﻌﺘﻘﺪم‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎور ﻡﻦ در ﺡﻴﻄ ﻪﯼ آ ﺎر ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺷ ﻜﻞ و ﻓ ﺮم ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﭘﻬﻨ ﻪه ﺎ ﺕﻔ ﺎوت آﻴﻔ ﯽ‬
‫دارد‪ .‬ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽ ـ آ ﻪ اﻟﺒﺘ ﻪ هﻨ ﻮز زود اﺳ ﺖ ﻡ ﻦ ﺧ ﻮد را درﮔﻴ ﺮ ﺁن ﺕ ﺼﻮر آ ﻨﻢ ـ آ ﺎرﯼ‬
‫اﺳﺖ ﻓﺮاﻃﺒﻘﺎﺕﯽ و در هﻤﻪﯼ زﻡﻴﻨﻪهﺎ‪ ،‬آﻪ ﺑﺎ ﺕﻤﺎم ﺕﺎر و ﭘﻮ ِد ﻋﺮف و ﻡ ﺬهﺐ و ﻓﺮهﻨ ﮓ و ﺷﺨ ﺼﻴﺖ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ ﮔﺮﻩ ﺧﻮردﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﻚ ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﻡﺸﺨﺺ ﻃﺒﻘﺎﺕﯽ اﺳﺖ و ﻧ ﻪ ﺑ ﺎ ه ﻴﭻ‬
‫ﻳﻚ از اﺷﻜﺎل ﻡﺒﺎرزاﺕﯽاﯼ آﻪ ﺕﺎ آﻨﻮن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻡﻘﺎﻳﺴﻪ اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻴﺪن زﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪاﯼ‬
‫آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاﯼ ﻓﺘﺢ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ اﻧﺴﺎن ﺑﻮدﻧﺸﺎن ـ آﻪ ﺕﻮﺳﻂ ﻡ ﺮدان ﺑ ﻪ ﻏ ﺎرت رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ـ ﺑﺠﻨﮕﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﻚ‬
‫ﻡﺒﺎرزﻩﯼ آﺎﻡﻼ ﺟﺪﻳﺪ و ﺕﺎزﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﺮ رﺳﻤﯽ و ﻡﻄﺮح ﺷﺪﻩﯼ ﺁن ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎل هﻢ ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻖ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﻡﺎ ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘ ﻮاﻧﻴﻢ ﺑ ﻪ ﻧﻘﻄ ﻪاﯼ ﺑﺮﺳ ﻴﻢ آ ﻪ ﺧ ﻮد را ﺷﺎﻳ ﺴﺘﻪﯼ داﺷ ﺘ ِﻦ ﺡ ِ‬
‫ﮓ زرﮔ ﺮﯼ‬ ‫اﻧﺴﺎنهﺎ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬آﻠﯽ زﻡﺎن ﻻزم داﺷﺘﻪاﻳﻢ؛ ﺑﺨﺼﻮص ﻡﺎ زﻧﺎن اﻳﺮاﻧﯽ آ ﻪ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ در ﺟﻨ ٍ‬
‫ﺑﻴﻦ ﻡﺪرﻧﻴﺴﻢ و ﺳﻨﺖﮔﺮاﻳﯽ ﻋﺮﻓﯽ و ﻡﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞهﺎﯼ ﻡﺨﺘﻠﻒ از ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻃﺒﻴﻌﯽﻡﺎن دﻓﻊ ﺷ ﺪﻩاﻳ ﻢ‪.‬‬
‫هﺮ دو ﺷﻜﻞ اﻳﻦ ﻡﺪرﻧﻴﺴﻢ و ﺳﻨﺖﮔﺮاﻳ ﯽ ـ هﺮﻳ ﻚ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ـ ﺳ ﻌﯽ در چﭙﺎﻧ ﺪن ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ ﭘ ﺸﺖ دﻳ ﻮارﯼ‬
‫داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮ روﯼ ﺁن ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ :‬ﻡ ﺎ ﻓﻘ ﻂ زﻧ ﻴﻢ! و ﺑ ﺎﻟﻄﺒﻊ در هﻤ ﺎن دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‬
‫ﻡﯽﺷﻮﻳﻢ‪ .‬هﺮآﺪام از اﻳﻦ ﻧﻮع دﻳﺪﮔﺎﻩهﺎ ﻡﺎ را ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺕﺤﻘﻴ ﺮ و ﺕﺤﺪﻳ ﺪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺡ ﺮف هﻤ ﻪﺷ ﺎن‬
‫اﻡﺎ ﻳﻜﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦآﻪ ﻡﺎ زﻧﺎﻧﯽ هﺴﺘﻴﻢ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﭘﺸﺖ دﻳﻮار ﺟﻨﺴﻴﺘﻤﺎن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ ﺡ ﺎﻻ در ه ﺮ‬
‫ﺷﻜﻠﺶ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﻡﻴﺎن ﺑﻪ ﺡﺴﺎب ﻧﻤﯽﺁﻡﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺡﻖ اﻧﺴﺎن ﺑﻮدن ﻡﺎ‪ ،‬ﺁزادﯼ ﻡﺎ و ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺡﻘ ﻮق‬
‫ﻚ ﺟ ﺎن و ﺁزادﯼ و ﺕ ﻦ ﻡ ﺎ‬ ‫ﻡ ﺎ ﺑ ﺎ اﻧ ﺴﺎنه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن را ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﺻ ﺎﺡﺐ و ﻡﺎﻟ ٍ‬
‫ﺕﺼﻮر ﻡﯽآﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻨﮓ ﻡﺎ ﺟﻨﮕﯽ اﺳﺖ ﺕﻦ ﺑﻪ ﺕﻦ و ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدان‪ ،‬ﺡﺘ ﺎ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ اردوﮔ ﺎﻩ‬
‫دﻳﮕﺮ رﺧﺖ آﺸﻴﺪﻩاﻧﺪ و ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﯼ ﻡﺮداﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺧﻮاﺳ ﺘﻪهﺎﺷ ﺎن را از ده ﺎن اﻳﻨ ﺎن ﺑﻴ ﺎن ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫رﻓﺘﺎ ِر زﻧﺎن ﻡﺠﻠﺲ اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬اﻳﻦ ﺕﺼﻮﻳﺮ را ﺕﻜﻤﻴﻞﺕﺮ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫واﻗﻌﺎ ﻓﻜﺮ ﻡﯽآﻨﯽ آ ﻪ ﺟﻨ ﮓ ﻡ ﺎ ﻓﻘ ﻂ ﻳ ﻚ ﺟﻨ ﮓ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﺒﺪاد ﻡ ﺬهﺒﯽ اﺳ ﺖ؟ ه ﻴﭻ ﻓﻜ ﺮ‬
‫آﺮدﻩاﯼ چﺮا اﻳﻦ اﺳﺘﺒﺪاد ﻡﺬهﺒﯽ در ﺁﻟﻤﺎن اﻡﻜﺎن وﻗﻮع ﻧﺪارد؟ ه ﻴﭻ ﻡ ﯽداﻧ ﯽ اﮔ ﺮ ﻡ ﺮدان در ﺟﻮاﻡ ﻊ‬
‫ﻂ ﻡﻘﺪم ﻡﯽرﺳﻨﺪ‪ ،‬و ﻡﺎ از ﺑ ﺪو ﺕﻮﻟ ﺪ‪ ،‬از‬ ‫ﻡﺎ ﺑﺨﻮاهﻨﺪ ﺑﻪ آﺎرﯼ دﺳﺖ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺡ ِﻞ ﻳﻜﯽ دو ﺕﻀﺎد ﺑﻪ ﺧ ٍ‬
‫ﮓ ﻡﻐﻠﻮﺑﻪاﯼ هﺴﺘﻴﻢ آﻪ ﺑﻪ ﺕﻦ و ﺑﺪن ﺕُﺮد ﻡ ﺎ ـ ﺕﻮﺳ ﻂ ﻋ ﺮف‬ ‫هﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪﯼ ﺁﻏﺎزﻳ ِﻦ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬درﮔﻴﺮ ﺟﻨ ٍ‬
‫و ﺷﺮع و ﻡﺬهﺐ و ﺳﻨﺖ ـ ﺕﺰرﻳﻖ و ﺕﺤﻤﻴﻞ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬چﻘﺪر ﺳﻌﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ ﻡﺎ را ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﭘﻨﺠﻢ دﺷﻤﻦ‬
‫ﺕﺒﺪﻳﻞ آﻨﻨﺪ و ﺧﻮب ﻡﯽداﻧﯽ آﻪ ﺧﻴﻠﯽ از ﻡﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن زﻧﺎن دﻳﮕﺮ ﺕﺒﺪﻳﻞ ﻡﯽﺷﻮﻳﻢ و…‬
‫ﺟﻨ ﮓ ﻡ ﺎ ﺟﻨﮕ ﯽ اﺳ ﺖ ﺕ ﻦ ﺑ ﻪ ﺕ ﻦ و ﻟﺤﻈ ﻪ ﺑ ﻪ ﻟﺤﻈ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم ﺕ ﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و آ ﺞﻓﻬﻤ ﯽ‬
‫ﻡﺮدﻡﯽ آﻪ اﻳﻦ آﺞﻓﻬﻤﯽ در ﺕ ٍﻪ ذهﻨﺸﺎن رﺳﻮب آﺮدﻩ و ﺧﺸﻚ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﺎ اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ آﻤ ﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻓﻬﻢ ﻧﺎﻳﻞ ﺷﻮﻳﻢ آﻪ ادﻋﺎﻳﯽ ﻡﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﻮدﻧﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻧ ﻮاع چﻤ ﺎقه ﺎ ازﻗﺒﻴ ﻞ ﻧﺠﺎﺑ ﺖ و‬
‫ﻋﻔﺖ و ﺡﻴﺎ و ﺷﺮم و ﺧﺠﺎﻟﺖ و اﺡﺘﺮام ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮهﺎ از ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻴﺮون راﻧﺪﻩ ﻡﯽﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻡﻦ هﻢ اﻳﻦ را ﻡﯽﻓﻬﻤﻢ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺕ ﻮ آ ﻪ در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻡ ﺎ ﻧﺒ ﻮدﻩاﯼ‪ ،‬دﺷ ﻮار اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧ ﻮع‬
‫ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪﯼ ﻡﺎ را درك آﻨﯽ‪ .‬واﻗﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺡﻖ هﻢ دارﯼ‪.‬‬

‫‪٣٢٦‬‬
‫اﻳ ﻦ را ه ﻢ ﻡ ﯽﻓﻬﻤ ﻢ آ ﻪ ﻓﻘ ﻂ زن اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ درچﻨ ﻴﻦ ﻡﻨﮕﻨ ﻪاﯼ ﮔﺮﻓﺘ ﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﻜﻨ ﺪ‬
‫ﺖ ﻓﺸﺎر‪ ،‬روﯼ زﻧﺎن ﺑﺮﺳ ﯽ و از اﺳ ﺎس‪ ،‬ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ زﻧ ﺎن را ﺑ ﺮاﯼ ﺡ ﻖ‬ ‫ﻡﯽﺧﻮاهﯽ ﺑﻪ اﺻﻞ ﻋﻤﻮﻡﻴ ٍ‬
‫ﺕﻨﻔﺴ ﺸﺎن ﻧﻔ ﯽ آﻨ ﯽ!؟ اﻟﺒﺘ ﻪ آ ﻪ زن اﻓﻐ ﺎﻧﯽ ه ﻢ در ﻓ ﺸﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠ ﯽ از ﺟﺮﻳﺎﻧ ﺎت ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺁزادﯼ اﻳﺸﺎن ﻡﺒﺎرزﻩ ﻡﯽآﻨﻨﺪ؛ اﻡﺎ ﻡﺒﺎرزﻩ وﻗﺘﯽ واﻗﻌﯽ اﺳﺖ آﻪ هﻤ ﻪﯼ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ذﻳﻨﻔ ﻊ در ﺁن ﺷ ﺮآﺖ‬
‫ﻡﺴﺘﻘﻴﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺁن را ﻋﺎم آﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪﯼ ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁن ﺟﻤﻠ ﻪاﯼ آ ﻪ ﺕ ﻮ را ﺁﻧﻘ ﺪر رﻡﺎﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮد در ﺑ ﺎرﻩﯼ ﺁن ﭘﺰﺷ ﻚ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ روﺷ ﻦ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺎ؛ ﺡﺘ ﯽ ﻗ ﺸﺮ روﺷ ﻨﻔﻜﺮ و ﺕﺤ ﺼﻴﻠﻜﺮدﻩﯼ ﻡ ﺎ‪ ،‬از زن اﺳ ﺖ‪ .‬زن در ﺕﻌﺮﻳ ﻒ اﻳ ﻦه ﺎ ﺧ ﻮد ـ‬
‫ﺲ ﮔﻨﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺕﻔﺎوت هﻢ ﻧﻤﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑﭽ ﻪﯼ ﻧﺎﻡ ﺸﺮوﻋﯽ را ﻡﺘﻮﻟ ﺪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﻳ ﺎ ﺧﻴ ﺮ‪ .‬از‬ ‫اﺳﺎﺳﺎ ـ ﻧﻔ ِ‬
‫اﺳﺎس وﺟﻮد زن ﺑﺎ ﮔﻨﺎﻩ ﻡﺘﻮﻟﺪ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ آﻪ ﻡ ﻦ ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﺑﻌ ﻀﯽ ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺖه ﺎ را‬
‫آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺡﻖ ﺧﻮدﻓﺮوﺷﯽ زﻧﺎن ﻡﺒﺎرزﻩ ﻡﯽآﻨﻨﺪ ﻧﻮﻋﯽ ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ در ﻡﺒﺎرزﻩ ﺕﻠﻘﯽ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ‪ .‬اﻳ ﺸﺎن ﺁﻧﻘ ﺪر‬
‫از ﻓﻬﻢ دﺷﻮارﯼهﺎﯼ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺎ ﺑﺪورﻧﺪ آﻪ ﻡﯽﺕﻮان ﮔﻔﺖ در ﻳﻚ ﺧﻼء دارﻧﺪ ﻡ ﯽﺟﻨﮕﻨ ﺪ‪ .‬ﻡﻬ ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‬
‫آﻪ چﻪ ﻡﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻡﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺪﻓﻬﻤﯽهﺎﺷﺎن‪ ،‬هﻤﺎن زﻧﺎ ِن ﻓﻤﻴﻨﻴ ﺴﺖ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن‬
‫را آﻪ ﻡﯽآﻮﺷﻨﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﺟﺪﻳﺪﯼ از اﺳﻼم رﺳﻤﯽ ﺑﺪهﻨﺪ‪ ،‬ﻡﯽرﻡﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺟﺒﻬﻪﯼ اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻧﻔ ِﻊ‬
‫ﻧﻈﺎم زن ﺳﺘﻴﺰ ﺡﺎآﻢ ﺧﺎﻟﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩﯼ ﺟﻨﮓ ﻡﺎ در ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻨﮕﯽ آﻪ در ﺁن ﺳﻌﯽ ﻡﯽآﻨ ﻴﻢ از آﻠﻔ ﺖ و ﭘﺮﺳ ﺘﺎر و‬
‫در ﺕﻌﺮﻳﻒ ﻡﺪرنﺕﺮهﺎ ﻡﻨﺸﯽ ﺑﻮدﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻡﺎ ﺕﺤﻤﻴﻞ ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻨﮓ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ﺎ زﻳ ﺮ‬
‫ﻡﺠﻤﻮﻋﻪﯼ ﺟﻨﮕﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺎ در دﻳﮕﺮ ﭘﻬﻨﻪهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﻐﻠﯽﻡﺎن دارﻳ ﻢ‪ .‬ﺟﻨﮕ ﯽ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ زﻳ ﺮ ﻡﺠﻤﻮﻋ ﻪﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺟﻨ ﮓه ﺎﯼ ﻡ ﺎ‪ ،‬در آ ﻞ ﭘﻬﻨ ﻪﯼ ه ﺴﺘﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺤﻤﻴ ﻞ اﻳ ﻦ اﺻ ِﻞ‬
‫ﺑ ﺪﻳﻬﯽ‪ ،‬واﻗﻌ ﯽ‪ ،‬ﻋﻴﻨ ﯽ‪ ،‬اﺻ ﻮﻟﯽ و اﺳﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ ﭘﻴﺮاﻡﻮﻧﻤ ﺎن ﻡ ﯽﺟﻨﮕ ﻴﻢ؛ ﺕﺤﻤﻴ ﻞ اﻧ ﺴﺎن ﺑﻮدﻧﻤ ﺎن‪ .‬اﮔ ﺮ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ اﺻﻞ را ﺑ ﻪ ﺑ ﺎور ﭘﻴﺮاﻡﻮﻧﻤ ﺎن ﺑ ﺪل آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﺡ ﻖ ﻃ ﻼق‪ ،‬ﺡ ﻖ ﺡ ﻀﺎﻧﺖ و ﺡ ﻖ ﺁزادﯼ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﭘﻮﺷﺶ در ﭘﯽ ﺁن ﺧﻮاهﺪ ﺁﻡﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺟﺎﻡﻌﻪ از اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ اﻳﻦ ﺡﻖ ﺕ ﺎ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﻃﻔﺮﻩ ﻡﯽرود و ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﻡﯽآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪﯼ ﻡﻦ ـ چﻪ در دوران آ ﻮدآﯽ و چ ﻪ زﻡ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺧ ﺎﻧﻮادﻩاﯼ داﺷ ﺘﻢ ـ هﻤﻴ ﺸﻪ ﻡﺤ ﻞ‬
‫ﺕﻼﻗﯽ ﻡﻨﺎﻓ ِﻊ ﻡﺎ ]ﻡﻦ و ﻡﺮدهﺎ[ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻡﻦ هﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدم را ﺕﺤﻤﻴﻞ ﻡﯽآﺮدم‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻡﯽﻓﻬﻤﺎﻧ ﺪم‬
‫آﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻮدن‪ ،‬ذاﺕﯽ وﺟ ﻮ ِد ﻡ ﻦ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ اﻳﻨﻜ ﻪ اﻳ ﺸﺎن از ﺳ ﺮ ﻟﻄ ﻒ ﻡ ﺮا ﺁدم ﺡ ﺴﺎب آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎﻟﻄﺒﻊ‬
‫ع اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬آ ﺞ و آﻮﻟ ﻪ و‬‫ﺕﺤﻤﻴﻞ چﻨﻴﻦ واﻗﻌﻴﺘﯽ ﺑﻪ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ در ﺕﺴﻠﺴﻞ آﺞﻓﻬﻤ ﯽ از ﻡﻮﺿ ﻮ ِ‬
‫ﺑﯽﻗﻮارﻩ ﺑﺎرﺁﻡﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻡﺸﻜﻞ اﺳﺖ؛ ﻡﻮﺿﻮع ﺟﻨﮕﯽ اﺳ ﺖ هﻤ ﻪ ﺟﺎﻧﺒ ﻪ‪ ،‬ﻟﺤﻈ ﻪ ﺑ ﻪ ﻟﺤﻈ ﻪ و آﻬﻨ ﻪ‬
‫ﻧﺸﺪﻧﯽ‪.‬‬
‫اﻳﻦآﻪ ﺧﻴﻠﯽ از زﻧﺎن در اروﭘﺎ و اﻡﺮﻳﻜﺎ ﺕﻦ ﺑﻪ ازدواج ﻧﻤﯽدهﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ از هﻤﻴﻦ ﺡﺲ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﻳﺸﺎن ﻧﻤ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ در چﻨ ﺪﻳﻦ ﺟﺒﻬ ﻪ درﮔﻴ ﺮ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و ﻧﻴﺮوهﺎﺷ ﺎن را ه ﺪر ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ .‬هﻤ ﺎن ﺕ ﻼش ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻖ داﺷﺘﻦ آﺎر‪ ،‬ﺟﻨﮕﯽ اﺳ ﺖ اﺳﺎﺳ ﯽ آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻧﻴ ﺮوﯼ اﻳ ﺸﺎن را ﻡ ﯽﺑﻠﻌ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬ ‫ﺕﺤﻤﻴﻞ ﺧﻮد و ﺡ ِ‬
‫دﻟﻴﻞ هﻢ ﺕﺮﺟﻴﺢ ﻡﯽدهﻨﺪ زﻧﺠﻴ ِﺮ ازدواج را آﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ت ﺑ ﻴ ِﻦ ﻓﻬ ِﻢ زﻧ ﺎن ﻡ ﺎ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن اروﭘ ﺎﻳﯽ چ ﺸﻢﮔﻴ ﺮ اﺳ ﺖ؛ اﻡ ﺎ ﺧ ﻮ ِد ﺟﻨ ﮓ‪،‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﺮان ﺕﻔﺎو ِ‬
‫ﺕﻔﺎوﺕﯽ در ﻡﺎهﻴﺖ ﻧﺪارد‪ .‬ﺕﻔﺎوت‪ ،‬ﺕﻨﻬﺎ در اﺑﺰارهﺎﻳﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻡﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻡﯽآﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﻼحهﺎﻳﯽ اﺳﺖ‬
‫آ ﻪ در دﺳ ﺘﺮس دارﻳ ﻢ‪ .‬ﻡ ﺎ ه ﻢ ﻡﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ ﺟﻬ ﺎن ﺳ ﻮﻡﻴﻢ و اﺑﺰاره ﺎ و ﺳ ﻼحهﺎﻡ ﺎن ه ﻢ ﻡﺜ ﻞ درك و‬
‫ﻓﻬﻤﻤﺎن از ﻡﻮﺿﻮع ﺑﺮاﺑﺮﯼ‪ ،‬آﻬﻨﻪ و زﻧﮓ زدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ چﻨ ﺪ ﺳ ﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﻋﻘ ﺐ رﻓ ﺘﻦ روﺳ ﺮﯼهﺎﻡ ﺎن‬
‫هﻮار ﻡﯽآﺸﻴﻢ آﻪ هﻮرا! ﺁزادﯼ!!‬
‫ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ ﺕﺒﻴﻴﻦ آﻨﻴﻢ آﻪ چﺮا ﺑﺨﺘﻜﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﺘﺒﺪاد ﻡﺬهﺒﯽ ﺑﺮ روﯼ آﺸﻮر ﻡﺎ اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻡﺜﻼ‬
‫چﺮا اﻳﻦ ﺑﺨﺘﻚ در آﺸﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﻡﻜﺎن وﻗﻮع ﻧﺪارد؟ چﻪ ﭘﻴﺶزﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﻳﯽ در ﺟﺎﻡﻌ ﻪ‪ ،‬ﻓﻬ ﻢ‪ ،‬ﺳ ﻨﺖ و‬

‫‪٣٢٧‬‬
‫ﻡﺬهﺐ ﻡﺎﺳﺖ آﻪ اﻳﻦ ﻻﺷﻪﯼ ﻡﺘﻌﻔﻦ را اﻡﻜﺎن ﺕﻮﻟﺪ ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ اﻡﻜﺎن ﺕﻮﻟﺪ دوﻟﺘﯽ ﻡﯽدهﺪ؟ ﺑﻴﺴﺖ و‬
‫چﻨﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ دارﻳﻢ ﺕﺤﻤﻠﺶ ﻡﯽآﻨﻴﻢ و ﺑﺎزهﻢ ﻡﺠﺒﻮرﻳﻢ ﺕﺤﻤﻠﺶ آﻨﻴﻢ!‬
‫راﺳﺖ ﻡﯽﮔﻮﻳﯽ! ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦهﺎﯼ ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻳﻨ ﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻨ ﺪ آ ﻪ چ ﻪ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻓﺮهﻨ ﮓ و‬
‫ﻓﻬﻢ دو ﺳﻪ ﻧﺴﻞ اﺧﻴ ﺮ ﻡ ﺎ زﻳ ﺮ ﻟ ﻮاﯼ ﺳﺎﻧ ﺴﻮر و ﻡﻤﻴ ﺰﯼ و ﺑﻴﺨﺒ ﺮﯼ ﺁوردﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ چﻨ ﻴﻦ داﻡ ﯽ‬
‫اﻓﺘﺎدﻩاﻳﻢ؟!‬
‫و اﻡﺎ در ﻡﻮرد روش آﺎر ﻡﻦ‪ .‬ﻡﻦ رواﻧﺸﻨﺎس ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺟﺎﻡﻌﻪ ﺷﻨﺎس هﻢ ﻧﻴﺴﺘﻢ؛ ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ وارد‬
‫ﺷ ﺪن در اﻳ ﻦ ﺡﻴﻄ ﻪه ﺎ را ﺑ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ واﻡ ﯽﮔ ﺬارم آ ﻪ در اﻳ ﻦ زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎ ﺻ ﺎﺡﺐ ﻧﻈﺮﻧ ﺪ‪ .‬اﻡ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ دردهﺎﯼ ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬اول ﺑﺎﻳﺪ درد را ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ درد هﻢ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﻴﻤ ﺎر را ﻳﻌﻨ ﯽ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ را‬
‫ﺖ ﻟﺨﺖ‪ .‬هﺮ ﻳﻚ از ﻡﺎ ﻡﯽﺕﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻴﻤﺎرﯼهﺎﻡﺎن را در اﻳﻦ ﻋﺮﻳﺎﻧﯽ ﺕﺸﺨﻴﺺ ﺑﺪهﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ‬ ‫ﻟﺨﺖ آﺮد‪ .‬ﻟﺨ ٍ‬
‫هﻢ ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﺑﻴﻤﺎر را واﮔﺬارﻳﻢ آﻪ ﻡﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﭘﻮﺳﺘﺶ را ﺑﻜﻨﻨ ﺪ‪ ،‬رگ و رودﻩاش را درﺁورﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺁزﻡﺎﻳﺸﮕﺎهﺶ ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻦ آﺎر‪ ،‬آﺎر اﻡﺮوز و ﻓﺮدا ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬آﺎر ﻡﻦ و ﺕ ﻮ ه ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬آ ﺎرﯼ اﺳ ﺖ‬
‫ﻡﺴﺘﻤﺮ‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬ﺁﮔﺎهﯽﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺳﺘﺮگ و ﺑﺰرگ‪ .‬هﺮچﻪ ﻡﺎ‪ ،‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻳﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ آﺎرﻡﺎن را ﺑ ﺎﻻﺕﺮ ﺑ ﺮدﻩاﻳ ﻢ‪ .‬اﻡ ﺎ ﻳ ﺎرا ِن اﺻ ﻠﯽ اﻳ ﻦ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺧ ﻮ ِد زﻧ ﺎن ه ﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑ ﺎ ه ﺮ‬
‫ﺖ ﺟﺒﻬﻪ‪ ،‬آﻤﻚهﺎﯼ ﻟﺠﺴﺘﻴﻜﯽ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬زﻧﺎن‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺧ ﻮد در ﺧ ﻂ‬ ‫ﺑﻀﺎﻋﺘﯽ‪ .‬ﻡﺮدان ﻡﯽﺕﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺸ ٍ‬
‫ﻡﻘﺪم ﺟﺒﻬﻪﯼ ﺟﻨﮓ ﺁزادﯼ ﺑﺨﺸﺸﺎن درﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﯽ از اﺳﺎﺳﯽﺕﺮﻳﻦ وﻇﺎﻳﻔﯽ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩﯼ ﻡﺎﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ زﻧ ﺎﻧﯽ را آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺟﺒﻬ ﻪﯼ‬
‫دﺷﻤﻦ ﮔﺮﻳﺨﺘﻪاﻧﺪ و در اﺙﺮ ﺿ ﻌﻒ و ﺑ ﺪﻓﻬﻤﯽ ﺑ ﻪ وﺿ ﻊ ﻡﻮﺟ ﻮد رﺿ ﺎﻳﺖ دادﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬از ﺳ ﻮراخهﺎﺷ ﺎن‬
‫ﺑﻴﺮون ﺑﻜﺸﻴﻢ و ﺡﻖ و ﺡﻘﻮﻗﺸﺎن را ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻳﺎدﺁورﯼ آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻡﻪام ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻡﺎ دوﺳﺖ دارم ﺕﺎآﻴﺪ آﻨﻢ آﻪ ﺑﻴﺎن درد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻴﻤﺎرﯼ آﻤﻚ ﻡﻮﺙﺮﯼ‬
‫ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ رگهﺎﯼ ﻋﺼﺐ ﻡﺎ در ﺑﺮاﺑ ِﺮ هﺮ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ واآ ﻨﺶ ﻃﺒﻴﻌ ﯽاش را ﻧ ﺸﺎن ﺑﺪه ﺪ‪،‬‬
‫ﺡﺘﻤﺎ ﻡﯽﺕﻮان ﺑﺎ آﻤﻚ دآﺘﺮ ﺑﻪ درﻡﺎن راﻩ ﺑﺮد‪ .‬ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﯽ ﻓﺎز آﻬﻨﻪ و ﻧﻮﻳﻦ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﻡ ﺎ زﻧ ﺎن‬
‫هﻢ زﻡﺎن در چﻨﺪﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪﯼ ﺟﻨﮓ درﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﯽ اﺷ ﻜﺎل ﻡﺨﺘﻠ ﻒ و‬
‫ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩاﯼ دارد‪ .‬اﻡ ﺎ اﻳ ﻦ ه ﻢ واﻗﻌﻴﺘ ﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﺮ ﺳ ﻨﮕﯽ ﺑ ﻪ دﻳ ﻮار ﺟﻬ ﻞ‪ ،‬ﻡ ﺬهﺐ و‬
‫ﻡﺮدﺳﺎﻻرﯼ‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺘﯽ اﺳﺖ!!‬

‫****‬
‫ﻣﺸﺘﯽ اﺳﺘﺪﻻ ِل ﻻل!‬

‫ﺕﺤ ﻮﻟﯽ آ ﻪ در ﻧﮕ ﺎﻩ و دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻡﻨ ﻮراﻟﻔﻜﺮان ﭘ ﻴﺶ از ﻧﻬ ﻀﺖ ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ رخ داد و زﻡﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎز ﺁن‬

‫ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺰرگ ﺕﺎرﻳﺨﯽ در ﺳﺎل ‪ ١٩٠٦‬ﻡﻴﻼدﯼ ﺷﺪ‪ ،‬در اﺳﺎس ﺕﺤﻮﻟﯽ در ﻧﻮع ﻧﮕﺎﻩ اﻳﻦ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان‬
‫ـ ﺑﺎ ﺕﻤﺎم آﺎﺳﺘﯽهﺎﺷﺎن ـ ﺑﻪ ﻡﻮﺿﻮع اﻧﺴﺎن و ﺡﻖ و ﺡﻘﻮق ﺕﻤﺎﻡﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ‬
‫از اﻳﻦ زاوﻳﻪ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻡﺘﺮﻗﯽ و رو ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻡﺘﺎﺙﺮ از اﻧﻘﻼب آﺒﻴﺮ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ و‬
‫ﺟﺎﻡﻌﻪﯼ ﻡﺪﻧﯽ اروﭘ ﺎﯼ ﺁن زﻡ ﺎن ﺑ ﻮد‪ .‬در ﻡﻘ ﺎم ﻡﻘﺎﻳ ﺴﻪ ﻡ ﯽﺕ ﻮان ﺻ ﺪ ﺳ ﺎل رﺷ ﺪ و ﺕﺮﻗ ﯽ ﺕ ﺼﺎﻋﺪﯼ‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ در ﻏﺮب را هﻢ در زﻡﻴﻨﻪهﺎﯼ ﺕﻜﻨﻴﻚ و ﺡﻘﻮق اﻧﺴﺎنهﺎ ﺑﻪ ﺁن دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻓ ﺰود‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪﯼ اﻓﺘﻀﺎح ﺁﻡﻴﺰ رﺳﻴﺪ آ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺡﺎﺿ ﺮان در ﺻ ﺤﻨﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ‬
‫اﻳﺮان آﻪ ﻡﺎرك ﻧﭽﺴﺐ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن را هﻢ ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﯽ دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﮔ ﺮد هﻤ ﺎن ﭘﻴ ﺸﺘﺎزان ﺁزادﯼ‬
‫‪٣٢٨‬‬
‫در ﺁن ﺑﺮش زﻡﺎﻧﯽ و ﻡﻜﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽرﺳﻨﺪ‪ ،‬آﻪ از اﻳﺸﺎن ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ در ﺡﻴﻄ ﻪﯼ ﺡﻘ ﻮق ﺑﺮاﺑ ﺮ و ﻡ ﺸﺨﺺ‬
‫هﻤﻪﯼ اﻧﺴﺎنهﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر هﻢ ﻋﻘﺐ ﻡﺎﻧﺪﻩﺕﺮ و واﻡﺎﻧﺪﻩﺕﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎرﺟﻴﺎﻧﯽ آﻪ در ﺳﺎلهﺎﯼ ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ و در دوران ﺧﺎﻧ ﺪان ﻗﺎﺟ ﺎر ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﺁﻡ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫اﻳﺮان را دهﻜﺪﻩﯼ ﺑﺰرگ و وﻳﺮاﻧﯽ ﺕﺼﻮﻳﺮ آﺮدﻩاﻧﺪ آﻪ آﺪﺧﺪاﻳﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺎﻩ دارد و اﻳﻦ ﺷﺎﻩ آﺎﺧﯽ و‬
‫دم و دﺳﺘﮕﺎهﯽ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﯽ و ﻡﻠﺖ هﻢ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪﯼ اﻳﻦ ﺳ ﺎﻳﻪه ﺎﯼ ﺧ ﺪا ـ‬
‫ﻚ واﻟﻴﺎن و ﺧﺎنهﺎ و ﺡﺎآﻤﺎن ﻡﺤﻠﯽ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ آﺪﺧ ﺪاﻳﺎن اﺻ ﻠﯽ‪ ،‬ﻡﺠﺒﻮرﻧ ﺪ ﺧ ﺮج‬ ‫ﻇﻞاﷲ ـ ﺑﺎ چﻮب و ﻓﻠ ٍ‬
‫ﻋﻴﺶ و ﻋﺸﺮت و ﺑﺮﻳﺰ و ﺑﭙﺎش آﺪﺧﺪاﻳﺎن و درﺑﺎرﺷﺎن را ﻓﺮاهﻢ آﻨﻨﺪ؛ ﺡﺘﺎ اﮔﺮ ﺧ ﻮد ﻧ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ‬
‫دﻧ ﺪان آ ﺸﻴﺪن ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﮕ ﺮش وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ و ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻨﯽ ﺧ ﺪا و ﻡﺒ ﺮا از ﻡ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑ ﻮدن‬
‫ﺡﺎآﻤﺎن‪ ،‬ﻡﺒﻨﺎﯼ درﻳﺎﻓﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﮕﺮان دﻳﻨ ﯽ و ﻏﻴ ﺮ دﻳﻨ ﯽ در اﻳ ﺮان ﺁن رو ِز ﻡ ﺎ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ و اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن و ﺷﻬﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔ ﺘﻦ از ﺡﻘ ﻮق ﺑﺮاﺑ ﺮ هﻤ ﻪﯼ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ ﻓﺎرغ از ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﻧﮋاد و ﺑﺎور ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﻪ ﺷ ﻮﺧﯽه ﺎﻳﯽ ﺕﻠ ﺦ و ﮔﺰﻧ ﺪﻩ ﻡ ﯽﻡﺎﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ دﻳ ﺪﮔﺎهﯽ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﯽ‪ .‬واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ آ ﻪ ﺕ ﺎ ﭘ ﻴﺶ از ﻧﻬ ﻀﺖ ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ ﺟ ﺎﻳﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻃ ﺮح اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳ ﺖه ﺎﯼ ﻡ ﺪرن و ﻡﺘﻤ ﺪن ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧ ﯽ ه ﻢ ﺧ ﻮد چﻨ ﻴﻦ ادﻋ ﺎﻳﯽ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ چﺮا آﻪ از اﺳﺎس ﺑﺎ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ و اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع ﻧﮕ ﺮش ﺑ ﻪ اﻧ ﺴﺎن ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳﺮاﻧﻴ ﺎﻧﯽ آ ﻪ در‬
‫دهﻪهﺎﯼ ﭘﻴﺶ از ﻧﻬﻀﺖ ﻡﺸﺮوﻃﻪ ﺑﻪ ﻏﺮب و ﻳﺎ ﺡﺘﺎ ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﺑﺎآﻮ و ﺕﻔﻠﻴﺲ و اﺳﻼﻡﺒﻮل و ﺑﻤﺒﺌﯽ و‬
‫ﻗﺎهﺮﻩ ﺳﻔﺮ آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳ ﻚ ﺑ ﺎرﻩ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺪﻧﯽ رو در رو دﻳﺪﻧ ﺪ آ ﻪ ﺕ ﺎ ﺁن ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺁن را‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ آﻪ در اﻓﺴﺎﻧﻪهﺎﯼ اﺕﻮﭘﻴﺎﻳﯽﺷﺎن هﻢ ﺕﺼﻮﻳﺮﯼ از ﺁن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺻ ﻮرت ﻧﻬ ﻀﺖ ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ رخ داد و ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ ﺕ ﺎزﻩاﯼ از اﻧ ﺴﺎن و‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪ اﻳﺮاﻧﯽ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ آﺸﻮر ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان هﻤ ﻴﻦ آ ﺸﻮر ﺕ ﺎ‬
‫ﻡ ﺪته ﺎ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻴﻢ اﻳ ﻦ ﻧﮕ ﺮش ﻡ ﺪرن را در دﻳ ﺪﮔﺎهﻤﺎن ﻧ ﺸﺖ ﺑ ﺪهﻴﻢ و از ﺁن ﻡﺒﻨ ﺎ در زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪/‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪/‬ﻓﺮهﻨﮕﯽﻡﺎن ﺡﺮآﺖ آﻨﻴﻢ‪ ،‬دﻟﻴﻞ روﺷﻨﯽ ﺑﺮ واﻡﺎﻧﺪﮔﯽ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽاﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤﭽﻨ ﺎن‬
‫در ﺟﺎن و ﺟﻬﺎن ﻡﺎ ﺧﺎﻧﻪ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﻜﯽ از ﺳﺎدﻩﺕﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﯼ اﻳﻦ واﻡﺎﻧﺪﮔﯽ ﺕﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﻗﺒﻴﻠﻪاﯼ و ﻋﺸﻴﺮﻩاﯼ ﺑﺮﺧﯽ ﻗﻠﻢ ﺑﻪ دﺳ ﺘﺎن اﻳ ﻦ‬
‫روزهﺎ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩهﺎ و ﻡ ﺴﺎﺉﻞ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و ﺑﺨ ﺼﻮص ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ زﻳ ﺎد ﺑ ﻪ‬
‫ﺡﺎﺷﻴﻪ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻢ‪ ،‬اﺷ ﺎرﻩاﯼ ﻡ ﯽآ ﻨﻢ ﺑ ﻪ ﺑﺮﺧ ﻮردﯼ آ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ از اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﺑ ﺎ ﻡ ﺘﻦ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﯼ ﻡﻦ ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻡﻦ از ﻡﻴﺜﺎق ﺷﺎهﺰادﻩ ﺡﻤﺎﻳﺖ ﻡﯽآﻨﻢ« داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ آﻪ ﺕﺎ اﻳﻦ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﺘﻬﻤﻢ ﻡﯽآﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﻓ ﻼن اﺳ ﺐ ﺡ ﻀﺮت ﻋﺒ ﺎس را ﮔﺮﻓﺘ ﻪام و ول آ ﻦ‬

‫ﻧﻴﺴﺘﻢ ]روﺷﻨﮕﺮﯼ[ اﻳﻦ ﺑﺎر ﻡﺮا »ﻡﺘﻬﻢ« ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﺧﻮاهﯽ و ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻃﻠﺒﯽ آﺮدﻩاﻧﺪ و ﺕﻤﺎم ﺁﻧﭽ ﻪ را آ ﻪ‬
‫ﺳﺎلهﺎ در دﻋﻮاهﺎﯼ ﻋﺸﻴﺮﻩاﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺕﻞ اﻧﺒ ﺎر آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ رﺳ ﺎﻧﻪه ﺎ ﺳ ﺮازﻳﺮ‬
‫آﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﻳﻜ ﯽ‪/‬دو ﻓﺤ ﺸﻨﺎﻡﻪ و ﺕ ﻮهﻴﻦ ﺑ ﺪون اﺳ ﺘﺪﻻل آ ﻪ ﺑﮕ ﺬرم‪ ،‬در دﻳﮕ ﺮ ﻧﻘ ﺪهﺎ ﺑﺮﺧ ﻮردﯼ آ ﺎﻡﻼ‬
‫ﺳﻨﺘﯽ ﺑﺎ ﻡﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﺘﯽ از اﻳﻦ زاوﻳﻪ آﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺪون اﻳﻦ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺮ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت ﻳ ﺎ‬
‫آﺎﺳﺘﯽهﺎﯼ رﻓﺘﺎرﯼ ﺁﻗﺎﯼ ﭘﻬﻠﻮﯼ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﺮاﻧﻴﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن را ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺮم »ﺷﺎهﺰادﻩ‬
‫ﺑﻮدن« از ﺡﻖ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻡﻤﻨﻮع اﻋﻼم داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻗ ﺼﺪم دﻓ ﺎع از ﺳ ﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻡﯽﺧﻮاهﻢ آﺎﺳﺘﯽهﺎﯼ دﻳ ﺪﮔﺎهﯽ اﻳ ﻦ ﻧﺎﻗ ﺪان را در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺁﻳﻨ ﻪ ﺑﮕﻴ ﺮم ﺕ ﺎ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﺿ ﻌﻒ‬
‫اﺳﺘﺪﻻلهﺎﯼ ﻻﻟ ﺸﺎن ﭘ ﯽ ﺑﺒﺮﻧ ﺪ‪ .‬در ﺁن ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ﻡ ﻦ ﻡﻴﺜ ﺎق ﺁﻗ ﺎﯼ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻡﺒﻨ ﺎﯼ ﺁﻏ ﺎزﻳﻦ‬

‫‪٣٢٩‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ و ﻡﺪﻧﯽ رژﻳﻢ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠﯽ در اﻳﺮان ـ ﺕﻜﺮار ﻡ ﯽآ ﻨﻢ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ‬
‫ﻡﺒﻨﺎ ﺑﺮاﯼ ﺁﻏﺎز ﺑﺤﺚ در ﺡﻴﻄﻪﯼ ﺧﻮاﺳﺖهﺎ و ﺡﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧﯽ ـ ﻃﺮح آﺮدﻩام و ﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪.‬‬

‫در ﮔﻔﺖ و ﮔﻮﻳﯽ رادﻳ ﻮﻳﯽ ﺑ ﺎ ﻡ ﺎﻧﻮك ﺧﺪاﺑﺨ ﺸﻴﺎن ه ﻢ ﺕﺎآﻴ ﺪ آ ﺮدﻩام آ ﻪ ﻡ ﻦ دﻋ ﻮاﻳﯽ در ﻓ ﺮم و ﺷ ﻜﻞ‬
‫ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﺁﻳﻨ ﺪﻩﯼ اﻳ ﺮان ﻧ ﺪارم‪ .‬ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎدﯼ ه ﻢ ﻧ ﺪارم‪ .‬راﯼ ﻡ ﻦ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺕﻨﻬ ﺎ ﻳ ﻚ راﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪام ﺡﻤﺎﻳﺖ از درﻳﺎﻓﺖ ﻡﺪرن و ﻡﺘﻤﺪن اﻳ ﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ از ﺡﻘ ﻮق ﺷ ﻬﺮوﻧﺪﯼ و ﺁزادﯼه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫در اﻳﺮان ﺑﺪون ﺡﺎآﻤﺎن ﻓﻌﻠﯽ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﺎن اﻳﺸﺎن در ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺒﻴ ﻴﻦ اﻳ ﻦ درﻳﺎﻓ ﺖ‬
‫از ﻡﻴﺜﺎق ﺁﻗﺎﯼ ﭘﻬﻠﻮﯼ از آﻠﻤﻪﯼ دﻡﻮآﺮاﺕﻴﻚ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﯽآﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ آﻪ ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎﻳﯽ آ ﻪ در‬
‫اﺳ ﺎس وﻻﻳ ﺖ ﻓﻘﻴﻬ ﯽ ﻓﻜ ﺮ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و اﺳﺎﺳ ﺎ دم و دﺳﺘﮕﺎه ﺸﺎن را ﺑ ﺮ هﻤ ﻴﻦ ﻡﺤ ﻮر چﻴ ﺪﻩ و ردﻳ ﻒ‬
‫آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ ﭘﻴ ﺸﻮﻧﺪ را ﺑ ﻪ دم ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ادﻋ ﺎﻳﯽﺷ ﺎن چ ﺴﺒﺎﻧﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ وﻃﻨ ﯽاش »ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫دﻡﻮآﺮاﺕﻴﻚ اﺳﻼﻡﯽ« ادﻋﺎﻳﯽ ﺟﺮﻳﺎن وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻬﯽ ﻡﺴﻌﻮد رﺟﻮﯼ و ﺡﺎﻡﻴ ﺎن اﻳ ﺸﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬در اروﭘ ﺎ‬
‫و در ﺁﻟﻤﺎن هﻢ ﺟﻤﻬﻮرﯼ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻬﯽ آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﺁﻟﻤﺎن ﺷ ﺮﻗﯽ ﺳ ﺎﺑﻖ ه ﻢ هﻤ ﻴﻦ دم آ ﺸﻤﺶ را ﺑ ﻪ دم‬
‫اﺳﻤﺶ چﺴﺒﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ آﻪ ﺑﺎ واژﻩهﺎ ﺑﺎزﯼ ﻧﻜﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬روﺷﻦ و ﺷﻔﺎف ﻧﻮﺷﺘﻪام آ ﻪ‬
‫ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس درﻳﺎﻓ ﺖ ﻡ ﻦ از ﺧﻮاﺳ ﺖ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن در درون آ ﺸﻮر و ﺧﻮاﺳ ﺖ ﺷﺨ ﺼﯽ ﺧ ﻮد ﻡ ﻦ‪ ،‬ﻡ ﺎ‬
‫ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان اﻳﺮاﻧ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﺮان ﺁﻳﻨ ﺪﻩﻡ ﺎن ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ ﻡ ﺪرن‪ ،‬ﻡﺘﻤ ﺪن و ﺕ ﻀﻤﻴﻦ آﻨﻨ ﺪﻩﯼ‬
‫اﺑﺘ ﺪاﻳﯽﺕ ﺮﻳﻦ ﺡ ﻖ ﻏ ﺼﺐ ﺷ ﺪﻩﻡ ﺎن ﻳﻌﻨ ﯽ ﺁزادﯼه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ه ﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻻﺑ ﺪ ﻡﺠﺒ ﻮرم ﺕﻌﺮﻳﻔ ﯽ ه ﻢ‬
‫ﺁزادﯼهﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺪهﻢ!!‬

‫ﺁزادﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻳﻌﻨﯽ اﻳﻦ آﻪ در ﺟﺎﻡﻌﻪ و ﺑﻴﻦ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﺟ ﺪا ﺳ ﺎزﯼ ﺟﻨ ﺴﯽ و ﺟ ﺪا ﺳ ﺎزﯼ دﻳﻨ ﯽ و‬
‫آﻴ ﺸﯽ و دﻳﮕ ﺮ ﺟ ﺪا ﺳ ﺎزﯼه ﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ و ﺿ ﺪ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ وﺟ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﻌﺪاد و ﻟﻴﺎﻗﺘﺸﺎن ﺑﻪ ﺕﺤﺼﻴﻞ و آﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﻨﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺑﻪ آﺴﯽ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻋﻘﺎب ﻓﻼن آﺲ ﺑ ﻮدن اﻡﺘﻴ ﺎز ﺑﺪهﻨ ﺪ ـ ﻡﺜ ﻞ ﺳ ﻴﺪهﺎ ـ و ﻧ ﻪ آ ﺴﯽ را ﺑ ﻪ‬
‫هﻤﺎن دﻻﻳﻞ ﻋﺸﻴﺮﻩاﯼ و ﻗﺒﻴﻠﻪاﯼ از ﺡﻘﯽ ﻡﺤﺮوم آﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ ﺟﺎﻡﻌﻪاﯼ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان را در ﺡﻘﻮق اﺟﺘﻤﺎﻋﯽاش ﺑﺮاﺑﺮ ﺕﻌﺮﻳ ﻒ آﻨ ﺪ‪ ،‬آ ﺴﯽ‬
‫را ﻓ ﺮا ﻗ ﺎﻧﻮن و ﻏﻴﺮﻡ ﺴﺌﻮل ﻧ ﺸﻨﺎﺳﺪ و آ ﺴﯽ را از ﺡﻘ ﻮق اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽاش ﻡﺤ ﺮوم ﻧﻜﻨ ﺪ ـ اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑﺠ ﺰ‬
‫ﺁدﻡﻜﺶهﺎ و ﻡﺘﺠﺎوزﻳﻦ ﺑ ﻪ ﺡﻘ ﻮق دﻳﮕ ﺮان و… ـ ﺁن زﻡ ﺎن ﻡ ﯽﺕ ﻮان اﻳ ﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ را ﻡ ﺪرن و ﻡﺘﻤ ﺪن‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ آﺮد‪.‬‬

‫ﻡﻦ چﮕﻮﻧﻪ ﻡﯽﺕﻮاﻧﻢ از دﻳﺪﮔﺎهﯽ ﺡﻤﺎﻳﺖ آﻨﻢ آﻪ ﻳﻚ ﺷﻬﺮوﻧﺪ اﻳﺮاﻧﯽ را ﺕﻨﻬﺎ ﺑ ﻪ »ﺟ ﺮم« ﻓﺮزﻧ ﺪ ﻓ ﻼن‬
‫آﺲ ﺑﻮدن از ﺷﺮآﺖ در ﺻﺤﻨﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ آﺸﻮرش ﺡﺬف ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﮕ ﺎﻩ دﻗﻴﻘ ﺎ ﻳ ﻚ ﻧﮕ ﺮش آﻬﻨ ﻪ‪،‬‬
‫ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ‪ ،‬واﭘﺴﮕﺮا و ﻗﺒﻴﻠﻪاﯼ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ اﺳﺖ آﻪ اﻧﺘﻘﺎم داﻳﯽ را از ﻋﻤﻮ ﻡﯽﮔﻴ ﺮد و ﭘ ﺪر را‬
‫ﺻﺎﺡﺐ دم و ﺧﻮن ﻓﺮزﻧﺪ ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻡﺤﻠﯽ ﺑ ﺮاﯼ دادﺳ ﺘﺎﻧﯽ وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد‪ .‬ﻡ ﺪﻋﯽ ه ﺮ‬
‫ﻋﺸﻴﺮﻩ‪ ،‬وﻟﯽ و ﻗﻴﻢ ﺁن ﻗﺒﻴﻠﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﮕ ﺮش ﺑ ﻪ اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ دادﮔ ﺴﺘﺮﯼ آ ﺸﻮر ﺡ ﺎﻡﯽ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ وﻻﻳﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺧﻮن و ﻡﺎﻟﻜﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺕﻔﺴﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺡﺮﻓﻢ ﺑﺎ ﺁن ﻧﻈﺮﮔﺎهﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﻘ ﺪان ﺧ ﺮد و ﻋ ﺪم ﺕﺤﻤ ﻞ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﯽ ﺑ ﺎ اﻧ ﮓ و ﺕﻬﻤ ﺖ و ﺑ ﺎ‬

‫دﻋﻮاه ﺎﻳﯽ ﻗﺒﻴﻠ ﻪاﯼ و ﻋ ﺸﻴﺮﻩاﯼ ﻡ ﯽﺧﻮاه ﺪ راﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان را ﻧﺪﻳ ﺪﻩ ﺑﮕﻴ ﺮد و راﯼ دهﻨ ﺪﻩ را از‬
‫ﺻﺤﻨﻪﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ آﺸﻮر ﺡﺬف آﻨﺪ؛ چﻮن اﻳﻦ راﯼ را ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮدش در ﺕﻀﺎد ﻡﯽﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٣٣٠‬‬
‫ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ اﻳﻦ روزهﺎ آﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺁﻗﺎﯼ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ و ﻧﻈﺮﮔ ﺎﻩ اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ چ ﺎﻟﺶ ﻧﺸ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺧ ﻮد ـ و ﻧ ﻪ‬
‫ﭘﺪر و ﭘﺪر ﺑﺰرﮔﺸﺎن ـ دﺳﺖهﺎﻳﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺁﻟﻮدﻩ در هﻤﺮاهﯽ و هﻤﻜ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ ﺡﺎآﻤ ﺎن ﻓﻌﻠ ﯽ ﺡ ﺎآﻢ‬
‫ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ؛ چ ﻪ در هﻴﺌ ﺖ ﺕ ﻮدﻩاﯼه ﺎ و اآﺜﺮﻳﺘ ﯽه ﺎﻳﯽ آ ﻪ از ﺁﻏ ﺎز ﻧ ﻀﺞ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫اﺳﻼﻡﯽ‪ ،‬ﺑﺎد ﺑﻪ ﭘﺮچﻢ اﻳﻦ ﺟﺎﻧﻴﺎن ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪاﻧ ﺪ و ﻧ ﺴﺨﻪه ﺎﯼ ﻧ ﺎﻡﺮﺑﻮط اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﮔ ﺮﯼ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳ ﺸﺎن ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬و چ ﻪ اﻓ ﺮاد و ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ آﭙ ﯽ ﺑ ﺮدارﯼ از هﻤ ﻴﻦ ﻡﻴﺜ ﺎق‪ ،‬چ ﭗ و راﺳ ﺖ‬
‫ﻡﻨ ﺸﻮر ﻡﻨﺘ ﺸﺮ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ؛ اﻡ ﺎ ﺧ ﻮد دﺳ ﺖ آ ﻢ در ﺷ ﺶ ﺳ ﺎل ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﻮر و هﻴﺠ ﺎن ﻋﺎﺷ ﻘﺎﻧﻪاﯼ از‬
‫اﻧﺸﺎهﺎﯼ دﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﭘﺮزﻳﺪﻧﺖ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﺪ ﺧﺎﺕﻤﯽ ﺡﻤﺎﻳﺖ ﻡﺎدﯼ و ﻡﻌﻨ ﻮﯼ و اﻃﻼﻋ ﺎﺕﯽ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ! از اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ دﺳﺖ آﻢ ﻡﯽﺕﻮان ادﻋﺎ آﺮد آﻪ دﺳﺘﺎن ﺁﻗﺎﯼ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮن اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن در ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎل ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺁﻟﻮدﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎن آﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن را دﻡ ﻮآﺮاتﺕ ﺮ از ﺷ ﺎهﺰادﻩ ﻡ ﯽداﻧﻨ ﺪ‪ ،‬هﻤﺪﺳ ﺘﯽ ﺑ ﺎ ﻳ ﻚ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ارﺕﺠﺎﻋﯽ از ﻃﻴﻒ ﺧﻤﻴﻨﯽ و ﺧﺎﺕﻤﯽ‪ ،‬ارﺕﺠﺎع و واﭘﺴﮕﺮاﻳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻡﺎ ﺡﻤﺎﻳﺖ از ﻡﻴﺜ ﺎﻗﯽ آ ﻪ‬
‫ﺁزادﯼهﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺕﻀﻤﻴﻦ ﻡﯽآﻨﺪ‪ ،‬واﭘﺴﮕﺮاﻳﯽ و ﺳﺎدﻩ اﻧﺪﻳﺸﯽ اﺳﺖ!!‬

‫ﻡﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ زن اﻳﺮاﻧﯽ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻡﺎدر ﺳﻪ ﺟ ﻮان و ﻧﻮﺟ ﻮان اﻳﺮاﻧ ﯽ‪ ،‬از اﻳ ﻦ ﻡﻴﺜ ﺎق‬
‫ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻡﺒﻨ ﺎﻳﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺕ ﻀﻤﻴﻦ ﺁزادﯼه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ در اﻳ ﺮان ﺁﻳﻨ ﺪﻩﻡ ﺎن ﺡﻤﺎﻳ ﺖ آ ﺮدﻩام‪ .‬از واژﻩ‬
‫ﺳﺎزﯼهﺎ و واژﻩ ﭘﺮدازﯼهﺎﻳﯽ هﻢ آﻪ ﺕﺤﻔﻪﯼ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ و واﺑﺴﺘﮕﺎن اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ چﻴﺰﯼ ﻡﯽﻓﻬﻤﻢ‬
‫و ﻧﻪ ﺑﻨﺪﺑﺎزﯼهﺎﯼ اﻳﺸﺎن ﺟﺬاﺑﻴﺘﯽ ﺑﺮاﻳﻢ دارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺖ اﺑﺘﺪاﻳﯽ ﻡﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬
‫اﻳﺮاﻧﯽ را ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﭘﻮﺷﺶ‪ ،‬ﺡﻖ ﺁزاداﻧﻪﯼ آ ﺎر‪ ،‬ﺡ ﻖ اﻧﺘﺨ ﺎب ﻡﺤ ﻞ اﻗﺎﻡ ﺖ‪ ،‬ﺡ ﻖ ﮔ ﺰﻳﻨﺶ هﻤ ﺴﺮ‬
‫ﺑﺪون وﻟﯽ و ﭘﺪر‪ ،‬ﺡﻖ ﺳﻔﺮ ﺑﺪون اﺟﺎزﻩﯼ ﺷﻮهﺮ و ﭘﺪر و… ﺑﺮﺳﻤﻴﺖ ﺑ ﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎن ﺡﻘ ﻮﻗﯽ‪،‬‬
‫ﺡﻘ ﻮق اوﻟﻴ ﻪﯼ ﻡ ﺎ را در ﺡﻄﻴ ﻪﯼ ﻗ ﻀﺎﻳﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و ﻡ ﺪﻧﯽ ﺕ ﻀﻤﻴﻦ آﻨ ﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑ ﻞ دﻓ ﺎع اﺳ ﺖ‪ .‬ﻡﺒﻨ ﺎ‬
‫هﻤﻴﻦهﺎﺳﺖ و دﻳﮕ ِﺮ ﺡﻘﻮق ﻧﻈﻴﺮ ﺡﻖ ﺡﻀﺎﻧﺖ و ﻃﻼق از ﭘﯽ ﺁنهﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺁﻡﺪ‪ .‬ﻡﻦ ﻡﯽﺧﻮاهﻢ ﺑﺘﻮاﻧﻢ‬
‫در آﺸﻮرم هﺮ ﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﻡ ﯽﺧ ﻮاهﻢ ﻟﺒ ﺎس ﺑﭙﻮﺷ ﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺨﺮ ﺑ ﺮوم‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺡﻤ ﺎم ﺳ ﻮﻧﺎ ﺑ ﺮوم‪ ،‬دوچﺮﺧ ﻪ‬
‫ﺳﻮارﯼ آﻨﻢ‪ ،‬اﺳﺐ ﺳﻮارﯼ آﻨﻢ‪ ،‬آﺎﺑﺎرﻩ ﺑﺮوم‪ ،‬آﻨﺴﺮت ﺑﺮوم‪ ،‬ﻟﺒ ﺎس ﺷ ﺐ دآﻠﺘ ﻪ ﺑﭙﻮﺷ ﻢ‪ ،‬دوﺳ ﺖ ﭘ ﺴﺮ‬
‫ﺑﮕﻴﺮم‪ ،‬ﺑﻪ آﺎﻓﻪ ﺑﺮوم ‪ ،‬ﺷﺮاب ﺑﻨﻮﺷﻢ و هﻤﻪﯼ ﺧﻮاﺳﺖهﺎﯼ اوﻟﻴﻪ و اﺑﺘ ﺪاﻳﯽاﯼ آ ﻪ در ﺟﻮاﻡ ﻊ ﻡﺘﻤ ﺪن‬
‫ﻏﺮب ﺑﺮاﯼ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻏﺮﺑﯽ ﺕﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺖ آﻢ ﭘ ﺪر و ﭘ ﺪر ﺑ ﺰرگ ﺁﻗ ﺎﯼ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺕﻤ ﺎم‬
‫آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﯼ رﻓﺘ ﺎرﯼﺷ ﺎن آ ﻪ رﻳ ﺸﻪ در ﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻋﻘ ﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﻩﯼ ﻡ ﺎ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬در اﻳ ﻦ راﺳ ﺘﺎ‬
‫آﻮﺷﺶهﺎ آﺮدﻩ و ﺑﻪ دﺳﺘﺎوردهﺎﻳﯽ هﻢ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﺳﻴﺎﺳﯽ آﺎران ﻡﺎ در هﻴﺴﺘﺮﯼ ﺿﺪ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽﺷ ﺎن ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ اﻳ ﻦ ﺡﻘ ﻮق اﺑﺘ ﺪاﻳﯽ را ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﺎ‬

‫ﺑﻴﻤﻪ ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ آﻪ ﺕﻤﺎم دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﺻﺪ ﺳﺎﻟﻪﯼ اﻳﺮاﻧﻴﺎن را ﺑﺮاﯼ هﻤﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ و ﻡﺪﻧﻴﺖ هﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﻮر ﺳﭙﺮدﻩاﻧﺪ‪ .‬هﺮ آﺲ از زاوﻳﻪﯼ ﻡﻨﺎﻓﻊ و ﺧﻮاﺳﺖهﺎﯼ ﺧﻮدش ﺡﺮآﺖ ﻡﯽآﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮاﺳﺖ ﭘﺎﻳ ﻪاﯼ ﻡ ﺎ‬
‫زﻧﺎن و ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﺮاﻧﯽ ﺕﻀﻤﻴﻦ ﺁزادﯼهﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦه ﺎ را اﮔ ﺮ ﻡﺒﻨ ﺎ ﺑﮕﻴ ﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻘﻴ ﻪاش را‬
‫هﻤﻴﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺮ روﯼ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻨﺎ ﺧﻮاه ﺪ آ ﺮد‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽﺷ ﻮد ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﮔ ﺴﺘﺮدﮔﯽ ارﺕﺒﺎﻃ ﺎت‪ ،‬ﻡﻠ ﺖ‬
‫اﻳﺮان را ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮ دﻳﻦ در ﺡﻜﻮﻡﺖ و ﻡﺎﻧﻴﻔﺴﺖهﺎﯼ آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ و ﻡ ﺬهﺒﯽ‪/‬ﻡﻠ ﯽ ه ﻮاداران ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ‬
‫ﺧﺎﺕﻤﯽ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦه ﺎ ﺑ ﻪ زﻧﺠﻴ ﺮ آ ﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ اﻳ ﻦ دوﺳ ﺘﺎن دﺳ ﺖ آ ﻢ ﻧﻘ ﺪهﺎﺷ ﺎن را از زاوﻳ ﻪاﯼ‬
‫ﻡﺪرنﺕﺮ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖهﺎﯼ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ رواﻧﻪ آﻨﻨﺪ!‬

‫‪٣٣١‬‬
 ‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻳﻚ ﻧﺸﺴﺖ‬

‫ﻋﺼﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﺳﻴﺰدﻩ ژوﺉﻦ اﻡﺴﺎل ﻧﺸﺴﺘﯽ در ﺷﻬﺮ آﻠﻦ ﺁﻟﻤﺎن ﺑﺮﮔ ﺰار ﺷ ﺪ آ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺁن ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪،‬‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ ﻡﺴﻠﻂ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺨﻨﺮان اﻳ ﻦ ﺟﻠ ﺴﻪ ﻓﺮﻳ ﺪون ﺕﻨﻜ ﺎﺑﻨﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﻧﻴ ﺎزﯼ ﺑ ﻪ ﻡﻌﺮﻓ ﯽ ﻧ ﺪارد‪.‬‬
‫ﺕﻨﻜ ﺎﺑﻨﯽ در اﻳ ﻦ ﺑﺤ ﺚ ﮔ ﺴﺘﺮدﻩ ﺑ ﻪ ﻡﺤ ﺪودﻩﯼ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﻟﻔﻈ ﯽ در ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻡ ﺴﻠﻂ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ‪،‬‬
‫ﻡﺘﻠﻚهﺎ‪ ،‬اﺻﻄﻼﺡﺎت‪ ،‬ﻓﺤﺶهﺎ و ﻃﻌﻨﻪهﺎﯼ ﻡﺼﻄﻠﺢ در ﻓﺮهﻨﮓ ﻋﺎﻡﻴﺎﻧﻪﯼ ﻡﺎ را ﺑﻪ ﻧﻘ ﺪ آ ﺸﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫در ﺑﺨﺸﯽ از اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﻀﺎﯼ دوﺳﺘﺎﻧﻪﯼ ﻡﻮﺟﻮد در‬
‫ﻧﺸ ﺴﺖ‪ ،‬ﺕﻮﺳ ﻂ آ ﺴﯽ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽداﻧ ﻢ از آ ﺪام ﺳ ﻴﺎرﻩﯼ ﺑﺎﺳ ﺘﺎﻧﯽ آﻬﻜ ﺸﺎنه ﺎﯼ ﻡﻨﻬ ﺪم ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻪ اروﭘ ﺎﯼ‬
‫ﻡﺮآﺰﯼ ﭘﺮﺕﺎب ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻂ ﺧﻄ ﯽ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻡ ﻦ آ ﻪ ﺳ ﺎله ﺎ ﺑ ﻮد ﺧ ﻮد را از ﺷ ﺮآﺖ در اﻳ ﻦ ﻧﺸ ﺴﺖه ﺎ‬
‫ﻡﺤﺮوم آﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﭘﯽ ﺑﺮدم آﻪ در اﻳﻦ چﻨﺪ ﺳﺎل در ﻓﺮهﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻴﻠﯽ از هﻤﻮﻃﻨ ﺎن‬
‫ﺑﺮوﻧﻤﺮزﯼﻡﺎن ﺕﻐﻴﻴﺮ آﻴﻔﯽاﯼ اﻳﺠﺎد ﻧﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ و اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ هﻤﭽﻨ ﺎن در ادﺑﻴ ﺎت آﻬﻨ ﻪﯼ ﺳ ﻴﺎرات‬
‫ﻡﻨﻬﺪم ﺷﺪﻩ ﺳﻴﺮ ﻡﯽآﻨﻨﺪ و ﺑﻪ دور ﻡﺮآﺰ وﺟﻮد ﻧﺎﻡﻮزون ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ دوران و هﺬﻳﺎن ﻡﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻡﯽﺕﻮاﻧﻴﺪ ﺡ ﺎل آ ﺴﯽ را ﺕ ﺼﻮر آﻨﻴ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺧﻮﺷ ﺤﺎﻟﯽ ﺕﻤ ﺎم در ﺟﻠ ﺴﻪاﯼ ﺷ ﺮآﺖ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ‬

‫ﻡﻌﻀﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ اﻳ ﺮان ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﻧﺎﮔﻬ ﺎن ﺑ ﺎ ﻳﻜ ﯽ‪/‬دو ﭘﺎرازﻳ ﺖ ﻧ ﺎ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم دچ ﺎر‬
‫ﺳﺮدرد ﻡﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺮد ﻡﺬآﻮر آﻪ ﮔﻮﻳﺎ آﺒﺎدﻩ آﺶ هﻨﺮﻡﻨﺪﯼ ﻧﻴﺰ هﺴﺖ ـ ﺑﺮ اﺳ ﺎس اﻃﻼﻋ ﺎت ﺕﻜﻤﻴﻠ ﯽ ﺑﻌ ﺪﯼ ـ هﻤ ﺎن اول‬
‫ﺡ ﻀﻮر در ﺳ ﺮ ﻡﻴ ﺰﯼ آ ﻪ ﺁﻡ ﺪﮔﺎن در اﻧﺘﻈ ﺎر ﺁﻳﻨ ﺪﮔﺎن در ﻓ ﻀﺎﯼ ﺑ ﺎ ِز ﺑﻴ ﺮون ﻡﺤﻮﻃ ﻪﯼ ﻡﺤ ﻞ‬
‫ﺑﺮﮔﺰارﯼ ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺮﺧ ﯽ ﮔ ﻞ ﻡ ﯽﮔﻔﺘﻨ ﺪ و ﮔ ﻞ ﻡ ﯽﺷ ﻨﻴﺪﻧﺪ و ﺑﺮﺧ ﯽ ه ﻢ ﻃﺒ ﻖ ﻡﻌﻤ ﻮل‬
‫ﺡﻨﻈﻞ ﺑﻪ آﺎم ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺳﺘﻴﺰان ﻡﯽرﻳﺨﺘﻨ ﺪ‪ ،‬در ﺁﻡ ﺪ آ ﻪ راﺳ ﺘﯽ چ ﺮا ﻧﺒﺎﻳ ﺪ اﻳ ﺮان را ﺕﺠﺰﻳ ﻪ آ ﺮد ودر‬
‫اﻳﻦ راﺳﺘﺎ هﻤﺎن ﺡ ﺮفه ﺎﯼ آﻬﻨ ﻪﯼ ﻓﺮﻗ ﻪﯼ دﻡ ﻮآﺮات و ﺷ ﻴﺦ ﺧﺰﻋ ﻞ و دﻳﮕ ﺮ ﺕﺠﺰﻳ ﻪ ﻃﻠﺒ ﺎن ﺕ ﺎرﻳﺦ‬
‫ﻡﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان‪.‬‬

‫ﻡﻦ آﻪ ﻡﻌﻤﻮﻻ زﺑﺎن ﺻﺎﺡﺒﻤﺮدﻩام را ﻧﻤﯽﺕﻮاﻧﻢ ﻧﮕﺎﻩ دارم‪ ،‬ﺑﺎ ﻡﺘﻠﻜﯽ ﺑﻪ ﺳﺎﺡﺖ ﻡﻘﺪس اﻳﺸﺎن ﺟ ﺴﺎرت‬
‫ﻓﺮﻡﻮدم و آﻠﯽ ﺡﻀﺮت را از ﺧﻮدم رﻧﺠﺎﻧﺪم‪.‬‬

‫ﺕﺎ اﻳﻦ ﺟﺎﯼ ﻗﻀﻴﻪ چﻨﺪان ﻏﺮﻳﺐ ﻧﺒﻮد‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ زﻳﺎد ﻡﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻢ آﺴﺎﻧﯽ را آﻪ ﻡ ﺜﻼ در ﻧﺸ ﺴﺖ‬
‫ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﺻﻔﺮ ﻗﻬﺮﻡﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻠﻖهﺎﯼ ﻏﻴﺮ ﻓﺎرس در راﺳﺘﺎﯼ هﻤﺎن ﭘﺎن ﺁذرﺑﺎﻳﺠﺎﻧﻴ ﺴ ِﻢ ﺑﺎزﻡﺎﻧ ﺪﻩ از‬
‫دوران ﺑﺎﻗﺮاوف و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻡﺮﺡﻮم‪ ،‬درود ﻡﯽﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﺧﻂ آ ﺸﯽ ﻓﺎﺷﻴ ﺴﺘﯽ را در ﺳﺨﻨﺎﻧ ﺸﺎن‪ ،‬ﺑ ﯽ‬
‫هﻴﭻ ﻡﻼﺡﻈﻪاﯼ ﺑﻪ آﺎر ﻡﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ اﻡﺎ ﺑﺨﺶ آﻤﺪﯼ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬داﺳﺘﺎن دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮد آ ﻪ در ﺑﺨ ﺶ ﭘﺮﺳ ﺶ‬
‫و ﭘﺎﺳﺦ ﭘﻴﺶ ﺁﻡﺪ و هﻤﺎن ﺡﻀﺮت هﻨﺮﻡﻨﺪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺕﻤ ﺎم اﻋ ﻼم ﻓﺮﻡﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ‪ :‬ﺧ ﺸﻮﻧﺖ‪،‬‬
‫زﻳﺒﺎﺳﺖ!‬

‫‪٣٣٢‬‬
‫ﺧﺎﻧﻤﯽ آﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺪار ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ اﻋ ﻼم آ ﺮد آ ﻪ از ﺡ ﺮف اﻳ ﺸﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﺪت ﻧﮕﺮان ﺷﺪﻩ و ﺕﺮﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﯽ از دوﺳﺘﺎن ﺧﻮب ﻡﻦ هﻢ ﺕﺎ ﺁﺧﺮ ﺟﻠ ﺴﻪ ﺑﺠ ﺎ و ﻧ ﺎ ﺑﺠ ﺎ ﺟﻤﻠ ﻪﯼ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ زﻳﺒﺎﺳﺖ‪ ،‬را چﻮن ﻡﺘﻠﻜ ﯽ ﺟﺎﻧﺎﻧ ﻪ در ﮔﻔ ﺖوﮔﻮه ﺎﻳﺶ ﺑ ﻪ آ ﺎر ﻡ ﯽﮔﺮﻓ ﺖ و دﻳﮕ ﺮان ﺑ ﻪ ﺧﻨ ﺪﻩ‬
‫واﻡﯽداﺷﺖ‪.‬‬

‫اﻡﺎ ﺡﻀﺮت ﺑﺎﻧﯽ ﺕﺌﻮرﯼ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺧﺸﻮﻧﺖ در ﻧﻴﻤﻪهﺎﯼ ﺷﺐ‪ ،‬در ﺟﻤﻊ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻡﺎﻧ ﺪﮔﺎن در ﻡﺤ ﻞ آ ﻪ در‬
‫آﺎر وداع ﺑ ﺎ ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺮ ﺕﺌ ﻮرﯼاش ﻡﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ زﻳﺒ ﺎﻳﯽ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﭘ ﺎﯼ ﻓ ﺸﺮد و ﺑﻘﻴ ﻪﯼ‬
‫ﻗﻀﺎﻳﺎ!‬

‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ ﻡﺎ ﺷﺮآﺖ آﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺟﻠﺴﻪ ﻡﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﺮاﺳﺎس رهﻨﻤﻮدهﺎﯼ ﻡ ﺴﺌﻮل ﻧﺸ ﺴﺖ‪ ،‬اداﯼ‬
‫دﻡﻮآﺮاﺳﯽ را درﺁورﻳﻢ و ﺑﻪ ﻳﺎوﻩهﺎﯼ اﻳﻦ ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﮔﻮش ﺟﺎن ﻓﺮادهﻴﻢ‪ .‬وﻇﻴﻔ ﻪاﯼ‬
‫آﻪ ﺕﻘﺮﻳﺒﺎ هﻤﻪﯼ ﺡﺎﺿﺮان ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و در راﺳﺘﺎﯼ هﻤﺎن اداﯼ دﻡﻮآﺮاﺳ ﯽ را در ﺁوردن‪ ،‬ﺟ ﺰ‬
‫ﺑﺎ ﮔﻔﺖوﮔﻮهﺎﯼ دوﺳﺘﺎﻧﻪاﯼ ﺑﺮﺧﻮردﯼ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺡﺘﺎ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ آﻪ چﮕﻮﻧﻪ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺕ ﻦ‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﺪﻩاﯼ زﻳﺒﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻜﺮ ﺕﻴﺮﺧﻮردﻩاﯼ ﻗﺸﻨﮓ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻡ ﺦ ﻡﺘﻼﺷ ﯽ ﺷ ﺪﻩاﯼ ذه ﻦ ﺷ ﺎﻋﺮاﻧﻪاﯼ را‬
‫ﺑﻪ ﻡﻠﻜﻮت اﻋ ﻼ ﺑﺒ ﺮد‪ ،‬دﺳ ﺖ ﺷﻜ ﺴﺘﻪاﯼ‪ ،‬ﭘ ﺎﯼ ﻡﺠﺮوﺡ ﯽ‪ ،‬ﮔ ﺮدن ﺷﻜ ﺴﺘﻪاﯼ و ﻳ ﺎ ﺡﺘ ﺎ ﻡ ﻮش ﺑ ﻪ ﺁﺕ ﺶ‬
‫آﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩاﯼ ﺕﻮﺳﻂ آﻮدآﺎﻧﯽ آﻪ در ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﺷﺎن ﺑ ﺎ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺑ ﺰرگ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻡ ﺜﻼ ﭘﻴﻜﺮه ﺎﯼ‬
‫ﻡﺘﻼﺷﯽ ﺷﺪﻩﯼ ﻳﻚ آﺸﺘﺎر دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﯽ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﺑﺎﻧﻤﻚ ﺑﺎﺷﺪ؟!‬

‫ﻧﻴﻤﻪ ﺷ ﺐ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ﺑﺎزﮔ ﺸﺘﻢ‪ ،‬داﺳ ﺘﺎن زﻳﺒ ﺎﻳﯽ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ را ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﺴﺮم ﺕﻌﺮﻳ ﻒ آ ﺮدم‪ .‬او آ ﻪ ﺑ ﺮ‬
‫اﺳ ﺎس ﺕﺮﺑﻴ ﺖ ﻏﺮﺑ ﯽاش از اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻡ ﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن هﻨ ﻮز ه ﻢ در اﻳ ﻦ ﻓ ﻀﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ ﻗ ﺪم و ﻗﻠ ﻢ‬
‫ﻡﯽزﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻡﺘﺎﺳﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻨﺪﻩاﯼ آﺮد و ﻡﺘﻠﻚوار ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻡﻦ ﺟﺎﯼ ﺕﻮ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻳﻚ ﻡﺸﺖ ﺟﺎﻧﺎﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫چﺎﻧﻪﯼ اﻳﻦ ﺕﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ ﻋﻬﺪ ﺑﻮق ﻡﯽﻧﻮاﺧﺘﻢ‪ ،‬ﺕﺎ زﻳﺒﺎﻳﯽ ﺕﺌﻮرﯼاش را ﺑﻬﺘﺮ درك آﻨﺪ؟!‬

‫ﺷ ﻤﺎ ﻓﻜ ﺮ ﻡ ﯽآﻨﻴ ﺪ اﮔ ﺮ ﻡ ﻦ دﺳ ﺘﻢ درد ﻧﻤ ﯽآ ﺮد و اﻳ ﻦ ﺕ ﻮان را داﺷ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ چﺎﻧ ﻪﯼ اﻳ ﺸﺎن‪ ،‬چﻨ ﻴﻦ‬

‫ﻧﻮازﺷﯽ ﺑﺪهﺪ‪ ،‬ﻓﻀﺎﯼ ﺟﻠﺴﻪ چﮕﻮﻧﻪ اداﻡﻪ ﻡﯽﻳﺎﻓﺖ؟!‬

‫ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻡﻦ ﮔﺎهﯽ اوﻗﺎت ﺧﻴﻠﯽ دﻳﺮ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪﯼهﺎ ﻡﯽرﺳﻢ! ﺑﺎ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﺎﺷ ﺪ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻠ ﺴﻪﯼ ﺑﻌ ﺪ آ ﻪ ﻗ ﺮار اﺳ ﺖ در دوﻡ ﻴﻦ ﺟﻤﻌ ﻪﯼ ﻡ ﺎﻩ ژوﺉﻴ ﻪ ﺕﻨﻜ ﺎﺑﻨﯽ ﺑﺤ ﺜﺶ را اداﻡ ﻪ ده ﺪ‪ .‬از‬
‫اﻡﺮوز ﺕﺎ ﺁن روز آﻠﯽ دﺳﺖ راﺳﺘﻢ را ورز ﻡﯽدهﻢ!!‬

‫‪٣٣٣‬‬
 ‫ﺁﻏﺎزﯼ ﺑﺮ ﻳﻚ ﭘﺎﻳﺎن!‬

‫ﺁﻧﭽ ﻪ اﻳ ﻦ روزه ﺎ در آ ﺸﻮر ﻋ ﺮاق و ﺑ ﺮ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ﻡ ﯽﮔ ﺬرد‪ ،‬ﺑﺎزﺕ ﺎب اﺕﻮدﻳﻨﺎﻡﻴ ﻚ و‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ آﺎرآﺮدهﺎ و رﻓﺘﺎرهﺎﯼ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن در ﺳﯽ و ه ﺸﺖ ﺳ ﺎﻟﻪﯼ ﮔﺬﺷ ﺘﻪﯼ اﻳ ﺮان و در دو دورﻩﯼ‬
‫ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻡﻦ ﺧﻮد ﺳﺎلهﺎ در اﻳﺮان‪ ،‬اروﭘ ﺎ و ﻋ ﺮاق ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن آ ﺎر آ ﺮدﻩام و‬
‫ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻋﻤﻠﻜﺮدهﺎﯼ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن را ﻡﯽﺷﻨﺎﺳﻢ‪ .‬ﭘﺲ از ﺟﺪاﻳﯽ از اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن ه ﻢ ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ‬
‫اﻡ ﺮوز ﻡﺮﺕﺒ ﺎ ﻧ ﺸﺮﻳﺎت اﻳ ﺸﺎن را ﺧﻮاﻧ ﺪﻩام و رﻓﺘﺎره ﺎﯼ اﻳ ﺸﺎن را در ﺳﺮﻓ ﺼﻞه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن دﻧﺒ ﺎل‬
‫آﺮدﻩام‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎدداﺷﺖهﺎ‪ ،‬آﺘﺎبهﺎ‪ ،‬ﺕﺤﻠﻴﻞهﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺪهﺎ و اﻋﺘﺮاﺿﺎﺕﯽ را آﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮاﻧ ﺪﻩام‪ .‬ﺧ ﻮد ﻧﻴ ﺰ ﺑﺠ ﺰ دو آﺘ ﺎب وﻳ ﮋﻩ ـ ﻋ ﺸﻖ ﻡﻤﻨ ﻮع و زن در دوﻟ ﺖ ﺧﻴ ﺎل ـ در چﻨ ﺪﻳﻦ و چﻨ ﺪ‬
‫ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‪ ،‬درﻳ ﺎﻓﺘﻢ را از اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﻧﻮﺷ ﺘﻪام‪ .‬اﻡ ﺎ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﻡ ﯽﺧ ﻮاهﻢ ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺷ ﺎدﻡﺎﻧﯽاﯼ ﺑ ﺮ‬
‫آﺸﺘﺎرﯼ آﻪ از اﻳﺸﺎن ﻡﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﺶ ﺑﮕ ﺬارم ـ ﺑ ﺮﺧﻼف ﮔﻤ ﺎن ﺧﻴﻠ ﯽه ﺎ ـ ﻡﺘﻼﺷ ﯽ ﺷ ﺪن ﺑ ﺎزوﯼ‬
‫ﻧﻈﺎﻡﯽ اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن ﻳﺎ ارﺕﺶ ﺁزادﯼ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺻﻄﻼح ﻡﻠﯽ را ﺳﺮﺁﻏﺎزﯼ ﺑﺮ ﺕﻼﺷﯽ ﺕﻤﺎﻡﯽ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ آﻨﻢ و از اﻳﻦ ﺕﻼﺷﯽ ﺧﻮﺷ ﺤﺎل ﺑﺎﺷ ﻢ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ ﺳ ﻮء ﺕﻔ ﺎهﻢه ﺎ را ﺕ ﺼﺤﻴﺢ آ ﻨﻢ‪،‬‬
‫رﺳﻤﺎ اﻋﻼم ﻡﯽآﻨﻢ آﻪ از ﻡﺮگ هﻴﭻآﺲ و هﻴﭻ ﻓﺮدﯼ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻧﻤﯽﺷﻮم‪ .‬اﺳﺎﺳﺎ ﺑ ﺎ اﻋ ﺪام ﻡﺨ ﺎﻟﻔﻢ و‬
‫ﮔﻤ ﺎن ﻡ ﯽآ ﻨﻢ اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑﺮﺕ ﺮ و ﺑ ﺎ ارزشﺕ ﺮ از ﺁﻧﻨ ﺪ آ ﻪ ﺟﺎﻧ ﺸﺎن را ﺑ ﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪﯼ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪهﺎﺷﺎن از دﺳﺖ ﺑﺪهﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ هﻢ ﺑﺎ ﺕﻤﺎم ﺟﺮﻳﺎنه ﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴ ﺴﺘﯽ‪ ،‬آﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ‪ ،‬اﺳ ﻼﻡﯽ و‬
‫اﺳﺎﺳﺎ ﻋﻘﻴﺪﺕﯽ آﻪ اﻧﺴﺎنهﺎ را در ﺧﺪﻡﺖ ﻋﻘﻴﺪﻩﺷﺎن ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ‪ ،‬ﺕﺎ ﺑﻦ اﺳﺘﺨﻮان ﻡﺨﺎﻟﻔﻢ‪ .‬ﺑﺎور دارم آﻪ‬
‫ﻋﻘﻴﺪﻩ و ﺑﺎور در ﺷﺮاﻳﻂ وﻳﮋﻩاﯼ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺕﺤﻤﻴﻞ ﻡﯽﺷﻮد و اﮔﺮ اﻧﺴﺎن اﻳﻦ ﺷﺎﻧﺲ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آ ﻪ‬
‫در ﺷ ﺮاﻳﻂ دﻳﮕ ﺮ و ﺑﻬﺘ ﺮﯼ ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﺎ آ ﻢ رﻧ ﮓ ﺷ ﺪن ﺷ ﺮاﻳﻂ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺡﺘﻤ ﺎ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺧ ﻮد را‬
‫ﺕﺼﺤﻴﺢ آﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ اﻧﺪﻳ ﺸﻪه ﺎﻳﯽ اﻧ ﺴﺎﻧﯽﺕ ﺮ و ﻡﺘﻤ ﺪنﺕ ﺮ دﺳ ﺖ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷ ﺎدﻡﺎﻧﯽ از ﺕﻼﺷ ﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺎزﻡﺎن‪ ،‬ﺷ ﺎدﻡﺎﻧﯽ از آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪن آ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ آ ﻪ هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﺸﺎن راﺑﻄ ﻪاﯼ ﻋ ﺎﻃﻔﯽ دارم‪ .‬ﻡ ﻦ‬
‫ﺧﻴﻠ ﯽ از ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ را آ ﻪ ﻧ ﺎمهﺎﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان آ ﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬اﻋ ﻼم ﻡ ﯽﺷ ﻮد‪ ،‬ﻡ ﯽﺷﻨﺎﺳ ﻢ‪ .‬ﻡ ﯽداﻧ ﻢ‬
‫ﺧ ﺎﻧﻮادﻩهﺎﺷ ﺎن چ ﻪ آ ﺴﺎﻧﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧ ﺸﺎن چ ﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﯽ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ و روﻧ ﺪ هﻤﺮاه ﯽ و‬
‫هﻤﻜﺎرﯼﺷﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺎزﻡﺎن چﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ! ﺳﺎلهﺎ هﻤﺮاهﯽ ﺑﺎ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺑ ﻪ ﻡ ﻦ ﺁﻡﻮﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫چﻨﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ چﮕﻮﻧ ﻪ ﺑ ﺎ روﻧ ﺪ ﻡﻐﺰﺷ ﻮﻳﯽ ه ﺎﯼ چﻨ ﺪ ﺟﺎﻧﺒ ﻪ و ﻡ ﺴﺘﻤﺮ‪ ،‬از اﻧ ﺴﺎنه ﺎﻳﯽ ﺁزادﯼﺧ ﻮاﻩ و‬
‫اﻧﺴﺎندوﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻴﺎﻧﯽ ﺿﺪ ﺑﺸﺮ و ﺕﺮورﻳﺴﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ از آﺸﺘﻦ و آﺸﺘﻪ ﺷﺪن دﻳﮕ ﺮان‬
‫ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﺕﺮورهﺎ و آﺸﺘﺎرهﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﺎرﻧﺎﻡﻪﯼ ﻡﺒﺎرزاﺕﯽ ﺧ ﻮد و ﺟﺮﻳﺎﻧ ﺸﺎن‬
‫ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻡ ﻦ اﻳ ﻦ آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﯼ رﻓﺘ ﺎرﯼ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و ﺑﺮﺧ ﯽ از ﺟﺪاﺷ ﺪﮔﺎن از اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ آﻪ ﻧﺎﺷﯽ از آﺎﺳﺘﯽه ﺎﯼ اﻧﺪﻳ ﺸﻪاﯼ ﻓ ﺮد ﻓ ﺮد اﻳ ﺸﺎن ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷ ﯽ از آﺎﺳ ﺘﯽه ﺎﯼ‬
‫ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‪/‬ﺳ ﻨﺘﯽ‪/‬ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡﺎﺳ ﺖ و اﻟﺒﺘ ﻪ ﻗ ﺼﻮر روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﻡ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻦ و‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن اﻳﻦ ﻡﻜﺎﻧﻴﺴﻢهﺎ! ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﻡ ﻦ از ﺕﻼﺷ ﯽ ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩﯼ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح اﻳ ﺮان‬
‫ﺑ ﺴﻴﺎر ﺷ ﺎدﻡﺎن ﺷ ﺪم‪ ،‬اﻡ ﺎ هﺮﮔ ﺰ از ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﺑﺎوره ﺎﯼ دروﻏﻴﻨ ﺸﺎن‪ ،‬ﻗﺮﺑ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺕﺼﻔﻴﻪهﺎﯼ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎد ﻧﺒﻮدﻩام‪ .‬ﺧﺎﻃﺮات ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻓﺮاد ﺟﺎن ﺑﺪر ﺑ ﺮدﻩﯼ اﻳ ﻦ ﺡ ﺰب‪ ،‬آ ﻪ‬
‫ﺕﻮﺳﻂ ﭘﮋوهﺸﮕﺮ ارزﻧﺪﻩ دآﺘﺮ ﺡﻤﻴﺪ اﺡﻤﺪﯼ ﺑﻪ رﺷﺘﻪﯼ ﺕﺤﺮﻳﺮ آﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﻳﻢ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﺕﺎﺳﻒ اﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺑﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻴﻠﯽهﺎﺷﺎن ﮔﺮﻳﺴﺘﻪام و از ﺑﻴ ﺎن اﻳ ﻦ اﺡ ﺴﺎس ه ﻢ ﭘ ﺸﻴﻤﺎن‬

‫‪٣٣٤‬‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ آﺴﺎﻧﯽ آﻪ در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ و ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺕﻮﭘﻴﺎهﺎﯼ دروﻏﻴﻦ ﺑﺎور داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﮔﺎﻩ ﺡﺘﺎ زﻧﺪﮔﯽ و ﺧﺎﻧﻪ و ﺧﺎﻧﻤﺎﻧﺸﺎن را ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳ ﻦ ﻗﻤ ﺎر ﺧﻄﺮﻧ ﺎك داو ﮔﺬاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﻳﻢ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫ﻃﻨﺰﯼ ﮔﺰﻧﺪﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺕﺎ وﺳﻴﻠﻪاﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﺎدﻡﺎﻧﯽ از ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﯽ آ ﻪ اﻳﻨ ﺎن ﮔﺮﻓﺘ ﺎرش ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬در‬
‫ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻡ ﻦ اﻳ ﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن را آ ﺴﺎﻧﯽ ﻡ ﯽداﻧ ﻢ آ ﻪ در دﻋ ﻮاﯼ هﻤﻴ ﺸﮕﯽ ﻡﻴ ﺎن ﻡﺪرﻧﻴﺘ ﻪ و ﺳ ﻨﺖ‪،‬‬
‫دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و اﻃﺎﻋﺖ از رهﺒﺮ‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص در اﻳﺮان اﻡﺮوز ﻡﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺷﻮم دچﺎر ﺷﺪﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺼﻮر اﻳﻨﺎن در ﮔﺎم ﻧﺨﺴﺖ ﺡﺘﻤﺎ اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ در راﻩ ﻡﺮدﻡﺸﺎن‪ ،‬ﻡﻴﻬﻨﺸﺎن و ﻋﻘﺎﻳﺪﺷ ﺎن ﻡﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬زﻧ ﺪان ﻡ ﯽروﻧ ﺪ و ﺷ ﻜﻨﺠﻪ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻧﻔ ﺮت و ﻟﻌﻨ ﺖ ﻳ ﻚ ﻡﻠ ﺖ را ﺑ ﻪ ﺟ ﺎن‬
‫ﻡﯽﺧﺮﻧﺪ؛ چﺮا آﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﺎﻧﺖ آﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻬﺮوﻧﺪﯼ اﻳﺮاﻧﯽ ﺕﺼﻮر ﻡﯽآﻨﻢ آﻪ اﮔﺮ در ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ ﻡﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ اﻳﺮان وﺟﻮد ﻧﻤﯽداﺷﺖ‪ ،‬ﺡ ﺎل و روز ﻡﻠ ﺖ ﻡ ﺎ چﮕﻮﻧ ﻪ ﺑ ﻮد؟! ﺑ ﻪ ﺑ ﺎور ﻡ ﻦ ﺡﺘﻤ ﺎ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﺑﻮد آﻪ هﻢ اﻳﻨﻚ هﺴﺖ!!! ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ درﮔﺬﺷﺖ دآﺘﺮ ﻧﻮاﻟﺪﻳﻦ آﻴ ﺎﻧﻮرﯼ‬
‫آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺟ ﺎﻩ ﻃﻠﺒ ﯽه ﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻧ ﺴﻠﯽ را ﺑ ﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕ ﺎﻩ چﻨﺪﮔﺎﻧ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان ﺳ ﭙﺮد‪ ،‬و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺧ ﻮد ﻧﻴ ﺰ در اﻳ ﺴﺘﮕﺎﻩ ﺁﺧ ﺮ اﻳ ﻦ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﻡﺒ ﺎرزﻩاش‪ ،‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑ ﺪﻧﺎﻡﯽه ﺎ را ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد و‬
‫ﺡ ﺰﺑﺶ ﺧﺮﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﻡ ﻦ ﺕﻨﻬ ﺎ ﺕﺎﺳ ﻒ اﻧﮕﻴ ﺰ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ آ ﻪ چﮕﻮﻧ ﻪ ﻋﻘﺎﻳ ﺪﯼ اﻧﺤﺮاﻓ ﯽ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎﻳﯽ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ از ﺧﻮد ﺕﻬﯽ آﻨﺪ و ﺑﻪ ﻡﺮﺡﻠﻪاﯼ ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ اﺻ ﻮﻟﯽ ﭘﺎﻳﺒﻨ ﺪ ﻧﺒﺎﺷ ﻨﺪ و‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﻧﻨﮕﯽ ﺑﺮاﯼ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺕﻦ ﺑﺪهﻨﺪ‪ ،‬از ﻓﺮازه ﺎﯼ ﺕﺎﺳ ﻒ اﻧﮕﻴ ﺰ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ و رهﺒﺮ ﺁن ﻡﺴﻌﻮد رﺟ ﻮﯼ ﻧﻴ ﺰ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧ ﺪ ﺑﻴ ﺮون از‬
‫اﻳ ﻦ روﻧ ﺪ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬چﻨ ﺪ ﺟ ﻮان داﻧ ﺸﺠﻮﯼ ﺷﻬﺮﺳ ﺘﺎﻧﯽ را در ﻧﻈ ﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳ ﺪ آ ﻪ ﻳﻜﺒ ﺎرﻩ از‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻡﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻮرﺳﻴﻪه ﺎﯼ دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﻪ ﺷ ﻬﺮ ﺕﻬ ﺮان و ﻓ ﻀﺎﯼ ﻧ ﺴﺒﺘﺎ ﺑ ﺎز ﺁن دوران‬
‫ﭘﺮﺕﺎب ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﮔﻴﺞ و وﻳﺞ از ﺁزادﯼهﺎﯼ ﻓﺮدﯼ زﻧﺎن و ﻧﻮع ﭘﻮﺷﺶ اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﯼ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ‬
‫ﻏﺮب زدﮔﯽ و ﺑﯽ ﺑﻨﺪ و ﺑﺎرﯼ ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺧﻮدﺷﺎن اﻧﮕﻴﺰﻩﯼ ﻡﺒﺎرزاﺕﯽ ﻡﯽﺕﺮاﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ ﺡ ﺰب‬
‫و دم و دﺳ ﺘﮕﺎﻩ درﺳ ﺖ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ اﻳ ﻦ آ ﻪ در ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ آ ﺸﻮرﺷﺎن ﺳ ﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺕﻤ ﺎﻡﯽ‬
‫ﺕﻼﺷﺸﺎن را ﻡﯽآﻨﻨﺪ ﺕﺎ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ را در آ ﺸﻮرﺷﺎن ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ ﺑﻜ ﺸﻨﺪ و ﺕﻤ ﺎم ﺁﻧﭽ ﻪ را آ ﻪ‬
‫دﻳﮕ ﺮان ﭘﺮداﺧﺘ ﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﺮاب آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ از اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻡ ﺮدم اﺳﻤ ﺸﺎن را ﻡ ﯽﮔﺬارﻧ ﺪ »ﺧﺮاﺑﻜ ﺎر«‬
‫اوﻗﺎﺕﺸﺎن ﺕﻠﺦ ﻡﯽﺷﻮد‪ .‬ﺕﺎزﻩ ﺧﻮدﺷﺎن را ﭘﺎرﺕﻴﺰان و ﻡﺒﺎرز و ﻡﺠﺎه ﺪ و ﻓ ﺪاﻳﯽ ه ﻢ ﺕﻠﻘ ﯽ ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ و ﺕ ﺎ‬
‫ﻡﯽﺁﻳﻨﺪ ﺑﺠﻨﺒﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﻳﺮ زﻡﻴﻦ آﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺮارﯼ از آ ﺸﻮر و در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ رﻳ ﺰﻩ ﺧ ﻮار‬
‫ﺡﻀﺮت ژوزف اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ و ﻳﺎ ﻡﺜﻼ ﭘﺮزﻳﺪﻧﺖ ﺻﺪام ﺡﺴﻴﻦ ﻡﺘﺠ ﺎوز‪ .‬ﺟﻮاﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻡﺎدرهﺎﺷ ﺎن را ﺟ ﺰ‬
‫در ﺳ ﺮ ﺟﺎﻧﻤ ﺎز ﻧﺪﻳ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬و ﺕ ﺼﻮرﺷﺎن از زن‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻡ ﺎدر ﻳ ﺎ ﺧ ﻮاهﺮﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﮔﻮﺷ ﻪﯼ‬
‫ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪهﺎﺷﺎن ﻡﯽﭘﻮﺳﻨﺪ و دود ﻡﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬چﻪ ﺑﺮداﺷﺘﯽ ﻡ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ از ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن و اﻡﻜ ﺎن اﻧﺘﺨ ﺎب‬
‫و ﺧﻮاﺳ ﺖ زﻧ ﺎن و ﺷ ﺮآﺖ اﻳ ﺸﺎن در ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖه ﺎﯼ ﺟﻤﻌ ﯽ ﻡﻠ ﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ؟! ﺧ ﺎﻃﺮات ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ را آﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤ ﻪ از ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎﻳﯽ ﺁﻡ ﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ ﻧﻤ ﯽﺕﻮاﻧﻨ ﺪ ﺕ ﺼﻮرﯼ‬
‫ﺑﺠﺰ اﻳ ﻦ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ ه ﻢ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺕﻐﻴﻴ ﺮ اﻳ ﻦ ﻡﻜﺎﻧﻴ ﺴﻢه ﺎﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ‪/‬ﺳ ﻨﺘﯽ را ﻏ ﺮب‬
‫زدﮔﯽ و اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ارزﻳﺎﺑﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ دوﺑﺎرﻩ ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﻡﻬﻤﻴ ﺰ آ ﺸﻴﺪن هﻤ ﺎن ﺟﺎﻡﻌ ﻪاﯼ آ ﻪ در‬
‫دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺁنهﺎ ﺑﯽﺑﻨﺪ و ﺑﺎر و اﻓ ﺴﺎر ﮔ ﺴﻴﺨﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼه ﺎﻳﯽ ﺁوﻳ ﺰان ﻡ ﯽﺷ ﻮﻧﺪ آ ﻪ ﺑ ﺮ‬
‫اﺳﺎس اﻃﺎﻋﺖ ﻡﻄﻠﻖ و ﻓﺮﻡﺎﻧﺒﺮدارﯼ ﺕﻤﺎم ﻋﻴ ﺎر ﭘﺎﻳ ﻪ رﻳ ﺰﯼ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼه ﺎ در‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ‪ ،‬آﻤﻮﻧﻴﺴﻢ اﺳﺖ و دﻳﻜﺘﺎﺕﻮرﯼ اﺕﻮﭘﻴﺎﻳﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و در دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﻡﻠﻐﻤ ﻪاﯼ‬
‫اﺳﺖ از ﻡﺎرآﺴﻴﺴﻢ و اﺳﻼم‪ ،‬آﻪ ﻧﻪ ﻡﺎرآﺴﻴﺴﻢ اﺳﺖ و ﻧ ﻪ اﺳ ﻼم‪ .‬اﻡ ﺎ در وﺟ ﻪ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ ﺁن‪ ،‬دﻗﻴﻘ ﺎ ﺑ ﺮ‬
‫‪٣٣٥‬‬
‫راﺑﻄﻪﯼ ﺧﺸﻦ ﻡﺮﻳﺪ و ﻡﺮادﯼ هﻤﭽﻮن ﻡﺮﻳﺪان ﺡﺴﻦ ﺻﺒﺎح در ﻗﻠﻌﻪﯼ اﻟﻤﻮت ﺑﻨﺎ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬راﺳ ﺘﯽ‬
‫هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩاﻳﺪ آﻪ چﺮا ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺕ ﻮدﻩاﯼه ﺎ و ﻓ ﺪاﻳﯽه ﺎ و ﻧﻬ ﻀﺖ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﺁزادﯼه ﺎ‬
‫در اﻳﻦ ‪ ٢٤‬ﺳﺎل ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺎ ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ آﻨﺎر ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﺁﻧﭽﻨ ﺎن هﻴ ﺴﺘﺮﻳﻚ ﺑ ﺎ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ‬
‫اﻳ ﺮان ﺟﻨﮕﻴ ﺪﻩاﻧ ﺪ؟! در دﻧﻴ ﺎﻳﯽ آ ﻪ روز ﺑ ﻪ روز آﻮچ ﻚﺕ ﺮ ﻡ ﯽﺷ ﻮد و اﻧ ﺴﺎنه ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﮔ ﺴﺘﺮدﮔﯽ‬
‫ارﺕﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از هﻢ ﺕﺎﺙﻴﺮ ﻡﯽﭘﺬﻳﺮﻧﺪ؛ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ چﻨ ﺪ ﻗ ﺮن از اﻧﻘ ﻼب آﺒﻴ ﺮ‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﻋﺼﺮ روﺷﻨﮕﺮﯼ‪ ،‬دﻳﮕﺮ زﻡ ﺎن ﭘﺎﻳﺒﻨ ﺪﯼ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﯼه ﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﺳ ﭙﺮﯼ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ در دوﻳ ﺴﺖ‪/‬ﺳﻴ ﺼﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ و در اﻳ ﺮان ﻋﻘ ﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﻩﯼ ﺁن‬
‫دوران ﻡﯽﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺷﺎﻧ ﺴﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ؛ اﻡ ﺎ ﺳ ﻮﮔﻤﻨﺪاﻧﻪ در اﻳ ﻦ روزه ﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﯽ ﺑﺠ ﺰ هﻤ ﻴﻦ آ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن رﻗﻢ زدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻡﻦ ﺕﻼﺷﯽ اﻳﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎﯼ ﻋﻘﻴ ﺪﺕﯽ‪/‬اﻳ ﺪﺉﻮﻟﻮژﻳﻚ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳﺮان ﺁﻳﻨﺪﻩ و ﻡﺪرﻧﻤﺎن ﺑﻪ ﻓﺎل ﻧﻴﻚ ﻡﯽﮔﻴﺮم؛ ﺑﺪون ﺁن آﻪ از آﺸﺘﻪ ﺷ ﺪن اﻋ ﻀﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎنه ﺎ ﺷ ﺎد‬
‫ﺑﺎﺷﻢ!! در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﻳﺮاﻧﯽ اﻳﺮان دوﺳﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ ﺡ ﺎآﻢ‬
‫ﺑﺮ اﻳﺮان ﻧﻴﺰ ﺕﻼش و روزﺷﻤﺎرﯼ ﻡﯽآﻨﻢ‪.‬‬

‫****‬

‫دﻳﻦ در داﻳﺮﻩﯼ ﺣﻜﻮﻣﺖ!‬

‫»اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﻼﻡﯽ ﺕﺒﻠ ﻮر ﻋﻴﻨ ﯽ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﯼ ﻡﺨﻔ ﯽ و‬

‫ﻡﺨﻮﻓﯽ ﺑﻮد آﻪ در ﺟﺎن و ﺟﻬﺎن ﻡﺎ ﺧﺎﻧﻪ آﺮدﻩ ﺑﻮد«‬

‫ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‬

‫ﺧﻮاﻧﺪن چﻨﺪ آﺘﺎب وﻳﮋﻩ در زﻡﻴﻨﻪﯼ ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﻡﺮا ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺕﺎرﻳﺨﯽ‬
‫روﺑﺮو ﺳﺎﺧﺖ آﻪ دﻳﻦ در ﺡﻜﻮﻡﺖ و ﻳﺎ واژﻩﯼ اﺑﺘﻜﺎرﯼ »اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽ« در ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان‬
‫از چﻪ زﻡﺎﻧﯽ وارد ﻓﺮهﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻡﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ؟! ﺕﺼﻮر ﻡﯽآﻨﻢ اﮔﺮ اﻳﻦ چﻴﺴﺘﺎن را ﺑﺎز آﻨﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻳﻜﯽ از ﻋﻠﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺕﺎرﻳﺨﯽﻡﺎن را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ .‬در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﺑﻴﻤﺎر و‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﯼ را در ﻡﻄﺐ دآﺘﺮ و ﻳﺎ روﯼ ﺕﺨﺖ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻡﻌﺎﻳﻨﻪ و ﻡﺪاوا آﺮد! ﻳﻜﯽ از اﻳﻦ آﺘﺎبهﺎ آﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺻﺮﻳﺢ و ﭘﮋوهﺸﮕﺮاﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻬﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬آﺎرﯼ اﺳﺖ ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان »اﺳﻼم رادﻳﻜﺎل«‬
‫اﺙﺮ ﭘﮋوهﺸﯽ ارزﻧﺪﻩﯼ ارواﻧﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴﺎن آﻪ ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ اﺳﺖ و ﻡﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺶ‬
‫آﻮﺕﺎهﯽ از ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ ﺁن را در دﺳﺖ دارم‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ آﻮﺕﺎﻩ‪ ،‬ﺕﻜﻪاﯼ اﺳﺖ از ﺑﺨﺶ دوم آﺘﺎب آﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ زﻳﻨﻞ ﻧﻮروزﯼ ﺕﻮﺳﻂ ﻧﺸﺮ ﺑﻮﻟﺘﻦ در ﻟﻨﺪن در ﺕﺎرﻳﺦ ﺁﺑﺎن ﻡﺎﻩ ‪) ١٣٧٨‬اآﺘﺒﺮ ‪ (١٩٩٩‬ﻡﻨﺘﺸﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ آﻪ ﺑﻪ »ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺷﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ« ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺕﻜﻤﻴﻠﯽ آﺘﺎب »اﻳﺮان ﺑﻴﻦ دو اﻧﻘﻼب« ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ آﻪ در آﺘﺎب ﭘﻴﺸﻴﻨﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﻪ روﻧﺪ آﺎر ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ آﺎر ﺟﺎاﻓﺘﺎدﮔﯽهﺎ و آﻤﺒﻮدهﺎﯼ ﺁن آﺘﺎب را ﺟﺒﺮان‬

‫‪٣٣٦‬‬
‫آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺡﺰب ﺕﻮدﻩ ﻧﻘﺸﯽ اﺳﺎﺳﯽ در ﺑﻪ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ آﺸﺎﻧﺪن ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻋﺮﻓﯽ ﭘﻴﺸﻴﻦ اﻳﺮان‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻡﺎ ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﯽ را »ﻧﻬﻀﺖ ﻡﺬهﺒﯽ ﺁزادﯼ« ﻡﻨﺴﻮب ﺑﻪ ﻡﻬﺪﯼ ﺑﺎزرﮔﺎن و ﻳﺪاﷲ‬
‫ﺳﺤﺎﺑﯽ ﺑﺎزﯼ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دو ﺕﻦ آﻪ از اوﻟﻴﻦ ﺳﺮﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ در زﻡﺎن‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ رﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﺕﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﻋﺰام ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﺑﺮﺧﻼف ﺳﻤﺖ و ﺳﻮﯼ‬
‫وﻃﻦ دوﺳﺘﺎﻧﻪ و ﺕﺮﻗﯽﺧﻮاهﺎﻧﻪﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻋﺰاﻡﯽ از ﺳﻮﯼ دوﻟﺖ ژاﭘﻦ ﺑﻪ اروﭘﺎ ـ آﻪ آﺸﻮرﺷﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﻡﻬﺪ ﺕﻤﺪن و دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ در ﺷﺮق ﺕﺒﺪﻳﻞ آﺮدﻩاﻧﺪ ـ آﻮﺷﺸﯽ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﻗﻬﻘﺮا‬
‫ﺑﺮدن و ﻧﺎﺑﻮد آﺮدن دﺳﺘﺎوردهﺎﯼ ﻧﺎچﻴﺰ ﺟﻨﺒﺶ ﻡﺸﺮوﻃﻪ و دوران ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮﯼهﺎ آﺮدﻩاﻧﺪ و‬
‫ﺳﻮﮔﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن اﻳﺸﺎن هﻢ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن در اﻳﻦ ﺳﻴﺮ ﻗﻬﻘﺮاﻳﯽ هﻤﺮاﻩ و هﻤﺮزم ﺑﺎ ﺡﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻡﯽ‬
‫ﺖ ﺑﻪ اﺿﻤﺤﻼل آﺸﺎﻧﺪن اﻳﺮان اداﻡﻪ ﻡﯽدهﻨﺪ‪.‬‬‫ﻓﻌﻠﯽ در اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺎن ﻡﺎﻡﻮرﻳ ٍ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﻡﻠﺖ ﺁزادﻳﺨﻮاﻩ اﻳﺮان ـ ﺑﺮﺧﻼف ﻡﻠﻞ دﻳﮕ ﺮ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ ـ آ ﻪ هﻔﺘ ﺎد و ﺳ ﻪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ‪ ٥٧‬ﺑﻪ ﺟﺪاﻳﯽ دﻳﻦ از ﺡﻜﻮﻡﺖ و ﺡﻜﻮﻡﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﺮﻓﯽ و ﻡﻠﯽ‪ ،‬ﻃﯽ ﺟﺪاﻟﯽ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ ﭘ ﺎﯼ ﻓ ﺸﺮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ چﻨ ﻴﻦ »روﺷ ﻨﻔﻜﺮان« ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩاﯼ چﻨ ﺪان ه ﻢ ﻏﺮﻳ ﺐ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ اﻳ ﺮان در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٤٠‬ﺕﺎﺳ ﻴﺲ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﺠ ﺰ دو ﻡﻮﺳ ﺲ اﺻ ﻠﯽ ﺁن ـ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و‬
‫ﻳﺪاﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ ـ ﺳﻴﺪ ﻡﺤﻤﻮد ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ در ﻧ ﻀﺞ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ اﻳ ﻦ ﻧﻬ ﻀﺖ دﺳ ﺖ داﺷ ﺖ‪ .‬ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ‬
‫در آﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮاﺕﺶ »از ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺕﺎ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ« ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ آ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ ﺟﺒﻬ ﻪﯼ ﻡﻠ ﯽ از‬
‫چﻨﺪ ﻃﻴﻒ ﺕﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ هﻨﻮز ﻡﻠﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﺧﻴﻠ ﯽ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺑﺮﺧ ﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ‬
‫ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ‪ ،‬ه ﻢ ﻡﻠ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ه ﻢ ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ .‬ﺁرواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴ ﺎن در آﺘ ﺎب اﺳ ﻼم‬
‫رادﻳﻜ ﺎﻟﺶ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ آ ﻪ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ ﻃ ﯽ ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪاﯼ در ﻡ ﺎﻩ ﻡ ﻪ ‪ ١٩٦١‬اﻋ ﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳ ﺖ آ ﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ در اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪» :‬ﻡ ﺎ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ ﮔ ﺮا و ﻡ ﺼﺪﻗﯽ ه ﺴﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫اﻡ ﺎ ﺷ ﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻧﻬ ﻀﺘﯽه ﺎ ﺑ ﺮ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮدﻧ ﺸﺎن ﺕﺎآﻴ ﺪﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻏﻠ ﻴﻆﺕ ﺮ از ﻡ ﺸﺮوﻃﻪﺧ ﻮاﻩ ﺑ ﻮدن و‬
‫ﻡﺼﺪﻗﯽ ﺑﻮدﻧﺸﺎن داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ واﺿﺢ آﻪ ﭘ ﺴﻮﻧﺪهﺎﯼ ﻡﻠ ﯽﮔﺮاﻳ ﯽ و ﻡ ﺸﺮوﻃﻪﺧ ﻮاهﯽ اﺳﺎﺳ ﺎ‬
‫در ﺕﻀﺎدﯼ اﺻﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﺑ ﺎور اﻳ ﺸﺎن ﻡﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ آ ﺸﺎﻧﺪن دﻳ ﻦ ﺑ ﻪ داﻳ ﺮﻩﯼ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻃﺮﻓ ﻪ ﺁن آ ﻪ‬
‫ﻧﻬﻀﺘﯽهﺎ در هﻤﺎن ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﯼ اﻋﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳﺘ ﺸﺎن »ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ از ﺳﻴﺎﺳ ﺖ« را رد آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ آﻪ »اﺳ ﻼ ِم ﺷ ﻴﻌﯽ را ﺑﺨ ﺶ ﺟ ﺪاﻳﯽ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ]![ ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ‪ «.‬زﻡﻴﻨ ﻪﯼ‬
‫اﺻ ﻠﯽ اﻳ ﻦ ﻧﮕ ﺮش اﻟﺒﺘ ﻪ از هﻤ ﺎن دوران ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ و ﻡ ﺸﺮوﻋﻪ ﺧ ﻮاهﯽ ﺑﺨ ﺸﯽ از روﺡﺎﻧﻴ ﺖ ﺁن‬
‫دوران ﺕﺤﺖ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﺦ ﻓ ﻀﻞ اﷲ ﻧ ﻮرﯼ ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺷ ﻌﺎر‬
‫هﻤ ﺎن ﻡﺮﺕﺠ ﻊ ﻡﻌ ﺮوف ﺁن دوران‪ ،‬از زﺑ ﺎن ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آﺮدﮔ ﺎن ﻏ ﺮب و ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺁن‬
‫دوران ﻡﺠ ﺪدا ﻃ ﺮح ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻳ ﻚ ﻃﻨ ﺰ ﮔﺰﻧ ﺪﻩﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺳ ﺖ؛ ﺁن ه ﻢ زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان ﻡﺼﺪﻗﻴ ﺴﻢ و‬
‫ﻡﺸﺮوﻃﻪﮔﺮاﻳﯽ!! ﻓﺮﻳﺪون ﺁدﻡﻴﺖ از ﻗﻮل دآﺘﺮ ﺷﺎﻳﮕﺎن ﻧﻘﻞ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ ـ ﺡﺪود ﺳﺎل ‪ ١٣٣٠‬ـ ﺑﻪ دآﺘ ﺮ‬
‫ﻡ ﺼﺪق ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد آﺮدﻧ ﺪ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان وزﻳ ﺮ ﻓﺮهﻨ ﮓ ـ ﺁﻡ ﻮزش و ﭘ ﺮورش ﺑﻌ ﺪﯼ ـ‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮد و او ﺻﺮاﺡﺘﺎ رد آﺮدﻩ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺎزرﮔﺎن وزﻳﺮ ﻓﺮهﻨﮓ آﺸﻮر ﺷﻮد‪ ،‬اوﻟ ﻴﻦ آ ﺎرﯼ آ ﻪ‬
‫ﻡ ﯽآﻨ ﺪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ در اوﻟ ﻴﻦ اﻡﻜ ﺎن ﺳ ﺮ دﺧﺘ ﺮ ﺑﭽ ﻪه ﺎﯼ ﻡﺪرﺳ ﻪ ه ﻢ ﻟﭽ ﻚ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪.‬‬
‫از ﺕﺎآﻴ ﺪﯼ اﻳ ﻦ دو ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آ ﺮدﻩﯼ ﻏ ﺮب ﺑ ﺮ ﻋ ﺪم ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ در ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪﯼ اﻋ ﻼم‬
‫ﻡﻮﺟﻮدﻳﺖ »ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ«ﺷﺎن آﺮدﻩاﻧﺪ و در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ آ ﺸﺎﻧﺪن اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ ﻧﻘﻄ ﻪاﯼ ه ﻢ اﻳﻨ ﻚ در‬
‫ﺁن ﻗ ﺮار دارﻳ ﻢ‪ ،‬از ﻧﻘ ﺎط آﻠﻴ ﺪﯼ اﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﯽﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﺁن ﺑﻴ ﺸﺘﺮ و ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﭘﺮداﺧ ﺖ‪ .‬ﺕﻮﺟ ﻪ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٣٤٠‬دوﻟﺖ وﻗﺖ اﻳﺮان ﻻﻳﺤﻪاﯼ را ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان »اﻧﺠﻤﻦهﺎﯼ وﻻﻳﺘﯽ و اﻳ ﺎﻟﺘﯽ«‬
‫در ‪ ٩٢‬ﻡﺎدﻩ و ‪ ١٧‬ﺕﺒﺼﺮﻩ ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺐ رﺳﺎﻧﺪ آﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻡﻮاد اﻳﻦ ﻻﻳﺤﻪ‪ ،‬ﺡﺬف ﻗﻴﺪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻗ ﺮﺁن‬
‫‪٣٣٧‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺑﺎورﻡﻨﺪان ﺑﻪ ادﻳﺎن و ﻡﺬاهﺐ دﻳﮕﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻡﺎ ﻡﻬﻢﺕﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﻳﻦ ﻻﻳﺤﻪ‪ ،‬ﺡﺬف ﻗﻴﺪ »ذآﻮرﻳ ﺖ«‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن و اﻧﺘﺨ ﺎب آﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﻪ دﺷ ﻤﻨﯽ و ﺷ ﻮرش ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ اﻧﺠﺎﻡﻴ ﺪ آ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫اﻳ ﺸﺎن اﻳ ﻦ ﺑﻠ ﻮا را »ﺟﻨ ﺒﺶ دو ﻡﺎه ﻪﯼ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ« ﻧﺎﻡﻴ ﺪﻩاﻧ ﺪ و اﻟﺒﺘ ﻪ »ﻧﻬ ﻀﺖ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﺁزادﯼ‬
‫اﻳﺮان« ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻠﻮا اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﻧﻜﺮد آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻳﺎﻓﺘﻦ رﮔ ﻪه ﺎﯼ ﺿ ﺪ اﺳ ﺘﺒﺪادﯼ در اﻳ ﻦ ﺷ ﻮرش‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪﯼ‪ ،‬آﻠﯽ ه ﻢ از وﺟ ﻮدش ﻡﺎﻳ ﻪ ﮔﺬاﺷ ﺖ! اﻳ ﻦ اﻓ ﺸﺎﮔﺮﯼه ﺎ را ﻡﻬﻨ ﺪس ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ در هﻤ ﺎن‬
‫آﺘﺎﺑﺶ »از ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺕﺎ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ« آﺮدﻩ و اﻳﻦ هﻤﻴﺎرﯼ ﻧﻬﻀﺘﯽه ﺎ را ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﻗﻬﻘ ﺮا آ ﺸﺎﻧﺪن‬
‫اﻳﺮان ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ! در ﺕ ﺪاوم هﻤ ﻴﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ و ﻋﻤﻠﻜ ﺮد اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﻠ ﻮاﯼ ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد رخ ﻡ ﯽده ﺪ‪،‬‬
‫ﺟ ﻼل ﺁل اﺡﻤ ﺪ و ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻇﻬ ﻮر ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و ه ﻢ زﻡ ﺎن ﺑ ﺎ اﻋ ﺪام ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺑﻘﺎﻳ ﺎﯼ ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ »ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳﻼم« ـ درﺳﺖ در هﻤ ﺎن ﺳ ﺎل ‪ ١٣٤٤‬ـ دو ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ و ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪﯼ‬
‫ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ و ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن ﺧﻠ ﻖ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ از ﺑﻄ ﻦ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ و دﻳﮕ ﺮﯼ از ﻡﺘﻨ ﯽ دﻳﮕ ﺮ اﻋ ﻼم‬
‫ﻡﻮﺟﻮدﻳ ﺖ آ ﺮدﻩ‪ ،‬و روال ﺕ ﺮور و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ را در اﻳ ﺮا ِن ﺁن روز ﺑ ﻪ ﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡ ﺎ ﻡ ﯽآ ﺸﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺑ ﻪ ﻡﺒ ﺎرزﻩﯼ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻡ ﺴﺎﻟﻤﺖ ﺟﻮﻳﺎﻧ ﻪ‪ ،‬در چ ﺎرچﻮب ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﻡﺸﺮوﻃﻪﯼ اﻳﺮان ﻡﻠﺘﺰم ﺑﻮد ـ ﺑﺎ ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﻮآﺪش ﺑﺮ ﻋﺪم ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ از ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ـ زﻡﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎز‬
‫ﺕﻮﻟﺪ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ]ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ[ ﺷﺪ آﻪ هﻤﭽﻮن ﺳﻴﻠﯽ ﺑﻨﻴ ﺎن آ ﻦ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ دوران‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ را ﻧﺎﺑﻮد و ﻡﻀﻤﺤﻞ آﺮد‪ ،‬آﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺕﺮور و ﺧﺸﻮﻧﺖ را در ﻓﺮهﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻳﺮان ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺑﺮون رﻓﺖ از دام هﻤﺎن ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﺕﺒﺪﻳﻞ آﺮد آﻪ ﺧﻮد در ﺕﻮﻟﺪ و اﻳﺠﺎدش ﻧﻘ ﺸﯽ اﺳﺎﺳ ﯽ داﺷ ﺖ‪.‬ﺁﻧ ﺎﻧﯽ‬
‫آﻪ ﻡﯽﺧﻮاهﻨﺪ زﻡﻴﻨﻪهﺎﯼ اﻳﺠﺎد ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ را ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺕﺎرﻳﺨﭽ ﻪﯼ »ﻧﻬ ﻀﺖ‬
‫ﻡﺬهﺒﯽ ﺁزادﯼ« هﻢ ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ!‬

‫****‬
‫اﻳﺠﺎد وﺣﺸﺖ!‬
‫ﺟﺮﻳﺎنهﺎ و ﺳﺎزﻡﺎنهﺎﻳﯽ آﻪ ﺑﺮ ﺟﻨ ﮓ ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺕ ﺮور و ﺁدمآ ﺸﯽ ﺑﻨﻴ ﺎن اﺳ ﺘﺮاﺕﮋﯼ ﺧ ﻮد‬
‫را ﺳﻮار آﺮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻡﺎ ﻳﻚ ﻡﺤﻮر اﺳﺎﺳ ﯽ را ﺑ ﺮاﯼ ﺕﻮﺟﻴ ﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮدﺷ ﺎن ﻡﻄ ﺮح ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﺑ ﺎ‬
‫ﮔﺰﻳﻨﺶ اﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺕﮋﯼ و زدن ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﺎن رژﻳﻤﯽ آﻪ ﺑﺎ ﺁن درﮔﻴﺮﻧ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺎﻗﻂ آ ﺮدﻧﺶ ﺕ ﺎ ﭘ ﺎﯼ‬
‫ﺟﺎن هﻢ اﻳﺴﺘﺎدﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻡﯽآﻮﺷﻨﺪ اﻡﻨﻴﺖ ﺷﻜﻨﯽ ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺑﺎور ﺧﻮدﺷ ﺎن ﻋﻨ ﺼﺮ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان‬
‫ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧ ﻪﯼ ﺧﻮاﻧ ﺪﻧﯽ از ﻋﻤﻠﻜ ﺮد ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ ﺑ ﺮاﯼ زدن ﻳﻜ ﯽ از ﺳﺮاﻧﮕ ﺸﺘﺎن‬
‫رژﻳﻢ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺕﺮور ﻧﺎﻡﻮﻓﻖ ﺷﻌﺒﺎن ﺟﻌﻔﺮﯼ ﻡﻌﺮوف ﺑﻪ ﺷﻌﺒﺎن ﺑﯽﻡﺦ اﺳﺖ‪ .‬ﺷ ﻌﺒﺎن ﺟﻌﻔ ﺮﯼ را ﻳﻜ ﯽ از‬
‫ﻋﻮاﻡﻞ آﻮدﺕﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻡﺮداد ﻧﺎﻡﻴﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬آﺴﯽ آﻪ ﺑﺎ درﻳﺎﻓﺖ ﭘ ﻮل از ﻡﺤﺎﻓ ﻞ ﺧﺎﺻ ﯽ ﺑ ﺎ ﺑ ﺴﻴﺞ ﻟﻤ ﭙﻦه ﺎ و‬
‫ﻻتهﺎﯼ ﺟﻨﻮب ﺷﻬﺮ ﺕﻬﺮان زﻡﻴﻨﻪﯼ آﻮﺕﺎﯼ ‪ ٢٨‬ﻡﺮداد را ﻓﺮاهﻢ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻡﻦ ﻡﯽﺧ ﻮاهﻢ در‬
‫اﻳﻦ ﻳﺎدداﺷﺖ آﻮﺕﺎﻩ ﺑﻪ ﺁن ﺑﭙﺮدازم‪ ،‬ﻧﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑ ﺎ ‪ ٢٨‬ﻡ ﺮداد اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﺡﺘ ﺎ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ و آ ﺎراآﺘﺮ‬
‫ﺷ ﻌﺒﺎن ﺟﻌﻔ ﺮﯼ‪ .‬ﺕﻨﻬ ﺎ ﻡ ﯽﺧ ﻮاهﻢ ﻳ ﻚ چ ﺸﻤﻪ از ﻋﻤﻠﻜﺮده ﺎﯼ دروﻏ ﻴﻦ و »ه ﺪف وﺳ ﻴﻠﻪ را ﺕﻮﺟﻴ ﻪ‬
‫ﻡﯽآﻨﺪ« ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ اﻳ ﺮان را از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز ده ﻪﯼ ﭘﻨﺠ ﺎﻩ هﺠ ﺮﯼ ﺷﻤ ﺴﯽ‪ ،‬و ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺕ ﺎ‬
‫ﺳﺮﻓ ﺼﻞ ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ١٣٥٧‬و ﭘ ﺲ از ﺁن ﺕ ﺎ هﻤ ﻴﻦ چﻨ ﺪﯼ ﭘ ﻴﺶ آ ﻪ هﻨ ﻮز اﻡﻜ ﺎن اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺑﺮﺧﻮرده ﺎﯼ‬
‫ﺧﺸﻦ و ﺧﺸﻮﻧﺖﺳﺎز را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺮح ﺑﻜﻨﻢ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ هﻤﺎ ﺳﺮﺷﺎر در ﮔﻔﺖوﮔﻮﻳﯽ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﺒﺎن ﺟﻌﻔ ﺮﯼ‬

‫‪٣٣٨‬‬
‫اﻧﺠ ﺎم دادﻩ اﺳ ﺖ و ﺁن را در آﺘ ﺎﺑﯽ زﻳ ﺮ هﻤ ﻴﻦ ﻋﻨ ﻮان »ﺷ ﻌﺒﺎن ﺟﻌﻔ ﺮﯼ« در اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ﺑ ﻪ چ ﺎپ دادﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻃﺮح ﺕﺮور ﺟﻌﻔﺮﯼ از او ﻡﯽﭘﺮﺳﺪ و ﺟﻌﻔﺮﯼ چﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻡﯽدهﺪ‪:‬‬
‫»ﻡﻦ هﺮ روز ﻳﻪ دور دور ﭘﺎرك ﺷﻬﺮ ﻡﯽدوﻳﺪم و ورزش ﻡﯽآﺮدم‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻡﯽرﻓﺘﻢ ﺑﺎﺷﮕﺎﻩ‪.‬‬
‫ﻳﻪ روز ﭘﻨﺞ ﺻﺒﺢ داﺷﺘﻢ ﻡﯽرﻓﺘﻢ آﻪ ﺳﺮ ﺡ ﺴﻦ ﺁﺑ ﺎد ﺧﺮاﺑﻜ ﺎرا ﻡﻨ ﻮ ﺑ ﺎ ﺕﻴ ﺮ زدن ]ﺷ ﺐ ﻗ ﺒﻠﺶ[ ﺷ ﺒﻨﺎﻡﻪ‬
‫ﭘﺨﺶ آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ آ ﻪ ﻡ ﺎ ﺷ ﻌﺒﺎن را ﻡﺤﺎآﻤ ﻪ آ ﺮدﻳﻢ و ﻧﻌ ﺶ آﺜﻴﻔ ﺸﻮ اﻧ ﺪاﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﺕ ﺎ ﺁن روز اﻳﻨ ﺎ ]ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﺕﻴﻢ ﺕﺮور ﺷ ﻌﺒﺎن ﺑ ﯽﻡ ِﺦ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ[ ﺳ ﻴﺰدﻩ ﻧﻔ ﺮ رو آ ﺸﺘﻪ ﺑ ﻮدن‪ .‬چﻬ ﺎردهﻤﻴﺶ ﻡ ﻦ‬
‫ﺑﻮدم آﻪ ﺕﻴﺮﺷﻮن ﺧﻄﺎ رﻓﺖ ‪ .‬از اﻳﻦ ﺧﺮاﺑﻜﺎرا ﺳﻪ ﺕﺎ ﺷﻮن آﺸﺘﻪ ﻡﯽﺷﻦ‪ ،‬ﻳﻜﻴﺸﻮن ﮔﻴﺮ ﻡ ﯽاﻓﺘ ﻪ‪ ،‬اون‬
‫ﻳﻜﯽ اﻋﺘﺮاف ﻡﯽآﻨﻪ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ ]ﺑﻪ ﻗﻮل ﺟﻌﻔﺮﯼ رﺉ ﻴﺲ آﻤﻴﺘ ﻪﯼ ﻡﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ ﺧﺮاﺑﻜ ﺎرا آ ﻪ اﺳ ﻤﺶ در اﻳ ﻦ‬
‫آﺘﺎب ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺟﻌﻔﺮﯼ ﺁوردﻩ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ[ ﻳﻪ روز ﺑﻪ ﻡﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ازش ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬چﺮا ﺷﻌﺒﺎن ﺟﻌﻔﺮﯼ‬
‫را زدﻳﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬واﷲ ﻡﺎ ﻡﯽﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ اﻳﺠﺎد وﺡﺸﺖ آﻨ ﻴﻢ‪ .‬ازش ﭘﺮﺳ ﻴﺪم‪ :‬چﻄ ﻮر ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺕﻴﺮﺕ ﻮن ﺧﻄ ﺎ‬
‫رﻓﺖ؟ ﺷﻤﺎ آﻪ ﺕﺎ ﺁن وﻗﺖ ﺳﻴﺰدﻩ ﻧﻔﺮ رو زدﻩ ﺑﻮدﻳﻦ و ﺕﻴﺮﺕﻮن ﺧﻄﺎ ﻧﻤ ﯽرﻓ ﺖ؟ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ :‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ‬
‫آﻪ ﻡﺎ ﺕﺎ اوﻡﺪﻳﻢ هﻒ ﺕﻴﺮو درﺑﻴﺎرﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اوﻡﺪ ﺕﻮ ﺳﻴﻨﻪﯼ ﻡﺎ!‬
‫»ﺁﺧﻪ اﻳﻨﺎ دو ﻧﻔﺮ از ﺕﻮﯼ آﻮچﻪ اوﻡﺪن ﺑﻴﺮون‪ ،‬ﮔﺮﻳﻢ آﺮدﻩ ﺑﻮدن‪ ،‬اوﻡﺪن ﻳﻬﻮ ﺕ ﻮ ﺻ ﻮرت‬
‫ﻡﻦ ﺕﻴﺮ ﺧﺎﻟﯽ آﻨﻦ‪ ،‬ﻡﻦ ﺧﻴﺎل آ ﺮدم دارن ﺑ ﺎ ﻡ ﻦ ﺷ ﻮﺧﯽ ﻡ ﯽآ ﻨﻦ‪ ،‬ﮔﻔ ﺘﻢ‪ِ :‬ا ِا ﻳﻬ ﻮ دﻳ ﺪم ﻧ ﻪ ﺟﺪﻳ ﻪ! ﻡ ﻨﻢ‬
‫دﺳﺖ آﺮدم ﺑﻪ هﻒ ﺕﻴ ﺮ‪ .‬ﺑﻌ ﺪ ﻳﻜ ﯽ از ﺕ ﻮﯼ اون آﻮچ ﻪﯼ ﻡﻤ ﺪﻋﻠﯽ رﺷ ﺘﯽ اوﻡ ﺪ از ﭘ ﺸﺖ ﻳﻜ ﯽ زد ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺎزوم‪ ،‬زد ﺑﻪ دﺳ ﺘﻢ‪ ،‬ه ﻒ ﺕﻴ ﺮ داﺷ ﺘﻢ دﻳﮕ ﻪ‪ ،‬ﺳ ﻪ ﺕ ﺎ ﺕﻴﺮﺧ ﺎﻟﯽ آ ﺮدم ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑﻌ ﺪ اون آﻠ ﻪ ﭘ ﺰ اوﻧ ﻮر‬
‫ﺧﻴﺎﺑﻮن اوﻡﺪ‪) .‬ﺷﻌﺒﺎن ﺟﻌﻔﺮﯼ‪ ،‬هﻤﺎ ﺳﺮﺷﺎر‪ ،‬ﺻﺺ ‪ ٣٣٩‬ﺕﺎ ‪(٣٥٢‬‬
‫ﺟﺎﻟﺐ اﻳﻦ آﻪ »ﻧﻌﺶ آﺜﻴﻒ« ﺷ ﻌﺒﺎن ﺟﻌﻔ ﺮﯼ هﻨ ﻮز ه ﻢ زﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ]ﺕ ﺎ زﻡ ﺎن ﻧﻮﺷ ﺘﻦ اﻳ ﻦ‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖ[ و آﺘﺎب ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ او در ﺳﺎل ‪ ١٣٨١‬در اﻡﺮﻳﻜﺎ چﺎپ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬و اﻡﺎ ﻡﺘﻦ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﯽ و‬
‫دروﻏﮕ ﻮﻳﯽ و »ه ﺪف وﺳ ﻴﻠﻪ را ﺕﻮﺟﻴ ﻪ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‪ ،‬از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﻜﻞ ﮔﻴ ﺮﯼ و‬
‫ﺡﻀﻮر در ﺻ ﺤﻨﻪﯼ ﻋﻤﻠ ﯽ »اﻡﻨﻴ ﺖ ﺷ ﻜﻨﯽ« ه ﺮ دو ﻧﻈ ﺎم ﭘﻴ ﺸﻴﻦ و ﻓﻌﻠ ﯽ ﺡ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ اﻳ ﺮان! ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺑﺮادران ﺳﺎزﻡﺎﻧﯽ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩهﺎﺷﺎن ﺑﺎزﻧﮕﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻪ ﺕﺎ ﺷﺎن آﺸﺘﻪ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺁﺧ ﺮﯼ ه ﻢ دﺳ ﺘﮕﻴﺮ‬
‫ﺷﺪ و ﺑﻘﻴﻪﯼ ﻗﻀﺎﻳﺎ!!!‬

‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا و ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻠﻖ ﻗﻬﺮﻡﺎن اﻳﺮان‬

‫اﷲ ﻋﺰﻳﺰ ذو اﻧﺘﻘﺎم‬
‫اﻃﻼﻋﻴﻪﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ‬

‫ﺻ ﺒﺤﮕﺎﻩ اﻡ ﺮوز )اﻃﻼﻋﻴ ﻪ ﺷ ﺐ ﻗ ﺒﻠﺶ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و چ ﺎپ و ﭘﺨ ﺶ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد( ‪ ٦‬ﻡﻬﺮﻡ ﺎﻩ در ﺳ ﺎﻋﺖ ‪٦‬‬

‫ﺑﺎﻡﺪاد ﺡﻜﻢ دادﮔﺎﻩ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺧﻠﻖ در ﻡﻮرد ﺷﻌﺒﺎن ﺟﻌﻔﺮﯼ ﻡﻌﺮوف ﺑﻪ ﺷﻌﺒﺎن ﺑﯽﻡﺦ ﺿﺎرب وﺡ ﺸﯽ و‬
‫زدل دآﺘ ﺮ ﺡ ﺴﻴﻦ ﻓ ﺎﻃﻤﯽ ﺷ ﻬﻴﺪ ﺷ ﺠﺎع ﺑ ﻪ ﻡ ﻮرد اﺟ ﺮا ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪ و ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ﻳﻜ ﯽ دﻳﮕ ﺮ از‬
‫رﺟﺎﻟﻪهﺎ و ﻗﺪارﻩ ﺑﻨﺪهﺎﯼ چﺎﻗﻮآﺶ ﻡﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎر و ﻳﻜﯽ دﻳﮕﺮ از ﭘﺎﺳﺪاران درﺑﺎر ﻓﺎﺳ ﺪ‬
‫ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺑﻪ ﺳﺰاﯼ ﺟﻨﺎﻳﺖ و ﺳﻴﺎهﻜﺎرﯼهﺎﻳﺶ رﺳﻴﺪ‪ .‬در ﺡﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺮﺧ ﻮرد ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪاﯼ ﺑ ﻴﻦ ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‬
‫و )اﻳﻦ( ﺧﺎﺉﻦ روﯼ داد و او آﻪ ﺑﻪ اﺳﻠﺤﻪﯼ آﻤﺮﯼ ﻡﺴﻠﺢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺕﻴﺮاﻧﺪازﯼ‬
‫ﻡﺘﻘﺎﺑﻞ ﻧﻤﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﺿﺮب ‪ ١٥‬ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻻﺷﻪﯼ آﺜﻴﻔﺶ ﻧﻘﺶ ﺑﺮ زﻡﻴﻦ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﭘ ﺲ از‬
‫اﺟﺮاﯼ ﺡﻜﻢ ﺕﻨﺪرﺳﺖ و ﺷﺎداب ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺡﺎﻟﯽ آﻪ ﺑﺎ ﺻﻔﻴﺮ ﮔﻠﻮﻟﻪه ﺎﯼ ﺁﺕﺸﻴﻨ ﺸﺎن‬
‫ﺷﺎدﻡﺎﻧﯽ ﺧﻠﻘﯽ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٣٣٩‬‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎد ﺳﻨﺖ ﻡﻘﺪس اﻧﺘﻘﺎم از ﺧﺎﺉﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﺟﺎوﻳﺪ ﺑﺎد ﺧﺎﻃﺮﻩﯼ ﺷﻬﺪاﯼ ﺳﺮﻓﺮاز و‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮن ﺧﻔﺘﻪﯼ ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﭘﻴﺮوز ﺑﺎد اﻧﻘﻼب ﻡﺴﻠﺤﺎﻧﻪﯼ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان!‬
‫ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ اﻳﺮان‬
‫‪٥١/٧/٦‬‬
‫ﺑﻪ ﻡﻨﻈﻮر هﻤﻜﺎرﯼ ﺑﺎ اﻧﻘﻼب و اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن در ﺕﻜﺜﻴﺮ و ﭘﺨﺶ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻜﻮﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ ١١‬ﺁﭘﺮﻳﻞ ‪٢٠٠٥‬‬

‫****‬

‫دﻳﻦ در داﻳﺮﻩﯼ ﺣﻜﻮﻣﺖ!‬

‫»اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽ ﺕﺒﻠﻮر ﻋﻴﻨﯽ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﯼ ﻡﺨﻔﯽ و‬

‫ﻡﺨﻮﻓﯽ ﺑﻮد آﻪ در ﺟﺎن و ﺟﻬﺎن ﻡﺎ ﺧﺎﻧﻪ آﺮدﻩ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس‬

‫ﺧﻮاﻧ ﺪن چﻨ ﺪ آﺘ ﺎب وﻳ ﮋﻩ در زﻡﻴﻨ ﻪﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﻡ ﺮا ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﭘﺮﺳ ﺶ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽ‬

‫روﺑﺮو ﺳﺎﺧﺖ آﻪ دﻳﻦ در ﺡﻜﻮﻡﺖ و ﻳﺎ واژﻩﯼ اﺑﺘﻜﺎرﯼ »اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻡﯽ« در ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان‬
‫از چﻪ زﻡﺎﻧﯽ وارد ﻓﺮهﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻡ ﺎ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ؟! ﺕ ﺼﻮر ﻡ ﯽآ ﻨﻢ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ چﻴ ﺴﺘﺎن را ﺑ ﺎز آﻨ ﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻳﻜﯽ از ﻋﻠﻞ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ ﺕ ﺎرﻳﺨﯽﻡ ﺎن را ﺑ ﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ .‬در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑﺘ ﻮان ﺑﻴﻤ ﺎر و‬
‫ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ را در ﻡﻄ ﺐ دآﺘ ﺮ و ﻳ ﺎ روﯼ ﺕﺨ ﺖ ﺑﻴﻤﺎرﺳ ﺘﺎن‪ ،‬ﻡﻌﺎﻳﻨ ﻪ و ﻡ ﺪاوا آ ﺮد!‬
‫ﻳﻜﯽ از اﻳﻦ آﺘﺎبهﺎ آﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺻﺮﻳﺢ و ﭘﮋوهﺸﮕﺮاﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻬﻢ ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬آ ﺎرﯼ اﺳ ﺖ ﺕﺤ ﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان »اﺳﻼم رادﻳﻜﺎل« اﺙﺮ ﭘﮋوهﺸﯽ ارزﻧ ﺪﻩﯼ ارواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴ ﺎن آ ﻪ ﻡﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ‬
‫اﺳﺖ و ﻡﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺶ آﻮﺕﺎهﯽ از ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ ﺁن را در دﺳ ﺖ دارم‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ آﻮﺕ ﺎﻩ‪ ،‬ﺕﻜ ﻪاﯼ اﺳ ﺖ از‬
‫ﺑﺨﺶ دوم آﺘﺎب آﻪ ﺑﺎ ﺕﺮﺟﻤﻪﯼ زﻳﻨﻞ ﻧﻮروزﯼ ﺕﻮﺳﻂ ﻧﺸﺮ ﺑﻮﻟﺘﻦ در ﻟﻨﺪن در ﺕﺎرﻳﺦ ﺁﺑﺎن ﻡ ﺎﻩ ‪١٣٧٨‬‬
‫)اآﺘﺒ ﺮ ‪ (١٩٩٩‬ﻡﻨﺘ ﺸﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ آ ﻪ ﺑ ﻪ »ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ«‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺨﺶ ﺕﻜﻤﻴﻠﯽ آﺘﺎب »اﻳﺮان ﺑﻴﻦ دو اﻧﻘﻼب« ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴ ﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ آ ﻪ‬
‫در آﺘ ﺎب ﭘﻴ ﺸﻴﻨﺶ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﻪ روﻧ ﺪ آ ﺎر ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ ﻧﻈ ﺮ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﺎر ﺟﺎاﻓﺘ ﺎدﮔﯽه ﺎ و‬
‫آﻤﺒﻮده ﺎﯼ ﺁن آﺘ ﺎب را ﺟﺒ ﺮان آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺡ ﺰب ﺕ ﻮدﻩ ﻧﻘ ﺸﯽ اﺳﺎﺳ ﯽ در ﺑ ﻪ ﺑ ﻦ ﺑ ﺴﺖ‬
‫آ ﺸﺎﻧﺪن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻋﺮﻓ ﯽ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ اﻳ ﺮان داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻡ ﺎ ﻧﻘ ﺶ اﺳﺎﺳ ﯽ را »ﻧﻬ ﻀﺖ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺁزادﯼ«‬
‫ﻡﻨ ﺴﻮب ﺑ ﻪ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﻳ ﺪاﷲ ﺳ ﺤﺎﺑﯽ ﺑ ﺎزﯼ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ دو ﺕ ﻦ آ ﻪ از اوﻟ ﻴﻦ ﺳ ﺮﯼ‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ در زﻡﺎن ﺳ ﻠﻄﻨﺖ رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺤ ﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴ ﻪ ﺑ ﻪ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ اﻋ ﺰام‬
‫ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬درﺳ ﺖ ﺑ ﺮﺧﻼف ﺳ ﻤﺖ و ﺳ ﻮﯼ وﻃ ﻦ دوﺳ ﺘﺎﻧﻪ و ﺕﺮﻗ ﯽﺧﻮاهﺎﻧ ﻪﯼ داﻧ ﺸﺠﻮﻳﺎن اﻋﺰاﻡ ﯽ از‬
‫ﺳﻮﯼ دوﻟﺖ ژاﭘﻦ ﺑﻪ اروﭘﺎ ـ آﻪ آﺸﻮرﺷﺎن را ﺑﻪ ﻡﻬﺪ ﺕﻤﺪن و دﻡﻮآﺮاﺳﯽ و ﻡﺪرﻧﻴﺘﻪ در ﺷ ﺮق ﺕﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫‪٣٤٠‬‬
‫آﺮدﻩاﻧﺪ ـ آﻮﺷﺸﯽ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﻗﻬﻘﺮا ﺑﺮدن و ﻧﺎﺑﻮد آ ﺮدن دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ ﻧ ﺎچﻴﺰ ﺟﻨ ﺒﺶ ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ‬
‫و دوران ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮﯼهﺎ آﺮدﻩاﻧﺪ و ﺳﻮﮔﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن اﻳﺸﺎن هﻢ‪ ،‬هﻤﭽﻨﺎن در اﻳ ﻦ ﺳ ﻴﺮ ﻗﻬﻘﺮاﻳ ﯽ‬
‫ﺖ ﺑﻪ اﺿﻤﺤﻼل آ ﺸﺎﻧﺪن اﻳ ﺮان‬ ‫هﻤﺮاﻩ و هﻤﺮزم ﺑﺎ ﺡﺎآﻤﺎن اﺳﻼﻡﯽ ﻓﻌﻠﯽ در اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺎن ﻡﺎﻡﻮرﻳ ٍ‬
‫اداﻡﻪ ﻡﯽدهﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﻡﻠﺖ ﺁزادﻳﺨﻮاﻩ اﻳﺮان ـ ﺑﺮﺧﻼف ﻡﻠﻞ دﻳﮕﺮ ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧﻪ ـ آﻪ هﻔﺘ ﺎد و ﺳ ﻪ‬
‫ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﺑﻬﻤ ﻦ ‪ ٥٧‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻋﺮﻓ ﯽ و ﻡﻠ ﯽ‪ ،‬ﻃ ﯽ ﺟ ﺪاﻟﯽ‬
‫ﺧﻮﻧﻴﻦ ﭘﺎﯼ ﻓﺸﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ چﻨ ﻴﻦ »روﺷ ﻨﻔﻜﺮان« ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩاﯼ چﻨ ﺪان ه ﻢ ﻏﺮﻳ ﺐ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻧﻬ ﻀﺖ‬
‫ﺁزادﯼ اﻳ ﺮان در ﺳ ﺎل ‪ ١٣٤٠‬ﺕﺎﺳ ﻴﺲ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﺠ ﺰ دو ﻡﻮﺳ ﺲ اﺻ ﻠﯽ ﺁن ـ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﻳ ﺪاﷲ‬
‫ﺳ ﺤﺎﺑﯽ ـ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﻮد ﻃﺎﻟﻘ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺰ در ﻧ ﻀﺞ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ اﻳ ﻦ ﻧﻬ ﻀﺖ دﺳ ﺖ داﺷ ﺖ‪ .‬ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ در‬
‫آﺘﺎب ﺧﺎﻃﺮاﺕﺶ »از ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺕﺎ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ« ﻡﯽﻧﻮﻳﺴﺪ آﻪ در اﻳﻦ ﺳﺎله ﺎ ﺟﺒﻬ ﻪﯼ ﻡﻠ ﯽ از چﻨ ﺪ‬
‫ﻃﻴ ﻒ ﺕ ﺸﻜﻴﻞ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ هﻨ ﻮز ﻡﻠ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧ ﯽ ﺧﻴﻠ ﯽ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺑﺮﺧ ﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ‬
‫ﺑﻨﻴ ﺎﻧﮕﺰاران ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ‪ ،‬ه ﻢ ﻡﻠ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ه ﻢ ﻡ ﺬهﺒﯽ‪ .‬ﺁرواﻧ ﺪ ﺁﺑﺮاهﺎﻡﻴ ﺎن در آﺘ ﺎب اﺳ ﻼم‬
‫رادﻳﻜ ﺎﻟﺶ ﻡ ﯽﻧﻮﻳ ﺴﺪ آ ﻪ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ ﻃ ﯽ ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪاﯼ در ﻡ ﺎﻩ ﻡ ﻪ ‪ ١٩٦١‬اﻋ ﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳ ﺖ آ ﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺰاران اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ در اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪» :‬ﻡ ﺎ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻡ ﺸﺮوﻃﻪ ﮔ ﺮا و ﻡ ﺼﺪﻗﯽ ه ﺴﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫اﻡ ﺎ ﺷ ﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻧﻬ ﻀﺘﯽه ﺎ ﺑ ﺮ ﻡ ﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮدﻧ ﺸﺎن ﺕﺎآﻴ ﺪﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻏﻠ ﻴﻆﺕ ﺮ از ﻡ ﺸﺮوﻃﻪﺧ ﻮاﻩ ﺑ ﻮدن و‬
‫ﻡﺼﺪﻗﯽ ﺑﻮدﻧﺸﺎن داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ واﺿﺢ آﻪ ﭘ ﺴﻮﻧﺪهﺎﯼ ﻡﻠ ﯽﮔﺮاﻳ ﯽ و ﻡ ﺸﺮوﻃﻪﺧ ﻮاهﯽ اﺳﺎﺳ ﺎ‬
‫در ﺕﻀﺎدﯼ اﺻﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﺑ ﺎور اﻳ ﺸﺎن ﻡﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ آ ﺸﺎﻧﺪن دﻳ ﻦ ﺑ ﻪ داﻳ ﺮﻩﯼ ﺡﻜ ﻮﻡﺘﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻃﺮﻓ ﻪ ﺁن آ ﻪ‬
‫ﻧﻬﻀﺘﯽهﺎ در هﻤﺎن ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﯼ اﻋﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳﺘ ﺸﺎن »ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ از ﺳﻴﺎﺳ ﺖ« را رد آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺧ ﺎﻃﺮ آ ﻪ »اﺳ ﻼ ِم ﺷ ﻴﻌﯽ را ﺑﺨ ﺶ ﺟ ﺪاﻳﯽ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻡﻠ ﺖ اﻳ ﺮان ]![ ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ‪«.‬‬
‫زﻡﻴﻨﻪﯼ اﺻﻠﯽ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش اﻟﺒﺘﻪ از هﻤﺎن دوران ﻡﺸﺮوﻃﻪ و ﻡ ﺸﺮوﻋﻪ ﺧ ﻮاهﯽ ﺑﺨ ﺸﯽ از روﺡﺎﻧﻴ ﺖ‬
‫ﺁن دوران ﺕﺤﺖ رهﺒﺮﯼ ﺷﻴﺦ ﻓﻀﻞ اﷲ ﻧﻮرﯼ ﺁﻏﺎز ﺷﺪ‪ ،‬اﻡﺎ اﻳﻦ آﻪ در ﺕﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان‪ ،‬ﺷ ﻌﺎر‬
‫هﻤ ﺎن ﻡﺮﺕﺠ ﻊ ﻡﻌ ﺮوف ﺁن دوران‪ ،‬از زﺑ ﺎن ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آﺮدﮔ ﺎن ﻏ ﺮب و ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺁن‬
‫دوران ﻡﺠ ﺪدا ﻃ ﺮح ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻳ ﻚ ﻃﻨ ﺰ ﮔﺰﻧ ﺪﻩﯼ ﺕ ﺎرﻳﺦ اﺳ ﺖ؛ ﺁن ه ﻢ زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان ﻡﺼﺪﻗﻴ ﺴﻢ و‬
‫ﻡﺸﺮوﻃﻪﮔﺮاﻳﯽ!! ﻓﺮﻳﺪون ﺁدﻡﻴﺖ از ﻗﻮل دآﺘﺮ ﺷﺎﻳﮕﺎن ﻧﻘﻞ ﻡﯽآﻨﺪ آﻪ ـ ﺡﺪود ﺳﺎل ‪ ١٣٣٠‬ـ ﺑﻪ دآﺘ ﺮ‬
‫ﻡ ﺼﺪق ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد آﺮدﻧ ﺪ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان وزﻳ ﺮ ﻓﺮهﻨ ﮓ ـ ﺁﻡ ﻮزش و ﭘ ﺮورش ﺑﻌ ﺪﯼ ـ‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮد و او ﺻﺮاﺡﺘﺎ رد آﺮدﻩ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺎزرﮔﺎن وزﻳﺮ ﻓﺮهﻨﮓ آﺸﻮر ﺷﻮد‪ ،‬اوﻟ ﻴﻦ آ ﺎرﯼ آ ﻪ‬
‫ﻡ ﯽآﻨ ﺪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ در اوﻟ ﻴﻦ اﻡﻜ ﺎن ﺳ ﺮ دﺧﺘ ﺮ ﺑﭽ ﻪه ﺎﯼ ﻡﺪرﺳ ﻪ ه ﻢ ﻟﭽ ﻚ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ‪.‬‬
‫از ﺕﺎآﻴ ﺪﯼ اﻳ ﻦ دو ﺕﺤ ﺼﻴﻞ آ ﺮدﻩﯼ ﻏ ﺮب ﺑ ﺮ ﻋ ﺪم ﺟ ﺪاﻳﯽ دﻳ ﻦ از ﺡﻜﻮﻡ ﺖ در ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪﯼ اﻋ ﻼم‬
‫ﻡﻮﺟﻮدﻳﺖ »ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ«ﺷﺎن آﺮدﻩاﻧﺪ و در هﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ آ ﺸﺎﻧﺪن اﻳ ﺮان ﺑ ﻪ ﻧﻘﻄ ﻪاﯼ ه ﻢ اﻳﻨ ﻚ در‬
‫ﺁن ﻗ ﺮار دارﻳ ﻢ‪ ،‬از ﻧﻘ ﺎط آﻠﻴ ﺪﯼ اﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﯽﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﺁن ﺑﻴ ﺸﺘﺮ و ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﭘﺮداﺧ ﺖ‪ .‬ﺕﻮﺟ ﻪ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٣٤٠‬دوﻟﺖ وﻗﺖ اﻳﺮان ﻻﻳﺤﻪاﯼ را ﺕﺤﺖ ﻋﻨﻮان »اﻧﺠﻤﻦهﺎﯼ وﻻﻳﺘﯽ و اﻳ ﺎﻟﺘﯽ«‬
‫در ‪ ٩٢‬ﻡﺎدﻩ و ‪ ١٧‬ﺕﺒﺼﺮﻩ ﺑﻪ ﺕﺼﻮﻳﺐ رﺳﺎﻧﺪ آﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻡﻮاد اﻳﻦ ﻻﻳﺤﻪ‪ ،‬ﺡﺬف ﻗﻴﺪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻗ ﺮﺁن‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺑﺎورﻡﻨﺪان ﺑﻪ ادﻳﺎن و ﻡﺬاهﺐ دﻳﮕﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻡﺎ ﻡﻬﻢﺕﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﻳﻦ ﻻﻳﺤﻪ‪ ،‬ﺡﺬف ﻗﻴﺪ »ذآﻮرﻳ ﺖ«‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن و اﻧﺘﺨ ﺎب آﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﻪ دﺷ ﻤﻨﯽ و ﺷ ﻮرش ﺁﺧﻮﻧ ﺪهﺎ اﻧﺠﺎﻡﻴ ﺪ آ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫اﻳ ﺸﺎن اﻳ ﻦ ﺑﻠ ﻮا را »ﺟﻨ ﺒﺶ دو ﻡﺎه ﻪﯼ روﺡﺎﻧﻴ ﺖ« ﻧﺎﻡﻴ ﺪﻩاﻧ ﺪ و اﻟﺒﺘ ﻪ »ﻧﻬ ﻀﺖ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﺁزادﯼ‬
‫اﻳﺮان« ﻧﻪ ﺕﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻠﻮا اﻋﺘﺮاﺿﯽ ﻧﻜﺮد آﻪ ﺑﺮاﯼ ﻳﺎﻓﺘﻦ رﮔ ﻪه ﺎﯼ ﺿ ﺪ اﺳ ﺘﺒﺪادﯼ در اﻳ ﻦ ﺷ ﻮرش‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪﯼ‪ ،‬آﻠﯽ ه ﻢ از وﺟ ﻮدش ﻡﺎﻳ ﻪ ﮔﺬاﺷ ﺖ! اﻳ ﻦ اﻓ ﺸﺎﮔﺮﯼه ﺎ را ﻡﻬﻨ ﺪس ﻟﻄ ﻒاﷲ ﻡﻴﺜﻤ ﯽ در هﻤ ﺎن‬
‫آﺘﺎﺑﺶ »از ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺕﺎ ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ« آﺮدﻩ و اﻳﻦ هﻤﻴﺎرﯼ ﻧﻬﻀﺘﯽه ﺎ را ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﻗﻬﻘ ﺮا آ ﺸﺎﻧﺪن‬
‫اﻳﺮان ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ! در ﺕ ﺪاوم هﻤ ﻴﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ و ﻋﻤﻠﻜ ﺮد اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﻠ ﻮاﯼ ‪ ١٥‬ﺧ ﺮداد رخ ﻡ ﯽده ﺪ‪،‬‬
‫ﺟ ﻼل ﺁل اﺡﻤ ﺪ و ﻋﻠ ﯽ ﺷ ﺮﻳﻌﺘﯽ ﻇﻬ ﻮر ﻡ ﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و ه ﻢ زﻡ ﺎن ﺑ ﺎ اﻋ ﺪام ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺑﻘﺎﻳ ﺎﯼ ﺟﺮﻳ ﺎن‬

‫‪٣٤١‬‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ »ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳﻼم« ـ درﺳﺖ در هﻤ ﺎن ﺳ ﺎل ‪ ١٣٤٤‬ـ دو ﺳ ﺎزﻡﺎن ﺕﺮورﻳ ﺴﺘﯽ و ﻡ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪﯼ‬
‫ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ و ﻓ ﺪاﺉﻴﺎن ﺧﻠ ﻖ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ از ﺑﻄ ﻦ ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ و دﻳﮕ ﺮﯼ از ﻡﺘﻨ ﯽ دﻳﮕ ﺮ اﻋ ﻼم‬
‫ﻡﻮﺟﻮدﻳ ﺖ آ ﺮدﻩ‪ ،‬و روال ﺕ ﺮور و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ را در اﻳ ﺮا ِن ﺁن روز ﺑ ﻪ ﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪﯼ ﻡ ﺎ‬
‫ﻡﯽآﺸﺎﻧﻨﺪ‪.‬ﺷﻮرﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﺁزادﯼ ﺑﻪ ﻡﺒﺎرزﻩﯼ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻡﺴﺎﻟﻤﺖ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ‪ ،‬در چﺎرچﻮب‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻡﺸﺮوﻃﻪﯼ اﻳﺮان ﻡﻠﺘﺰم ﺑﻮد ـ ﺑﺎ ﺕﺎآﻴﺪ ﻡﻮآﺪش ﺑﺮ ﻋﺪم ﺟﺪاﻳﯽ دﻳﻦ از ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ـ زﻡﻴﻨ ﻪ‬
‫ﺳﺎز ﺕﻮﻟﺪ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ ]ﺳﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ[ ﺷ ﺪ آ ﻪ هﻤﭽ ﻮن ﺳ ﻴﻠﯽ ﺑﻨﻴ ﺎن آ ﻦ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺕﻨﻬ ﺎ دﺳ ﺘﺎوردهﺎﯼ‬
‫دوران ﭘﻴ ﺸﻴﻦ را ﻧ ﺎﺑﻮد و ﻡ ﻀﻤﺤﻞ آ ﺮد‪ ،‬آ ﻪ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﺮور و ﺧ ﺸﻮﻧﺖ را در ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫اﻳﺮان ﺑﺮاﯼ ﺑﺮون رﻓﺖ از دام هﻤﺎن ﺡﻜﻮﻡﺘﯽ ﺕﺒﺪﻳﻞ آﺮد آﻪ ﺧ ﻮد در ﺕﻮﻟ ﺪ و اﻳﺠ ﺎدش ﻧﻘ ﺸﯽ اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫داﺷ ﺖ‪.‬ﺁﻧ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ زﻡﻴﻨ ﻪه ﺎﯼ اﻳﺠ ﺎد ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ را ﺑﻬﺘ ﺮ ﺑ ﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﺕﺎرﻳﺨﭽﻪﯼ »ﻧﻬﻀﺖ ﻡﺬهﺒﯽ ﺁزادﯼ« هﻢ ﻧﮕﺎهﯽ ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ!‬

‫****‬

‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺨﻮاهﯽ از ﻣﻮﺿﻊ ﻣﺮدﺳﺎﻻرﯼ‬

‫در ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻬﻀﺖ ﻡﺸﺮوﻃﻪ اﻳﺮان روﺷﻨﻔﻜﺮاﻧﯽ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺁﮔﺎهﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ آﻪ آﻠﻴﺪ رهﺎﻳﯽ اﻳﺮاﻧﻴﺎن‬
‫را از ﮔﺎزاﻧﺒﺮ ﺳﺘﻢ اﺳﺘﺒﺪاد دﻳﻨﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ ره ﺎﻳﯽ زن اﻳﺮاﻧ ﯽ از زﻧﺠﻴ ﺮ اﻳ ﻦ آﻔ ﻦ ﺳ ﻴﺎﻩ ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮاﻧﯽ از ﻃﻴﻒ اﻳﺮج ﻡﻴﺮزا آﻪ در ﺁن ﺳﺮودﻩ زﻳﺒﺎﻳﺶ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻋﺎرﻓﺎﻧ ﻪ اﻳ ﻦ دﻡ ﻞ چ ﺮآﻴﻦ را ﺑ ﻪ‬
‫روﺷ ﻨﯽ ﺑ ﺎز ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ‪.‬ﻡﺮﺡﻠ ﻪ ﻋﻴﻨ ﯽ ﺕﺤﻘ ﻖ اﻳ ﻦ ﺧﻮاﺳ ﺖ روﺷ ﻨﻔﻜﺮان و روﺷ ﻨﮕﺮان ‪ 17‬دﻳﻤ ﺎﻩ‬
‫‪ ١٣١٤‬اﺳﺖ و داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم رﻓﻊ ﺡﺠﺎب آﻪ در اﻳﻦ دوران ﻧﻴﺰ روﺷﻨﻔﻜﺮان و ﺷﺎﻋﺮاﻧﯽ را ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫هﻤ ﺮاﻩ آ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﻤﻠ ﻪ اﻳ ﻦ ﺁزاديﺧﻮاهﺎﻧ ﻪ »اﺧﺘ ﺮ چ ﺮخ ادب« ﭘ ﺮوﻳﻦ اﻋﺘ ﺼﺎﻡﯽ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺷﻮرﯼ در ﺧﻮر ﻳﻚ زن اﻳﺮاﻧﯽ ﺁﮔﺎﻩ از اﻳﻦ ﻓﺮاز وﻳﮋﻩ ﺕ ﺎرﻳﺦ ﻡﻌﺎﺻ ﺮ اﻳ ﺮان ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ آ ﺮد ‪.‬هﺮچﻨ ﺪ‬
‫واﭘﺴﮕﺮاﻳﺎن و ﻋﻘﺐ ﻡﺎﻧﺪﮔﺎن ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در هﻤ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎله ﺎ در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺕﺤ ﻮل واآﻨ ﺸﯽ‬
‫ﻧﺎﻡﺘﻌﺎدل ﻧﺸﺎن ﻡ ﯽدادﻧ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ هﻤﭽﻨ ﺎن ﺑ ﺎ ﻡﻘﺎوﻡ ﺖ اﻳ ﺮان دوﺳ ﺘﺎن و ﺁزادﻳﺨﻮاه ﺎن روﺑ ﺮو ﻡ ﯽﺷ ﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻴ ﺎز اﻳ ﻦ ﻓﺮازه ﺎﯼ ﺷ ﻜﻮهﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻡﻘﺎﺑﻠ ﻪ دآﺘ ﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ ﻡ ﺼﺪق ﺑ ﺎ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎدهﺎﯼ دﻳﻜﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ‬
‫ﺕﺮورﻳﺴﺘﯽ ﻓﺪاﺉﻴﺎن اﺳﻼم ﺑﻮد آﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺨﻨﮕﻮﯼ ارﺕﺠﺎع ﻡﺬهﺒﯽ ﺟ ﺎرﯼ درﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ از دآﺘ ﺮ‬
‫ﻡ ﺼﺪق ﻡ ﻲﺧﻮاﺳ ﺖ آ ﻪ ﺡﺠ ﺎب اﺳ ﻼﻡﯽ را اﺟﺒ ﺎرﯼ آﻨ ﺪ‪ .‬ﻧﻤ ﺎز ﺟﻤﺎﻋ ﺖ را در ادارات ﺑﺮﻗ ﺮار آﻨ ﺪ‬
‫و‪...‬ﻋﺪم ﻡﻮاﻓﻘﺖ دآﺘﺮ ﻡﺤﻤﺪ ﻡﺼﺪق ﺑ ﺎ ﺕ ﺼﺪﯼ ﭘ ﺴﺖ وزارت ﻓﺮهﻨ ﮓ از ﺳ ﻮﯼ ﻡﻬ ﺪﯼ ﺑﺎزرﮔ ﺎن را‬
‫ه ﻢ ﻡ ﻲﺑﺎﻳ ﺪ دﻗﻴﻘ ًﺎ در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ دﻳ ﺪ‪ .‬ﻡ ﺼﺪق ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﻡ ﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻡﻌﺘﻘ ﺪ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻡ ﺎ اﺳ ﻼم را‬
‫ﺡﻴﻄ ﻪاﯼ ﻓ ﺮدﯼ و ﺷﺨ ﺼﯽ ﻡ ﯽداﻧ ﺴﺖ و در ﺕﻤ ﺎم دوران ﺻ ﺪارﺕﺶ ﺡﺎﺿ ﺮ ﻧ ﺸﺪ ﺑ ﻪ ﺕﻬﺪﻳ ﺪهﺎ و‬
‫ﺧﻮاﺳﺖهﺎﯼ ارﺕﺠﺎﻋﻴﻮن ﭘﺎﺳﺦ ﻡﺜﺒﺖ ﺑﺪهﺪ ‪.‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻌﺪ زﻡﺎﻧﻴﻜﻪ زﻧ ﺎن اﻳﺮاﻧ ﯽ ﻓ ﺼﻞ ﺑ ﻪ ﻓ ﺼﻞ ﻗﻠ ﻪه ﺎﯼ‬
‫ﺕﺎزﻩاﯼ را در زﻧ ﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽﺷ ﺎن ﻓ ﺘﺢ ﻡﻴﻜﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ ﻡ ﺬهﺒﯽ آ ﻪ از اﺳ ﺎس ﺑ ﺮاﯼ‬
‫آﺸﺎﻧﺪن دﻳﻦ ﺑﻪ داﻳﺮﻩ ﺡﻜﻮﻡﺖ و ﺕﻬﺪﻳﺪ زﻧﺎن اﻳﺮاﻧﻴﻮ ﺕﻬﺪﻳﺪ ﺁزاديه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﭘ ﺎ ﺑ ﻪ ﻡﻴ ﺪان ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮاﯼ ﺑﺰك آﺮدن چﻬﺮﻩ ﯼ واﭘﺴﮕﺮا و ﻋﻘﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ ﻳ ﺎران ارﺕﺠ ﺎﻋﻲاش‪ ،‬ﻡﺒ ﺎرزﻩاﯼ ﺑ ﯽ‬
‫اﻡ ﺎن را ﺑﺮﻧﺎﻡ ﻪرﻳ ﺰﯼ آﻨ ﺪ‪ .‬ﺡﺘﻤ ًﺎ ﻡﺘﻮﺟ ﻪ ه ﺴﺘﻴﺪ آ ﻪ از ﻧﻬ ﻀﺖ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺁزادﯼ ﺳ ﺨﻦ ﻡﻴﮕ ﻮﻳﻢ ‪.‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ آﺸﺎﻧﺪن دﻳﻦ ﺑﻪ داﻳﺮﻩ ﺡﻜﻮﻡﺖ ﺑﺎﻧﯽ رﺷﺪ هﻤﺎن ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻘﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﻩاﯼ ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن‬
‫‪٣٤٢‬‬
‫را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺁﻏ ﺎز ﻧ ﺴﺦ دﻳ ﻦ و ﺁﺉ ﻴﻦ و ﺁزادﯼ و ﺑﻴﺒﻨ ﺪ و ﺑ ﺎرﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻡ ﺎﻧﻊ اﺻ ﻠﯽ ﺕ ﺪاوم‬
‫ﻡﺮدﺳﺎﻻرﯼ ﺟﺎرﯼ در ﻡﺘﻦ ﻡﺬهﺒﺶ ﻡ ﯽدﻳ ﺪ‪ ١٧ .‬ﺳ ﺎل ﭘ ﺲ از اﻧﺘ ﺸﺎر ﻋﻠﻨ ﯽ ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪ اﻋ ﻼم ﻡﻮﺟﻮدﻳ ﺖ‬
‫ﻧﻬ ﻀﺖ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺁزادﯼ رادﻳﻜ ﺎلﺕ ﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺧ ﺸﻦﺕ ﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺿ ﺪ زن ﺕ ﺮﻳﻦ ﻋﻘ ﺐاﻓﺘ ﺎدﻩ ﺕ ﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﻼﻡﻴﺴﺖهﺎ در اﻳﺮان ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺕﻤﺎم ﺟﺮﻳﺎنهﺎﯼ ﻧﻴﻢ ﺑﻨﺪ و ﺕﻤﺎم ﺑﻨ ﺪ دﻳﮕ ﺮ از ﻃﻴ ﻒ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻧﻬ ﻀﺖ ﺁزادﯼ و ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺧﻠ ﻖ را از ﺻ ﺤﻨﻪ ﻗ ﺪرت در اﻳ ﺮان ﺡ ﺬف آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬دآﺘ ﺮ رﺿ ﺎ‬
‫ﺁﻳﺮﻡﻠ ﻮ‪ ،‬اﺳ ﺘﺎد داﻧ ﺸﮕﺎﻩ ﮔ ﻮﺕﻨﺒﺮگ در آﺘ ﺎب ﭘﺮﻡﺤﺘ ﻮاﻳﺶ »زن در ﮔ ﺮداب ﺷ ﺮﻳﻌﺖ« هﻤﺪﺳ ﺘﻲ‪،‬‬
‫هﻤﺮاه ﯽ و هﻤﺮاﻳ ﯽ دو روﺷ ﻨﻔﻜﺮ ﻡ ﺬهﺒﯽ هﻤ ﻴﻦ ده ﻪ چﻬ ﻞ )ﻋﻠﻴ ﺸﺮﻳﻌﺘﯽ و ﻡﺮﺕ ﻀﯽ ﻡﻄﻬ ﺮي( را‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ آﺸﺎﻧﺪن زﻧﺎن اﻳﺮان در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺟﺎﻡﻌﻪ اﻳﺮاﻧﯽ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺑ ﺎز ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ‪.‬ﺧ ﺎﻧﻢ دآﺘ ﺮ‬
‫هﺎﻳﺪﻩ ﻡﻐﻴﺜﯽ در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲاﯼ زﻳﺮ ﻋﻨﻮان ﻡﻬﺎﺟﺮت و ﺑﺎزﺑﻴﻨﯽ ﻧﻘﺶهﺎﯼ ﺟﻨ ﺴﯽ زن و ﻡ ﺮد در آ ﺎﻧﻮن‬
‫آﺎﻧﺎداﻳﯽ ﻡﻬﻨﺪﺳﻴﻦ و ﺁرﺷﻴﺘﻜﺖهﺎﯼ اﻳﺮاﻧﯽ در ﺕﻮرﻧﺘ ﻮ در ﺕ ﺎرﻳﺦ ‪ ٦‬ﻓﻮرﻳ ﺔ ‪ ٢٠٠٢‬ﺟ ﻼل ﺁل اﺡﻤ ﺪ را‬
‫هﻢ در هﻤﻴﻦ ﻃﻴﻒ ﻡﻌﺘﺮﺿﻴﻦ ﺑﻪ ﺁزادﻳﻬﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺁزادﯼ زﻧ ﺎن ﻧ ﺎم ﺑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﻮﮔﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ آﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺡﺮآﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﻧﺎﻧﯽ آﻪ در دوران ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺑﺎ اﻳﻦ دو ﭘﺎدﺷﺎﻩ دﺷﻤﻨﯽ و ﻡﺨﺎﻟﻔﺖ آﺮدﻩاﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻧ ﻪ از ﻡﻮﺿ ﻊ ﺁزاديﺧ ﻮاهﯽ آ ﻪ دﻗﻴﻘ ًﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺕﺤﺪﻳ ﺪ ﺁزادﯼه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺟ ﺎرﯼ در ﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺁن‬
‫روز ﻡﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ‪.‬آﻤﺪﯼ ﺁن آﻪ در اﻳﻦ روزهﺎ هﻢ آﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ چﺎﻟﺶ ﺑﺎ ﻡﻴﺜﺎق ﺷﺎهﺰادﻩ ﻧﺸ ﺴﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﻧﻘﻄ ﻪ اﺻ ﻠﯽ و ﮔ ﺮﻩ آ ﻮر هﻴ ﺴﺘﺮﯼ ﻡﺨﺎﻟﻔﺘ ﺸﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﺸﺎن از هﻤ ﻴﻦ زاوﻳ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ آ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﺕﻼش ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﻡﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ اﻡﺮﻳﻜﺎ و ﻏ ﺮبزدﮔ ﯽ و ﺁزادﻳﻬ ﺎﯼ ﻗﻴ ﺪ و ﺷ ﺮط ﺟﻨ ﺴﯽ‬
‫داد ﺳﺨﻦ ﻡﯽدهﻨﺪ و ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﻟﻴﺴﺖ ﺟﻨﺎﻳﺎت ﭘﻬﻠﻮﻳﻬﺎ را ﺑﻪ رخ دﻳﮕﺮان ﻡﯽآﺸﻨﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺎت ﺡﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﯽ ﺑﺎ ﻡﺴﺎﻡﺤﻪ رﻓﺘﺎر ﻡﯽآﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧﻜﺘ ﻪ آﻠﻴ ﺪ ﻳﻬﻤ ﻴﻦ چﻴ ﺴﺘﺎن اﺳ ﺖ ! ﺟ ﻢ ﺑ ﺰرگ و‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ اﻳﻦ ﭘﺪر و ﭘﺴﺮ زﺧﻤﯽ آﺮدن ﭘﻴﻜﺮ ﻡﺮدﺳﺎﻻرﯼ‪ ١٤٠٠‬ﺳﺎﻟﻪ ﺡﺎآﻢ ﺑ ﺮ رواﺑ ﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﻡ ﺎ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ‪.‬ﺑﺮﺧ ﯽ از اﻳ ﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼﺧﻮاه ﺎن هﺮﮔ ﺰ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ اﻳ ﻦ ﺟ ﺮم‬
‫ﻡﻀﺎﻋﻒ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺑﺮاﯼ آﻤﯽ دﺳﺘﻜﺎرﯼ در دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻡﺮدﺳﺎﻻرﯼ ﺡﺎآﻢ ﺑﺮ ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﺁن روز ﻡ ﺎ‬
‫را ﺑﺒﺨ ﺸﻨﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠ ﯽ از هﻤ ﻴﻦ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺨﻮاه ﺎن ﺡﻔ ﻆ اﺳ ﻜﻠﺖ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﺳ ﻼﻡﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ اﻡ ﺎ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ و‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﻜﻪ در اﻳﻦ ﺑﺮهﻪ ﺕﺎرﻳﺨﯽ ﻧﻴﺰ هﻤﭽﻮن دوم ﺧﺮداد ‪ ٧٦‬ﺑﻪ ﺑﺎزﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻼﺕ ﯽ ﺁزادﯼ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﻪ هﻤﭽﻮن ﺳﻴﺪ روحاﷲ ﺧﻤﻴﻨﯽ در ﭘﺎرﻳﺲ را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن در ﻡﻨﺸﻮرهﺎﺷﺎن آﭙﯽ ﻡﯽآﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺑ ﻪ واﻗ ﻊ ﺁزادﯼﺧ ﻮاﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬هﻴﭽﮕ ﺎﻩ در ﺑ ﺮش ﺳ ﺎله ﺎﯼ‪٥٧‬‬
‫و‪ ٥٦‬چﻪ ﺕﻮدﻩاﻳﻬﺎﺷ ﺎن‪ ،‬چ ﻪ اآﺜﺮﻳﺘ ﯽه ﺎ‪ ،‬ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ و چ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻳ ﺎز ﻡﻨﻔﺮدﻳﻨ ﺸﺎن ﻋ ﺼﺎﯼ دﺳ ﺖ اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺘﺒﺪاد وﻗﻴﺢ دﻳﻨﯽ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺡﺎﻡﻴ ﺎن و ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﺎن ﺡﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﯽ در اﻳ ﻦ ﺑﺮه ﻪ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫هﻤﻪ ﻧﻤﺮﻩ ﺻﻔﺮ در آﺎرﻧﺎﻡﻪهﺎﺷﺎن هﻤﭽﻨ ﺎن در ﻡﻴ ﺪان ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﯽﺧﻮاهﻨ ﺪ در‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ وﻳﮋﻩ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻡﺴﻴﺮ ﻡﺒﺎرزﻩ ﺁزادﯼﺧﻮاهﺎﻧﻪ ﯼ ﻡﻠﺖ اﻳﺮان را آﻪ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑ ﺎ ﺁزاديه ﺎﯼ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮔﺮﻩ ﺧﻮردﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻡﻨﺤﺮف آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ دﺳ ﺖ آ ﻢ در اﻳ ﻦ ﺳﺮﻓ ﺼﻞ ﺕ ﺎزﻩ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎزﯼ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﺷﻤﻨﯽ هﻴﺴﺘﺮﻳﻚ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎنه ﺎ را ﺑ ﺎ ﻡﻴﺜ ﺎق ﺷ ﺎهﺰادﻩ ﺕﻨﻬ ﺎ از اﻳ ﻦ ﻧﻘﻄ ﻪ ﻡ ﻲﺕ ﻮان ﺕﺤﻠﻴ ﻞ آ ﺮد‬
‫واﻻ آﻪ دﺳﺖ آﻢ در ﻡﻘﺎم ﻡﻘﺎﻳ ﺴﻪ درك ﻡﻴﻜﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ ﻡ ﺬهﺒﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺑ ﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧ ﺎكﺕ ﺮ و‬
‫وﺡﺸﻴﺎﻧﻪﺕﺮ از هﺮ ﻧ ﻮع دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ آﻼﺳ ﻴﻚ اﺳ ﺖ‪ .‬در آ ﺸﻮر ﺷ ﻴﻠﯽ دﻳ ﺪﻳﻢ آ ﻪ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ ﻧﻈ ﺎﻡﯽ و‬
‫ﻏﻴﺮﻡﺬهﺒﯽ اﻳﻦ آﺸﻮر ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺁزاداﻧﻪ ﺕ ﻦ داد‪ .‬در اﻓﺮﻳﻘ ﺎﯼ ﺟﻨ ﻮﺑﯽ دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ ﺁﭘﺎرﺕﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻧ ﮋادﯼ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺟ ﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺎﻡﯽ دﻡﻮآﺮاﺕﻴ ﻚ داد‪ .‬ﺡﺘ ﯽ در اﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎﯼ ﺑﻌ ﺪ از دﻳﻜﺘ ﺎﺕﻮرﯼ‬
‫ﻧﻈﺎﻡﯽ ﻓﺮاﻧﻜﻮ هﻢ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ دﮔﺮﺑ ﺎرﻩ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ ﺷ ﺪ‪ ،‬اﻡ ﺎ ه ﻢ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ و ه ﻢ ﻡﻠ ﺖ ﺕﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻡﺘﺤﻮل ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻡﻮازﻳﻦ ﻡﺪرن و ﻡﺘﻤﺪن و ﻏﺮﺑﯽ ﺑﻪ زﻧ ﺪﮔﯽﺷ ﺎن ﺕ ﺪاوم ﺑﺨ ﺸﻨﺪ ‪.‬اﻳ ﻦ آ ﻪ‬
‫چﺮا در اﻳﺮان ﻡﺎ چﻨﻴﻦ اﻡﻜﺎﻧﯽ در ذهﻦ و ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺟﻤﻬﻮرﻳﺨﻮاه ﺎن ﻡ ﺪﻋﯽ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺡﻜﻮﻡ ﺖ‬
‫ﺑﻌﺪﯼ ﻡﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺳ ﺎدﻩ دارد‪ .‬در ﺡﻜﻮﻡ ﺖ ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ آ ﺴﯽ را ﺑ ﺎ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ ﻡ ﺮدم‬

‫‪٣٤٣‬‬
‫آﺎرﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻡﺤﺘﺮم ﺷﻤﺮدن ﺡﻴﻄ ﻪ ﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺷﻴﺨ ﺼﯽ اﻓ ﺮاد و ﭘ ﺎ را ﺑ ﺎﻻﺕﺮ ﺑﮕ ﺬارم‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺕ ﻼش ﺷ ﺎهﺎن ﭘﻬﻠ ﻮﯼ ﺑ ﺮاﯼ آ ﺸﺎﻧﺪن اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن ﺑ ﻪ ﺻ ﺤﻨﻪ اﺟﺘﻤ ﺎع‪ ،‬چ ﻪ زﻧ ﺎن و چ ﻪ دﮔﺮاﻧﺪﻳ ﺸﺎن‪،‬‬
‫ﺕ ﺼﻮﻳﺮﯼ را در ذه ﻦ اﻳ ﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼﺧﻮاه ﺎن زﺧﻤ ﯽ ﻡ ﯽآﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺁن دﻡ ﻞ چ ﺮآﻴﻦ ﻡﺮدﺳ ﺎﻻرﯼ‬
‫ﻡﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻡﻬﻢ ﺑﺎز هﻢ ﺧﻮاهﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬

‫‪٣٤٤‬‬